historia

PODZIAŁ ZIEM PO 28 WRZEŚNIA

Hans Michael Frank – niemiecki funkcjonariusz narodowosocjalistyczny, z wykształcenia prawnik,
zbrodniarz nazistowski skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę
śmierci przez powieszenie. Uczestnik nieudanego puczu monachijskiego w 1923, członek NSDAP od
1927.

Akcja AB – potoczna nazwa tzw. Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej, którą okupanci niemieccy
przeprowadzili na terytorium Generalnego Gubernatorstwa między majem a lipcem 1940.

Wielu Polaków wysłano na roboty przymusowe do III Rzeszy, a część polskich dzieci poddano
germanizacji. Na terenach wcielonych do Rzeszy całkowicie zlikwidowano polskie szkolnictwo,
zabronione było również posługiwanie się językiem polskim. Polaków w latach wojny pozbawiono
praktycznie możliwości edukacji.

str. 75

Zbrodnia katyńska – zbrodnia posiadająca zgodnie z uchwałą Sejmu RP znamiona ludobójstwa,

kwalifikowana jako zbrodnia wojenna, zbrodnia przeciwko ludzkości, zbrodnia przeciwko pokojowi i
zbrodnia komunistyczna, popełniona przez NKWD przez rozstrzelanie wiosną 1940 roku co najmniej 21
768 obywateli Polski (w tym ponad 10 tys. oficerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej), na mocy
decyzji najwyższych władz ZSRR zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940
roku (tzw. „decyzja katyńska”). Egzekucji ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej”, NKWD
dokonywało przez strzał w tył głowy z broni krótkiej.

s. 83

Rząd na uchodźstwie – grupa polityczna roszcząca sobie prawo do sprawowania władzy w danym
państwie jako legalny rząd. Nie posiada żadnej realnej władzy, rezyduje poza granicami kraju, za zgodą
państwa goszczącego. Rządy na uchodźstwie często dążą do powrotu do rodzimego państwa i przejęcia
faktycznych i formalnych rządów. Współcześnie taką formacją jest m.in. Centralny Rząd Tybetański.

Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej – organ konsultacyjny i opiniodawczy prezydenta i rządu RP

na uchodźstwie, funkcjonujący w latach 1939–1991.

Układ Sikorski-Majski – układ z dnia 30 lipca 1941 roku między Polską (sygnatariusz: Władysław Sikorski)
a ZSRR (sygnatariusz: Iwan Majski), przywracający stosunki dyplomatyczne między obu państwami,
zerwane 17 września 1939 z chwilą agresji ZSRR na Polskę wobec wysuniętego wówczas w nocie
skierowanej do ambasadora RP oficjalnego stwierdzenia władz ZSRR o zaprzestaniu istnienia państwa
polskiego. Układ miał na celu wspólną walkę obu państw z III Rzeszą w czasie II wojny światowej w
ramach koalicji antyhitlerowskiej.

75 lat temu, w nocy z 25 na 26 kwietnia 1943 r., ZSRS zerwał stosunki dyplomatyczne z polskim rządem w
Londynie, zarzucając mu w sprawie Katynia antysowiecką kampanię prowadzoną wspólnie z III Rzeszą.

Katastrofa lotnicza w Gibraltarze – wypadek lotniczy, do którego doszło w Gibraltarze 4 lipca 1943 roku
ok. godz. 23:06 czasu lokalnego. Zginęło w nim 16 osób, w tym Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych,
generał Władysław Sikorski. W celu zbadania katastrofy przeprowadzono kilka niezależnych śledztw.

Kazimierz Sosnkowski - polski dowódca wojskowy i polityk, działacz niepodległościowy, początkowo w

Polskiej Partii Socjalistycznej i jej Organizacji Bojowej, założyciel Związku Walki Czynnej, szef sztabu I
Brygady Legionów Polskich, wiceminister (1919–1920), a potem minister spraw wojskowych (1920–
1924). Przedstawiciel Polski w Lidze Narodów (1925), od 1936 generał broni Wojska Polskiego, dowódca
Frontu Południowego podczas kampanii wrześniowej 1939. Następca Prezydenta RP.

Stanisław Mikołajczyk – polski polityk, przywódca Polskiego Stronnictwa Ludowego, poseł na Sejm II RP,
w latach 1943–1944 premier rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, członek Komitetu dla
Spraw Kraju od stycznia 1940 roku, po II wojnie światowej poseł do Krajowej Rady Narodowej.

https://zpe.gov.pl/a/struktura-i-organizacja-sil-zbrojnych-rp/DsEMgFi5U - struktury zbrojne

Cichociemni Spadochroniarze Armii Krajowej – żołnierze konspiracyjnej Armii Krajowej w służbie

specjalnej, służący w strukturach wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego, którzy podczas służby w
Polskich Siłach Zbrojnych, ochotniczo zgłosili się do służby w kraju.

Szare Szeregi – kryptonim konspiracyjny Organizacji Harcerzy ZHP, potocznie także całego Związku
Harcerstwa Polskiego, w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej 1939–1945.

August Emil Fieldorf, ps. „Weller”, „Jordan”, „Nil” – żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik piechoty
Wojska Polskiego II RP, organizator i dowódca Kedywu Armii Krajowej i zastępca Komendanta Głównego
AK, generał brygady Polskich Sił Zbrojnych.

Powstanie w getcie warszawskim (jid. ‫ ווַארשעווער געטָא־אויֿפשטַאנד‬Warszewer geto-ojfsztand) – zbrojne

wystąpienie żydowskich podziemnych formacji zbrojnych na terenie warszawskiego getta od 19 kwietnia
do 16 maja 1943.

Powstanie było pierwszą akcją zbrojną o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne
przeciwko Niemcom, jak również pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej przez Rzeszę Europie.
Bezpośrednią przyczyną powstania była decyzja o likwidacji getta warszawskiego podjęta w ramach
realizowanego przez Niemców planu zagłady europejskich Żydów.

Walka cywilna: - bierny opór- bojkot decyzji i zarządzeń okupanta, - prasa podziemna- ugrupowania
podziemne wydawały podziemne biuletyny i gazetki, zawarte w nich były wiadomości z frontu, instrukcje
walki, literatura społeczno- polityczna i patriotyczna, - mały sabotaż- rózne formy propagandy ulicznej

https://warhist.pl/armia/ - polskie jednotski wojskowe

Zygmunt Henryk Berling – polski wojskowy i polityk, z wykształcenia prawnik. Podpułkownik piechoty
Wojska Polskiego, generał broni „ludowego” Wojska Polskiego, dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza
Kościuszki i 1 Armii WP, zastępca Naczelnego Dowódcy WP. Komendant Akademii Sztabu Generalnego.

Władysław Albert Anders – polski wojskowy i polityk, generał dywizji Polskich Sił Zbrojnych, dowódca
Armii Polskiej w ZSRR oraz 2 Korpusu Polskiego. Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, następca
prezydenta RP na uchodźstwie w latach 1950–1954, w 1954 mianowany przez władze emigracyjne
generałem broni.

Stanisław Maczek – generał dywizji Wojska Polskiego, prekursor polskiej broni pancernej, kawaler
Orderu Orła Białego, honorowy obywatel Holandii, 11 listopada 1990 awansowany przez prezydenta RP
na uchodźstwie do stopnia generała broni.

Rzeź wołyńska – ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich przy aktywnym, częstym
wsparciu miejscowej ludności ukraińskiej wobec mniejszości polskiej byłego województwa wołyńskiego II
RP, podczas okupacji terenów II Rzeczypospolitej przez III Rzeszę, w okresie od lutego 1943 do lutego
1945.
Polska Partia Robotnicza – polska partia komunistyczna utworzona 5 stycznia 1942 roku w Warszawie w
czasie okupacji niemieckiej przez przybyłych z ZSRR polskich komunistów z tzw.

Gwardia Ludowa – organizacja zbrojna Polskiej Partii Robotniczej utworzona 28 marca 1942
(antydatowana na 6 stycznia 1942) w celu walki zbrojnej z okupantem niemieckim

Armia Ludowa – konspiracyjna organizacja zbrojna Polskiej Partii Robotniczej, powstała z przekształcenia
Gwardii Ludowej, działająca w okupowanej przez III Rzeszę Polsce, utworzona w celu walki zbrojnej z
okupantem niemieckim na mocy dekretu Krajowej Rady Narodowej z 1 stycznia 1944 i formalnie tej
Radzie podporządkowana. Naczelnym dowódcą AL został gen. Michał Rola-Żymierski, szefem sztabu
Franciszek Jóźwiak, dotychczasowy dowódca Gwardii Ludowej.

Aleksandr Wasilewski (ros. Александр Михайлович Василевский, ur. 18 września?/ 30 września 1895
we wsi Nowa Golczycha, zm. 5 grudnia 1977 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, szef Sztabu
Generalnego Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej, marszałek Związku Radzieckiego (1943),
minister obrony ZSRR (1949–1953), dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1944, 1945)

Wanda Wasilewska (ros. Ванда Львовна Василевская; ur. 21 stycznia 1905 w Krakowie, zm. 29 lipca
1964 w Kijowie) – polska i radziecka działaczka socjalistyczna i komunistyczna, pisarka i polityczka.
Założycielka i przewodnicząca Związku Patriotów Polskich w ZSRR od czerwca 1943, współzałożycielka
ludowego Wojska Polskiego, które walczyło na froncie wschodnim II wojny światowej. Od 21 lipca 1944
wiceprzewodnicząca Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Pułkownik Głównego Zarządu
Politycznego Armii Czerwonej i uczestniczka „wielkiej wojny ojczyźnianej”

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego – samozwańczy, marionetkowy, tymczasowy organ władzy

wykonawczej w Rzeczypospolitej Polskiej, działający od 21 lipca do 31 grudnia 1944, na obszarze
zajmowanym przez Armię Czerwoną po okupacji niemieckiej – między przesuwającą się linią frontu
sowiecko-niemieckiego a Linią Curzona.

Akcja „Burza” – operacja wojskowa zorganizowana i podjęta przez oddziały Armii Krajowej przeciw
wojskom niemieckim w końcowej fazie okupacji niemieckiej, bezpośrednio przed wkroczeniem Armii
Czerwonej, prowadzona w granicach II Rzeczypospolitej.

SPRAWDZIAN

Władysław Raczkiewicz – polski działacz polityczny, społeczny i wojskowy, uczestnik I wojny światowej i
wojny polsko-bolszewickiej, minister spraw wewnętrznych w czterech rządach II Rzeczypospolitej

Władysław Eugeniusz Sikorski, ps. „Strażnica”, „Eugeniusz Strażnica”, „Gazda” – polski żołnierz, polityk,
generał broni Wojska Polskiego, premier i minister spraw wojskowych II Rzeczypospolitej, od 30 września
1939 premier rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, początkowo we Francji,

Stefan Paweł Rowecki, ps. „Grot”, „Rakoń”, „Grabica”, „Inżynier”, „Jan”, „Kalina”, „Tur” – generał dywizji
Wojska Polskiego, dowódca wojskowy i teoretyk wojskowości. Komendant Główny Związku Walki
Zbrojnej od czerwca 1940 do lutego 1942, dowódca Armii Krajowej od 14 lutego 1942 do 30 czerwca
1943.

germanizacja- w szkołach u urzędach obowiązywał język niemiecki, narzucenie Polakom niemieckiej

kultury, wykupywanie ziemi od Polaków i osadzenie na niej ludności niemieckiej.

sowietyzacja- w szkołach i urzędach obowiązywał język rosyjski, narzucenie Polakom rosyjskiej kultury,
zakaz interesowania się polską kulturą i językiem, konfiskowanie majątków polskich, zakaz mówienia po
polsku.

Polityka: W Polsce rządziła Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w postaci I Sekretarza, która to
podlegała pod zarządy Sekretarzy ZSRS.

Gospodarka: Gospodarka została znacjonalizowana. Zostały przejęte przez państwo prawie wszystkie
prywatne firmy i fabryki.

Kultura: Kultura była mocno ocenzurowana. Można było tylko pisać lub wystawiać sztuki chwalące
zdobycze Polski Ludowej.

Społeczeństwo: Ruch społeczny był bardzo mocno upolityczniony i podlegał różnym nakazom i zakazom.
Wszelkie odstępstwa od reguł były inwigilowane przez służby bezpieczeństwa i karane.

Uporządkowane zostały kwestie terytorialne: województwo lubelskie oraz wschodnia część

województwa warszawskiego – terytoria, które według ustaleń paktu Ribbentrop-Mołotow miały się
znaleźć w sowieckiej sferze wpływów zostały przeniesione do strefy niemieckiej, zaś by zrekompensować
ZSRR ten ubytek, tajny protokół do traktatu przekazywał Litwę do strefy wpływów sowieckich. Po
ultimatum ZSRR z 14 czerwca 1940 i okupacji następnego dnia Litwy przez Armię Czerwoną została ona 3
sierpnia 1940 anektowana przez ZSRR w formie Litewskiej SRR, wraz z Łotwą i Estonią. Na żądanie Stalina
Hitler musiał zrezygnować z koncepcji powołania szczątkowego państwa polskiego na okupowanych
terytoriach, a strony wbrew prawu międzynarodowemu (konwencja haska IV z 1907 r.)[3] dokonały
wytyczenia granicy niemiecko-sowieckiej na okupowanym wojskowo terytorium Polski. Sygnatariusze
przewidzieli procedurę wymiany ludności narodowości niemieckiej, białoruskiej i ukraińskiej pomiędzy
zajętymi terytoriami, na zasadzie opcji.

daty:

Powstanie warszawskie 1 sie 1944 – 2 paź 1944

4 lipca 1943 r. w katastrofie lotniczej na Gibraltarze śmierć poniósł premier rządu RP na uchodźstwie i
Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. Władysław Sikorski

19 stycznia 1945 r. gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz rozwiązania Armii Krajowej. Główną przyczyną
decyzji ostatniego komendanta AK była troska o los żołnierzy w obliczu nadciągającej ofensywy Armii
Czerwonej i spodziewanych represji ze strony Sowietów.

Związek Syndykalistów Polskich (ZSP) został utworzony w okupowanej Warszawie 21 października 1939
roku.

Do zadań PPP i jego struktur oraz organizacji należało m.in:

--> walka zbrojna z okupantem

--> utrzymywanie kontaktów z rządem na uchodźstwie

--> działania sabotażowe, dywersyjne

--> propaganda