DIGESTIO -APARATUA

Elikagaiak mantenugaiak

IRAITZ - APARATUA
Hondakin substantziak kanporatzen ditu

NUTRIZIOA
ZIRKULAZIO- APARATUA
Elikagaiak + O2
Garraiatzen ditu
Hondakinak + CO2
ARNAS - APARATUA
O2 lortzea
gas trukea
CO2 kanporatzea
•Zelulak inguratzen dituen likido multzoa da.
•Likido horretatik hartzen dituzte behar dituzten substantziak, eta likido horretara
isurtzen dituzte beren hondakinak.
•Barne inguruneari propietateak aldaketarik gabe eustea HOMEOSTASIA da (edo barne-
inguruneko propietateak egonkor mantentzea)
•Gizakiongan hauek osatzen dute barne-ingurunea:
o Likido interstiziala.
o Odola.
o Linfa.

LINFA

ODOLA
LIKIDO
INTERSTIZIALA
 ODOLAREN ZIRKULAZIO SISTEMA
Arduratzen da :
•Mantenugaiak eta oxigenoa
organismo osoan banatzeaz.
•Zelula guztietan sortzen diren
hondakinak biltzeaz eta
kanporatzeaz .
•Zirkulazio sisteman ibiltzen den
likidoa odola da.
LIKIDO INTERSTIZIALA
•Zelulen artean dagoen likidoa da.
•Odoletik ateratzen den likidoa da.
•Linfaren sistemak likido
interstizialaren soberakinak biltzen
ditu.
LINFAREN ZIRKULAZIO SISTEMA
Arduratzen da :
•Zelulen artean geratzen den likido-
soberakina biltzeaz eta odolera
itzultzeaz.
•Hesteetan xurgatzen diren gantzak
garraiatzeaz .
•Linfa sisteman ibiltzen den likidoa
linfa da.
 A:
Odolak likido interstizialari mantenugaiak
eta oxigenoa uzten dizkio.
Honen ondorioz homeostasia aldatzen da .

ODOLAREN ZIRKULAZIO-SISTEMA

LINFAREN ZIRKULAZIO-SISTEMA

B: C:
Zelulek metabolismorako behar dituzten Linfaren sistemak likido
oxigenoa eta mantenugaiak hartzen dituzte interstizialaren soberakinak biltzen
likido interstizialetik. ditu.
Soberan dagoen likidoak kanporatu behar Likido hori linfa-hodietara igarotzen
dira homeostasia berreskuratzeko da eta odolera itzultzen du.
Homeostasia berreskuratu da.
 LINFAREN ZIRKULAZIO-SISTEMA
Linfaren zirkulazio-sistema gorputz guztian zehar banatuta dauden hodi sare batek eta
linfa-gongoilek osatzen dute.
 LINFA- KAPILARRAK LINFA- HODIAK
• Hodi itsuak dira. • Zainen antzekoak
• Oso meheak eta
LINFA- KAPILARRAK dira.
adarkatuak . • Linfa-kapilarrak
• Zelulen inguruko baino hodi
likido-soberakina zabalagoak dira.
biltzea da haien • Bere barruan
funtzioa. balbulak dauzkate,
LINFA-GONGOILAK linfari noranzko
bakarrean
zirkulatzen uzteko.
• Odolaren
zirkulazio-sisteman
amaitzen dira, eta
hara isurtzen dute
beren edukia.

LINFA- GONGOILAK
• Zabalgune txikiak dira.
• Linfa-gongoilak oso ugariak dira: galtzarbeetan, izterrondoetan , lepoan eta arteria eta zain
nagusietan.
• Bere barruan defentsa-zelula kopuru handia dago.
• Mikroorganismoen kontra egiten dute funtzioa. Hori gertatzen denean gongoilak handitu
egiten dira eta horregatik, uki ditzakegu.
 ODOLA
• Likido likatsua da.
• Kolore gorria du. Odolak 2 osagai mota ditu:
• Zapore gazia du. • Plasma
• Odol hodietan dabil. Leukozitoak
• Gutxi gora behera 5L odol inguru dauzkagu. • Odol-zelulak Eritrozitoak
Tronbozitoak

ERITROZITOAK
GLOBULU GORRIAK
PLASMA

KAPILARRAK

LEUKOZITOAK
GLOBULU ZURIAK
PLAKETAK
TRONBOZITOAK
 PLASMA
• Kolore horixka duen likidoa da (odolaren %55 osatzen du).
• %90 urez osatuta dago.
• Disoluzio bat da:
o Proteinak: proteinarik gabe : odol seruma.
• Fibrinogenoa: koagulazioan parte hartzen du
• Hemoglobina: Sustantziak garraiatzen ditu
• Antigorputzak: Organismoa babesten dute.
o Gluzidoak
o Lipidoak
o Gatz mineralak
o Gasak ( O2 , CO2 , N2 ...)
• Solido bihurtzean: koagulazioa deitzen diogu prozesuari.

a. ODOLA
b. PLASMA
c. LEUKOZITOAK ETA TRONBOZITOAK
d. ERITROZITOAK
 ODOL- ZELULAK
• Odol-zelulek odolaren gainerako %45 osatzen dute.
• Odol-zelulak bizkarrezur-muin gorrian sortzen dira.
• Muin gorri hori zenbait hezurren barnean sortzen da, esate
baterako, izterrezurrean.
 LEUKOZITOAK edo GLOBULU ZURIAK

• Zelula handienak dira.

• Nukleoa dute.
• Organismoa infekzioetatik babesteko funtzioetan
hartzen dute parte.
• Bost motatakoak dira: neutrofiloak, eosinofiloak,
basofiloak, linfozitoak eta monozitoak.
• Leukozitoen bizitzak ez du iraupen bera.
• 5.000-10000 / mm3 daude.
 NEUTROFILOAK LINFOZITOAK

EOSINOFILOAK

MONOZITOAK

BASOFILOAK
 ERITROZITOAK edo GLOBULU GORRIAK

• Odol-zelularik ugarienak dira.

• Disko ahurbiko zelula txikiak dira.
• Ez dute nukleorik.
• Bere barruan hemoglobinak O2 eta CO2 garraiatzen
ditu.
• Hemoglobinak ematen die kolore gorria.
• 4 hilabete inguruko bizia dute.
• 4,5-5,5 milioi / mm3.
 PLAKETAK edo TRONBOZITOAK

• Zelula zatiak dira (ez dira benetako zelulak).

• Ez dute nukleorik.
• Odolaren koagulazioan hartzen dute parte haustura txikiak itxiz.
• Ugaztunek nukleorik gabeko plaketak dituzte eta bestelako
animalia ornodunek tronbozitoak nukleoarekin.
• 8 egunetik 12ra bitartean bizi dira.
• 150.000-450.000 milioi / mm3.
 ODOLAREN FUNTZIOAK
• SUBSTANTZIA SOLIDOAK ETA GASEOSOAK GARRAIATZEN DITU (mantenugaiak ehun
guztietara garraiatzen ditu eta han, hondakinak jaso eta iraitz-aparatura eramaten ditu.
Gainera, CO2 jasotzen du arnas aparatura garraiatu eta kanporatzeko)
• ORGANISMOA BABESTEN DU (Gure organismoa zaintzen eta babesten duten leukozitoak
aurki ditzakegu)
• HEMORRAGIAK KONTROLATZEN LAGUNTZEN DU (Odol-hodiren bat apurtzean, plaketek
eta fibrinogenoak haustura hori buxatzen laguntzen dute)
• GORPUTZEKO TENPERATURA ERREGULATZEN DU (Metabolismoak behar bezala
funtzionatzeko, gorputzak 37 º C inguruko tenperatura izan behar du)
 MANTENUGAIAK HONDAKINAK
GARRAIATZEA GARRAIATZEA KOAGULAZIOA

HORMONAK
GARRAIATZEA

TENPERATURA
ERREGULATZEA

OXIGENOA
GARRAIATZEA
ORGANISMOA
BABESTEA
 ODOL - HODIAK
ARTERIAK ZAINAK
Bihotzetik organo guztietara Organoetatik bihotzera
eramaten dute odola. eramaten dute odola.
Paretak oso gogorrak, Paretak ez dira arterienak
lodiak eta elastikoak dira: bezain sendoak eta
bihotzak bultzatutako elastikoak: presio txikiagoa
odolaren presio handia jasan behar baitute.
jasateko.
Arteriak gero eta Zeluletatik kapilarrak
meheagoak dira: arteriolak ateratzean gero eta
izenekoak. diametro handiagoa dute
eta benulak deitzen dira.
Bere barruan balbulak
dituzte odolak atzera ezin ez
dezan, eta odola errazago
gorantz joateko.
KAPILARRAK
Mikroskopiko hodiak dira.
Sare moduko bat eratzen
dute.
Arteriolak eta benulak
lotzen dituzte kapilarrek.
Kapilarren paretek geruza
mehe bat dute: endotelio
kapilarra.
Kapilarren bidez egiten da
odolaren eta zelulen arteko
gas, mantenugai eta
hondakin-trukea.
 KANPOKO TUNIKA
ERDIKO TUNIKA

ARTERIA

ZAINA

BARRUKO TUNIKA

ZAINEKO BALBULA

BARRUKO TUNIKA
ERDIKO TUNIKA

KANPOKO TUNIKA

KAPILARRAK
 BIHOTZA

•Organo gihartsua da.

•Eskumuturreko tamainua du.
•Toraxaren ezkerrerantz, bi biriken artean kokatuta dago.
•Bihotzaren paretak gihar ehunez osatuta dago: miokardioa.
•Bihotzak odol-hodietan zehar ponpatzen du.
2 aurikula (goikoak)
•4 zatiz banatuta dago
2 bentrikulu (behekoak)
Balbula MITRALA (ezk)
•Alde bakoitzeko 2 barrunbeak komunikatuta daude:
Balbula TRIKUSPIDEA (esk)

•Balbulek aurikuletatik bentrikuluetara odola igarotzen uzten dute.

•Bihotzetik ateratzen direnak arteriak dira: - Aorta-arteria (ezk)

- 2 birika-arteria (eskuineko bentrikulutik)

•Bihotzera ailegatzen direnak zainak dira: - 2 kaba (goikoa eta behekoa)

- 4 birika-zain (2 ezk. eta 2 esk.)
 AORTA ARTERIA
GOIKO KABA ZAINA
BIRIKA ARTERIA
ESKUINEKO
AURIKULA AORTA BALBULA
SIGMOIDEA
BIRIKA ARTERIA
BIRIKA ZAINAK
BIRIKA ZAINAK EZKERREKO
AURIKULA
BALBULA BALBULA MITRALA
TRIKUSPIDEA

ESKUINEKO BIRIKA BALBULA

BENTRIKULUA SIGMOOIDEA
EZKERREKO
BEHEKO KABA ZAINA BENTRIKULUA
ARTERIA BENTRIKULU ARTEKO
KORONARIOAK PARETA
 1
17
2
16
3
15
4
14 5

13 6

12 7

11 8

10 9
Ezkerreko aurikulara iristen diren lau birika-zainek oxigenoan aberatsa den odola dakarte.

Eskuineko aurikulara iristen diren bi kaba zainek karbono dioxidoan aberatsa den odola
dakarte.

Ezkerreko bentrikulutik ateratzen den aorta arteriak oxigenoan aberatsa den odola
eramaten du.
Eskuineko bentrikulutik ateratzen diren bi birika arteriak karbono dioxidoan aberatsa den
odola eramaten dute.

Arteria koronarioek: bihotzari oxigenoa eta

mantenugaiak ematen dizkiote egoera onean egoteko.
 BIHOTZAREN ZIKLOA

Bihotzak ponpa gisa jarduten du, odolari indar eman eta gorputzeko odol-hodietan zehar
ibilarazten baitu.
Bihotzaren funtzionamendua 2 mugimendu koordinatuetan oinarritzen da.
SISTOLE AURIKULARRA SISTOLE BENTRIKULARRA DIASTOLE OROKORRA
Aurikulak uzkurtzen dira. Bentrikuluak uzkurtzen dira. Aurikulak eta bentrikuluak
erlaxatzen dira.
Balbula mitrala eta Birika-balbula eta aorta- Balbula mitrala eta
trikuspidea irekitzen dira. balbula irekitzen dira. trikuspidea ixten dira.
Odola bentrikuluetara Odola arterietara sartzen da. Odola aurikuletara sartzen
igarotzen da da.
Balbula mitrala eta
trikuspidea itxita daude.
 SISTOLE
AURIKULARRA

SISTOLE
BENTRIKULARRA

DIASTOLE
OROKORRA
Bihotzaren taupadak: balbulak ixtean entzuten dugun soinua da.
Bi soinu daude:
•1. (lub) Mitral eta trikuspide balbulek ixtean egiten duten soinu baxua eta luzea da .
•2. (dup) Balbula sigmoideek ixtean egiten duen soinu argia eta laburra.
Batzuetan, odola behar bezala funzionatzen ez duten bihotz-balbuletatik igarotzen
denean, ohikoak ez diren hotsak entzuten dira, hala nola, murmurioak.
 ZIRKULAZIOA DA:

•BIKOITZA: odolak bi bide

independente egiten dituelako:
1. Zirkulazio txikia edo
birika-zirkulazioa.
2. Zirkulazio handia edo
sistemikoa.

•OSOA: oxigenoa daraman odola

nahasten inoiz ez delako karbono
dioxidoa daramanarekin.

•ITXITA: beti odola hodietan

zehar dabilelako.
EZKERREKO AURIKULA BALBULA MITRALA EZKERREKO BENTRIKULUA AORTA-BALBULA-SIGMOIDEA

AORTA ARTERIA ARTERIOLAK KAPILARRAK ZELULA GUZTIAK

KAPILARRAK ZAIN TXIKIAK KABA ZAINAK ESKUINEKO AURIKULA

BALBULA TRIKUSPIDEA ESKUINEKO BENTRIKULUA BIRIKA-BALBULA SIGMOIDEA BIRIKA ARTERIA

BIRIKA ALBEOLOAK BIRIKA ZAINAK EZKERREKO AURIKULA

 BIRIKA-ZIRKULAZIOA
•Eskuineko bentrikulutik ateratzen da
odola CO2 -z beteta birika-arterian
zehar (Sistole bentrikularrari esker)
•Birika-arteria bitan adarkatzen da,
batek eramaten dute odola
eskuineko birikara eta besteak
ezkerrekora.
•Birika-balbula sigmoideak ez dio
uzten odolari atzera egiten.
•Gero eta adar gehiago adarkatzen
dira eta albeoloetara iristen direnak
dira kapilarrak.
•Albeoloetan eta bere inguruko
kapilarretan GAS-TRUKEA gertatu
ondoren, odola oxigenoz beteta
kapilarretatik benuletara joango da.
•Birika bakoitzeko benulak elkartu eta
lau birika-zainen bidez odola
ailegatuko da bihotzera , ezkerreko
aurikulara diastole aurikularra
gertatu ondoren (2 birika-zain
eskuineko birikatik datoz, eta beste
biak, ezkerrekotik).
 ZIRKULAZIO SISTEMIKOA
•Ezkerreko bentrikuluan hasten da.
•Sistole bentrikularra gertatu eta
oxigenatutako odola gorputz guztira
ponpatzen da aorta-arterian barrena.
•Aorta-balbula sigmoideak ez dio uzten
odolari atzera egiten.
•Aorta bitan adarkatzen da: goranzkoa
(burura, sorbaldetara eta besoetara darama)
eta beheranzkoa (gorputzeko gainerako
ataletara darama).
•Bihotzetik urrundu ahala, aorta adarkatzen
da arteriolak eta kapilarrak eratzeko.
•Kapilarren bidez, oxigenoa eta
mantenugaiak ailegatzen dira zelula
guztietara, eta zelula-metabolismoaren
ondorioz sortutako hondakinak eta karbono
dioxidoa biltzen dituzte.
•Kapilarrek elkartzean benulak eta gero
zainak sortzen dira.
•Karbono dioxido asko eramaten duten goiko
eta beheko zainak ailegatzen dira eskuineko
aurikulara diastole aurikularra gertatu
ondoren eta hemen amaitzen da.
Gure gorputzeko sortzen dituzten hondakin
substantziak odolera igarotzen dira eta
odolak iraitz organoetara eramaten ditu,
gorputzetik kanporatu ahal izateko,
kaltegarriak izan gaitezke.

IRAIZKETAREN BITARTEZ, ZELULA

METABOLISMOAN SORTZEN DIREN
HONDAKIN-SUBSTANTZIAK
ORGANISMOTIK KANPORATZEN DIRA.
 ORGANOAK HONDAKIN-SUBSTANTZIAK NOLA KANPORATU?
GILTZURRUNAK Metabolismoan sortzen Gernuan
diren substantzia toxikoak
botatzen dituzte.
BIRIKAK Karbono dioxidoa Arnasketan
kanporatzen dute.
GIBELA Botikak hartzearen ondorioz Behazunarekin eta
sortutako hondakinak gorotzetan
IZERDI GURUINAK Metabolismoan sortzen Izerdian (gernuaren oso antzekoa
(Larruazalean barreiatuta dauden diren substantzia toxikoak da baina diluituagoa)
guruin exokrinoak)
botatzen dituzte.
 KABA ZAINA AORTA ARTERIA

GILTZURRUN ZAINAK
• GILTZURRUNAK EZKERREKO
• GERNUBIDEAK GILTZURRUNA

ESKUINEKO
GILTZURRUN ARTERIAK
GILTZURRUNAK: GILTZURRUNA

•12cm inguruko luzera dute.

•Sabel-barrunbearen atzealdean
daude.
•Azken orno torazikoaren eta 3. orno
lunbarraren artean.
•Odola garbitzen dute.
•Hondakinak dituen odola daraman
giltzurrun-arteria iristen da giltzurrun
bakoitzera.
•Odol garbia daraman giltzurrun – zain
irteten da giltzurrun bakoitzetik.
•Gernua sortzen da.
 GERNUBIDEAK:
• UreterraK:
Giltzurrun bakoitzetik ateratzen den hodi
bat da.
• Gernu-maskuria
Poltsa gihartsu eta malgu bat da, han
gernua geratua da.
• Uretra
Gernu kopuru nahikoa metatzen denean,
hodi horretatik kanporatzen dugu.
URETERRAK Ekintza honi pixa egitea deritzo.
o GIZONEZKOEN uretra: 16-20 cm luze
da, eta funtzio bikoitza du:
URETRA GERNU- Gernua eta esperma kanporatzea.
MASKURIA o EMAKUMEZKOEN uretra: 4 cm luze
du eta ez du loturarik hodi
genitalekin.
GILTZURRUNEN ZATIAK:
• AZALA: Kanpoaldeko zatia da.
AZALA NEFRONAK
• MUINA: Azalaren azpian dago.
Giltzurrun-piramide izeneko kono
formako egiturek osatzen dute. GILTZURRUN ARTERIA

GILTZURRUN ZAINA
• GILTZURRUN-PELBISA:
Inbutu itxura duen barrunbea da.
Giltzurrun piramideak eta ureterra
lotzen ditu.

GILTZURRUN
PELBISA

GILTZURRUN
BAKOITZAK MILOI BAT
URETERRA GILTZURRUN
NEFRONA INGURU PIRAMIDEA
DITU. GILTZURRUN
MUINA
GERNUA EKOIZTEA. NEFRONAK
Urak
Gatz mineralek
Hondakin-substantziek osatzen dute GERNUA
Ureak
Azido urikoak
 HODI
HODI BIHURGUNETSU NEFRONAK
BIHURGUNETSU DISTALA
PROXIMALA •GLOMERULUA
Kapilarren multzoa da.
BOWMANEN Hondakinak uztera doan odola ibiltzen
KAPSULA
da.
•BOWMAN-EN KAPSULA
Poltsa baten antzekoa da.
Glomeruluaren hormen eta kapsularen
artean gertatzen da iragazketa-
prozesua.
Ura eta odol-plasmaren molekula
gehienak, odol zelulak eta proteinak
GLOMERULUA izan ezik, kapilarretatik iragazi ondoren
iristen dira kapsulara.
Giltzurrunek 180 L plasma iragazten dituzte
egunean.
HODI •HODI BIHURGUNETSU PROXIMALA
HENLEREN BILTZAILEA
LAKIOA
Hasten da birxurgapena. Substantzia
erabilgarriak birxurgatzen dira odolera:
glukosa, iragazitako ura, aminoazidoak,
ioiak eta bitaminak.
•HENLE-REN LAKIOA
U itxurako hodi mehe bat da.
Ioiak eta ur kantitate txiki bat xurgatzen
dira.
•HODI BIHURGUNETSU DISTALA
Ioiak xurgatzen dira (ia ez da urik xurgatzen)

•HODI BILTZAILEA
Eratzen ari den gernua hodi honetara iristean, uraren %95 eta erabil
daitezkeen substantziak birxurgatuta daude jada.
Gernua giltzurrun-pelbisera iristen da eta ondoren urterretara, gernu-
maskurira eta uretratik kanporatzen da.