Teknik analiz

• Teknik analiz üç önemli varsayımdan kaynaklanmaktadır.

Bunlar şöyle sıralanabilir ;
• 1- Piyasada izlenen fiyat hareketleri zaten oluşabilecek her şey göz
önüne alınarak gerçekleşmektedir.
• 2- Fiyatlar trendler içinde hareket ederek değişmektedirler.
• 3- Tarih tekerrürden ibarettir.
• Eğer fiyatlar yükseliyorsa, sebepler ne olursa olsun temel veriler
kuvvetli olup alıcı satıcıyı sayı yönünden yenmektedir. Talep arzı
bastırmaktadır. Bunun tam tersi de düşüş içinde olan fiyatlar için
geçerlidir.
• Akım (Trend) kavramı Teknik Analizciler için vazgeçilmez bir
yaklaşımdır. Unutmamanız gereken şey “ The trend is your friend
“ ( Akım sizin dostunuzdur ) sözü olup akımların başlangıcını iyi
saptarsanız ve duygularınızı iyi kontrol edebilirseniz para
kazanmamanız için sebep kalmamaktadır.
Temel analiz:
1) Çizgi grafikleri ( line charts ) : Sadece günlük senet kapanış
fiyatlarını gösteren noktaların ( değerlerin ) çizgi ile devamlı olarak
birleştirilmesi sonucu elde edilen grafik.
DESTEK BÖLGESİ ( SUPPORT AREA ):

Teknik analizci için “ destek bölgesi " düşmekte olan hisse senedi
fiyatının yeteri kadar alıcıyı cezbedip borsaya getirerek düşüşün ( bazı
zamanlarda geçici de olsa ) durdurulabileceği ve fiyatların tekrar
yükselişe geçebileceği bölgedir.
Grafikle açıklamak gerekiyorsa çıkışta görülen sıkışma veya tıkanıklık
bölgeleri düşüş sırasında destek bölgesi olacaktır çünkü çıkış sırasında
senedi yakalayamayan alıcılar düşüş sırasında fiyatı uygun görüp tek-
rar piyasaya gelerek senedi almak isteyeceklerdir.Teknik analizde, se-
net hareketlerinin incelenmesinde, çıkıştaki direnç bölgesinin düşüşte
destek bölgesi olmasına, ve aynı şekilde düşüşteki destek bölgesinin
daha sonraki çıkış sırasında senedin çıkışına engel olarak, direnç böl-
gesi oluşturmasına “ rol değişimi“ denmektedir.
Destek bölgesi senet için alıcıların güçlü olarak kendini gösterdiği fiyat
aralığıdır.
 Direnç (Resistance)
• Genellikle çıkış akımı içinde belirli bölgelerde oluşan tıkanmalar,
sıkışmalar yukarı gitmekte olan fiyatlar için engel teşkil eder. Teknik
Analizciler için fiyat yükselişlerinin durulması ve gerilemeye
başlaması se-netlerde dirence çarpıldığı şeklinde yorumlanır.
Denilebilir ki evvelki düşüş-te geçici olarak destek oluşturan bölgeler
yeni çıkış akımında genellikle direncin oluşabileceği bölgedir. Çünkü
çok miktarda satıcı piyasaya gelip alıcıları doyuracaktır. Eğer
yatırımcılar senetlerini aldıktan sonra senetleri uzun süre tutmuşlarsa
ve fiyat onların alımlarından sonra epeyi düşmüşse, senetler fiyatlar
eski alım seviyelerine yaklaştığında ellerindeki senetleri
boşaltacaklardır. Direnç bu yüzden kuvvetli olabilir. Senetler veya
endeks tarafından kolay kolay geçilemeyen, aşılamayan fiyat
seviyesi ( veya bölgeleri ) direnç bölgesi olarak tanımlanır. Diğer
anlamda satıcının kuvvetli olduğu fiyat seviyesi arzın fazlalığı
dolayısıyla çıkışa karşı direnç oluşturur. İşlem miktarının yüksek
olduğu ana zirveler, geçmişteki zirveleri birleştiren akım çizgileri
kuvvetli direnç yerleridir.
Diplerin oluşturduğu destek bölgeleri
Zirvelerin birleştirilmesi ile oluşan direnç bölgeleri
AKIMLAR ( TRENDS ) ;

Hisse senetlerinin belirli bir yönde devamlı olarak gitmeleri akım içinde
olduklarını göstermektedir. Akımı gösteren çizgilere akım çizgileri denil-
mektedir. Akımlar aşağıya, yukarıya veya yatay olarak göze çarpar.

ÇIKIŞ AKIMI ( UPTREND ) :

Çıkış akımının en önemli özelliği her erişilen yeni zirvenin ( erişilen yeni
fiyat seviyesinin ) bir önceki zirvenin üstündeki fiyat seviyesinde oluşma-
sı ve fiyat düzeltmesi hareketinde de ( düşüşler ) her erişilen dip nokta-
sının ( düşüşün durduğu fiyat seviyesi ) bir önceki dip noktasından daha
yüksek bir fiyat seviyesinde oluşmasıdır. Elde edilen dip noktalarından
geçecek şekilde çizilen çizgi dip noktalar daima daha yüksek seviyede
olduklarından, tabii olarak yukarıya doğru eğim gösterecektir. Çizginin
çizilmesi içinde en az iki dip noktasına ihtiyaç vardır. Aynı şekilde iki zirve
noktaları da birleştirilerek üst akım kanalı çizgisi de ( her senette
görülmeyebilir ) elde edilebilir. Daha da emin olabilmek amacıyla bu
çizgiler oluşması beklenen direnç ve destek bölgeleri ile de karşılaştırılır.
ÇIKIŞ AKIMI ÖRNEKLERİ
 DÜŞÜŞ AKIMI ( DOWNTREND ) :

• Düşüş akımı yukarı gidiş akımının biraz değişiklerle tam

tersi olarak gerçekleşir. Düşüş akımında da çıkış akımın-
daki gibi zirveler ve dip noktaları bulunur. Senetler orta-
lamaların altına sıkışarak aşağılara doğru sürüklenir.
Arada sırada kısa süreli ani çıkışlar olsa da senetler bir
süre sonra tekrar düşüşe geçer. Fiyat zig-zag çizerek
devamlı olarak değer kaybeder. Akımın belirli hale gel-
mesi için de tepeleri birleştiren ve yönü tabii olarak aşa-
ğıya olan çizgi çekilir. Düşüş akımı çizgisinin kuvvetli
işlem miktarı ile geçilmesi ve senetlerin hareketli ortala-
maların üstünde kalabilmesi akımın yakında yön değiş-
tireceğine işarettir. Düşük işlem miktarı ile geçilen akım
çizgisinin tutmayacağı ve senetlerin pek yakında ters
dönerek aşağı yönde yeniden düşüşe geçmeleri beklen-
melidir.
DÜŞÜŞ AKIMI ( DOWNTREND ) :
 AKIM KANALLARI (TREND CHANNELS) :
• Grafiklerde de görüleceği gibi çıkış akımı içindeki senetlerin klasik özel-
liği olan yeni zirvelerin eski zirvelerden daha yüksek seviyelerde ve de
yeni diplerin eski diplerden daha yüksek fiyat seviyelerinde gerçekleş-
mesi, genellikle derinliği olan senetlerde inişli çıkışlı yukarı gidiş içinde,
çıkış akımı devam ettiği müddetçe düzenli görünüm ortaya çıkartabilir
ve bazı zamanlarda bir kanal içinde gelişen hareketi gözler önüne
serebilir. Dip noktalarının birleştirilmesi ile elde edilen akım çizgisine
paralel olarak zirvelerin birleştirilmesi ile oluşan çizgi de çizildiğinde
senet fiyatlarının bu iki çizgi arasında gidip gelerek yukarı gittiği
görülebilir. Tam tersine düşüş akımı içinde olan senetlerde de yeni
zirveler eski zirvelerden daha düşük seviyelerde oluşurken, yeni
diplerde eski diplerden da-ha düşük seviyelerde oluşur ve bazı
zamanlarda da fiyatların aşağı yukarı zıplayarak düzenli bir kanal içinde
değer kaybettiğine şahit olunabilir.
• Tepeleri birleştiren çizgiye ( çıkış akımı içindeki senet için ) kanal
çizgisi adı verilir ve akım çizgisi ile beraber çıkış akımı kanalı' nı
oluştururlar.
Düşüş akımı içinde olabile-
ceğini tahmin ettiğiniz se-
net içinde eğer bir kanal
içinde hareket edip etme-
diğini görmek niyetinde
iseniz o zamanda " iki zir-
ve ve bu zirveler arasında
gerçekleşmiş bir dip nok-
tası " kanal çizimi için ye-
terli olacaktır.
Çizim için yapılması gere-
ken iş ; zirveleri birleştiren
çizgiyi ( akım çizgisini )
aşağı yönde uzatmak ve
bu çizgiye paralel bir çiz-
giyi de belirlenen dip nok-
tasından başlayarak aşağı
yönde taşımak olmalıdır.
 YATAY AKIM :
Düşüş veya çıkış akımı içinde olsun se-
netler her zaman büyük hareketler gös-
termeyebilir. Piyasanın şartları
dolayısıyla bir süre fazla fiyat
değişiklikleri olmadan senetler dar
alanlarda sıkışabilir. Belirli bir süredir
yükselen ( veya düşen ) senet bir süre
içinde olsa dinlenmeye girebilir. Bu süre
zarfında tepeleri ve dipleri birleştiren
çizgiler birbirine yakın fiyatlar-da olup (
dar bir aralık içinde ) yatay bir bant
oluşturur. Bir süre sonra fiyatlar alıcı
veya satıcıların üstünlüğü doğrultusunda
yeniden harekete geçebilir. Yatay hare-
ketler ara yerlerde görüldüğü gibi ( bu-
ralarda süresi çok kısa olur ve senet bir
yöne doğru hareketlenir ) zirvelerde mal
dağıtımının gerçekleşmesinde veya dip-
lerde mal toplama operasyonlarında
görülebilir.
Akımın uzun sürmesi sonraki hareketin
sert olabileceğine işaret edebilir.
Yatay akım
Çıkış akımı kanalı içinde zirvelerin oluşturduğu direnç yerleri
 İŞLEM MİKTARI ( VOLUME ) :
• İşlem miktarı ( volume ) piyasalarda el değiştiren hisse senedi ade-
dini temsil etmektedir. Dış piyasalarda fiyat analizleri bakımından ele
alınan önemli bir teknik araçtır. İşlem miktarına dayalı çeşitli göster-
geler ve endikatörler geliştirilmiştir. Bazılarından bahsetmek gerekir-
se örneğin OBV ( on balance volume ), PVI (positive volume index),
NIV (negative volume index), trade volume index, volume rate of
change, bunlar arasında sayılabilir.
• Sıkışma alanlarında ne kadar hisse adedinin el değiştirdiğinin öğre-
nilmesinde, tabandan kurtulmaya çalışan senetlerde senetlere gelen
arz ve talebin ölçülmesinde, zirvelerin oluşmasında, dirençlerin
geçilmesinde, sıkışma formasyonlarından kopmalarda, teknik
analizcilere önemli bilgiler sunmaktadır.
• Diğer anlamda arz ve talep arasındaki ilişkinin değerlendirilmesinde
kullanılırken, analizcilere gerektiğinde dengenin hangi yönde bozul-
duğuna dair önemli ipuçları verir. Benzer şekilde zirvelerde el değiş-
tiren hisse senedinin çokluğu, alıcı ve satıcı arasındaki dengenin
hangi yönde bozulduğu ve mücadelenin ne yönde ve hangi şiddette
sonuçlandığını göstermesi bakımından önem taşımaktadır.
• Uzun bir süreye yayılan düşüşlerin sonlarına doğru gittikçe işlem
miktarı azalan senetlerde ortaya çıkan “ işlem miktarındaki artış yö-
nündeki “ ani gelişmeler dikkate alınmalıdır.
Artan işlem miktarına rağmen yükselemeyen senet – mal dağıtımı

Artan işlem miktarıyla yükselişe geçiş

Yüksek işlem miktarları ve sonrasında çıkışa geçen senet
 KAT EDİLEN MESAFELERİN GERİ VERİLMESİ
( ALINMASI) ORANLARI ( PERCENTAGE
RETRACEMENT ) :

• Senetler belli süreç içinde yukarı veya aşağıya gittikten sonra

fiyat düzeltmesi hareketine girişir. Yukarı akım içinde artan senet
fiyatları düşüş gösterirlerken aşağı gidiş akımının içinde olan
senetlerde yukarı giderek ( tepki çıkışı ) fiyat düzeltmesi-ni
gerçekleştirir. Düzeltme hareketleri ( correction ) 1/3, 1/2 ve 2/3
oranları ele alınarak incelenir. Yukarı çıkışta kat edilen yolun 1 / 3
oranında mesafe düzeltme hareketiyle geri veril-mişse teknik
analizle alım satım yapanlar bu fiyat seviyesinde senedi gene
alırlar ve tekrar oluşmasını bekledikleri çıkışın kuvvetini takip
eder. Kuvvetli akım içinde olan senetler tekrar yollarına devam
ederek bir önceki tepeyi aşar. Eğer senet alımları sonrası senetler
yukarı gidemeden aşağıya gitmekte ısrarlı ise o zaman senetlerde
daha sonraki alım seviyesi için fiyatların çıkış akımı içinde kat
ettikleri toplam mesafenin 1/2' si kadar aşağıya gelmesi
beklenir.Yukarı çıkış akımındaki senette görülen fiyat düzeltme
hareketi genellikle 1/2 oranında oluşur. "
 KAT EDİLEN MESAFELERİN GERİ VERİLMESİ
( ALINMASI ) ORANLARI ( PERCENTAGE RETRACEMENT ) :
 TERS YÖNE DÖNÜŞ GÖRÜNÜMLERİ
( REVERSAL PATTERNS ) :

• İKİLİ ZİRVELER ( DOUBLE TOPS ) :

Çok kuvvetli bir zirve formasyonu olup senetlerinizi satmanızda yarar bu-
lunmaktadır. Belirli bir süredir devam eden çıkış akımının sona erip, düşü-
şe geçildiğinin sinyalini veren zirve görüntüsüdür. Uzun vadede verdiği
tahribat tıpkı " omuz - baş - omuz " zirvesindeki gibi çok yüksek olan bir
zirve görünümüdür ve düşüş akımı sona erdiğinde büyük kayıplara yol
açar. Görüntü olarak en yüksek seviyede olan zirvenin yanında ( sağ tara-
fında ve çoğunlukla daha düşük seviyelerde oluşan ) bir zirve daha göz-
lemlenir. Formasyon uzun süredir devam eden “ bull markets “ veya diğer
adıyla “ boğa piyasaları ” nın sonunda gerçekleşir. Genelde yukarı yönde
hareket eden ve büyük kazançların elde edildiği çıkış akımlarının sonlarına
doğru senette ( veya endekslerde ) yüksek işlem miktarı ile bir zirve ( fi-
yatların eriştiği en uç nokta diyelim ) elde edilir. Daha sonraki düzeltme
( geri çekilme veya fiyatlardaki düşüş ) senet fiyatını aşağılarda bir
noktaya kadar çeker.
Fiyatlar, düşüş trendi içinde hesaplanan fiyat seviyesinden de aşağılara
gidebilir. Aşağıdaki örnek ele alınırsa ve kırılan destek 15.5' de ise 2.0
puan daha aşağıya yani 13.5' ğa doğru yolculuk var demektir. Bu
minimum gidilmesi gereken yerdir. Son durak 11.0' de olabilir, 10.0' da !
Örneklerde düşüşlerin yarattığı tahribatları hep beraber izleyeceksiniz.
İkili zirve
 TERS YÜZ OLMA HAREKETİ
( KEY REVERSAL ):

Hem tepelerde hem de tabanlarda görülür. Ters yüz olma hareketi

bir gün içinde oluştuğundan " bir günlük veya seanslık dönüş
hareketi " olarak ta tanımlanabilir.
Yukarı akımda, bitkinlik boşluklarının oluştuğu zamanlarda, senet bir
gün önceki kapanış fiyatına göre yukarıda açılır ve fiyat açısından o
günü de en yeni bir zirvede kapayacakmış gibi hareket eder. Gün
içinde aniden dönen fiyatlar bir anda aşağıya gitmeye başlar. Hızla
düşen fiyatlar dolayısıyla, senet o günü tavan yapacağı yerde, taban
yaparak ( veya çok yakınında ), bir önceki kapanış fiyatının da hayli
altında fiyatta kapatır. Göze çarpan en önemli nokta senetteki işlem
miktarının o zamanlara kadar görülmedik oranda arttığı ve senedin
gün içinde işlem gördüğü fiyat aralığının ( gün içi en yüksek ve en
düşük değerler arasındaki fark ) büyüklüğüdür.
Hızlı hareket eden senetlerde çok sık görülen bir formasyondur.
Ertesi günde satış boşluğu ile açılan senet daha da aşağıya gider.
Tersyüz olma
Tersyüz olma
Omuz-baş-omuz zirvesi
 OMUZ - BAŞ - OMUZ ZİRVESİ
(HEAD AND SHOULDERS PATTERN ) :
Çok kuvvetli bir formasyon olup senetlerinizi satmanızda yarar bulunmak-
tadır. Büyük kayıplara sebep olur. Belirli bir süredir devam eden çıkış akı-
mının sona erip, düşüşe geçildiğinin sinyalini veren zirve görüntüsüdür.
Eğer ki endekste oluşuyorsa o zaman çoğu senedin de aşağıya gideceğin-
den emin olabilirsiniz. Uzun vadede verdiği tahribat yüksek olan bir zirve
görünümüdür ve düşüş akımı sona erdiğinde büyük kayıplara yol açar.
Görüntü olarak insan vücudu örnek alınırsa sağ ve sol omuzların ortasında
yer alan kafa nasıl en yüksek seviyeyi oluşturuyorsa senet grafiklerinde de
orta kısımda yer alan ve en yüksek seviyede olan zirvenin her iki yanında
da daha düşük seviyelerde oluşan iki adet zirve daha gözlemlenir.
Formasyon uzun süredir devam eden “ bull markets “ veya diğer adıyla “
boğa piyasaları ” nın sonunda gerçekleşir. Genelde yukarı yönde hareket
eden ve büyük kazançların elde edildiği çıkış akımlarının sonlarına doğru
senette yüksek işlem miktarı ile bir zirve ( fiyatların eriştiği en uç nokta
diyelim ) elde edilir. Daha sonraki düzeltme ( geri çekilme veya fiyatlardaki
düşüş ) senet fiyatını aşağılarda bir noktaya kadar çeker.
Normal olarak gelen satış dalgası ve alıcı ile satıcı arasındaki mücadele sı-
kışma bölgesi yaratmaktadır. Her ne kadar kimsenin şüphesini çekmemekte
ise de hisse senedi aslında gizlice sol omuzu tamamlamaktadır. Yeni bir alım
dalgası sonucu fiyat buradan bir anda alıcıların galibiyeti ile kopar ve
yükselişe geçilir ve senet eski zirve fiyatını da aşarak yeni bir zirveye ( bir
önceki en uç fiyatında üstünde olan fiyata ) koşar. İkinci zirveye doğru olan
bu koşuda işlem miktarının azalması dikkatleri çekebilir. Formasyonun
gereği olarak işlem miktarı ikinci zirveye giderken azalmaktadır. Uzun süreli
çıkış akımı çürüme belirtileri göstermektedir. Daha düşük işlem miktarıyla
daha yüksek seviyelere gidilmesi talebin ( tabii arzda azalıyor diye düşü-
nenleriniz de olacaktır ) azalması anlamına gelebilir. Yeni zirvede hızlı bir
satış başlar ve fiyatlar, zirve ortada belirgin kalacak şekilde hızla düşer.
Baş kısmı da oluşmuştur. Tabiri caizse elde edilen yeni zirveden başlayan
satışlar sonucu yeni zirve fiyatı ortada sipsivri (sap gibi) kalır. Artık elde
edilen zirve sayısı ikiye erişmiştir. Her ne kadar " iyi ama daha sonra senet
yeniden fırlayıp daha yukarılara da gidebilir " diyenler olacaksa da tedbirli
olma zamanı gelmektedir. Bu noktada her şey apaçık ortada olmasa bile
gözünüzün önündeki görüntüden şüphelenmeye başlamakta yarar
bulunmaktadır. Formasyonda eksik olan son taş üçüncü zirvenin oluşması
ile yerine oturacaktır
İkinci zirveden başlayan düşüş genelde ilk zirveden başlayan düşüş so-
nunda elde edilen dip noktasına yakın yerde veya biraz daha üst seviye-
lerde oluşabilir. Çok nadir olarak görülse de ikinci dip noktası ilk dip nok-
tasından da aşağıda gelişebilir. Son çıkış hamlesinde işlem miktarının dü-
şüşü ( azalması ) hayra alamet değildir. Çıkış cılız bir şekilde gelişip fazla
uzağa gidemeden satışlarla karşılaşılmakta ise durum iyiye gitmiyor de-
mektir. Artık uzun süren rüyadan uyanma ve gerçeklere dönme zamanı
gelmiştir. Senet üçüncü bir zirve yaptıktan sonra düşüşe geçerek ilk iki dip
noktasını bağlayan çizginin altına inerse formasyon tamamlanmış
sayılmaktadır.
Formasyonda iki dip noktasından geçecek şekilde çizilen çizgiye teknik
olarak “ boyun çizgisi – neckline “ denilmektedir. Bu çizginin altına
gidilmesi durumunda senet satılmalıdır. Akım çizgisi de kırılırsa işler iyice
sarpa sarıyor demektir. Formasyon eğer endekslerde oluşursa piyasaların
aşağılara gidişi durumunda çok az senet prim yapacağından ve genelde
senetlerin % 90’ nın da ( belki de daha fazla ) düşüş yaşanabileceğinden
senetlerden kurtulmak gerekmektedir. Düşüşe giren senetler son hamle ile
gene boyun çizgisine ulaşmak ister. Bazan boyun çizgisine değerek dö-ner
bazan çok yakınına gelerek tersyüz olur ve düşüşe geçer. "Omuz-baş-
omuz " formasyonu da arkadaşı “ ikili zirve “ gibi bir gecede oluşmaz.
Omuz-baş-omuz zirvesi
Omuz-baş-omuz zirvesi
 İKİLİ TABAN ( DOUBLE BOTTOM ) :
İkili zirve oluşumunun tam tersi olup uzun süren düşüş akımının sonunda
gerçekleşir. İMKB' de sık olarak görünen akım yönü değişimi hareketidir.
Uzun sürede gerçekleşir. İlk dip noktasına inilirken işlem miktarının gittik-
çe azaldığı görülür. İlk dip noktasından başlayan çıkışta da işlem miktarı
fazla değildir. Hisse senedi çıkış sonunda genellikle akım çizgisinde uğra-
yacağı direnç dolayısıyla tekrar hızla aynı dip noktasına doğru düşer. İşlem
miktarı düşüşte azalır. Düşüş sırasında göze çarpan değişiklik ise hisse
senedi eski dip noktasına gelmesine rağmen bir türlü daha da aşa-ğıya
gitmemektedir. Senet ikinci dip noktasından yukarıya doğru harekete
başladığında işlem miktarı da artmaya başlar. Senedin iki dip noktası ara-
sında gerçekleştirdiği zirvenin kırılması ve hisse senedinin elde edilen ilk
zirvenin üstünde bir yerde kapanması ile akım yönünün döndüğü kabul
edilmelidir. İkili tabanlarda ilk yukarı kopuştan sonra ( aradaki zirvenin kı-
rılışından sonra) her zaman geri çekilme hareketi olmayabilir. Geri çekilme
hareketi piyasa şartlarına göre değişebilir. Hızla hareket eden piyasada
fiyatlar epeyce yukarı fırlayıp daha sonra düzeltmeye uğrayabilir. Elliot
analizlerinde ise genellikle " 1 " nolu dalganın düzeltmesi olan “ 2 “ nolu
dalga “ ikili taban görünümünü “ yaratabilir.
İKİLİ TABAN ( DOUBLE BOTTOM ) :
İKİLİ TABAN ( DOUBLE BOTTOM ) :
İKİLİ TABAN ( DOUBLE BOTTOM ) :
 OMUZ - BAŞ - OMUZ TABAN FORMASYONU
( HEAD AND SHOULDERS BOTTOM ) :

Dipte oluşan kuvvetli ve güvenilir bir formasyondur. Tabanda fark

edebilmek de zor olabilir. Tepedeki üç adet zirve gibi taban formas-
yonunda da üç adet dip noktası oluşmalıdır. İlk dip noktasına inilirken
işlem miktarı yüksektir. İlk dip nok-tasından başlayan çıkış ise pek kuv-
vetli olmayıp akım direnç çizgisinden geriye döner. Düşüş önceki dip
noktasının altına doğru giderek azalan işlem miktarı ile bir dip noktası
daha yapar ve tekrar çıkışa geçer. Çıkışta değişen şey, işlem
miktarının önceki çıkışa nazaran biraz daha fazla oluşudur. Oluşan
yeni çıkış, dü-şüş akımı çizgisini yukarı doğru deler. Çıkış genellikle
önceki çıkış nok-tası seviyesinde durur ve başarısızlığa uğramışcasına
tekrar aşağıya yö-nelir. Artık sol omuz ve baş kısmı tamamlanmış olan
formasyonda en son olarak sağ omuz gerçekleştirilmek üzeredir. Sağ
taraftaki son dü-şüş sol taraftaki dip noktasının üzerindeki seviyede
veya çok yakınında olacak şekilde üçüncü dip noktasında sona erer.
İşlem miktarı çok azal-mış olup birdenbire gelen işlem miktarı
patlamasıyla senet yukarı doğru fırlar. Hareketli ortalamaların üstüne
kendisini fiyat olarak atan senet veya endekste formasyonun
oluşmakta olduğu varsayımından gidilerek senet alınabilir.
OMUZ - BAŞ - OMUZ TABAN FORMASYONU
ADACIK ZİRVESİ ( ISLAND REVERSAL ) VE TABANI :
Nadir görünür. Uzun süren çıkış akımının sonunda fiyatlar
artan işlem miktarıyla dimdik yükselir. Çıkış çok hızlı olur.
Düşüşte aynı hızla gerçekleşir. Düşüşü takiben gelen çıkış
çok zayıf kalır. Zirve ortada kalakalmıştır. Bir anlamda diğer
fiyat çubuklarının dışında kendi başına yer alan ve etrafın-
da hiçbir şeyin olmadığı adaya benzemektedir.
Aynı şekilde uzun süren bir düşüş akımının sonunda da
böyle bir bitiş ( final ) gerçekleşebilir. Etrafı alım - satım
boşluklarıyla dolu dip noktası da tabanı teşkil eder. Alım
satım boşlukları formasyonun gereği olarak görülür.
Adacık zirvesi - tabanı
 ELMAS TEPESİ - BAKLAVA DİLİMİ BİÇİMLİ ZİRVE
( DIAMOND TOP ) :

Uzun süreç içerisinde tepede oluşan zirveler gittikçe daha yukarı sevi-
yelerde görülürken spekülatif hareketlerin fazlalığı dolayısıyla satışların
meydana getirdiği taban noktaları da birbirlerine nazaran daha alt sevi-
yelerde görülür. Ters üçgen veya genişleyen ( broadening top ) tepe
görünümü elde edilir. Erişilen en yüksek zirveden sonra görüntünün
ters yüz olması ile tepeler artık daha alt seviyelerde oluşurken tabanlar
da daha yüksek seviyelerde görülür.
İniş ve çıkış hareketleri çok sert olmaktadır. Fiyat kesik çizgilerle belir-
lenen formasyondan kurtularak aşağıya doğru gider. Zirveleri ve taban-
ları birleştiren çizgiler baklava dilimi görünümündedir. Elmas tepesin-
den aşağıya doğru kayan senet fiyatları asgari olarak tepeyi meydana
getiren en yüksek zirve ve en düşük dip noktaları arasındaki mesafe
kadar kopma noktasından başlamak üzere aşağı yönde yol alır.
 GENİŞLEYEREK AÇILAN TEPE ( BROADENING TOP ) :
Şekil itibarı ile simetrik üçgenin tam tersi
olarak oluşur. Simetrik üçgen formasyo-
nunda tepeleri birleştiren çizgilerle dip
noktalarını birleştiren (üstten ve alttan
gelen) çizgiler sağ tarafa doğru gidildi-
ğinde birbirlerine yaklaşırken, genişle-
yerek açılan tepe formasyonunda üst ve
alt çizgiler tam aksine birbirlerinden git-
tikçe uzaklaşmaktadırlar. Fiyat oynayış-
ları büyüdükçe senetteki işlem miktarı
da artmaya başlar. Genişleyerek açılan
tepe, düşüşün pek yakında oluşacağına
işarettir. Formasyonun oluşması için üç
tepe noktası ve iki dip noktası gerek-
mektedir. Üçüncü tepeden düşüşte fiyat
iki dip noktasını birleştiren çizginin altına
indiği zaman formasyon tamamlanmış
olup düşüşe geçilmektedir.
YUVARLAK ZİRVE (ROUNDING TOP) VE FİNCAN ve KULP TABANI
(SAUCER BOTTOM ) OLUŞUMLARI :

Yuvarlak zirve görünümünde fiyatlar genel olarak zirvede ufak hare-

ketler içinde oynarlar. İşlem miktarı zirve oluşurken zirvenin sol tara-
fında az iken, sağ tarafa geçildiğinde ve düşüş sırasında artmaya
başlar. Simetrik görünüm içinde oluşur. Ters bir “ U ” harfi gibidir.
Yuvarlak tabanda ise işlem miktarı tabandan çıkışta , sağ tarafta ar-
tar. Taban, genişçe çizilmiş “ U “ harfine benzemektedir. Tabanın
oluşumu bittikten sonra senet sağ tarafa doğru, azalan işlem miktarı
ile düzeltme hareketi ( fiyatın geri çekilmesi ) yapar. Taban fincan gibi
düşünülecek olunursa bu geri çekilme hareketi genellikle fazla
aşağıya doğru gitmediğinden fincanın kulpuna benzer. Kulp’ta bildi-
ğiniz gibi fincanın üst tarafına yakın yerde olur. Bu noktadan itibaren
artan işlem miktarı ile yukarı giden senet artık çıkış akımına girmiştir.
FİNCAN ve KULP TABANI
 ÜÇGEN FORMASYONLARI ( TRIANGLES ) :

En kolayca görülebilen formasyon olup genellikle devam eden akım

içinde duraklamayı göstermekte ise de bazı zamanlarda akımın dön-
me noktasında da oluşabilir. Amaç ikisini birbirinden ayırabilmektir.
Devamlılık işareti olan üçgen formasyonları akım dönüş üçgenlerin-
den daha kısa sürede oluşurlar. Sonuç kısa sürede elde edilerek
çıkış akımına veya düşüş akımına ( formasyonun oluştuğu anda
hangi akım içinde isek ) devam edilir ve fiyatlar aynı yönde artmaya
veya (düşüş akımı içinde isek) düşmeye devam eder. Üç türlü üçgen
for-masyonu bulunmaktadır. Yukarı doğru eğimli ve çıkışı işaret eden
üç-gen ( yükselen üçgen ), aşağı doğru eğimli ve düşüş sinyali veren
üçgen ( alçalan üçgen ) ve son olarakta simetrik üçgen vardır ki si-
metrik üçgenden sonra fiyatların ne tarafa doğru gideceğini kestirmek
ancak üçgenden kurtulduktan sonra mümkün olur. Kopma ne tarafa
olursa harekette o yönde devam etmelidir.
SİMETRİK ÜÇGEN
SİMETRİK ÜÇGEN
SİMETRİK ÜÇGEN
AŞAĞIYA EĞİMLİ ÜÇGEN ( ALÇALAN ) FORMASYONLARI
( DESCENDING TRIANGLES ) :

Çoğunlukla düşüşü gösterir. Düşüş akımının içinde bulunan destek böl-

gesinde görüldüğü gibi bazı zamanlarda da ikili zirve görünümüne ben-
zer şekilde son zirvede de oluşabilir. Taban noktaları düz bir çizgi oluş-
tururken yapılan çıkışlar sonucu elde edilen fiyat seviyeleri, önceki çıkış-
ların meydana getirdiği zirvelerin altında kaldıklarından zirvelerin birleş-
tirilmesi ile elde edilen çizgi aşağı eğimlidir. Kısa zamanda sonuca varı-
larak fiyatın aşağıya kırılması ile düşüş başlar ve devam eder. Üçgenin
yüksekliği kadar mesafe tabanları birleştiren çizgiden aşağıya doğru
( asgari mesafe ) kat edilir. Formasyonun son zirvenin oluşmasında da
görülebildiğinden söz etmiştik. Son zirveden aşağıya düşüşte kat edil-
mesi gereken mesafe alındığı zaman hemen senetlere hücum
edilmemelidir zira bu noktada senet düşüşünü durdurur gibi hareket
ederse de aslında geçici bir destek noktasında olabilir ve düşüş tekrar
devam edebilir. Unutulmaması gereken nokta bahsedilen mesafenin
asgari ( minimum ) olduğudur. Literatürde alçalan üçgen şeklinde de
geçer.
AŞAĞIYA EĞİMLİ ÜÇGEN
 YUKARI EĞİMLİ ÜÇGEN ( YÜKSELEN ) FORMASYONLARI
( ASCENDING TRIANGLES ) :

Çoğunlukla yukarı gidiş akımı içinde oluşan dinlenme bölgesi olarak

kabul edilir. Formasyonun içindeki zirveler hemen hemen aynı
seviyededir. Zirvelerden düşüşte destek gören senedin dip noktalarının
devamlı olarak birbirlerine göre giderek daha yukarıda oluşmaları göze
çarpar. Dip noktalarının birleştirilmesi ile elde edilen çizginin eğimi yukarı
doğrudur. Alıcılar kuvvetli görünmekte olup satıcılar gün geçtikçe
azalmaktadır. Yukarı kopuş, işlem miktarının artmasıyla da kanıtlanır.
İşlem miktarı ilk tepenin oluşturulduğu zaman fazladır. Mücadelenin
verildiği yerde gittikçe azalır ve fiyatın yukarı kopuşunda gene artar.
Asgari gidiş üçgenin yüksekliğinin tepeleri birleştiren çizgiye eklenmesi ile
saptanabilir. Büyük zirvelerin oluşumunda yükselen üçgen görünümünde
oluşan fiyat sıkışmalarının sonunda aldatıcı çıkış sonrası fiyatlar aşağılara
dönmekte ise o zaman senetleri satın zira tuzağa düşmektesiniz. Görüntü
yükselen üçgen olarak da tanınır.
YUKARI EĞİMLİ ÜÇGEN
 DÖRTGEN FORMASYONU ( RECTANGLES ) :

Ne tarafa gidebileceği belli olmaz. Simetrik üçgen formasyonuna her

yönden benzeyen ve sadece şekil olarak değişik görünüm arz eden
formasyondur. Genel olarak tabanları ve tepeleri birleştiren çizgiler bir-
birine paralel olsa da bazı zamanlarda bahsedilen çizgiler yatay düzeye
nazaran hafif bir şekilde aşağı veya yukarı eğimli olabilirler.Çıkış akımı
sırasında dörtgeni meydana getiren paralel çizgiler yatay düzeye ( hafif
oranda da olsa ) nazaran aşağı eğim gösterebilir. Düşüş akımı içinde
oluşan formasyonda da eğim bazen yukarı doğru olabilir.
İşlem miktarları, ilk tepelerin oluştuğu zaman fazla olup formasyonun
sonuna gidildikçe azalır. Çizgilerin kırılması halinde hareket kırılışın ol-
duğu yönde devam eder. Son zirvede oluşabilen formasyon bazen çok
zirveli akım yönü değişimi formasyonu ile aynı anlama gelebilir.
Dörtgen formasyonundan kurtuluşta senet fiyatları dörtgenin kalınlığı
( eni ) kadar asgari mesafeyi kopuş yerinden itibaren kopma yönünde
olmak üzere yol alır. Asgari mesafeyi gitmeden geri dönen senetlerde
tuzak kokusu olabilir.
DÖRTGEN FORMASYONU
 ÇIKIŞ ( BOĞA ) ve DÜŞÜŞ ( AYI ) TUZAKLARI
( BULL AND BEAR TRAPS ) :
Üçgen ve dörtgen formasyonlarından sonra oluşan kopma hareketi ile
belli yönde gitmesi gereken senet kısa süre içinde tekrar formasyonun
içine döner. Aldatıcı olan kopma hareketi işlem miktarı ile onaylanma-
maktadır. Formasyon çizgilerinin içine dönen senet büyük ihtimalle ilk
gittiği yönün tersine hızlı gelişecek harekete hazırlanmaktadır.Yatırımcı
eğer tuzağın içine düştü ise ( çıkış tuzağına yakalandı ise ) aldığı malı
satmalıdır veya ( düşüş tuzağına yakalandı ise ) sattığı malı geri almalı-
dır. ( daha yüksek fiyattan da olsa bile ! )
Bu tür görüntüler genellikle uzun süren çıkışlar veya düşüşlerin
sonunda görülür.
Çıkışların sonunda senetlerin dağıtımının gerçekleştirilebilmesi için se-
netler kopup gidiyor havası verilir ve yatırımcılar formasyonun gereği
senede dalınca da yüksek işlem miktarı ile senetler satışa gelir.
Genellikle göstergelerin düşüşe döndüğü sıralarda göstergelerce onay-
lanmayan çıkış hamlesi yaratılarak yatırımcılar senede çekilir.
Düşüşlerin sonunda da aynı taktik yatırımcının elinden ucuza mal almak
için kullanılır.
ÇIKIŞ ( BOĞA ) ve DÜŞÜŞ ( AYI ) TUZAKLARI
 HIZLI SENETLER ( FAST MOVING STOCKS )
BAYRAK FORMASYONU ( FLAGS ) :

Formasyon hızlı hareket eden senetlerde görülür. Gerektiğinde dört beş

gün içinde gerçekleşebilir. Çok ender olarak bir ay sürebilir. Dikine çıkan
senet, bir noktada hız keser ve ömrü kısa sürecek olan aşağı eğimli
dörtgen içinde aşağı yukarı gidip gelmeye başlar. Formasyondan kurtu-
luş aynı süratte gerçekleşecek ve senet hızla yoluna devam edecektir.
Formasyonun geçerliliği için, çıkış sırasında işlem miktarı çok fazla
olmalıdır. Bayrağı temsil eden dörtgenin oluşumu sırasında ise işlem
miktarı azalır. Formasyondan kopma patlamayı andıran işlem miktarı
artışı ile ve boşluklar bırakarak gerçekleşmelidir. Kopmadan sonra kat
edilecek me-safe alınmadan geri dönülmemelidir. Dönülmekte ise
şüpheler oluşur. Bayrak formasyonu genellikle senet tarafından kat
edilecek yolun yarı-sında görülür. Formasyondan kurtuluştan sonra
kurtulma noktasından başlamak kaydı ile bayrak direğinin uzunluğu
kadar mesafe yukarı ( çıkış akımında ) veya aşağı ( formasyon düşüş
sırasında da görülebilir ) doğru alınır.
BAYRAK FORMASYONU
 FLAMA FORMASYONU ( PENNANTS ) :

Esasında bayrak formasyonuna çok benzemektedir. Değişik görünen

tek şey tepeleri ve dip noktaları birleştiren çizgilerin bir yerde kesiş-
meleridir. Bazı zamanlarda da aşağıya doğru eğim göstermezler ve
simetrik üçgen görünümü alırlar. Simetrik üçgenden görünüm olarak
farkları bayrak direğini oluşturan hızlı ve dik çıkışın flama formas-
yonunun hemen başında yer almasındandır. Formasyonda hızlı
hare-ket eden senetlerde görüldüğünden ve sürelerinin az bir zaman
için-de sona ermelerinden dolayı simetrik üçgenden biraz daha
değişik olarak bilinirler.
Birbirleri ile karıştırılsalar dahi sonuç olarak süreci kısa olan
sıkışma bölgesi olarak kabul edilmelidirler.
Bayrak formasyonunda bahsedildiği gibi flama formasyonundan kop-
ma sonrası gidilebilecek asgari mesafe flama direğinin uzunluğunun
flama formasyonundan kopuş noktasına eklenmesi ile tahmin edilir.
Yukarıya doğru harekette geçerli olan kurallar aşağıya gidişte
de geçerliliğini korur.
FLAMA FORMASYONU
 KAMA ( TAKOZ ) FORMASYONLARI ( WEDGES ) :

Görünüş itibarı ile flama gibi olup yukarı veya aşağı eğimli olurlar. Yukarı
eğimli olan kama formasyonunda taban noktalarını birleştiren çizginin ya-
tay düzeye göre olan açısı tepeleri birleştiren çizginin gene aynı yatay dü-
zeyle olan açısına göre daha dik olur. Tam tersine olarak aşağı eğimli ka-
ma formasyonunda tepeleri birleştiren çizginin açısı tabanları birleştiren
çizginin açısından daha dik olur.
Örneğe bakılacak olunursa aşağı eğimli kama da " D - E " çizgisinin açısı
( yatay düzey ile ) " F - E " çizgisinin açısından daha diktir.
Formasyonda senet fiyatları formasyonun tamamlanmasını beklemeden
( çizgilerin kesiştiği uç nokta ile başlama noktasının arasındaki mesafenin
2 / 3 uzunluğuna erişildiğinde ) artan işlem miktarı ile formasyonun eği-
minin ters yönünde kopup giderler. Formasyonun oluşması çoğunlukla iki
veya üç hafta sürebilir.
Yukarı eğimli formasyon teknik açıdan zayıflamakta olan senet fiyatlarını,
aşağı eğimli kama formasyonu da teknik açıdan senetin kuvvet kazanmak-
ta olduğunu göstermektedir. Aşağı düşüş akımına girmiş senette herhangi
bir düşüşten sonra oluşan yukarı eğimli kama formasyonu aşağı kırıldığın-
da fiyatlar gene hızla düşüşe devam edeceklerdir.
Bunun tam tersi de yukarı çıkış akımına girmiş senet için geçerli olup, aşağı
eğimli formasyondan kurtulan senet yukarı doğru yol alacaktır. Senetler for-
masyondan kurtuluştan sonra genellikle formasyonun başlatıldığı ( iki çap-
raz çizginin başlatıldığı ) fiyat seviyelerine kadar gider.
KAMA ( TAKOZ ) FORMASYONLARI