Σωτήρης Καράμπελας, Φιλόλογος M. Sc.

Ενότητα 10
Οι αντωνυμίες

Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε στη θέση ουσιαστικών ή επιθέτων λέγονται αντωνυμίες.

Υπάρχουν πολλά είδη αντωνυμιών. Ας δούμε τα πιο σημαντικά.

1. Προσωπικές αντωνυμίες
Οι προσωπικές αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου: εκείνον που μιλάει
(πρώτο πρόσωπο, εγώ - εμείς), εκείνον στον οποίο μιλάμε (δεύτερο πρόσωπο, εσύ - εσείς) και
εκείνο για το οποίο μιλάμε (τρίτο πρόσωπο, αυτός, αυτή, αυτό – αυτοί, αυτές, αυτά).

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Β' ΠΡΟΣΩΠΟ

Δυνατοί τύποι Αδύνατοι τύποι Δυνατοί τύποι Αδύνατοι τύποι
Ενικός αριθμός
Ονομ. εγώ -- εσύ --
Γεν. εμένα μου εσένα σου
Αιτ. εμένα με εσένα σε
Κλητ. -- -- εσύ --
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. εμείς -- εσείς --
Γεν. εμάς μας εσάς σας
Αιτ. εμάς μας εσάς σας
Κλητ. -- -- εσείς --

Γ' ΠΡΟΣΩΠΟ
Δυνατοί τύποι Αδύνατοι τύποι
Ενικός αριθμός
Ονομ. αυτός αυτή αυτό -- -- --
Γεν. αυτού αυτής αυτού του της του
Αιτ. αυτόν αυτή(ν) αυτό τον τη(ν) το

1
 Σωτήρης Καράμπελας, Φιλόλογος M. Sc.

Δυνατοί τύποι Αδύνατοι τύποι

Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. αυτοί αυτές αυτά -- -- --
Γεν. αυτών αυτών αυτών τους τους τους
Αιτ. αυτούς αυτές αυτά τους τις(τες) τα

2. Κτητικές αντωνυμίες
Οι αντωνυμίες που φανερώνουν σε ποιον ανήκει κάτι (τον κτήτορα) λέγονται κτητικές.
Α΄ προσώπου: δικός μου, δική μου, δικό μου (ενικός), δικός μας, δική μας, δικό μας
(πληθυντικός)
Β΄ προσώπου: δικός σου, δική σου, δικό σου (ενικός), δικός σας, δική σας, δικό σας
(πληθυντικός)
Γ΄ προσώπου: δικός του (της), δική του (της), δικό του (της) (ενικός), δικός τους, δική τους,
δική τους (πληθυντικός)

3. Δεικτικές αντωνυμίες
Δεικτικές αντωνυμίες λέγονται εκείνες που χρησιμοποιούμε όταν δείχνουμε. Είναι οι
ακόλουθες:
α. αυτός, αυτή, αυτό (Θα πάμε εκδρομή αυτές τις μέρες.)
β. τούτος, τούτη, τούτο (Τούτο είναι το κτήμα μου.)
γ. εκείνος, εκείνη, εκείνο (Εκείνο το καλοκαίρι περάσαμε όμορφα.)
δ. τέτοιος, τέτοια, τέτοιο (Δεν είναι τέτοια η κατάσταση.)
ε. τόσος, τόση, τόσο (Περάσαμε τόσες δοκιμασίες μαζί.)

4. Ερωτηματικές αντωνυμίες
Ερωτηματικές αντωνυμίες λέγονται εκείνες που χρησιμοποιούμε για να ρωτήσουμε:
α. τι; (Τι ώρα είναι;)
β. ποιος; ποια; ποιο; (Για ποιο θέμα μιλάς;)
γ. πόσος; πόση; πόσο; (Πόσα σου οφείλω;)

2
 Σωτήρης Καράμπελας, Φιλόλογος M. Sc.

5. Αόριστες αντωνυμίες
Αόριστες λέγονται οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε για ένα πρόσωπο ή πράγμα που δεν το
ονομάζουμε, γιατί δεν το ξέρουμε ή γιατί δε θέλουμε να το ονομάσουμε. Αόριστες αντωνυμίες
είναι:
α. ένας, μια, ένα (Μου έλεγε ένας ότι …)
β. κανένας (κανείς), καμιά (καμία), κανένα (Δεν του μίλησε κανείς.)
γ. κάποιος, κάποια, κάποιο (Κάποιοι θέλουν να σας μιλήσουν.)
δ. μερικοί, μερικές, μερικά (Μερικοί τον ακολούθησαν μέχρι το τέλος.)
ε. κάτι, κατιτί (Κάτι θα είδες.)
στ. τίποτε (τίποτα) (Δεν ξέρω τίποτε.)
ζ. κάμποσος, κάμποση, κάμποσο (Περιμέναμε κάμποση ώρα.)
η. κάθε· καθένας, καθεμιά (καθεμία), καθένα (Κάθε μέρα διαβάζει την εφημερίδα του.)

6. Αναφορικές αντωνυμίες
Αναφορικές λέγονται οι αντωνυμίες με τις οποίες μια ολόκληρη πρόταση αναφέρεται σε μια
άλλη λέξη. Αναφορικές αντωνυμίες είναι:
α. το άκλιτο που (Ο άνθρωπος που είδα, είναι τώρα εδώ.)
β. ο οποίος, η οποία, το οποίο (Ο μαθητής, ο οποίος είναι άτακτος, τιμωρείται.)
γ. όποιος, όποια, όποιο και το ό,τι. (Όποιος θέλει ας δοκιμάσει. - Γράψε ό,τι ξέρεις.)
δ. όσος, όση, όσο (Όσοι έμειναν στην πόλη υπέφεραν.)

Ασκήσεις

1. Υπογραμμίζω τις προσωπικές αντωνυμίες στις παρακάτω προτάσεις:

• Όταν εσύ γύριζες από το φούρνο, εγώ πήγαινα.
• Εμείς αύριο θα πάμε περίπατο.
• Αυτοί τρέχουν ολημερίς.
• Σε σας έδωσα τη μπάλα, αλλά εσείς την πετάξατε σε αυτούς.

3
 Σωτήρης Καράμπελας, Φιλόλογος M. Sc.

2. Συμπληρώνω τις προτάσεις με τις αόριστες αντωνυμίες που υπάρχουν στην παρένθεση.
(ένας , μερικές , κάποιος , καθένας, κάτι)
• ____________________ μαθήτριες παίζουν στο προαύλιο.
• Αυτή τη δουλειά μπορεί να την κάνει ο ________________.
• Ήρθε ______________ και μας είπε ________________ απίστευτο.
• Μόνο ________________ θα μπορούσε να πετύχει τόσο καλό χρόνο στο τρέξιμο: ο
Ολυμπιονίκης Κεντέρης.

3. Γράφω την κτητική αντωνυμία που ταιριάζει, όπως στο παράδειγμα:

ο δικός μου χάρακας  ο χάρακάς μου
• η δική σου δασκάλα  _______________________
• το δικό μας παιχνίδι  _______________________
• το δικό του δωμάτιο  _______________________
• ο δικός σας τόπος  _______________________

4. Να αντικαταστήσεις τα ουσιαστικά των παρακάτω προτάσεων με τους αδύνατους τύπους της

προσωπικής αντωνυμίας.
Διάβασα το βιβλίο.  Το διάβασα.
• Τηλεφώνησες του Γιώργου;
• Παρακολουθούμε τις εξελίξεις.
• Δε μοιάζει της μητέρας.
• Να αγαπάς τους γονείς σου.
 …………………………………………………
 …………………………………………………
 …………………………………………………
 …………………………………………………

5. Αντιστοιχίζω τις αντωνυμίες με την κατηγορία στην οποία ανήκουν:

τούτος ποιος
εμένα δεικτικές κάποιος
κανείς προσωπικές τι
τέτοιος αόριστες άλλος
αυτός ερωτηματικές εκείνος
καθένας μας
πόσος εσάς