You are on page 1of 415

bdkbZ 1 jktuhfr-fl)kar D;k gS( bldk v/;;u D;ksa djsa\

bdkbZ dh :ijs[kk

(Classical)

1-1 izLrkouk

13
1-2 jktuhfr&fl)kar D;k gS\

1-2-1 fl)kar D;k gS\

14
1-2-2 jktuhfr&fl)kar % fufgrkFkZ

15
i)

ii)

iii)

iv)

v)

vi)

1-2-3 jktuhfr&fl)kar % vUroZLrq

16
i)

ii)

iii)

1-3 jktuhfr&fl)kar dh izÑfr

17
1-3-1 jktuhfr&fl)kar bfrgkl ds :i esa

18
1-3-2 jktuhfr&fl)kar n’kZu ds :i esa

XIX

19
1-3-3 jktuhfr&fl)kar foKku ds :i esa

(Reductionism)

20
(i)
(ii)

(iii)

1-4 jktuhfr&fl)kar% fodkl o mRifÙk

21
1-4-1 O;kid (Classical) jktuhfr&fl)kar

i)

ii)

iii)

iv)

v)

22
vi)

vii)

1-4-2 vk/kqfud jktuhfr&fl)kar

i)

ii)

iii)

23
iv)

v)
vi)
vii)

viii)

1-4-3 ledkyhu jktuhfr&fl)kar

i)

ii)

iii)

iv)

v)

24
vi)

vii)

1-5 jktuhfr&fl)kar dk v/;;u D;ksa djsa\

25
1-5-1

i)

ii)

iii)

i)

26
ii)

iii)

iv)

1-5-2 jktuhfr&fl)kar dk egÙo

i)

ii)

iii)

iv)

v)

27
i)

ii)

iii)

iv)

1-6 lkjka'k

28
1-7 vH;kl

29
bdkbZ 2 yksdra=
bdkbZ dh :ijs[kk

(Intrinsic) (Instrumentalist)
(Procedural) (Substantive)

2-1 izLrkouk % yksdrkaf=d vkn’kZ ds lzksr

(Demokratia)

30
2-2 ,sfrgkfld i`"BHkwfe

31
32
33
2-3 yksdra= dk ladYiukRed ifjokj % Lok;Ùkrk] vf/kdkj]
lekurk vkSj Lora=rk

34
2-4 yksdra= gsrq vkSfpR; % vUrHkwZr (Intrinsic) vkSj lk/kuHkwr
(Instrumentalist)

35
2-5 yksdra= % izfØ;kRed (Procedural) vkSj lÙkkokpd (Sub-
stantive)

36
2-6 yksdra= ds izdkj % izfrfuf/kd yksdra= vkSj mlds
lekykspd] lgHkkfxrkiw.kZ yksdra=] ea=.kkRed yksdra=]
lkekftd yksdra= vkSj lkoZHkkSe yksdra=
izfrfuf/kd yksdra= o mlds lekykspd

37
lgHkkfxrkiw.kZ yksdra=

ea=.kkRed yksdra=

38
lkekftd yksdra=

lkoZHkkSe yksdra=

39
2-7 lkjka'k

2-8 vH;kl

40
bdkbZ 5 lekurk
bdkbZ dh :ijs[kk

5-1 izLrkouk

64
5-2 lekurk cuke vlekurk

5-2-1 lekurk gsrq la?k"kZ+

65
66
5-3 lekurk D;k gS\

67
i)

ii)

iii)

iv)

i)
ii)
iii)
iv)

68
69
5-4 lekurk ds vk;ke

5-4-1 dkuwuh lekurk

i) dkuwu ds lEeq[k lekurk

70
ii) dkuwu dk leku laj{k.k %

5-4-2 jktuhfrd lekurk

71
5-4-3 vkfFkZd lekurk

72
(i)
(ii)

5-4-4 lkekftd lekurk

73
74
5-5 lekurk dk Lora=rk o U;k; ls laca/k

5-5-1 lekurk o Lora=rk ijLij fojks/kh :i esa

75
76
5-5-2 lekurk o Lora=rk ,d nwljs dh iwjd gSa

77
78
5-5-3 lekurk vkSj U;k;

79
5-6 lekurk dh vksj

80
5-7 lelkef;d fo’o esa vlekurk gsrq nyhy

81
82
5-8 lekurk dh ekDlZoknh vo/kkj.kk

83
84
5-9 lkjka'k

85
5-10 vH;kl

86
bdkbZ 7 dÙkZO; cks/k
bdkbZ dh :ijs[kk

i)
ii)
iii)
iv)

7-1 izLrkouk

7-2 dÙkZO; dk egÙo

98
99
7-3 vfHkizk;

7-4 dÙkZO; vkSj vf/kdkj

7-4-1 Lora= fopkj ds vUrxZr dÙkZO;ksa o vf/kdkjksa ds fofHkUu varjky

100
i) LoRo fl)kar

ii) fodYi fl)kar

101
(iii) Lok;Ùkrk

102
i)

ii)

iii)

103
iv) U;k;

7-4-2 :f<+oknh ifjizs{; esa dÙkZO; o vf/kdkj

104
7-4-3 tuleqnk;oknh ifjizs{; esa dÙkZO; o vf/kdkj

105
7-4-4 xk¡/khoknh ifjizs{; esa dÙkZO; o vf/kdkj

106
107
7-5 dÙkZO;ksa ds izdkj

108
i) (deprivation)
ii)
iii)

i)
ii)
iii)

i)

ii)

iii)

109
i) nkok vf/kdkj %

ii) Lora=rk vf/kdkj %

iii) 'kfDr;k¡ %

iv) izfrj{kk,¡ %

7-6 lkjka'k

110
7-7 vH;kl

111
bdkbZ 8 ukxfjdrk
bdkbZ dh :ijs[kk

(Group-Differentiated Citizenship)

i)
ii)
iii)

8-1 izLrkouk

112
8-2 egÙo

113
8-3 ukxfjdrk dk Lo:i

114
115
i)
ii)
iii)

i)

ii)

iii)

116
8-4 mnkjoknh yksdra=] ukxfjdrk rFkk uxj laLÑfr

117
8-5 ekDlZokn vkSj ukxfjdrk

118
8-6 tulkekU; vkSj ukxfjd

119
i) dyafdr ekuo %

ii) v{ke ekuo %

iii) izNUu (Potential) ekuo %

iv) ekuo tSls vekuo vkSj v)Zekuo %

120
8-7 lewg&foHksfnr ukxfjdrk (Group Differantiated
Citizenship)

121
i)
ii)

8-7-1 ukxfjdrk % lkaLÑfrd igpku ls Lora=&lgt xq.k Lo:i

122
8-7-2 ukxfjdrk % lewg&foHksfnr igpku Lo:i

123
i) cgq iztkrh; vf/kdkjksa ij vk/kkfjr ukxfjdrk %

ii) fo’ks"k izfrfuf/kRo vf/kdkj %

iii) Lo’kklu vf/kdkj %

124
8-8 lkjka'k

125
8-9 vH;kl

126
bdkbZ 9 laizHkqrk
bdkbZ dh :ijs[kk

9-1 izLrkouk

127
9-2 laizHkqrk D;k gS\

(superanus)

(penalty)

9-2-1 laizHkqrk dh dqN ifjHkk"kk,¡

128
9-2-2 laizHkqrk dk vFkZ

i)
ii)
iii)
iv)
v)
vi)

9-3 laizHkqrk dh /kkj.kk dk fodkl

129
130
131
9-4 laizHkqrk ds izdkj

9-4-1 okLrfod vkSj vkSikf/kd (Titular) laizHkqrk

(crown)

9-4-2 fof/kd vkSj jktuhfrd laizHkqrk

132
9-4-3 fof/klEer vkSj rF;ijd laizHkqrk

9-4-4 yksdfiz; laizHkqrk dh /kkj.kk

133
i)

ii)
iii)

iv)

v)

134
9-5 vkWfLVu dh laizHkqrk /kkj.kk

135
i)

ii)

iii)

iv)

v)

vi)

vii)

136
9-6 vkWfLVu dh laizHkqrk /kkj.kk ij cgqoknh vk{ksi

137
138
139
140
i)

ii)

iii)

iv)

v)

9-6-1 laizHkqrk dk cgqoknh n`f"Vdks.k&,d lekykspuk

141
9-7 laizHkqrk vkSj HkweaMyhdj.k&ubZ pqukSfr;k¡

i)

ii)

142
iii)

iv)

v)

9-7-1 laizHkqrk vkSj lÙkk ny

i)

ii)

(NATO), (SEATO)
(CENTO) (OAS)

143
iii)

iv)

v)

9-7-2 laizHkqrk vkSj HkweaMyh; vFkZO;oLFkk

i)

ii)

144
iii)

iv)

9-7-3 laizHkqrk vkSj varjjk"Vªh; laxBu

i)

ii)
(UPU) (ITU)

145
(WMO)

iii) (IMF)
(UNCTAD)
(WTO)

iv)

v)

vi)

146
9-7-4 laizHkqrk vkSj varjjk"Vªh; dkuwu

i)

ii)

iii)

iv)

v)

9-8 lkjka'k

147
9-9 vH;kl

148
bdkbZ 10 jkT; vkSj ukxfjd lekt
bdkbZ dh :ijs[kk

10-1 izLrkouk

149
10-2 jkT; vkSj ukxfjd lekt % vFkZ vkSj y{k.k

10-2-1 jkT; dk vFkZ


(State) (Stato)

(staatskunst) (ragione di stato)


(jus publican)
XIV

150
10-2-2 ukxfjd lekt dk vFkZ

151
10-2-3 jkT; vkSj ukxfjd lekt ds y{k.k

152
(i)

(ii) (iii)

153
10-3 jkT; dh vo/kkj.kk % ,d i;Zoyksdu

10-3-1 iwoZ&vk/kqfud ijEijk

154
(i)
(ii)

(iii)

155
10-3-2 mnkjoknh&O;fDroknh ijEijk

156
10-3-3 ekfDlZ;u ijEijk

157
10-4 ukxfjd lekt dh vo/kkj.kk % ,d i;Zoyksdu

10-4-1 iwoZ&vk/kqfud ijEijk

(i) (ii) (iii)

158
10-4-2 mnkjoknh&O;fDroknh ijEijk

159
10-4-3 gSxSfy;u] ekfDlZ;u vkSj xzkfEl;u ijEijk,¡

160
10-5 jkT; vkSj ukxfjd lekt ds chp lEcU/k

10-5-1 jkT; vkSj lekt % la?kVudkjh laca/k

161
10-5-2 jkT;] ukxfjd lekt vkSj yksdra=

162
10-6 lkjka'k

10-7 vH;kl

163
bdkbZ 11 lÙkk vkSj izkf/kdkj
bdkbZ dh :ijs[kk

(empirical)

(approach)

11-1 izLrkouk

164
165
11-2 lÙkk dk vkuqHkkfod (Empirical) v/;;u

11-3 lÙkk&laca/kh ladYiuk,¡

166
11-4 lÙkk & ekDlZoknh vkSj if’peh mixE; (Approach)

167
168
169
170
11-5 izkf/kdkj&laca/kh ladYiuk

171
11-6 izkf/kdkj&laca/kh ladYiuk dk fodkl

172
173
11-7 lkjka'k

174
11-8 vH;kl

175
bdkbZ 12 oS/khdj.k (LEGITIMATION) vkSj ck/;hdj.k
(OBLIGATION)

bdkbZ dh :ijs[kk

(Overloaded Government Theory)

12-1 izLrkouk

176
12-2 oS/khdj.k D;k gS\
(legalisation)

(i) (ii)
(iii)

12-2-1 oS/khdj.k vkSj jkT;

177
178
12-2-2 oS/khdj.k vSj oS/krk

179
12-2-3 lÙkk] oS/khdj.k vkSj izkf/kdkj

12-3 ck/;hdj.k D;k gS\

180
(i) (ii)
(iii)

12-3-1 ck/;hdj.k ds izdkj % uSfrd o fof/kd

181
12-3-2 dÙkZO;] ck/;rk vkSj fookn

182
12-3-3 jktuhfrd ck/;rk dh ladYiuk

183
12-4 ljdkj dk vkKkikyu D;ksa djsa\ ,d i;Zoyksdu

12-4-1 oS/khdj.k vkSj ck/;hdj.k % iSr`dokn dk vk/kkj

184
185
12-4-2 oS/khdj.k vkSj ck/;hdj.k % vuqca/k dk vk/kkj

12-4-3 oS/khdj.k vkSj ck/;hdj.k % lgefr dk vk/kkj

186
12-5 oS/khdj.k vkSj ck/;hdj.k ladVdky

187
12-5-1 vf/kHkkjkØkUr ljdkj fl)kar (Overloaded Government
Theory) fo’ysf"kr

188
12-5-2 oS/khdj.k ladVdky fl)kar fo’ysf"kr

189
(i)
(ii)

(iii)
(iv)

12-6 lkjka'k

190
12-7 vH;kl

191
bdkbZ 14 jktuhfrd fgalk
bdkbZ dh :ijs[kk

(Relative Deprivation)

203
14-1 izLrkouk

14-2 jktuhfrd fgalk dk vFkZ

204
14-3 fgalk vkSj jkT;

14-3-1 jktuhfrd fgalk vkSj jktuhfrd ,dhdj.k

205
14-3-2 jktuhfrd fgalk vkSj vkfFkZd fodkl izfØ;k

14-4 jktuhfrd fgalk ds dkj.k

206
14-4-1 jktuhfrd fgalk ds lkekU; dkj.k

14-4-2 jk"Vªh; vkRe&fu.kZ; dh vo/kkj.kk

14-4-3 fopkjk/kkjk

207
14-4-4 /kkfeZd o u`tkrh; la?k"kZ

208
14-4-5 fofHkUu vfHktkr oxks± ds chp jktuhfrd }a}

14-4-6 vkfFkZd fLFkfr;k¡ vkSj lkis{k oapuk (Relative Deprivation) dh


vo/kkj.kk

209
14-4-7 lehiorhZ ns’kksa }kjk leFkZu

14-5 jktuhfrd fgalk ds :i

14-5-1 ljdkj ds fo#) yksxksa }kjk fgald fojks/k&izn’kZu

210
14-5-2 vkradokn

14-5-3 lSU; fonzksg vkSj r[+rk&iyV

211
14-5-4 fonzksg vkSj jktnzksg

212
14-5-5 ;q)

14-6 Økafr

213
14-6-1 Økafr dk vFkZ

14-6-2 Økafr ds rhu pj.k

(Egyptian)

214
14-6-3 Økafr ds fl)kar

215
14-7 jktuhfrd fgalk ij dkcw ikus ds rjhds

14-7-1 lq/kkjksa o mipkjksa okyh fof/k;k¡

14-7-2 cy&iz;ksx fof/k

216
14-7-3 nke&n.M uhfr

14-8 lkjka'k

217
14-9 vH;kl

218
32
33
34
35
(The Affluent Society) (The New Industrial
State)

36
37
(i)

(ii)
(iii)

38
39
40
41
42
(i)
(ii)
(i)
(ii)

43
(i)
(ii)

(i)

(ii)

44
(iii)

(i)
(ii)

45
46
47
(Director’s Law)

(freeze)

48
49
esa foifÙk

50
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)

51
52
53
54
55
(miniarchism)

56
57
58
59
60
61
(i) (ii)
(iii) (iv) (v)

(i)
(ii) (iii)

62
63
64
(From each as they
choose to each as they are chosen.)

(i)
(ii)

65
66
67
vkykspukRed

68
69
(Anti-Statism)

70
(i)

(ii)

(iii)

(iv)

(v)

71
72
73
74
(alienation)

75
76
(i)
(ii)

77
78
79
80
(i) (ii)

81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
i)
ii)
iii)

95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
I

106
(constant capital)

vkykspuk,¡

107
108
109
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)
(vi)

(vii) (viii)

(ix)

110
111
112
113
[kkl

114
iwokZxzg

115
116
117
i)

118
ii)

119
120
121
132
(i)
(ii)

133
(eccelesiastical)

(Guibernau)
(i) (ii)
(iii)

134
(i)
(ii)

(iii)

135
(mass mobilisation)

136
(crystallization)

(i)
(ii)

(iii)

137
(Enlightenment)

(demography)

(longue duree)

138
(i) (ii)
(iii) (iv)
(v) (mobilization) (Periphery)
(vi)

(scripts)
(cosmology)

139
(crude stereotypes)

140
(i) (ii)
(iii)

(core)

(accelerated implantation)

141
(i)

(ii)
(iii)

(i) (ii)
(iii)

142
(illegitimacy)

(ontological)

143
144
i)

ii)

iii)

iv)

v)

vi)

i)

ii)

iii)

145
146
(Lassale)

(taxation)

147
(i)
(ii)

148
(legitimacy)

149
(i)
(ii)

150
151
152
153
154
(marginalisation)

(i) (ii)

155
(assimilation)

156
157
158
vkykspuk

159
160
(classical)

161
(i) (ii)
(iii)

162
(marginalized)

163
(immigrant)

vkykspuk,¡

164
(redistribution)

165
166
167
(interpersonal)

168
(Das Capital)

(anti-thesis)

(subjective)

(Parren intekkactualism)

169
(Peoplehood)

(teutonic)

170
(Black deaths)

(conditioned)

(Volkish Spirit)

(organist)

171
172
(Cadres)

NASDP

173
174
175
176
177
(Enlightenment)

(radical feminism)

(dichotomy)

178
(Sexuality)

179
(sex) (gender)

180
181
182
(ecological sustainable development)

(subjective) (objective)

183
(self)

(Sexed)

(radical discontinunity)

184
(marginalised)

(anatomical, hormonal or chromosomal)

185
(heterosexu-
ality)

vkykspuk

186
187
(Bill
of Rights)

(child abuse)

188
189
190
191
192
i)

ii)

193
194
195
196
(i)
(ii)
(iii)

197
i)

ii)

iii)

iv)

v)

vi)

vii)

198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
(i) (ii) (iii)

210
211
(i)

(ii)

(iii)

(iii)

212
213
214
215
216
217
218
(a
minimal state)

(Weapon Inspector)
(mass
destruction)

219
(structural
adjustments)

220
(Green House Gases)

(marginalised)

(Possessive Individual-
ism)

221
(Supra-State Loyalty)
(contractual equilib-
rium)

222
(meta narrative)

223

You might also like