OLTI GASHI

Dhjetor 2022

------------------------------------------AUTORIZIMET JURIDIKE--------------------------------------------------

Autorizimet Juridike nenkuptojn sjelljen e caktuar te subjektit, i cili eshte bartes i autorizimeve apo i te
drejtave, ne nje mardhedhenie
juridike.---------------------------------------------------------------------------------

Keto sjellje te personave te cilet jane pjese e nje mardhenie juridike, zakonisht mbrohen nga Rendi
Juridik, qe ne praktik do te thot
qe:-----------------------------------------------------------------------------------------------

1. Rendi Juridik, parasheh qe ne nje mardhenie, te dy palet te respektojn detyrimet e

njeri-tjetritn, ku ne rast se ky parim nuk respektohet ather, subjektet perkatese do te
bejne
shkelje.-----------------------------------------------------------------------------------------------

Subjekti i Detyrimit (Autorizim Marresi)- eshte i detyruar ne dy sjellje te beje realizimin e kerkesave te
Subjektit te Autorizimit (Autorizim Dhenesit), i cili mund te jete Institucion/
Kompani/OJQ/…--------------

1. Pasive- Te mos veproj kunder interesave/kerkesave te Autorizimdhenesit,dhe-----------

2. Aktive- Te veproj ne pajtim me interesat/kerkesat e
Autorizimdhenesit.-------------------

Autorizimdhenesi mund te kerkoj edhe mos permbushjen e kerkesave, dhe pastaj sjellja e bartesit te
autorizimit eshte e lire.
(Revokimi).-------------------------------------------------------------------------------------

Ne te drejt dallojn dy lloje te autorizimeve :---------------------------------------------------------

1. Te drejtat subjective,--------------------------------------------------------------------------
2. Kompetenca.-----------------------------------------------------------------------------------

1. TE DREJTAT SUBJEKTIVE --------------------------------------------------------------------

Eshte e drejta e Autorizimmarresit, per te mbrojtjen e interesave te veta, ku me ane te kesaj te drejte
Autorizimmarresi mund te sillet si te doje, ta mbroje apo ta realizoj ate te drejt ne baze te autorizimit, kjo
e drejt eshte e lidhur me subjektin apo bartesin e asaj te drejte., p.sh e drejta e pronesis eshte e drejt
subjective, e cila perbeheet nga 3(tre) autorizime
kryesore,-----------------------------------------------------------------------

1. Autorizimin per perdorim,------------------------------------------------------------------------

2. Per shfrytezim, dhe---------------------------------------------------------------------------------
3. Per disponim te prones------------------------------------------------------------------------------

Pra e drejta subjective, eshte si rrjedhoj e drejtes objective e cila eshte e bazuar ne norma apo ligje.--------
 Kjo e drejt ndahet ne te drejte Apsolute apo/dhe Relative;---------------------------------------

 E drejta apsolute apo reale – vepron ndaj te gjitheve, p.sh e drejta ime drejt per nje
prone time personale, vepron ndaj te gjitheve, pershembull e drejta qe kam un mbi
nje laps timin, vepron mbi te gjith, dhe se une kam te drejt apsolute qe ate ta shes,
huazoj, ta fal, dhe per te njejtat une kam dhe detyrie apsolute.-------------------------

 Relative apo detyrimore - vepron ndaj subjekteve te caktuara, ketu e drejta e

sendit vepron mbi nje person te caktuar, p.sh ne rast te nje huamarrje te nje sendi
nga nje person i cili mban te drejta apsolute mbi te, ather huadhenis ka te drejt qe
te kerkoj kthin e ati sendi, pra ne kete rast e drejta jon vepron ndaj nje personi-
subjekti te
caktuar.----------------------------------------------------------------------------------------

Ekziston dhe nje ndarje tjeter e cila eshte e bazuar ne sendet e luajtshme dhe ato te
paluajtshme;------------

1. Sendet e luajtshme- apo ndryshe sendet/pronat te drejtat e te cilave mund te barten nga
nje subject ne nje subjekt tjeter, permes shitblerjen.-----------------------------------------

2. Sendet e paluajtshme- apo sendet mbi te cilat, e drejta nuk mund te bartet, p.sh e drejta e
votes, ose p.sh kur shteti i kerkon nje personi te paraqitet qe eshte gjall, kete te drejt nuk
mund qe te bartet tek nje person
tjeter.-------------------------------------------------------------

1.a KEQPERDORIMI I AUTORIZIMIT:-------------------------------------------------------------------------

Në histori është keqpërdorur autorizimi (e drejta), duke njohur vetëm të drejta por jo edhe detyrimet,-----

Në të drejtën romake realize i së drejtës subjective thuhej se ai i cili realizon apo shfrytëzon të drejtën e
vet subjektive, nuk mund ta dëmtoj askend-
lëndoj.-----------------------------------------------------------------------

Me kalimin e kohës është treguar se duke u shërbyer me të drejtën subjektive ,mund t’i shkaktohet dëm
subjektit tjetër, së drejtës apo edhe vetë shoqërisë. p.sh , ndërtimi i shtëpisë afër shtëpisë tjetër.Kemi
“pengimin e depërtimit të rrezeve të diellit”, këtu raste paraqesin konfliktin e të drejtave subjektive. dhe
ne te cilat kemi te bejme me keqperdorimin e te drejtes subjective sepse realizimi I nje te drejte tone, po e
demton tjertin apo shoqerin, ndaj keti keqperdorimi tashme ka edhe norma jurdike te cilat e kufizoj te
drejtat tona per ti realizuar keto te drejta subjective, per te mos ardhur deri tek
konflikti-------------------------------

Rreth, ketyre keqperdorimeve kemi 2 (dy) lloje teorish;-------------------------------------------------------------

1. Teoria Subjektive; thot qe per te egzistuar nje keqperdorim i nje se drejte subjective, duhet
te egzistoj dhe “Dashja”, amo qellimi per ta kryer ate veper apo dem----------------------------
 2. Teoria Objektive; thot qe keqperodimi egzsiton, ne momentin kur demi eshte bere, duke
mos marrur parasyshe se demi a eshte bere me dashja apo
pa.-------------------------------------------

Duke para keto teori mund te themi se teoria Objektive eshte me afer zgjidhjes se problemit,por nuk
eshte e
perkryer.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------2.KOMPETENCA--------------------------------------------------------

Kuptohet si ushtrim i se drejtes nga ana e subjektit te caktuar ne interes te tjereve, jo edhe ne interesin e
vet personal, kete lloj te kompetencave e ushtrojn organet Shtetrore (Policia, Nenpunesit, Gjykatat, etk),
te cilet veprojn per realizimin e interesave te shtetit e jo atyre
personale---------------------------------------------

Ndryshe nga te drejtat e tjera, kompetenca eshte obligative qe te respektohet, dhe jane te vendosura per te
ruajtur interesin public, dallimi tjter ne mes te kompetences dhe te drejtes subjective eshte qe tek
kompetenca, personi nuk mund te sillet si te doj, sepse te drejtat qe ai, I ushtron aty jane si pasoj e nje
subjekti tjter dhe nje interesi te huaj.-----------------------------------------------------------------------------------

2.a KEQPERDORIMI I KOMPETENCAVE.-----------------------------------------------------

Keqperdorimi i nje te drejte nga nje organ shtetrore, zakonisht quhet “Keqperdorim i detyres Shtetrore”,
keqperdorime te tilla ne shum shtete konsiderohen dhe si vepra penale.------------------------------------------

Keqperdorimi i kesaj te drejte behet kur gjat ushtrimit te kopetencave, nje pale nga shteti mundohet te
perfutoj vete apo ne emer te dikujt, duke folur ne emer te ligjit, keshtu ata cenojn direct dhe interesin
public, p.sh nese ne nje konkurs pune, ne vend te nje personi te pergaditur per ate vend pune, merret
dikush i cili ka perkatesi politike, familjare, te afert me zyrtarin tjerter shtetror, pra ketu kemi
keqperdorim sepse ne emer te ligjit, po punohet kunder interesave te shtetit, dhe po anohet nga interesant
e individit.---------------

---------------------------------------------3.OBLIGIMI JURIDIK (DETYRIMI)------------------------------------

Nese nje subjekt ka te drejta ndaj subjektit tjeter, ateher subjekti tjeter ka detyrim ndaj subjektit te pare,
subjektit i cili ka te drejta.------------------------------------------------------------------------------------------------

Obligimet juridike ndahen ne:------------------------------------------------------------------------------------------

1. Obligime juridike te njeanshme;------------------------------------------------------------------------------
P.sh tek instituti i huase kemi huadhenesin dhe huamarresin. Huadhenesi ka te drejte te kerkoje
nga huamarresi kthimin e huase , huamarresi eshte idetyruar t’ia ktheje borxhin huadhenesit.-----

2. Obligime juridike te dyanshme,-------------------------------------------------------------------------------

p.sh tek shitblerja kemi dy pale qe kan obligime juridik, ku shitesi ka per obligim qe sa me shpejt
nga lidhja e kontrates apo mardhenies se tyre juridike ta beje lirimin e prones apo sendit, object i
asaj kontrate, ndersa bleresi ka te detyrim qe ta beje pagesen per te njejtin send.--------------------

3. Obligime juridike te cilat mund te

barten;dhe----------------------------------------------------------------
4. Obligime juridike qe s’mund te barten.---------------------------------------------------------------------

GJENDJA JURIDIKE
(STATUSI)----------------------------------------------------------------------------

Gjendja juridike perfshin teresin e te drejtave dhe obligimeve te lidhura per subjektin e se
drejtes.-

-----------------------------------------4.OBJEKTI I SE DREJTES.------------------------------------------
Eshte me se e natyrshme qe objekti i se drejtes paraqet nje element themeltar per t’u krijuar nje
marredhenie
juridike.--------------------------------------------------------------------------------------------

Si objekte te se drejtes konsiderohen sendet si vlera materiale, marredheniet juridike, dhe vlerat
jomateriale, p.sh marredheniet prinderore ndaj femijeve, pastaj transferimi i te drejtave subjektive
(borxhi), pra me objek te se drejtes kuptojm secilen do factor qe bene ndihmes ne lidhjen e nje
marrdhnie juridike ne mes paleve, marrim shembull konkret blerjen e nje veture, ku shitesi dhe
bleresi flasin mes veti me ndihmen e nje sendi, ne kete rast parave, pra vlerave
materiale,-----------

Ne shembullin e permendur kemi cekur se mjeti dhe arsyeja jane shkak per te cilin jane takuar
vullnetet e shitesit dhe bleresit, jane vetura dhe paraja. Keto dy gjera paraqesin vlera shoqerore,
pra jane objekte te se drejtes
----------------------------------------------------------------------------------------

--------------5. LINDJA, NDRYSHIMI DHE SHUARJA E MARREDHENIEVE JURIDIKE.-----

------------------------5.a LINDJA E MARREDHENIES JURIDIKE.

Marrdhenie shoqerore, te cilat lidhen me norma juridike paraqesin marrdhenie juridike keto
marrdhnie lindin e obligojn subjektetet e kesaj marrdhenie juridike te sillen ne form perkatese
conform ligjit.----------------------------------------------------------------------------------------------------

Nese eshte fjala per normen kushtezuese juridike, atehere per t’u krijuar marredhenia juridike,
pervec ekzistimit te normes dhe obligueshmerise se saj, duhet te plotesohet edhe kushti i normes
juridike, njeri nga kushtet eshte dhe pjekuria fizike dhe mendore,---------------------------------------

Norma juridike parasheh, p.sh., fitimin e se drejtes se votes me arritjen e moshes madhore-18
vjece, ketu marredhenia juridike krijohet ne momentin e perbushjes se kushtit -18
vjec.--------------------

Te normt juridike jokushtezuese , kushti nuk parashihet me norme juridike, prandaj marredhenia
juridike fillon me hyrjen e normes ne fuqi ------------------------------------------------------------------

------------------------ 5.b NDRYSHIMI I MARREDHENIES JURIDIKE.

Marredheniet shoqerore me kalimin e kohes ndryshojne, andaj edhe normat juridike pesojne
ndryshime, e me kete ndryshojne edhe marredheniet juridike, kemi raste kur mardhenia peson
ndryshime shembull konkret kemi avansimin ne pune.----------------------------------------------------

----------------------------5.c SHUARJA E MARRDHENIEVE JURIDIKE

 Marredheniet juridike mund te shuhen me;-----------------------------------------------------------------

1)Me shuarjen e norms juridike; kjo pasi qe me shuarjen e asaj norme, kjo marredhenje humb
dhe fuqin juridike,------------------------------------------------------------------------------------

2)Me vdekjen e Pales, pjese e asaj marrdhenie juridike; specifikisht tek ato marredhenie te cilat
jane te lidhura ngusht me personin, apo te drejten e tij,p.sh me vdekjen e bashkeshortit merr fund
dhe marrdhenia e tij martesore,---------------------------------------------------------------------------

3)Me shuarjen e objektiti te asaj marredhenie; nese behet fjale per sendet qe smund te
zevendesohen, e te cilat jan shkaterruar.--------------------------------------------------------------------

4) Rruga me e mire e shuarjes se marredhenies juridike eshte perbushja e obligimit, p.sh., kthimi
i borxhit.-----------------------------------------------------------------------------------------------

Por dhe ne raste specifike kur kemi marredhenie juridike te cilat jane lidhur ne baze te kushtit,
shuarja e tyre ndodh ne momentin e plotesimit te kushtit, p.sh-------------------------------------------
a. Kujdestaria, per personat pa kujdesje prinderore; shuhet me arritjen e moshes madhore 18

--------------------------------------------6.FAKTET JURIDIKE-------------------------------------------------------

Faktet juridike jane rrethana objektive te cilat nxisin krijimin, ndryshimin dhe shuarjen e
marrdhnieve juridike.-------------------------------------------------------------------------------

Fakte juridike Relevante; jane rrethana objektive te cilat nxisin krijimin e nje marrdhenie-----

Keto fakte ndahen ne;------------------------------------------------------------------------------

1. Fakte te rendomta ; jane te gjitha ato situata te cilat percaktohen sipas mases jetesore,
ligjeve natyrore, jo edhe me te drejten (vdekja, pleqeria, vershimet, termeti, lindja).--

2. Fakte Juridike; e drejta i kualifikon a jane juridike apo jo p.sh., (paramendimi, faji etj)

-----------------------------------7.PARASHKRIMI DHE DOREMBAJTJA----------------------------------------

Parashkrimi eshte institut i se drejtes me te cilin nenkuptojme shuarjen e nje te drejte subjektive
(autorizimit) me kalimin e kohes p.sh., pala e pakenaqur me nje aktvendim te organit shteteror,
nese nuk e shfrytezon kohen e cila eshte parapare per ta deklaruar ankesen (afati 8 apo 15 dite),
humb te drejten e atakimit te serishem te aktvendimit. D.m.th., parashkruhet (vjetrohet).--------

Dorembajtja (parashkrimi fitues) nenkupton institutin e se drejtes-qe me kalimin e kohes e drejta

ushtrohet, pavaresisht se subjekti i cili e ushtron kete te drejte a eshte bartes i se drejtes, d.m.th.,
pronar formal i prones, pervec se eshte bartes faktik, ai behet edhe pronar formal, pra fiton nje te
drejte te cilen nuk e ka pasur me heret .--------------------------------------------------------------------