You are on page 1of 10
Neden Kavrami Uzerine Bertrand Russell Cevirenler: Hasan Ayer ve Fatih Kéktemir wpin felsefl lteratiede istenilen (# cagrigumlara olan begligint an- Bilimde, nedensellik ilkesinin yerine srugturmak ve son lim) ve bana neden- nlarla baguntil gibi gbrnen Bkollerine bakulmaksrzan bitin Hilozofler, neden- selligin, bilimin temel aksiyornlarindan veya esasla- rindan biri oldugunu tahayyal etmislerdis, Ancak igin shaf yani modetn bilimlerde “sebep” kavram, dene in gok mekaniginde oldugu gibi yoktur. Dr. James Ward, “Naturalizm ve Agnostizm’ adl: kitabinda bu durumu, amaci dlnyayla ilgili mutlak gerge@i bulmak olantarun isi olan fizige kargs blr dizi elestiri mahiye- tinde ele almustir: Net bir bigimde kendisi fizikellerin nedenleri kesfetmelerini ve bulmalant gerektigini fekat fizigin buntant hig sorugturmadigins diigiamektedir, Bana kalirsa felsefe bu titr yasayicr igevleri var sey- mamalidar ve fizigin de neden aramays hirakmassnin sebebi ashinda bunlarin var olmamasidir, Nedentellile yasasim, inantyorum ki, tpkr monargi gibi hatals bie gekilde cararsiz oldugu distinilen, gesmis gaglarin yayayan bir kalinuisde Bilozoflann “Neden” kavramina dair ne ania. diklarins tespit edebilmek igin Baldwin'in sbzligiine bagvurdum ve Ug tezat tamim bulmamden kaynekh, ‘olarak beklentimin gok dtesinde geylerle kargulastim: "Nedensellik(}: Zaman dizis igerisinde meyda- na gelen olaylarin zoruntu baglantes, "Nedentkavrari) Bir strecin sonunda meydlana ge- Jen bie sires algun veya digincesinin kapoadither sy. “Neden ve Sonug:Neden ve sonus, ayitt edilebi- Jen hethangi iki geyi, evreyi ve gerceklik durumen simgeleyen baglantiterimlerdir. Bunlay o kadar bag- Iantilidi ki birinin varli sona erdigi anda digeri var olur ve ikincisinin varolusunun hemen éncesinde ilki- nin varlis sona ermig demektit O halde yu Ug terime sirasiyla gbz atalum: Hl “Zorunlulugua” tamm: yapilmadan anlasilashaz. Bu Daylik alunda, Baldwin'in s6zlOgd su tammu veri: “Zocunluluk: Zoruntu olan yalnizea dogra de Bil, her kosul altinda dogrudur.Dolayisiyla kavramda abs bir zorunluluktan Ste bir sey vardie: bu geyin iginde yer adja genel bir yasa vardin.” Nedensellik kavram, zorunluluk kaveamuyla 0 kadar yakindan baglantilidar ki kapsayabilecegi bir anlam kesfetmek iin yukanida tanumla oyalanmak gereksiz olmayacaktur iinkti mevcut haliyle kesin bir sey fade etmekten cok uzaktir, Terk eden ilk nokta “Her kogulslinda dogra” fadesine bir anlam verilcekse konusu bir “Onerme” degi, “Onermesel gly" elmaidr, Bir Snerme dogeu yada yanhitirbu da kenya gSotme kavugturae: Bue ‘eda kogullar sorgulanamer “I. Charles kellest uguruldu” ifadest yazin da kagin da dogrudur. O halde gu soylenmelidit ki “birgey tiim kopullar altinda dojrudue” ifadesindeki "bir yey” nermese igley olmaladirvVani degisken igeren bir ifa- ede, degiskene bir deger verildiginde ifade dnermeye dBniigis, O zaman da defigebilen “kogullar” degiche- rnin alabilecegi farklr degerlerdir, Bu baglamda “Zo- unl’, “Her kogul altinda doje” demekse o halde “x biinsansa, xbir fanidir”ifadesinin dogeulaga zorun- ludur zira in alabilecegi her deger igin bu dogrudur, Dolayistyla gu tanima ynelmemiz gerekmektedir “"Zovunlaluk énermese ijlevin dayanagidir bu da

You might also like