EU Project Funded by European Agency for Reconstruction - EAR

„Strengthening Quality Management, Capabilities and

Infrastructures in SCG”
Projekat EU finansiran preko Evropske Agencije za rekonstrukciju - EAR
„Jačanje menadžmenta kvalitetom, sposobnosti i
infrastrukture u SCG”

ENGLESKO – SRPSKI

REČNIK TEHNIČKIH TERMINA

U EVROPSKIM DIREKTIVAMA
NOVOG PRISTUPA I GLOBALNOG PRISTUPA

ENGLISH - SERBIAN

GLOSSARY OF TECHNICAL TERMS

IN THE EU DIRECTIVES OF
NEW APPROACH AND GLOBAL APPROACH

Beograd, mart 2006.

1
 Englesko-srpski rečnik tehničkih termina
u evropskim direktivama Novog pristupa i Globalnog pristupa

Izdavač:
Danski tehnološki institut – DTI,
koordinator projekta „SCG-kvalitet”
Ministarstvo za unutrašnje
ekonomske odnose SCG
Publisher:
Danish Technological Institute – DTI,
Coordinator of the Project „SCG-Quality”
Ministry of Internal Economic Relations
of Serbia and Montenegro

Autori:
Authors: Torben Lindholm Nielsen
Borislava Jaksić, M.Sc
Ratko Uzunović, P.Hd.

Prevod:
Translation: Prof. Dragoljub Dimitrijević, B.Sc.

Ovaj document je rezultat zahtevan u Projektnom zadatku projekta “SCG-

kvalitet”, Europe Aid 114680-D-SV-YU, tačka 4.2.2 komponenta I: Ukupna
politika, 4.2.2.1 “Rečnik tehničkih termina”.

This document is a deliverable as requested in the ToR of the project

“SCG-Quality””, Europe Aid 114680-D-SV-YU, point: 4.2.2 Component I:
Overall Policy, 4.2.2.1 “Dictionary of Technical Terms”.

Štampa:
Print: VIZARTIS

Tiraž:
Print-run: 1000 kom/pcs

2
 UVOD

Projekat Evropske unije ”Strengthening Quality Management,

Capabilities and Infrastructure in SCG”, (”Jačanje menadžmenta
kvalitetom, sposobnosti i infrastrukture u SCG”), skraćeno “SCG –
Quality” (“SCG – kvalitet”), podržava proces usaglašavanja sa pravnom
regulativom EU u oblasti slobodnog protoka roba, odnosno proces
tehničke harmonizacije u Srbiji i Crnoj Gori.
Realizaciju Projekta u ime konzorcijuma institucija iz nekoliko
evropskih zemalja, uključujući i angažovanje domaćih eksperata,
koordinira Danski tehnološki institut, a finansira Evropska agencija za
rekonstrukciju - EAR.
Osnovni ciljevi Projekta su: donošenje zakonskih propisa u
oblasti infrastrukture kvaliteta (standardizacije, akreditacije, metrologije i
ocenjivanja usaglašenosti proizvoda) koji treba da obezbede
preuzimanje i primenu evropske tehničke regulative i odgovarajućih
evropskih standarda kao i izgradnja institucija infrastrukture kvaliteta i
njihova priprema za uključivanje u odgovarajuće evropske organizacije ili
asocijacije. Istovremeno, Projektom su obuhvaćene obuka stručnjaka
kao i značajne investicije u opremu institucija infrastrukture kvaliteta u
Srbiji i Crnoj Gori.
U skladu sa postavljenim ciljevima, glavne komponente projekta
“SCG - kvalitet” su ukupna politika u oblasti infrastrukture kvaliteta,
standardizacija, akreditacija, metrologija i ocenjivanje usaglašenosti.
Jedan od najvažnijih zadataka u okviru ukupne politike (Overall
policy) je pomoć Srbiji i Crnoj Gori u prenošenju dela evropske tehničke
regulative u domaće zakonodavstvo, uključujući izradu Rečnika termina
koji obuhvata ključne pojmove iz direktiva Novog i Globalnog pristupa.
Radi boljeg razumevanja ukupnog pravnog i institucionalnog
okvira evropskog društva, ova publikacija je upotpunjena najznačajnijim
pojmovima koji se odnose na funkcionisanje ključnih evropskih institucija
i unutrašnjeg evropskog tržišta. Rečnik je pripremljen u formi leksikona
pojmova koji daje ne samo direktan prevod već i objašnjenje termina, u
skladu sa aktuelnim definicijama i tumačenjima iz evropskih standarda i
drugih dokumenata.
Osnovna namena Rečnika je da pomogne svima koji posluju na
tržištu Evropske unije, ili se bave procesima harmonizacije sa tehničkim
zakonodavstvom EU, unapređenjem infrastrukture kvaliteta i direktivama

3
Novog pristupa i Globalnog pristupa, da pravilno koriste specifičnu
terminologiju i pojmove u ovim oblastima.
Oni koji primenjuju evropsko tehničko zakonodavstvo u praksi,
posebno u preduzećima prilikom razvoja i pripreme proizvoda za izvoz
na tržište EU, mogu u ovom Rečniku naći ključne reči, izraze i definicije
iz odgovarajućih evropskih publikacija.
Rečnik se sastoji iz dva dela. U prvom delu se daje izvesan broj
pojmova radi razumevanja načina funkcionisanja evropskog društva i
uloge najznačajnijih evropskih institucija na engleskom i srpskom, sa
širim objašnjenjima samo na srpskom jeziku. Takođe se objašnjavaju i
neki pojmovi bitni za procese pristupanja novih zemalja u članstvo
Evropske unije, uključijući i one koji se odnose na funkcionisanje
jedinstvenog tržišta EU.
Drugi deo Rečnika sadrži nazive termina u tehničkom
zakonodavstvu EU sa detaljnim objašnjenjima. Ovaj deo rečnika
obuhvata, uglavnom, tri kategorije termina. Prva kategorija uključuje
osnovne termine i objašnjenja naziva evropskih institucija ili pojmova
povezanih sa evropskim pravnim tekovinama (”Community Acquis”),
druga kategorija je iz oblasti unutrašnjeg tržišta EU, (”EU internal
market”), a treća sadrži terminologiju iz oblasti infrastrukture kvaliteta
(”quality infrastructure”). Često je veoma teško reći da neki termin
pripada samo jednoj od navedenih kategorija, već se može pojaviti u sve
tri oblasti.
Svi engleski termini su označeni masnim slovima i poređani su
po abecednom redosledu u prvoj koloni, sa objašnjenjima na engleskom
jeziku. U drugoj koloni su odgovarajući prevodi termina na srpski jezik,
takođe označeni masnim slovima, sa tumačenjma.
Terminologija koja se često koristi u tehničkim standardima, na
koje se pozivaju direktive EU, može se naći na web-stranici Instituta za
standardizaciju Srbije i Crne Gore, ranije Zavoda za standardizaciju
SCG, na adresi: www.jus.org.yu.

4
 I DEO – VAŽNIJI EVROPSKI POJMOVI

Acceding - country - Pristupna zemlja

To je zemlja kandidat koja je zadovoljila kriterijume iz Kopenhagena i koja je
završila pregovore za pristupanje Evropskoj uniji.
Acquis Communautaire - Pravne tekovine
Francuski izraz koji u suštini znači ”EU kakva jeste”, ili drugim rečima, prava
i obaveze koje dele države EU. ”Acquis” uključuje sve ugovore i
zakonodavstvo EU, deklaracije i rezolucije, međunarodne sporazume o
pitanjima EU i praksu Suda EU. Ovaj pojam obuhvata i mere koje vlade EU
zajednički preduzimaju u oblasti ”pravosuđa i unutrašnjih poslova” i
zajedničkoj spoljnoj i bezbednosnoj politici. ”Prihvatanje tekovina” stoga
znači prihvatanje prakse EU kakva jeste. Države kandidati moraju da
prihvate «tekovine» pre nego što pristupe EU, kao i da zakonodavstvo EU
ugrade u svoje domaće zakonodavstvo.
Applicant country – Zemlja podnosilac zahteva za pristupanje
To je zemlja koja je podnela molbu za ulazak u Evropsku uniju. Kada se
zahtev jednom zvanično prihvati, podnosilac zahteva postaje zemlja
kandidat.
Civil society – Civilno društvo
Ovo je zajednički naziv za sve vrste organizacija i udruženja koje nisu
vezane za državnu upravu već predstavljaju profesije, interesne grupe ili
delove društva. Obuhvata, na primer, sindikate, saveze poslodavaca,
lobiste, pokrete za očuvanje životne sredine i pokrete žena, poljoprivrednike,
invalide i druge. Pošto su ovakve organizacije veoma stručne i u nekim
oblastima učestvuju u primeni i praćenju politike Evropske unije, EU redovno
traži mišljenje civilnog društva i želi da ono bude još više uključeno u
izgradnju evropske politike.
”Comitology” – ”Komitetologija” (Odborovanje)
Ovaj pojam znači ”postupak rada po odborima”. On označava obavezu
Komisije da mora da konsultuje posebne savetodavne odbore sačinjene od
stručnjaka iz zemalja EU pre prelaska na primenu propisa Zajednice.
Common market – Zajedničko tržište
Kada je 1957. stvorena Evropska ekonomska zajednica, ona je bila
zasnovana na ”zajedničkom tržištu”. Drugim rečima, ljudi, robe i usluge
mogle su da se slobodno kreću kroz zemlje članice kao da su sve one jedna
zemlja, bez kontrole na granicama i bez plaćanja carine. Međutim, za ovo je
trebalo vremena: carine među zemljama Evropske ekonomske zajednice
nisu potpuno ukinute sve do 1. jula 1968. Ostale prepreke trgovini koje je
trebalo ukloniti, takođe su dugo opstale i tek krajem 1992, uspostavljeno je
”jedinstveno tržište”, kako se od tada naziva.

5
Community bridge – ”Most” Zajednice
Ovo je postupak za prenos određenih poslova sa trećeg ”stuba” EU (videti
niže) na prvi ”stub” kako bi se oni mogli obavljati koristeći metod Zajednice.
Odluku o korišćenju mosta Savet donosi na osnovu jednoglasnosti, a nju
mora da ratifikuje svaka država članica.
Community method – Metod Zajednice
Predstavlja uobičajeni metod odlučivanja EU, po kome Komisija podnosi
predlog Savetu i Parlamentu, koji zatim razmatraju predlog, predlažu izmene
i na kraju ga usvajaju kao zakon EU. U tom procesu, oni često konsultuju
druga tela kao što su Evropski ekonomski i socijalni komitet i Komitet regija.
Competencies – Nadležnosti
Ovaj izraz je evrožargon za ”ovlašćenja i odgovornosti”. Često se koristi u
političkim raspravama o tome koja ovlašćenja i odgovornosti treba da imaju
organi EU a koja treba prepustiti nacionalnim, regionalnim i lokalnim
vlastima.
Candidate country – Zemlja kandidat
To je zemlja podnosilac zahteva za članstvo u Evropskoj zajednici, čiji je
zahtev zvanično prihvaćen. Pre nego što zemlja kandidat pristupi EU, mora
da zadovolji ”kriterijume iz Kopenhagena”.
Constitution of the EU – Ustav EU
Sada se EU zasniva na četiri osnovna ugovora koji propisuju pravila po
kojima ona deluje. Ovi ugovori su obimni i složeni, a lideri EU bi želeli da ih
zamene jedinstvenim, kraćim, jednostavnijim dokumentom koji utvrđuje
zadatke i ciljeve EU i jasno razgraničava šta ko radi. Ovaj novi dokument
(koji se tehnički označava kao ”Ustavni ugovor”) biće veoma sličan ustavu
neke zemlje – mada EU to nije, niti ima cilj da bude jedna zemlja. Predlog
Evropskog ustava izradio je 2003. Konvent o budućnosti Evrope, ali o
njegovoj sadržini tek treba da se dogovore lideri EU.
Copenhagen criteria – Kriterijumi iz Kopenhagena
U junu 1993, na sastanku u Kopenhagenu, lideri EU postavili su tri
kriterijuma koje svaka zemlja kandidat mora da zadovolji pre nego što
pristupi Evropskoj uniji. Prvo, mora da ima stabilne institucije koje garantuju
demokratiju, vladavinu prava, ljudska prava i poštovanje manjina. Drugo,
mora da ima zdravu tržišnu privredu. Treće, mora da preuzme u celini
pravne tekovine i da se obaveže da će slediti ciljeve Evropske unije. EU
zadržava pravo da odluči da li je zemlja kandidat zadovoljila ove kriterijume i
kada je EU spremna da prihvati novog člana.
Council – Savet
Tri različita evropska tela imaju reč ”savet” u svom nazivu:
European Council - Evropski savet
Njega predstavlja sastanak šefova država i/ili vlada (tj. Predsednika država
i/ili predsednika vlada) svih država članica EU, uključujući i predsednika

6
 Evropske komisije. Evropski savet sastaje se u načelu četiri puta godišnje
radi utvrđivana politike EU i ocene njene uspešnosti. Ovo je najviši politički
organ Evropske unije, zbog čega se njegovi sastanci često nazivaju
”sastanci na vrhu”.
Council of European Union (Council of Ministers) -
Savet Evropske unije
Ranije poznat kao Savet ministara, ovaj organ čine ministri vlada svih
zemalja članica EU. Ovaj savet se redovno sastaje radi donošenja odluka o
određenim pitanjima i radi proglašavanja evropskih propisa.

Council of Europe - Savet Evrope

Ovo nije institucija EU. Ovo je međuvladina organizacija sa sedištem u
Strazburu. Njen cilj je, pored ostalog, zaštita ljudskih prava, promovisanje
kulturne različitosti Evrope kao i suzbijanje društvenih pojava kao što su
ksenofobija i netolerancija. Savet Evrope je osnovan 1949. Jedno od
njegovih prvih dostignuća bila je izrada Evropske povelje o ljudskim pravima.
Kako bi se građanima omogućilo da koriste svoja prava prema Konvenciji,
Savet Evrope je osnovao Evropski sud za ljudska prava.

DG – GD
Službenici glavnih organa EU (Komisije, Veća i Parlamenta) organizaciono
su raspoređeni u nizu organizacionih jedinica poznatih kao ”Generalni
direktorati” (GD), od kojih je svaki odgovoran za određene zadatke i političke
oblasti. Na čelu ovih jedinica je ”generalni direktor” (”GD”).

Enlargement of the EU – Proširenje EU

Pedesetih godina prošlog veka EU je počela sa samo šest država članica.
Sada ih ima 25. Porast članstva EU je poznat kao «proširenje». Do njega je
dolazilo nekoliko puta. Najnovije proširenje, u maju 2004, obuhvatilo je 10
zemalja: Češku Republiku, Estoniju, Kipar, Letoniju, Litvaniju, Mađarsku,
Maltu, Poljsku, Sloveniju i Slovačku.

Europe Day, 9th May – Dan Evrope, 9. maj

Robert Šuman (tadašnji ministar spoljnih poslova Francuske) u svom
čuvenom govoru 9. maja 1950. izneo je predlog o evropskoj integraciji kao
načinu da se obezbedi mir i postigne napredak u posleratnoj Evropi. Njegov
govor postavio je osnove za ono što je sada Evropska unija, tako da se 9.
maj slavi svake godine kao godišnjica EU.

Free trade area – Zona slobodne trgovine

Ova zona okuplja zemlje koje su odlučile da uklone prepreke u
međunarodnoj trgovini, kao što su uvozne carine i kvote. Uspostavljeno je
nekoliko slobodnih trgovinskih zona u svetu, na primer: Mercosur u Južnoj
Americi, Nafta u Severnoj Americi i EFTA u Evropi. Evropska unija je takođe
zona slobodne trgovine, ali mnogo više od toga, jer je zasnovana na procesu
ekonomske i političke integracije, sa zajedničkim donošenjem odluka u
mnogim oblastima politike.

7
Four freedoms – Četiri slobode
Jedna od velikih tekovina EU je stvaranje zone bez granica u okviru koje se
slobodno kreću: 1) ljudi, 2) robe, 3) usluge i 4) kapital. Četvorostruka
sloboda kretanja se često naziva ”četiri slobode”.
Harmonization – Harmonizacija
Ovaj pojam znači međusobno usklađivanje zakonodavstava država članica
radi uklanjanja prepreka slobodnom kretanju radne snage, roba, usluga i
kapitala. Drugim rečima, harmonizacija se sastoji u tome da se obezbedi da
u svim pitanjima iz nadležnosti EU propisi država članica nameću slične
obaveze građanima svih tih država, a minimum obaveza u svakoj državi
članici. Harmonizacija može da znači i koordinaciju tehničkih propisa država
članica, tako da se proizvodima i uslugama može slobodno trgovati u celoj
EU. Nasuprot ustaljenom mišljenju, ovo ne znači standardizaciju svega i
svačega, od boje šargarepe do toga koliko je krastavac kriv. Uglavnom to
jednostavno znači da zemlje EU međusobno prihvataju pravila o
bezbednosti proizvoda.
Official languages – Službeni jezici
Od 1. maja 2004. u Evropskoj uniji postoji 20 zvaničnih jezika: češki, danski,
engleski, estonski, francuski, finski, grčki, holandski, italijanski, letonski,
litvanski, mađarski, malteški, nemački, poljski, portugalski, slovački,
slovenački, španski i švedski. Propisi EU se objavljuju na svim zvaničnim
jezicima. Građani mogu da se obraćaju organima EU na svakom od ovih
jezika. Naravno, mnogi drugi jezici se govore u Evropi, a Evropljani pridaju
veliki značaj ovoj raznolikosti nacionalnih i regionalnih jezika. Ona je deo
njihovog bogatog kulturnog nasleđa. Evropska komisija sprovodi programe
za unapređenje učenja jezika i jezičke raznovrsnosti.
Lisbon strategy – Strategija iz Lisabona
Za nadmetanje sa drugim važnim činiocima u svetu, Evropskoj uniji je
potrebna moderna i efikasna privreda. Na sastanku u Lisabonu u martu
2000. politički lideri EU su postavili novi cilj: da u toku jedne decenije EU
ostvari ”privredu zasnovanu na znanju, najkonkurentniju i najdinamičniju u
svetu, sposobnu za stalan rast sa većim brojem boljih radnih mesta i sa
višom socijalnom kohezijom”.
Lideri EU su takođe utvrdili strategiju sa postizanje ovog cilja. ”Strategija iz
Lisabona” pokriva takve teme kao što su istraživanje, obrazovanje, obuka,
pristup Internetu i ”on-line” poslovanje. Ona obuhvata i reforme evropskih
sistema socijalne zaštite koji moraju biti učinjeni postojanim kako bi buduće
generacije koristile njihove pogodnosti. Svakog proleća Evropski savet se
sastaje da bi razmotrio napredak u primeni Strategije iz Lisabona.
Pillars of the EU – Stubovi EU
Evropska unija donosi odluke u tri zasebna područja (područja politike), koja
su poznata kao tri ”stuba” EU.
Prvi stub je ”područje Zajednice” koje obuhvata većinu zajedničkih pitanja,
gde se odluke donose ”metodom Zajednice”, uključujući Komisiju, Parlament
i Savet.

8
 Drugi stub je zajednička spoljna i bezbednosna politika, gde odluke donosi
samo Savet.
Treći stub je ”policijska i pravosudna saradnja u krivičnim poslovima”, gde
odluke opet donosi samo Savet.
U okviru prvog stuba, Savet obično donosi odluke ”kvalifikovanom većinom”.
U ostalim stubovima odluke Saveta moraju biti jednoglasne. To znači da
svaka država članica može vetom da spreči donošenje odluke.
Ako Savet tako odluči, može koristiti ”Most Zajednice” kako bi prebacio
određena pitanja sa trećeg na prvi stub.

Schengen lend (the Schengen area, the Schengen countries) –

Šengenski prostor (Šengenske države)
Pet zemalja EU (Francuska, Nemačka, Belgija, Luksemburg i Holandija) su
se sporazumele 1985. da se ukine kontrola lica koja prelaze njihove
zajedničke granice. Tim sporazumom stvoren je prostor bez unutrašnjih
granica, poznat kao Šengenski prostor (po imenu grada u Luksemburgu u
kome je potpisan sporazum).
Šengenske zemlje su uvele zajedničku politiku viza za čitav prostor i
sporazumele se da uspostave efikasnu kontrolu na svojim spoljnim
granicama. Kontrola na unutrašnjim granicama može se uspostaviti za
ograničen period ukoliko je to potrebno radi održavanja javnog reda ili
nacionalne bezbednosti.
Postepeno, Šengenska oblast je proširena i na sve zemlje EU, Island i
Norvešku, a sporazum je postao sastavni deo ugovora EU. Irska i
Ujedinjeno kraljevstvo, međutim, ne učestvuju u aranžmanima koji se
odnose na granične prelaze i vize. Više informacija o ovome nalazi se na
Internetu.
Državljanima jedne od zemalja Šengena nije potrebna viza za putovanje po
Šengenskom prostoru. Ako građanin poseduje vizu za ulazak u bilo koju
Šengensku državu, ona automatski omogućava da on slobodno putuje kroz
Šengenski prostor, osim Irske i Ujedinjenog kraljevstva.

Stakeholder – Zainteresovana strana

Svako lice, preduzeće ili telo u čijem je interesu razvoj evropskog
zakonodavstva i politike, ili koje utiče na njihov interes, jeste ”zainteresovana
strana”. Evropska komisija uvek nastoji da pribavi mišljenja što više
zainteresovanih strana pre nego što istupi sa novim zakonodavnim
predlogom ili novom političkom inicijativom.

Subsidiarity – Supsidijarnost
Princip supsidijarnosti znači da se donošenje odluka EU približava
građanima što je moguće više. Drugim rečeima, Unija ne preduzima mere
(osim u oblastima iz njene nadležnosti) sem ukoliko su mere koje preduzima
EU efikasnije od mera preduzetih na nacionalnom, regionalnom ili lokalnom
nivou.

9
Third country – Treća zemlja
Ovaj izraz označava zemlje koje nisu članice EU. Značenje ovog izraza je
jasnije kada se govori o odnosima između dve države članice EU (ili između
institucija EU i države članice) i još jedne zemlje – nazvane treća zemlja –
koja je van Evropske unije.
Transparency – Transparentnost
Pojam ”transparentnost” se često koristi da označi otvorenost delovanja
organa EU. Organi EU idu ka većoj otvorenosti. Oni preduzimaju korake da
poboljšaju pristup informacijama za javnost i da tekstovi koje pripremaju
budu jasniji i jednostavniji. Organi EU nastoje posebno da poboljšaju izradu
propisa i da, na duži rok, izrade jedinstven i jednostavan evropski ugovor.

10
II DEO – VAŽNIJI TERMINI U TEHNIČKOM ZAKONODAVSTVU EU
Terms (English)
Definitions of terms
ACAA
Agreement on Conformity Assessment
and Acceptance of Industrial Products
Accreditation
Procedure by which an authoritative
body gives formal recognition that a
body or a person is competent to carry
out specific tasks.
Note:
Accreditation does not of itself qualify
the laboratory to approve any particular
product. However, accreditation may be
relevant to approval and certification
authorities when they decide whether or
not to accept data produced by a given
laboratory in connection with their own
activities.
Accreditation body or system
Authoritative body or network of sectoral
bodies that perform(s) accreditation. The
authority of an accreditation body must
be derived from government.
Accuracy of a measuring
instrument
Ability of a measurment instrument to
give responses close to a true value.
Note: „Accuracy“ is a qualitative concept
Accuracy of measurement
Closeness of the agreement between
the result of a measurement and a true
value of the measurand.
Notes:
1 „Accuracy“ is a qualitative concept.
2 The term precision should not be used
for „accuracy“. (International
vocabulary of basic and general terms
of metrology 1993/3.5)
11
Termini (srpski)
Definicije termina
ACAA
Sporazum o oceni usaglašenosti i
prihvatanju industrijskih proizvoda
Akreditacija
Postupak kojim nadležno telo daje
formalno priznanje da je telo ili osoba
stručno da sprovodi konkretne zadatke.
Napomena:
Akreditacija sama po sebi ne kvalifikuje
laboratoriju da potvrdi bilo koji konkretan
proizvod. Međutim, akreditacija može da
se odnosi na tela ili organe za sertifikaciju
kada oni odluče da li će prihvatiti ili odbiti
da prihvate podatke do kojih je došla
određena laboratorija u vezi sa njihovim
sopstvenim aktivnostima.
Akreditaciono telo ili sistem
Nadležno telo ili mreža sektorskih tela
koja vrše akreditaciju. Ovo telo mora
proisteći iz vlade.
Tačnost merila
Sposobnost merila da daje odzive bliske
stvarnoj vrednosti.
Napomena: „Tačnost“ je kvalitativan
pojam.
Tačnost merenja
Bliskost usaglašenosti između rezultata
merenja i stvarne vrednosti komponente
koja se meri.
Napomene:
1 „Tačnost” je kvalitativni pojam.
2 Termin preciznost ne bi trebalo da se
koristi za „tačnost”.(Međunarodni rečnik
osnovnih i opštih termina u metrologiji
1993/3.5)
Affixing of the CE marking
Products in compliance with all
provisions of the applicable directives
providing for the CE marking must bear
this marking. Thus, the CE marking is, in
particular, an indication that the products
comply with the essential requirements
of applicable directives and that the
products have been subject to a
conformity assessment procedure pro-
vided for in the directives. Further,
Member States are obliged to take
appropriate measures to protect the CE
marking.
Adoption
To approve formally.
In the EU adoption is used as
terminology for a process in which the
legal instruments get an official approval.
Adoption directives
New Approach directives are based on
Article 95 of the EC Treaty, and adopted
according to the co-decision procedure
provided for in Article 251 of the EC
Treaty.
Adopted New Approach directives are
published in the L series of the Official
Journal of the European Communities.
Commission proposals for New
Approach directives are published in the
C series of the Official Journal.
Agreement
Arrangement that is binding on its
participants.
Application
The act of making a request.
Approach
A method of doing something or dealing
with a problem.
Approval
Necessary permission granted by or on
behalf of a governmental authority for a
product or process to be marketed or
used for stated purposes or under stated
12
Postavljanje CE oznake
Proizvodi koji su u saglasnosti sa svim
odredbama koje se primenjuju radi CE
oznake moraju nositi ovu oznaku. Prema
tome, CE označavanje je, naročito,
indikacija da proizvodi odgovaraju
ključnim zahtevima direktiva i da su
proizvodi bili podvrgnuti postupku ocene
usaglašenosti, kako je predviđeno u
direktivama. Nadalje, države članice su
obavezne da preduzmu odgovarajuće
mere da zaštite CE označavanje.
Usvajanje
Formalno potvrđivanje.
U EU se koristi usvajanje kao termin za
izražavanje procesa u kome zakonski
instrumenti dobijaju zvaničnu potvrdu.
Usvajanje direktiva
Direktive Novog pristupa su zasnovane na
članu 95 Sporazuma EZ i usvojene prema
postupku zajedničkog odlučivanja, što je
omogućeno članom 251 Sporazuma EZ.
Usvojene direktive Novog pristupa
objavljuju se u „L” serijama Službenog
lista evropske zajednice. Predlozi Komisije
za direktive Novog pristupa objavljuju se u
„C” seriji Službenog lista EU.
Sporazum
Sporazum koji obavezuje strane učesnice
u njemu.
Prijavljivanje
Postupak podnošenja zahteva.
Pristup
Metod po kome se nešto radi ili tretira neki
problem.
Odobrenje
Potrebna dozvola koju odobrava organ
vlade ili onaj ko je ovlašćen u njegovo ime
za porizvod ili za proces koji će se plasirati
na tržište ili koristiti za naznačene namene ili
conditions. Approval may be based on
fulfillment of specified requirements or
completion of specified procedures.
Assembler and installer
The installer and assembler of a product,
which is already placed on the market,
should take necessary measures to
ensure that it still complies with the
essential requirements at the moment of
first use within the Community.
This applies to products where the
directive in question covers putting into
service, and where such manipulations
may have an impact on the compliance
of the product.
Assessor
Person who has technical knowledge
(e.g. in the field of Quality Management)
and who carries out some or all
functions related to assessment.
Attestation
Activity, based on decision following
review , of authorizing and issuing a
statement that fulfillment of specified
requirements has been demonstrated.
The statement can take the form of a
declaration of conformity, certificate of
conformity, or mark of conformity,
conveying an assurance to users that
the specified requirements have been
fulfilled.
Audit
Systematic, independent and
documented process for obtaining
records, statements of fact or other
relevant information and evaluating them
objectively to determine the extent to
which a set of policies, procedures or
requirements is fulfilled.
Authority
Governmental body that has legal
powers and rights.
Authority - Enforcement
Authority that is responsible for enforcing
legal instruments.
13
pod naznačenim uslovima. Odobrenje se
može zasnivati na ispunjenju određenih zah-
teva ili na ispunjenju određenih postupaka.
Montažer i instalater
Montažer i instalater proizvoda koji je već
plasiran na tržište treba da preduzme
potrebne mere da se uveri da je proizvod i
dalje usaglašen sa ključnim zahtevima od
trenutka kada je prvi put korišćen u okviru
Zajednice.
Ovo važi i za proizvode kod kojih, direktiva
koja je u pitanju, pokriva puštanje u
upotrebu i gde takve radnje mogu imati
uticaj na usaglašenost proizvoda.
Ocenjivač
Osoba koja vlada tehničkim znanjem (na
primer, takođe u oblasti menadžmenta
kvalitetom) i koja sprovodi neke, ili sve,
poslove koji se odnose na ocenjivanje.
Atestiranje
Aktivnost, koja se zasniva na odluci koja
podleže reviziji, na davanju ovlašćenja i
izdavanju potvrda da je pokazano da su
određeni zahtevi ispunjeni. Potvrda se
može izdati u obliku deklaracije (izjave) o
usaglašenosti, potvrde o usaglašenosti, ili
znaka o usaglašenosti, kojom se korisnici
uveravaju da su konkretni zahtevi
ispunjeni.
Provera
Sistematičan, nezavisan i dokumentovan
proces za pribavljanje zapisa, konkretnih
činjenica ili drugih relevantnih informacija i
njihovo objektivno ocenjivanje radi
određivanja do koje mere su ispunjeni
zahtevi politike, postupaka ili zahteva.
Vlast
Vladin organ koji ima zakonska ovlaščenja
i prava.
Organ koji vrši vlast
Organ koji je zadužen za sprovođenje
zakonskih instrumenata
Authority - Regulatory
Authority that is responsible for
preparing or adopting regulations.
Authorised representative
The manufacturer may appoint any
natural or legal person to act on his
behalf as an authorised representative.
For the purposes of New Approach
directives the authorised representative
must be established inside the
Community.
The authorised representative is
explicitly designated by the
manufacturer, and he may be addressed
by the authorities of the Member States
instead of the manufacturer with regard
to the latter’s obligations under the New
Approach directive in question.
The manufacturer remains generally
responsible for actions carried out by an
authorised representative on his behalf.
Bilateral agreement
Bilateral agreement – A bilateral
agreement is an agreement between two
states which is only legally binding for
these two states with the benefits
typically not shared with other (third)
countries.
Calibration
Set of operations that establish, under
specified conditions, the relationship
between values of quantities indicated
by a measuring instrument or measuring
system, or values represented by a
material measure or a reference
material, and the corresponding values
realized by measurement standards.
CE mark
The CE mark is the only mark which
symbolises conformity to all the
obligations incumbent on manufacturers
for the product as required by the
applicable directives providing for its
affixing.
14
Zakonodavni organ
Organ koji je odgovoran za pripremu ili
usvajanje propisa.
Ovlašćeni predstavnik
Proizvođač može imenovati bilo koje
fizičko ili pravno lice da deluje u njegovo
ime kao ovlašćeni predstavnik.
Za namene direktiva Novog pristupa
ovlašćeni predstvanik mora da bude
uspostavljen unutar Zajednice.
Ovlašćeni predstavnik je jasno imenovan
od strane proizvođača i organi država
članica mogu se njemu obraćati umesto
proizvođaču u vezi sa obavezama
proizvođača koje proističu iz direktiva
Novog pristupa koje su u pitanju.
Proizvođač generalno ostaje odgovoran
za aktivnosti koje vrši njegov ovlašćeni
predstavnik u njegovo ime.
Sporazum između dve zemlje
(Bilateralni sporazum)
Bilateralni sporazum je sporazum između
dve države koji zakonski obavezuje samo
te dve države i čiji se rezultati ne dele sa
drugim (trećim) zemljama, što je
karakteristično.
Etaloniranje
Skup operacija koje pod određenim
uslovima uspostavljaju odnos, između
vrednosti koje pokazuje merni instrument
ili merni sistem, ili vrednosti predstavljene
materijalnom merom ili referentnim
materijalom i odgovarajućih vrednosti koje
se dobijaju pomoću etalona.
CE oznaka
CE oznaka je jedini znak koji simbolizuje
usaglašenost sa svim obavezama koje su
nametnute proizvođačima za proizvode,
kako je to zahtevano direktivama, koje se
primenjuju za postavljanje ove oznake.
CE marking
CE marking symbolises conformity to all
the obligations incumbent on
manufacturers for the product by virtue
of the Community directives providing for
its affixing. When affixed to products it is
a declaration by the natural or legal
person having affixed or been
responsible for the affixing of CE
marking that the product conforms to all
applicable pro-visions, and that it has
been subject to the appropriate
conformity assessment procedures.
Hence, Member States are not allowed
to restrict the placing on the market and
put-ting into service of CE marked
products, unless such measures can be
justified on the basis of evidence of the
non-compliance of the product.
CEN
(Comite Europeenne de Normali-sation),
the European Committee for
Standardization, was founded in 1961 by
the national standards bodies in the
European Economic Community and
EFTA countries.
CEN is contributing to the objectives of
the European Union and European
Economic Area with voluntary technical
standards which promote free trade and
the safety of workers.
CENELEC
Comite Europeenne de Normalisation en
Electrotechnique.
Commission (EC)
The commission is the politically
independent institution, that represents
and upholds the interests of the EU as a
whole. It is the driving force within the EU´s
institutional system: it proposes legislation,
policies and programmes of action and it is
responsible for implementing the
decissions of Parliament and the Council.
Certification
Procedure by which a third party gives
written assurance that a product, process
or service conforms to specified
15
CE označavanje
CE označavanje simbolizuje usaglašenost
sa svim obaveze koje se postavljaju
proizvođaču, prema direktivama koje
omogućavaju njegovo postavljanje. Kada
je postavljen na proizvod to predstavlja
potvrdu fizičkog ili pravnog lica koje ga je
postavilo, ili je odgovorno za označavanje
CE oznakom, da je proizvod usaglašen sa
svim predviđenim odredbama koje se
koriste i da je to bilo podvrgnuto
predviđenim procedurama ocene
usaglašenosti. Stoga, države članice nisu
ovlašćene da ograničavaju plasman na
tržište ili puštanje u rad proizvoda sa
oznakom CE, osim ako se takve mere
mogu opravdati na osnovu dokaza o
neusaglašenosti proizvoda.
CEN
Evropski komitet za standardizaciju je
osnovan 1961 godine od strane tela za
nacionalne standarde u zemljama
Evropske ekonomske zajednice i EFTA-e.
CEN doprinosi ciljevima Evropske unije i
Evropskom ekonomskom prostoru
pomoću dobrovoljnih tehničkih standarda
koji promovišu slobodnu trgovinu i
bezbednost radnika.
CENELEC
Evropski komitet za standardizaciju u
elektrotehnici.
Komisija (EC)
Komisija je politički nezavisna institucija,
koja zastupa i podržava interese EU u
celini. Ona je pokteračka snaga u okviru
institucionalnog sistema EU: ona predlaže
zakone, politike i programe aktivnosti i ona
je odgovorna za primenu odluka
Parlamenta i Saveta.
Sertifikacija
Postupak kojim treća strana daje pisano
uverenje da je proizvod, proces ili usluga
usaglašen sa određenim zahtevima.
requirements. Third-party attestation
related to products, processes, systems
or persons.
Commercial presence
The possibility of a service provider to be
physically present (a branch or
subsidiary, for instance) within the
territory of a member of the GATS for
the purpose of supplying a service.
Commitments
Measures that countries are willing to
adopt that will open up further their
markets to foreign trade.
Committee
In the EU, the committees assist the
institutions; they are involved at all
stages of the legislative process.
Commodity
Commodity – “Commodities” is the term
used to designate primary goods or
products - for example, iron ore,
diamonds, wheat, copper, oil, or coffee -
that are used or sold as they are found
in nature.
Common commercial policy
Common commercial policy – The
European Community has exclusive
responsibility for the common commercial
policy. Trade policy is one of the main
pillars of the European Union's relations
with the rest of the world. It aims at
liberalizing world trade through the
progressive abolition of restrictions on
international trade and the lowering of
customs barriers, as well as the promotion
of multilateral trade rules. The EU’s
common trade policy covers all the main
aspects of trade in goods and services
(tariff and non-tariff barriers, trade
defense).
Community acquis (acquis
communautaire)
The hole corpus of EU Treaties,
legislation and practices which an
applying country has to meet.
16
Potvrđivanje koje vrši treća strana, a koje se
odnosi na proizvode, procese, sisteme ili
osobe.
Komercijalno prisustvo
Mogućnost davaoca usluga da fizički bude
prisutan (ogranak ili pomoćno odelenje, na
primer) na teritoriji članice GATS-a (Opšti
sporazum o trgovini i uslugama) radi
pružanja usluge.
Obaveze
Mere koje su zemlje voljne da usvoje radi
otvaranja svojih tržišta za međunarodnu
trgovinu.
Komitet
U Evropskoj uniji (EU) komiteti pomažu
institucijama; oni su uključeni u sve faze
zakonodavnih procesa.
Roba
Roba – “robe” je reč koja se koristi da
označi primarne robe ili proizvode, npr.,
rudu gvožđa, dijamante, žito, bakar, naftu
ili kafu – koje se koriste ili prodaju onako
kako su pronađene u prirodi.
Zajednička trgovinska politika
Zajednička trgovinska politika – Evropska
zajednica je isključivo odgovorna za
zajedničku trgovinsku politiku. Trgovinska
politika je jedan od glavnih stubova
odnosa Evropske unije sa ostatkom sveta.
Ona ima za cilj da liberalizuje svetsku
trgovinu putem ubrzanog ukidanja
restrikcija u međunarodnoj trgovini i
snižavanja carinskih prepreka, kao i
poboljšanje pravila multilateralne trgovine.
Zajednička trgovinska politika EU pokriva
sve glavne aspekte trgovine robama i
uslugama (tarifne i ne-tarifne prepreke,
zaštita trgovine).
Pravne tekovine EU (Paket
zakonskih akata Zajednice)
Ceo paket sporazuma EU, zakonodavstvo
i praksa koje zemlja podnosilac zahtev
treba da ispuni. (Zajednička prava i
(Common rights and obligations which
bind all the Member States together
within the European Union).
Community law
Strictly speaking, Community law
consists of the founding Treaties
(primary legislation) and the provisions
of instruments enacted by the
Community institutions by virtue of them
(secondary legislation – decisions
regulations, directives, etc.). Once the
European Constitution has been
adopted, it will replace the current set of
founding Treaties. Primary Community
law will consist of the Constitution and its
Protocols - including the Charter of
Fundamental Rights, which is
incorporated in it - and the Euratom
Treaty. In a broader sense, Community
law encompasses all the rules of the
Community legal order, including
general principles of law, the case law of
the Court of Justice, law flowing from the
Community's external relations and
supplementary law contained in
conventions and similar agreements
concluded between the Member States
to give effect to Treaty provisions. All
these rules of law form part of what is
known as the Community acquis.
Community legal instruments
The term Community legal instruments
refers to the instruments available to the
Community institutions to carry out their
tasks under the Treaty establishing the
European Community with due respect
for the subsidiary principle.
They are:
- regulations (these are binding in their
entirety and directly applicable in all
Member States);
- directives (these bind the Member
States as to the results to be achieved;
they have to be transposed into the
national legal framework and thus leave
a margin for maneuver as to the form
and means of implementation;
- decisions (these are fully binding on
those to whom they are addressed);
17
obaveza koje obavezuju sve države
članice u okviru Evropske Unije).
Zakon Zajednice
Striktno govoreći, Zakon Zajednice se
sastoji od osnivačkih sporazuma
(primarno zakonodavstvo) i odredaba
zakonskih instrumenata koje koriste
institucije Zajednice (podzakonska
legislativa – odluke, propisi, direktive –
uputstva- itd.). Kada se Evropski ustav
usvoji, on će zameniti paket osnivačkih
sporazuma. Primarni Zakon Zajednice će
se sastojati od njegovih protokola –
uključujući Povelju o osnovnim pravima –
koja je uključena u njega – i Euratom
sporzauma. U širem smislu, Zakon
Zajednice obuhvata sva pravila (sve
propise) pravnog uređenja Zajednice,
uključujući opšte principe zakona (prava),
običajno pravo (praksa slučaja) iz prakse
Suda pravde, pravo koje proističe iz
spoljnih odnosa Zajednice i dopunski
zakon koji se sadrži u konvencijama i
sličnim sporazumima zaključenim između
država članica radi podsticaja dejstva
odredaba Sporazuma.
Sva ova zakonska pravila čine deo onoga
što nazivamo Paket zakonskih akata
Zajednice („Community acquis”).
Zakonski instrumenti Zajednice
Izraz - Zakonski instrumenti Zajednice –
odnosi se na instrumente koji stoje na
raspolaganju institutcijama Zajednice radi
obavljanja zadataka na osnovu
Sporazuma koji uspostavlja Evropsku
Zajednicu sa punim uvažavanjem principa
subsidijarnosti.
To su:
- propisi (u potpunosti obavezujući i
direktno se primenjuju u svim državama
članicama);
- direktive (obavezuju države članice u
pogledu rezultata koje treba postići, od-
nosno da ih prenesu u okvire nacionalnog
zakonodavstva ostavljajući mogućnost
izbora načina i forme primene);
- odluke (u potpunosti obavezujuće za
one na koje se odnose);
- recommendations and opinions
(these are non-binding, declaratory
instruments.
Community powers
Community powers – Those powers,
which are conferred on the Community
in specific areas. The European
Communities are thus able to act only
within the framework of the Treaties.
There are three types of powers, which
depend on the mode of attribution:
- Explicit powers (these are clearly
defined in the Treaties).
- Implicit powers (where the European
Community has explicit powers in a
particular area, e.g. transport, it also
has a power in the same field with
regard to external relations (e.g.
negotiation of international
agreements).
- Subsidiary powers (where the
Community has no explicit or implicit
powers to achieve a Treaty objective
concerning the single market, Article
308 allows the Council, acting
unanimously, to take the measures it
considers necessary).
Conformity
Fulfillment of specified requirements.
The above definition is valid for the
purposes of quality standards.
The term “conformance” is synonymous
but deprecated.
The term “compliance” is used to
distinguish the action by a person or
body of doing what is required, e.g. to
make something conform.
Conformity assessment
Procedure to demonstrate conformity
with the essential requirements in all the
applicable directives for that particular
product. Conformity assessment can be
performed as a first-party, second party
or third party activity and covers
activities such as calibration, testing,
inspection and certification as well as the
accreditation of conformity assessment
bodies.
18
- preporuke i mišljenja (nisu obavezujući
već deklarativni instrumenti).
Ovlašćenja Zajednice
Ovlašćenja Zajednice – to su ona
ovlašćenja koja su poverena Zajednici za
konkretne oblasti. Evropska društva su
tako u stanju da deluje samo u okviru
Osnivačkih sporazuma. Postoje tri vrste
ovlašćenja koja zavise od načina kako su
poverena:
- Eksplicitna ovlašćenja (ona su jasno
definisana u Osnivačkim sporazumima).
- Implicitna ovlašćenja (ona koja se
podrazumevaju): tamo gde Evropska
zajednica ima eksplicitna ovlašćenja u
konkretnoj oblasti (na primer transport),
ona takođe ima ovlašćenje u istoj oblasti u
odnosu na spoljne odnose (na primer
pregovaranje o međunarodnim
sporazumima).
- Pomoćna ovlašćenja (tamo gde
Zajednica nema eksplicitna ili implicitna
ovlašćenja za postizanje cilja iz
Sporazuma u vezi jedinstvenog tržišta,
član 308 dozvoljava da Savet, koji ne
deluje jednoglasno, preduzima mere za
koje smatra da su potrebne).
Usaglašenost
Ispunjenje specificiranih zahteva. Gornja
definicija važi za standarde kvaliteta.
Reč „conformance” – ravnanje prema
nečemu je sinonim ali nije odobrena.
Reč „compliance - usaglašavanje” se
korisiti da razdvoji aktivnost neke osobe ili
nekog tela koje vrše ono što je zahtevano,
odnosno da čine radnju kojom će nešto
usaglasiti.
Ocenjivanje usaglašenosti
Procedura kojom se pokazuje
usaglašenost u svim direktivama koje se
primenjuju na konkretan proizvod. Ocena
usaglašenosti se može izvoditi kao
aktivnost prve, druge ili treće strane i
pokriva aktivnosti kao što su kalibracija,
ispitivanje, kontrola i sertifikacija kao i
akreditacija tela za ocenu usaglašenosti.
Conformity assessment body
Body, other than an accreditation body,
that performs conformity assessment. It
could be calibration laboratory, testing
laboratory, inspec-tion body, product
certification body, management system
certification body and personnel
certification body.
The separate term - accreditation body, is
necessary to distinguish from conformity
assessment bodies, that may be
accredited. An accreditation body is not a
conformity assessment body.
Conformity assessment scheme
Conformity assessment system related
to specified objects of conformity
assessment, to which the same
specified requirements, rules and
procedure apply.
Note:
The term “programme” is used in some
countries to cover the same concept as
“scheme” in the operation of conformity
assessment systems.
Conformity assessment system
System to be followed as to demonstrate
conformity with the essential
requirements in all the applicable
directives for that particular product.
Conformity - Presumption of
Conformity with the essential safety
requirements in the relevant directives.
Conformity with a national standard that
transposes a harmonised standard,
whose reference has been published,
confers a presumption of conformity with
the essential requirements of the
applicable New Approach directive that
is covered by such a standard.
The application of harmonised
standards, which give a presumption of
conformity, remains voluntary in the field
of New Approach directives. Thus, the
product may be manufactured directly on
the basis of the essential requirements.
19
Telo za ocenjivanje usaglašenosti
Telo, različito od tela za akreditaciju, koje
vrši ocenjivanje usaglašenosti. To može
biti laboratorija za kalibraciju, kontrolno
telo (inspekcija), telo za sertifikaciju
proizvoda, sertifikovanje sistema
menadžmenta i telo za sertifikovanje
osoblja.
Poseban termin - akreditaciono telo, treba
razlikovati od tela za ocenu usaglašenosti
koja mogu biti akreditovana. Akreditaciono
telo nije i telo za ocenu usaglašenosti.
Šema ocenjivanja usaglašenosti
Sistem ocenjivanja usaglašnosti koji se
odnosi na specificirane predmete
ocenjivanja usaglašenosti i na koje se
specificirani zahtevi, propisi i postupci
primenjuju.
Napomena:
Izraz „program” koristi se u nekim
zemljama da izrazi isto što i „šema” u
okviru funkcionisanja sistema za ocenu
usaglašenosti.
Sistem ocenjivanja usaglašenosti
Sistem koga se treba pridržavati da bi se
pokazala usaglašenost sa bitnim
zahtevima u svim direktivama koje se
primenjuju na konkretan proizvod.
Pretpostavka o usaglašenosti
Usaglašenost sa ključnim zahtevima za
bezbednost u odgovarajućim direktivama.
Usaglašenost sa nacionalnim standardom
koji prenosi harmonizovani standard, čija
je referenca bila objavljena, podrazumeva
predpostavku o usaglašenosti sa ključnim
zahtevima u direktivama Novog pristupa
koje se primenjuju.
Primena harmonizovanih standarda koji
daju pretpostavku o usaglašenosti, ostaje
dobrovoljna u oblasti direktiva Novog
pristupa. Tako, proizvod može biti
direktno proizveden na bazi ključnih
zahteva.
Co-decision
In the Co-decision procedure,
Parliament and the Council share
legislative power. The Commission
sends its proposal to both institutions.
They read and discuss it twice in
succession. If they can not agree on it, it
is put before a conciliation committee,
composed of equal numbers of Council
and Parliament representatives.
Once the committee has reached an
agreement, the agreed text is then sent
to Parliament and the Council for a third
reading, so that they can finally adopt it.
Consensus
General agreement, characterised by
the absence of the sustained opposition
to substantial issues by any important
part to the concerned interests and by a
process that involves seeking to take
into account the views of all parties
concerned and to reconcile any
conflicting arguments.
Consensus need not imply unanimity.
Consumer protection
The EU is committed to ensuring that
high food safety and quality standards
are maintained. Therefore the EU
endeavors to clarify in the WTO Doha
round the WTO rules and procedures
that protect consumers’ health.
Whereas WTO members have an
inalienable right to take whatever public
health measures they consider
necessary to protect the well-being of
their citizens, such measures must be
justified, and not just disguised
protectionist measures. This is also
mentioned in the treaty (former art 30 to
art 36 in the Rome Treaty).
Coordination
The co-ordination of Member States is
carried out through the sartorial working
groups of governmental experts
established under the directives.
20
Zajednička odluka
U postupku saodlučivanja, Skupština i
Savet dele zakonodavnu vlast. Komisija
šalje svoj predlog obema institutcijama.
One ga čitaju i o njemu vode diskusiju dva
puta uzastopno. Ukoliko ne mogu da se
saglase o njemu, one ga upućuju pred
komitet za usaglašavanje koji se sastoji od
jednakog broja predstavnika Saveta i
Skupštine.
Kada Komitet postigne saglasnost,
usaglašeni tekst se potom šalje Skupštini i
Savetu radi trećeg čitanja, tako da ga
konačno mogu usvoijti.
Konsenzus
Opšta saglasnost, koju karakteriše
odsustvo trajnog protivljenja bilo koje
značajne strane u vezi bitnih pitanja, kroz
proces traženja načina da se uzmu u obzir
gledišta svih zainteresovanih strana radi
pomirenja suprotstavljenih argumenata.
Za postizanje konsenzusa nije potrebna
jednoglasnost.
Zaštita potrošača
EU je obavezna da obezbedi da se
održavaju visoki standardi kvaliteta i
bezbednosti prehrambenih proizvoda.
Zbog toga EU čini napore da pojasni
pravila STO (Svetske trgovinske
organizacije), runda pregovora u Dohi,
kao i postupke koji štite zdravlje
potrošača.
S obzirom na to članice STO imaju
neotuđivo pravo da preduzimaju bilo
kakve javno priznate zdravstvene mere
koje smatraju nužnim za zaštitu
blagostanja svojih građana, s tim da te
mere moraju biti opravdane, a ne samo
zamaskirane protekcionističke mere. To je
takođe pomenuto u sporazumu (raniji
članovi od 30. do 36. u Rimskom
Sporazumu).
Koordinacija
Koordinacija država članica se sprovodi
putem radnih grupa eksperata vlada
osnovanih u skladu sa direktivama.
Council of the European Union
The Council of the European Union (the
„Council of Ministers" or the „Council") is
the Union's main decision-making
institution. It is composed of the ministers
of the Member States and thus constitutes
the EU institution in which the
governments of the Member States are
represented. The Council, together with
the European Parliament, acts in a
legislative and budgetary capacity. It is
also the lead institution for decision-making
on the common foreign and security policy
(CFSP), and on the coordination of
economic policies (intergovernmental
approach). The Council meets in different
configurations, bringing together the
Member States' ministers responsible for
the areas concerned: general affairs and
external relations, economic and financial
affairs, employment, social policy, health
and consumers, competition, etc.
Council of Europe
Intergovernmental organization which
aims (among other things) to protect
human rights, to promote Europe’s
cultural diversity and to combat social
problems such as racial prejudice and
intolerance(not an EU institution).
Established in 1949 to draw up the
European Convention on Human Rights.
European Court for Human rights is set
up to enable citizens to exercise their
rights under that Convention.
Court of Justice of the EU
Court of Justice of the EU – Ensures that
Community law is uniformly interpreted
and effectively applied. It has jurisdiction
in disputes involving Member States, EU
institutions, businesses and individuals.
The Court of Justice has contributed to
the definition of the common trade
policy, regarding shared competencies
in the area of services and intellectual
property and the principle of parallelism
between trade policy and internal market
policies.
21
Savet Evropske Unije
Savet Evropske unije (Savet ministara ili
„Savet”) je glavna institucija Evropske
unije koja donosi odluke. On se sastoji od
ministara država članica i tako se
konstituiše institucija Evropske unije u
kojoj su zastupljene vlade država članica.
Savet, zajedno sa Evropskom skupštinom
deluje u oblasti zakonodavstva i finansija.
On je takođe vodeća institucija za
donošenje odluka o zajedničkoj spoljnoj
politici i politici bezbednosti (CFSP =
zajednička spoljna politika i politika
bezbednosti) i za koordinaciju ekonomskih
politika (između vlada). Savet se sastaje u
različitim sastavima okupljajući ministre
zemalja članica zadužene za
odgovarajuće oblasti: opšti poslovi i spoljni
odnosi, ekonomski i finansijski poslovi,
zapošljavanje, socijalna politika, zdravstvo
i potrošači, konkurencija idr.
Savet Evrope
Međuvladina organizacija koja ima za cilj
(između ostalog) da štiti ljudska prava, da
promoviše kulturnu raznovrsnost Evrope i
da se bori protiv socijalnih problema kao
što su rasne predrasude i netolerancija
(nije institucija EU). Osnovan je 1949 da
sačini tekst Evropske konvencije o
ljudskim pravima. Evropski sud za ljudska
prava je uspostavljen da omogući
građjanima da ostvaruju svoja prava na
osnovu ove Konvencije.
Sud pravde EU
Sud pravde EU osigurava da se zakon
Zajednice ujednačeno tumači i delotvorno
primenjuje. On ima jurisdikciju nad
sporovima koji uključuju države članice,
institutcije EU, poslovanje i pojedince. Sud
pravde je dao doprinos definisanju opšte
trgovinske politike, u odnosu na podelu
nadležnosti u oblasti usluga i intelektulane
svojine, kao i principa paralelizma između
trgovinske politike i politika unutrašnjeg
tržišta.
CTR (Common Technical
Regulation)
The Common Technical Regulation is a
mandatory regulation adopted by the
European Commission. It covers „essential
requirements” as defined in Directive
91/263/EEC (the „TTE Directive”).
Decisions
With the entry into force of the Treaty of
Amsterdam, these new instruments
under Title VI of the EU Treaty (Police
and judicial cooperation in criminal
matters) have replaced joint action. More
binding and more authoritative, they
should serve to make action under the
re- organised third pillar more effective.
Framework decisions are used to
approximate (align) the laws and
regulations of the Member States.
Proposals are made on the initiative of
the Commission or a Member State and
they have to be adopted unanimously.
They are binding on the Member States
as to the result to be achieved but leave
the choice of form and methods to the
national authorities.
Decisions are used for any purpose
other than approximating the laws and
regulations of the Member States. They
are binding and any measures required
to implement them at Union level are
adopted by the Council, acting by a
qualified majority.
With the abolition of the third pillar,
which is provided for by the European
Constitution currently being ratified, the
decisions and framework decisions
currently in use will disappear and be
replaced by European laws and
framework laws.
Designation (of conformity
assessment bodies or accreditation
bodies)
Appointment by a governmental
authority of a conformity assessment
body or accreditation body to act on
behalf of that authority with respect to
specific conformity assessment activities
22
OTP (Opšti tehnički propis)
Opšti tehnički propis je obavezujući propis
koji je donet od strane Evropske komisije.
On pokriva „bitne zahteve” onako kako su
definisani u Direktivi 91/263/ EEC
(“Direktiva“ TTE)
Odluke
Stupanjem na snagu Amsterdamskog
Sporazuma, ovi novi instrumenti u okviru
poglavlja VI Sporazuma EU (policijska i
pravosudna saradnja u krivičnim stvarima)
zamenili su zajedničku aktivnost. Mnogo
čvršće obavezujuće i autoritativnije oni
treba da deluju na osnovu
reorganizovaneg trećeg stuba Unije1
mnogo efektivnije.
Okvirne odluke se koriste za približavanje
(izjednačavanje) zakona i propisa država
članica. Predlozi se sačinjavaju na
inicijativu Komisije ili države članice i oni
moraju biti usvojeni jednoglasno. Oni su
obavezujući za države članice kao rezultat
koji treba da se postigne, ali se
nacionalnim organima ostavlja izbor forme
i načina primene.
Odluke se koriste za sve namene osim za
približavanje zakona i propisa država
članica. One su obavezujuće i bilo kakve
mere koje zahtevaju da se one primene
na nivou Unije usvaja Savet koji to radi
kvalifikovanom većinom. Ukidanjem
trećeg stuba, koje je predviđeno od strane
Evropskog ustava, (sada u toku ratifikacije),
odluke i okvirne odluke koje se sada koriste
će se napustiti i biće zamenjene evropskim
zakonima i okvirnim zakonima.
1Treći stub predstavlja ”Policijsku i pravosudnu
saradnju u krivičnim stvarima, glava VI ugovora EU,
ref. „Evropojmovnik” str 142,Institut za međuna-
rodnu politiku i privredu, Begrad, 2005, str 142.
Imenovanje (tela za ocenu
usaglašenosti ili akreditacionih tela)
Imenovanje tela za ocenu usaglašenosti
od strane organa vlade (ili od strane
akreditacionog tela), da deluje u ime tog
organa u odnosu na konkretne aktivnosti
ocenjivanja usaglašenosti.
Directives
New Approach directives approximate
the laws of Member States in order to
remove barriers to trade. Since New
Approach directives are total
harmonisation directives, Member States
must repeal all contradictory national
legislation. Further, Member States are,
as a general rule, not allowed to
maintain or introduce more stringent
measures than foreseen in the directive.
EA
European Co-operation for Accreditation
EBRD
Established in 1991, the European Bank
for Reconstruction and Development
(EBRD)'s main aim is to support and
facilitate the transition of seven formerly
centrally planned economies in Europe
(Bulgaria, former Czechoslovakia,
Hungary, Poland, Romania, former
USSR, and former Yugoslavia) to market
economies.
EC
European Community. The objective of
the European Community (EC) is to
integrate the European Atomic Energy
Community (Euratom), the European
Coal and Steel Community (ESC), and
the European Economic Community
(EEC or Common Market).
EC declaration of Conformity
The manufacturer or the authorized
representative established within the
Community must draw up an EC
declaration of conformity as part of the
conformity assessment procedure provided
for in the New Approach directives.
The EC declaration of conformity should
contain all relevant information to identify
the directives according to which it is
issued, as well as the manufacturer, the
authorised representative, the notified
body if applicable, the product, and where
appropriate a reference to harmonised
standards or other normative
documents.
23
Direktive
Direktive Novog pristupa približavaju
zakone država članica radi uklanjanja
prepreka u trgovini. S obzirom da su
direktive Novog pristupa direktive poptune
harmonizacije, države članice moraju
ukloniti sve kontradiktorne zakone.
Nadalje, državama članicama, kao opšte
pravilo, nije dozvoljeno da zadržavaju ili
uvode strožije mere od onih koje su
predviđene u direktivi.
EA
Evropska saradnja za akreditaciju
Evropska banka za obnovu i razvoj
Osnovana 1991. godine, Evropska banka
za obnovu i razoj ima glavni cilj da
pomaže i olakšava prelazak bivših sedam
evropskih ekonomija sa centralizovanim
planiranjem na tržišnu privredu
(Bugarska, bivša Čehoslovačka,
Mađarska, Poljska, Rumunija, bivši SSSR,
i bivša Jugoslavija).
Evropska zajednica (EZ)
Evropska zajednica (EZ)
Cilj Evropske zajednice je da integriše
Evropsku zajednicu za atomsku energiju
(Euratom), Evropsku zajednicu za ugalj i
čelik (ESC) i Evropsku ekonomsku
zajednicu (EEC ili zajedničko tržište).
EC deklaracija o usaglašenosti
Proizvođač ili ovlašćeni predstavnik koji je
osnovan na teritoriji Zajednice mora da
sačini tekst EC deklaracije o usaglašenosti
kao deo procedure za ocenu usaglašenosti
koja je predviđena za tu svrhu u direktivama
Novog pristupa.
EC deklaracija o usaglašenosti treba da
sadrži sve relevantne informacije kojima će
se identifikovati direktive na osnovu kojih je
ona izdata, kao i informacije o proizvođaču,
ovlašćenom predstavniku, ovlašćenom
(notifikovanom) telu ako se može primeniti i
kada je potrebno, pozvanje na
harmonizovane standarde ili druga
normativna dokumenta.
Economic integration
The economic linkages or
interdependencies between geographic
areas. For the most part, these linkages
relate to the flow of goods, services,
capital and labour across regions.
Economic union
A group that combines the economic
characteristics of a common market with
some degree of harmonisation of
monetary and fiscal policies.
ECSC
European Coal and Steel Community.
The Treaty establishing the European
Coal and Steel Community, which was
signed on 18 April 1951 in Paris, came
into force on 23 July 1952 and expired
on 23 July 2002.
EC Treaty
The treaty establishing the European
Economic Community, which was signed
on 25 March 1957 in Rome and came
into force 1 January 1958.
Supplemented by the Treaty on
European Union which was signed in
Mastricht on 7 February 1992, and came
into force on 1 November 1993
EC type examination certificate
Module B (Global Approach)
A notified body must ascertain and attest
that a specimen, representative of the
production envisaged, complies with the
provisions of the international
instruments that apply to it.
The application for the EC type
examination must be lodged by the
manufacturer or his authorized
representative established within the
Community with a notified body of his
choice.
The application must include:
- the name and address of the
manufacturer and, if the application is
lodged by the authorized representative,
his name and address as well,
24
Ekonomska integracija
Ekonomske veze ili međjuzavisnost
između geografskih područja. U najvećem
delu, ove veze se odnose na protok roba,
usluga, kapitala i radne snage po svim
regionima.
Ekonomska unija
Grupa koja objedinjuje ekonomske
karakteristike zajedničkog tržišta sa
izvesnim stepenom harmonizacije
monetarnih i fiskalnih politika.
Evropska zajednica za ugalj i čelik
Evropska zajednica za ugalj i čelik.
Sporazum kojim se osniva Evropska
zajednica za ugalj i čelik, koji je potpisan
18 aprila 1951. u Parizu a stupio na snagu
23. jula 1952. i prestao da važi 23. jula
2002 godine.
Sporazum Evropske ekonomske
zajednice
Sporazum kojim se osniva Evropska
ekonomska zajednica, a koji je potpisan
25. marta 1957. godine u Rimu i stupio na
snagu 1. januara 1958. godine, zamanjen
je Sporazumom o Evropskoj Uniji, a koji je
potpisan 7. februara 1992. godine u
Mastrihtu i stupio na snagu 1. novembra
1993.
EC sertifikat o ispitivanju tipa
Modul B (Globalni pristup)
Prijavljeno telo mora da ustanovi i potvrdi
da je uzorak reprezentativan za
posmatrane proizvode usaglašen sa svim
odredbama međunarodnih propisa koji se
na njega primenjuju.
Prijavu za EC pregled tipa mora da
dostavi proizvođač ili njegov ovlašćeni
predstavnik koji je uspostavljen na teritoriji
Zajednice, zajedno sa telom za
prijavljivanje (ovlašćivanje) prema
sospstvenom izboru.
Zahtev mora da uključi:
- naziv i adresu proizvođača i, ukoliko
molbu podnosi ovlašćeni predstavnik,
njegovo ime i adresu takođe,
 - a written declaration that the same
application has not been lodged
simultaneously with any other notified
body,
- relevant technical documentation.
The applicant must place at the disposal of
the notified body a specimen;
representative to the production envisaged
and hereinafter called "type" . The notified
body may request further specimens if
needed for the test programme.
The technical documentation must make it
possible to assess the product's
compliance with the requirements of the
relevant international instruments. It must,
as far as is relevant for such assessment,
cover the design, the build standard,
manufacture, installation and functioning of
the product in accordance with the
description of technical documentation.
The notified body must:
- Examine the technical documentation
and verify that the type has been
manufactured in accordance with the
technical documentation;
- Perform the appropriate examinations
and necessary tests or have them
performed to check whether the
requirements of the relevant
international instruments have actually
been met;
- Agree with the applicant the locations
where the examinations and necessary
tests will be carried out.
- Where the type meets the provisions of
the relevant international instruments,
the notified body must issue an EC type-
examination certificate to the applicant.
The certificate must give the name and
address of the manufacturer, details of
the equipment, conclusions of the
examination, the conditions of its validity
and the necessary data for identification
of the approved type.
A list of the relevant parts of the technical
documentation must be annexed to the
certificate and a copy kept by the notified
body.
If a manufacturer is refused a type
certification, the notified body must give
detailed reasons for that refusal.
25
- pisanu izjavu da isti zahtev nije
postavljen istovremeno bilo kom drugom
prijavljenom (ovlašćenom) telu,
- odgovarajuću tehničku dokumentaciju.
Podnosilac zahteva mora da stavi na
raspolaganje telu za prijavljivanje
reprezentativni uzorak koji je predstavnik
predviđenih proizvoda (u daljem tekstu
“tip”). Prijavljeno telo može da traži i druge
uzorke ukoliko je potrebno za program
ispitivanja.
Tehnička dokumentacija mora da omogući
ocenu usaglašenosti proizvoda sa
zahtevima relevantnih međunarodnih
propisa. Takođe, pošto je relevantno za
takvu ocenu, ona mora da obuhvati
projekat, primenjeni standard, proizvodnju,
instaliranje i funkcionisanje proizvoda u
skladu sa opisom i tehničkom
dokumentacijom.
Telo koje vrši prijavljivanje mora:
- da pregleda tehničku dokumentaciju i da
potvrdi da je tip bio proizveden u skladu
sa tehničkom dokumentacijom;
- da sprovodi odgovarajuće preglede i
potrebna ispitivanja ili da neko drugi to
uradi radi provere da li su zahtevi
odgovarajućih međunarodnih propisa
doista ispunjeni;
- da se dogovori sa podnosiocem zahteva
o lokaciji gde će se odgovarajući
pregledi i provere izvršiti ispitivanjem.
- tamo gde tip ispunjava odredbe
relevantnih međunarodnih propisa
prijavljeno telo mora da dodeli
podnosiocu zahteva EC sertifikat
(uverenje) o pregledu tipa. Uverenje
mora da sadrži naziv i adresu
proizvođača, detalje o opremi, zaključke
o pregledu, stanje njegove validnosti i
potrebne podatke neophodne za
identifikaciju potvrđenog tipa.
Lista odgovarajućih delova tehničke
dokumentacije mora da bude priključena
uz sertifikat, a kopiju zadržava prijavljeno
telo.
Ukoliko zahtev podnosioca za pregled tipa
bude odbijen, prijavljeno telo mora da
prezentira detalje razloga odbijanja.
Where a manufacturer reapplies for type
approval for equipment for which a type
approval certificate has been refused, his
submission to the notified body must
include all relevant documentation, including
the original tst reports, the detailed reasons
for the previous refusal and details of all
modifications made to the equipment.
The applicant must inform the notified
body that holds the technical
documentation concerning the EC type-
examination certificate of all modifications
to the approved product, which must
receive additional approval where such
changes may affect compliance with the
requirements or the prescribed conditions
for use of the product. Such additional
approval must be given in the form of an
addition to the original EC type-
examination certificate.
Each notified body must upon request
provide flag Member State administrations
and the other notified bodies with the
relevant information concerning the EC
type-examination certificates and additions
issued and withdrawn.
The other notified bodies may receive
copies of the EC type-examination
certificates and/or their additions. The
annexes to the certificates must be kept at
the disposal of the other notified bodies.
The manufacturer or his authorized
representative established within the
Community must keep with the technical
documentation copies of the EC type-
examination certificates and there
additions for at least ten years after the last
product has been manufactured.
EDF
European Development Fund
EEA
European Economic Area The European
Economic Area is an agreement of
association which aim is to promote a
continuous and balanced strengthening
of trade and economic relations between
EC and EFTA.
EEC
European Economic Community
26
Kada proizvođač ponovo postavi zahtev
za dobijanje potvrde za opremu za koju je
izdavanje potvrde za tip odbijeno, on
mora da podnese prijavljenom telu svu
relevantnu dokumentaciju, uključujući
originalne izveštaje ispitivanja, detaljne
razloge za prethodno odbijanje i detalje
svih izmena izvršenih na opremi.
Podnosilac zahteva mora da obavesti
prijavljeno (ovlašćeno) telo da poseduje
dokumentaciju u vezi sa EC potvrdom o
pregledu tipa, o svim izmenama koje je
načinio na poboljšanom proizvodu koji
mora da dobije dodatnu potvrdu za one
promene koje mogu uticati na
usaglašenost sa zahtevima ili propisanim
uslovima za upotrebu tog proizvoda.
Takva dodatna potvrda mora se dati u
obliku posebne potvrde uz originalni EC
sertifikat o pregledu tipa.
Svako ovlašćeno telo mora, na zahtev, da
obezbedi određenim organima država
članica i drugim ovlašćenim telima, odgo-
varajuće informacije u vezi sa EC
sertifikatom o pregledu tipa, sa prilozima
kako je dodeljen a potom povučen.
Druga prijavljena tela mogu prihvatiti
kopije EC sertifikata o pregledu tipa i/ili
njihove dodatke. Dodaci uz sertifikate
moraju se čuvati radi stavljanja na
raspolaganje drugim prijavljenim telima.
Proizvođač ili njegov ovlašćeni predstav-
nik koji je uspostavljen u Zajednici mora
sa tehničkom dokumentacijom da čuva
kopije EC sertifikata o prelgedu tipa i
njihove dodatke (priloge) najmanje 10
godina od momenta kada je poslednji
proizvod bio proizveden.
EFR
Evropski fond za razvoj
Evropska ekonomska oblast
Evropska ekonomska oblast je sporazum
o udruživanju čiji je cilj da promoviše
stalno i uravnoteženo jačanje trgovine i
ekonomskih odnosa između Evropske
zajednice (EZ) i EFTA.
EEZ
Evropska ekonomska zajednica
EFTA
European Free-Trade Association. The
European Free Trade Association
(EFTA) is an international organisation
promoting free trade and economic
integration. The Association maintains
the management of the EFTA free trade
area - the EFTA participation in the
European Economic Area (EEA) and
EFTA's network of free trade
agreements. Its four members are:
Iceland, Liechtenstein, Norway and
Switzerland.
EIA
Economic Integration Agreement
EIB (European Investment Bank)
The European Investment Bank is the
EU’s financial institution. It finances
investment projects that contribute to the
balanced development, the integration and
the economic and social cohesion of the
Union.
Employer
New Approach directives do not lay
down obligations for users, employers
apart from those related to putting
products into service.
Community legislation concerning the
health and safety of the workplace has
an impact on the maintenance and use
of products covered by New Approach
directives that are used at the
workplace.
Essential requirements
Requirements laid down to be fulfilled to
secure safety and health in the use of
the final product.
ETSI
European Telecom Standards Institute
Equal treatment
Treatment accorded to products or
processes from one supplier that is no
less favourable than that accorded to
27
EFTA (Evropska asocijacija za
slobodnu trgovinu)
Evropska asocijacija za slobodnu trgovinu
je međunarodna organizacija koja
promoviše integraciju slobodne trgovine i
ekonomske integracije. Asocijacija vodi
upravljanje područjem slobodne trgovine
EFTA - učešće EFTA u Evropskoj
ekonomskoj oblasti (EEA) i u mreži
sporazuma EFTA-e o slobodnoj trgovini.
Njena četiri člana su: Island, Lihtenštajn,
Norveška i Švajcarska.
EIA
Sporazum o ekonomskoj integraciji
EIB (Evropska investiciona banka)
Evropska investiciona banka je finansijska
institucija Evropske Unije. Ona finansira
investicione projekte koji doprinose
uravnoteženom razvoju, integraciji i
socijalnom ujedinjavanju Unije.
Poslodavac
Direktive Novog Pristupa ne postavljaju
obaveze za korisnike, poslodavce osim za
one koji puštaju proizvode u upotrebu.
Zakonodavstvo Zajednice koje se odnosi
na zdravstvo i bezbednost na radnom
mestu ima uticaj na održavanje i upotrebu
proizvoda obuhvaćenih direktivama
Novog pristupa koje se koriste na se
primenjuju na radno mesto.
Bitni zahtevi
Postavljeni zahtevi koji se moraju ispuniti da
bi se obezbedila bezbednost i zdravstvena
zaštita pri upotrebi finalnog proizvoda.
ETSI
Evropski institut za standarde u
telekomunikacijama
Ravnopravan tretman
Tretman proizvoda ili procesa nekog
isporučioca koji nije manje povoljan od
tretmana prema sličnim proizvodima ili
like products or processes from any other
supplier, in a comparable situation
Europe Agreements
These specific types of Association
Agreements were concluded between
the EU and the countries of Central and
Eastern Europe in the first half of the
1990’s. They cover trade-related issues,
political dialogue, legal approximation
and various other areas of co-operation.
The Europe Agreements aimed to
establish free trade between the EU and
the associated countries and provided
for progressive alignment with
Community rules as well as a number of
specific provisions in areas such as
capital movement, rules of competition.
European Commission
A politically independent collegial
institution which embodies and defends
the general interests of the European
Union. Its virtually exclusive right of
initiative in the field of legislation makes it
the driving force of European integration. It
prepares and then implements the
legislative instruments adopted by the
Council and the European Parliament in
connection with Community policies. The
Commission also has powers of
implementation, management and control.
It is responsible for planning and
implementing common policies, executing
the budget and managing Community
programmes. As "guardian of the
Treaties", it also ensures that European
law is applied.
European Council
Consist for the heads of state and
government *i.e. presidents and/or prime
ministers (of all the EU countries, plus
the President of European Commission).
The European council meets, in
principle, four times a year to agree
overall EU policy and to review progress.
It is the highest-level policymaking body
in the European Union, which is why its
meetings are often called “summits”.
28
procesima od bilo kog drugog isporučioca
u sličnoj situaciji.
„Evropa sporazumi”
Ovi specifični tipovi sporazuma o udruživa-
nju bili su zaključivani između EU i zemlja
Centralne i Istočne Evrope tokom prve
polovine devedesetih godina prošlog veka.
Oni pokrivaju pitanja koja se odnose na
trgovinu, politički dijalog, približavanje
zakonodavstava i na razne druge oblasti
saradnje. Evropski sporazumi su imali za
cilj da uspostave slobodnu trgovinu između
EU i zemalja koje se udružuju, omoguća-
vajući progresivno izjednačavanje sa
propisima Zajednice uključujući i izvestan
broj konkretnih odredbi u oblastima kao što
su kretanje kapitala, pravila konkurencije.
Evropska komisija
Politički nezavisna kolegijalna institucija
koja otelotvoruje i štiti opšte interese
Evropske Unije. Njeno bitno isključivo
pravo inicijative u oblasti zakonodavstva
čini je pogonskom snagom evropske
integracije. Ona priprema i zatim
primenjuje zakonske instrumente koje
usvajaju Savet i Evropska skupština u vezi
sa politikama Zajednice. Komisija takođe
ima pravo da sprovodi, upravlja i
kontroliše. Ona je odgovorna za
planiranje i sprovođenje zajedničkih
politika, izvršenje budžeta i upravljanje
programima Zajednice. Kao “branitelj
Sporazuma” ona takođe vodi računa da se
primenjuje evropski zakon.
Evropski Savet
Sastoji se od šefova država ili vlada,
odnosno predsednika i/ili predsednika
vlada (svih zemalja EU, plus Predsednik
Evropske Komisije).
Evropski Savet se u principu sastaje četiri
puta godišnje da uskladi sveukupnu
politiku EU i da razmotri njena dostignuća.
To je najviši organ koji kreira politiku u
Evropskoj uniji, zbog čega se njegovi
sastanci često nazivaju “samitima”.
European Economic Area
The agreement on the European
Economic Area is astablished between
the European Community and Iceland,
Liechtenstein and Norway. The
agreement extends the single market to
these three EFTA States.
The Agreement covers all New
Approach directives, and other
Community legislation and acquis
relevant to the free circulation of
products. Hence, it exxtends the single
market to the so.called EEA_EFTA
States.
European conformity assessment
protocols
The European conformity assessment
protocols are intended to be established
between the European Community and
the governments of the applicant
countries of central and eastern Europe.
The objective is to support the
progressive alignment of the applicant
countries with the Community acquis in
the facilitation of trade and market
access.
European Economic
Community
The European Economic Community
(EEC) was established in 1958 by treaty
between Belgium, France, Italy,
Luxembourg, Netherlands, and
Germany, known, informally as the
common market. The EEC was the most
significant of the three treaty
organizations that were consolidated in
1967 to form the European Community
(EC is known since the ratification of the
Maastricht treaty in 1993 as the
European Union).
European Parliament
Elected every five years by direct
universal suffrage.
The European Parliament is the
expression of the democratic will of the
Union's 450 million citizens. Though
Parliament has no explicit powers
regarding the conduct of trade policy the
29
Evropski ekonomski prostor
Sporazum o Evropskom ekonomskom
prostoru zaključen je između Evropske
zajednice i Islanda, Lihtenštajna i
Norveške. Sporazum obezbeđuje
jedinsveno tržište za te tri (EFTA) zemlje
(Evropski Sporazum o Slobodnoj
Trgovini).
Sporazum obuhvata sve direktive Novog
Pristupa i drugih propisa i zakonskih
paketa koji se odnose na slobodno
kretanje proizvoda. Štaviše, on
omogućava jedinstveno tržište takozvanim
EEA i EFTA državama.
Evropski protokoli o oceni
usaglašenosti
Evropski porotokoli o oceni usaglašenosti
namenjeni su za zaključivanje između
Evropske Zajednice i vlada zemalja
Centralne i istočne Evrope koje su
podnele zahteve za članstvo.
Cilj je da se podrži progresivno
izjednačavanje tih zemalja sa paketima
zakona Zajednice radi olakšavanja
trgovine i pristupa tržištu.
EEZ (Evropska Ekonomska
Zajednica)
Evropska ekonomska zajednica (EEZ)
osnovana je 1958 godine sporazumom
između Belgije, Francuske, Italije,
Luksemburga, Holandije i Nemačke,
poznata neformalno, kao zajedničko
tržište. EEZ je bila najznačajnija
organizacija od tri organizacije iz
Sporazuma koje su se 1967 godine
konsolidovale radi formiranja Evropske
Zajednice (EZ koja je posle ratifikacije
Sporazuma iz Mastrihta 1993 godine
poznata pod imenom Evropska Unija).
Evropski parlament (skupština)
Bira se svakih pet godina direktnim opštim
glasanjem.
Evropska skupština je izraz demokratske
volje 450 miliona građana Unije. Mada
Skupština nema eksplicitnu vlast u odnosu
na vođenje trgovinske politike. Komisija je
zadužena da redovno obaveštava
Commission is committed to informing
Parliament on a regular basis about
developments in European trade policy.
European Standard
EN standard adopted by CEN/CENELEC
and carrying with it an obligation of
implementation as an identical national
standard and withdrawal of conflicting
national standards The term „harmonized
standard" is a term used in the context of
the New Approach directives. (See the
„Guide to the implementation of directives
based on the New and the Global
Approach").
European Union
The 1957 Treaty of Rome, which laid the
foundations for the European Community
(EC), was a milestone in the process of
Western European integration. It looked
forward to creating an ever closer union
among the peoples of Europe, and set out
the basis for a common market and an
economic and monetary union. The
implementation of a common trade policy
was historically at the heart of the original
plan that led to the founding of the
European Union. In 1992, building on the
success of the EC, European leaders
signed the Treaty of Maastricht, which
established the EU. The European Union is
composed of three pillars: the European
Community (first pillar), the common foreign
and security policy (second pillar) and co-
operation in the fields of justice and home
affairs (third pillar). Matters - falling within
the second and third pillars are handled by
the Community institutions (the European
Council, the Council, the Commission, the
European Parliament etc.), but
intergovernmental procedures apply.
Export Subsidies
Any form of government payment that
helps an exporter or manufacturing
concern to lower its export costs.
External responsibilities of the EC
The EC’s external responsibilities are
defined in accordance with whether they
30
Skupštinu o razvoju evropske trgovinske
politike.
Evropski standard
EN standard usvojen od strane
CEN/CENELEC koji nosi sa sobom
obavezu da se primenjuje kao istovetni
nacionalni standard, a isto tako da se
povuku sporni nacionalni standardi. Izraz
“harmonizovani standard” je izraz koji se
koristi u kontekstu direktiva Novog
Pristupa. (Vidi „Uputstvo za primenu
direktiva koje se zasnivaju na Novom i
Globalnom Pristupu").
Evropska unija
Rimski Sporazum iz 1957. koji je postavio
temelje za Evropsku Zajednicu (EZ) bio je
glavni stub u procesu integracije Zapadne
Evrope. Stremio je stalnom približavanju i
ujedinjenju naroda Evrope i postavio
osnove zajedničkog tržišta i ekonomsku i
monetarnu uniju. Primena zajedničke
trgovinske politike bila je istorijski gledano,
u centru prvobitnog plana, a dovela je do
osnivanja Evropske unije 1992 godine
nadograđujući se na uspeh EZ. Evropski
lideri su potpisali Sporazum u Mastrihtu
kojim je osnovana EU. Evropska Unija se
sastoji od tri stuba: Evropska Zajednica
(prvi stub), Zajednička spoljna i
bezbednosna politika (drugi stub) i
saradnja u oblasti pravosuđa i unutrašnjih
poslova (treći stub). Pitanja – koja
potpadaju pod drugi i treći stub vode
institucije Zajednice (Evropski savet,
Savet, Komisija, Skupština Evrope itd.) ali
se primenjuju postupci dogovaranja
izmeđju vlada.
Izvozne pomoći
Bilo koji oblik plaćanja od strane vlade koji
pomaže izvozniku i/ili proizvođaču da
snize izvozne troškove
Spoljne odgovornostii EZ
Spoljne obaveze EZ definisane su prema
tome da li su one poverene Zajednici ili
are conferred on the Community or on
the Member States. They are described
as "exclusive" where they are exercised
entirely by the Community and "mixed"
where they are shared with the Member
States. The distinction has been defined
in Court of Justice case law and is based
on the principle of implicit responsibility,
whereby external responsibility derives
from the existence of internal
responsibility. The Treaty confers explicit
responsibility in only two cases:
commercial policy (Article 133) and
association agreements (Article 310).
First-party conformity
assessment
Conformity assessment that is
performed by a supplier
FTA
Free-Trade Agreements Free Trade
Agreements: The liberalization of trade
in goods and services on a reciprocal
basis with a view to removing tariffs and
import quotas for goods and nationality
and market access restrictions for
services. FTAs are exceptions to the
basic rules of the GATT and the GATS
as they deviate from the MFN principle.
This is however subject to conditions for:
- goods (the Agreement must involve
he elimination of all barriers to trade
on substantially all bilateral trade
between the members to the free
trade area),
- services (the agreement must have
"substantial sectoral coverage", must
eliminate measures that discriminate
against service suppliers of other
countries in the group, and must
prohibit new or more discriminatory
measures. EC policy towards potential
new FTA initiatives derives from the
Conclusions of the Amsterdam
European Council of 16/17 June 1997.
The EU also has many free trade
agreements with partners in the region
(the central European countries, the
Mediterranean countries) and beyond
(Mexico, Chile). FTAs now increasingly
involve provisions affecting non-tariff
measures and regulatory issues as well
31
državama članicama. One se opisuju kao
“ekskluzivne” tamo gde se izvršavaju u
potpunosti od strane Zajednice i
“mešovite” tamo gde se dele sa državama
ćlanicama. Razlika se utvrđuje na osnovu
običajnog prava u Sudu Pravde (zakon
slučaja) i zasniva se na principu
odgovornosti koja se podrazumeva
(implicitna odgovornost), dok eksterna
odgovornost proizilazi iz postojanja
unutrašnje odgovornosti. Sporazum
upućuje na eksplicitnu odgovornost u
samo dva slučaja: trgovinska politika (član
133) i sporazumi o udruživanju (član 310).
Ocena usaglašenosti koju vrši prva
strana
Ocena usaglašenosti koju vrši isporučilac.
FTA (Sporazumi o slobodnoj trgovini)
Sporazum o Slobodnoj Trgovini obuhvata:
liberalizaciju trgovine robama i uslugama
na recipročnim osnovama, imajući u vidu
uklanjanje tarifa i uvoznih kvota za robe i
nacionalne prepreke za pristup tržištu
usluga. Sporazumi o slobodnoj trgovini su
izuzeci prema osnovnim pravilima GATT-a
i GATS, s obzirom da oni odstupaju od
principa MFN (Najpovlašćenijih nacija) .To
međutim podleže uslovima za:
- robe (sporazum mora da uključi
uklanjanje svih prepreka trgovini kada
se radi o čisto biletaralnoj trgovini
između članica za pristup oblasti
slobodne trgovine);
- za usluge (sporazum mora da sadrži
klauzulu kojom se naznačava “isključivo
se odnosi na oblast ”, mora da ukloni
mere koje diskriminišu dobavljače drugih
zemalja u grupi i moraju zabranjivati nove
ili strožije diskriminatorne mere. Politika
EZ prema potencijalno novim
inicijativama SST (FTA) proizilazi iz
Zaključaka Evropskog Saveta u
Amsterdamu 16/17 Juna1997 godine. EU
takođe ima mnogo sporazuma o
slobodnoj trgovini sa pratnerima u
regionu (zemlje Centralne Evrope,
Mediteranske zemlje) i dalje
(Meksiko,Čile). FTA sada povećava broj
odredaba koje utiču na ne-tarifne mere i
propise kao i na odredbe koje olakšavaju
 as provisions on trade facilitation and
rule-making in areas such as
investment, intellectual property,
government procurement, technical
standards and SPS issues and other
regulatory and non-tariff areas).
GATS
General Agreement on Trade in
Services Since January 1995. world
Wtrade in services has come under a
basic framework of WTO rules, the
General Agreement on Trade in
Services (GATS). A framework of rules
for trade in services, similar to the GATT
for trade in goods, was negotiated
during the Uruguay Round.
Global Approach
The Council Resolution of 1989 on the
Global Approach to certification and
testing states the following guiding
principles for Community policy on
conformity assessment.
A consistent approach is developed in
Community legislation by devising
modules for the various phases of
conformity assessment procedures, and
by laying down criteria for the use of
these procedures, for the designation of
bodies operating these procedures, and
for the use of the CE marking.
The use of European standards relating
to quality assurance (EN ISO 9000
series), and to the requirements to be
fulfilled by conformity assessment
bodies operating quality assurance (EN
45000 series) is generalised.
Setting up of accreditation systems and
the use of inter-comparison techniques
are promoted in Member States and at
Community level.
The differences of existing quality infra-
structures (such as calibration and
metrology systems, testing laboratories,
certification and inspection bodies, and
accreditation bodies) between Member
States and between industrial sectors
are minimised by programmes.
32
trgovinu i pripremanje propisa u
oblastima kao što su investicije,
intelektualna svojina, nabavke za potrebe
vlade, tehnički standardi i pitanja SPS
kao i druga pitanja koja se odnose na
uređivanje propisa i na ne-tarifne oblasti).
GATS (Opšti Sporazum o Trgovini
Uslugama)
Opšti sporazum o trgovini uslugama iz
januara 1995 godine. Svetska trgovina u
oblasti usluga potpala je pod osnovni okvir
pravila Svetske tgovinske organizacije
(WTO), Opšti sporazum o trgovini i
uslugama (GATS). Okvir pravila za
trgovinu u uslugama, sličan sa onim u
okviru GATT za trgovinu robama, bio je
predmet rasprave u okviru Urugvajske
runde pregovora.
Globalni pristup
Rezolucija Saveta iz 1989. godine o
Globalnom pristupu sertifikaciji i
ispitivanju objavljuje sledeće vodeće
principe politike Zajednice u oblasti ocene
usaglašenosti.
U zakonodavstvu Zajednice stvoren je
konzistentan pristup razvojem modula za
različite faze postupaka za ocenu
usaglašenosti, uspostavljanjem kriterijuma
za upotrebu ovih procedura za
imenovanje tela koja vrše te postupke i za
primenu CE označavanja.
Uspostavljena je opšta upotreba evropskih
standarda koji se odnose na obezbeđenje
kvaliteta (serije EN ISO 9000) i na zahteve
koje moraju da ispune tela za ocenjivanje
usaglašenosti koja rade na obezbeđenju
kvaliteta (serije EN 45000).
Uspostavljanje sistema za akreditaciju i
korišćenje tehnika međusobne kom-
paracije promoviše se u državama
članicama i na nivou Zajednice.
Razlike postojećih infrastruktura kvaliteta
(kao što su sistemi kalibracije i
metrologije, laboratorije za ispitivanje,
sertifikaciona i kontrolna tela i tela za
akreditaciju) između država članica i
između industrijskih sektora su
minimizirane pomoću programa.
GATT
General Agreement on Tariffs and Trade
(GATT, 1947) is an economic treaty -
now superseded by the WTO- which
organized the negotiations to liberalize
world trade and oversaw the multilateral
trading system. GATT 1947 refers to the
old version of the GATT; whereas GATT
1994 the new version of the General
Agreement, incorporated into the WTO,
which governs trade in goods.
The basic principles of the GATT, are
transparency and non-discrimination for
service trade. On the rules side three
main issues are being pursued, namely
negotiations on safeguards, subsidies,
and government procurement. World
Trade Organisation members are
committed to negotiations to bring about
further market opening to foreign
providers. Negotiations are not about
deregulation of services. The GATS is a
flexible agreement and it does not cover
services which are not supplied on a
commercial basis or in competition with
other providers. Only when a WTO
member decides to subject a public
service to the laws of the market is this
service open to competition. Moreover
GATS does not require reciprocity in the
engagement from other WTO members:
opening of a sector by members does not
need to be reciprocated with the opening
of the same sector by the other party.
Globalisation of the economy
Globalisation is the result of the worldwide
spread of flows of goods, services, capital,
technologies and people against a
background of deregulation. It is driven by
the development and diffusion of
information technologies and the Internet.
Globalisation can create more wealth for
everybody, but it is also disruptive and
needs to be harnessed by international
rules. When business goes global, the rules
for fair play must also be set globally.
Guide
Document giving orientation, advice or
recommendations on principles and
policies and guidance to Persons
involved in the legislation, enforcement
and use of the instruments.
33
GATT (Opšti Sporazum o Tarifama i
Trgovini)
Opšti Sporazum o Tarifama i Trgovini
(GATT, 1947) je ekonomski sporazum –
sada zamenjen sa STO - koja je
organizovala pregovore o liberalizaciji
svetske trgovine i nadzoru sistema
multlateralne trgovine. GATT iz 1947.
godine se poziva na staru verziju GATT;
dok je GATT iz 1994. godine ukjučio novu
verziju Opšteg Sporazuma koji je uključen
u STO (WTO) koji upravlja trgovinom
robama. Osnovni princip GATT je
transparentnost i nediskrimanacija u
trgovini uslugama. Prema pravilima
postavljaju se tri glavna pitanja u
pregovorima, kao što su bezbednost,
novčana pomoć i nabavke koje vrše vlade.
Članovi Svetske trgovinske organizacije
su obavezni da vrše pregovore da
omoguće dalja otvaranja tržišta za
inostrane isporučioce. Pregovori se ne
vode radi deregulacije usluga. GATTS je
fleksibilan sporazum i on pokriva usluge
koje se pružaju na komercijalnoj osnovi ili
u konkurenciji sa drugim davaocima
usluga. Samo kada član (WTO) STO
odluči da podvrgne javnu uslugu
zakonima tržišta ta usluga je otvorena za
javni konkurs. Šta više, GATS ne zahteva
reciprocitet u angažovanju drugih članova:
otvaranje sektora od strane članova ne
zahteva reciprocitet u otvaranju istog
sektora od druge strane.
Globalizacija ekonomije
Globalizacija je rezultat širenja protoka
roba, usluga, kapitala, tehnologija i ljudi u
celom svetu, bez obzira na razloge
deregulacije. Nju pokreću razvoj i širenje
informacionih tehnologija i internet.
Globalizacija može stvoriti blagostanje za
svakoga, ali je zato potrebno da bude
ograničena međunarodnim propisima.
Kada se poslovi razvijaju globalno, tada i
propisi moraju biti uspostavljeni globalno.
Vodič (Uputstvo)
Dokument koji daje usmerenje, savet ili
preporuku o principima i politikama i daje
usmerenje osobama uključenim u izradu
zakonskih propisa, njihovu primenu i
upotrebu takvih.
Harm
Physical injury and/or damage to health
or property.
Harmonised standards
Harmonised standards are European
standards, which are adopted by
European standards organisations,
prepared in accordance with the General
Guidelines agreed between the
Commission and the European
standards organisations, and follow a
mandate issued by the Commission after
consultation with the Member States.
Harmonised standards in the meaning of
the New Approach are deemed to exist
when the European standards
organisations formally present to the
Commission the European standards
elaborated or identified in conformity
with the mandate.
Harmonised System
A universal nomenclature developed by
the WCO, which is arranged in six digit
codes allowing all participating countries
to classify traded goods on a common
basis. Beyond the six-digit level,
countries are free to introduce national
distinctions for tariffs and many other
purposes.
Harmonization Document
Standard that carries with it the
obligation to be implemented at national
level, at least by public announcement of
the HD number and title and by
withdrawal of any conflicting national
standards.
Hierarchy of Community acts
(norms)
A declaration annexed to the Treaty on
European Union states that it might be
possible to review the classification of
Community acts with a view to establishing
an appropriate hierarchy between the
different categories of act. The main
purpose of such a hierarchy would be to
enable the lawmaking authority to
34
Povreda
Fizička povreda i/ili šteta po zdravlje ili po
imovinu.
Harmonizovani standardi
Harmonizovani standardi su evropski
standardi koji su usvojeni od strane
evropskih organizacija za standarde,
pripremljeni u skladu sa Opštim
uputstvima dogovorenim između Komisije
i evropskih organizacija za standarde i
prema odredbi koju je izdala Komisija,
nakon konsultacija sa državama
članicama.
Harmonizovani standardi, u smislu Novog
pristupa, smatraće se važećim kada
evropske organizacije za standarde
formalno podnesu Komisiji - evropske
standarde izrađene ili identifikovane u
skladu sa njihovim ovlašćenjem.
Harmonizovan sistem
Univerzalna nomenklatura koju je razvila
Svetska carinska organizacija (WCO),
uređena šestocifrenim šiframa što
omogućava svim zemljama, koje
učestvuju, da vrše klasifikaciju roba kojima
se trguje na zajedničkoj osnovi. Izvan
nivoa šest cifara, zemlje slobodno mogu
da uvedu nacionalna obeležja za tarife i
za mnoge druge namene.
Dokument o harmonizaciji
Standard koji sa sobom nosi obavezu da
se primenjuje na nacionalnom nivou, bar
javnim objavljivanjem broja Dokumenta o
harmonizaciji i naziva, uz povlačenje svih
spornih nacionalnih standarda.
Hijerarhija propisa (pravila)
Zajednice
Deklaracija uz Sporazum o Evropskoj
uniji ističe mogućnost pregleda
klasifikacije propisa Zajednice radi
uspostavljanja odgovarajuće hijerarhije
između različitih kategorija propisa.
Glavna namena takve hijerarhije je da
omogući organu za izradu propisa da se
koncentriše na pitanja politike pre nego na
concentrate on policy aspects of particular
issues rather than on questions of detail.
The European Constitution currently being
ratified provides for simplification of this
hierarchy of norms. It establishes three
categories of instrument, governed by
different decision-making procedures:
- Legislative instruments (European
laws and framework laws);
- Non-legislative instruments
(European regulations and decisions);
- Non-mandatory instruments
(opinions and recommendations).
The Constitution also provides for general
use of the co decision procedure, which
would become the ordinary legislative
procedure for adopting European laws
and framework laws.
IAF
International Accreditation Forum
ILAC
International Laboratory Accreditation
Co-operation
ILO
International Labour Organisation The
International Labour Organisation is a
UN specialised agency concerned with
world labour issues. The European
Union wishes the establishment of a
regular dialogue on trade and social
development between the WTO and the
ILO, and between other international
agencies (UNCTAD, World Bank, IMF),
to reinforce globalisation's social pillar
(the Commission's communication of
July 2001 on core labour standards).
Importer
An importer (a person responsible for
placing on the market) – in the meaning
of New Approach directives – is any
natural or legal person established in the
Community who places a product from a
third country on the Community market.
The importer must ensure that he is able
to provide the market surveillance
authority with the necessary information
regarding the product, where the
35
detalje. Evropski ustav koji je u fazi
ratifikacije, omogućava
pojednostavljivanje ove hijerarhije propisa.
On uspostavlja tri kategorije instrumenata
u odnosu na različite postupke donošenja
odluka:
-- Zakonski instrumenti (Evropski zakoni
i okvirni zakoni;
- Podzakonski instrumenti (Evropski
propisi i odluke);
- Neobavezujući instrumenti (mišljenja i
preporuke).
Ustav takođe obezbeđuje opšti postpak
ko-odlučivanja, koji bi trebalo da postane
uobičajen zakonski postupak za usvajanje
evropskih zakona i okvirnih zakona.
IAF
Forum za međunarodnu akreditaciju
ILAC
Međunarodna saradnja laboratorija za
akreditaciju
ILO (MOR)
Međunarodna organizacija rada (MOR) je
specijalizovana agencija OUN koja se bavi
svetskim pitanjima rada. Evropska unija
želi da uspostavi redovan dijalog u vezi sa
razvojem trgovine i društvenog razvoja
između STO i MOR i između
međunarodnih agencija (UNCTAD,
Svetska banka, MMF), da pojača glavni
društveni oslonac globalizacije
(saopštenje Komisije o ključnim
standardima rada od jula 2001).
Uvoznik
Uvoznik (osoba odgovorna za plasman na
tržište) je u smislu direktiva Novog
pristupa bilo koje privatno ili pravno lice
uspostavljeno u Zajednici radi plasmana
proizvod iz treće zemlje na tržište
Zajednice.
Uvoznik mora biti u stanju da organu za
nadzor tržišta stavi na raspolaganje
informacije koje se odnose na proizvod, u
slučaju kada proizvođač nije osnovan u
manufacturer is not established in the
Community, and has no authorised
representative in the Community.
The natural or legal person who imports
a product into the Community may, in
some situations, be considered as the
person who must assume the
responsibilities placed on the
manufacturer according to the applicable
New Approach directives.
Incorporation of the Community
acquis
The Essen European Council (December
1994) called on the Commission to
present a White Paper on the preparation
of the associated countries of Central
and Eastern Europe for integration into
the Union's internal market. The White
Paper, which was presented at the
Cannes European Council in June 1995,
contained an indicative programme for
the alignment of the Central and Eastern
European countries' legislation with that
of the internal market. It provided that
these countries would establish priorities
in order to incorporate the Community
rules and that they would be helped in
this work by a technical assistance office
(TAIEX), particularly in order to obtain
information on Community legislation.
The incorporation and implementation of
all Community legislation are the main
challenges which the applicant countries
face. They require the administrations
and the legal systems to be
strengthened, and the infrastructure of
the applicant countries to be drastically
adapted to conform to Community
standards, particularly on environmental
questions, transport, energy and
telecommunications.
To facilitate these considerable
adjustments, pre-accession aid is
provided to the applicant countries. The
accession negotiations for the applicant
countries began in March 1998. The first
step was to evaluate each applicant
country's legislation for compatibility with
the Community rules (screening
process). This evaluation then
constituted the basis for the second
36
Zajednici i nema ovlašćenog predstavnika
u Zajednici.
Fizičko pravno lice koje uvozi poroizvod u
Zajednicu može, u nekim situacijama, da
se smatra licem koje mora da
preuzmeodgovornost koja se stavlja na
teret proizvođaču, prema direktivama
Novog Pristupa koje se primenjuju .
Prihvatanje paketa zakona
Zajednice (Community acquis-a)
Evropski Savet održan u Essen-u
decembra 1994 god. pozvao je Komisiju
da podnese tzv. “Belu knjigu” radi pripreme
pridruženih zemalja Centralne i Istočne
Evrope za integraciju u unutrašnje tržište
Unije. Bela knjiga koja je prezentirana na
Sastanku Evropskog Saveta u Kanu 1995
god. sadržala je indikativan program za
ujednačavanje zakonodavstava zemalja
Centralne i Istočne Evrope sa onim koje se
odnosi na unutrašnje tržište. To je
omogućilo da te zemlje odrede prioritete
radi usvajanja pravila Zajednice, s tim što
će im biti pružena pomoć na ovom poslu
od strane kancelarije za tehničku pomoć
(TAIEX) posebno u pribavljanju informacija
i primeni zakonodavstva Zajednice.
Preuzimanje i primena celokupnog
zakonodavstva Zajednice su glavni izazovi
sa kojima su suočene zemlje koje su
podnele zahteve. One moraju da ojačaju
sisteme državne uprave i zakonodavstva
kao i da se infrastruktura tih zemalja što
više prilagode i usaglase sa standardima
Zajednice, posebno u oblasti životne
sredine, transporta, energije i
telekomunikacija.
Da bi se olakšala ova značajna
prilagođavanja pre pristupanja EU,
odobrava se pomoć zemljama koje su
podnele zahteve. Pregovori o pristupanju
zemalja koje su podnele zaheteve počeli
su marta 1998 godine. Prvi korak je bio da
se snimi stanje zakonodastva svake zemlje
koja je podnela zahtev, radi usaglašavanja
sa pravilima Zajednice (proces snimanja
stanja). Ova evalucija je potom stvorila
osnovu za drugu fazu bilateralnih
stage, bilateral negotiations between the
Union and each applicant. In some
areas, the applicant countries have been
granted transition periods between their
accession and the time when they are
capable of fully implementing the
Community acquis. However, any such
transition periods are limited in their
scope and duration and subject to very
strict conditions.
Influence quantity
Quantity that is not the measurand but
that affects the result of the
measurement
Examoles:
a) temperature of a micrometer used to
measure length;
b) frequency in the measurement of the
amplitude of an alternating electric
potential difference;
c) bilirubin concentration in the
measurement of haemoglobin
concentration in a sample of human
blood plasma.
Information exchange systems
A rapid information exchange system has
been set up by the Directive on general
product safety to handle emergency
situations caused by consumer products
that present a serious and immediate
danger.
Inspection
Examination of a product design, product,
service, process or plant, and
determination of their conformity with
specific requirements, or, on the basis of
professional judgement, general
requirements.
Inspection of processes includes personnel,
facilities, technology and methodology.
The results of inspection may be used to
support certification.
Inspection body
Body that performs inspection. It could
be in use inspection or inspection during
manufacturing as NB.
37
pregovora između Unije i svake zemlje
koja je podnela zahtev. U nekim oblastima
tim zemljama su određeni periodi tranzicije
između njihovog pristupanja i vremena
kada su sposobne za potpuno prihvatanje
celokupnog paketa zakona Zajednice.
Međutim, svi periodi tranzicije su
ograničeni po oblastima i trajanju i podležu
striktno određenim uslovima.
Uticajna veličina
Veličina koja nije merena veličina , ali koja
utiče na rezultat merenja.
Primeri:
a) temperatura mikrometra pri merenju
dužine;
b) frekvencija pri merenju amplitude
naizmeničnog električnog napona;
c) koncentracija bilirubina pri merenju
koncentracije hemoglobina u uzorku
plazme ljudske krvi.
Sistemi za razmenu informacija
Sistem za brzu razmenu informacija je
uspostavljen Direktivom o opštoj
bezbednosti proizvoda radi upravljanja
urgentim situacijama prouzrokovanim
korišćenjem proizvoda koji predstavljaju
ozbiljnu i trenutnu opasnost.
Pregled (kontrola)
Pregled (kontrola) projekta za proizvod,
proizvoda, usluge, procesa ili postrojenja i
određivanje njihove usaglašenosti sa
konkretnim zahtevima, ili na osnovu
stručne ocene, sa opštim zahtevima.
Kontrola procesa uključuje osoblje,
sredstva, tehnologiju i metodologiju.
Rezultati kontrole mogu se koristiti kao
podrška sertifikaciji.
Kontrolno telo
Telo koje vrši proveru (inspekciju). Može
da vrši proveru u toku upotrebe
(korišćenja) ili u toku proizvodnje kao što
to čini ovlašćeno (prijavljeno) telo.
Installer
The installer and assembler of a product,
which is already placed on the market,
should take necessary measures to
ensure that it still complies with the
essential requirements at the moment of
first use within the Community.
This applies to products where the
directive in question covers putting into
service, and where such manipulations
may have an impact on the compliance
of the product.
Intended use
The use of a product, process or service
under conditions or for purposes in
accordance with specifications and
instructions provided by the supplier
including information for publicity
purposes.
Inter laboratory comparisons
Organization, performance and
evaluation of tests on the same or
similar test items by two or more
laboratories in accordance with
predetermined conditions
Internal market
Free movement of goods is a
cornerstone of the single market.
The mechanisms in place to achieve this
aim are based on prevention of new
barriers to trade, mutual recognition and
technical harmonisation.
International standard
Standard adopted by an International
standardizing /standards organization
and made available to the public.
ISO
International Standards Organisation
The International Standards
Organisation is an organisation in
charge of promoting the development of
international standards.
38
Iinstalater
Instalater i monter proizvoda koji je već
plasiran na trište treba da preduzme
potrebne mere da osigura da proizvod i
dalje ispunjava bitne zahteve koje je
ispunjavao u momentu prve upotrebe na
teritoriji Zajednice.
Ovo važi za proizvode gde direktiva koja
je primenjena obuhvata puštanje u rad i
tamo gde takve manipulacije mogu uticati
na usaglašenost proizvoda.
Nameravana upotreba
Upotreba proizvoda, procesa ili usluge
pod uslovima ili za namene prema
specifikacijama i instrukcijama isporučioca
uključujući i informacije za obaveštavanje
javnosti.
Međulaboratorijska poređenja
Organizacija, realizacija i evaluacija
ispitivanja na istim ili sličnim predmetima
koja vrše dve ili više laboratorija u skladu
sa prethodno utvrđenim uslovima.
Unutrašnje tržište
Slobodno kretanje roba je kamen temeljac
jedinstvenog tržišta.
Postojeći mehanizmi kojima se postiže
ovaj cilj su zasnovani na sprečavanju
novih prepreka u trgovini, međusobnom
priznavanju i tehničkoj harmonizaciji.
Međunarodni standard
Standard koji je usvojen od strane
međunarodne organizacije za
standardizaciju / standarde i javno
objavljen.
ISO
Međunarodna organizacija za
standardizaciju je organizacija nadležna
za promociju razvoja međunarodnih
standarda.
Laboratory Proficiency testing
Determination of laboratory testing
performance by means of interlaboratory
test comparisons
Lead assessor
Assessor, who takes the overall
responsibility for the assessment,
executes the coordination of the
assessments, leads the assessment
team and has the experience with regard
to accreditation requirements and
techniques besides his technical
knowledge.
Manufacturer
A manufacturer, in the meaning of New
Approach, is the person who is
responsible for designing and
manufacturing a product with a view to
placing it on the Community market on his
own behalf. He is a natural or legal person.
The manufacturer has an obligation to
ensure that a product intended to be
placed on the Community market is
designed and manufactured, and its
conformity assessed, to the essential
requirements in accordance with the
provisions of the applicable New Approach
directives.
The manufacturer may use finished
products, ready-made parts or compo-
nents, or may subcontract these tasks.
However, he must always retain the
overall control and have the necessary
competence to take the responsibility for
the product.
Market Access strategy
The EU market access strategy created
mechanisms and provisions to serve
Europe’s exporters. In practical terms,
the main tool is a market access
database, available via the Internet. This
provides basic information of interest to
EU exporters, such as an exporter’s
guide, the rates of customs and internal
taxes in key export markets, import
licensing requirements and special
customs clearance formalities.
39
Ispitivanje osposobljenosti
laboratorije
Utvrđivanje osposobljenosti laboratorije za
ispitivanje putem komparacija
međulaboratorijskih rezultata ispitivanja.
Vodeći ocenjivač
Ocenjivač, koji preuzima celokupnu
odgovornost za ocenu, vrši koordinaciju
ocenjivanja, vodi tim ocenjivača i ima
iskustvo uvažavajući zahteve akreditacije
kao i tehnike koje se odnose na njegovo
tehničko znanje.
Proizvođač
Proizvođač, u smislu Novog pristupa, je
lice koje je odgovorno za projektovanje i
proizvodnju proizvoda sa ciljem da ga
plasira na tržište Zajednice u sopstveno
ime. On je fizičko ili pravno lice.
Proizvođač ima obavezu da obezbedi da
je proizvod koji namerava da plasira na
tržište Zajednice projektovan i proizveden
i da je bio podvrgnut oceni usaglašenosti
prema ključnim zahtevima, u skladu sa
odredbama primenjenih direktiva Novog
pristupa.
Proizvođač može da koristi finalne
proizvode, pripremljene delove ili
komponente, ili može da ugovori ove
poslove sa podugovaračima.
Međutim, on mora uvek da zadrži
celokupnu kontrolu i da ima potrebnu
kompetentnost da preuzme odgovornost
za proizvod.
Strategija pristupa tržištu
Strategija EU za pristupanje tržištu stvorila
je mehanizme i propise koji su namenjeni
evropskim izvoznicima. Praktično, glavni
instrument je baza podataka na Internetu.
Ona pruža osnovne informacije od
interesa za izvoznike u EU, kao što su
vodiči za izvoznike, stope carina i internih
taksi na ključnim izvoznim tržištima,
zahtevi za uvozne dozvole i posebne
formalnosti za regulisanje carina.
Market surveillance
Member States are obliged to take the
necessary measures to ensure that
products are placed on the market and
put into service only if they do not
endanger the safety and health of
persons, or other public interests
covered by the directive, when properly
installed, maintained and used for the
intended purposes.
Market surveillance activities
Market surveillance involves two main
stages:
- National survaillance authorities shall
monitor that products placed on the
market comply with the provisions of
the applicable national legislation
transposing the New Approach
directives.
- Subsequently, when necessary, they
shall take action to establish
conformity.
Market surveillance - principles of
Market survailance is an essential tool
for the enforcement of New Approach
Directives.
The purpose of market survaillance is to
ensure that the provision of applicable
directives are complied with across the
Community.
Measurement procedure
Set of operations, described specifically,
used in the performance of particular
measurements according to a given
method.
Note:
A measurement procedure is usually
recorded in a document that is
sometimes itself called a „measurement
procedure” (or a measurement method)
and is usually in sufficient detail to enable
an operator to carry out a measurement
without additional information.
Memorandum of understanding
Written arrangement that is not binding
on its participants.
40
Tržišni nadzor
Države Članice su obavezne da
preduzimaju potrebne mere da budu
sigurne da proizvodi koji se plasiraju na
tržište i puštaju u rad ne ugrožavaju
bezbednost i zdravlje osoba ili druge javne
interese koji su obuhvaćeni direktivom,
kada su valjano instalirani, održavani i
kada se koriste za određene namene.
Aktivnosti tržišnog nadzora
Tržišni nadzor ima dve glavne faze:
- Nacionalni organi za nadzor su oni koji
će utvrđivati da li su proizvodi koji se
plasiraju na tržište u saglasnosti sa
odredbama primenjenog nacionalnog
zakonodavstva koje prenosi direktive
Novog pristupa.
- Zatim, kada je to potrebno, oni će
preduzeti radnje da se utvrdi
usaglašenost.
Tržišni nadzor – principi za
Tržišni nadzor je ključno sredstvo za
sprovođenje direktiva Novog pristupa.
Uloga tržišnog nadzora je da obezbedi da
je odredbe direktiva primenjuju širom
Zajednice.
Postupak merenja
Skup postupaka, posebno opisanih, koji
se obavljaju kod pojedinačnih merenja,
prema određenom metodu.
Napomena:
Postupak merenja je obično opisan u
dokumentu koji se ponekad naziva
postupak merenja (ili metod merenja) i
obično ima dovoljno podataka da omogući
izvršiocu da obavi merenje bez dodatnih
informacija.
Memorandum o razumevanju
Pisani aranžman koji ne obavezuje
učesnike.
MRA
Mutual Recognition Agreement. Mutual
recognition agreements (MRAs) are
agreements on the mutual recognition of
conformity assessment of regulated
products. Through an MRA, each party
is given the authority to test and certify
products against the regulatory
requirements of the other party, in its
own territory and prior to export.
Each party recognises the tests,
certificates and approvals issued by
agreed conformity assessment bodies of
the other party, and the products can be
exported and placed on the other party's
market without undergoing additional
procedures.
MRAs seek to facilitate trade while
safeguarding the health, safety and
environmental objectives of each party.
Each party to an MRA is free to set its
health, consumer protection,
environmental standards or other
regulations at whatever level it deems
necessary as long as they comply with
international obligations.
SERVICES: agreements on the mutual
recognition of education, experience,
requirements, licences or certifications
for the practice of relevant services
trades and professions.
Multilateral
EU trade policy works on two
complementary levels: Multilateral and
bilateral.
The “multilateral” level refers to the
system of trading rules agreed by all
WTO member countries.
Multilateral (conformity
assessment) arrangement
Arrangement whereby more than two
parties recognize or accept one
another’s conformity assessment results.
41
MRA
Sporazumi o međusobnom priznavanju su
sporazumi o međusobnom priznavanju
ocene usaglašenosti za propisima za
regulisane proizvode. Putem ovakvih
sporazuma svakoj strani se daje
ovlašćenje da vrši ispitivanje i sertifikaciju
proizvoda prema propisanim zahtevima
druge strane, na sopstvenoj teritoriji pre
izvoza.
Svaka strana priznaje rezultate ispitivanja;
sertifikate i potvrde koje izdaju unapred
dogovorom određena tela za ocenu
usaglašenosti druge strane, a proizvodi se
mogu izvoziti i plasirati na tržište druge
strane bez preduzimanja dodatnih
postupaka.
MRA nastoje da olakšaju trgovanje, dok
su zaštita i životna sredina stvar svake
strane. Svaka strana iz ovog sporazuma
ima pravo da odredi sopstvenu zaštitu
potrošača, standarde koji se odnose na
životnu sredinu ili da donese druge
propise na bilo kom nivou kako smatra da
to treba ,sve dok su oni u skladu sa
međunarodnim obavezama.
USLUGE: sporazumi o međusobnom
priznavanju obrazovanja, iskustava,
zahteva, licenci ili sertifikacije u trgovini
uslugama i strukama primenjenim u
praksi.
Multilateralno (višestrano)
Trgovinska politika EU funkcioniše na dva
komplementarna nivoa: multilateralnom i
bilateralnom.
“Multilateralan” nivo se odnosi na sistem
trgovinskih propisa oko kojih su se
saglasile sve zemlje članice WTO (STO).
Multilateralni (o oceni usaglalšenosti)
sporazum
Sporazum u kome više od dve strane
međusobno priznaju ili prihvataju rezultate
ocene usaglašenosti.
Multilateralism
For the states, it consists in collectively
elaborating the rules that will manage
their relations.
Mutual recognition agreements
Mutual recognition agreements are
established between the Community and
the government of third countries, which
are on a comparable level of technical
development and have a compatible
approach concerning conformity
assessment.
NB – Notified Body
The role of a Notified Body is to provide
services for conformity assessment on
the conditions set out in the New
Approach Directives in support of CE
marking. This normally means assessing
the manufacturers' conformity to the
essential requirements listed in each
directive. Conformity assessment can be
inspection, quality assurance, type
examination or design examination, or a
combination of these. Notification is the
process where the Member State
informs the Commission that a body
meets the designated requirements,
such as knowledge, experience,
independence or resources to conduct
the conformity assessments. The
Commission then publishes the names
of the NBs in the EU Official Journal.
New Approach
New Approach directives are based on
the following principles.
Harmonisation is limited to essential
requirements.
Only products fulfilling the essential
requirements may be placed on the
market and put into service.
Harmonised standards, the reference
numbers of which have been published
in the Official Journal and which have
been transposed into national standards,
are presumed to con-form to the
corresponding essential requirements.
Application of harmonised standards or
other technical specifications remain
42
Multilateralizam (višestranost)
Za države, on se sastoji u zajedničknoj
razradi propisa koji će regulisatii njihove
odnose.
Sporazumi o međusobnom
priznavanju
Sporazumi o međusobnom priznavanju se
zaključuju između Zajednice i vlada trećih
zemalja koje su na komparativnom nivu
tehničkog razvoja i imaju kompatibilan
pristup u odnosu na ocenu usaglašenosti.
NB - Ovlašćeno (prijavljeno) telo
Uloga ovlašćenog (prijavljenog) tela je da
obezbedi usluge za ocenu usaglašenosti
prema uslovima uspostavljenim u
direktivama Novog pristupa kao podršku
označavanju CE oznakom. To ustvari
znači ocenu usaglašenosti od strane
proizvođača prema bitnim zahtevima
navedenim u svakoj direktivi. Ocena
usaglašenosti može biti kontrola,
obezbeđenje kvaliteta, pregled tipa ili
projekta ili kombinacija pomenutih
aktivnosti.
Ovlašćivanje (prijavljivanje) je proces u
kome država članica obaveštava Komisiju
da telo ispunjava određene zahteve, kao
što su znanje, iskustvo, nezavisnost ili
resursi za izvođenje poslova ocenjivanja
usaglašenosti. Komisija potom objavljuje u
Službenom listu EU nazive prijavljenih tela.
Novi pristup
Direktive Novog pristupa se zasnivaju na
sledećim principima:
Harmonizacija se ograničava na bitne
zahteve.
Samo proizvodi koji ispunjavaju bitne
zahteve mogu da se plasiraju na tržište i
puste u eksploataciju.
Podrazumeva se da harmonizovani
standardi, čiji su referentni brojevi
objavljeni u Službenom listu EU, a koji su
preneti u nacionalne standarde,
odgovaraju bitnim zahtevima.
Primena harmonizovanih standarda ili
drugih tehničkih specifikacija je
voluntary, and manufacturers are free to
choose any technical solution that
provides compliance with the essential
requirements.
Manufacturers may choose between
different conformity assessment
procedures provided.
NGO
Non-Governmental Organisation
Normative elements
Elements that describe the scope of the
document, and which set out provisions
Notification
Member states notify to the commission
and to the other member states the
notified body, which they have notified
under their territory.
A WTO member must notify the WTO
Council for Trade in Services of new
laws, and changes to existing measures,
where specific commitments have been
made; another country can allege that
changes have been made and take it up
in the WTO.
Notifying authority
A body, which – on behalf of a member
state, notifies a body to take
responsibility as Notified Body.
NTB
Non-tariff barriers are trade issues such
as technical, bureaucratic or legal
questions, which can result in
impediments to trade.
NTM
Non-tariff measures are used for
legitimate policy reasons, and are
allowed under WTO Agreements,
subject to rules and disciplines to ensure
that they do not unduly inhibit trade.
NTMs refer primarily to policies that:
- Directly restrict or prohibit imports (for
example, through quotas, import
licensing systems, sanitary
43
dobrovoljna i proizvođači po slobodnoj
volji biraju bilo koje tehničko rešenje koje
obezbeđuje usaglašenost sa ključnim
zahtevima. Proizvođači mogu da biraju
između raznih postupaka ocene
usaglašenosti koji stoje na raspolaganju.
NVO
Nevladina organizacija (NGO, NVO)
Normativni elementi
Elementi koji opisuju opseg dokumenta i
koji uspostavljuju odredbe.
Notifikacija (Ovlašćivanje,
prijavljivanje)
Države članice prijavljuju Komisiji i telima
drugih država članica koja vrše
prijavljivanje, prijavljeno telo, koje deluje
na njihovoj teritoriji.
Član WTO (STO) mora da obavesti Savet
STO za trgovinu uslugama o novim
zakonima i izmenama postojećih mera,
tamo gde su izvršene konkretne izmene;
druga zemlja može da izjavi da su
sprovedene izmene i da ih izloži u STO.
Organ koji vrši ovlašćivanje
(prijavljivanje)
Organ koji u ime države članice prijavljuje
(ovlašćuje) telo da preuizma odgovornost
kao prijavljeno (ovlašćeno) telo.
NTB (Netarifne prepreke - barijere)
Netarifne barijere su trgovinska pitanja
kao što su tehnička, birokratska ili pravna
pitanja koja mogu da budu prepreka za
trgovinu.
NTM (Netarifne mere)
Netarifne mere se koriste iz opravdanih
političkih razloga i dozvoljene su prema
sporazumima STO, s tim što podležu pravi-
lima i disciplini da bi se osiguralo da one
nepotrebno ne sprečavaju trgovinu.
Netarifne mere se pre svega odnose na
politike da:
- direktno ograničavaju ili zabranjuju uvoz
(npr. putem kvota, sistema uvoza
 regulations, prohibitions, quantitative
restrictions, or non-automatic import
licenses);
- Impose variable levies, surcharges or
discriminatory taxes on imports.
Although NTMs can have a major impact
on trade, it is not always easy to identify
them or be certain of their purpose.
Objective evidence
Information which can be proved true,
based on facts obtained through
observation, measurement, test or other
means
OECD
Organisation for Economic Co-operation
and Development The Organisation for
Economic Co-operation and Development
(OECD) groups 30 states that share a
commitment to democratic government
and the market economy. The core of
original European and North American
members has expanded to include Japan,
Australia, New Zealand, Finland, Mexico,
Korea and four former communist states
in Europe: the Czech Republic, Hungary,
Poland and the Slovak Republic. Non-
members are invited to subscribe to
OECD agreements and treaties, and the
organisation now involves in its work
some 70 non-member countries from
Brazil, China and Russia to least
developed countries in Africa and
elsewhere.
OJ
Official Journal (of the European Union)
PECA
Protocol to the Europe Agreement on
Conformity Assessment and Acceptance
of Industrial Products.
Peer assessment
Assessment of a body by comparable
bodies. The term “peer evaluation” is
often used in the context of agreements
between conformity assessment bodies
and between accreditation bodies.
44
licenci, sanitarnim propisima,
prohibicijom, ograničavanjem količina, ili
neautomatskog uvoza licenci);
- nameću razne takse, doplate ili
diskriminatorne mere.
Mada netarifne mere mogu imati veliki uticaj
na trgovinu, njih nije uvek lako identifikovati
ili biti siguran u njihovu namenu.
Objektivni dokaz
Informacija koja se može dokazati kao
istinita i koja se zasniva na činjenicama
koje su pribavljene putem posmatranja,
merenja, ispitivanja ili drugim sredstvima.
OECD (Organizacija za ekonomsku
saradnju i razvoj)
Organizacija za ekonomsku saradnju i
razvoj objedinjuje 30 država koje imaju
demokratske vlade i tržišne privrede.
Jezgro prvobitnih evropskih i
Severnoameričkih država članica proširilo
se i na Japan, Australiju, Novi Zeland,
Finsku, Meksiko, Koreju i četiri bivše
komunističke zemlje u Evropi: Republika
Češka, Mađarska, Poljska i Slovačka
Republika. Zemlje koje nisu članice,
pozvane su da potpišu sa OECD
sporazume i ugovore; Organizacija sada
uključuje oko 70 zemalja koje nisu članice,
od Brazila, Kine i Rusije do najmanje
razvijenih zemalja Afrike i dr.
OJ (Službeni list EU)
Službeni list (Evropske Unije)
PECA
Protokol o Evropskom sporazumu o oceni
usaglašenosti i prihvatanju industrijskih
proizvoda.
Krunsko (najviše) ocenjivanje
Ocenjivanje tela od strane sličnih tela.
Izraz “krunsko” ocenjivanje se često koristi
u kontekstu sporazuma između tela za
ocenu usaglašenosti i između
akreditacionih tela.
Placing on the market
Placing on the market is the initial action
of making a product available for the first
time on the Community market, with a
view to distribution or use in the
Community. Making avail-able can be
either for payment or free of charge.
Precautionary Principle
A decision tool which may be used in the
management of risk. In January 2000,
the Commission adopted a
communication on the precautionary
principle where it is restated that the
Community, like all other WTO members,
has the right to establish the level of
protection that it deems appropriate. The
precautionary principle covers cases
where scientific evidence is insufficient,
inconclusive or uncertain and preliminary
scientific evaluation indicates that there
are reasonable grounds for concern that
the potentially dangerous effects on the
environment, human, animal or plant
health may be inconsistent with level of
protection chosen by particular country.
Procedure
Specified way to carry out an activity or
a process.
Product
Result of a process. There are four
generic product categories, as follows:
- services (e.g. transport),
- software (e.g. computer program,
dictionary),
- hardware (e.g. engine, mechanical part),
- processed materials (e.g. lubricant).
Many products comprise elements
belonging to different generic product
categories. Whether the product is then
called service, software, hardware or
processed material depends on the
dominant element.
Product liability
The Directive on product liability covers
any product manufactured or imported
into the Community, which causes
damage to individuals or private
45
Plasman na tržište
Plasman na tržište je početna aktivnost
kada se prvi put proizvod plasira na
tržištu Zajednice sa ciljem da se distribuira
ili koristi u Zajednici. Stavljanje na
raspolaganje može biti na bazi plaćanja ili
besplatno.
Princip predostrožnosti
Instrument za donošenje odluke koje se
može koristiti u upravljanju rizikom.
Januara 2000. godine Komisija je,
primenjujući princip predostrožnosti,
usvojila odluku gde se ponavlja
konstatacija da Zajednica kao i druge
zemlje članice STO, ima pravo da postavi
tri nivoa zaštite za koje smatra da su
potrebni. Princip predostrožnosti obuhvata
slučajeve kod kojih naučna evidencija nije
dovoljna, nije uverljiva ili je neizvesna i gde
preliminarna naučna evaluacija pokazuje
da postoje realne osnove za zabrinutost da
potencijalno opasni uticajii na životnu
sredinu, zdravlje ljudi, životinja ili bilja
mogu biti u neskladu sa nivoom zaštite za
koji se opredelila konkretna zemlja.
Postupak (procedura)
Propisani način na koji se sprovodi neka
aktivnost ili proces.
Proizvod
Rezultat procesa. Postoje četiri generičke
(srodne) kategorije proizvoda i to:
- usluge (npr. transport),
- sofver (npr. kompjuterski program, rečnik),
- hardver (npr. motor, mehanički deo),
- procesni materijali (koji se koristi u
procesu, mazivo i sl.).
Mnogi proizvodi obuhvataju elemente koji
pripadaju raznim generičkim (srodnim)
proizvodnim kategorijama.
Dominantni element određuje kategoriju
proizvoda.
Odgovornost za proizvod
Direktiva koja se odnosi na odgovornost
za proizvod obuhvata bilo koji proizvod
koji je proizveden ili uvezen u Zajednicu,
koji izazove štetu pojedincima ili privatnom
property. Thus, the Directive applies also
to products that fall within the scope of a
New Approach directive.
The Directive on product liability
establishes a strictliability regime on
manufacturers and importers in the
Community.
Products submitted to directives
New Approach directives apply to
products, which are intended to be placed
(or put into service) on the Community
market for the first time.
Consequently, the directives apply to new
products manufactured in the Member
States, and to new, as well as used and
second-hand, products imported from
third countries .
The concept of product varies between
New Approach directives, and it is the
responsibility of the manufacturer to verify
whether or not the product is within the
scope of one or more directives. Products
that have been subject to important
changes may be considered as new
products that have to comply with the
provisions of the applicable directives
when placed on the Community market
and put into service. This has to be
assessed on a case-by-case basis, unless
otherwise provided for.
Protection of CE marking
A product may not be CE marked,
unless it is covered by a directive
providing for its affixing.
Putting into service
The first use for its intended purpose, by
the end user, in the Community, of a
product covered by a Directive.
Qualification process
Process of demonstrating whether an
entity is capable of fulfilling specified
requirements´. The term "qualification" is
sometimes used to designate this process.
Quality audit
Systematic and independent
examination to determine whether
quality activities and related results
46
vlasništvu. Direktiva o odgovornosti za
proizvod, takođe se primenjuje i na
proizvode koji potpadaju pod direktive
Novog Pristupa.
Direktiva o odgovornosti za proizvod
uspostavlja striktni režim odgovornosti za
proizvođače i uvoznike u Zajednici.
Proizvodi koji podležu direktivama
Direktive Novog pristupa primenjuju se na
proizvode koji su namenjeni za plasman
(ili puštanje u rad) na tržište Zajednice, po
prvi put.
Sledstveno tome, direktive se primenjuju
na nove proizvode koji su proizvedeni u
državama članicama, kao i na nove i/ili
uvezene polovne proizvode iz trećih
zemalja.
Pojam proizvoda varira u direktivama
Novog pristupa, i odgovornost je na
proizvođaču da utvrdi da li proizvod
potpada pod jednu ili više direktiva.
Proizvodi koji su bili podvrgnuti značajnim
izmenama mogu se smatrati novim
proizvodima, koji moraju biti u saglasnosti
sa odredbama direktiva koje se primenjuju
kada se proizvoidi plasiraju na tržište
Zajednice ili puštaju u rad. To se mora
oceninjivati od slučaja do slučaja, ukoliko
nije drugačije obezbeđeno.
Zaštita CE označavanja (znaka)
Proizvod ne sme biti označen znakom CE
ukoliko ne potpada pod direktivu koja
predviđa njegovo označavanje.
Puštanje u rad (upotrebu)
Prva upotreba za nameravanu namenu
proizvoda koga pokriva Direktiva, od strane
krajnjeg korisnika, u na teritoriji Zajednici.
Proces kvalifikovanja
Proces demonstriranja (pokazivanja) da li
je entitet sposoban da ispuni određene
zahteve. Izraz “kvalifikacija” se ponekad
koristi da odredi ovaj proces.
Provera kvaliteta
Sistematska i nezavisna provera radi
određivanja da li se aktivnosti kvaliteta i
odgovarajući rezultati poklapaju sa
comply with planned arrangements and
whether these arrangements are
implemented effectively and are suitable
to achieve objectives.
The quality audit typically applies to, but
is not limited to, a quality system or
elements thereof, to processes, to
products or to services. Such audits are
often called "quality system audit",
"process quality audit", "product quality
audit" or "service quality audit".
Quality audits are carried out by staff not
having direct responsibility in the areas
being audited but, preferably, working in
cooperation with the relevant personnel.
One purpose of a quality audit is to
evaluate the need for improvement or
corrective action. An audit should not be
confused with "quality surveillance" or
„inspectio activities” performed for the
purpose of process control or product
acceptance.
Quality audits can be conducted for
internal or external purposes.
Quality auditor
Person qualified to perform quality
audits. A quality auditor designated to
manage a quality audit is called a „lead
quality auditor“.
Quality evaluation
Systematic examination of the extent to
which an entity is capable of fulfilling
specified requirements. A quality
evaluation may be used to determine
supplier quality capability. In this case,
depending on specific circumstances,
the result of quality evaluation may be
used for qualification, approval,
registration or accreditation purposes.
An additional qualifier may be used with
the term quality evaluation depending on
the scope (e.g. process , personnel,
system) and timing (e.g. pre-contract) of
the quality evaluation such as „pre-
contract process quality evaluation“. An
overall supplier quality evaluation may
also include an appraisal of financial and
technical resources. In English, quality
evaluation is sometimes called „quality
assessment“ or „quality survey“ in
specific circumstances.
47
planiranim dogovorima kao i da li su ti
aranžmani efikasno sprovedeni i da li su
pogodni za postizanje ciljeva.
Provera kvaliteta se tipično primenjuje na
sistem kvaliteta ili odgovarajuće elemente,
ali nije ograničena samo na to, već i na
procese, proizvode ili usluge. Takve
provere se često nazivaju “provere
sistema kvaliteta ”, “provere kvaliteta
procesa” ili “provera kvaliteta usluga”.
Proveru vrši osoblje koje nema direktnu
odgovornost u oblastima u kojima se vrše
provere, ali prioritetno u saradnji sa
odgovarajućim osobljem.
Jedna od namena provere kvaliteta je da
izvrši evaluaciju radi utvrđivanja potrebe
za unapređenjem ili korigovanjem
aktivnosti. Ovu proveru ne bi trebalo
mešati sa “nadzorom nad kvalitetom” ili
“aktivnostima kontrole” koje se vrše radi
upravljanja procesom ili radi odobravanja
proizvoda.
Provere kvaliteta se vrše kako za
unutrašnje tako i za spoljne potrebe.
Proveravač (ocenjivač) kvaliteta
Osoba koja je kvalifikovana da vrši proveru
kvaliteta. Proveravač kvaliteta određen da
upravlja proverom kvaliteta naziva se
vodeći proveravač (ocenjivač) kvaliteta.
Ocenjivaje kvaliteta
Sistematsko ispitivanje nivoa do koga je neki
entitet sposoban da ispuni postavljene
zahteve. Ocenjivanje kvaliteta može da se
koristi radi utvrđivanja sposobnosti
isporučioca u odnosu na kvalitet. U tom
slučaju, zavisno od konkretnih okolnosti,
rezultat evaluacije se može koristiti za
kvalifikovanje, potvrđivanje (odobravanje),
registraciju ili akreditaciju. Može se vršiti
dodatno utvrđivanje sposobnosti zavisno od
opsega (npr. procesa, osoblja, sistema) i
određivanja vremenskih rokova (npr.
predugovor) za ocenu kvaliteta kao što je
„predugovor za ocenu kvaliteta procesa”.
Celokupna evaluacija kvaliteta isporučioca
takođe može da obuhvati poboljšanje
finansijskih i tehničkih resursa. U engleskom
jeziku u konkretnim okolnostima ocena
kvaliteta se ponekad naziva „quality
assessment - ocenjivanje kvaliteta “, ili
„quality survey – snimanje kvaliteta“.
Quality improvement
Defines quality improvement as: part of
quality management , focused on
increasing the ability to fulfill quality
requirements. The requirements can be
related to any aspect such as
effectiveness, efficiency or traceability.
Quality management system
(QMS)
Management system to direct and
control an organization with regard to
quality.
Quantity (measurable)
Attribute of a phenomenon, body or
substance that may be distinguished
qualitatively and determined
quantitatively.
Note:
The term "quantity" may refer to a
quantity in a general sense or to a
particular quantity.
Random error
Result of a measurement minus the
mean that would result from an infinite
number of measurements of the same
measurand carried out under
repeatability conditions.
Notes:
1. Random error is equal to error minus
systematic error.
2. Because only a finite number of
measurement can be made, it is
possible to determine only an estimate
of random error.
Reasonably foreseeable misuse
The use of a product, process or service
under conditions or for purposes not
intended by the supplier, but which may
happen, induced by the design of the
product in combination with, or as a
result of, common human behavior.
Recognition (of conformity
assessment results)
Acknowledgement of the validity of a
conformity assessment result provided
by another person or body.
48
Unapređenje kvaliteta
Definiše unapređenje kvaliteta kao: deo
upravljanja kvalitetom usmeren na
poboljšavanje sposobnosti da se ispune
zahtevi kvaliteta. Zahtevi se mogu odnositi
na bilo koji aspekt kao što su efektivnost,
efikasnost ili sledivost.
Sistem menadžmenta kvalitetom
(QMS)
Sistem menadžmenta kojim se, sa
stanovišta kvaliteta, rukovodi i upravlja
organizacijom.
Veličina (merljiva)
Svojstvo fenomena, tela ili substance koje
može da se razlikuje kvalitativno i odrediti
kvantitativno.
Napomena:
Termin veličina može da se odnosi na
veličinu u opštem smislu ili na pojedinačnu
veličinu.
Slučajna greška
Rezultat merenja, umanjen za srednju
vrednost rezultata merenja koji bi se dobio
iz neodređenog broja merenja iste veličine
a koje se sprovodi u ponovljivim uslovima.
Napomene:
1. Slučajna greška je jednaka grešci koja
je umanjena za sistematsku grešku.
2. S obzirom da se samo ograničen broj
merenja može obaviti, moguće je samo
da se odredi procena slučajne greške.
Nepravilna upotreba koja se može
predvideti
Upotreba proizvoda, procesa ili usluge pod
uslovima ili za namenu koja nije predviđena
od strane isporučioca (proizvođača), a
može se dogoditi zbog samog dizajna
proizvoda kao rezultat ljudskog ponašanja
ili iz oba razloga.
Priznavanje (rezultata ocene
usaglašenosti)
Priznavanje valjanosti rezultata ocene
usaglašenosti koji je obezbedila druga
osoba ili pravno lice.
Recommendation
Expression in the content of a document
conveying that among several possibilities
one is recommended as particularly
suitable, without mentioning or excluding
others, or that a certain course of action is
preferred but not necessarily required, or
that (in the negative form) a certain
possibility or course of action is
deprecated but not prohibited.
Reference material (RM)
Material or substance one or more of
whose property values are sufficiently
homogeneous and well established to
be used for the calibration of an
apparatus, the assessment of a
measurement method, or for assigning
values to materials.
Note:
Reference material may be in the form of
a pure or mixed gas, liquid or solid.
Reference standard
Standard, generally having the highest
metrological quality available at a given
location or in a given organisation, from
which measurements made there are
derived.
Requirement
The need or expectation that is stated,
generally implied or obligatory.
“Generally implied” means that it is
custom or common practice for the
organization , its customers and other
interested parties , that the expectation
under consideration is implied.
A qualifier can be used to denote a
specific type of requirement, e.g. product
requirement, quality management
requirement, customer requirement. A
specified requirement is one which is
stated, for example, in a document.
Requirements can be generated by
different interested parties.
Result of measurement
Value attributed to a measurand,
obtained by measurement.
Notes:
49
Preporuka
Izraz kojim se u dokumentu saopštava da
se između nekoliko mogućnosti jedna
preporučuje kao posebno pogodna, bez
pominjanja ili isključivanja ostalih, ili da je
neki pravac delovanja poželjniji ali da se
nužno ne zahteva ili da (u negativnom
obliku) izvesna mogućnost ili pravac
delovanja nije odobren, ali da nije ni
zabranjen.
Referentni materijal (RM)
Materijal ili supstanca čije su jedna ili više
vrednosti karakteristika dovoljno
homogene i dobro postavljene da se
mogu koristiti za etaloniranje uređaja,
ocenu metoda merenja, ili za određivanje
vrednosti materijala.
Napomena:
Referentni materijal može biti u obliku
čistog ili pomešanog gasa, tečnosti ili u
čvrstom stanju.
Referentni etalon
Etalon, koji generalno ima najviši
metrološki kvalitet, raspoloživ na datoj
lokaciji ili u datoj organizaciji, na bazi koga
su izvršena merenja.
Zahtev
Potreba ili očekivanje koje je naznačeno,
generalno podrazumevano ili je obavezno.
«Generalno podrazumevano” znači da je
to običaj ili opšta praksa u organizaciji, za
njene kupce i druge zainteresovane
strane, da se ova očekivanja tokom
razmatranja primenjuju.
Od procenjivača se može tražiti da odredi
konkretan tip zahteva, t.j. zahtev za
proizvod, zahtev za menadžment
kvalitetom, zahtev kupca. Naznačeni
zahtev je onaj koji je na primer naznačen
u dokumentu. Zahteve može da osmisli i
postavi bilo koja zainteresovana strana.
Rezultat merenja
Vrednost koja je pripisana velićini, a koja
je dobijena merenjem.
Napomene:
1. When a result is given, it should be
made clear whether it refers to:
- the indication,
- the uncorrected result,
- the corrected result and whether
several values are averaged.
2. A complete statement of the result of
a measurement includes information
about the uncertainty of measurement.
Review
Activity of checking the suitability,
adequacy and effectiveness of selection
and determination activities and their
results with regard to fulfillment of
specified requirements by an object of
conformity assessment.
Risk
The probable rate of occurrence of a
hazard causing harm and the degree of
severity of the harm.
RTA
Regional Trade agreements are trade
agreements among countries from the
same geographical region.
SAA (Stabilisation and Association
Agreements)
Stabilisation and Association Agreements
- these are the agreements which are
progressively being negotiated with the
Western Balkan countries.
They provide for wide ranging provisions
on political dialogue, numerous areas for
co-operation, gradual approximation to
the EU acquis and the creation of a free
trade area with the EU on goods and
services.
Safeguard clause procedure
New approach directives include a form
of safeguard clause, which obliges
Member States to restrict or forbid the
placing on market and putting into
service of dangerous –or, according to
some directives, otherwise non-
compliant – products, or to have them
withdrawn from the market.
50
1. Kada se rezult dobije, treba da bude
jasno da li se odnosi na:
- pokazivanje,
- nekorigovan rezultat,
- korigovan rezultat i da li je od nekoliko
vrednosti izvedena srednja vrednost.
2. Kompletan rezultat merenja uključuje
informaciju o mernoj nesigurnosti.
Pregled
Aktvinost kojom se proverava podobnost,
adekvatnost i efektivnost izbora i
određivanja aktivnosti i njihovih rezultata u
odnosu na ispunjenje određenih zahteva
od strane predmeta koji je podvrgnut
oceni usaglašenosti.
Rizik
Mogući stepen pojave opasnosti koja
izaziva štetu i stepen ozbiljnosti štete.
RTA
Regionalni trgovinski sporazumi su oni
sporazumi koji su zaključeni između
zemalja koje se nalaze na istom
geografskom području.
SSP (Sporazumi o stabilizaciji i
pridruživanju)
Sporazumi o stabilizaciji i pridruživanju su
oni o kojima se sve više pregovara sa
zemljama zapadnog Balkana. Oni
omogućavaju odredbe šireg polja
delovanja za politički dijalog, brojne oblasti
za saradnju, postepeno približavanje
paketima zakona i propisa EU i stvaranje
prostora slobodne trgovine sa EU u oblasti
roba i usloga.
Procedura zaštitne klauzule
Direktive Novog Pristupa uključuju formu
zaštitne klauzule koja obavezuje države
članice da ograniče ili da zabrane
plasman na tržište ili puštanje u rad
opasnih ili, prema nekim direktivama,
proizvoda koji nisu usaglašeni, odnosno
koje treba povući sa tržišta.
Safety
Freedom from unacceptable risk or harm.
In standardization, the safety of products
is generally considered with view to
achieving the most favorable balance
between a number of factors, including
non-technical factors such as human
behavior that will reduce risks to persons
and property to an acceptable level (level
of safety). Sometimes, the word safety is
also used instead of, or together with a
word describing the function - usually
protection or warning/alarm.
Safety standard
A document that deals exclusively with
safety aspects of a product, process or
service. In some cases, standards
covering more than safety aspects are
also called "safety standards". Then,
separate treatment of the safety aspects
- as distinct from other aspects not
related to safety - is essential.
Sampling
Specified procedure for taking a
representative sample of the whole.
Second-party conformity
assessment
Conformity assessment that is
performed by a user.
Scope
The scope defines the range of products
covered by the directive, or the nature of
hazards the directive is intended to avert.
It usually covers hazards related to a
product or to a phenomenon. Accordingly,
several directives may apply to the same
product.
Scope of attestation
Range or characteristics of objects of
conformity assessment covered by
attestation.
Scope of New approach directives
New Approach directives apply to
products which are intended to be placed
(or put into service) on the Community
51
Bezbednost
Nepostojanje neprihvatljivog rizika ili štete.
U standardizaciji, bezbednost proizvoda
se uopšteno posmatra imajući u vidu
postizanje najpogodnijeg odnosa između
brojnih faktora, uključujući netehničke
faktore, kao što je ljudsko ponašanje, radi
smanjivanja rizika po ljude i imovinu do
prihvatljivog nivoa (nivoa bezbednosti).
Ponekad se reč bezbednost takođe
koristi umesto, ili zajedno, uz reč koja
opisuje funkciju – obično zaštita /
upozorenje – alarm.
Standard bezbednosti
Dokument koji se isključivo bavi aspektima
bezbednosti proizvoda, procesa ili usluga. U
nekim slučajevima, standardi koji pokrivaju
više od aspekta bezbednosti takođe se
nazivaju “bezbednosni standardi ”. Posebno,
veoma je bitno, shvatanje aspekata
bezbednosti – za razliku od bilo kog drugog
aspekta koji se ne odnosi na bezbednost.
Uzorkovanje
Određeni postupak za uzimanje
reprezentativnog uzorka iz neke celine.
Ocena usaglašenosti koju vrši
druga strana
Ocena usaglašenosti koju vrši korisnik.
Područje primene (opseg)
Područje primene definiše paletu
proizvoda i prirodu opasnosti (hazarda)
koje koje su pokriveni direktivom Ona
obično pokriva hazarde koji se odnose na
proizvod ili na pojavu. Takođe, na isti
može da se primeni nekoliko direktiva.
Opseg atestiranja
Atestiranje obuhvata područje ili
karakteristike predmeta koji su predmet
ocenjivanja usaglašenosti.
Područje primene direktiva Novog
Pristupa
Direktive Novog Pristupa se primenjuju na
proizvode namenjne za plasman (ili
market for the first time. Consequently,
the directives apply to new products
manufactured in the Member States, and
to new, as well as used and second-hand,
products imported from third countries
The concept of product varies between
New Approach directives, and it is the
responsibility of the manufacturer to verify
whether or not the product is within the
scope of one or more directives. Products
that have been subject to important
changes may be considered as new
products that have to comply with the
provisions of the applicable directives
when placed on the Community market
and put into service. This has to be
assessed on a case-by-case basis, unless
otherwise provided for.
Products, which have been repaired
without changing the original
performance, purpose or type, are not
subject to conformity assessment
according to the New Approach directives.
SG
Measures Safeguards (SG) are actions
taken to protect a specific industry from
an unexpected rise of imports. It is
governed by Article XIX of the GATT
1994.
Special national condition
National characteristic or practice that
cannot be changed even over a long
period, e.g. climatic conditions, electrical
earthing conditions.
Specific commitments
Negotiated commitments on market
access and national treatment by
countries in their national schedules.
Specified requirement
Need or expectation that is stated.
Specified requirements are generally
stated in normative documents, as
documents that provide rules, guidelines
or characteristics for activities or their
results.
52
puštanje u rad) na tržište Zajednice po
prvi put. Isto tako, direktive se primenjuju
na nove proizvode proizvedene u
državama članicama, kao i na nove ili na
polovne proizvode uvezene iz trećih
zemalja.
Pojam proizvoda varira između direktiva
Novoig pristupa i za to je odgovoran
proizvođač da potvrdi da li proizvod
potpada ili ne pod jednu ili pod više
direktiva. Proizvodi koji su bili podvrgnuti
značajnim izmenama mogu da se smatraju
kao novi proizvodi koji moraju da budu
usaglašeni sa odredbama direktiva koje se
primenjuju, kada se plasiraju na tržište
Zajednice ili se puštaju u rad. To se mora
usaglašavati, po principu od slučaja do
slučaja, ukoliko nije drugačije predviđeno.
Proizvodi koji su bili popravljeni bez
promene orginalnih performansi (radnih
karakteristika), namene ili tipa, ne podležu
oceni usaglašenosti prema direktivama
Novog Pristupa.
SZ (samozaštita)
Mere zamozaštite (SZ) su aktivnosti koje
se preduzimaju radi zaštite konkretne
industrije od neočekivanog povećanog
uvoza. Ove mere su regulisane članom
XIX GATT-a iz 1994.
Poseban nacionalni uslov
Nacionalna karakteristika ili praksa koja se
ne može promeniti čak i tokom dužeg
perioda, t.j. klimatski uslovi, uslovi
električnog uzemljenja idr.
Posebne obaveze
Obaveze o kojima su vođeni pregovori o
pristupu tržištu i nacionalnom tretmanu
obaveza od strane zemalja, u njihovim
nacionalnim planovima.
Specificirani zahtev
Potreba ili očekivanje koje je izraženo.
Specificirani zahtevi su u opštem smislu
navedeni u normativnim dokumentima,
kao dokumentima koja propisuju pravila,
smernice ili karakteristike za aktivnosti ili
za njihove rezultate.
The term “normative document” is a
generic term that covers such documents
as standards, technical specifications,
codes of practice and regulations.
Standard
Document, established by consensus
and approved by a recognized body,
that provides, for common and repeated
use, rules, guidelines or characteristics
for activities or their results, aimed at the
achievement of the optimum degree of
order in a given context. Standards
should be based on the consolidated
results of science, technology and
experience, and aimed at the promotion
of optimum community benefits.
Standard uncertainty
Uncertainty of the result of a
measurement expressed as a standard
deviation.
State of the art
Developed stage of technical capability
at a given time as regards products,
processes and services, based on the
relevant consolidated findings of
science, technology and experience.
Statement
Expression in the content of a document
conveying information.
Subcontracting
A notified body can have part of its work
carried out by another body on the basis
of established and regularly monitored
competence.
The body subcontracted by the notified
body must be technically competent, and
display independence and objectivity
ccording to the same criteria and under
the same conditions as the notified body.
However, notification is not necessary.
The Member State that has notified the
body, which subcontracts part of its
work, must be capable of ensuring
effective monitoring of the competence
of the body subcontracted by the notified
body.
53
Izraz „normativni dokument” je opšti izraz
koji podrazumeva takav dokument kao što
su standardi, tehničke specifikacije,
pravila prakse i propisi.
Standard
Dokument, utvrđen konsenzusom i
potvrđen od strane priznatog tela, koji
propisuje, za opštu i ponovljivu upotrebu,
pravila, smernice ili karakteristike za
aktivnosti ili njhove rezultate koji imaju za
cilj da postignu optimalan stepen uređenja
u datom kontekstu. Standardi treba da se
zasnivaju na sigurnim rezultatima nauke,
tehnologije i iskustva i treba da imaju za
cilj da promovišu optimalnu društvenu
korist.
Standardna nesigurnost
Nesigurnost rezultata merenja izražena
kao standardno odsupanje.
Stanje razvijenosti tehnike
Razvijeni stepen tehničke sposobnosti u
datom vremenu kada su u pitanju
proizvodi, procesi i usluge koji se
zasnivaju na relevantnim i utvrđenim
rezultatima nauke, tehnologije i iskustva.
Izjava
Izraz koji u sadržaju dokumenta prenosi
informaciju.
Podugovaranje
Prijavljeno telo može deo svog posla da
poveri drugom telu da ga izvrši na osnovu
prethodno utvrđene i redovno praćene
stručnosti.
Telo koje je zaključlo ugovor kao podugova-
rač sa prijavljnim telom mora da bude teh-
nički kompetentno i da odražava nezavis-
nost i objektivnost prema istim kriterijumima
i pod istim uslovima kao i Prijavljeno telo.
Međutim, prijavljivanje nije potrebno.
Država članica koja ima Prijavljeno telo koje
ustupa deo svoga posla podugovaračima,
mora biti sposobna da obezbedi efektivno
praćenje kompetentnosti podugovarača sa
kojim Prijavljeno telo zaključuje ugovor.
A further condition for subcontracting is
that the conformity assessment procedure
can be subdivided into technical
operations and assessment operations,
and that the methodology used to carry
out the technical operations is sufficiently
precise. The body subcontracted by the
notified body must, nevertheless, carry
out substantial and coherent parts of
these technical operations.
Subcontracting must be based on a
contract, which makes it possible to
ensure the transparency of and have
confidence in the notified body’s
operations.
A subcontracting notified body remains
responsible for all the activities covered
by the notification. Subcontracting does
not entail the delegation of powers or
responsibilities.
Certificates are always issued in the name
and under the responsibility of the notified
body.
The conditions for subcontracting apply to
any subcontractor whether or not
established within the Community.
Supplier
Person or body that provides an object
of conformity assessment.
Surveillance
Systematic iteration of conformity
assessment activities as a basis for
maintaining the validity of the statement
resulting from attestation.
Suspension
Temporary invalidation of the statement
resulting from attestation, for all or part
of the specified scope of attestation.
Systematic error
Mean that would result from an infinite
number of measurements of the same
measurand carried out under
repeatability conditions minus a true
value of the measurand.
Notes:
54
Još jedan od uslova za podugovaranje je
da se postupak ocene usaglašenosti
može deliti na tehničke poslove i poslove
ocenjivanja i da je metodologija koja se
koristi za izvođenje tehničkih operacija
dovoljno precizna. Telo koje je
angažovano kao podugovarač od strane
prijavljenog tela, mora, u svakom slučaju
da obavi značajne i celovite delove tih
tehničkih poslova. Podugovaranje mora
da bude zasnovano na ugovoru koji
omogućava da se obezbedi
transparentnost i poverenje u poslove
prijavljenih tela.
Prijavljeno telo koje angažuje
podugovorača ostaje odgovorno za sve
poslove koje obuhvata prijavljivanje
(notifikacija). Podugovaranje ne povlači za
sobom prenos ovlašćenja ili odgovornosti.
Sertifikati (uverenja) se uvek dodeljuju u
ime i uz odgovornost prijavljenog tela.
Uslovi podugovaranja se primenjuju na
svakog podugovarača bez obzira da li je ili
nije osnovan na teritoriji Zajednice.
Isporučilac
Osoba ili telo koje daje neki predmet na
ocenu usaglašenosti.
Nadzor
Sistematsko ponavljanje aktivnosti
ocenjivanja usaglašenosti kao osnov za
potvrđivanje valjanosti uverenja koje je
proisteklo kao rezultat atestiranja.
Suspenzija
Privremeno obustavljanje uverenja koje je
rezultat atestiranja, bilo u celini ili za deo
onoga što obuhvata specificirano područje
atestestiranja.
Sistematska greška
Vrednost koja bi proistekla kao rezultat
beskonačnog broja merenja iste merne
veličine koja se izvode više puta pod
ponovljivim uslovima, minus stvarna
vrednost veličine koja se meri.
Napomene:
1. Systematic error is equal to error
minus random error.
2. Like true value, systematic error and
its causes cannot be completely
known.
TAIEX (Technical Assistance
Information Exchange Office)
The Commission's technical assistance
office, was created in response to a
proposal in the White Paper on the
preparation of the associated countries
of Central and Eastern Europe for
integration into the Union's internal
market (May 1995).
This service, managed by the European
Commission, was originally intended to
assist and inform the countries of
Central and Eastern Europe on single
market legislation so as to facilitate its
implementation. Since 1997 it has
covered all the applicant countries and
the whole of the Community acquis.
TAIEX deals with the public
administrations in the applicant countries
and the Member States and private-
sector associations. It provides the legal
texts of the Community acquis and
organises training seminars and visits by
experts to countries which so request. It
has a key role in the process of
assessing whether the legislation of the
applicant countries conforms with
Community legislation (screening). It
also assists the transposition and
implementation of the acquis in the
applicant countries. TAIEX supplements
Phare and other aid programmes since it
responds to individual requests in areas
of the acquis which are not covered by
those programmes.
TBR
Trade Barriers Regulation The Trade
Barriers Regulation is a mechanism for
Community firms and industries to act
against trade barriers affecting their
access to third country markets or the
EC market, by requesting the
Commission to investigate complaints
and to seek redress - whether by
55
1. Sistematska greška je jednaka grešci
koja je umanjena za slučajnu grešku.
2. Kao stvarna vrednost, sistematska
greška i njeni uzroci ne mogu biti
potpuno poznati.
TAIEX (Kancelraija tehničke pomoći
za razmenu informacija)
Kancelarija Komisije za tehničku pomoć za
razmenu informacija oformljena je kao
odgovor na predlog u Beloj knjizi o pripremi
zemalja Istočne i Centralne Evrope koje se
pridružuju radi integracije u tržište Evropske
unije (maj 1995).
Ova usluga, koju je vodila Evropska Komisija,
prvobitno je trebalo da pomogne i obavesti
zemlje Centralne i Istočne Evrope o
zakonodavstvu jedinstvenog tržišta i da
olakša njegovu primenu.Od 1997 godine ono
je obuhvatalo sve zemlje koje su podnele
zahteve i ceo paket zakonskih propisa
Zajednice. Kancelarija za tehničku pomoć za
razmenu informacija (TAIEX) bavi se javnom
upravom (državnom upravom) u zemljama
koje su podnele zahteve i zemljama
članicama kao i udruženjima privatnog
sektora. Ona obezbeđuje tekstove zakona iz
paketa zakona Zajednice i organizuje
seminare za obuku i posete eksperata
zemljama koje postave takve zahteve. Ona
ima ključnu ulogu u procesu ocene da li je
zakonodavstvo zemalja koje su podnele
zahteve usaglašeno sa zakonodavstvom
Zajednice (snimanje stanja). Ona takođe
pomaže u prenošenju i primeni paketa
zakona u zemljama koje su podnele zahteve.
Kancelarija za tehničku pomoć za razmenu
informacija (TAIEX) dopunjuje programe
Phare-a i druge programe za pomoć jer ona
odgovara na pojedinačne zahteve u oblastima
koje se odnose na pakete zakonskih rešenja
koja nisu obuhvaćena tim programima.
TBR (Propisi o trgovinskim
barijerama)
Propisi o trgoviniskim barijerama su
mehanizam za firme i industriju iz Zajednice
kojima deluju protiv barijera koje sprečavaju
njihov pristup tržištima trećih zemalja ili
tržištu Evropske zajednice, zahtevajući od
Komisije da ispita pritužbe i da traži način
kako to da se ispravi – bilo bilateralnim
negotiated bilateral agreement, dispute
settlement at the WTO, or retaliatory
measures. Came into effect on 1
January 1995 (COUNCIL REGULATION
(EC) No 3286/94 of 22 December 1994).
TBT
Technical barrier to trade The technical
barriers to trade (TBT) are related to
product standards and conformance. The
aim of this to ensure that mandatory
technical regulations, voluntary standards
and procedures for assessing conformity
with technical regulations and standards
do not generate avoidable obstacles.
Technical expert
Person who has special technical
knowledge and who is - additionally to
the assessors - included in the
assessment after instruction as well as
with a clearly defined task.
Test
Technical operation that consists of the
determination of one or more
characteristics of a given product,
process or service according to a
specified procedure.
Third-party conformity
assessment
Conformity assessment that is
performed by a person or body that is
independent of the respective supplier
and user interests.
Traceability
Ability to trace the history, application or
location of an entity by means of recorded
identifications. The term traceability may
have one of three main meanings:
a) in a product sense, it may relate to the
origin of materials and parts, the
product processing history, the
distribution and location of the product
after delivery,
b) in a calibration sense, it relates
measuring equipment to national or
international standards, primary
56
pregovorima za postizanje sporazuma,
rešavanjem spora u okviru STO ili
uzvratnim merama. Stupio je na snagu 0l.
januara 1995. godine. (Uredba Saveta EZ
br.3286/94, od 22.12.1994. godine).
TBT (Tehničke prepreke trgovini)
Tehničke prepreke trgovini (TBT) se
odnose na standarde proizvoda i
usaglašenost. Njihov cilj je da obezbede
da obavezni tehnički propisi, dobrovoljni
standardi i postupci za ocenjivanje
usaglašenosti sa tehničkim propisima i
standardima ne stvaraju prepreke koje se
mogu izbegavati.
Tehnički stručnjak
Osoba koja ima konkretno tehničko znanje
i koja je - pored ocenjivača, uključena u
poslove ocenjivanja usaglašenosti posle
obučavanja, a kojoj je poveren jasno
definisan zadatkom.
Ispitivanje (Test)
Tehnička operacija koja se sastoji od
određivanja jedne ili više karakterisitka
određenog proizvoda, procesa ili usluge
prema određenom postupku.
Ocena usaglašenosti koju vrši
treća strana
Ocena usaglašenosti koju vrši osoba ili
telo koje je nezavisno od interesa
odgovarajućeg isporučioca i korisnika.
Sledivost
Sposobnost da se slede (prate) istorija,
primena ili lokacija nekog entiteta uz
pomoć zapisanih identifikacionih
podataka. Izraz sledivost može imati tri
glavna značenja:
a) u smislu proizvoda, može se odnositi na
poreklo materijala i delova, istorija obrade
proizvoda, distribucija i lokacija proizvoda
nakon isporuke,
b) u smislu etaloniranja, odnosi se na
opremu za merenje prema nacionalnim ili
međunarodnim etalonima, primarnim
 standards, basic physical constants or
properties, or reference materials,
c) in a data collection sense, it relates
calculations and data generated
throughout the quality loop sometimes
back to the requirements for quality for
an entity.
All aspects of traceability requirements,
if any, should be clearly specified, for
example, in terms of periods of time,
point of origin or identification.
Transitional period
Most New Approach directives provide
for a transitional period.
Member States are obliged to allow on
their markets, until the end of the
transitional period, products designed
and manufactured according to their
national system. Thus, the manufacturer
has the choice, throughout the
transitional period, either to apply the
national system or the directive.
During the transitional period, products
conforming to all applicable directives
may be placed on the Community
market and put into service in any
Member State. Products manufactured
in line with national regulations or with
non-mandatory technical specifications
move freely according to the principles
laid down by Articles 28 and 30 of the
EC Treaty.
At the end of the transitional period, the
directive applies to the exclusion of any
national rules covering the same
products or the same essential
requirements. Consequently, only
products in compliance with the
applicable directive may be placed on
the Community market and put into
service after the transitional period.
Transparency
A key principle of the EU and WTO : All
rules and laws affecting trade must be
made public before they enter into force.
This ensures predictability in a way that
there can be no mistake or doubt about
the conformity.
57
etalonima, osnovne fizičke konstante ili
svojstva, ili referentni matrerijali,
c) u smislu prikupljanja podataka dovodi u
vezu proračune i podatke do kojih se
dolazi u čitavoj petlji kvaliteta, vraćajući
se ponekad do postavljenih zahteva za
kvalitet za bilo koji entitet.
Svi aspekti zahteva za sledivost, ako ih
ima, treba da budu jasno naznačeni, na
primer u smislu vremenskih perioda,
mesta porekla ili identifikacije.
Period tranzicije
Većina direktiva Novog Pristupa predviđa
period tranzicije.
Države članice su obavezne da dozvole
na svojim tržištima, do kraja perioda
tranzicije, prisustvo proizvoda
projektovanih i proizvedenih prema
njihovom nacionalnom sistemu. Tako,
proizvođač ima izbor, tokom celog perioda
tranzicije, da primeni nacionalni sistem ili
direktivu.
Za vreme celokupnog perioda tranzicije
proizvodi koji su usaglašeni sa
primenjenim direktivama mogu da se
plasiraju i puste u rad na tržištu Zajednice
u bilo kojoj državi članici. Proizvodi koji su
proizvedeni prema nacionalnim propisima
ili sa tehničkim specifikacijama koje nisu
obavezujuće, kreću se slobodno prema
principima određenim članovima 28 .i 30.
EC Sporazuma.
Na kraju perioda tranzicije, primenjuje se
direktiva za isključenje svih nacionalnih
propisa koji pokrivaju isti proizvod ili iste
bitne zahteve. Sledstveno tome, samo
proizvodi koji su u saglasnosti sa
primenjenom direktivom mogu da se
plasiraju na tržište Zajednice i puste u rad
nakon perioda tranzicije.
Transparentnost
Ključni princip EU i STO: svi propisi i
zakoni koji utiču na trgovinu moraju se
javno objaviti pre nego što stupe na
snagu. Ovo obezbeđuje predviđanje tako
da ne bude greške ili sumnje u pogledu
usaglašenosti.
Transparency (access to
documents)
The term "transparency" is frequently used
in Community language to mean openness
in the working of the Community institutions.
It is linked to a variety of demands for
broader public access to information and EU
documents, greater involvement in the
decision-making process and more easily
readable texts (simplification of the Treaties,
consolidation and better drafting of
legislation). Complaints regarding a lack of
transparency tend to reflect a general
feeling that the European institutions are
remote and secretive and that decision-
making procedures are difficult for the
ordinary European citizen to understand.
With specific reference to access to
documents, the Council and the
Commission adopted a code of conduct
establishing common principles for the two
institutions following a Council's decision on
20 December 1993. On the basis of this
code of conduct, the two institutions
incorporated specific provisions on access
to their documents into their rules of
procedure. The Treaty of Amsterdam has
inserted a new Article 255 on transparency
in the EC Treaty. This gives all citizens of
the Union, plus all natural or legal persons
residing or having their registered offices in
a Member State, the right of access to
European Prliament, Concil and
Commission documents.
Regulation of 30 May 2001, which is not
significantly different from previous texts,
in that it provides for two exceptions:
cases in which access is automatically
Member State, the right of access to
European Parliament, Council and
Commission documents.
TRTA
The trade-related technical assistance
(TRTA) is provided by development aid
donors to support the trade capacity
building efforts of developing countries.
Many developing countries need
assistance to enhance their capacity to
make use of the trading opportunities
offered by improved market access and
multilateral trade liberalization in
general. Trade-related technical
58
Transparentnost (pristup
dokumentima)
Izraz “transparentnost” često se koristi u
jeziku Zajednice sa značenjem otvorenosti
u radu institucija Zajednice. Ona je
povezana sa raznovrsnim zahetvima za
širi pristup informacijama i dokumentima
EU, većim uključivanjem u procese
donošenja odluka i lakšim čitanjem
tekstova (pojednostavljenje Sporazuma,
konsolidacija i lakša izrada nacrta
zakonskih tekstova). Pritužbe koje se
odnose na nedostatak transparentnosti
nastoje da odraze opšte uverenje da su
evropske institucije udaljene i tajnovite i
da su postupci za donošenje odluka teški
za običnog evropskog građanina da ih
shvati. Sa posebnim osvrtom na pristup
dokumentima, Savet i Komisija su usvojili
pravilnik za uspostavljanje zajedničkih
principa za te dve institucije prema odluci
Saveta od 20 decembra 1993 godine. Na
osnovu ovog propisa, ove dve institutcije
su uključile svoje posebne odredbe o
pristupu njihovim dokumentima u svoja
pravila postupka. Amsterdamski
Sporazum je uneo novi član 255 u
Sporazumu EZ kojim se reguliše
transparentnost. To daje svim građanima
Unije i svim privatnim ili pravnim licima
koja borave ili imaju registrovane
kancelarije u državi članici pravo, da
pristupaju dokumentima Evropskog
parlamenta, Saveta i Komisije.
Propis od 30.maja 2001 godine koji se
značajnije ne razlikuje od prethodnih
tekstova predviđa dva izuzetka: slučajeve
u kojima je pristup automatski i pravo
države članice da prtistupi dokumentima
Evropskog parmamenta, Saveta i
Komisije.
TRTA (Tehnička pomoć koja se
odnosi na trgovinu)
Tehnička pomoć koja se odnosi na trgovinu
obezbeđuje se od strane davalaca pomoći
za razvoj kako bi se podržali napori zemalja
u razvoju za izgradnju kapaciteta u trgovini .
Mnogim zemljama u razvoju je potrebna
pomoć u podizanju kapaciteta da bi mogle
da koriste mogućnosti iz oblasti trgovine
koje nude poboljšan pristup tržištu i
liberalizaciju tržišta u opštem smislu.
assistance is a key element in building
capacity in developing countries, so that
they can take advantage of the
opportunities available.
True value (of a quantity)
Value consistent with the definition of a
given particular quantity.
Notes:
1. This is a value that would be obtained
by a perfect measurement.
2. True values are by nature
indeterminate.
3. The indefinite article "a", rather than the
definite article "the", is used in
conjunction with "true value" because
there may be many values consistent
with the definition of a given particular
quantity.
Type A evaluation (of standard
uncertainty)
Method of evaluation of uncertainty by
the statistical analysis of series of
observations.
Type B evaluation (of standard
uncertainty)
Method of evaluation of uncertainty by
means of other than the statistical
analysis of series of observations
UNCTAD
United Nations Conference on Trade
and Development The United Nations
Conference on Trade and Development
meets at ministerial level every four
years. The Special Committee on
Preferences was set up by UNCTAD in
1968 for the purpose of monitoring the
application of the system of generalised
preferences. The Committee met
annually until its dissolution in 1996.
UNIDO
United Nations Industrial Development
Organisation
59
Tehnička pomoć koja se odnosi na trgovinu
je ključni element za izgradnju kapaciteta u
zemljama u razvoju, tako da one mogu da
iskoriste mogućnosti koje im stoje na
raspolaganju.
Stvarna vrednost (veličine)
Vrednost koja je saglasna sa
definicijom date konkrentne veličine.
Napomene:
1. To je vrednost koja bi se dobila
savršenim merenjem.
2. Prave vrednosti su po prirodi
neodredive.
3. Može biti više vrednosti koje su
saglasne sa definicijom date
pojedinačne veličine.
Evaluacija tipa A (standardne
nesigurnosti)
Metod evaluacije merne nesigurnosti
statističkom analizom serije posmatranja.
Evaluacija tipa B (standardne
nesigurnosti)
Metod evaluacije merne nesigurnosti
drugim sredstvima osim statističke analize
serije posmatranja.
UNCTAD (Konferencija UN za
trgovinu i razvoj)
Konferencija UN za trgvoinu i razvoj se
održava na ministarskom nivou svake četvrte
godine. Poseban Komitet za preferencijale
uspostavljen je od strane Konferencije UN za
trgovinu i razvoj (UNCTAD) 1968. godine sa
ciljem da se prati primena sistema opštih
preferencijala. Komitet se sastajao jednom
godišnje do l996. godine kada je prestao sa
radom.
UNIDO
UNIDO (Organizacija UN za industrijski
razvoj)
Unit (of measurement)
Particular quantity, defined and adopted
by convention, with which other quantities
of the same kind are compared in order to
express their magnitudes relative to that
quantity.
Notes:
1. Units of measurements have
conventionally assigned names and
symbols.
2. Units of quantities of the same
dimension may have the same names
and symbols even when the
quantities are not of the same kind
User
Person or body that has a need or
expresses a demand for a demonstration
that specified requirements are fulfilled.
By contrast with a supplier , a user may
be regarded as a person or body that
receives a statement resulting from
attestation.
New Approach directives do not lay down
obligations for users, apart from those
related to putting into service.
Community legislation concerning the
health and safety of the workplace has an
impact on the maintenance and use of
products covered by New Approach
directives that are used at the workplace.
Validation
Confirmation by examination and
provision of objective evidence that the
particular requirements for a specific
intended use are fulfilled. In design and
development, validation concerns the
process of examining a product to
determine conformity with user needs.
Validation is normally performed on the
final product under defined operating
conditions. It may be necessary in earlier
stages. The term "validated" is used to
designate the corresponding status.
Multiple validations may be carried out if
there are different intended uses.
Value (of a quantity)
Magnitude of a particular quantity
generally expressed as a unit of
60
Jedinica (merna)
Konkretna veličina, definisana i usvojena
konvencijom, sa kojom se druge veličine
iste vrste upoređuju radi izražavanja
njihovog relativnog odnosa.
Napomene:
1. Merne jedinice imaju nazive i ozake koji
su im određeni sporazumno.
2. Jedinice veličina istih dimenzija mogu
nositi iste nazive i oznake, čak i kada
veličine nisu iste vrste.
Korisnik
Osoba ili telo koje ima potrebu ili izražava
zahtev da se pokaže da su određeni
zahtevi ispunjeni. Za razliku od
isporučioca, korisnik se može smatrati
osobom ili telom kome se izdaje uverenje
kao rezultat atestiranja.
Direktive Novog Pristupa ne postavljaju
obaveze za korisnike, osim za one koje se
odnose na puštanje u rad.
Zakonodavstvo Zajednice koje se odnosi
na zdravlje i bezbednost na radnom mestu
ima uticaj na održavanje i korišćenje
proizvoda koji su pokriveni direktivama
Novog Pristupa a koje se koriste na
radnom mestu.
Validacija
Potvrđivanje, na osnovu pregleda i
odredbe o objektivnom dokazu da su
konkretni zahtevi za konkretnu
nameravanu upotrebu ispunjeni. U
projektovanju i razvoju, validacija se
odnosi na proces pregleda proizvoda radi
utvrđivanja usaglašenosti sa potrebama
kupca. Validacija se normalno vrši na
finalnom proizvodu pod definisanim
radnim uslovima. To može biti potrebno i u
ranijim fazama. Izraz “utvrđena validnost”
označava odgovarajući status. Višestruka
validacija može se sprovoditi ukoliko
postoji različita nameravana upotreba.
Vrednost (veličine)
Vrednost konkretne veličine uopšteno
izražena kao jedinica konkrentnog
particular measurement multiplied by a
number.
Examples:
a) length of a rod: 5,34 m or 534 cm;
b) mass of a body: 0,152 kg or 152 g;
c) amount of substance of a sample of
water (H20): 0,012 mol or 12 mmol.
Notes:
1. The value of a quantity may be
positive, negative or zero.
2. The value of a quantity may be
expressed in more than one way.
3. The values of quantities of dimension
one are generally expressed as pure
numbers.
A quantity that cannot be expressed as
a unit of measurement multiplied by a
number may be expressed by reference
to a conventional reference scale or to a
measurement procedure or to both.
Verification
Confirmation by examination and
provision of objective evidence that
specified requirements have been fulfilled.
In design and development, verification
concerns the process of examining the
result of a given activity to determine
conformity with the stated requirements of
that activity.
The tern "verified" is used to designate
the corresponding status.
WB
World Bank The World Bank is an
international organisation created in Bretton
Woods in 1944 in order to help in the
reconstruction and development of its
member nations. It is one of the world's
largest sources of development assistance.
WCO
The World Customs Organisation is a
multilateral body, located in Brussels,
which allows participating countries to
seek to simplify and rationalise customs
procedures.
Withdrawal
Cancellation of the statement resulting
from attestation.
61
merenja pomnožena nekim brojem.
Primeri:
a) dužina šipke: 5,34 m ili 534 cm;
b) masa tela: 0,152 kg ili 152 g;
c) količina supstancije uzorka vode (H20):
0,012 mol ili 12 mmol.
Napomene:
1. Vrednost veličine može da bude
pozitivna, negativna ili jednaka nuli.
2. Vrednost veličine može da se izrazi na
više načina.
3. Vrednosti veličina čija je dimenzija
jedan uglavnom se izražavaju kao čisti
brojevi.
Veličina koja ne može da se iskaže kao
proizvod merne jedinice i broja, može da
se iskaže pozivom na dogovorenu
referentnu skalu ili na određeni merni
postupak ili na oba.
Verifikacija
Potvrđivanje na osnovu pregleda i
odredbe o objektivnom dokazu da su
konkretni zahtevi za konkretnu upotrebu
ispunjeni. U projektu i razvoju, verifikacija
se bavi procesom ispitivanja rezultata date
aktivnosti radi usaglašavanja sa
naznačenim zahtevima za tu aktivnost.
Termin “verifikovano“ (potvrđeno) koristi
se da odredi odgovarajući status.
WB (Svetska banka)
Svetska banka je međunarodna
organizacija osnovana u Breton Vudu
1944. godine radi pomoći u rekonstrukciji i
razvoju zemalja članica. Ona je jedan on
najvećih svetskih izvora pomoći za razvoj.
WCO (Svetska carinska organizacia)
Svetska carinska organizacija je
multilateralno telo sa sedištem u Briselu i
ona omogućava zemljama učesnicama da
istražuju načine kako da pojednostave i
racionalizuju carinske procedure.
Povlačenje
Povlačenje izjave koja je rezultat
atestiranja.
Withdrawal of the presumption of
conformity
The Commission withdraws the
presumption of conformity, f it has been
established that the harmonized
standard does not fully meet the
essential requirements.
Withdrawal of notification
Withdrawal of notification takes place
when the notified body ceases to fulfill
the requirements or its obligations.
Withdrawal is the responsibility of the
notifying Member State. It can also be
the end result of an infringement
procedure.
WTO
World Trade organisation together with a
rulebook and mechanisms for free
movement of goods, established on 1
January 1995. The World Trade
Organisation (WTO) is the core of the
international rules-based system for world
trade. It provides a forum for multilateral
negotiations on trade, implementation and
compliance, including a dispute settlement
procedure. As the world economy
globalises, the WTO is the most legitimate
forum for removing obstacles to trade,
creating and enforcing global rules and
making them compatible with rules drawn
up by other multilateral bodies. The aims of
the EU’s co-operation with it are: to open
markets in goods, services and investment
according to clear rules and a timetable that
enables all countries to implement them, to
make the WTO more open, accountable
and more effective by engaging in
discussion with outside constituencies and
other organisations, to bring developing
countries fully into the WTO's decision-
taking processes, helping them to integrate
with the world economy. The WTO was set
up in 1995, but the multilateral trading
system on which it is based is far older.
Eight separate rounds of international
negotiations under the General Agreement
on Tariffs and Trade (GATT) have
progressively abolished tariffs and other
trade barriers over the past 50 years. The
WTO now has 144 members, and it is the
62
Opoziv pretpostavke o usaglaše-
nosti
Komisija vrši opoziv pretpostavke o
usaglašenosti ukoliko je bilo utvrđeno da
harmonizovani standard ne ispunjava u
potpunosti bitne zahteve.
Povlačenje (opoziv) ovlašćivanja
(prijavljivanja)
Do povlačenja prijave dolazi kada
prijavljeno telo propusti da ispuni zahteve
ili svoje obaveze. Za opoziv je odgovorna
država članica koja vrši prijavljivanje.
Opoziv takođe može biti i krajnji rezultat
prekrašajnog postupka.
WTO (STO)
Svetska trgovinska organizacija zajedno sa
knjigom pravila i mehanizama za slobodno
kretanje roba, osnovana je 1. januara 1995.
godine. STO je srž i osnova sistema
međunarodnih propisa za svetsku trgovinu.
Ona obezbeđuje forum za multilateralne
pregovore o trgovini, primeni i
usaglašavanju, uključujući i postupke za
rešavanje sporova. Pošto se svetska
privreda globalizuje, STO je najpozvaniji
forum za otklanjanje smetnji za trgovinu,
stvaranje i sprovođenje globalnih propisa
usaglašavajući ih sa pravilima koja su
postavila druga multilateralna tela. Ciljevi
EU da sarađuje sa njom su: da otvori tržišta
robama, uslugama i investicijama prema
jasnim pravilima i prema planu koji
omogućava svim zemljama da ih
primenjuju, da STO učine još otvorenijom,
pouzdanijom i efektivnijom, uključujući se u
razgovore sa ostalim korisnicimima i
drugim organizacijama, da uključe zemlje u
razvoju u procese punopravnog odlučivanja
u okviru STO, pomažući im da se integrišu
u svetsku ekonomiju. STO je osnovana
1995. godine, ali mulilateralni trgovinski
sistem na kome se ona zasniva, daleko je
stariji. Osam odvojenih rundi pregovora u
okviru Opšteg sporazuma o tarifama i
trgovini (GATT) su progresivno ukidali tarife
i druge prepreke trgovini tokom poslednjih
50 godina. STO (WTO) sada ima 144
članova i ona je jedino međunarodno telo
only international body policing trade in
goods, services and intellectual property
rights among its members. Agreements are
negotiated by governments whose aim is to
ensure there is a comprehensible, reliable
framework for importers and exporters
world-wide, enabling them to operate in the
certainty there will be no sudden,
unpredictable changes in policy. The more
members there are, the more effective the
WTO’s rules are likely to be.
63
koje vodi politiku trgovine robama,
uslugama i pravima o intelektualnoj svojini
među svojim članovima.
O sporazumima pregovaraju vlade koje
imaju cilj da obezbede sveobuhvatni,
pouzdani okvir za uvoznike i izvoznike
širom sveta da rade na osnovu poznatih
pravila, pri čemu neće biti iznenadnih,
nepredvidivih izmena u politici. Što je više
članova, utoliko će propisi STO biti efikasniji.
64
65
66
67
68
69
70
CIP - Каталогизација у публикацији
Народна библиотека Србије, Београд
339.923:061.1EU(038)=111=163.41
341.217.04(4-672EU)(031)
340.137:347.7(4-672EU)(031)
006.83(4-672EU)(031)
НИЛСЕН, Торбен Линхолм
Englesko-srpski rečnik tehničkih termina : u evropskim
direktivama Novog pristupa i Globalnog pristupa =
English-Serbian Glossary of Technical Terms : in the EU
Directives of New Approach and Global Approach /
[autori, authors Torben Lindholm Nielsen, Borislava Jakšić,
Ratko Uzunović ; prevod, translation Dragoljub Dimitrijević].
- Beograd : Danski tehnološki institut - DTI, koordinator projekta
"SCG-kvalitet" = Danish Technological Institute - DTI, Coordinator
of the Project "SCG-Quality" : Ministarstvo za unutrašnje ekonomske
odnose Srbije i Crne Gore = Ministry of Internal Economic relations
of Serbia and Montenegro, 2006 (Beograd : Vizartis). - 70 str. ; 24 cm

Podaci o autorima preuzeti iz kolofona. -

Tiraž 1.000.
ISBN 86-83979-19-9
1. Јакшић, Борислава 2. Узуновић, Ратко
а) Европска унија - Енглеско-српски речници, терминолошки
b) Европска унија - Институције - Лексикони
c) Привредно право - Хармонизација - Европска унија - Лексикони

COBISS.SR-ID 129738252

71
 PROJEKAT EU/EAR
“SCG – KVALITET”

ENGLESKO – SRPSKI

REČNIK TERMINA
U EVROPSKIM DIREKTIVAMA
NOVOG PRISTUPA I GLOBALNOG PRISTUPA

- SA TUMAČENJEM POJMOVA -

72