Polimerler: Doğal veya sentetik olarak bir laboratuvarda üretilen, birbirine bağlanmış işlemlerin tümü.
tümü. Şardonlama, kalandırlama gibi mekanik bitim işlemleri olduğu gibi,
küçük moleküllerin (genelde hidrokarbonların) oluşturduğu büyük moleküllerdir.
Difüzyon: Boya banyosundaki boya taneciklerinin elyafa nüfuz etmesidir.
Dispergatör: Birbiri içeresinde çözülmeyen katı maddenin, homojen bir karışım
oluşturmasını sağlayan kimyasal maddedir.
Egalizatör: Boyanın düzgün bir biçimde dağılmasını sağlayan kimyasallar.
Emülgatör: Emülsiyon oluşturulmasını kolaylaştıran ve emülsiyonun dayanıklılığını
arttıran yardımcı maddelerdir.
Emülsiyon: Birbiri içerisinde çözünmeyen iki sıvının, gerekirse bir emülgatörün
yardımıyla, oluşturduğu homojen karışım.
Flament: Kesiksiz lif
Fiksaj: Boyama ve baskıda boyar madde moleküllerinin veya iyonlarının liflere
bağlanması, liflerin içerisinde kalıcı şekilde yerleşmesidir.
Fiksatör: Kumaş yüzeyindeki veya elyafa nüfuz etmiş boyayı sabitleyen kimyasal.
Flotte: Boya ve kimyasalların bulunduğu banyo.
Islatıcı: Su, yardımcı kimyasallar ve boyanın kumaşın her tarafına eşit olarak dağılmasını
sağlayan kimyasallara denir.
Süspansiyon: Katı bir madde çözülmediği sıvı içerisinde homojen olarak dağılıyorsa bu
eriyiğe süspansiyon denir.
Bitim işlemleri terimleri
Dekatür: Tüp kumaşların basınçlı sıcak buharla ütüleme ve çekmezlik kazandırma
işlemi.
Gazze: Kumaşın üzerindeki hav ve tüylerin yakılarak kumaşın tüysüz, parlak ve düzgün
bir hale getirilmesidir.
Kalenderleme: Mamulün yumuşatılması ve yassıltılması işlemine denilir.
Kaymazlık: Astarlık ve kaygan kumaşlara kaymaması için özel kimyasallarla yapılan
işlem.
Şardonlama: Bir fırçaya takılı çelik iğnelerle may içinden elyafların çekilerek yapılan
tüylendirme işlemidir. Battaniye, oduncu gömleği, iki iplik, üç iplik, kantara gibi
kumaşlara uygulanır.
Zımparalama: İnce ve kalın zımpara şeritleriyle yapılan tüylendirme işlemidir. Bu
işlemle kumaşa güderi, süet efektleri verilir.
Apre: Son işlem, bitim veya son terbiye işlemleri de denir. Tekstil ürünlerinin
özelliklerini, tutumunu ve görünümünü geliştirmek, kullanım amaçlarına uygun bir yapı
kazanmalarını sağlamak için, ön terbiye ve renklendirme işlemlerinden sonra yapılan
buruşmazlık, yumuşatıcılık gibi kimyasal bitim işlemleri de vardır.
Basit Bükümlü İplikler: İki, dört ya da altı ipliğin bir arada S ya da Z şeklinde bükülmesi
ile oluşturulan ipliklerdir.
Boyarmadde Haslığı: Tekstil ürünlerinde kullanılan doğal ve sentetik boyarmaddelerin
kullanıldıkları ortam ve diğer dış etkilere karşı niteliklerini koruma gücü. İki tür dış etki
vardır: 1. Işık, su, yıkama, ütü, sürtünme, ter gibi günlük kullanımdan gelen etkiler; 2.
Kasarlama, dinkleme, merserizasyon, klorlama, asitleme, karbonizasyon gibi üretim
sürecinde kumaşa uygulanan işlemlerin etkileri
Bükme: İki ya da daha fazla ipliğin birbirleri üzerine bükülerek birleştirilmesi işlemi
Büküm: 1. İplikleri oluşturacak elyafın sarmal biçimde, ipliğin ekseni etrafında
döndürülmesi sonucu elde edilen biçim. Bu işlemle, liflerin sıkıca birbirine yapıştığı,
sağlam ve düzgün bir iplik üretilir. 2. Bir seferde bükülmüş ip miktarı. 3. İplik
bükümünde bir metredeki dönüm sayısı.
Çekim: İplik yapım sürecinde hammadde durumundaki şerit ya da fitili, elyafı düzgün ve
koşut bir duruma getirerek inceltmek için, çekme makinelerindeki değişik hızlarda
dönen, birbirine teğet olan, eşit çaplı silindirler arasından geçirme işlemi.
Çekmezlik: Çeşitli etkiler karşısında kumaş boyutunun değişmesini önlemek için yapılan
bitim işlemi. Bunlar, lif elementleri arasındaki boşlukların üreformaldehid, glioksal,
dimetiloletilenüre, diklorpropanol, epiklorhidrin, sulfonyumbetain gibi bazı maddelerle
doldurulması; mamulün, selüloz makromolekülleriyle tepkimeye girebilen bifonksiyonel
bileşiklerle işlem görmesi; bitim işlemleri sırasında kumaşların fazla gerilme ve
çekilmesinden kaçınılması ve sanforizasyon işlemi gibi önlemlerdir.
Denye: 9000 m uzunluktaki ipliğin inceliğinin gram cinsinden ağırlığıyla bağlantılı
anlatımıdır. İpliğin 1g’ı 9000 m ise inceliği bir denyedir. Daha çok doğal ipek, yapay ve
sentetik elyaf için kullanılan bir ölçü sistemidir.
Eğirme Makinesi: Gereken bükümü vererek fitilleri iplik haline getiren makine.
Eğirmek: Yün, pamuk vb. lifleri bükerek iplik yapma işlemi.
Ekose: Canlı renkli, geniş kareli desende bir kumaş türü.
Elastan Elyaf: Poliuretan elastomer elyafın uluslararası sözleşmelerdeki adı. Esneme
özelliği ve yırtılmaya direnci çok yüksek bir elyaf. Yırtılmadan %500-800 uzatılabilir.
Çekme kuvveti kalktıktan sonra başlangıçtaki boyuna kısalır.
Elyaf: Lifin çoğulu. bkz. Lif.
Emprime: 1. Değişik yöntem ve boyarmaddelerle kumaş üzerinde desen basma işlemi.
2. Bu işlemi görmüş ipekli, yünlü vb. kumaş.
Esneklik: Elyafın çekilip bırakılmasından sonra kendiliğinden eski biçimini alabilme
özelliği. Değişik liflerin esneme yeteneği de farklıdır. Naylonda %100′e varan esneklik,
keten, rami gibi lifler de çok düşüktür.
Fantezi Kumaş: Süslü ve değişik türde kumaş. Malzeme, örgü, boya, vb. etkenlerin
değişik kullanımıyla alışılmışın dışında bir görünüm verilmiş karmaşık yapılı özel kumaş.
Fiksaj: (Fr. fixation) Sabitleştirme, fikse de denir. Boyacılık ve basmacılıkta, boyarmadde
moleküllerinin, kuru ısı ya da buhar ile yapılan, liflerin içinde kalıcı olarak yerleşerek
bağlanmasını sağlayan işlem.
Fikse: bkz. Fiksaj
Filament: Tel, iplikçik, lif.
Gaze İplik: Havları gaze makinesinde yakılmış tek ya da çift katlı iplik.
Gazeleme: bkz. Yakma.
Ham İplik: Boyama ve terbiye işleminden geçmemiş, doğal renginde bulunan iplik.
Ham Kumaş: Boyama ve terbiye işleminden geçmemiş, dokuduğu tezgâhtan çıktığı
haliyle bulunan kumaş.
Haraşo: (Rus. horoşo) Her iki yüzü de bir sıra düz, bir sıra ters ilmek sıralarından oluşan
örme kumaşın örgüsüdür. Bu örgüyle örülen kumaşın iki yüzünde de aynı enine
yollardan oluşan yapısal görünüm vardır.
Harelenme: Bir boyama hatası. Kumaş yüzeyinde çizik ya da istenenden farklı renkte
çizgilerin oluşması.
Haslık: Tekstil ürünlerinin ışık, yıkama sürtünme vb. etkenlere karşı dayanıklılığı.
Hav: (Ar.) Kumaşların yüzeyindeki ince tüy.
Işık Haslığı: Boyanan ya da baskı yapılan tekstil ürününün güneş ışığına karşı renk
direncinin ölçüm sonucu değeri. Işık haslığı, boyarmaddenin grubuna, baskı ya da
boyamadaki renk şiddetine, ürünün dokuma ve yüzey özelliklerine bağlıdır.
İndigo: Çivit boyası da denir. Indigofera tinctoria adı verilen bir bitkinin yapraklarındaki
“indigotin” maddesinden elde edilen bir doğal boyarmadde. 1897′de Almanya’da
sentetik olarak elde edilen indigo, doğal indigonun yerini almıştır.
İnterlok: 1. Kadın dış giyimi, tişört ya da nitelikli spor giyiminde kullanılan örme
kumaşlar. 2. Bu kumaşların örüldüğü makinelere verilen ad. İnterlok makineleri
yuvarlak, iki raylı (yataklı) kancalı dilli ya da esnek uçlu iğnelidirler. İnterlok örgü, bu
makinelerde iğne raylarının karşılıklı olarak yerleştirilmesi, tüm iğnelerin değişimli
olarak çalıştırılmasıyla üretilir.
İplik: Dokuma, örme ve dikimin temel elemanı olarak kullanılan, pamuk, keten, yün,
ipek, naylon vb. tekstil hammaddelerinin kesiksiz ve kesikli liflerinin birlikte bükülmüş
ve çekilmiş durumu.
İplik Boyama: İpliklerin çile, masura ya da bobin halinde daha çok asit boyarmaddeleri
kullanılarak boyanması.
İplik Numarasi: 1. İpliğin uzunluğu ile ağırlığı arasındaki ilişkiyi belirten, ipliğin incelik
derecesini gösteren değer. 2.Belli amaçla kullanılan sistem ve değerler. “Numara”,
“Denye”, “Tex” ipliklerin incelik derecesini saptayan sistemlerdir.
Jakar: 1. Jakar tezgâhında dokunmuş kumaş. 2. Elle ya da örgü makinesi ile jakarlı
kumaş örneği yapılan örme işi.
Jakarlı: Jakar tezgâhında, jakar sistemiyle dokunmuş bir tür kumaş. Jakarlı kumaş.
Jarse: 1. Tek raylı (yataklı), kancalı dilli ya da esnek uçlu iğneli, yuvarlak örgü
makinelerinde iğnelerin tümünün çalıştırılmasıyla üretilen bir düz örgü. 2. Jarseden
yapılmış ya da esnek örgülü giysi.
Kadife: Yüzeyi havlu parlak yumuşak kumaş.
Karde İplik: Yalnızca taraktan geçirilip fitil haline getirildikten sonra değişik tip
vargellerde inceltilerek bükülmüş iplik.
Kasar: Kastar, ağartma.
Kaşkorse: Bir örgü yüzey türü. İki raylı(yataklı)kancalı dilli ya da esnek uçlu iğneli
yuvarlak örgü makinelerinde, yan yana yerleşimli iki farklı ray iğnesinin seçimli olarak
çalışmasıyla üretilir.
Kesikli elyaf: Değişik boy uzunlukları olan, kesikli iplik yapımında kullanılan kısa
lifler(pamuk, yün, vb.)
Krep: İpek, pamuk, yün, viskon gibi değişik elyaf ve bunların karışımı çok bükümlü
ipliklerden, değişik örgülerle(bezayagı, saten, krep gibi) dokunan, kendine
özgü kıvrımlı görünüşü olan hafif gramajlı kumaşlar. Elyaf, iplik, büküm ve örgü türüne
göre değişik adlar alır.
Krep jakar: Jakar desenli krep kumaş.
Krep örgü: Kumaş yüzeyinde karışık, pütürlü bir görünüm ve sistemli bir düzgünsüzlük
gösteren örgüler grubu.
Kumaş: Doğal, yapay ve sentetik lif ya da maddelerden, dokuma, örme ya da dokusuz
yüzey yöntemleriyle; giysi, döşeme vb. kullanım alanları için üretilen, tabaka biçiminde
tekstil ürünü. Üretiminde kullanılan malzemeye, üretildikleri yöreye ve uygulanan
yapım tekniğe göre ad alan değişik kumaş türleri vardır.
Kumaş gramajı Bir metrekarede kumaşın gram cinsinden ağırlığı(g/m2) .Kumaş
gramajları, kullanım yerlerine, malzemesine, iplik numara ve sıklığına, dokuma ve apre
işlemlerindeki değişimlere, apre işlemlerindeki hammadde kayıplarına bağlıdır.
Lif: Dokuma ve örmede kullanılan ipliklerin yapılabildiği her türlü ince, uzun temel
malzeme. Gerekli uzunluk, incelik, yumuşaklık, sağlamlık ve esnekliği olan; sarılma,
eğrilme ve katlamaya uygun, doğal ya da yapay olarak elde edilen tekstil maddeleri.
Tekstil liflerin sayısı 1000’ in üzerindedir. Kalınlıkları 10-45 mikron; uzunlukları 15-450
mm’dir. Doğal, yapay ve sentetik elyaf olarak üç ana gruba ayrılır.
Likra: Sentetik elastomer elyafın ticari adlarından biri. İlk olarak 1958’de A.B.D.’de
üretilen bu elyaftan yapılan ipliğin esneklik ve direnci öteki sentetik ipliklerden daha
yüksektir. Esnek kumaş üretiminde kullanılır.
Melanj: Değişik renklerde boyanmış elyafın belli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilen
kırçıllı renk.
Melanj iplik: Farklı renklerde boyanmış liflerden üretilen iplik.
Merserize: 1.Kimyasal bir yöntemle parlaklık verilmiş pamuk ipliği.2.Bu iplikle yapılmış
olan tekstil ürünü.
Metraj:1. Tekstil ürününün metre olarak uzunlugu.2.Kupon olmayan, aynı desenin
metrelerce devam ettiği basılmış ya da dokunmuş kumaş.
Multiflament: Bir yapay lif demeti. Doğal ve sentetik polimerlerin çok delikli düşeden
basınçla püskürtmesiyle elde edilen ince ve kesiksiz lif demeti.
Numara:1.İplik kalınlığını gösteren sayı.2.İplik numaralama sistemlerinde birim
uzunluğa düşen ağırlık.
Numaralama sistemi: Birim iplik uzunluğu ile ağırlığı arasındaki bağıntının belirlediği
ipliğin inceliğini saptayan sistem. Ulusların ölçüleri farklı olduğundan buna bağlı olarak
numaralama sistemleri de değişiklik gösterir. Numara-metrik (Nm),İngiliz numarası
(Ne),denye (denier) ve tex gibi değişik numaralandırma sistemleri vardır.
Open-End: Açık Uç İplikçiliği.
Otoman: Çözgü ripsi örgüsünde klasik bir dokuma. İpekli olanları kadın giyiminde, yünlü
ya da pamuklu türleri giysilik, paltoluk ve döşemelik olarak kullanılır.
Ön apre: Diğer işlemlerine hazırlık amacıyla, özellikle ham ürünün yaş terbiye
işlemlerine başlamadan önce gördüğü mekanik terbiye işlemleri.
Ön buharlama: Ön fiksaj da denir. Özellikle poliamid kadın çorapları üretiminde
kullanılan bir filse işlemi.
Örgü:1.İğne, tığ, şiş ve mekik yardımıyla elde ya da makinede tek iplik ve ilmik
sistemiyle oluşturulan tekstil yapıları.2.Atkı ve çözgü ipliklerinin belirli bir düzene göre
kesişerek bağlanmalarından oluşan yapı.3.Bu yapıları oluşturan bağlantı sistemi.
Örgü raporu: Dokuma örgüsü dokumanın eninde ve boyunda yinelenen bağlanma
sistemlerinden oluşur. Bir dokumanın eninde ve boyunda aynı bağlantıyı yineleyen
birim örgüye örgü raporu denir. Başka bir deyişle bir örgünün oluşabilmesi için gerekli
olan en az çözgü ve atkı ipliği sayısı örgünün raporudur. krs. Raport.
Örme :1.Triko da denir.Tıg,şiş,iğne ya da örme makinesi yardımıyla ve genellikle tek
iplik sistemiyle ipliği kendi üzerine çeşitli biçimlerde ilmikleyerek bir tekstil yapısı elde
etme yöntemi. Tek iplikli örme ve çözgülü örme olmak üzere iplik veriliş durumuna göre
ikiye ayrılır. Makine yapısına göre de düz örme ve yuvarlak örme olmak üzere iki sistemi
vardır. Ancak örmecilikte iğne-iplik ilişkisi de önemli olduğundan, iğne ve ipliğin
devinimine göre; iğne sabit-iplik devingen, iğne devingen-iplik sabit şeklinde de
sınıflandırılır.
Örme hareketi: Örme sisteminde, ilmiği oluşturmak üzere iğnenin yaptığı tam devinim.
Örmek: 1.İplik, yün, vb. iplikleri, şiş, tığ yardımıyla birbirine geçirerek işlemek ya da
tezgâhta dokumak.
Pamuk: Nemli ve sıcak iklimde yetişen, bir yıllık çalı tipi, tohumundan lif elde edilen bir
bitki.
Pamuk ipliği: Pamuktan yapılmış iplik.
Pamuklu: Yalnız pamuk ipliği ya da pamuk ipliğine başka iplikler karıştırarak dokunmuş
kumaş.
Pamuklu kumaşlar: Kumaş yapım tekniği ve dokusu ne olursa olsun hammaddesi
pamuk olan dokumalara pamuklu kumaş denir. Kumaş tanıtımı ve sınıflandırmasında en
geçerli yöntem hammaddesinin türünü kullanmaktır. Pamuklu kumaşlar: diril, diagonal,
gabardin, blucin(blue jean),krep, pazen, patiska, kaput bezi, pamuklu jorjet, muslin,
organze, vual, santuk etamin, gaz bezi, zefir, tülbent, mermerşahi, basma, poplin,
otoman, opal, branda bezi, çarşaflık, gömleklik, pijamalık.
Parça boyama: Kimi tekstil ürünü ve parçalarının boyanmasında uygulanan bir yöntem.
Parlaklık: Yüzeyinin parlak olması kumaşın çekiciliğini arttıran olumlu bir özelliktir. Kaba
yüzeylere gelen ışınlar yüzeye göre değişik açılarda yansır. Parlaklığı veren yansıyan
ışıkların aynı açıda olmasıdır. Kumaşlarda parlaklık değişik yollardan elde edilir. Uzun
kesikli elyaf kullanımıyla oldukça düzgün kumaş yüzeyi oluşturulur, bu da doğal bir
parlaklık sağlar. Saten dokuma ve bazı apre maddeleri de parlaklık sağlar. En
parlağından başlayarak lifler parlaklarına göre şöyle sıralanırlar: Rejenere selülozik
elyaf, poliamid, polyester, ipek, keten, pamuk, yün.
Parlatmak: Pamuk, keten ve kenevir ipliklerine mekanik olarak parlaklık vermek.
Penye(Fr.):1.Penye makinelerinde taranıp temizlenmiş çok kaliteli ince pamuk
ipliği.2.Pijama, gecelik, iç çamaşırı ve astar yapımında kullanılan pamuklu örme bir
kumaş türü.
Penye makinesi: İnce tarak ta denir. Tarak makinelerden sonra pamuğu bir kez daha
tarayan, çok kaliteli ve çok ince pamuk ipliği üretiminde kullanılan bir makine. Makine
pamuk kitlesindeki kısa elyaf ve yabancı maddeleri ayıklar, lifler koşut ve kolay
çekilebilir duruma getirilir. Pamuk kaybı, karde ipliğine oranla %25-30 daha fazladır ve
maliyeti yükseltir.
Polyester: Bir sentetik elyaf. Bir organik asit ile bir organik Alkolün polikondansasyonu
sonucu oluşur. Güve, mantar ve küf gibi biolojik etkenlere, ısıya, ışığa, radyoaktif ve
mor ötesi ışınlarına karşı dayanaklılığı yüksektir. Zayıf alkalilere, hemen hemen tüm
inorganik asitlere karşı dayanıklıdır; derişik sülfürik asitte çözülür. En çok rastlanan
polyester elyaf tereftalik asit ve etilen glikolün polikondansasyonuyla oluşmuştur.
Terinen, dacron, Kodel, vikron, trevira, tergal, terlenka, lavsan, teteron, terital, fortrel,
avitron, vestan, diolen gibi türleri vardır. Kullanım alanı çok geniştir, yün keten ve
pamukla karıştırılarak da kullanılır. Dağınır, azolik ve küpe boyarmaddeleriyle boyanır.
Ramöz: Gergefli ya da germeli kurutma makinesi da denir. Isıyayım(konveksiyon)
kurutma ilkesine göre çalışan bir kurutma makinesi. Kurutma sırasında kumaşın en ve
boy ayarının yapılabilmesi yaygın olarak kullanılmasını nedenidir.
Raport(Fr.rapport): 1.Örgüraporu ya da desen raporu da denir. Kumaşların yapısını
oluşturan örgünün ya da desenin yinelenen en küçük birimi.2.Yan yana ve alt alta
yinelenerek, basılacak kumaş boyunca düzenli dağılım ve süreklilik sağlayan
ölçülendirilmiş en küçük desen birimi.
Raşel makinesi: Çözgülü örme makinesinin bir türü. Tül, perde, şal ve dantel gibi tekstil
ürünleri yapımında kullanılır.
Reaktif boyarmadde: Tepkiniz boyarmadde.
Renk haslığı: Tekstil ürünlerine uygulanan boyanın üretim ve kullanımları sürecinde
çeşitli etkenlere karşı gösterdiği dayanıklık derecesidir.
Renk tonu: Boyarmaddelerin ve boyanmış tekstil ürünlerinin ışık değeri olarak koyuluk
ve açıklık derecesi.
Ribana: 1. Tek tür silindir iğnesi ve tek tür kapak iğnesi kullanan yuvarlak örme
makinesi. 2. Bir örgü yüzeyi türü. İki raylı (yataklı) ve kancalı dilli ya da esnek uçlu
iğneleri olan yuvarlak örgü makinelerinde, iğne raylarındaki tüm iğnelerin
çalıştırmasıyla elde edilir.
Ring eğirme (İng.): Bilinen en eski ve en çok kullanılan kesikli liflerden iplik yapma
yöntemidir.
Ring iplik makinesi: Kesikli liflerden (ring eğirme yöntemine göre) iplik yapmakta
kullanılan bir makine.
Sanforlama (İng.sanforize) : Bir bitim işlemi. Pamuklu kumaşlara yıkandığında
çekmelerini önlemek amacıyla uygulanır. Kumaşın defalarca yıkama sonrası alacağı
ölçülere sokulması esasına dayanır. Nemlendirme, buharlama ve gevşetme işlemleri
sonucu atkı ve çözgü yönünde çekmezlik sağlanır.
S bükümlü iplik: Dik tutulup bakıldığında büküm yönünün S harfinin orta bölümü
yönünde olduğu görülen sağ bükümlü iplik.
Sıklık: Kumaş özelliklerinden biri. Ağırlığı aynı kalarak dokunmasındaki iplik sayısı ne
kadar fazla olursa kumaş o kadar o ölçüde sıktır (toktur).
Sıngıl: Tek raylı (yataklı), kancalı dilli ya da esnek uçlu iğneli yuvarlak örgü makinelerde,
iğnelerin tümünün çalıştırmasıyla oluşturan düz örgülü yüzey.
Süprem: 1. Yuvarlak örme makinesi türlerinden biri.2. bkz. Sıngıl.
Şardon: (Fr.chardon) En çok Güney Fransa’da yetişen bir tür devedikeni. Bu diken yünlü
ya da pamuklu kumaşları tüylerinden apre makinelerinde kullanılmıştır. Aynı işlev için
yapılan metal iğnelere de şardon denir.
Şardonlama: Şardon makinelerinde kumaş ya da örgü yüzeylerin mekanik olarak
tüylendirildiği bir bitim işlemi. Bu işlemde lif uçları kumaşın yüzeyine çıkarılarak bir hav
tabakası oluşturulur. Bu hav tabakasına yatırma, dikleştirme, kesme gibi istenilen biçim
verilerek kumaşa özel bir görünüm kazandırılır. İşlem sonucu kumaşın sertliği de
giderilir daha dolgun, yumuşak ve yünsü bir tutum elde edilir; doku, desen, ve renk
geçişleri yumuşar; ısı yalıtma özelliği artar.
Tavşan yünü: Bir hayvansal elyaf türü.
Tek iplikli örme: Sadece bir iplik kullanılarak örgü yapılması ilkesine dayanan örme
sistemi. Bu sistemle çalışan örme makinesi, tüm iğnelerin üzerinden geçen tek ipliği
örgüye dönüştürmeye uygun biçimde devinir.
Teks (İng., Fr., Alm. tex): Ağırlık numaralandırma ilkesine dayanan uluslar arası iplik
numaralama sistemi. Bu sistemde ipliğin numarası değişmeyen bir uzunluk birimindeki
lif demeti ya da ipliğin ağırlığın saptanması sonucu bulunur. 1000 mlik ipliğin gram
cinsinden ağırlığı ile gösterilir. Buna göre 1000 m uzunluğundaki bir iplik 1 gr ise 1
teks’dir.
Tekstil: (Lat. Textilis, Fr., İng textile). Tekstil terimi, dar anlamda dokuma ve
dokumacılık, mensucat anlamında kullanılır. Geniş anlamda doğal ya da yapay liflerden
değişik teknik ve yöntemlerle iplik yapımı, dokuma, örme ya da her tipte dokusuz yüzey
elde etme süreci ile bu ürünlere uygulanan boyama, baskı, dikiş gibi işlemleri ve bu
alandaki her tür sanatsal çalışmaları içerir.
Tekstüre (Fr., İng. texture): Düz, sıkı ve koşut bir biçimde üretilen kesiksiz sentetik
liflere ve bunlardan yapılan ipliklere, kalıcı, açık ve hacimli bir yapı kazandırmak için
uygulanan mekanik ve ısıl işlem.
Tekstüre iplik: Tekstüre işlemiyle fiziksel özellikleri değiştirilmiş sentetik iplik.
Tepkinir boyarmadde: Reaktif boyarmadde da denir. Molekülünde selüloz hidroksili ile
kimyasal tepkimeye girebilecek atom ve atom grupları içeren, liflerle kovalent bağ
oluşturabilen boyarmadde sınıfı. Işık ve yaş haslıkları yüksek olup kimyasal etkilere karşı
dayanıklı olan bu boyarmaddelerle çok parlak renkler elde edilir.
Ters bükümlü iplik: İçerdiği tek katlı basit iplikleri büküm yönünün tersine yeniden
bükülmüş iki ya da daha çok katlı iplik.
Tıraşlama: Kumaşlarda düzgün bir yüzey elde etmek için değişik yükseklikteki havları Yapay kesikli elyaf: Kumaşa doğal elyaf görünümü verebilmek için viskoz ipeğinin belli
kesme işlemi bkz. Makaslama. boylarda kesilmesiyle elde edilen viskonda olduğu gibi, belli boylarda (6-20 cm)
Top: 1. Kumaşların bazen tüm genişliğiyle bazen katlanarak, dikdörtgen ya da silindir kesilerek kullanılan yapay elyaf.
biçimindeki ahşap ya da karton üzerinde düzenli olarak belli uzunlukta sarılmış durumu. Yıkama haslığı: Yıkama haslığı boyarmaddenin yinelenen belirli sayıdaki işlemine
Transfer baskı (İng. transfer printing) : Bir baskı tekniği. Dayandığı esas, önce kumaş dayanıklı derecesidir.
boyutlarında bir kâğıda basılan desenin sonra ısı ve basınç etkisiyle kumaş üzerine Yiv: Kumaşın katlanan yerlerinde oluşan çizgi.
aktarılmasıdır. Yuvarlak örgü: Yuvarlak örme makinelerinde hortum şeklinde üretilen örgü.
Triko (Fr.tricot): Örme, örgü. Örülerek oluşturulan tekstil ürünleri. Tek iplik sistemiyle Yuvarlak örme: Hortum şeklinde örme tekstil ürünlerin yapıldığı dairesel bir yapıda bir
oluşturulan kumaşlar. örme makinesi.
Trikotaj (İng. tricotage) : Örme işleri. Örme tekniği ile yapılan tekstil ürünleri. Z-büküm: İplik dik tutulup gözlendiğinde büküm yönü ‘’Z’’ harfinin orta bölümü
Trikotaj makinesi: Örme işleri. Örme işlemini gerçekleştiren, mekanik ve elektronik yönünde olan sol bükümlü iplik.
sistemlerde çalışan tezgâhtar. Zımparalama: Özellikle bazı pamuklu kumaşları havlandırmak ve yumuşak bir tutum
Tüy: Bazı dokumaların yüzeyindeki uzuntı, hav. vermek için, üzerine zımpara tozu yapıştırılmış ya da şerit halinde zımpara sarılmış hızla
Tüylendirme: bkz.Şardonlama. dönen bir şilindir üzerinden geçirme işlemi.
Tüylü: Yüzeyi uzantılı, havlı dokumalar için genel bir tanım.
Tüylü kumaşlar: Kadife, havlu, halı gibi özel hav tabakasıyla kaplı yüzeyi olan
dokumalar.
Uçuntu: Eğirme sırasında meydana gelen iplik yapısındaki bozukluk.
Vafil bezi (İng. waffle cloth): Çapraz dimi örgü raporlarından yararlanarak oluşturan
‘’vaffel örgüleri’’ ile dokunmuş pamuklu kumaş. Örgüsü bal peteği görünümündedir.
Daha çok perdelik olarak ya da kadın ve çocuk giysisi yapımında kullanılır.
Varyant (Fr. Variante): Çeşitleme de denir. Kumaşın deseni aynı kalarak özgün
renklerine yakın ışık değerlerinde, farklı renklerde yeniden basılması, ya da farklı renkli
ipliklerle yeniden dokunması. Kumaşlar çoğunlukla üç ya da dört varyantlı olarak
basılırlar.
Viskon: Kesikli (stapel) rejenereselüloz elyaf.
Viskoz (İng.viskose, Alm. Viskose) : Viskoz ipeği, viskoz rayonu, odun ipeği, ot ipeği de
denir. Önemli bir rejenere selüloz elyaf. Pamuğa benzemesi, ucuz ve sağlam oluşu,
fiziksel yapısının büyük değişimler göstermesi nedeniyle tekstil endüstrisinde geniş
kullanım alanına sahiptir. Coton Celta Süpercelta, Snia Visra, Cisalfa, Fioccon,
Celtamate, Ardena, Cedena, Nevisca, Matalva, Celmate ve Sadura gibi ticari adlar
altında satılmaktadır.
Yaka: 1. Giysilerde boyunu çevreleyen bölüm. 2. Giyeceklerin boyun bölümünde
eklenen ve türlü biçimlerde olan parçası.
Yakma: Gazeleme de denir. Bir ön işlem. Düzgün bir kumaş yüzeyi elde etmek amacıyla,
kimi iplik ve kumaş havlarının, alev ya da kızgın yüzeylerle alazlanarak giderilmesi.
A jour fabric: Ajurlu dokuma, ajurlu kumaş.
abated: azaltılmış,kısılmış. Amphoteric: Amfoterik. Kimyasal maddenin alkali Ph ortamında noniyonik olma ve Ph
abdominal belt (cummerband): kuşak. abit tarafına doğru azaldığına katyonik hale gelmesi özelliği.
abdominal dart (belly dart): karın pensi. Anionic compound: Aniyonik bileşim. Doğası itibarıyle pozitif elektrik yüklü olan ve
abrade, to: aşındırma. benzer yüklü ya da noniyonik bileşenlerle karışan madde.
Abrasion: Aşındırma, taşlama. Kumaşın boyama sırasında birbirine sürtünmesiyle Antimigrant: Boyama işlemi sırasında boyanın dağılmasını engellemek amacıyla işleme
giyside kullanılmışlık görüntüsüne neden olan etki. Bazı durumlarda bu arzu edilen bir katılan kimyasal madde.
etkiyken, çoğu halde bu etkinin en aza indirilmesi için çaba harcanır. Back batch / Half moon: Yakanın arkasında marka etiketinin dikişini gizlemek için
abrasion: yıpranma. kullanılan yarımay şeklindeki kumaş parçası.
Abrasion mark: Aşınma izi. Baseball neck: V tipli patlı yaka.
abrasion resistance: aşınma direnci, aşınma dayanımı. Batch label: Parti etiketi.
abrasion resistant: sürtünmeye dayanıklı. Bathrope: Bornoz.
abrasion test, wear and tear test: aşınma testi. Bermuda: Dizaltı şort.
Absolute humidity: Havanın mutlak nemi, mutlak rutubet, mutlak nem oranı. Bike short: Dar bisiklet şortu.
Absorb oil (to): Yağ emmek. Binder: Pigmenti başka bir şeye bağlayan akrilik bileşen türü.
Absorbent cotton: Hidrofil pamuk, sıvı çekici pamuk, emici pamuk. Bleeding: Rengin istenmeyen yer ve bölgelere yayılması. Bu durum, özellikle boyanın
absorbing capacity: çekme kapasitesi. kumaşın asılarak kurutulduğu ve su bazlı uygulamalarda ciddi sorun yaratır. Boya
absorption: absorpsiyon (emiş). banyosuna ya da baskı mürekkebine dağılmayı engelleyici madde katılmasıyla sorun
accessories: aksesuarlar. ortadan kalkar.
Accessories and sub-industry products: Aksesuarlar ve yan sanayi ürünleri. Blouse: Bluz.
acetate: asetat (sentetik bir kumaş türü). Boat neck: Kayık yaka.
acetate fibre: asetat elyaf. Bouqle Yarn: Embrodery nakış.
acid: asit. Boxer: Boksör şortu.
Acrylic: Akrilik. Brass snaps: Prinç malzemeden yapılmış sarı çıt çıt.
adhesive bonding: yapıştırma. Breeches: Jokey pantolonu.
adhesive label: yapışkan etiket. Button: Düğme.
adhesive mesh: yapışkan örme. Button down: Düğmeleri aşağıda.
adhesive power: yapışkanlık gücü. Button fly: Düğmeli pat.
adhesive tape: yapışkan şerit. Button up: Düğmeleri yukarıda.
Adjustable cam bit: Ayarlanabilir kam parçası, ayarlanabilir eksantrik parçası. Canvas slack: Gündelik pantolon.
Adjusting arm: Ayar kolu, reglaj kolu. Capri: Baldırı saran diz altı pantolon.
affinity: afinite (boya alabilirlik). Carcinogen: Kanserojen bileşen. Uygun şekilde uygulanılması gerekir. Pek çok tekstil
after-bleaching: ağartma sonrası. ürünü, kaserojen bir madde olan formaldehid üretir.
after-treatment: son işlem, finishing. Cardigan: Hırka, örgü ceket.
After-welt (knitting): Sonradan örülmüş kenar şeridi (örme). Care label: Bakım etiketi.
Catalyst: Katalizör. Akrilik tipi bileşenlere çapraz bağlanma sürecini hızlandırmak
After-welt (stocking): Sonradan süsleme (kadın çorabı ile ilgili). amacıyla eklenen madde.
Cationic: Katyonik. Negatif yüklü ve noniyonik bileşenlerle karışan madde. Bu fark Dispersion: Dağılma. Renk verici madde ya da kimyasal maddenin kumaşta yayılma hızı.
sayesinde pigment giysi boyaması büyük ölçüde kolaylaşmıştır. Double chain stitch: Çift zincir dikiş.
Certified buying office (C.B.O): Yetkili satın alma ofisi. Double over sized: Büyük beden.
Chainstitch: Zincir dikiş. Double over sized: İki beden büyük.
Channel Stitch: Kanal reçme. Double scope neck: Çift yönlü (U) oyuk.
Chest pocket: Göğüs cebi. Drawcord: Kordon.
Claps: Toka, kopça (kemer vb.de kullanılan). Dry clean only: Sadece kuru temizleme.
Cloth, fabric, material: Kumaş. Dye bath: Boya banyosu. Kumaşın renk özelliklerini değiştirmek amacıyla konduğu sıvı
Clothings: Giysiler. çözelti.
Collar: Yaka. Edgestich: Çima.
Collar Stand: Yaka ayağı. Elastic: Lastik.
Color fastness: Renk haslıkları. Electrolyte: Boya banyosuna eklenen ve boya çözeltisindeki rengi sudan ayrıştırıp
colorimeter: Renkölçer. Kalitekontrol amaçlı kullanılan ve tekstil renk değerlerini kumaşa yönelten bileşen ya da sıvı.
ölçmek için kullanılan alet. Engineered design: Tek renk jakarlı havlu.
conventional fabric softeners: Konvansiyonel kumaş yumuşatıcılar. Boyama sürecinin Envelop skirt: Kruvaze etek.
sonunda uygulanan katyonik yumuşatıcı. Environ mentally safe: Çevre açısından güvenli.
cotton bib: Bebek önlüğü. Exhaustion rate: Rengin kumaşa geç¥ hızı. Bu oran her renk için farklıdır ve boya
Cover-All: Omuzu kapalı iş elbisesi. banyosundaki elektrolit içeriğine bağlıdır.
Covering Stitch: Reçme. Eyelet: Fisto, kuş gözü.
Crew Neck: Bisiklet yaka Five pocket trousers: 5 cepli pantolon.
Crocking: Renk verme. İşlenmiş kumaşın basınç altında beyaz kumaşa bıraktığı renk Flammable: Yanıcı.
miktarı. Flap pocket: Kapaklı cep.
Crockmeter: Kumaşın renk verme miktarını ölçen alet. Flat pocket: Düz cep.
Cross-linking: Çapraz bağlanma. Akrilik tipi bileşenin kendisini hem pigmente hem de Flatlock / straddie stitch: Kamalı reçme.
ana maddeye kalıcı bir şekilde bağlayarak renk atmanın önüne geçme özelliği. Bu işlem Fluorescent color: Floresan renk. Gerçekte üç floresan renk vardır: Pembe, sarı ve
eskiden yüksek sıcaklık ve katalizör gerektirirdi, ancak yeni reçine bileşenleri aynı işlevi turuncu.
oda sıcaklığında gerçekleştirilen kuruma esnasında da yerine getiriyor. Foreign substance: Yabancı madde. Doğada doğal yollarla oluşmayan.
Crossover V neck: Binmeli V yaka. Formaldehyde: Formaldehid. Bağlayıcı olarak kullanılan bazı reçinelerin bıraktığı
Cuff Links: Kol düğmesi. kanserojen madde. Melamin reçineleri aralarında en tehlikeli olanıdır.
Curing time: Renk atmanın maksimum düzeyde önüne geçilebilmesini sağlayan çapraz Frill: Farbela, fırfır.
bağlanmanın tamamlanması için geçmesi gereken süre. Fusing: Tela.
Density: Yoğunluk. Garment: Giysi.
Direct dye: Doğrudan boyama. Elektrolit (tuz) ve sıcaklık uygulamasıyla selülozik fiberi Garment dye: Giysi boyama. Dokuma ve dikim süreci tamamlanmış giysinin boyama
kaplayan boya maddesi. Bu madde solmanın önüne geçilmesi için boyama sonrası bazı işlemi.
ek işlemler gerektirir. Grey scale: Gri ölçek.
Dirty product: Kirli ürün. Çevreye olumsuz etkisi bulunan ürün. Gripper: Çıt çıt.
Discharge print: Ronyan baskı. Hair lining: Kıl tela.
Hand wash: Elde yıkama. madde.
Hanging pocket: Torbalı cep. One needle lock stitch: Tek iğne kilit dikiş (zincir dikiş).
Hazardous chemical: Zehirli kimyasal madde. Opacity: Opaklık. Işığı geçirmeme ve yansıtma özelliği.
Heavy jersey: Ağır süprem. Over sized: Büyük beden.
Hem / Hemming: Reçme. Over-all: Omuzsuz iş elbisesi.
Henly: Önde sıfırlanan rib yaka (üç düğme). Overlock stitch: Overlok dikişi.
Herringbone-Tape: Balıksırtı bant. Pant (trouser): Pantolon.
High visibility warning clothing: Floresan renkli veya reflektörlü ısıtıcı dış giysi Patch pocket: Dıştan vurmalı cep.
(üniformalar vb.) . Pigment: Kuru renklendirici.
Hight of the loops: Hav yüksekliği. Pipe: Biye.
Honey comb / gofret: Petek örgü. Placket: Pat.
Hood: Kapşon. Plastisizer: Bileşime plastik özelliklerini artırmak amacıyla eklenen madde.
Hook and eye: Agraf, kopça. Pocket: Cep.
Hot / warm pressing: Sıcak / ılık ütü. Polo neck collar: Polo yaka.
Interfacing / Fusable Lining: Yapışkan tela. Pretreat: Ön işlem. Tekstil ürünlerinin pigment ya da doğrudan boyama öncesinde ön
Jacquard design: Jakar desenli havlu (boyalı iplikten). işleme tabi tutmak için kullanılan yüksek katyonikli polimer.
Jam short: Diz üstü şotu. Printed insert: Baskılı ilave parça.
Jumper: Süveter, kazak. Process printing: Baskı işlemi. Renkleri karıştırmadan renklerin üst üste basılmasıyla
Kangaroo pocket: Kanguru cebi. yeni renkler elde edilmesi.
Knitting ware: Örme ürünler. Puff lock: Nakış.
Label: Etiket. Ready made clothing / garment: Hazır giyim, konfeksiyon.
Lace: Dantel. Reinforcement-Tape: Ekstrafor.
Leggings / tight: Tayt. Resin: Reçine. Pigmentle uygulandığı madde arasında çapraz bağlanma oluşturan sıvı
Line dry / dry flat: Sererek kurutma. polimer.
Lining: Astar. Rib: Ribana.
Loomstate: Havlunun dokuma makinesinden çıktığı haldeki durumu. Ribbon: Kurdela.
Loop terry: Traş edilmemiş havlu. Rick rack: Sutaşı.
Machine wash (cold, warm, hot): Makinede yıkanabilir (soğuk, ılık, sıcak). Rivet trim: Rivet.
Made to measure (customised): Kişiye özel üretim. Roll neck: Degaje yaka.
Main label: Marka etiketi. Rugby collar: Gabardin ya da denim kumaş ile yapılmış yaka.
Mesh: file. Rumper: Tulum.
Migration: Yaş boya işlemi sırasında renklendiricinin dağılması. Safety stitch: Emniyet dikişi.
Mix and match sportwear: Alt ve üst ayrı takımlanabilen spor giysi. Scarf-head hand: Bandana.
Mock Turtle: Yarım balıkçı. Scope neck: Oyuk yaka (U yaka önde).
Non-flammable: Yanıcı olmayan madde. Seams: Dikişler.
Nonchlorine bleach: Hipokloritsiz (ağartıcısız) çamaşır suyu. Semi-opaque: Yarı opak. Rengi kısmen engelleyen madde.
Nonionic: Noniyonik. Elektrik yükü olmayan, katyonik ve aniyonik unsurlarla karışabilen Service uniforms overalls: İşçi tulumu.
Sewing thread: Dikiş ipliği. Towel: Havlu.
Shanked button: Ayaklı düğme. Trimmings: Etiket, düğme, rivet, yıkama talimatı vb.
Shared embdrodery: Kadife havlu. Tumble dry (Low/Medium/High): Tamburlu kurutma (düşük/orta/yüksek devir).
Shirt: Gömlek. Turtle neck: Balıkçı yaka.
Shirt collar: Gömlek yakası. Twill-Tape: Gabardin bant.
Short: Şort. Two needle lock stitch: İki iğne kilit dikiş.
Shoulder Pad: Vatka. Ultraviolet: Morötesi ışık. Işık tayfının görünebilir kısmından görülemeyen kısmına
Single jersey: Süprem. doğru uzanan alt ucu.
Sit in pocket: Torbalı yan cep. Utility items: Çalışma giysisi.
Size / colour assortment: Beden / renk asortisi. V neck: V yaka.
Size label: Beden etiketleri. Velcro: Cırt.
Skip-stitch / blind merrow: Baskı dikişi. (etek ucu dikişi). Vent/slit: Yırtmaç.
Skirt: Etek. Waist/waist band: Bel.
Sock: Çorap. Warp yarn (Double twisted): Çözgü ipliği (çift kat bükülmüş).
Stand-up collar: Gömlek yakası. Wash bebefore wearing: Giymeden önce yıkayınız.
Stopstitch/Bartack: Punteriz. Wash dark colours seperately: Koyu renklileri ayrı yıkayınız.
Striped design: Çizgili deseni olan havlu. Wash with similar colours: Benzer renklerle beraber yıkayınız.
Sweep button: Etek düğmesi. Washfastness: Renk vermeme, solmama. Giysinin güçlü birkaç yıkama işlemi
Swift: Kılçık (Karton fiyat etiketini giysiye tutturan plastik parça). sonrasında rengini koruma özelliği.
Swift gun/Gunnisongun: Kılçık tabancası. Weft yarn (single): Atkı ipliği (tek kat).
Tape: Bant, şerit. Yoke: Roba.
Terry velour: Traşlı kadife havlu. Zigzag stitch: Zig zag dikiş.
Thumbling: Buharlı ya da buharsız işlemle havlunun tozunu alma, havları açma ve Zipper: Fermuar.
dolayısıyla yumuşak bir tutum için yapılan işlem. Zipper fly: Fermuarlı pat.
To bleaching (hypocholorite): Hipokloritle ağartmaya karşı ren haslığı.
To cholorinated water: Klorlu suya karşı renk haslığı.
To crocking: Sürtünmeye karşı renk haslığı.
To dry-cleaning: Kuru temizlemeye karşı renk haslığı.
To hot pressing: Sıvak ütüye karşı renk haslığı.
To light: Işığa karşı renk haslığı.
To perspiration: Tere karşı renk haslığı.
To rubbing: Sürtmeye karşı renk haslığı.
To washing: Yıkamaya karşı renk haslığı.
To water: Suya karşı renk haslığı.
To weathering: Hava şartlarına karşı renk haslığı.
Topstich: Gaze.
Torking: Örme kumaş dönüklüğü.
Örme Kumaş Çeşitleri
Süprem (Jersey): Ön ve arka yüzü birbirinden farklı, nispeten ince kumaşlardır.
Genellikle slip, atlet, fanila, t-shirt, iç çamaşırı yapımında kullanılır. Eğer bitim işlemleri
doğru ve istenen şekilde yapılmadığında dönme olur.
İki İplik (Two Ply Fleece): Ön ve arka yüzü birbirinden farklı, ön yüzü süprem
görünümlü, arka yüzünde ise genellikle kalın ve atlamalı iplikler görünen, nispeten kalın
örme kumaşlardır. Şardonlu ve şardonsuz olarak genellikle sweat t-shırt, kapşonlu
hırka, alt-üst eşofman yapımında kullanılır.
Üç İplik (Three Ply Fleece): İki iplik ile aynı görünümlü olmakla beraber, daha tok ve
kalın bir yapıya sahiptir. Şardonlu ve şardonsuz olarak genellikle iki iplik aynı kullanım
alanlarına sahiptir.
İnterlok (Inlerlock): Her iki yüzü de aynı görünümlü, sıkı bir yapıya sahip, daha stabil
kumaşlardır. Genellikle balıkçı sweat, bayan bluz, eşofman altı ve bebe grubunda
kullanılır. Ribanaya göre daha düz bir ön yüzeye sahiptir.
Çelikli İnterlok (Punto Di Roma): Punto di roma örgüler ilmek ve atlamanın
kullanılmasıyla elde edilen örgülerdir. Diğer ismi Çelikli İnterlok olan bu örgülerin
üretimi diğer interlok örgülerle aynıdır. Kumaşın arka yüzeyinde daha çok elastan gipe
ipliği kullanılır. Makinede silindir ve kapak iğneleri eşit sayıda kullanılırlar. Esnekliği
düşük olan bu kumaşların gramajı diğer kumaşlara göre daha ağırdır. Punto di roma
örgüsünden üretilmiş kumaşlar daha çok eşofmanlık kumaş yapımında kullanılır.
Ribana (Rib.): Ön ve arka yüzü aynı görünümlü, enine olarak yüksek esneme
kabiliyetine sahip lastik örgülü esnek kumaşlardır. Lycra kullanarak esnekliği ve geri
toplama özelliği arttırılır. Genellikle yakalarda, kol ve etek ucunda, bayan ve erkek body
üretiminde kullanılır.
Kaşkorse: (Rib): Ön ve arka yüzü aynı görünümlü, enine yüksek kabiliyetine sahip,
ribanadan farklı olarak boyuna daha geniş çizgileri olan örme kumaşlardır. Genellikle
bayan üst giyiminde kullanılır. Örgü karakteri olarak ribana ile aynıdır, tek farkı iğne
çıkartılarak boyuna çizgiler belirginleştirilip kalınlaştırılır. Lycra kullanarak esnekliği ve
geri toplama özelliği geliştirilir.
Pike (Lakost,Pique): Ön ve arka yüzü birbirinden farklı, ön yüzünde noktasal kabartılar
ve çukurlar bulunan, arka yüzü petek görünümlü örme kumaşlardır. Genellikle polo
yakalı t-shirtlerde, eşorfman ve bayan elbise yapımında kullanılır.
Selanik (Cardigan): Ön ve arka yüzü birbirinden farklı, arka yüzü interlok, ön yüzü ise
kısmen ribana görünümlü örme kumaşlardır. Örgü yapısı itibariyle interlok ayarlarında
örülür. Genellikle kalın yapıları dolayısıyla dolgun ve tok kumaşlar olup, dış giyimde,
sweat, hırka yapımında kullanılır.
Jakarlı İnterlok (Jacquard Interlock): İnterlok jakarlı makineler özelliklerine göre çok
geniş desen yelpazesine sahiptir. Temel olarak ribanajakar sisteminden çok fazla bir
farkı yoktur. Elektronik jakarlı makinler son zamanlarda genellikle ribana-interlok jakarlı
makine olarak tekstil piyasasında yer almaktadır. Desen, silindir iğnelerinin hareketi ile
oluşmaktadır. Desene göre silindir iğnesinin örmemesi gereken iplik kapakta
örülmektedir. Örneğin desen raporuna göre birinci renk, dört iğne örüp dört iğne
atlaması gerekiyor. Bu durumda bu rengin silindirdeki atladığı yere diğer renk gelirken
birinci renk iplik kapakta örmektedir.
Jakarlı Süprem (Jacquard Jersey):
RL jakarlı örgüler jakar sistemli tek plaka yuvarlak örme makinelerinde birden fazla renk
kullanarak ya da tek renkte askı ilmek ve atlama hareketlerinin bir arada kullanılarak
üretilen jakarlı kumaşlardır. Bu örgüleri diğer örgülerden ayıran en önemli fark jakar
sisteminde iğnelerin ayrı ayrı seçilmesi ile desenlendirme kapasitesinin yüksek
olmasıdır. Desenlendirme kapasitesi jakar sisteminin kumanda ettiği iğne sayısı ile
orantılıdır. 36 İğne kapasiteli mini jakar sisteminde desen boyutumuz 36 iğne ile
sınırlıdır. Bu sistemde uygulanan jakarlı örgünün raporu maksimum 36 iğneden
oluşur.Jakarlı Ribana (Jacquard Rib.):
Jakarlı ribana örgülere birçok örnek vermek mümkündür. Geçmiş dönemlerde jakarlı
ribana olarak sadece boyuna ya da enine çizgiler olan kumaşlar üretilmekteydi.
Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile birlikte bilgisayarlı jakar makineleri
üretilmektedir. Bunun sonucunda her çeşit jakarlı kumaş üretilebilir hâle gelmiştir.
Fakat gelişmiş teknoloji ile üretilen jakarlı kumaşlar da aynı makine çalışma prensibi ile
ortaya çıkmaktadır.
Ottoman (örme) : Yuvarlak örme makinesinde elde edilen bir kumaş türüdür.
Genellikle, ottomanın yapısında 24 Ne ile 30 Ne iplik numaralarındaki, ipliklerin
kullanıldığı görülmektedir. Ottoman kumaşın yüzeyinde enine çizgilerle hoş bir görüntü
elde edilebilir. Ottoman kumaşın yapısında kullanılan lif cinsleri; co, pes, lycra,
viscose, modal vs’dir. Ottoman örme kumaşı; T-shirt ve Sweat-shirt yapımında ağırlıklı
olarak kullanılmaktadır.
Kapitone: İki kumaş arasına elyaf, keçe, sünger gibi dolgu malzemesi konularak
muhtelif desenlerde çok iğneli kapitone makinelerinde dikilip birleştirilmesi işidir.
Kapitone makinelerinin bu işi kumaşı sabit kasnağa germeden devamlı ve akıcı olarak
yapar; yeni kumaş makineden seri halde geçerken adım adım sürat le dikilir. Yeni model
makineleri tek kat kumaşın üzerine kalın ip kurdele, pul payet gibi malzemeleri
işleyebilmektedir. Kapitone işlem, farklı gramajdaki elyaf kullanılarak da yapılabilir.
Kumaşın elyafla birleştirilip desenlendirilmesi işlemi ile elde edilen ürüne kapitone
edilmiş kumaş denir.
DoubleFace: Her iki yüzü de genellikle farklı renklerde ve dışa gelebilecek şekilde Nonwoven Kumaş Çeşitleri
örülmüş (her iki tarafı da kullanılabilen),çift plaka interlok kumaştır. İki çözgü ve iki atkı Kâğıt Kumaşlar:
sisteminden oluşan, birinci çözgü ve atkı sisteminin kumaşın üst dokusunu, ikinci çözgü Tekstil liflerinin kimyasal yapıştırma ya da birbirlerine kaynak yapılması yöntemi ile elde
ve atkı sisteminin ise kumaşın alt dokusunu meydana getirdiği örgülere çift katlı kumaş edilen tekstil yüzeyleridir. Kağıt kumaşların üretimi sırasında bir lif tülbenti kimyasal,
örgüleri denir. mekanik veya hem kimyasal hem de mekanik yollardan sağlamlaştırılır.
Krep Örgü Kumaş: Krep örgü denince ana örgülerden türetilen karışık bir örgü akla Telalar: Doğal ya da kimyasal liflerden elde edilebildiği gibi, son dönemlerde yaygın bir
gelir. Çok geniş gelişim yöntemleri ile elde edilen krep örgülü kumaşların yüzeyleri, biçimde elyaf tülbenti olarak, nonwoven (dokusuz yüzey) üretim teknikleri ile
pürüzlü ve kabarık bir yapıya sahiptir. Krep örgülerindeki bu karmaşık yapı kumaşın üretilmektedir. Telaların kullanım amaçları: Uygulandığı bölgede esnemeyi, kırışmayı
yumuşak tutumlu ve daha dökümlü olmasını sağlamaktadır. önlemek ve şekli korumak, Yaka, klapa, manşet, pat, cep ve cep kapaklarına destek
Rayon Krep Kumaş: Çeşitli denyelerde Rayon ipliklerden, atkıda daha kalın iplik sağlamak; tok bir tuşe (dokunum) kazandırmak, bunlarda kıvrılmayı engellemek, Takım
kullanılarak ve atkı baskın olarak, bezayağı ya da atkı sateni örgülerde dokunan krep elbise ve paltolarda vücut bölümlerinin desteklemek, belirli bir şeklin verilmesi ve omuz
kumaşlardır. Bezayağı örgüde dokunan türlerine krep-dö-şin veya marokenadı verilir. bölümlerini birleştirmek.
Krep-dö-şin çok kez marokenden daha hafif gramajlıdır. Çözgüde genellikle Keçeler: Yün liflerinde, nemin, ısının ve basıncın etkisiyle liflerin üst yüzeyindeki
normal bükümlü iplik kullanılır. Ancak, atkıda cm.’de 20-25 sıklıkta S ve Z bükümlü pulcuklar birbirine geçerler ve ayrılmazlar. Buna “Keçeleşme” denir. Yünün bu
iplikler 2Z2S düzeninde kullanılırlar. özelliğinden yararlanılarak keçeler elde edilir. Üretim prensibine göre keçeler ikiye
Havlu Kumaş: Ön ve arka yüzü birbirinden farklı, ön yüzü süprem, arka yüzü havlu bir ayrılır:
yapıya sahiptir. Genellikle bebe giyiminde sweat ve nadiren pantolon yapımında Kullanım alanları: Şapkalar, erkek ceketleri için alt yaka, geleneksel giysiler ve
kullanılır. Yumuşak ve emici, dolgun yapısından dolayı tercih edilir. dekorasyon malzemesi vb. üretiminde kullanılır.
File Kumaş: Çeşitli büyüklüklerde delikli bir görünüme sahip örme kumaşlardır.
Genellikle bayan üst giyiminde, bluz, gömlek, astar, ve garni olarak kullanılır. Son
zamanlarda erkek giyiminde de ön plana çıkmaya başlamıştır.
Polar: Bakıldığında örgüsü tam olarak belli olmayan, havlu kumaş zeminine uygulanan
bir takım işlemlerle her iki tarafı da tüylendiren, yumuşak, dolgun, sıcaklık hissi veren
örme kumaşlardır. Genellikle; sweat, hırka, mont, kaban astarı olarak kullanılır. Bebe
giyiminde, fazlasıyla tercih edilen bir kumaş cinsidir.
Ringel Kumaş: Yuvarlak örme makinelerinde özellikle süprem örme kumaşlarda renkli
iplikler ve mekanik tekniklerle veya elektronik programlama yöntemleriyle enine çizgili
desen oluşturma tekniğine piyasada Ringel Tekniği adı verilmektedir. Ringel tekniği düz
yüzeyli yuvarlak örme kumaşlarda uygulanan ve değişik renkteki ya da değişik cinsteki
ipliklerin desene uygun olarak yatay sırada bir veya birkaç sıra arayla değiştiği enine
çizgiler desenler elde etme yöntemidir.
Vanize Örgü Kumaş: RL Tek Plaka (Süprem) yuvarlak örme makinelerinde iki farklı renk
iplik veya farklı özellikte (parlaklık, büküm, kalınlık, ham madde vb.) iplikle örme kumaş
ön ve arka yüzü ile tersinin farklı renk veya görünüş özelliği kazandırılmış örgülere
Vanize Örgüler denir. Bu örgünün temeli iki ipliğin aynı anda, aynı sistemde ve aynı
iğnede ilmek yapmasıdır. İpliklerin ön ve arka yüzde görünmeleri ise ipliklerin iplik
kavuzlarından (mekikler) farklı noktalardan iğneye beslenmesi ile gerçekleşir.