Społeczeństwo polskie podczas okupacji:

PODZIAŁ ZIEM POLSKICH

granica niemiecko-radziecka na linii San-Bug-Narew-Pisa. Nie powstaje polskie państwo

kadłubowe. Część terenów jest wcielona bezpośrednio do Rzeczy, z części tworzy się
Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie – Hans Frank. Wschód przypada ZSRR.

OKUPACJA RADZIECKA

Utworzona Zachodnia Ukraina i Zachodnia Białoruś w wyborach poprosiły o dołączenie do

„siostrzanych” republik. A potem się okazało, że wcale tam nie jest tak różowo: radzieckie
systemy wszędzie, kolektywizacja, zarekwirowanie pieniądzów z kont… Sowietyzacja i
obywatelstwo. Wanda Wasilewska. No i oczywiście represje, bo Kościół.

ZBRODNIA KATYŃSKA

Polscy oficerowie rezerwy: Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków. Nie chcą współpracować.

05.03.1940 Stalin wydaje rozkaz zamordowania ich.
Kozielsk  Katyń
Starobielsk  Charków (Piatichatki)
Ostaszków  Kalinin (Miednoje)

22000 oficerów i inteligencji

OKUPACJA NIEMIECKA W POLSCE

Prawie nikt nie współpracuje, niektórzy chcą się dogadać. Jeśli jesteś kolaborantem,
społeczeństwo napiętnuje, spokojnie. Przykład? Aktor – Igo Sym. Masowe represje – łapanki,
schodzenie z chodnika, gorsze miejsca w restauracjach, tramwajach itp.

SYTUACJA W GENERALNYM GUBERNATORSTWIE

Akcja likwidacji elit – XI 1939 Sonderaktion Krakau, wiosna 1940 – akcja AB (mordy w
Palmirach). Akcja kontynuowana na terenach ZSRR po zdobyciu kawałka ZSRR.
Plan przesiedlenia Polaków za Ural. Zniemczano miasta (inne nazwiska, nazwy ulic,
pomniki). Brak dostępu do wyższej kultury. Kontyngenty. Wywózki na przymusowe roboty
do Niemiec.

ZAGŁADA POLSKICH ŻYDÓW

Od 01 XII 1939 Żydzi mają nosić opaski z gwiazdą Dawida. Przesiedlanie do gett – pierwsze:
Piotrków Trybunalski.

I 1942r. – konferencja w Wannsee – obozy zagłady. Plan wymordowania diaspory (…)

STOSUNEK POLAKÓW DO ZAGŁADY

Za pomoc Ż. grozi kara śmierci. Od końca 1942 – „Żegota” – Juliusz Grobelny. Organizacja
ucieczek z gett. Rodzina Józefa i Wiktorii Ulmów rozstrzelana. Cała. Z szóstką dzieci.
Szmalcownicy – synonim skurwysynów. Pogrom antyżydowski w Jedwabnem. Z inspiracji
Niemców, wykonali Polacy.

7. Sprawa polska podczas II wojny światowej

POLSKIE WŁADZE NA EMIGRACJI

Rząd zwiał do Rumunii. Kiedy wystosował odezwę do narodu, Rumunia uznała, że narusza
jej neutralność i internowała rząd. Internowany prezydent Mościcki na swojego następcę
wyznaczył Bolesława Wieniawę – Długoszowskiego. Francja go nie uznała (tak, jakby miała
prawo – bo sanacja). Prezydentem został Władysław Raczkiewicz, który powołał na
premiera członka opozycji: Sikorskiego. Umowa paryska 1939 – prezydent traci część
uprawnień na rzecz premiera.
Siedziba władz: Angers, od 1940 Londyn. Namiastka parlamentu: Rada Narodowa RP.

POWSTANIE POLSKICH SIŁ ZBROJNYCH

Tworzone za granicą, z tych, co za granicą i tych, co uciekli. 85tys. ludu. Formalnie podległe
Polsce, muszą słuchać Francuzów. Brak sprzętu i uzbrojenia, za dużo oficerów.
Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich – walki o Narwik
Ci, co gotowi – kampania francuska.
30 tys. przedostaje się do Wielkiej Brytanii, gdzie tworzy się 1. Korpus Polski (1940). W
1942r. reorganizacja: 1. Korpus Pancerno Motorowy = 1. dywizja pancerna gen. Maczka
+ 1. Brygada Strzelców. Z myślą o powstaniu: 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa –
gen. Sosabowski.

UKŁAD SIKORSKI – MAJSKI

Ponieważ jesteśmy sojusznikami Anglii, nie możemy nie mieć stosunków dyplomatycznych z
Rosją. Nie poruszać tematu granicy. Zgoda na tworzenie armii w ZSRR, amnestia i
anulowanie paktu Ribbentrop – Mołotow. 30.07.1941. Nie akceptuje go prezydent
(Raczkiewicz).

ARMIA POLSKA W ZSRR

Ma podlegać PSZ, który z kolei ma to konsultować z Rosją i być wykorzystywane w

działaniach Armii Czerwonej. Dowódca: Anders. Jest ich więcej niż 30 tys. Rosja utrudnia,
brakuje broni i… hm… OFICERÓW? Jakichś 14.000

W marcu i kwietniu 1942 armia polska ewakuuje się z ZSRR. W międzyczasie idą do Iranu.

SPRAWA KATYŃSKA

Niemcy odkrywają groby w lasku katyńskim. Sikorski 16.04.1943 prosi o badania MCK. A że
Niemcy też proszą, to 25.04.1943 Stalin zrywa stosunki dyplomatyczne z Polską.

ŚMIERĆ GENERAŁA SIKORSKIEGO

Nie da się ukryć, że Katyń to dla aliantów trochę problem. Spada poparcie dla Sikorskiego,
spadają morale w armii Andersa. Sikorski leci ich zwizytować. Nie wraca. Naczelny wódz
PSZ – Kazimierz Sosnkowski, premier – Stanisław Mikołajczyk

Konferencja w Teheranie: wschodnia granica Polski na linii Curzona.

U BOKU ARMII CZERWONEJ

Od maja ’43 tworzenie polskich oddziałów podległych Związkowi Patriotów Polskich.

Zygmunt Berling. 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki – bitwa pod Lenino X’43
duuuże straty.
Po przejściu Bugu rosyjska partyzantka włączona do armii Berlinga: Wojsko Polskie – gen.
Michał Rola – Żymierski. Przymusem wcielano tam ludzi z AK. Bitwy o Wał Pomorski,
zdobywanie Berlina.

II Armia Wojska Polskiego: gen. Karol Świerczewski – Łużyce, Budziszyn, Drezno, Praga

8. Polskie państwo podziemne

POCZĄTKI KONSPIRACJI

27.09.1939 na rozkaz Edwarda Rydza-Śmigłego powstaje Służba Zwycięstwu Polski

13.11.1939 zostaje rozwiązana, bo zbyt sanacyjna i powstaje Związek Walki Zbrojnej
Jego komendantem głównym zostaje Kazimierz Sosnkowski, następnie Stefan Grot
Rowecki.

14.02.1942 zostaje przemianowane na AK Prowadzono akcję scaleniową, bo część partii

miała własne wojsko. Podporządkowały się struktury Stronnictwa Narodowego.

AK miała 400.000 zaprzysiężonych członków. Drugą organizacją były Narodowe Siły

Zbrojne.

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE

Działają partie. Stronnictwo narodowe = kwadrat, Stronnictwo Ludowe = trójkąt, PPS = koło,
Stronnictwo Demokratyczne = prostokąt. One tworzą PKP – Polityczny Komitet
Porozumiewawczy – reprezentację polityczną kraju (od I 1944 – Rada Jedności
Narodowej).

Tworzeniem administracji zajmuje się Delegatura Rządu na Kraj. Ma do pomocy

Kierownictwo Walki Cywilnej (sądy). Pierwszy delegat: Cyryl Ratajski.

STRUKTURA I DZIAŁALNOŚĆ ZWZ-AK

Sabotaż i dywersja. Biuro Informacji i Propagandy. Akcja „N” – niemieckojęzyczne ulotki

dla Niemców. Akcja „Antyk” – przeciwdziałanie rosyjskiej propagandzie.

Od 1940r. Związek Odwetu. 1941 – Wachlarz – działania dywersyjne za granicą z Rosją.

Grupy Szturmowe Szarych Szeregów. W 1943r. z tych trzech powstaje Kedyw – pod
dowództwem Emila Fieldorfa, ps. „Nil”. Cichociemni – przeszkoleni w Anglii. Działalność
wywiadowcza. Nasilenie akcji – koniec 1942 = koniec sukcesów Wehrmachtu. VII 1943
Kierownictwo Walki Podziemnej – koordynacja.

AKCJE ZBROJNE POLSKIEGO PODZIEMIA

Ruscy mówią, że Polacy się boją. No to zobaczymy. Wieniec (X 1942) i Wieniec II

(Sylwester). 1943r. akcja pod Arsenałem. Odbicie ludzi z więzienia w Pińsku – Ponury.
Atak na Franza Kutscherę 01.02.1944
1943 – walki Gwardii Ludowej z partyzantką w lasach janowskich i puszczy solskiej.

KONFLIKT POLSKO – UKRAIŃSKI NA WOŁYNIU

Aha. No generalnie Ukraińcy (OUN – Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów)

stwierdziła, że nie chce się po wojnie bić o rdzennie ukraińskie ziemie z Polską. Więc lepiej
wymordować ludność Wołynia. Super. 11 VII 1943 rzeź wołyńska.

PLAN „BURZA”

AK planowało powstanie. Cel? Zatrzymać odwrót pokonanych przez Armię Czerwoną

Niemców, a potem zanim AC wejdzie, wywołać powstanie. Broń od Niemców. Operacja
„Wachlarz”. Nie wyszło, Niemcy wycofywali się w sposób ogarnięty.

Plan „Burza” 1933/34  Polacy mają wyzwalać Polskę razem z Armią Czerwoną, ale
wystąpić zasadniczo jako gospodarze i ujawnić swoje struktury. Wszystko spoko, tylko że
byli rozbrajani i deportowani do ZSRR. Berling albo więzienie. No to więzienie.
Warszawa, pierwotnie wyłączona z planu, została do niego włączona. 31.08.1944 Bór –
Komorowski dostał cynk, że armia czerwona jest blisko. Pod wpływem Okulickiego wydał
rozkaz wybuchu powstania.

WYBUCH POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

Przez pierwszych kilka dni inicjatywa należy do powstańców, którzy liczą na szybkie
pokonanie Niemców. Jednak dzielnice są wzajemnie odcięte od siebie, celowo zostawiono
korytarz między nimi, żeby Niemcy się wycofali. Dowództwo warszawskiego AK – Antoni
Chruściel ps. Monter. Zajęli Śródmieście, Powiśle, Stare Miasto, Żoliborz, Wolę i
Mokotów. Próbowali z Pragą, nie wyszło, Niemcy mieli mosty , koszary, lotniska etc.

Armia Czerwona stała i patrzyła. Bór – Komorowski chciał zacząć pertraktacje. Armia
Czerwona zajęła Pragę. Komorowski wznowił powstanie.

16-23.09 chciała pomóc Armia Berlinga. Zdobyli Czerniaków i Żoliborz.

UPADEK I SKUTKI POWSTANIA

2 X 1944 – data upadki powstania

Oprócz tego, że zginęła ludność cywilna, reszta została wysiedlona, a Warszawa zniszczona
w 85%. Powstanie wygrał wujcio Stalin, chociaż nie walczył…

POLSKA I ŚWIAT PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

1. Powojenny świat

SKUTKI WOJNY

50 mln ludzi – głównie ludność cywilna. Wielkie straty w gospodarce. Zniszczenie miast.
Infrastruktury telekomunikacyjnej i transportu. Straty w kulturze (Polska 50%, Warszawa
90% - straty wojenne i rabunki). Kontyngenty, technika spalonej ziemi = głód, niedożywienie.
Brak możliwości powrotu do normalnego życia.

KONFERENCJA POCZDAMSKA

17.07 – 02.08.1945 – spotkanie Józef Stalin, Harry Truman i Clement Attlee.

Najważniejsze ustalenia:
- wysiedlenie ludności niemieckiej z terenów Polski i ZSRR, Czechosłowacji i Węgier
(ziemie od Odry i Nysy Łużyckiej przekazane tymczasowo ZSRR i Polsce, do czasu
rozstrzygnięcia o ich przynależności)
- usankcjonowanie okupacji Niemiec
- demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyzacja, dekartelizacja
- Niemcy jedynymi winnymi wojny, będą płacić
- osądzić dowódców

PROCESY ZBRODNIARZY WOJENNYCH

OKUPACJA NIEMIEC I AUSTRII

Kraje podzielone na 4 strefy okupacyjne. Wiedeń i Berlin tak samo. Francja chciała zniszczyć
Niemcy i zmienić je w państwo rolnicze. ZSRR chciał przejąć Niemcy w całości (oprócz
tego, że chciał całej Europy). IV 1946 – powstanie Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec
– stopniowo wprowadzamy komunizm. Anglia i USA natomiast wykorzeniają rasizm,
ksenofobię i nacjonalizm.

01.01.1947 – powstanie Bizonii (od 1949r. Trizonia) reformy ekonomiczne, plan Marshalla,
zmiana waluty na markę niemiecką

W Austrii szybko powstaje rząd, chociaż pod kontrolą okupanta. Denazyfikacja.

POWSTANIE ONZ

1942 – deklaracja narodów zjednoczonych

25.04.1945 – konferencja założycielska w San Francisco, 46 państw podpisuje Kartę
Narodów Zjednoczonych. Będą wspólnie decydować o świecie dzięki Radzie
Bezpieczeństwa ONZ. Rada – USA, Anglia, Francja, ZSRR, Chiny.
PLAN MARSHALLA

Gospodarka USA wciąż ładnie żyje i wolałaby nie umrzeć. VI 1947 – Europejski Plan
Odbudowy. 1948 Organizacja Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Zachodnia Europa
bierze udział, komuchy odrzucajo.

ROSNĄCE WPŁYWY KOMUNIZMU

W latach 1944-48 system komunistyczny został narzucony krajom bałtyckim, Polsce,

Czechosłowacji, Węgrom, Rumunii, Bułgarii, Albanii, Jugosławii i wschodniej strefie
okupacyjnej Niemiec. Częściowo inkorporowano ziemie do ZSRR (Litwa, Łotwa, Estonia,
Kresy Wschodnie, Ruś Zakarpacka, Besarabia). Eksport rewolucji (Polska,
Czechosłowacja, Węgry, Rumunia i Bułgaria).

Jugosławia i Albania wprowadziła sobie komunizm sama  armia Josipa Broza – Tito i
Envera Hodży.

Czechosłowacja – Klemens Gottwald – zamach stanu, zrzucenie prezydenta Edwarda Benesa

+ tajemniczo ginie Jan Masaryk, syn twórcy wolnej Czechosłowacji.

2. Początek zimnej wojny

POCZĄTEK RYWALIZACJI RADZIECKO – AMERYKAŃSKIEJ

Zimna wojna ideologiczna, propagandowa, gospodarcza. 12.03.1947 – doktryna Trumana.

Świat podzielony żelazną kurtyną – Churchill. Armia Czerwona doszła aż do Łaby. Wspiera
mniejszości komunistyczne (Grecja, Turcja), ruchy w koloniach, wysuwa roszczenia
względem Turcji. Wyścig zbrojeń.

PRZEMIANY W BLOKU KOMUNISTYCZNYM

W odpowiedzi na plan Marshalla 27.09.1947 konferencja w Szklarskiej Porębie – decyzja o

utworzeniu Kominformu (Biuro Informacji Partii Komunistycznych i Robotniczych) –
rozpada się 1 956 po śmierci S.. Później chęć zacieśnienia współpracy gospodarczej Rada
Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Wszyscy mają wprowadzić określony model
gospodarki, industrializacja, przemysł ciężki. Dążymy do wzajemnych zależności i
podporządkowania wszystkich ZSRR.

I KRYZYS BERLIŃSKI I POWSTANIE NATO

Rosja chce wymusić zgodę na „demokratyczny” ogólnoniemiecki rząd i jest wkurzona za
objęcie Bizonii planem Marshalla. Organizuję blokadę Berlina Zachodniego VI 1948 – V
1949. Nieskuteczną.

Ekspansjonistyczne ambicje powodują skonsolidowanie się państw zachodu. 04.04.1949

powstaje NATO. W 1950 zgadzają się na prowadzenie działań w Rosji. Jako odpowiedź w
1955r. powstaje Układ Warszawski.
POWSTANIE DWÓCH PAŃSTW NIEMIECKICH

RFN – Niemcy Zachodnie. Wrzesień 1949. 1951 – zakończenie okupacji. Stolica Bonn. Na
czele Konrad Adenauer, rząd chadecji i liberałów.

NRD – Wilhelm Pieck i Walter Ulbricht. X 1949 NRD.

Dzięki uznaniu NRD w 1950 w Zgorzelcu – zagwarantowanie granicy polsko – niemieckiej

INICJATYWY INTEGRACYJNE W EUROPIE ZACHODNIEJ

1948r. – Beneluks unia celna

Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej - też 1948

Orędownicy z chadecji: Robert Schuman, Konrad Adenauer, Alcide de Gasperi

1949r. – powstanie Rady Europy

1951r. – plan Schumana, powołanie po traktacie paryskim EWWiS.

3. Początki systemu komunistycznego w Polsce

22.07.1944 zostaje ogłoszony manifest PKWN (ludzie z ZPP i KRN), który uznał się za
legalny organ władzy wykonawczej i odrzucił władze w Londynie. Pomijał to, co niewygodne
w komunizmie. Swoją władzą obejmował część województw: białostockie, lwowskie,
lubelskie i warszawskie. Szefem był Edward Osóbka – Morawski. Na dobry początek oddał
Rosji Kresy.

Mikołajczyk próbował dogadać się ze Stalinem, ale że decyzja o linii Curzona zapadła w
Teheranie, to podał się do dymisji. Urząd po nim przejął Tomasz Arciszewski.

Z PKWN powstał rząd tymczasowy, ale uznawany przez bardzo niewiele państw.

POLSKA W NOWYCH GRANICACH

Kresy Wschodnie – włączone do ZSRR

z Prus Wschodnich zatrzymujemy Warmię i Mazury. Korekta granicy 1951 – oddajemy
Hrubieszów za Ustrzyki.

Poczdam: granica z Niemcami na linii Odry i Nysy. Do Polski zostaje włączone: Wolne
Miasto Gdańsk, ziemia lubuska, Dolny i Górny Śląsk, Pomorze Zachodnie.

1970 – RFN uznaje nienaruszalność polskich granic.

STRATY MATERIALNE

Do ZSRR wywożono cenną infrastrukturę. Poza tym oczywiste: zniszczenia miast. Straty tak
na dzisiejsze wyniosły 700000000000 dolarów. 700 mld.

ZMIANY DEMOGRAFICZNE

W 1945r. na 35mln mieszkańców Polski 24 mln to Polacy. Z jednej strony 500.000 ludzi
emigruje (lub zostaje na emigracji -> inteligencja). Między innymi Żydzi – Palestyna, USA.
Część jest wysiedlana do Niemiec i ZSRR. Część reemigruje – wraca do kraju z obozów albo
zza granicy. Czesi wyjeżdżają, bo się ich zachęca. Część Rosja repatriuje z Kresów na Ziemie
Odzyskane.

REFERENDUM LUDOWE

Od czerwca 1945r. funkcjonuje Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (jego skład został
ustalony podczas konferencji w Moskwie). Edward Osóbka – Morawski lewicowa frakcja
PPS + Mikołajczyk. Powstaje skupiona wokół Mikołajczyka opozycja – PSL. Komuniści
obawiają się porażki w wyborach, więc robią referendum 30.06.1946. Senat, nacjonalizacja
przemysłu i reforma rolna, zmiany granic – 3x”tak”. Wyniki sfałszowano.

WYBORY DO SEJMU USTAWODAWCZEGO

19.01.1947 wybory do sejmu ustawodawczego

Skoro udało się sfałszować inne wybory, to czemu nie spróbować z innymi? Głosujcie na
blok demokratyczny – PPR i partie satelickie. Opozycja przypadkiem wcześniej umrze. No i
trzeba jeszcze przywalić podziemiu – rozbito NSZ i NSW, uderzono w WiN. Fałszerstwa na
ogromną skalę – tym razem zachód zareagował, no ale co z tego.

Prezydent: Bolesław Bierut

Premier: Józef Cyrankiewicz

REPRESJE WOBEC PODZIEMIA NIEPODLEGŁOŚCIOWEGO

19.01.1945 – Okulicki wydaje rozkaz rozwiązania AK, w zamian powstanie „Nie”. 1945r. –
aresztowania dowódców AK przez NKWD
czerwiec 1945 – proces szesnastu

W podziemiu pozostawało 25-30tys. aktywnych członków – Delegatura Sił Zbrojnych na

Kraj, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, Narodowe Siły Zbrojne i Narodowe Zjednoczenie
Wojskowe. Tzw. „żołnierze wyklęci”.

Formacje stworzone przez polskich komunistów: UB, KBW, MO

4. Polska w okresie stalinowskim

POWSTANIE PZPR

PPR dążyło do wprowadzenia systemu monopartyjnego, uniemożliwiając reaktywację innych

partii lub utrudniając ich działalność. Stronnictwo Pracy (chadecja) i Stronnictwo
Demokratyczne (inteligencja) łączy się w Stronnictwo Demokratyczne, ale zasadniczo traci
wpływy. PSL zostaje rozbity i połączony ze Stronnictwem Ludowym, z czego tworzy się
ZSL. Po opozycji komuniści chcą wchłonąć podległy im PPS. Część jej działaczy zakłada
Robotniczą Partię Polskich Socjalistów – zjednoczoną z PPR w XII 1948r.  Powstała
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. We władzach Bierut, Gomułka jako zwolennik
„polskiej drogi do socjalizmu” dystansowany od władzy.

NACJONALIZACJA, INDUSTRIALIZACJA I KOLEKTYWIZACJA

Akurat wszyscy chcą etatyzmu i interwencjonizmu państwa. Rozwój według gospodarki

planowej. Pierwsze lata nacjonalizacja przemysłu .

1947-49 Plan Odbudowy Gospodarczej – 3-letni plan gospodarczy

odbudowa zniszczonych przedsiębiorstw, linii kolejowych, dążenie do zniesienia sektora
prywatnego
„bitwa o handel” – likwidacja wielu prywatnych przedsiębiorstw = problemy z
zaopatrzeniem

Od 1949r. – stalinowski socjalizm = rozwój przemysłu ciężkiego

1950-55 plan 6-letni, industrializacja (zaczynamy kolektywizację rolnictwa – PGRy). Nie

rozwija się przemysł letni, a wojna koreańska zabiera pieniądze na odbudowę miast i
dodatkowo rozwija przemysł ciężki.

WALKA Z KOŚCIOŁEM RZYMSKOKATOLICKIM

Prześladujmy Caritas, a pracowników kurii krakowskiej skażmy za współpracę z USA. Co z

tego, że jej nie było. 1950r. – umowa Kościoła polskiego z państwem.

Stefan Wyszyński – Non possumus – składać deklaracji lojalności państwu, bo Kościół

niezależnym jest. 1953-56 internowany.

Ruch Księży Patriotów – komunistycznych.

KONSTYTUCJA PRL

22.07.1952 – nowa konstytucja (wzorowana na ZSRR)

Zmiana nazwy i godła. Zatwierdzono postanowienia referendum z 1946r.
Władza w dwóch pionach  organy władzy państwowej (sejm, rada państwa – kolegialny
„prezydent” i rady narodowe) i organy administracji państwowej (Rada Ministrów).
Zwiększona liczba posłów. Marszałek sejmu z ZSL a premier z PPS.

Władzę faktycznie sprawuje I sekretarz KC PZPR, czyli w tym wypadku Bierut.

5. Rozpad systemu kolonialnego

POWSTANIE NIEPODEGŁYCH INDII I PAKISTANU

W 1947r. powstają hinduistyczne Indie i muzułmański Pakistan (Anglia się wycofuje, bo i M.

i H. się wkurzyli). Walczył o to Indyjski Kongres Narodowy z Gandhim (bierny opór –
pacyfizm) i Liga Muzułmańska. Terytorium spornym pozostawał jednak Kaszmir. Wojny o
Kaszmir – mediacje ONZ.

Nieco inaczej w Malajach. Singapur – brytyjski do lat 60. Komuniści próbują przejąć władzę
w federacji malajskiej, Brytyjczycy mówio nie. Do 1997r. Hongkong

DEKOLONIZACJA INDOCHIN FRANCUSKICH

Wietnam jest pierwotnie francuski, potem zdobyty przez Japończyków. Wspierają go w

dążeniu do niepodległość chińscy komuniści i (do czasu) Amerykanie. Walczy Viet Minh –
Liga na rzecz niepodległości Wietnamu. 02.09.1945 powstaje Demokratyczna Republika
Wietnamu. Ameryka zgadza się na oddanie Wietnamu Francji. Według umowy z nimi
Wietnam ma być niepodległy w Unii Indochińskiej.

ROK AFRYKI -1960

Partyzanci wspierani przez Rosję. Granice nowych państw tworzone bezmyślnie przez
Europejczyków – częste wojny domowe. Przy okazji ZSRR bije się o wpływy z USA.

Szczególnie krwawe wojny: Nigeria (ropa naftowa + chrześcijańska Biafra) i Kongo

(premier Lumumba chce prowadzić niezależną politykę, Belgia wywołuje bunt w Katandze –
kopalnia miedzi i złota). Interwencja ONZ.

1963 – Organizacja Jedności Afrykańskiej. Kolonializmowi nie. Konsolidacja Afryki.

RUCH PAŃSTW NIEZAANGAŻOWANYCH

Kraje trzeciego świata tworzą  1955 NAM – Ruch Państw Niezaangażowanych. Niech
sobie będzie zimna wojna, my zrobimy własną drogę. Zróżnicowany rozwój. Zimbabwe na
przykład oddało ziemie nieprzygotowanym do tego ludziom i teraz zależy od pomocy
humanitarnej. Teoretycznie niezależni, bo i tak wpływy miało ZSRR.

REPUBLIKA POŁUDNIOWEJ AFRYKI

Getta dla czarnych – bantustany. Polityka apartheidu. Dominujący Afrykanerzy (Burowie) i

Brytyjczycy. Apartheid wprowadziła długo rządząca Partia Narodowa Afrykanerów. Walczył
z tym Nelson Mandela. Od 1990 nie w więzieniu dzięki Frederikowi de Klerk. Sprzeciwiała
się apartheidowi Afrykański Kongres Narodowy istniejący od 1912r.

6. Daleki Wschód po II wojnie światowej

JAPONIA W LATACH 1945-48

Skapitulowała 2 września 1945. Od tego czasu był pod amerykańską okupacją. Utraciła też
część terenów. Wojska wycofują się z Korei, Chiny odzyskują Mandżurię (znika Mandżukuo)
i Tajwan.
Douglas MacArthur dąży do zrobienia tam demokracji. Wsparcie od cesarza Hirohito.

Japonia dzięki reformom i rozwojowi staje się w latach 70 drugą potęgą po USA.

1947 – demokratyczna konstytucja

WOJNA W KOREI

Od 1910 japońska. W 1945r. wchodzą Amerykanie i Rosjanie – podział wzdłuż 38*N (północ
ZSRR, południe USA). W 1948r. powstają 2 państwa koreańskie. Okupanci się wycofują, a
Kim Ir Sen z Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej postanawia podbić Koreę
Południową (25.06.1950). Rada Bezpieczeństwa ONZ wysyła tam wojska. Douglas
MacArthur też przekracza linię 38*N. Mao Tse-Tung wysyła do Korei „ochotników
ludowych”. MacArthur grozi użyciem bomby atomowej.

W 1953 wskutek wyczerpania obu stron rozejm w Panmundżon. Koree do dzisiaj formalnie
są w stanie wojny.

CHINY MAO TSE-TUNGA

maoizm -> chińska odmiana komunizmu

Czerwona Gwardia -> studenci, którzy pomogli Mao przejąć władzę po jej spektakularnej
utracie. Inaczej hunwejbini.

*Armia Kwantuńska

Po kolei. 1946r. wojna domowa w Chinach. Zostaje obalony Czang Kaj-szek z

Kuomintangu – Partii Narodowej. 01.10.1949 powstaje Chińska Republika Ludowa

1976r. – Mao umiera. Mamy święty spokój…

INDOCHINY W LATACH 60. I 70. XX WIEKU

Konferencja genewska 1955 dzieli Wietnam na 2 państwa, co nie satysfakcjonuje

komunistów, którzy chcą cały Wietnam dla siebie. Północ – komunistyczna. Południe – nie –
dostaje pomoc od Ameryki. Wietkong – partyzantka komunistyczna.
Incydent w Zatoce Tonkijskiej spreparowany wywołuje wojnę wietnamską – USA vs
Wietnam Północny. 1973 – zawieszenie broni w Paryżu. 1975 – komuniści znów atakują
Wietnam Południowy, zajmują go i proklamują Socjalistyczną Republikę Wietnamu. 1975
wygrywają też w Laosie i Kambodży z USA i Południowym Wietnamem. Czerwoni
Khmerzy – Kambodża.

REPUBLIKA CHIŃSKA NA TAJWANIE

7. Blok wschodni po śmierci Stalina

XX ZJAZD KC PZPR

05 III 1953 gaśnie słoneczko ludzkości – umiera Józef Stalin. W Rosji odwilż. Po zabójstwie
Ławrientija Berii rządzą kolektywnie Chruszczow, Malenkow i Bułganin.
Rozwój przemysłu lekkiego, 1955 amnestia, odejście od masowych represji.

II 1956 – zjazd z tajnym referatem Chruszczowa. Każde państwo może dostosować

komunizm do swojej specyfiki. Wina Stalina, a co głód na Ukrainie, to nie ja.

RZĄDY CHRUSZCZOWA

Chruszczow postrzegany jako zwolennik reform (1953 – koniec walk w Korei, 1955 amnestia
dla Niemców, 1955- zgoda na utworzenie Austrii). Chce poprawić relacje z Jugosławią, co się
nie udaje.

Chiny uznają, że tajny referat to zamach na socjalizm. Albania się z nimi dogaduje i
występuje z Układu Warszawskiego. 1969r. – incydent nad rzeką Ussuri. .

ZSRR wysyła w kosmos sputnik i pracuje nad rakietami transkontynentalnymi. Poza tym
pracuje propagandą: „My, Rosja, walczymy z kolonializmem!”– wiele kolonii prorosyjskich.

Międzynarodowo – redukcja zbrojeń. W końcu. Pielę w dole… 1963 – ograniczenie prób z

bronią jądrową.

Po krótkiej odwilży wraca zamordyzm i sowietyzacja. No kto by się spodziewał…

REWOLUCJA WĘGIERSKA

Węgrzy nie lubią czuć się gorsi. Komuniści nie lubią być odsuwani od władzy (przegrane
wybory 1945). Czyli mamy problem. 1947 – pełnia władzy w rękach komunistów, terror,
propaganda, takie tam. Po śmierci Stalina władzę przejmuje „liberalny komunista” Imre
Nagy. Zostaje usunięty z funkcji przez Rakosiego.

23 X 1956r. – manifestacja antykomunistyczna, razem z częścią wojska p.d. Meleterego.

24 X – Armia Czerwona powołuje rząd marionetkowy w odpowiedzi na powtórne rządy
Nagya, wkracza, po tygodniu zdobywa Budapeszt. Chruszczow nie może pozwolić na
wyłamanie się jednego państwa. Zachód nic nie robi, Polacy oddają krew.

KRYZYS KUBAŃSKI

Inwazja w Zatoce Świń. Fidel Castro, „Che” Guevara. Obalenie Fulgencia Batisty.
M-26-J. Sowieckie wyrzutnie rakietowe. Amerykańskie embargo. Kryzys kubański – 15-28
X 1962r. zażegnany

ZDŁAWIENIE PRASKIEJ WIOSNY

1964r. – ewenement. Chruszczow odwołany ze stanowiska. Jego miejsce zajmuje Breżniew.

Doktryna Breżniewa – kontrrewolucjoniści? Pomożemy!

Jesień 1967r. – protesty w Czechosłowacji. Wymiana I sekretarza na Aleksandra Dubczeka

– liberalnego socjalistę. Odwilż – praska wiosna. Zniesienie cenzury, rozliczenie ze zbrodni,
usamodzielnienie się partii satelickich. 20/21.08.1968 operacja „Dunaj” – inwazja na
Czechosłowację w celu zdławienia praskiej wiosny. „Mimo to śmiertelnych ofiar <<bratniej
pomocy>> było nieco ponad 100”. Normalizacja. Nowy, komunistyczny dowódca – Gustav
Husak. Jan Palach w ramach protestu się samospalił. Ludzie zaczynają ogarniać, że
propaganda propagandą, ale represje represjami.

WZROST WPŁYWÓW ZSRR

Komuniści rozszerzają wpływy i dążą do komunistycznych rewolucji wszędzie, gdzie się da.
Chile – Salvador Allende. Reformy osłabiają kraj – 1973r. zamach stanu – z CIA przybywa
Pinochet. W Boliwii ginie Guevara. Nicaragua – wygrali sandiniści. Sojusznikami ZSRR
zostały Egipt, Syria, Libia, Angola, Mozambik, Etiopia i Jemen.

Rosjanie się zbroją i rozbudowują wywiad. Bo USA nie zacznie wojny, bo boi się bomby.

8. Europa Zachodnia i USA podczas zimnej wojny

DEMOKRACJE ZACHODNIE

Wolny rynek, do lat 70. dobra koniunktura. RFN staje się liderem ekonomicznym. Konrad
Adenauer dąży do integracji, wprowadza RFN do EWG i NATO. 1963 – traktat elizejski
początki pojednania Niemiec z Francją. Poza tym we Francji zmiany ustrojowe i V republika
de Gaulle’a

POWSTANIE EWG I EUROMATU

Przypomnijmy, że od 1951 istnieje EWWiS. 25.03.1957 dochodzą do tego Europejska
Wspólnota Gospodarcza i Europejska Wspólnota Energii Atomowej na mocy traktatów
rzymskich. Dzięki temu jeden rynek i obszar celny.

STANY ZJEDNOCZONE W LATACH 60. XX WIEKU

20.07.1969r. Apollo 11 ląduje na Księżycu

Walka z segregacją rasową – Martin Luther King. Kennedy zastrzelony. Władzę przejmuje
wiceprezydent Lindon Johnson. Potem Richard Nixon, który (inaczej niż Johnson – który
został uznany za ofiarę losu po inwazji w zatoce świń) doprowadził do wietnamizacji wojny.

POLITYKA ODPRĘŻENIA

Od lat 70. – równowaga strachu. Helsinki – Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w

Europie.

9. Konflikty na Bliskim Wschodzie

POWSTANIE PAŃSTWA IZRAEL

Zostaje proklamowane 14 maja 1948 w Tel-Awiwie. W wojnie z Palestyną wybrania swoje

terytorium i jeszcze zdobywa więcej. Irgun. 1917 – Brytyjska obietnica powstania Izraela.
Lata 30. – Palestyna próbuje ograniczać imigrację powojenną. Prezydent – Dawid Ben
Gurion.

KRYZYS SUESKI

Egipt decyduje się znacjonalizować Kanał Sueski. Interwencja FrancjaAngliaIzrael. Izrael

odblokowuje sobie port. Z innych terenów się musi wycofać, ale Kanał Sueski ma. A
wszystko działo się w roku 1956-57.

WOJNA SZEŚCIODNIOWA I JOM KIPPUR

Wcześniejsze wydarzenia spowodowały wrogie podejście państw Arabskich do Izraela.

1967r. – blokada przez Egipt, Syrię i Jordanię Ejlatu zaplanowana 05 06 1967 uprzedzona
atakiem wojsk Izraela. W sześć dni wygrywa. Zajmuje Synaj, strefę Gazy, Zachodni Brzeg i
Wzgórza Golan. USA za Izraelem, ZSRR przeciw, ale żeby nie wywołać wojny, nie będą się
mieszać. 1973 – próba odbudowy terytorium. Wojna Jom Kippur. Kryzys paliwowy. Izrael
wycofuje się z zachodniego brzegu Kanału Sueskiego.

KONFLIKT PALESTYŃSKI U SCHYŁKU XX WIEKU

1978 – Egipt nawiązuje stosunki dyplomatyczne z Izraelem w zamian za zwrot Synaju i
strefy Gazy. Układ w Camp David.
Palestyński terroryzm: Jasir Arafat – Organizacja Wyzwolenia Palestyny. Akcja Czarnego
Września – biedni izraelscy sportowcy 1972. 1981 Dżihad zabija Sadata. 1982 Izrael
interweniuje w Libanie, żeby wytłuc OWP. Wojna. Inni terroryści – Hezbollah – szyici chcą
przejąć władzę w Libanie. Intifada kamieni 1987. Kiedy ZSRR traci siłę, 1991 Jasir Arafat
konferencja pokojowa Madryt. Waszyngton 1993 utworzenie Autonomii Palestyńskiej.

REWOLUCJA ISLAMSKA W IRANIE

Od 1941 pod świecką dyktaturą szacha Rezy Pahlawiego, który wprowadza reformy na modłę
zachodnią pod terrorem, co nie podoba się fundamentalistycznym szyitom. Od 1979 rządzi
ajatollah Ruhollah Chomeini, który wprowadza jeszcze gorszy terror i państwo religijne.
Wielki Szatan USA wspierał Pahlawiego. Atak na ambasadę USA, Rada Bezpieczeństwa
ONZ bezradna, ZSRR blokuje sankcje. II kryzys naftowy. I był w związku z wojną izraelsko-
arabską.

10. Przemiany społeczno-kulturowe lat 60. i 70.

SEGREGACJA RASOWA W USA

Głębokie Południe. Ku-klux-klan. Martin Luther King. Marsz na Waszyngton 1963. Bierny
opór. 1955 Rosa Parks. „I have a dream”. 1964 zmiana konstytucji. W wyborach korzystają
John Kennedy i Lyndon Johnson.

PRZEMIANY W KOŚCIELE

Jan XXIII X 1962 – sobór watykański II – 1965 Paweł VI 1965r. cofnięcie ekskomunik z
kościołem prawosławnym z 1054r.

Ekumenizm: 1948 Amsterdam Światowa Rada Kościołów (nieuznające zwierzchności

papieża). Kościół katolicki nie wstąpił, ale od 30 lat kolaboruje.

RUCHY EMANCYPACYJNE I FEMINISTYCZNE

Najpierw lata 40 – Francja i Włochy, prawo głosu. Lata 60 rewolucja seksualna. 1962 tabletki
antykoncepcyjne. Betty Friedan – matka feministek. Wina mężczyzn.

REWOLTA STUDENCKA

W latach 1967-68 przez świat zachodni przetoczyła się dala studenckich protestów. W USA
przeciwko wojnie w Wietnamie. Gdzie indziej przeciwko systemowi nauczania i braku pracy.
Lewacy mają swoich mistrzów – Guevarę i Mao. Największa impreza – maj 1968 Nanterre.
Wiele sensownych postulatów. Władza zamyka uczelnie. Robotnicy wspierają studentów i
zaczynają własną rewolucję. Pomysły zrobienia rządu ludowego – paryski maj. Ostatnie
zwycięstwo de Gaulle’a we wcześniejszych wyborach. Hipisi. RFN Rudi Dutschke. Zamach
na niego, szturm na siedzibę Axel Springer. 1968r. Bundestag uchwala ustawy możemy. RAF
– terroryzm – Frakcja Czerwonej Armii.

11. Polski październik i mała stabilizacja

POCZĄTKI ODWILŻY

Odwilż nie przynosi zbyt dużych zmian. Mimo teoretycznie kolektywnych rządów wciąż
rządzi Bierut. Zmianę przyniosło dopiero zabójstwo Ławrienija Berii – szefa radzieckich
służb specjalnych. W 1954r. z więzienia zwolniono Gomułkę a w 1956r. Wyszyński wrócił z
internowania. W I 1955 PZPR złożył samokrytykę – nadmierna ingerencja w życie obywateli,
fiasko planu 6-letniego. Przy okazji trudności osłabła cenzura – Klub Krzywego Koła, „Po
Prostu”, Konstanty Rokossowski

POZNAŃSKI CZERWIEC

XX KPZR – Bierut umiera III 1956. Nowym I sekretarzem zostaje Edward Ochab. 28-
30.06.1956 wybuchają zamieszki w Poznaniu. Robotnicy Zakładów im. Stalina w Poznaniu
żądają podwyżek i obniżenia norm produkcyjnych. Podczas Targów. Do tłumienia
„niemieckiego powstania” przysłano wojsko. Strzelanina, zabici.
W wyniku tych wydarzeń zostaje utworzone ZOMO.

POLSKI PAŹDZIERNIK I RZĄDY GOMUŁKI

Rządy Gomułki nazywane małą stabilizacją. Gomułka wybrany I sekretarzem w X 1956 na

VIII Plenum KC PZPR. Przyjeżdża delegacja z Chruszczowem, żeby sprawdzić, czy nie
będzie zbyt liberalny. Wynegocjował w tym czasie umowy z Rosją – o wojsku, doradcach
radzieckich + rozliczenia finansowe za eksport węgla. Rozwiązano większość spółdzielni
produkcyjnych, zaniechano dalszej kolektywizacji. Zaczęto rozwijać przemysł lekki i
rolno-spożywczy – na krótko, niestety. Od I 1957 wrócono do starych argumentów –
zamknięcie „ Po prostu” i rozpędzenie protestujących.

KONFLIKT PAŃSTWA Z KOŚCIOŁEM

Chwilowe ocieplenie stosunków z Kościołem miało na celu zachęcenie do udziału w

wyborach w 1957r. (reprezentacja katolicka w sejmie – Tadeusz Mazowiecki, Stanisław
Stomma koło poselski „Znak”). Od 1958 znów się ochłodziły. Religia usunięta ze szkół,
klerycy do wojska, partyjni nie mogą. XI 1965 – list biskupów polskich do niemieckich.
1966 – dwie konkurencyjne imprezy. Nie wpuszczamy Pawła VI. Aresztujemy obraz Matki
Bożej (y). Kościół uważany za enklawę wolności.

MARZEC 1968
Po wygranej przez Izrael wojnie sześciodniowej i umacnianiu się wpływów nacjonalistycznej
frakcji PZPR PRL robi się antysemicki. I 1968 władze polecają zdjąć z teatru „Dziady”
Kazimierza Dejmka. „Komandosi” – Walterowcy Kuronia i inteligencja protestuje. Władze
relegują z uczelni Adama Michnika i Henryka Szlajfera. 8 marca wiec studencki
rozpędzonu przez ZOMO i ORMO. Inne wiece też są rozpędzane – dowodzą nimi przecież
syjoniści.

REWOLTA GRUDNIOWA NA WYBRZEŻU

7 grudnia 1970 RFN zaakceptował granicę z PRL 13 XII 1970 zostają wprowadzone
podwyżki cen. Wybuchają strajki w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Zaczyna się od
pokojowego pochodu pod gmach komitetu wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. Zaczyna się
mordobicie. Strajk się rozszerza. 16 XII Stanisław Kociołek apeluje o zakończenie strajku.
17 XII wojsko strzela do idących do pracy robotników czarny czwartek <3.

12. „Druga Polska” Edwarda Gierka

NOWY KURS

20 XII 1970 Gomułka zostaje odwołany ze stanowiska. Jego miejsce zajmuje Edward Gierek.
Mamy też zmianę premiera z Cyrankiewicza na Jaroszewicza. 1971 – nie wysyła do
protestujących ZOMO, tylko jedzie porozmawiać. Mamy w konstytucji zapis o przyjaźni z
ZSRR i o prymacie PZPR. nomenklatura 1971 – zamrożono ceny

DYNAMICZNY ROZWÓJ NA KREDYT

Breżniew nie udzielił pożyczki, ale pozwolił na współpracę z zachodem, coby PRL nie był
zacofany. Kupowano licencje i budowano fabryki. Dużo przykładów podręcznik str. 195

KRYZYS DRUGIEJ POŁOWY LAT 70.

Okazało się, że planiści się przeliczyli – kupione licencje zestarzały się, zanim ich użyto.
Budowane fabryki były propagandowe, więc w sumie wszystko jedno, gdzie się je budowało.
Rozkładanie materiałów, ukryte bezrobocie. Polska musi dopłacać do eksportu do ZSRR.
Kryzys paliwowy = wzrost oprocentowania kredytów. import>eksportu Zaniedbany ZNÓW
przemysł spożywczy. 1976 – podwyżka cen 25 VI strajki w Radomiu, Ursusie i Płocku. Co?
ZOMO. A podwyżki wprowadzone po cichu.

1980 – kryzys gospodarczy

SPOŁECZEŃSTWO W LATACH 70.

Gierek obiecał poprawę życia. Inwestycje = wzrost płac. Zamrożenie cen. Fiat 126p. Dużo
nowych mieszkań. Pojawiają się produkty AGD. Kolejki, brak papieru toaletowego. Sklepy
komercyjne – droższe. Sklepy zagraniczne: Pewex, Baltona. Sklepy pokazują różnicę między
PRL a zachodem – kryzys 1980. Łatwiejsze wyjazdy za granicę – m.in. do NRD do pracy.
POCZĄTKI OPOZYCJI

IX 1976 powstaje KOR (Michnik, Kuroń, Macierewicz). Jak w 1977r. zabili Stanisława
Pyjasa, powstał SKS – Studencki Komitet Solidarności. Wiosną 1977 Ruch Obrony Praw
Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Leszek Moczulski w 1979r. tworzy KPN –
Konfederację Polski Niepodległej – pierwszą partię niesocjalistyczną. Od Górnego Śląska
tworzą się Wolne Związki Zawodowe. 1977 – Latający Uniwersytet – Towarzystwo
Kursów Naukowych – przełamuje państwowy monopol na naukę. Ruch Młodej Polski
Gdańsk 1979 – młodsi działacze ROPCiO. 1977 Niezależna Oficyna Wydawnicza – poza
cenzurą – drugi obieg.

STOSUNKI PAŃSTWO – KOŚCIÓŁ

Gierek nie dąży do konfrontacji z Kościołem. Przyjęcie ustawy regulującej prawo własności
Kościoła na Ziemiach Odzyskanych. Ustanowienie polskiej administracji kościelnej na
ziemiach poniemieckich. 16 X 1978 – wybór Karola Wojtyły na papieża. Wylot na orbitę
okołoziemską Hermaszewskiego. 2-10 VI 1979 I pielgrzymka JPII do Polski

1. Upadek systemu jałtańskiego

NOWA POLITYKA STANÓW ZJEDNOCZONYCH

Po polityce odprężenia lat 70. okazuje się, że Rosja ma lepszą armię. Ronald Reagan,
Margaret Thatcher i Helmut Kohl postanawiają unowocześnić swoją armię. Umieszczają
też w Europie rakiety balistyczne. Biorą udział skutecznie w konflikcie na Grenadzie, a w
1986r. przeprowadzają atak na Libię – zamachy Muammara Kaddafiego.

WALKA Z „IMPERIUM ZŁA”

Reagan postanawia też uderzyć w gospodarkę. Ogranicza eksport. Zachęca RPA do

wydobycia złota, a Arabia Saudyjska w zamian za broń wydobywa ropę. Poza tym zwiększa
się agentura CIA, z którą współpracują ludzie z bloku wschodniego. Ponadto USA udziela
wsparcia „Solidarności” i „Karcie 77” Vaclav Havel z Czechosłowacji. Rosjanie próbują
montować antyrakiety, jest to długodystansowe i pożera dużo piniondzów.

RADZIECKA INTERWENCJA W AFGANISTNIE

W 1979r. ZSRR wkracza do Afganistanu, żeby obalić Hafizullaha Amina. Jego miejsce
zajmuje Babrak Karmal. Decydująca okazuje się pomoc USA udzielona mudżahedinom.
Przy złej sytuacji gospodarczej ZSRR jest zmuszony wycofać się z Afganistanu w 1989r.
Reżim komunistyczny upada tam w 1992r.

REFORMY MICHAIŁA GORBACZOWA

Lata 60. i 70. przynoszą kryzys. Niska wydajność, rozkradanie, korupcja, katastrofy
ekologiczne. Duże wydatki na wojny, małe na edukację i medycynę. III 1985 nowym
gensekiem zostaje Michaił Gorbaczow. Podjął reformy – pierestrojka, głasnost (cenzura i
skreślenie przewodniej roli KPZR) i uskorienie. Wycofuje żołnierzy, podejmuje negocjacje z
zachodem o ograniczeniu zbrojeń. W krajach satelickich zachęca do rozmów z opozycją.
Ale mu się nie uda, bo uzdrowienie kraju wymaga zaniechania gospodarki nakazowo-
rozdzielczej.
1986 – Czarnobyl

JESIEŃ LUDÓW (Jesień Narodów)

1975r. Helsinki, Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. W

latach 70. powstają opozycje, bo zakaz przemocy. Polska, Węgry i Czechosłowacja ma
Komitety Helsińskie.

Czechosłowacja: aksamitna rewolucja – po 10 dniach protestów Husak ustępuje, władzę

przejmuje Havel. 1990 – wolne wybory.

Węgry – 1989 – komuniści dobrowolnie oddają władzę po dogadaniu się z opozycją

Bułgaria – skandale. W wyborach 1990 władzę przejmuje partia postkomunistyczna.

Rumunia – rozlew krwi. Walki z policją Securitate, Nicolae Ceausescu rozstrzelany. Władzę
przejmuje złożone z młodych komunistów Forum Ocalenia Narodowego

Albania i Jugosławia – kryzys, rozpad Jugosławii

Przestają mieć sens RWPG 1949 – 91 i Układ Warszawski 1955-91

ZJEDNOCZENIE NIEMIEC

Nastąpiło 03 X 1990. Helmut Kohl. Wiosną 1989r. ludzie zaczęli zwiewać z Berlina
Wschodniego do Zachodniego. 9 XI 1989 po „nie do końca przemyślanej wypowiedzi
rzecznika prasowego SED” ludzie zaczęli rozbierać mur. Zamieniono walutę w stosunku 1:1.
Zaaprobowano unifikację w III 1990 na konferencji 2 plus 4.

2. Powstanie NSZZ „Solidarność”

SIERPIEŃ ’80

1 lipca 1980 władze (w już tragicznej sytuacji, w jakiej byli Polacy) zdecydowały się na
podwyżkę cen mięsa w sklepach komercjalnych i stołówkach zakładowych. Pierwsze strajki –
Lubelszczyzna. Obietnice bez pokrycia nie działają. W połowie sierpnia – zwolnienie Anny
Walentynowicz, działaczki WZZ. 21 postulatów. Strajkujący zaczęli się zrzeszać w
Międzyzakładowych Komitetach Strajkowych. Po rozmowach z Jagielskim zawarto
porozumienia sierpniowe. Usunięto ze stanowiska Gierka, jego miejsce zajął Stanisław
Kania.
POWSTANIE NSZZ „SOLIDARNOŚĆ”

MKS przekształcił się w MKZ i 17.09.1980 powstała Solidarność.