1.

CİLT: İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

BÖLÜM: 1
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

Çağ Avrupası’nın dini ve siyasi 7.

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

hayatında etkili oldu.
ÇÖZÜMLER * Eski Çağ sona erdi. Orta Çağ
başladı.
* Skolastik düşünce gelişmiştir. K.batı
1. Uygur: Yerleşik hayata geçen ilk (Kilise öğretilerini benimseyen, bi- Afrika
Türk devletidir. limsel çalışmalara kapalı bir anla-
Göktürk: Türk adını kullanan ilk yış) Kavimler Göçü'nün sonucun-
da Skolastik düşüncenin önem

İNFORMAL YAYINLARI
Türk devletidir.

İNFORMAL YAYINLARI
kazanmasıyla bilim ve teknikte Harita üzerindeki göç yönlerini
Asya Hun: Tarihte bilinen en eski gösteren oklara baktığımızda;
önemli gelişmeler yaşanmamıştır.
Türk devletidir. Türklerin Suriye, Balkanlar, Gü-
Verilen metinde bilim ve teknikte
Hazar: Museviliği benimseyen neydoğu Asya ve Karadeniz’in
önemli gelişmeler yaşandığından
Türk devletidir. kuzeyine göç ettiklerini söyleye-
bahsedilmiyor.
Avar: İstanbul’u kuşatan ilk Türk biliriz. Kuzeybatı Afrika’ya göç
devletidir. Cevap D yapıldığını söyleyemeyiz.
Cevap C Cevap E
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

2. Karadeniz’in kuzeyinden
Avrupa’ya göç eden Türk kavim-
leri arasında Avarlar, Peçenekler,
Hunlar (Avrupa Hun), Kıpçak-
lar yer alır. Fakat Uygurlar Orta
Asya’da; Karluk, Basmil ve Uygur
Türkleri tarafından Orhun Nehri
İNFORMAL YAYINLARI
8. Çinliler, Asya Hun Devleti’nin
akınlarını durdurmak için Çin
Seddi’ni inşa ettiler.
Cevap B
5. Orta Asya’da Türk boyları ara- 9. Hristiyanların günahlarından do-
sındaki siyasi anlaşmazlıklar ve

İNFORMAL YAYINLARI
kenarında kuruldu. Uygurların ku- layı Tanrı’nın kendilerini cezalan-
rucusu Kutluk Bilge Kül Kağan’dır. bunun yol açtığı savaşlar Türk dırmak amacıyla gönderildiğini
göçlerine neden olan olaylardan düşündükleri ve “Tanrı’nın Kam-
Cevap E biridir. çısı” olarak nitelendirdikleri, dö-
Verilen metne baktığımızda; neminde Avrupa Hun Devleti’nin
3. Orta Asya Türk Göçlerinin So- B) Türk göçlerinde kültürel etkile- en parlak zamanını yaşadığı Türk
nuçları şim olduğuna, hükümdarı Atilla’dır.
- Göç etmeyen Türklerden bir kıs- C) Boylar arasında çıkar çatışma- Cevap D
mı Orta Asya’da kaldı. ları olduğuna,
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

- Kavimler yer değiştirdi. D) Savaşı kaybeden tarafın ege-

10. Çin kaynaklarına göre, Orta
- Yeni devletler kuruldu. menlik altına girmek istemediğine,
Asya’da kurulan Asya Hunları
- Kavimlerin etkileşimleri sonrası E) Orta Asya’da kurulan Türk dev-
evlerini topraktan yapmış, Volga
kültürel yapılarda değişmeler ya- letlerinin boylar halinde yaşadığı-
kıyılarıyla Kırım arasında kurulan
şandı… na ulaşabiliriz.
Hazarların evleriyse hep ahşap
B seçeneğindeki dünyada nüfus Metinden hareketle siyasi an- olup yalnız hakan sarayı ve kale
artışının olması ifadesi göçlerin laşmazlıklar ve savaşlar sonrası taştan yapılmıştır.
sonucu olarak değerlendirilemez. göçlere Türk boylarının hepsinin
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Verilen metinden Asya Hunlarının

Göçler sonrası bir bölgeden baş- katıldığı ile ilgili bir bilgiye ulaşa-
evlerini topraktan yapmasına,
ka bir bölgeye nüfus hareketliliği mayız. Güçlü olan boylar kalmış
Hazarların evlerini ahşaptan ve
yaşanmıştır. Nüfus artmamıştır. mücadeleyi, savaşı kaybeden
hakan sarayını taştan yapmala-
boylar göç etmiştir.
Cevap B rına bakarak, doğa şartlarının
Cevap A insanların yaşam biçimini etkiledi-
ği ifadesine ulaşabiliriz. Türklerin
4. Kavimler Göçünün Sonuçları
daha çok göçebe yaşadıkları ve
* Türk kültürü Avrupa’da yayılmış- Çin mimarisinden etkilendiği ifa-
tır. Avrupa Hun Devleti kuruldu. delerine ulaşamayız.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

* Avrupa’nın etnik yapısı değiş-

Cevap A
miştir. Avrupa’nın bugünkü millet-
leri oluştu.
* Roma İmparatorluğu güç kay- 11. Ammianus, Hunların uzak me-
betmeye başlamıştır. Roma İm- safelere kadar ok atmada ma-
paratorluğu 395'te Doğu Roma 6. Türkler göçlerle geniş bir coğraf- haretli olduklarından iyi savaşçı
ve Batı Roma olmak üzere ikiye yaya yayıldıklarından (Mezopo- olduklarından yay ve kement
tamya, Anadolu, Çin, Hindistan,
İNFORMAL YAYINLARI

kullanmakta eşsiz olduklarından

İNFORMAL YAYINLARI

ayrıldı.
Orta Avrupa, Balkanlar ve Sibirya) bahsetmiştir. Bu bilgiden Hunların
* Hristiyanlık, barbar kavimler ara-
Türk tarihini incelemek zorlaşmış- savaş aletlerini (ok, yay…) etkin
sında yayıldı.
tır. III. öncülün Türk tarihinin ince- kullandığını söyleyebiliriz. Am-
* Avrupa’da mutlak krallık sistemi lenmesinin zorlaştırması ile ilgisi mianus Türklerin savaş taktiği hi-
zayıfladı. Feodalite-Derebeylik yoktur. lal taktiğinden ve onlu sistemden
Sistemi ortaya çıktı.
Cevap D bahsetmemiştir.
* Kavimler Göç’ünden fazla etki-
lenmeyen kilise ve papalık Orta Cevap B

Tarihin Kara Kutusu 2

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

12. Aşkabat yakınlarında Anav’daki 2. Birinci Göktürk Devleti’ne en par- 8. Uygurlar, 745 yılında Karluk

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

bir kurganda yapılan kazıda en lak dönemini yaşatan, Avarların ve Basmillerle birleşip Göktürk
alt katta evleri kerpiçten yapılmış Orta Asya’daki siyasi varlığını Devleti’ni yıkarak yerine Orhun
bir köy bulunmuştur. Burada yapı- sonlandıran ve ülke sınırlarının Nehri kıyılarında başkent Ötüken
lan kazıda ev ve köy kalıntılarına batıda Hazar Denizi’ne kadar ge- olmak üzere yeni bir devlet kur-
rastlanması (B) Buranın bir yerle- nişlemesini sağlayan hükümdar muşlardır. Dokuz aile birliğinden
şim alanı olduğunu, (D) Burada Mukan Kağan’dır. oluşan Uygurlar, Karluk ve Bas-
topluluk halinde yaşandığını gös- mil topluluklarını da itaatleri altına
Cevap A
terir. Çıkan eşyalar arasında el alarak bu sayıyı on bire çıkarmış-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
değirmenlerine rastlanması, kö- lardır.
mür haline gelmiş buğday ve arpa 3. Asya Hun Devleti’nin hükümdar- Uygurlarla ilgili verilen metne bak-
tanelerinin olması (C) tahıl ürünle- ları arasında; Teoman ve Mete tığımızda; Dokuz aile birliğinden
rinin tanındığını gösterir. İnsan ve Han yer almaktadır. Kutluk Kağan oluşan Uygurlar, Karluk ve Bas-
hayvan heykellerine rastlanması ise II. Göktürk Devleti'nin kurucu- mil topluluklarını da itaatleri altına
(A) sanatla uğraşıldığını gösterir. sudur. alarak bu sayıyı on bire çıkarmış-
Fakat sorudaki verilen bilgilere Cevap D lardır ifadesinden Uygurların fark-
baktığımızda üretim gereçlerinin lı toplulukları bir araya getirdiği
ortak kullanıldığı ile ilgili bir bilgi- bilgisine ulaşabiliriz.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ye ulaşamayız. 4. Göktürklerin (I) ilk kez Türk adı-
nı taşıyan kavim olması ve (III) Cevap B
Cevap E kendilerine özgü yazıya geçme-
leri (Göktürk Alfabesi) ulusçu bir
13. Türk kültürünün çıkış bölgesi olan devlet anlayışı benimsediklerini
Tanrı ve Altay dağları arasında- gösterir. Diğer öncüller ulusçuluk-
ki Orta Asya’nın bozkırlarında, la ilgili değildir. 9. Uygurlar Dönemi’nde Gerçekle-
iklimin değişken ve sert olması, şen Olaylar
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap A
uzun mesafelere ulaşmada hızlı -Tapınak yapımına önem verilme-
hareket edilmesini gerektirmiş- si
tir. Bu zorlu coğrafyalar Türklerin 5. Türk kelimesini kendi adında kul-
-Karabalgasun Yazıtları’nın dikil-
ata önem vermelerinde ve doğa lanan ilk devlet Göktürklerdir. Bu
mesi
ile mücadele etmelerinde etkili da Göktürklerin milliyetçi bir anla-
yış benimsediğini gösterir. -Maniheizm dininin kabul edilmesi
olmuştur. Verilen bilgilerden Türk-
lerin yerleşik hayata geç geçtikleri -Yerleşik hayata geçilmesi
Cevap E A seçeneğindeki Çin Seddi’nin
bilgisine ulaşamayız.
yapımı Asya Hunları Dönemi’ne
Cevap E
KARA KUTU YAYIN

aittir.
KARA KUTU YAYIN

6. 50 yıllık Çin esareti döneminde

Kürşat 39 arkadaşıyla Çin sara- Cevap A
14. Altaylarda Pazırık kurganlarında yını basmıştır. Kürşat İsyanı, Türk
bulunan halı ve Kazakistan’da tarihinde ilk bağımsızlık isyanı
Alma Ata şehri yakınlarındaki Esik olarak bilinir. Daha sonra Kutluk
kurganındaki altın elbiseli adam Kağan öncülüğünde II. Göktürk
zırhı Hunlara aittir. Devleti kurulmuştur. I. ve II. ön-
cüller doğrudur. Fakat Türkler 10. Slav topluluklarının birbirleriyle
Cevap D
İNFORMAL YAYINLARI

kaynaşıp bütünleşmesi Avarların

İNFORMAL YAYINLARI

İslamiyet’i Talas Savaşı (751)

sonrası dönemlerde benimsemiş- tarihteki etkilerinden biridir. Ay-
tir. rıca Avarlar hem Asya hem de
Avrupa’da devlet kuran bir toplu-
Cevap D luktur. İstanbul’u kuşatan ilk Türk
TEST - 2 devletidir. Hristiyanlığı benimse-
ÇÖZÜMLER 7. (A) seçeneğindeki “Türkistan’ın diler ve yerli halkla kaynaşarak
Sincan özerk bölgesinde yaşayan benliklerini kaybettiler. Frankların
topluluklardan biri Uygurlardır” saldırıları sonucu yıkıldılar. A, B,
1. Çağdaş devlet demek aynı çağ- D ve E seçeneklerinde verilen
ifadesi Türk tarihiyle ilgili doğru bir
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

da, aynı zaman diliminde yaşayan özelliklerin Avarlarla bir ilgisi yok-
devletler demektir. bilgidir.
tur.
IV. yüzyıl sonundan XV. yüzyıl Diğer seçeneklerdeki bilgiler doğ-
ortasına kadar varlığını sürdüren ru olmayıp doğru bilgiler aşağıda Cevap C
Doğu Roma İmparatorluğu (Bi- verilmiştir.
zans) ile Asya Hun çağdaş de- Orta Asya’da kurulan ilk Türk dev-
ğildir. leti Göktürklerdir. (Hunlar)
Bizans: 395-1453 Avrupa Hunlarının kurucusu Mete
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Asya Hun: MÖ 220 -MS 216 Han’dır. (Balamir) 11. 562’de Bayan Han tarafından
Karluklar Avrupa’da devlet kur- Orta Avrupa’da kurulan, 805’te
Avar: 562 - 805
muştur. (Asya) Franklar tarafından yıkılan ve
Uygur: 744-840
Alparslan Malazgirt Savaşı’nı İstanbul’u iki kez kuşatan devlet
Akhun: 367-557 Avarlar’dır.
Haçlılara karşı kazanmıştır. (Bi-
Hazar: 630-968 zans) Cevap C
Cevap A Cevap A

3 Tarihin Kara Kutusu

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

12. Avarlar (Juan Juanlar 562 - 805) 15. Karluklar 2. Kut: İslamiyet öncesi Türk devlet-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

* Avarların Moğolistan bölgesin- Göktürklere karşı sık sık ayak- lerinde hükümdara yönetme yet-
de kurdukları devlet Göktürkler lanan, Uygurlar Dönemi’nde uğ- kisinin Tanrı tarafından verildiği
tarafından yıkıldıktan sonra, Orta radıkları baskılar üzerine batıya inancıdır.
Avrupa’da başında Bayan Han’ın göç eden ve Karahanlı Devleti’nin Tarkan: Askeri yönetici
bulunduğu ikinci bir devlet kurdular. kuruluşunda rol oynayan Türk Kımız: Kısrak sütü
* Çin kaynaklarında Juan-Juan, topluluğudur. İslamiyet’i topyekûn Kağan: Hükümdar
Arap ve Bizans kaynaklarında seçen ilk Türk boyudur. Talas
Yuğ: Cenaze merasimi
Avar adıyla anılır. Savaşı’nda Müslümanların yanın-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
da yer alarak Orta Asya’nın Çin- Cevap C
* Hem Asya hem de Avrupa’da
devlet kuran bir topluluktur. lileşmesini önlediler. Türgişler’e
son verdiler. Cengiz Han’a itaat 3. Kut: İslamiyet öncesi Türk devlet-
* İstanbul’u kuşatan ilk Türk
eden ilk Müslüman Türk topluluğu lerinde hükümdara yönetme yet-
devletidir.
olarak bilinmektedir. kisinin Tanrı tarafından verildiği
* Sasanilerle iş birliği yaparak
İstanbul’u iki kez kuşattılar. (619- Cevap D inancıdır.
626) Şad: Boylara idareci olarak gön-
* Slav topluluklarının birbirleriyle derilen hükümdar soyundan ge-
len kişi
KARA KUTU YAYIN

kaynaşıp bütünleşmesine yol aç-

KARA KUTU YAYIN

tılar. Tekin: Hükümdarın erkek çocuğu
16. Peçenekler
* Hristiyanlığı benimsediler ve Toy: Kurultay
yerli halkla kaynaşarak benlikleri- * Don ve Dinyester nehirleri
Balbal: Mezar taşı
ni kaybettiler. arasında yaşamışlar. Ruslar-
la savaşarak Rusların güneye Cevap B
* Frankların saldırıları sonucu yı-
(Karadeniz’e) inmesini engelledi-
kıldılar. (805)
ler. 4. Türk devlet anlayışında yönetme
İstanbul’u kuşatan ilk Türk devle-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
* Bizans’ta ücretli asker oldular, yetkisi, kurucu hanedana özgü
ti Avarlardır. Avarlarla ilgili 2014
Malazgirt Savaşı’nda Selçuklular- sayılmıştır. Bu nedenle başka bir
KPSS, 2008 ÖSS’de benzer so-
la birleştiler, Selçukluların savaşı hanedan saltanat mücadelesinde
rular gelmiştir.
kazanmasında etkili oldular. bulunamamıştır. Bunun nedeni;
Cevap A * Teşkilatlı bir devlet kurama- hükümdarlığın hukuksal kaynağı-
mışlardır. nın tanrısal olduğuna inanılması-
13. İlk Türk Devletleri ile ilgili derste dır.
Cevap A
Erhan öğretmen öğrencilerine
Uygurları anlatmıştır. Cevap C
KARA KUTU YAYIN

Uygurlar, Kırgızların saldırı-

KARA KUTU YAYIN

sı üzerine Ötüken’i terk edip 5. Türk Devletlerinde, ülkenin hü-

güneye göçtüler. Bögü Kağan kümdar ailesinin ortak malı olma-
Dönemi’nde Maniheizm dinini ka- 17. Seyit Türk topluluklarından Peçe- sı anlayışının sonucunda (I) taht
bul ettiler. Matbaanın Avrupa’ya nekleri araştırmıştır. kavgaları yaşanmıştır.
gidişinde rol oynadılar. Ayrıca yer- Peçenekler Fakat ülkenin hükümdar ailesinin
leşik hayata geçen ilk Türk devleti * XI. yüzyılda Bizans ile iyi ilişkiler ortak malı olmasının sonuçları
de Uygurlardır. kurarak Bizans ordusunda paralı arasında II. toprakların, gelirleri-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap A askerlik yaptılar. ne göre bölümlere ayrılması ve

* Malazgirt Savaşı’nda Selçuklu III. çeşitli dinlere inanılması yer
14. Selçuklu, Osmanlı gibi devletlerin Devleti’nin tarafına geçtiler. almaz.
kurulmasında önemli rol oynayan * Çaka Bey ile birlikte İstanbul ku- Cevap A
ve yirmi dört boya ayrıldığı kabul şatmasına katıldılar.
edilen Türk topluluğu Oğuzlardır. * Teşkilatlı bir devlet kuramadılar.
6. Soruda Orhun Abidesinde yer
* Kıpçaklar tarafından yıkıldılar.
alan ifadelere baktığımızda ka-
Deniz

Büğdüz

Cevap D ğanla ilgili olarak;

Kınık
Yiva
İğdir
Han

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

A) Devleti töre kurallarıyla idare

ÜÇOKLAR

Alayundlu
Dağ Han

ettiğine
Yüreğir
Eymür
Salur

C) Teşkilatçı bir yapıya sahip ol-

OĞUZ BOY ŞEMASI - OĞUZLAR

duğuna
Çavuldur
Gök Han

Peçenek
Bayındır

D) Egemenliğini geniş alanlara

Çepni

TEST - 3 yaydığına
E) Askerî gücünü etkin olarak kul-
Yıldız

ÇÖZÜMLER
Beğ Dil

Karkın
Afşar

Kızık
Han

İNFORMAL YAYINLARI

landığına ulaşabiliriz.
İNFORMAL YAYINLARI

1. Orta Asya’da bilinen ilk teşkilatlı B) seçeneğindeki kağanın yöne-

Dodurga
BOZOKLAR

Ay Han

Yaparlı
Döğer

timde tek söz sahibi olduğu bilgi-

Yazır

Türk devleti Hunlardır. Merkezi

Ötüken’dir. Diğer Türk devletleri sine ulaşamayız. Verilen metinde
“ecdadım Bumin Kağan, İstemi
Gün

Alka

Kara
Bayat

Hunlardan sonra kurulmuş olup

Kayı
Han

Evli

Evli

Hunlardan teşkilatçılık ve ordu Yabgu ile tahta oturmuş” ifade-

sinden yönetimde ikili sistem (ikili
1.

2.

3.

4.

alanlarında etkilenmişlerdir.
teşkilat-federatif anlayış) anlayışı-
Cevap C Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 4

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

nın benimsendiğini görürüz. Dini ayaklanmaların çıkması- 14. Düzenli ordunun kurulması, dev-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap B nın, ülkenin hanedanın ortak malı let teşkilatının kurulması Hun
olması anlayışı ile bir ilgisi yoktur. dönemi olayları arasındadır. Ha-
Cevap B reketli harf sistemine dayanan
7. ’’Türk milleti için gece uyumadım, matbaanın bulunması ise Uygur
gündüz oturmadım... Ondan son- dönemi olaylarındandır.
ra Tanrı irade ettiği ve lütfettiği 10. İslamiyet öncesi Türk devletle-
için talih ve kısmetim olduğu için rinin yönetim anlayışı Cevap D
ölecek milleti diriltip kaldırdım,

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
- Hükümdar olma hakkı, haneda-
çıplak milleti giydirdim, fakir milleti nın erkek üyelerine aittir.
zengin ettim, nüfusu az milleti çok
- Hükümdar olma yetkisinin tanrı- 15. İslamiyet’ten önceki Türk devlet-
ettim. Başka illi milletler, başka
sal olduğu inancı vardır. lerinde ilk devlet teşkilatını Hunlar
kağanlı milletler arasında onları
pek üstün kıldım. Dört bucaktaki - Ülke, ikili teşkilatla yönetilmiştir. kurmuştur. 2012 KPSS'de aynı
milletleri hep barışa mecbur ettim - Ülke yönetimi ile ilgili kararlar, soru soruldu.
ve düşmanlıktan vazgeçirdim.’’ kurultayda alınır.
Cevap E
Orhun Yazıtları’nda yer alan ha- İslamiyet öncesi Türk
kanın yaptığı işlerin anlatıldığı devletlerinde hanedanın hüküm-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

metne bakarak B, C, D ve E se- dar olacak üyesinin önceden
çeneklerine ulaşabiliriz. Fakat A belirlenmesi söz konusu değildir. 16. İslamiyet’ten önce Türklerde dev-
seçeneğindeki kağanın hesap Osmanlıda ekber ve erşed siste- let başkanları (hükümdarlar) han,
verme zorunluluğu yoktur ifade- mi anlayışı ile hanedan mensup- hakan, kağan, ilteriş, ilteber, idi-
sine ulaşamayız. Kağanlar töre larından biri önceden hükümdar kut, şanyu, tanhu gibi unvanlar
kurallarına uymak zorundadır. olarak belirlenebilmekteydi. almıştır.
Törenin hükümdarlar için bağla- Cevap E Şad: Boylara idareci olarak gön-
yıcı olması, hükümdar yetkisinin derilen hükümdar soyundan ge-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
sınırsız olmadığının ve hukukun 11. Türk devletlerinde hanedanın er- len kişi
üstünlüğünün göstergesidir. kek üyelerinin taht üzerinde hak Tigin: Hükümdarın erkek çocuğu
Cevap A sahibi olması için hanedan üyesi Tudun: Vali, vergi memuru
olması gereklidir. Hanedan soylu Sübaşı: Ordu komutanı
bir kişinin hükümdarın kardeşi,
8. “Yüeçileri ve yirmi altı kavmi; gö- amcası, oğlu, veliahtı, yeğeni ol- Cevap B
ğün yardımı, subaylarımın muha- ması tahta hak sahibi olduğunun
ripliği, atalarımın kudretiyle yen- göstergesidir. A, B ve C seçenek-
dim ve hâkimiyetim altına aldım. lerindeki oğlu, veliaht, yeğen ifa-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Yay çekebilen tüm kavimler tek deleri taht mücadelesi yaşandığı- 17. Tigin: İslamiyet öncesi Türk dev-
bir aile gibi birleştiler. Kuzeydeki nın göstergesidir. E seçeneğinde letlerinde hükümdarın erkek ço-
memleketlerde asayişi kurdum. ise Şehzade Cem ile II. Bayezid’in cukları
Sonunda herkes barış içinde ya- kardeş olduğunu bilmemiz gere- Şehzade: Osmanlılarda hüküm-
şayabilecektir. Çin İmparatoru kir. Fakat D seçeneğinde Harezm darın erkek çocuğu
Hunlarımın Çin Seddi’ne yaklaş- Valisi ile Sultan Sencer’in yaptığı Atabey: Selçuklularda meliklerin
masını istemiyorsa elçimin oraya mücadele hanedan arasında ya- eğitmeni, hocası
gelişine kadar geri çekilmesi la- pılan bir mücadele değildir. Yabgu: Ülkenin batısını yöneten
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

zımdır.”
Cevap D hanedan üyesi
Çin İmparatoruna bu mektubu
Toygun: Kurultay üyeleri
yazan Mete’nin (Mao-tun) ; Yüe-
çileri ve yirmi altı kavmi yenmesi, 12. Türklerin İslam toplumuna ka- Cevap A
hâkimiyeti altına alması ve kavim- tılmasından sonra;
leri birleştirerek asayişi sağlaması - Ahilik teşkilatını uyguladılar.
(I.) teşkilatçı bir karaktere sahip
olduğu, (II.) milletinin mücade-
- Kümbet mimarisi yaptılar.
TEST - 4
- Arap alfabesini kullandılar. ÇÖZÜMLER
le gücüne inandığını gösterir.
- Vakıf sistemini uyguladılar.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Verilen parçada Çin ile bir müca-

deleden, elçi gönderilmesinden Fakat veraset sistemi Türklerin
1. İlk Türk devleti Hunlardır. Hun-
bahsediliyor doğrudan (III.) Çin İslam olmadan önce devlet yöne-
lardan itibaren Türk devletlerinde
devletini ortadan kaldırmak istedi- timinde uyguladıkları bir anlayıştır.
ikili yönetim anlayışı (doğu-batı)
ğiyle ilgili bir ifade yer almamak- Cevap E uygulanmıştır.
tadır.
Cevap C
Cevap C 13. Hanedan bireylerinin çeşitli böl-
gelerin ve vilayetlerin yöneticile-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

ri olarak görevlendirilmelerinde 2. İslamiyet’ten önce kurulan Türk

9. Türk töresinde devleti kuran ha- devletlerinde toprakların genişle-
nedanın erkek üyeleri devlet yö- egemenlik anlayışı etkili olmuş-
tur. Tahta çıkacak kişinin bu gö- mesi toprakların idare edilmesini
netiminde ortak hak sahibiydi. Bu zorlaştırmıştır. Ülke hükümdar
anlayıştan dolayı taht kavgaları revler sayesinde devlet yönetimi
ile ilgili tecrübe kazanması amaç- ailesinin ortak malıdır anlayışına
yaşandı, ülkeler zayıfladı ve par- göre sağ-sol, doğu-batı gibi kolla-
çalandı, hatunlar ve üst düzey lanmıştır.
ra ayrılarak yönetilmiştir.
devlet yöneticileri devlet yönetimi- Cevap B
ne müdahalede bulundular. Cevap E

5 Tarihin Kara Kutusu

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ
3. İmameddin İsfahani’nin sözün-
KARA KUTU YAYIN
deki her tarafa hâkim olma dü-
şüncesinden Türklerdeki cihan
hâkimiyeti anlayışına ulaşılabilir.
Bir devletin şehirleri, ülkeleri dol-
durup her tarafa hâkim olması
ise teşkilatçı bir yapıyla, güçlü bir
orduyla, ekonomik güçle müm-
kündür. A, B, C, D seçenekleri
İNFORMAL YAYINLARI
verilen sözle bağdaşmaktadır. E
seçeneğindeki ikili yönetim (doğu
- batı) anlayışı ise devletin merke-
ziyetçi anlayışını olumsuz etkiler.
İsfahani’nin ifadesinden Türkle-
rin ikili yönetim anlayışına sahip
olduğu söylenemez.
Cevap E
KARA KUTU YAYIN
4. İslamiyet öncesi Türk devletlerin-
de geçerli olan egemenlik sembol
ve göstergeleri arasında; siyasi
antlaşmaların yapılması, para
bastırılması yer alır. Hükümdarın
kurultaya başkanlı etmesi ve el-
İNFORMAL YAYINLARI
çileri kabul etmesi de egemenlik
sembol ve göstergeleri arasın-
da yer alır. Fakat hutbe okutmak
Türklerde İslamiyet’in kabulü son-
rası uygulanmıştır.
Cevap A
5. İlk Türk devletlerinde yabgunun
KARA KUTU YAYIN
iç işlerinde serbest, dış işlerinde
doğudaki hakana bağlı olması
ülkenin federal bir yapıya sahip
olduğunun göstergesidir.
Cevap C
İNFORMAL YAYINLARI
6. Toylarla ilgili metne baktığımızda;
A) boylar arasında kaynaşma-
nın amaçlandığına, B) sosyal ve
kültürel konuların karara bağlan-
dığına, D) devletin üst düzey yö-
neticilerinin de katıldığına (devlet
meselelerinin görüşülmesi), E)
inanç sistemlerini olumlu etkile-
diğine ulaşabiliriz. Verilen bilgi-
KARA KUTU YAYIN
lerden C) hükümdar kararlarının
bağlayıcı olduğuna ulaşamayız.
Cevap C
7. Para hükümdarlık sembollerin-
İNFORMAL YAYINLARI
dendir. 2005 yılında yapılan ka-
zılarda Göktürklere ait bir para
bulunmuştur. Paranın ön yüzünde
kağan ve hatunun birlikte göste-
rilmesi kadınların devlet yöne-
timinde söz sahibi olduğunun
göstergesidir.
Cevap B
Tarihin Kara Kutusu
8. İslamiyet öncesi Türk devletlerin-
KARA KUTU YAYIN
de hatunun,
I. kurultaya katılması,
II. elçileri kabul etmesi,
III. gerektiğinde naip (vekil) olarak
devlet başkanlığı yapması siyasi
sorumlulukları olduğunun göster-
gesidir.
İNFORMAL YAYINLARI
Cevap E
9. İslamiyet’ten önce Türk devletle-
rinde halkın, (II) kullandığı otlak-
lar ve yaylalar için devlete vergi
ödemesi toprağın mülkiyetinin
devlete ait olduğunu gösterir. (I)
Halkın mülk edinebilmesi özel
mülkiyet anlayışını gösterir. III.
KARA KUTU YAYIN
öncülle soru arasında bir bağlantı
kurulamaz.
Cevap B
10. İslamiyet’ten önce kurulan Türk
devletlerinde geniş toprakların
idare edilmesinin zorluğu ülkenin
İNFORMAL YAYINLARI
yönetim alanlarına (birimlerine) ay-
rılması ile giderilmeye çalışılmıştır.
Merkezden yönetim alanlarına ida-
reciler (vali…) gönderilmiştir.
Cevap C
11. Eski Türklerde “Güneş bayrağı-
mız, gökyüzü çadırımız.” sözüyle
Cihan hâkimiyeti vurgulanmıştır.
KARA KUTU YAYIN
Töre: Yazısız hukuk kurallarıdır.
Ordu – millet: Kadın-erkek her-
kes asker sayılırdı. Askerlik özel
bir meslek sayılmazdı. Buna ordu
- millet anlayışı denilmektedir.
Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI
12. Yalnızca paragrafta verilen bil-
gilere baktığımızda Tagar kül-
türünün (MÖ 700-100 ) zaman
bakımından Karasuk (MÖ 1200-
700) kültüründen sonra olduğuna
ulaşabiliriz. Her iki kültüre ait tüm
kalıntıların bulunduğuna dair bir
bilgi yoktur. Hun Devletinin, Ka-
KARA KUTU YAYIN
rasuk kültürüyle aynı dönemde
siyasi varlığını sürdürdüğüne dair
bir bilgi yok.
Cevap B
13. Ticaret yollarından biri olan İpek
Yolu’nun tarih boyunca farklı
İNFORMAL YAYINLARI
güzergâhlar izlemesinde ege-
men güçlerin değişmesinin etkisi
söz konusudur. İpek Yolu Çin’den
başlayıp Avrupa’ya kadar uzanır.
Türkler ve Çinliler arasında bu
yola hâkim olmak için birçok sa-
vaş yapılmıştır.
Cevap A
6
ÇÖZÜMLER
14. II. Hayvan figürleri - sanatta be-
timleme
I. Turan (Hilal) taktiği - savaş
yöntemi
III. İkili teşkilat - devlet yönetimi
Cevap C
15. İlk düzenli Türk ordusunu Hun-
lar kurmuştur. Mete Han’ın tah-
ta çıkışı MÖ 209 yılı Türk Kara
Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi olarak
kabul edilir. Türk ordu teşkilatının
temelini Mete Han atmıştır. (On-
luk sistem).
Cevap D
16. Kurduğu onluk düzenle Türk ordu
yapısının temelini atan Asya Hun
hükümdarı Mete’dir. Birliklerin
başında sırasıyla tümenbaşı,
binbaşı, yüzbaşı ve onbaşı de-
nen komutanlar yer almıştır. Onlu
sistem orduda düzen ve disiplinin
sağlanmasını kolaylaştırmıştır.
Cevap A
TEST - 5
ÇÖZÜMLER
1. Oğuz Kağan’ın altı oğlu ile birlikte
dünyayı fethedip cihangir olduk-
tan sonra ana yurduna dönmesi,
büyük bir kurultay toplaması ve
halka şölen vermesinden; etkili
bir askerî teşkilat meydana getir-
diklerine, önemli olayları kutladık-
larına ulaşabiliriz. Oğuz Kağan’ın
ülkeyi oğulları arasında taksim
etmesinden, ikili teşkilat yapısı-
na sahip olduklarına ulaşabiliriz.
Oğuz Kağan’ın oğullarına töreye
ve birliğe bağlı kalmalarını vasiyet
etmesinden, yerleşik kanun ve
kuralları bulunduğuna ulaşabili-
riz. Fakat Ok-yay münasebetine
göre Üçokların Bozoklara bağlı
olmasından boyların yönetimde
eşit hakka sahip olduğu ifadesine
ulaşamayız.
Cevap C
2. Devlet yapısında ve askerî alanda
yaptığı düzenlemeleri sonraki Türk
devletlerine örnek olan ve Oğuz
Kağan Destanı’ndaki Oğuz Han’la
özdeşleştirilen Hun hükümdarı
Mete’dir.
Cevap B
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

3. Türk toplulukları ve destan eş- Orhun Anıtlarının Özellikleri 12. 10. soruda da değindiğimiz gibi

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

leştirilmesi ✔✔ Anıtlar Türklere ait ilk yazılı Uygurlar ve Göktürklerin ortak
* Oğuz Kağan: Hunlar özelliklerinden biri kendilerine özgü
belgelerdir. alfabelerinin olmasıdır. B, C, D ve
* Ergenekon, Bozkurt: Göktürkler
✔✔ Türk tarih ve edebiyatının ilk E seçenekleri Uygurlara ait özellik-
* Türeyiş, Göç: Uygurlar lerdir.
* Manas Destanı: Kırgızlar örneğidir.
* Alp Er Tunga ve Şu Destanları: Cevap A
✔✔ İlk Türk alfabesiyle yazılmıştır.
İskitler

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Sosyal devlet anlayışından
* Satuk Buğra Han Destanı: Ka- 13. Orhun Kitabeleri (Anıtları, Yazıt-
rahanlılar bahsedilmektedir. ları) Göktürkler Dönemi’ne aittir.
Cevap D ✔✔ Milliyetçilik anlayışına sahiptir. Manas Destanı Kırgızlara aittir.
Oğuzname ise Oğuzlara aittir.
✔✔ Devlet ve halkın karşılıklı
4. İlk Türk devletlerinde, göçebe ya- Cevap A
olarak görevleri belirtilmiştir.
şamın hareketli ve güçlü olmayı
gerektirmesi nedeniyle ordunun Cevap C 14. Orhun Kitabeleri - Göktürkler
atlı birliklerden oluşmasına, si-
Ergenekon Destanı - Göktürkler
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yasi teşkilatta görev yapan her
yöneticinin savaşa hazır komuta- Manas Destanı - Kırgızlar
nı olmasına dikkat edilmiştir. Gö- 9. Orhun yazıtları II. Göktürkler Cevap D
çebe toplumlarda bozkırlarda her Dönemi’nde Bilge Kağan, Külti-
an savaşa hazırlıklı olmak gerek- gin ve Vezir Tonyukuk adına di-
mektedir. 15. Göktürkler Dönemi’nden kitabe
kilmiştir. Bilge Kağan, Tonyukuk
(Orhun kitabesi) ve balbala (me-
Cevap E dönemlerine ait bilgileri içerir.
zar taşı) ait örnekler günümüze
Bumin Kağan I. Göktürk Dönemi
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
kadar ulaşmıştır. İlk minyatür ör-
hükümdarıdır.
5. Bilge Kağan Orhun Anıtları’nda, nekleri Uygurlarda görülmüştür.
Türk ulusunu başka uluslara karşı Cevap D
Cevap D
üstün kıldığından, dört bucaktaki
bütün ulusları hep barışa mecbur
ettiğinden ve düşmanlıktan vaz- 16. Türk kültürünün gelenekselleş-
geçirdiğinden bahsederek, (Bilge miş hikâyelerinden biri Dede
Kağan) döneminin güçlü olduğu- 10. Orhun Yazıtlarının Özellikleri Korkut’tur. Bremen Mızıkacıla-
nu ve diğer uluslarla savaşmak * Anıtlar Türklere ait ilk yazılı bel- rı, Noel Baba, Hansel ile Gratel
zorunda kaldığını dile getirmiştir. gelerdir. isimlerinden de anlaşılacağı gibi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Orhun Anıtları ile ilgili verilen me- * Türk tarih ve edebiyatının ilk ör- Türk kültürüne ait hikâyelerden
tinde diplomatik ilişkilerin çok neğidir. değildir. Kırmızı Başlıklı Kız ise
yoğun olduğuyla ilgili bir açıkla- küçük bir kız ile kurt arasındaki
* İlk Türk alfabesiyle yazılmıştır.
ma yoktur. olaylara dayanan Avrupa halk
(Göktürk)
masalıdır.
Cevap D * Sosyal devlet anlayışından bah-
sedilmektedir. Cevap A
* Milliyetçilik anlayışına sahiptir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

6. Uygurlar Dönemi’nde başka uy-

garlıklarla yapılan ticari ilişkilerin, * Devlet ve halkın karşılıklı olarak 17. Hareketli harf sistemi -Uygurlar
kültürel ilişkilerin artması, farklı görevleri belirtilmiştir. Orhun yazıtları -Göktürkler
dinlerin benimsenmesi (mani), * Anıtların üç yüzü Türkçe, bir
yüzü Çincedir. Manas destanı -Kırgızlar
yabancı dillerin Uygur Türkçesi-
ne girmesi dilde yabancı öğelerin * Göktürk kitabeleri Türklere ait Cevap B
oranını artırır. Türkçe kurallar çer- ilk yazılı belgelerdir.
çevesinde sözcükler türetilmesi * Yolluğ Tigin tarafından yazılmış
ise Türkçenin gelişimine katkı bu yazıtlarda genel olarak öğüt
sağlar. verilmektedir. TEST - 6
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap B * Bir çeşit siyasetname özelliği ÇÖZÜMLER

göstermektedir.

7. Orhun yazıtları II. Göktürkler Cevap B 1. Türklerin kullandığı alfabeler:

Dönemi’nde Bilge Kağan, Kültigin Orhun (Göktürk), Uygur, Soğd,
ve Vezir Tonyukuk adına dikilmiş- Kril, Arap ve Latin alfabeleridir.
tir. 5. soru da olduğu gibi Bilge Orhun (Orhon-Göktürk) ve Uy-
Kağan’ın sözlerini içerir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

11. Türk tarihinde Göktürk ve Uygur- gur alfabeleri Türklerin milli alfa-
Cevap E lar kendi adları ile alfabe oluştur- beleridir.
dular. Göktürk Alfabesi 38 harfli- Kiril alfabesi: Slavların kullandığı
dir. Uygur Alfabesi 14-18 harflidir. Yunan alfabesinden geliştirilmiş
8. Orhun Kitabeleri: Vezir Tonyu-
Ayrıca bu alfabelerin kendi adla- Rus alfabesidir.
kuk, Kültigin ve Bilge Kağan adı-
rına olması milliyetçi olduklarının Cevap E
na dikilmiştir. Yuluğ Tigin tarafın-
da göstergesidir.
dan yazılmıştır. I. ve II. öncüller
doğrudur. Cevap D

7 Tarihin Kara Kutusu

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

2. Türklerin kullandığı alfabeler: 7. Orhun Yazıtları’nda, hakan yaptığı 13. Türk tarihinde bilinen ilk kütüp-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Orhun (Göktürk), Uygur, Soğd, her işin hesabını halka vermekte- hane Uygurlar zamanında ku-
Kiril, Arap ve Latin alfabeleridir. dir. Yazıtta; yoksul milletin zengin- rulmuştur. Türk tarihinde fiziki bir
Orhun (Orhon-Göktürk) ve Uygur leştirilmesi, açların doyurulması, mekân olarak kütüphane kuran ilk
alfabeleri Türklerin milli alfabele- çıplakların giydirilmesi gibi ifa- topluluktur.
ridir. deler bulunması Türk devletinde
Cevap A
(Göktürk) sosyal devlet anlayışı
Soğd alfabesi: Kuzeydoğu
olduğu gösterir.
İran’da ve Tacikistan çevresinde
eski dönemlerde kullanılan Arami Cevap D

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
kökenli bir alfabedir. Uygur alfa- 14. Uygurlar
besinin temelidir. * Yerleşik hayat tarzını yaygınlaş-
Sanskrit alfabesi: Hint, Avrupa tırmışlardır.
dil grubuna ait bir alfabedir. İlk kez 8. Göktürk alfabesinin Orta Asya’dan
çıkarak, bazı değişikliklerle Bul- * Maniheizm dinini benimsemiş-
Hindistan bölgesinde kullanılmış- lerdir.
tır. Eski Hint alfabesidir. garlar, Hazarlar ve Peçenekler
tarafından kullanılması Göktürk * Yazılı hukuk belgeleri düzenle-
Kiril alfabesi: Slavların kullandığı mişlerdir.
alfabesinin farklı coğrafyalara,
Yunan alfabesinden geliştirilmiş
Avrupa’nın içlerine kadar yayıldı- * Kalıp baskı yöntemiyle kitap ço-
Rus alfabesidir.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ğını gösterir. ğaltmışlardır.
Cevap C * Uygurların kurucusu Kutluk Bil-
Cevap B
ge Kül Kağan’dır.
3. Türklerin kullandığı alfabeler: * Uygurların en parlak dönemi
Orhun (Göktürk), Uygur, Soğd, Moyen-Çor Dönemi’dir.
Kiril, Arap ve Latin alfabeleridir. 9. Türk adı ilk kez Çin kaynakla- * Bögü Kağan Dönemi’nde kabul
Orhun (Orhon-Göktürk) ve Uygur rında kullanılmıştır. Türkler, ya- edilen Mani dini kağan ve çevre-
alfabeleri Türklerin milli alfabele- zıyı geç kullanmaya başladıkları sinde etkili olmuştur.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
ridir. için Türklere ait ilk bilgilere Çin
Kırgızlara ait olan Manas Destanı
kaynaklarından ulaşılmaktadır.
Türklerin kullandığı alfabeler içe- günümüzde de yaşayan tarihi bir
Burada ilk Türk devletlerinin Orta
risinde Japon alfabesi yer almaz. belge özelliği taşıyan dünyanın en
Asya’da kurulmasının, Çin ile ya-
uzun destanıdır.
Cevap E pılan savaşlar ve ticari faaliyetle-
rin etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Cevap E
4. Göktürk Kîtabeleri’nde; I. devletin Cevap C
ve halkın karşılıklı olarak görevle-
rinin belirtilmesi, II. hakanın her işi 15. Kırgızlara ait olan Manas Destanı
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

halkının refahı için yapmasının vur- günümüzde de yaşayan tarihi bir

gulanması, III. devlet adamlarının 10. Türklerin Anayurdu Orta Asya’dır.
belge özelliği taşıyan dünyanın en
milletine hesap vermesinden söz Coğrafi olarak yakınlık göz önüne
uzun destandır.
edilmesi adil devlet anlayışıyla alındığında Türk devletleri hak-
ilgili benzerlikler olduğunun göster- kında bilgi almak isteyen bir araş- Göç, Türeyiş Destanı: Uygurlar
gesidir. tırmacının, Çin kaynaklarından Alp Er Tunga ve Şu Destanları:
faydalanması beklenir. İskitler
Cevap E
Cevap C
İNFORMAL YAYINLARI

Cevap D
İNFORMAL YAYINLARI

5. Orhun Yazıtları’nda; I. Türk mil-

leti adının geçmesi sosyal devlet
anlayışından ziyade ulusçulukla 11. Göktürkler 38 harfli, yukarıdan
ilgilidir.
Halkın çıkarına halkın yararına
aşağıya ve soldan sağa doğru
okunan Orhun yazısını, Uygurlar
TEST - 7
ÇÖZÜMLER
yapılan çalışmalar sosyal devlet ise 14 harfli sağdan sola doğru
anlayışı ile ilgilidir. II. devlet ve okunan bir yazı kullanmaları ken-
halkın görevlerinin belirtilmesi, III. dilerine özgü yazı kullandıklarının 1. Kırgızlara ait olan Manas Destanı
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

hanın yaptığı her işi halkın mutlu- göstergesidir. Göktürk Alfabesi, günümüzde de yaşayan tarihi bir
luğu için yaptığını belirtmesi Türk- Uygur Alfabesi belge özelliği taşıyan dünyanın en
lerde sosyal devlet anlayışının uzun destandır.
Cevap A
olduğunun bir göstergesi olarak Türk boylarının önemli destan-
kabul edilebilir. ları
Cevap E * Alp Er Tunga ve Şu destanları-
12. Uygurların matbaalarının olduğu-
İskitler
na ve baskı yaptıklarına tahta-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

6. Bilge Kağan’ın Kül Tigin Anıtı’na dan yapılmış harfleri kullanma- * Oğuz Kağan-Hunlar
yazdırdığı “Aç, fakir milleti hep top- ları kanıt olarak gösterilebilir. B, * Ergenekon-Bozkurt-Göktürkler
lattım. Fakir milleti zengin kıldım. C, D ve E seçeneklerindeki ifade- * Türeyiş, Göç-Uygurlar
Az milleti çok kıldım.” sözü Göktürk ler matbaanın olduğunu ve baskı * Yaradılış Destanı- Yakut Türkleri
Devleti’nin sosyal devlet anlayışına yapıldığının kanıtı olarak gösteri- * Dede Korkut Destanı - Kıpçak-
sahip olduğuna örnek olarak göste- lemez el yazması belgeler olarak Oğuzlar
rilebilir. da yazılabilirler.
Cevap C
Cevap B Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 8

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ
2. Türklerin demir madeninin bu-
KARA KUTU YAYIN
lunduğu dağı eriterek yaşadıkları
yerden çıkışını anlatan destan Er-
genekon Destanı’dır.
Ergenekon Destanı, Büyük Türk
Destanı’nın bir parçasıdır. Gök-
Türkler çağını konu alır. Erge-
nekon Destanı’nın, Türk destan-
İNFORMAL YAYINLARI
larının içinde ayrı ve seçkin bir
yeri olup, en büyük Türk des-
tanlarından biridir. Ergenekon
Destanı’nda Türkler, Ergenekon
ovasından çıkmak istediklerin-
de yol bulamazlar. Çare olarak
da dağların demir madeni içeren
bölümlerini eritip bir geçenek aç-
mayı düşünürler. Demir madenini
eritmek için dağların çevresine
KARA KUTU YAYIN
odun-kömür dizilir ve yetmiş de-
riden yetmiş körük yapılıp yetmiş
yere konulur. Yedi ve yetmiş sa-
yıları, dokuz ve katları ile birlikte,
Türklerin mitolojik sayılarındandır.
Cevap A
İNFORMAL YAYINLARI
3. İslamiyet öncesi Türk kültürüne
ait destanlar
* Alp Er Tunga ve Şu destanları-
İskitler
* Oğuz Kağan-Hunlar
* Ergenekon-Bozkurt-Göktürkler
* Türeyiş, Göç-Uygurlar
* Yaradılış Destanı- Yakut Türkleri
KARA KUTU YAYIN
* Dede Korkut Destanı - Kıpçak-
Oğuzlar
* Manas Destanı - Kırgızlar
Gılgamış Destanı: Mezopotam-
ya uygarlığı olan Sümerlilere aittir.
Cevap A
İNFORMAL YAYINLARI
4. İslamiyet öncesi Türk devletleri ile
Çinliler çağdaş uygarlıktır. Coğrafi
yakınlık nedeniyle Çinlilerle tica-
ret yapılmış ve ipek yoluna hâkim
olmak için savaşlar yapılmıştır.
İslamiyet öncesi Türk tarihini ince-
lemek için en çok Çin kaynakla-
rından yararlanabiliriz.
KARA KUTU YAYIN
Cevap A
5. Türklerin Kullandıkları Takvim-
ler
On iki Hayvanlı Türk Takvimi:
Türkler, İslam öncesinde kullan-
İNFORMAL YAYINLARI
mışlardır.
Hicri Takvim: Ay yılı esaslıdır.
Türkler, İslamiyet’i seçince bu tak-
vimi kullanmaya başladılar.
Celali Takvimi: Melikşah tarafın-
dan yaptırılmıştır. Büyük Selçuk-
lular devrinde mali alanda kulla-
nıldı.
ÇÖZÜMLER
Rumi Takvimi: Osmanlı 11. Uygurlar Dönemi’nden günümüze
KARA KUTU YAYIN
Devleti’nin son döneminde mali ulaşan duvar resimleri Uygurla-
alanda kullanıldı. rın yerleşik hayata geçtiğine bir
Miladi Takvim: 1 Ocak 1926’dan kanıt olarak gösterilebilir. Duvar
beri Türkiye’de kullanılmaktadır. varsa ev vardır. Bunlar da yerle-
şik hayatın varlığını kanıtlar. İpekli
Cevap E
kumaşlar, eyer takımları, deri eş-
yalar ve tunç kaplar göçebe top-
6. Türklerin göçebe bir hayat tar- lumlardan kalan eşyalar arasında
İNFORMAL YAYINLARI
zından yerleşik toplum düzenine da bulunabilir.
geçmeleri, beraberinde pek çok
Cevap C
değişiklik getirmiştir. Bu değişik-
likler arasında ekip biçme aletle-
rine sahip olmaları gösterilebilir.
Yerleşik hayata geçen bir toplum-
da tarımsal faaliyetler yapılmak- 12. Uygurların yerleşik hayata geç-
tadır. Diğer seçeneklerde verilen meleriyle uğraşları arasına mi-
özellikler hem göçebe hem de marlık girmiştir. Kalıcı olan köy ve
KARA KUTU YAYIN
yerleşik toplumlarda görülebile- şehir yerleşmeleri, duvar resimle-
cek özelliklerdir. ri, mimari yapılar yerleşik hayatın
varlığının göstergesidir. A, C, D ve
Cevap C
E seçeneklerinde verilenler yerle-
şik yaşantıya geçmeden de yapı-
7. Türkler göçebe oldukları dönem- lagelen uğraşlardandır.
lerde hayvancılık yapmışlardır.
Hayvansal ürünlerini satarak tica- Cevap B
İNFORMAL YAYINLARI
ret yapmışlardır. Yerleşik hayata
geçtikten sonra ise ekonomik et-
kinlikleri arasına tarımsal faaliyet
de girmiştir. 13. İslamiyet’ten önce Türklerde mü-
zik aleti olarak Kopuz yaygın ola-
Cevap C
rak kullanılmıştır. En önemli çalgı
millî saz olan kopuzdur. Kopuz
8. II. halı–kilim dokumacılığı yap- eşliğinde şiirler söylenmiştir.
ma, yünle hayvancılıkla bağlantı-
Cevap C
KARA KUTU YAYIN
lı bir uğraştır. III. silah, at koşum
takımları, süs eşyası imal etme
Hunlardan itibaren yapılagelen
uğraşlardandır. I. tarımda sulama
kanalları yapma, yerleşik hayata 14. Uygurların bilim ve sanat alanın-
geçildiğinin kesin kanıtıdır. Ayrı- da gelişme göstermelerinde,
ca mimari eser yapımı, kale, ev
I. Budizm ve Manihaizm dinlerini
ve duvar resimleri gibi özellikler
kabul etmeleri
İNFORMAL YAYINLARI
de yerleşik hayatın varlığının gös-
tergesidir. II. Yerleşik kültüre sahip olmaları
III. Belli bir alfabeleri olması etkili
Cevap A olmuştur.
Yerleşik hayat mimari ve sanatta
9. Türklerde hayvancılığın geliş- ilerleme sağlamıştır. Alfabe kul-
mesinde; yaşam tarzının, coğ- lanımı ile bilimde gelişme sağla-
rafi şartların, ticaretin, ulaşım ve dılar. Budizm ve Maniheizm din-
taşımacılık faaliyetlerinin etkili lerinin etkisiyle bilim ve sanatta
olduğunu söyleyebiliriz. Dini bir (tapınak yapımı) ilerlemişlerdir.
KARA KUTU YAYIN
anlayıştan dolayı hayvancılığın
geliştiği söylenemez. Cevap E
Cevap C
10. İslamiyet’in kabulünden önceki
15. Uygurlar Dönemi, Çin, Hint ve
Türk devletlerinin ele alınacağı
İran kültürlerinin de etkisiyle İsla-
“İpek Yolu’nda Türkler” adlı bir
miyet öncesi Türk tarihinin kültürel
İNFORMAL YAYINLARI
sergi Karahanlılar Dönemi’ni
etkinlikler ve gelişmeler yönünden
kapsamayacaktır. Çünkü Kara-
en parlak dönemini oluşturur. Uy-
hanlılar İslamiyet’i kabul eden
gurlar Çin, Hint ve İran kültürle-
Türk devletidir. B, C, D ve E se-
rinin etkisi ile matbaa ve kâğıt
çeneklerindeki devletler İslamiyet
kullandılar, Maniheizm dinini be-
öncesi Türk devletleri arasında
nimsediler.
yer alır.
Cevap B
Cevap A
9 Tarihin Kara Kutusu
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ
16. Uygurlara ait; tıp, astronomi bel-
KARA KUTU YAYIN
gelerinin varlığından bilime önem
verildiğine ulaşabiliriz. Tıp, astro-
nomi hukuk ve tarihe ait eserlerin
varlığından farklı alanlarda çalış-
malar yapıldığına ulaşabiliriz. Çe-
şitli ticaret senetlerin, sözleşmele-
rin bulunmasından ticari hayatın
geliştiğine ulaşabiliriz. Pasaport
İNFORMAL YAYINLARI
benzeri belgelerin bulunmasından
ülkeye girişin izne tabi olduğu-
na ulaşabiliriz. Fakat Uygurların
İslamiyet’i kabul ettiği yargısına
ulaşamayız. Uygurlar İslamiyet
öncesi Türk devletlerindendir.
Cevap E
KARA KUTU YAYIN
17. Verilen parçada doğu-batı ti-
caret yolları üzerinde bulunan
Uygurların Çin’den Budizm’i,
İran’dan Maniheizm’i, Akdeniz
Havzası’ndan Suriyeli rahipler ve
Soğdlar aracılığıyla da Hristiyan-
lığı, Helenistik edebiyatı ve sanatı
İNFORMAL YAYINLARI
öğrenmiş oldukları belirtilmiştir.
Bu bilgilerden Uygurların geniş
bir coğrafya ile ilişki kurduklarına
farklı dinleri benimsediklerine,
hoşgörülü bir toplum oluşturduk-
larına, kültürel etkileşime açık ol-
duklarına ulaşılabilir. Fakat hâkim
hayat tarzlarının göçebelik ol-
duğu ile ilgili bilgiye yer verilme-
miştir. Uygurlar yerleşik hayata
KARA KUTU YAYIN
geçen Türk devletidir.
Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI
TEST - 8
ÇÖZÜMLER
1. Uygurların yerleşik hayata geç-
mesiyle, I. tarım, II. mimari, yeni
uğraş alanları arasına girmiştir.
III. hayvancılık yerleşik hayata
geçmeden önce de yapılmaktay-
KARA KUTU YAYIN
dı. Yeni bir uğraş alanı değildir.
Cevap C
2. Mimarlıkla ilgili buluntular Türkle-
rin İslamiyet’i kabul etmelerinden
önce, yerleşik hayata geçmiş
olduklarının kanıtı olarak göste-
İNFORMAL YAYINLARI
rilebilir. Mimarlık, mimari eserler,
ev kalıntıları, şehir yerleşmeleri,
duvar süslemeleri, duvar resimleri
yerleşik hayata geçildiğinin kanıtı-
dır. (Kalıcı eserler) Madencilik ve
dokumacılık ile ilgili buluntular gö-
çebe toplumlarında da görülebilir.
Cevap C
Tarihin Kara Kutusu
3. Maniheizm dinini benimsemele-
KARA KUTU YAYIN
ri ve yerleşik hayata geçmeleri
askerlik, ekonomi ve mimarlık
alanlarında değişikliğe neden
olmuştur. Maniheizm dininin sa-
vaşmayı yasaklaması askerlik,
hayvan etinin yenmesinin yasak-
laması ekonomi, (tarım) tapınaklı
ibadeti öngörmesi mimarlık alan-
İNFORMAL YAYINLARI
larında değişime neden olmuştur.
Cevap E
4. Göktürkler ve Uygurlar yazılı me-
tinler bırakmışlardır. İki devletin
de kendilerine özgü alfabeleri
vardır. İslamiyet öncesi Türk dev-
KARA KUTU YAYIN
letleri arasında yer alırlar. Çinli-
lerle mücadele etmişlerdir. Orta
Asya’da kurulmuş olan Türk dev-
letleridirler.
Fakat yerleşik hayata geçen ilk
Türk Devleti Uygurlardır. Uygur
öncesi Türk Devletleri göçebe
olarak yaşamışlardır.
İNFORMAL YAYINLARI
Cevap A
5. Mesken oturulan yer anlamı-
na (konut) gelmektedir. Göçebe
Türklerde bozkır hayatı içerisinde,
taşınabilir mesken ihtiyacına ce-
vap verdiği söylenebilecek unsur
KARA KUTU YAYIN
ise otağdır. (çadır) Göçebe top-
lumların mesken ihtiyacını karşı-
lamaktadır.
Kurgan Mezar, Tuğ: Sancak Bal-
bal: Mezar taşı Ongun: Kutsal
sayılan hayvana (nesneye) On-
gun denirdi. (Kartal, Kurt)
İNFORMAL YAYINLARI
Cevap C
6. İslamiyet’ten önceki Türk devletle-
rinde, I. fresk, (duvar süslemesi)
II. minyatür, III. heykel (balbal) sa-
natlarıyla ilgili yapıtlar bulunmuş-
tur. Genelde bu sanatlar Uygurlar
KARA KUTU YAYIN
Dönemi’nde daha çok karşımıza
çıkar.
Cevap E
7. Türklerde resim sanatının temsil-
cisi ve öncüsü sayılan toplum Uy-
İNFORMAL YAYINLARI
gurlardır. Uygurlar Dönemi’nde
yerleşik hayata geçilince şehircilik
ve mimari, duvar resmi (Fresko)
alanlarında gelişme gözlenmiştir.
Minyatür sanatı ve çinicilik İslam
dünyasına Uygurlardan geçmiştir.
Ressamlara bedizci denmiştir.
Cevap E
10
ÇÖZÜMLER
8. İslamiyet’ten önce Orta Asya’da
yaşayan Türklerin uğraşları
arasında;
I. Taş işleme (Balbal yapımı - hey-
kel…)
II. Maden işleme (Demircilik kılıç
yapımı…)
III. Dokumacılık (Halı, kilim yapı-
mı…) yer almaktadır.
Cevap E
9. İslamiyet’ten önce Türkler I. do-
kumacılık alanında halı ve kilim
yapmışlardır. II. dericilik alanın-
da çeşitli eşyalar, ayakkabı yap-
mışlardır. III. maden işlemeciliği
alanında (demircilik) kılıç, kalkan
yapmışlardır.
Cevap E
10. İlk Türk devletlerinde, (II) ceset
mumyalanması, (III) kurganlara
çanak çömlek (kıymetli eşyalar)
konulması ölümden sonra yaşa-
mın devam ettiğine (ahiret inan-
cına) inanıldığını gösterir. I. şölen
düzenlenmesi ölümden sonra ya-
şamın devam ettiğine dair inancın
göstergesi sayılamaz.
Cevap E
11. İslamiyet’ten önce Türklerde, ölen
kişinin atıyla gömülmesi, ölüm-
den sonra hayat olduğu inancı-
nın göstergesidir. Ayrıca ceset
mumyalanması, kurganlara ça-
nak çömlek (kıymetli eşyalar) ko-
nulması ölümden sonra yaşamın
devam ettiğine (ahiret inancına)
inanıldığını gösterir.
I. ölen kişi için yas tutulması, III.
ölen kişi için merasim yapılması
din ile ilgili ritüellerdendir. Fa-
kat ölümden sonra hayat olduğu
inancının göstergesi değillerdir.
Cevap B
12. Toy: Kurultay (Şölen)
Şad: Boylara idareci olarak gön-
derilen hükümdar soyundan ge-
len kişi
Yuğ: İslamiyet’ten önce Türk dev-
letlerinde ölen kişinin ardından
yapılan törene verilen addır.
Kurgan: İslamiyet’ten önce, Türk-
lerde ölen kişinin eşyalarıyla bir-
likte gömüldüğü mezara verilen
addır
Tigin: Hükümdarın erkek çocuğu
Cevap C
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

13. Şad: Boylara idareci olarak gön- 2. Yerleşik hayata geçen ilk Türk 7. Göktürk Devleti’nde, Bilge

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

derilen hükümdar soyundan ge- devleti Uygurlardır. Uygur döne- Kağan’ın Budist tapınağı yaptır-
len kişi minden itibaren evler, tapınaklar, ma isteğine Vezir Tonyukuk’un
Yuğ: İslamiyet’ten önce Türk dev- köyler, şehirler inşa edilmiştir. karşı çıkması (II) kağanın karar-
letlerinde ölen kişinin ardından Hunlar ve Göktürkler göçebe ola- larının sorgulanabildiğini gösterir.
yapılan törene verilen addır. rak yaşamışlardır. Türklerin mücadeleci ruhunu kay-
betmelerine neden olacağı dü-
Tuğ: Sancak Cevap C
şüncesi ise III. din değiştirmenin
Toy: Kurultay (Şölen) yaşam biçimini etkilediğini gös-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Yabgu: Ülkenin batısını yöneten terir. Parçadan (I) toplumun dinî
hanedan üyesi arayış içerisinde olduğu ile ilgili bir
Cevap B 3. Hazarlar bilgiye ulaşamayız.

- Göktürk Devleti’nin yıkılmasının Cevap D

ardından Karadeniz’in kuzeyi ve
14. İslamiyet’ten önce, Türkler-
Kafkaslar Bölgesi’nde kuruldular. 8. Birinci Göktürk Devleti
de ölümden sonra hayatın var
olduğuna inanıldığına kanıt ola- - Yönetici zümresi Musevi olan Dönemi’nde Budizm’i kabul ede-
rak; Türk devletidir. rek bu dinin halk arasında ya-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

- Sasani, Bizans ve Müslüman yılmasını sağlamaya çalıştığı
-Kurganlara ölenle ilgili eşyaların
Araplarla ilişki kurdular. için tepki çeken hükümdar Tapo
konması
- Hazar ülkesinde sağlanan hoş- Kağan’dır.
-Cesetlerin mumyalanması,
görü ortamı bu döneme Panha-
-Kurganlara çanak çömlek konul- Cevap C
zaria (Hazar Birliği) denmesine
ması (kıymetli eşyalar) neden olmuştur.
-Ölen kişinin atıyla gömülmesi - Kafkaslarda, Hz. Osman 9. Göktürkler komşuları olan Çinliler,
gösterilebilir. Dönemi’nde Müslümanlarla savaşa- Sasaniler ve Bizans ile ticari iliş-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap E rak İslamiyet’in Rusya’ya girmesine kilerde bulunmuşlardır. Çünkü bu
engel oldular. devletlerin çağdaş ve komşu ol-
maları bunda etkili olmuştur. İpek
Cevap E Yolu’na egemen olma düşüncesi,
15. Türklerin eski ve köklü bir kültüre
sahip olduklarının bir göstergesi, Orta Asya’da Çin - Türk mücade-
İslam dinini kabul etmelerine rağ- lesinin en önemli sebebidir.
men öz kimliklerini korumalarıdır. Abbasiler dönem olarak Göktürk-
Türkler eski ve köklü bir kültüre lerden sonra 750-1258 dönemle-
4. Hazarlar yönetici zümresi Musevi
sahip olduklarından İslamlaşma rinde yaşamışlardır.
olan Türk devletidir. Kafkaslarda,
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Araplaşma olarak gerçekleşme- Hz. Osman Dönemi’nde Müslü- Cevap D

miştir. İslam kültürü içerisinde manlarla savaşarak İslamiyet’in
kendi kültürel değerlerini koru- Rusya’ya girmesine engel oldular.
muşlardır. 10. Çin’den başlayıp Orta Asya’yı
Cevap B aşarak Akdeniz ve Karadeniz’de
Cevap E sona eren İpek Yolu’nun Orta
Asya’da kurulan Türk devletleri-
nin bir süre denetiminde olması
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

16. Maniheizm, Bögü Kağan tarafın- bu devletlerin, I. ekonomik açıdan

dan benimsenerek Uygur ülkesin- gelişmesinde, II. Orta Asya siya-
5. I. Bulgarlar - Hristiyan
de resmî bir din haline getirilmiştir. setinde söz sahibi olmasında etkili
Mani dininde savaşma, et yeme II. Macarlar -Hristiyan
olmuştur. Metinde ipek yolundan,
yasak, tapınaklı ibadet söz konu- III. Göktürkler -Gök Tanrı ticaretten bahsediliyor. Tarıma ti-
sudur. Uygurlar Dönemi'ne ait dini Ayrıca; Avarlar, Peçenekler, Uzlar caretten daha fazla önem verildi-
anlayış gereği yapılan sanatsal ve Avrupa Hunları da Hristiyanlığı ği ile ilgili bir ifadeye ulaşamayız.
yapıların (tapınakların) günümü- benimsemiştir.
ze kadar gelmesi Maniheizm'in Cevap D
Cevap C
benimsendiğine kanıt olarak gös-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

terilebilir. 11. Hazarlarla ilgili verilen paragrafa

Cevap C baktığımızda; yurt dışından tica-
ret mallarının gelmesi, gümrük
6. Tarihte pek çok Türk kavmi, Doğu gelirlerinin olduğunu gösterir.
ve Orta Avrupa ile Balkanlar’a Farklı ülkelerden ürünler gelmesi,
değişik kültürlerden etkilendiğini
TEST - 9 yerleşmiş, zamanla Türk kimliğini
gösterir. Çin, Bizans gibi ülkelerle
yitirerek Hristiyanlaşmıştır. Türk
İNFORMAL YAYINLARI

ÇÖZÜMLER
İNFORMAL YAYINLARI

kavimlerinin kimliklerini yitirme- yapılan ticaret Doğu ve Batı’dan

sinde; I. ana yurtlarından gelen ticaret malları geldiğinin göster-
1. Uygurların, kağanlarının gücünü göçlerin azalması, II. zamanla gesidir. Parçaya genel olarak
Ay’dan aldıklarına inanmaların- bölgedeki siyasi üstünlüklerini baktığımızda ekonomide ticaretin
dan dolayı unvanlarının başına kaybetmeleri, III. bölgedeki kül- önemli olduğunu görebiliriz. Fakat
“Ay” kelimesini eklemelerinde Ma- türlerle yakın ticari ve sosyal ilişki ticaretin en fazla Çin’le yapıldığı
nihaizm dini etkili olmuştur. kurmaları etkili olmuştur. ile ilgili bir bilgi mevcut değildir.

Cevap A Cevap E Cevap C

11 Tarihin Kara Kutusu

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ÇÖZÜMLER

12. Çin kaynaklarına göre Hunlarda neden olmuştur. Türk hukuku ilk dırılmıştır. III. Hükümdara devlet

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Türk çocukları küçük yaştan itiba- kez Uygurlar Dönemi’nde ticari yönetimiyle ilgili konularda yardım-
ren koyunların üzerine binerek bi- ilişkilerin gelişmesiyle yazılı hale cı olmak üzere danışma meclisleri
nicilik talimi yaparlar, biraz büyü- getirilmiştir. kurulmuştur.
yünce eline ok ve yay alarak kuş Cevap E
Cevap A
ve fareleri avlarlardı. Daha sonra
da tilki ve tavşanları avlarlar, bu
şekilde çok iyi bir atlı ve okçu ola- Not: İlk baskımızda bu sorunun
rak yetişirlerdi. Çin kaynakların- cevabını sehven C demişiz. Doğ-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
ru cevap E'dir.
da verilen bilgilere baktığımızda
Hunlarla ilgili; (II) küçük yaşlardan
TEST - 10 5. Orhun Yazıtları
ÇÖZÜMLER
itibaren savaş aletleri kullandıkları * Orhun Irmağı vadisinde bulun-
(ok - yay) ve (III) yaşam biçimle- maktadır.
rinin askerî özelliklerini geliştirdiği 1. Töre: İslamiyet öncesi Türk dev-
* Danimarkalı Wilhelm Thomsen
bilgilerine ulaşabiliriz. Fakat (I) letlerinde sosyal hayatı düzenle-
tarafından okunmuştur.
temel geçim kaynaklarının avcı- yen ve yazılı olmayan kurallardır.
lık olduğu bilgisine ulaşamayız. * II. Göktürk Dönemi’nde Tonyu-
Törenin kaynağı: Eski Türk gele- kuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan adı-
Temel geçim kaynakları hayvan- nekleri, kurultayda alınan kararlar
cılıktır. na dikilmiştir.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ve hükümdar kararlarıdır.
* Türk dilinin ve tarihinin en eski
Cevap E Şad: Boylara idareci olarak gön- yazılı örneklerindendir
derilen hükümdar soyundan ge-
* İlk Türk alfabesiyle yazılmıştır.
len kişi
13. Yünün hayvansal bir ürün olup * Sosyal devlet anlayışından bah-
Yabgu: Ülkenin batısını yöneten
dokumacılıkta kullanılması, tica- sedilmektedir.
hanedan üyesi
rette Çin’den alınan ipeğin koyun * Milliyetçilik anlayışına sahiptir.
ve sığırla takas edilmesi, orduda Tigin: Hükümdarın erkek çocuğu
* Devlet ve halkın karşılıklı olarak
İNFORMAL YAYINLARI

Bodun: Kavim

İNFORMAL YAYINLARI
ve ulaşımda atlardan yararla- görevleri belirtilmiştir.
nılması hayvancılığın toplumsal Cevap C * Anıtların üç yüzü Türkçe, bir
hayatta önemli bir yeri olduğunun
yüzü Çincedir.
göstergesidir.
2. Hazarlar, VII. ve IX. yüzyıllar ara- * Göktürk kitabeleri Türklere ait ilk
Cevap E sında bulundukları bölgede huzuru yazılı belgelerdir.
ve ulaşım güvenliğini sağlayarak bu * Yolluğ Tigin tarafından yazılmış
14. Uygurların yerleşik hayata geçmiş dönemin Hazar Barış Çağı olarak bu yazıtlarda genel olarak öğüt
olmaları, ekonomik alanda tarıma adlandırılmasına neden olmuşlardır. verilmektedir.
büyük önem vermelerine neden Bu durum ise bölgede ticaretin can- * Bir çeşit siyasetname özelliği
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

olmuştur. Göçebe toplumlarda ise lanmasına, kültürel etkileşimin art- göstermektedir.

ekonomik faaliyet olarak hayvan- masına, farklı dinlerin yayılmasına,
Cevap A
cılık ön plandadır. ülkede refahın yükselmesine neden
olmuştur. Farklı dinlerin, farklı kültür-
Cevap D lerin olduğu bu bölgede Türkçenin 6. Avrupa Hunları
ortak bir dil olarak kullanılması söz * Kuzey Hunları tarafından, Balamir
15. Soruda VI. yüzyılda gerçekleşen konusu değildir. öncülüğünde Macaristan’da kurul-
olaylarla ilgili geniş bir açıklama
İNFORMAL YAYINLARI

du.
İNFORMAL YAYINLARI

Cevap E
yapılmıştır. Verilen bilgilerden A, * Avrupa’da kurulan ilk Türk dev-
B, C ve D seçeneklerindeki aşa- letidir.
ğıdaki ifadeler doğrudur. 3. Bizans Tarihçisi Priskos, Avrupa
Hun Devleti’ne giden Doğu Roma * Balkanlara inerek Bizans üzerin-
A) İpek Yolu Bizans için önemlidir. de baskı oluşturmuşlardır.
elçilerinin Attila’nın huzuruna çık-
B) İpek Yolu’nun Orta Asya eko- madan önce karısı Arıkan tarafın- * Türk kültürünün Avrupa’ya taşın-
nomisi için önemi çok büyüktür. dan karşılanıp ağırlandığını be- masında etkili olmuşlardır.
C) Sasanilerin zayıflaması İran’ı lirtmiştir. Bu bilgiden Avrupa Hun * Kavimler Göçü’ne yol açarak
saldırıya açık duruma getirmiştir. Devleti’nde kadınların devlet yöne- Avrupa’nın etnik coğrafyasının
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

D) Batı Göktürk Yabgusu, devletin timinde belli bir yerlerinin olduğuna değişmesine sebep olmuşlardır.
çıkarları doğrultusunda değişken ulaşabiliriz. * Avrupa’nın siyasi yapısını değiş-
ittifak arayışlarına girmiştir. Hatunların meclis toplantılarına tirerek Batı Roma’nın zayıflama-
E) Seçeneğindeki Bizans, Akhun katılabilmesi, hükümdar seferde sına neden olmuşlardır.
topraklarını ele geçirmiştir ifadesi iken devleti idare etmesi ve elçi *Attila’nın yaptığı faaliyet-
yanlıştır. Akhun Devleti Göktürk kabul edebilmesi siyasi görevleri ler, Germenlerin ünlü destanı
ve Sasani iş birliği sonrası yıkıl- olduğunun göstergesidir. Nibelungen’e konu olmuştur. Bu
mıştır. destanda Attila’dan Etzel ismiyle
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap C
Cevap E bahsedilmiştir.
* Hunlar, pantolon ve ceket giy-
4. Orta Asya’da kurulan ilk Türk dev- me, at koşumları ve atları eyerle-
16. Uygurlar Dönemi’nde ticari iliş- letleriyle ilgili olarak, I. II. ve III. me konularında Avrupa’ya örnek
kilerin gelişmesi sonucu, kişiler öncülde verilen bilgiler doğrudur. oldular.
arasındaki anlaşmaların yazılı
I. Ülke; töre adı verilen, yazılı olma- Cevap C
hâle getirilmesi, hukukla ilgili
yan hukuk kurallarına göre yönetil-
yazılı belgelerin hazırlanmasına
miştir. II. Toprak, yurt olarak adlan-

Tarihin Kara Kutusu 12

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ
7. * Doğu Roma bundan sonra Hun-
KARA KUTU YAYIN
lara bağlı kavimlerle antlaşmalar
yapmayacak,
* Doğu Roma, Hunlardan kaçan-
lara sığınma hakkı vermeyecek,
* Ticari münasebetler yine belirli
sınır kasabalarında devam edecek,
* Doğu Roma’nın ödediği yıllık
İNFORMAL YAYINLARI
vergi iki katına çıkarılacak.
Doğu Roma İmparatorluğu’yla Av-
rupa Hunları arasında 434 yılında
yapılan Margos Antlaşması’nın,
maddelerini dikkate aldığımızda
A, B, C ve D seçeneklerine ula-
şabiliriz. Fakat verilen maddeler-
den Akdeniz ticaretinin Avrupa
Hunlarının kontrolüne girdiğini
KARA KUTU YAYIN
söyleyemeyiz. Akdeniz ile ilgili bir
açıklama söz konusu değildir.
Cevap E
8. Türk tarihinde fiziki bir mekân ola-
rak kütüphane kuran ilk topluluk
Uygurlardır. Uygur (14 - 18 harfli)
alfabesini kullandılar. (Soğd alfabe-
İNFORMAL YAYINLARI
sinden etkilenmişlerdir) Uygurlar,
matbaa, basım tekniği, orta oyunu
ve minyatür konusunda çalışmalar
yapmışlardır.
Cevap E
9. Orta Asya Türklerinin 12 Hayvanlı
Türk Takvimi’ni hazırlayıp kullan-
KARA KUTU YAYIN
mış olmaları gökbilimi (astrono-
mi) alanında ilerlemiş olduklarını
göstermektedir. Uzay, ay, yıldız,
güneşle ilgili çalışmalar astronomi
ile ilgilidir.
Cevap A
10. İslam ordularına karşı, I. Hazar,
İNFORMAL YAYINLARI
II. Türgiş devletleri mücadele et-
miştir.
Hazar: Kafkaslarda, Hz. Osman
Dönemi’nde Müslümanlarla sa-
vaşarak İslamiyet’in Rusya’ya gir-
mesine engel oldular.
Türgiş: Sulu Kağan Dönemi’nde
Emevileri Orta Asya’ya sokma-
KARA KUTU YAYIN
mak için mücadele ettiler. Orta
Asya’nın İslamlaşmasını engelle-
diler.
Cevap D
11. Tarih öğretmeni Yeşim Hanım öğ-
rencilerinden, ilk Türk devletlerin-
deki toplumsal yapının unsurlarını
İNFORMAL YAYINLARI
küçükten büyüğe doğru sıralama-
larını istemiş; öğrencilerden Onur
doğru cevabı vermiştir.
Onur: Oğuş (Aile), Urug (soy - ai-
leler birliği), Boy (Kabile), Budun
(kavim)
Cevap A
ÇÖZÜMLER
12. At, Kaşgarlı Mahmut’un “Türk’ün
KARA KUTU YAYIN
GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLANICIYA
kanadıdır.” diye nitelendirdiği sa-
NOT
vaş aracıdır.
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağlamadı-
Cevap A
ğını düşünüyorsanız ve bu bizden kaynaklan-
13. İslamiyet öncesi Türk devletlerin- mışsa talebiniz doğrultusunda kitabın ücretini
de toplumu oluşturan unsurlar: iade edebiliriz (İade garantili kitap).Kitabımızın
Oğuş (Aile), Urug (soy - aileler bir-
İNFORMAL YAYINLARI
fotokopi çekilerek (orijinal kitap dışında her tür-
liği), Boy (Kabile), Budun (kavim),
lü hakkımız gasp edilerek) kullanılmasına izin
Kün (halk) İl’i (devlet)
vermiyoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
Toy: Kurultay (Şölen)
ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sınav-
Cevap D
ları ve bunların kitap haline gelmesini hesap
14. İslamiyet öncesi Türk devletle- ederseniz büyük bir ekonomik yatırım yapıyo-
rinde kullanılan bazı terimler ruz. Bundan dolayı yayın ekibi olarak fotokopi
İlig - Hükümdar çeken, çektirenlere veya PDF paylaşanlara /
KARA KUTU YAYIN
Kün - Halk indirip kullananlara hakkımızı helal etmiyoruz.
Oguş - Aile Emeğe saygı istiyoruz. Yayınımızın soruları
Ayuki -Hükümet ÖSYM arşividir. Soruları elektronik ortam ve
Örgin - Taht sosyal ağlarda paylaşan, depolayan veya ya-
Yargan (Yargucu)- Yargıç
yan kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştığı
Toygun - Kurultay üyeleri
için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM yaptırım
Cevap D
İNFORMAL YAYINLARI
uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği için biz de
ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu Kitapları'nın
15. Verilen seçeneklerde İslamiyet
öncesi Türk Devletlerinde hüküm- PDF'sini paylaşmayınız. Tespit ettiklerimiz
darlık sembolleri olarak tahtı ifade hakkında dava açıyoruz. Birkaç yıl sürecek
eden terim örgindir. davayı kazanamasak bile fotokopi çekenler
Yarlıg: Hükümdar buyrultusu. hukuki olarak ciddi anlamda yorulacaklar-
Bodun: Kavim dır. Bundan dolayı PDF'mizi paylaşmayınız
Sav: Atasözü fotokopi çektirmeyiniz.Gerçekten ekonomik
KARA KUTU YAYIN
Tigin: Hükümdarın erkek çocuğu
durumunuz bu kitabı alabilecek kadar iyi de-
Cevap A ğilse kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopiden
16. Türklerin Kurduğu Devletlerin okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere iade edip
Yıkılışlarında Etkili Olan Neden-
ler durumu bize bildiriniz, kitabımızı size ücretsiz
yollayalım. Fotokopi çeken yere de kitabın
* Ülke yönetiminde hanedan üye-
İNFORMAL YAYINLARI
lerinin hepsinin söz sahibi olabil- orijinalini satarak helal ve hukuki yoldan daha
mesi çok kazanç elde etmesi için yardımcı olalım.
* Taht mücadelelerinin yaşanması 0539775 48 50 numaralı hat ile iletişime ge-
* Yeteneksiz kağanların başa geç- çebilirsiniz. Kitabımızda en küçük bir hata dahi
mesi
tespit ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tes-
* İkili teşkilatın bölünmeye yol aç-
pit edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı
ması (Federatif yapı)
belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıkacak
* Boylar arası mücadele
* Dış güçlerin baskısı ve hileleri, baskımız için fikir ve önerilerinizi bekliyoruz.
KARA KUTU YAYIN
Çin’in iç işlerine karışması Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan ışıktır. Öne-
* Kut anlayışının olumsuz etkisi rileriniz varsa 0539 775 48 50 numaralı iletişim
Cevap E hattına WhatsApp'tan bildirirseniz çok mem-
nun oluruz. Sizi vicdanınızla baş başa bıra-
kıyoruz. Başarılar hakka girmeden mücadele
edenlerin olsun. Birlikte başaralım…
İNFORMAL YAYINLARI
İsmail KAYNARCA
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayınları Sahibi
ve Kurucusu
Sonraki bölümlerin çözümleri kısa bir
süre içinde eklenecek.
13 Tarihin Kara Kutusu
 2. CİLT: TÜRK İSLAM TARİHİ

BÖLÜM: 2
TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

ması mümkün olmazdı. Gerek ✔✔ Suriye, Lübnan, Filistin ve

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Selçuklu gerek Osmanlı uzun kutsal şehirleri (Mekke ve
ÇÖZÜMLER yıllar fethettiği arazilerde gayri Medine’yi) kendine bağladı.
Müslim tebaaya baskı ve zorlama ✔✔ Hicaz (Mekke -Medine ) böl-
yapmadan yaşamışlardır. (Hoş- gesine hâkim olan ilk Türk
1. Verilen metni incelediğimizde; görü Politikası)
Türkler, 751 yılında Semerkant’ta devletidir.
bir kâğıt yapımevi kurmuşlardır. Cevap D ✔✔ Fatımiler tarafından yıkılmış-
Burada ipek liflerini tokmaklaya- tır.
rak hamur hâline getirip onu düz

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
5. TOLUNOĞULLARI (868- 905) Cevap A
yapraklara dönüştürmüşler ve bu
yapraklara kakat (kakaç) adını ✔✔ Abbasi Devleti’nin Mısır vali-
vermişler. Bu sözcük de, Arapça si Tolunoğlu Ahmet tarafın- 7. Eyyubi Devleti (1171-1250)
ve Farsçaya kâğıt olarak geçti- dan kuruldu.
✔✔ Başlangıçta Zengilere bağlı
ğine göre Türklerin Araplardan ✔✔ Mısır’da kurulan ilk Türk İs- olarak faaliyet gösterdiler.
önce kağıt yaptıkları bilgisine ula- lam devletidir.
şabiliriz. ✔✔ Mısır’daki Fatımi Devleti’ni
✔✔ Devletin başkenti Fustat (Ka- yıkarak bu bölgede kuruldu­
Cevap C hire) olup halkın çoğunluğu lar.
Arap, yöneticileri ise Türk’tü.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Selçuklu devlet geleneğinin
2. Türklerin İslamiyet’i kabul etmesi ✔✔ Suriye, Lübnan, Filistin ve Mısır’da yerleşmesini sağla-
ile; Bingazi bölgelerini fethetti. dılar.
✔✔ İslam hukuku farklı coğrafya- ✔✔ Mısır’ın zenginleşmesinde ✔✔ 1187 Hıttin Savaşı’nda Haç-
larda yayıldı. ve bölgenin bayındır hale ge- lıları yenerek Kudüs’ü onlar-
tirilmesinde etkili oldular. dan geri almışlardır.
✔✔ Müslümanlık Hindistan’a ulaş-
tı. ✔✔ Tolunoğlu Cami dönemin en ✔✔ Baharat ticaret yoluna hâkim
önemli eserlerindendir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ İslam dünyası askerî açıdan oldular.
güçlendi. ✔✔ Tolunoğlu Ahmet’ten sonra ✔✔ Moğollara karşı başarılı ola-
taht kavgalarından yararla- madılar.
✔✔ Türk-İslam sanat anlayışı oluş- nan Abbasiler tarafından bu
tu. devlet yıkılmıştır. ✔✔ İçlerindeki “Memlûk” denilen
Fakat İslamiyet’in İspanya’da ya- komutanlar (Aybeg) tarafın-
AKŞİTLER (İHŞİTLER 935-969) dan yı­kıldılar.
yılması Emevi Devleti Dönemi
✔✔ Abbasi Devleti’nin Mısır va-
olaylarındandır. İspanya, Tarık Cevap C
lisi Muhammed bin Toğaç
bin Ziyad tarafından Kadisk Zaferi
adında Ferganalı bir Türk
(711) ile fethedilmiştir
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

tarafından Mısır’da kuruldu. 8. Karahanlı Devleti’nde, devletin iki

Cevap D ✔✔ Başkent Fustat’tır. ana kısma ayrılarak yönetilmesi
uygulaması bulunmaktadır. Ka-
✔✔ Mısır’da kurulan ikinci Türk
3. Türklerin İslam dünyasına rahanlılardan önce de I. Göktürk
devletidir.
olan katkıları arasında; Ab- (Bumin Kağan devleti kardeşi
✔✔ Abbasi halifesi, İstemi Yabgu ile birlikte yönetmiş-
basiler Dönemi’nde devletin
Muhammed’e Akşit (Beyaz tir) ve II. Göktürk Devletlerinde
Bizans’a karşı korunması, Gaz-
Güneş) unvanı verdi. (Bilge Kağan ve Kültigin) de bu
neliler Dönemi’nde İslamiyet’in
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Hindistan’a kadar yayılması, Ana- ✔✔ Suriye, Lübnan, Filistin ve uygulamaya rastlamaktayız.

dolu Selçukluları Dönemi’nde haç- kutsal şehirler Mekke ve
Cevap A
lılara karşı başarılar elde edilme- Medine’yi kendine bağladı.
si, Büyük Selçuklular Dönemi’nde ✔✔ Hicaz (Mekke - Medine ) böl-
İslamiyet’in Anadolu’da yayılması gesine hâkim olan ilk Türk 9. Verilen öncüllerden Karahanlı-
yer alır. devletidir. ların, (III) Türk dilinin korunması
için tedbirler almaları ve (IV) Ha-
Endülüs Emevileri Dönemi’nde ✔✔ Fâtımîler tarafından yıkılmış-
kaniye Türkçesi ile kitap yazmala-
İslamiyet’in İspanya’da yayılması tır.
rı millî kimliklerini koruduklarının
seçenekten de anlaşılacağı gibi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap D göstergesidir. III. ve IV. öncüller

Türkler tarafından gerçekleştirilen
millî benliklerinin, kültürel özellik-
bir olay değildir. Emeviler Arap’tır.
lerinin korunduğunun göstergesi-
Cevap C dir.
6. AKŞİTLER (İHŞİTLER 935-969)
✔✔ Abbasi Devleti’nin Mısır va- Cevap B
4. Batılı tarihçiler, ‘’Türkler olmasay- lisi Muhammed bin Toğaç
dı İslamiyet ilk çıktığı Arabistan’a adında Ferganalı bir Türk
geri dönerdi.’’ diyerek Türkle- 10. Satuk Buğra Han, amcası Oğul-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

tarafından Mısır’da kuruldu. cak Kadir Han devletin başınday-

rin İslamiyet’in savunuculuğunu
üstlendiğini belirtmişlerdir. Batılı ✔✔ Başkent Fustat’ tır. ken İslamiyet’i benimsemiş, am-
tarihçilerin bu sözlerine A, B, C ✔✔ Mısır’da kurulan ikinci Türk casından sonra hükümdar olunca
ve E seçenekleri dayanak olarak devletidir. da İslamiyet’i resmî din olarak
gösterilebilir. Fakat Türklerin Gay- kabul etmiştir.
✔✔ Abbasi Halifesi Muhammed’e
rimüslimleri Müslüman olmaya Akşit (Beyaz Güneş) unvanı Karahanlılarla ilgili verilen bilgiye
zorlamaları söz konusu olsaydı verdi. baktığımızda Satuk Buğra Han’ın
İslamiyet’in geniş alanlara yayıl- amcasından sonra hükümdar

Tarihin Kara Kutusu 2

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

olmasından, devleti yönetme 14. Karahanlılar Dönemi’nde, Yusuf Büyük Selçuklu Devleti Orta

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yetkisinin hanedana ait olduğu Has Hacip’in yazdığı, Türk dev- Asya’da kurulan en büyük Türk-
yargısına ulaşabiliriz. İslamiyet’in let anlayışını, kanun ve siyaset İslam devleti değildir.
resmî din olarak kabul edilmesi üzerine görüşler ile hükümdarla- Cevap C
ile de İslamiyet’in Türkler arasın- ra öğütleri içeren eser Kutadgu
da yayılmasının hızlandığı yargı- Bilig’tir.
sına ulaşabiliriz. Arapçanın resmî Divanu Lûgati’t Türk: Kaşgarlı
dil olarak kabul edildiği yargısına Mahmut
ulaşamayız. Ayrıca Karahanlıların

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Divan-ı Hikmet: Hoca Ahmet Ye- 18. Kutadgu Bilig
resmî dili Türkçedir.
sevi
Cevap D ✔✔ Mutluluk veren bilgi anlamı-
Atabetü’l Hakayık: Edip Ahmet
na gelmektedir.
Yükneki
Siyasetname: Nizamülmülk ✔✔ Türkçe ilk siyasetnamedir.
11. Karahanlıların posta teşkilatı Sultanlara öğütler vermek-
kurmaları haberleşmeye önem Cevap B tedir.
verdiklerini, kervansaraylar inşa ✔✔ Uygur alfabesi ile yazılmış-
etmeleri ticareti geliştirmek iste- tır.
diklerini, hastaneler inşa etmeleri 15. Karahanlılar Dönemi’nde kaleme
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

alınmış olup, dört karakter üzerin- ✔✔ Yusuf Has Hacip, Karahanlı-
sosyal kurumlar oluşturduklarını,
den adalet, iktidar, akıl ve akıbet lar Devri’nde Uluğ Kara Buğ-
Türk- İslam kültürüne ait yazılı
olmak üzere başlıca dört insani ra Han’a takdim etmiştir.
eserler ortaya koymaları Türkçe-
nin gelişimine katkı sağladıklarını yetenek ile devlet yönetimine iliş- ✔✔ Türk dirlik, düzenlik ve adalet
gösterir. kin ilkelerin anlatıldığı eser Ku- anlayışını en iyi şekilde an-
tadgu Bilig’dir. Yusuf Has Hacip latmaktadır.
Fakat verilen bilgilerden Karahan-
Karahanlılar Dev­ri’nde Uluğ Kara
lıların inanç özgürlüğü sağladık- Cevap C
Buğra Han’a takdim etmiştir. Türk-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
larına dair bir bilgiye ulaşamayız.
çe ilk siyasetnamedir. Sultanlara
Cevap E öğütler vermektedir. Uygur alfa­
besi ile yazıl­mıştır.
Cevap A
12. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk
devletlerinden biri olan Kara-
TEST - 2
ÇÖZÜMLER
hanlılarda; hükümdarlık halife
tarafından tasdik edilmiş, ülkede 16. Yusuf Has Hacip Kutadgu Bi-
halife adına hutbe okutulup para lig adlı eserini Karahanlı Devleti 1. Karahanlı Devleti’nin Özellikleri
döneminde, Uluğ Kara Buğra
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

bastırılmıştır. Böyle olmakla bir- ✔✔ Orta Asya’da kurulan ilk

likte İslamiyet öncesi yönetim ge- Han’a takdim etmiştir.
Türk-İslam devletidir.
lenekleri de büyük ölçüde devam Cevap B ✔✔ 1042 yılında ikiye ayrılmıştır.
ettirilerek İslamiyet’i kendi kültür-
leriyle kaynaştıran bir siyasi yapı ✔✔ Döneminde Türkçeye büyük
oluşturmuşlardır. Karahanlıların önem verilmiştir.
17. Büyük Selçuklu Devleti
İslam’ı benimsemeleri Arap kül- ✔✔ Semerkant, Buhara ve Kaş-
✔✔ Oğuzların Üçok kolunun
türünü bütünüyle benimsediğini gar önemli bilim ve kültür
Kınık boyu tarafından kurul-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

göstermez. Din ve devlet işlerinin merkezleridir.

muştur.
birbirinden ayrıldığı bilgisine ula- Hindistan’da İslamiyet’in yayılma-
şamayız. ✔✔ Devlete ismini veren Selçuk
sına öncülük eden devlet Gazneli-
Bey Oğuz Yabgu Devleti’nin
Cevap A lerdir.
komutanlarından Dukak
Bey’in oğludur. Cevap D
✔✔ Yabgu ile arası açılan Sel-
13. Karahanlılar ve Göktürkler ara-
çuk Bey Kınık boyu ile Cend
sındaki ortak özellikler arasın-
bölgesine gelerek İslamiyet’i
da;
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

kabul etmişlerdir.
✔✔ Asya’da kurulmuş olmaları 2. Hükümdarlar için sultan unvanını
✔✔ Devleti yönetme konusunda
✔✔ İkili yönetim anlayışını uygu- kullandığı bilinen ilk Türk-İslam
eski Türk hâkimiyet telakkisi
lamaları devleti Gaznelilerdir.
(anlayışı) geçerlidir.
✔✔ Ülkenin, hanedanın ortak ✔✔ Gazneli Mahmut Dönemi’nde
✔✔ Nişabur, Rey, İsfahan ve
malı olduğu anlayışını be- devlet en parlak dönemini
Merv şehirlerini, yönetim
nimsemeleri yaşadı.
merkezi olarak kullanmışlar-
✔✔ Yaşadıkları dönemin Türk dır. ✔✔ Sultan unvanını kullanan
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

kültürünü yansıtan eserler ilk Türk hükümdarı Gazneli

✔✔ İkta sistemini geliştirerek
vermeleri yer alır. Mahmut’tur.
kendilerinden sonraki Türk
Karahanlılar Müslüman bir Türk devletlerine örnek olmuşlar- ✔✔ Gazneli Mahmut Dönemi’nde
devletidir. Göktürkler ise İslamiyet dır. Hindistan’a yapılan 17 sefer
öncesi Türk devletleri arasında sonrası İslamiyet’i bölgeye
✔✔ Anadolu’nun Türkleşmesi ve
yer alır yaydılar.
Müslümanlaşmasında rol oy-
Cevap C namışlardır. Cevap B

3 Tarihin Kara Kutusu

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

3. 1025 yılında Karahanlılar (Yusuf 8. Hutbe okutmak, para bastırmak 13. 1055’de Abbasi halifesi Kaim bi-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Kadir Han) ve Gazneliler arasın- Türk İslam Devletlerinde hüküm- Emrillah’ı (Bağdat) Şii Büveho-
da Maveraünnehir İttifakı kurul- darlık sembollerindendir. Danda- ğullarının baskısından kurtaran
muştur. Bu ittifak Büyük Selçuklu nakan Savaşı sonrasında Tuğrul Büyük Selçuklular hilafetin ve İs-
Devleti’nin güçlenmesine karşı Bey’in kendi adına hutbe okutma- lam dünyasının koruyuculuğunu
önlem amacıyla yapılmıştır. sı devlet başkanlığına geldiğini ve liderliğini üstlenmişlerdir.
gösterir. Halife bu olay sonrası 1058 yılın-
Cevap B
Cevap D da Tuğrul Bey’e iki altın kılıç ku-
şatıp ona, “Doğunun ve Batının

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
4. GAZNELİLER (963- 1187) hükümdarı” unvanını verdi.
✔✔ Samanoğulları Devleti’nde Cevap A
komutanlık ve valilik ya- 9. Divan-ı Mezalim: Hükümdar baş-
pan Alp Tigin tarafından kanlığında ağır siyasi suçların,
Afganistan’da kurulmuştur. idareci ve memurlar hakkında- 14. Tuğrul Bey, Bağdat’ı alarak Halife
ki şikâyetlerin görüşülüp karara Kaim bi Emrillah’ı Büveyhoğul-
✔✔ Devlet ismini devlet merkezi
bağlandığı meclistir. larının elinden kurtarmıştır. Bu-
olarak seçilen Gazne şehrin-
nun üzerine halife, Tuğrul Bey’i
den almaktadır. Gazneli hükümdarı Sultan Mah- Doğu’nun ve Batı’nın sultanı
✔✔ Afganistan, Özbekistan, İran, mut, bir gün mezâlim divanında
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ilan etmiştir. Verilen bu bilgilerden
Horasan, Pakistan ve Kuzey iken; bir tacir, Şehzade Mesut’un halifenin siyasi yetkilerini Tuğrul
Hindistan’a kadar uzanan kendisinden altmış bin dinarlık Bey’e bıraktığına, halifeliğin dini
geniş bir coğrafyaya hâkim kumaş aldığından ancak parası- bir makam haline geldiğine ve
olan devlettir. nı ödemediğinden şikâyet eder. Selçukluların İslam dünyasının
Tacirin, hakkını aramak istediği- liderliğini ve koruyuculuğunu fiilen
Cevap C ni dile getirmesi üzerine Sultan üstlendiğine ulaşabiliriz.
Mahmut’un, taciri haklı bulması
ve alacağının hemen ödenmesini Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI

5. 963-1187 yılları arasında Orta
Asya’da siyasi varlık gösteren,
hükümdarları için sultan un-
vanı kullanılan, Hindistan’da
İslamiyet’in yayılmasında etkili
olan Türk devleti Gazneliler’dir.
Ayrıca; Gazneliler’in önemli hü-
kümdarları Gazneli Mahmut ve
Sultan Mesut’tur. Hindistan’a 17
sefer yapılmıştır. Büyük Selçuklu-
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
emretmesi yargı alanında yetki
kullandığının göstergesidir. 15. Halife Kâim-Biemrillah’ın, Bü-
Cevap C veyhi komutanı Arslan Besâsiri
tehlikesini ortadan kaldırması
üzerine 1058’de “Doğu’nun ve
Batı’nın Hükümdarı” unvanını ver-
10. Verilen bilgilerden Abbasi hali- diği Türk-İslam hükümdarı Tuğrul
fesinin siyasi yetkilerini Gazneli Bey’dir.
Mahmut’a bıraktığına, Türkler

KARA KUTU YAYIN

arasında İslamiyet’in hızla yayıldı- Cevap C

larla Dandanakan Savaşı’nı yap-
mışlardır. ğına, İslam dünyasındaki mezhep
çatışmalarının son bulduğuna, 16. Selçuklular, bölge veya eyaletle-
Cevap B
Gazneli Mahmut’un İslam dün- rin başına idareci olarak atadıkları
yasında siyasi birliği sağladığına hanedanın erkek çocuklarının ya-
6. Gazneli Devleti’nin kuruluş şek- ulaşamayız. nına Atabey unvanlı kimseler ve-
li açısından benzerlik gösteren Ancak Gazneli Mahmut’un Ab- rirlerdi. Bunlar, devlet ve askerlik
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

devlet Tolunoğulları Devleti’dir. basi halifesini Büveyhoğullarının işlerinde iyi yetişmiş, deneyimli
Abbasi Devleti’nin hizmetinde baskısından kurtarması ve karşılı- kimselerden seçilirdi. Atabeyler
bulunan Mısır valisi Tolunoğlu Ah- ğında Abbasi halifesinden Sultan hanedanın erkek çocuklarını ida-
met tarafından kuruldu. unvanı alması İslam dünyasının recilik ve askerlik konularında en
önemli bir siyasi gücü olduğunu iyi şekilde yetiştirmeye çalışarak
Cevap D devleti yönetme konusunda de-
gösterir.
neyim kazandırmayı amaçlamış-
Cevap A lardır.
7. Dandanakan Savaşı 1040
✔✔ Sultan Mesut 1040’da Dan- Atabeylerin kuvvet kazanmaları
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

danakan Savaşı’nda Selçuk- merkezi otoriteyi olumsuz etkile-

lulara yenildi. 11. Devlet Kurucu yeceğinden atabeylerin kuvvet
kazanmaları amaçlanmamıştır.
✔✔ Gazne ordusunun bütün ha- Selçuklu Devleti - Selçuk Bey
Hanedanın erkek çocuklarının en
zinesi, silahları ve malları Göktürkler - Bumin Kağan iyi şekilde yetiştirilmesi taht kavga-
Selçukluların eline geçmiştir. Uygurlar - Kutluk Bilge Kül Kağan larını önlemekten ziyade taht kav-
✔✔ Selçuklu Türklerinin Batı’ya galarını artırır.
Cevap A
doğru ilerleyişi hızlandı.
Cevap A
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Önemi: Bu savaş iki Türk devleti

arasında gerçekleşmiştir. Büyük
Selçuklu Devleti’nin resmen ku-
rulmasına, Gaznelilerin zayıfla-
yarak yıkılma sürecine girmesine
neden olmuştur.
Cevap A
12. Selçuklu hükümdarlarının halife
adına hutbe okutması, halifeden
aldıkları yetkiyle devleti yönetme-
leri halifenin üstünlüğünü tanıdık-
larına kanıt olarak gösterilebilir.
Cevap D
17. Büyük Selçuklu Devleti’nde ha-
nedan üyeleri ve valilerin, hüküm
sürdükleri bölgelerde kendilerine
bağlı askerî birliklerinin olma-
sı sonucunda; hanedan üyeleri
arasında egemenlik anlayışına

Tarihin Kara Kutusu 4

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

dayalı iktidar mücadelesi yaşanır. ✔✔ Moğolları tarihte ilk kez ye- 6. I. ülüş: Orta Asya eski Türk ge-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Geniş iktalara sahip olan valiler nen ve durduran devlettir. leneğine göre ülkenin hanedan
bölgelerinde güçlenir. Atabeylikle- Elbistan Savaşı’nı da kazan- üyeleri arasında paylaştırılması
rin kurulmasına zemin hazırlanır. dılar. (1277) âdetini ifade eder.
Tam tersine hanedan üyeleri ve ✔✔ Baharat ticaret yoluna hâkim II. kut: Tanrı tarafından verildiğine
valilerin, hüküm sürdükleri bölge- oldular. inanılan yönetme yetkisi.
lerde kendilerine bağlı askerî bir-
✔✔ Resmî dil olarak Türkçeyi III. töre: İlk Türk Devletlerinde ya-
liklerinin olması merkezi otoriteyi
kullandılar. zısız hukuk kurallarıdır.
güçlendirmez, merkezi otoriteyi

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
zayıflatır. ✔✔ Memlukler’de saltanat siste- Timur, “han” soyundan gelmediği
mi yoktu. Her emirin hüküm- için “han, hakan, sultan” yerine
Cevap E dar olma şansı olduğu için “emir” unvanını kullanmıştır. Bu
hükümdar sayıları fazladır. durumun ortaya çıkmasında; kut
18. Hutbe okutmak, para bastırmak anlayışının ve törenin etkisi ol-
Sık sık taht kavgaları yaşan-
Türk-İslam devletlerinde hüküm- duğu savunulabilir. Kut, kan yo-
mıştır.
darlık sembollerindendir. Tuğrul luyla geçtiği için bütün hanedan
Bey’in kendi adına hutbe okutma- ✔✔ 1517’de Osmanlı Devleti üyeleri kağan olma hakkına ve
sı, para bastırması bağımsız bir (Yavuz) tarafından yıkıldı. yetkisine sahiptir. Timur töreye
devlet kurduğunun göstergesi-
KARA KUTU YAYIN

uygun hareket etmek istemiştir.

KARA KUTU YAYIN

Cevap B
dir.
Cevap E
Cevap A 4. Sultan Baybars verdiği siyasi
mücadeleden sonra Memluk Sul- 7. Rusların, Karadeniz’in kuzeyinde
tanı olmuş ve Moğolların Bağdat güçlerini artırmalarında; Timur’un
katliamından kaçarak Mısır’a Ankara Savaşı’nda Yıldırım
sığınan Abbasoğullarından El Bayezid’i yenmesinin ve İlhanlı-
TEST - 3 Mustansır’ı halife ilan etmiştir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
ların Anadolu Selçuklularını ege-
ÇÖZÜMLER Böylelikle İslam dünyasındaki menliği altına almasının bir etkisi
halifenin dinî nüfuzundan yarar- yoktur.
1. Alp Arslan tarafından veliaht ta- lanıp hükümdarlığını meşrulaştır-
Timur’un Karadeniz’in kuzeyin-
yin edilen ve Büyük Selçuklu mak istemiştir.
de kurulan Altın Orda Devleti’nin
Devleti’ni en geniş sınırlarına Cevap A parçalanmasına neden olması
ulaştıran hükümdar Melikşah’tır. sonrası Ruslar Karadeniz’in kuze-
Melikşah Dönemi’nde (1072- yinde güçlerini artırmıştır.
5. TİMUR İMPARATORLUĞU
1092) iç karışıklıklar ve taht kav- (1369- 1507) Cevap A
gaları önlendikten sonra fetih
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

hareketlerine ağırlık verildi. Celali ✔✔ Çağatay Hanlığının zayıfla-

Takvimi hazırlanmıştır ması Timur Devletinin kurul- 8. KARLUKLAR
masını kolaylaştırdı. ✔✔ Talas Savaşı’nda Müslü-
Büyük Selçuklu Devleti’nde Tuğ-
rul Bey Alp Arslan’dan önce, Berk- ✔✔ Merkezi Semerkant’tır. Se- manların yanında yer alarak
yaruk, Muhammed Tapar, Sultan merkant, “Şehirlerin Şahı” Orta Asya’nın Çinlileşmesini
Sencer ise Melikşah’tan sonra olarak nitelendirilmiştir. önlediler.
tahta geçen hükümdarlardır. ✔✔ Timur, Altınordu Hanlığının ✔✔ II. Kök Türk Devleti’nin yıkıl-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap A da parçalanmasına neden masında Basmil ve Uygurlar-

oldu. la birlikte rol oynadılar.
2. Büyük Selçuklu Devleti’nin Hü- ✔✔ 1402 Ankara Savaşı’nda ✔✔ İslamiyet’i topyekûn seçen
küm Sürdüğü Yıllarda Ortaya Çı- Timur Osmanlı Devleti’ni ilk Türk boyudur.
kan Kolları (MEB Kitabı 2018) yendi. ✔✔ Türgişler’e son verdiler.
Irak Selçukluları (1118-1194) ✔✔ Kuzey Hindistan, İran, Ana- ✔✔ Cengiz Han’a itaat eden ilk
Kirman Selçukluları (1048-1187) dolu ve Türkistan’a hâkim Müslüman Türk topluluğu
oldular. olarak bilinmektedir.
Suriye Selçukluları (1078-1117)
✔✔ Timur’un torunu olan Uluğ
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Türkiye Selçukluları (1075- 1308) ✔✔ Karahanlı Devleti’nin kurul-

Bey astronomi, matematik masında etkili oldular.
Cevap C gibi bilimlerle uğraşmıştır.
Uluğ Bey Semerkant’ta dün- ✔✔ Bugün Tacikistan’da Karluk-
yanın en büyük rasathane- ların torunları yaşamaktadır.
3. MEMLÛK DEVLETİ (1250-13.yy/
1517-16.yy) sini kurmuştur. Uluğ Bey’in Cevap E
“Zeyc” adlı bir astronomi ki-
✔✔ Memluk komutanı İzzettin
tabı vardır.
Aybeg tarafından Mısır’da 9. Karlukların Çin’in Orta Asya’daki
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

kuruldu. ✔✔ Timur’un sarayında yaşayan

Türk egemenliğine son vermek
Ali Şir Nevai (1441-1501)
✔✔ Abbasi halifeliğini koruyarak istemesi üzerine 751 yılında ya-
Türk dilinin Farsçadan üstün
halifeliğin devamını sağladı- pılan Talas Savaşı’nda Çin’e karşı
olduğunu göstermek ama-
lar. Müslüman Araplarla birlikte hare-
cıyla “Muhakemetü-l luga-
✔✔ Sultan Baybars 1260 Ayn ket etmiştir. Savaşın kazanılması
teyn” adlı eseri yazmıştır.
Calut Savaşı’nda Moğolları ile Orta Asya’nın Çinlileşmesi ön-
yenmiştir. Cevap D lenmiştir.
Cevap B

5 Tarihin Kara Kutusu

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

10. İlhanlı Devleti (1256-1335): Cen- Beyler sınırlara yönelik saldırılar

TEST - 4

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

giz Han’ın torunu Hülagu tarafın- olduğunda ya da bir düşman ka-
dan İran’da (Tebriz) kurulan ve lesinin ele geçirilmesinde sultana ÇÖZÜMLER
1258 yılında Bağdat’ı alarak Ab- sormadan hareket edebilirlerdi
basi Devleti’ne son veren devlet- ifadesinden, uç beyleri merkezî
tir. Irak, Kafkasya ve Anadolu’ya otoriteye bazı durumlar dışın- 1. Selçuklularda atabey adı veri-
egemen oldular. İlhanlılar da bağlıdır yargısına ulaşılabilir. len şehzade hocasının, Osmanlı
İslamiyet’i benimsemişlerdir. Beyler sınıra yönelik saldırılar- Devleti’ndeki benzeri Laladır.
da, düşman kalesine saldırılarda Büyük Selçuklularda meliklerin
Cevap A

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
merkezden bağımsız hareket (şehzadenin) yetiştirilmesinden
edebilmektedirler. “atabey” unvanlı hocalar sorum-
Verilen bilgilerden I. ve IV. öncül- luydu.
lere ulaşamayız. Osmanlıda şehzadelerin yanları-
11. Cengiz Han’ın ölümünden sonra na yardımcı olarak verilen tecrü-
Cevap B
merkezî otoritenin zayıflamasıyla beli devlet adamlarına Lala denir.
Moğol İmparatorluğu toprakların- Cevap B
da dört büyük devlet kurulmuş-
tur. 14. Türklerde İslamiyet’in kabulün-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Altınordu Hanlığı (Batu Han) den sonra; Ahilik teşkilatı (Esnaf
-Karadeniz’in kuzeyi teşkilatı), kümbet mimarisi, Arap 2. Devlet yönetimini hanedanın er-
✔✔ Çağatay Hanlığı (Çağatay alfabesi, vakıf sistemi gibi uygu- kek çocuklarına öğretmeyi amaç-
Han) -Türkistan lamalar görülmektedir. Veraset layan atabeylik Büyük Selçuklu-
sistemi (ülke hanedanın ortak lar zamanında ortaya çıkmıştır.
✔✔ İlhanlı Devleti (Hülagu Han) Atabeylik Selçuklularla İslam
malıdır anlayışı) ise ilk Türk dev-
-İran dünyasına girmiş ve kendisinden
letlerinden itibaren Türklerin dev-
✔✔ Kubilay Hanlığı (Kubilay let yönetiminde uyguladıkları bir sonraki birçok devleti etkilemiştir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Han) -Çin ve Moğol toprak- sistemdir.
ları Cevap C
Cevap E
✔✔ Safeviler Cengiz Han’ın ölü-
münden sonra kurulan dev-
letlerden değildir. 1502’de 3. Selçuklularda erkek hanedan
Şah İsmail İran’da Akkoyun- üyelerinin, yanlarına bilgili devlet
15. Veraset sistemi (Ülke haneda-
lu Devleti’ni yıkarak Safevi görevlileri verilerek eyalet veya
nın ortak malı anlayışı) ilk Türk
Devleti’ni kurdu. Osmanlı vilayetlere yönetici olarak gönde-
devletlerinden itibaren Türklerin
Devleti’ne (1514) Çaldıran rilmelerindeki amaç hanedan üye-
devlet yönetiminde uyguladıkları
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Savaşı’nda yenildiler. lerinin devlet yönetiminde dene-

bir sistemdir. Bu yönetim anlayışı
Göktürklerde ve Selçuklularda da yim kazanmalarını sağlamaktır.
Cevap A
görülmektedir. Cevap A
Göktürkler ve Selçuklular aynı
yüzyılda yaşamamıştır. Alfabe
12. Moğolların; I. en önemli devlet birliği söz konusu değildir. C ve D
4. Naip: İlk Müslüman Türk devlet-
organlarının Kurultay olması, II. seçeneklerinde verilen özellikler
lerinde, hükümdarın çocuk yaşta
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

ülke topraklarının hanedan üye- Selçuklularla ilgilidir.

olması hâlinde devleti yönetme
leri arasında paylaştırılması, III. Cevap B yetkisi verilenin unvanıdır.
ordularının onlu sisteme göre
Atabey: Büyük Selçuklularda me-
oluşturulması Türklerden etkilen-
liklerin (şehzadenin) yetiştirilme-
diklerini gösterir. Bu üç öncülde
sinden sorumlu hocadır.
verilen özellikler ilk Türk devletle- 16. Hindistan’da “Türk-İslam Etkisi”
konulu bir çalışma yapması is- Şıhne: Meliklerin haricinde diğer
rinden itibaren Türkler tarafından
tenen öğrencinin, araştırma sü- eyaletlerde görevli askeri komu-
kullanılmıştır. Moğollarda Türk-
recinde Gazneliler ve Babürlerle tanlardır. (Askeri vali)
lerden etkilenerek bu özellikleri
KARA KUTU YAYIN

Melik: Hükümdarın erkek çocuğu

KARA KUTU YAYIN

kullanmıştır. karşılaşması beklenir. Gazneliler

ve Babürlüler Hindistan’da ege- (Osmanlıda şehzade)
Cevap E Ulak: Haberci
menlik kuran Türk İslam Devletle-
rindendir. Cevap B
Gazneli Mahmut Dönemi’nde
Hindistan’a yapılan 17 sefer son-
13. Türk-İslam devletlerinde Müslü- rası İslamiyet’i bölgeye yaydılar.
man olmayan devletlere sınır olan Babürlüler Timur soyundan gelen 5. Selçuklularda (II) ülkenin, hane-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

bölgelere uç denilirdi. Bu ifade- Muhammed Babür Şah tarafın- dan üyelerinin ortak malı sayıl-
den III. uçlar, çoğunlukla savaş- dan Hindistan’da kuruldu. ması taht kavgalarına neden ol-
ların yapıldığı yerlerdir yargısına muştur. Bu taht kavgaları devletin
ulaşılabilir. Müslüman olmayan Cevap E zayıflamasında ve yıkılmasında
devletlerle sürekli gaza ve cihat etkili olmuştur. I ve III. öncülde
düşüncesinden, sınır anlaşmaz- verilen ifadelerin taht kavgalarına
lıklarından dolayı savaş yapılabi- neden olduğunu söyleyemeyiz.
lir. Cevap B

Tarihin Kara Kutusu 6

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

6. Alp Arslan’ın “toprak fethede- Devletin maaş yerine memur ve ✔✔ Ailenin rızası alınarak şartla-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

nin malıdır” anlayışı Anadolu’da askerlere bıraktığı topraklardır. ra uygun her aileden bir ço-
bağımsızlık hareketlerine yol açtı Mülkiyeti devlete ait olan bu top- cuk alınmıştır.
ve ilk bağımsız Türk beylikleri ku- rağın işletim hakkı köylülere bı- ✔✔ Bir evde tek erkek çocuk ol-
ruldu. Artuk, Saltuk, Danişment, rakılırdı. İkta sahipleri hizmetleri ması halinde sisteme dahil
Mengücek, Çaka beylikleri. karşılığı maaş almayıp, kendile- edilmemiştir.
rine verilen topraklardan topladık-
Cevap A ✔✔ Alınan çocukların bir kıs-
ları vergilerle geçinirlerdi.
mı devlet adamı ihtiyacının

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap A giderilmesi için Enderun’a
7. Türk-İslam devletlerinde hüküm- diğer bir kısmı da Yeniçeri
darlık sembolleri ocağına asker olması için
gönderilmiştir.
Para bastırmak (sikke), çetr (sal- 11. İkta sisteminin yararları
tanat şemsiyesi), hutbe okutmak ✔✔ Hazineden para harcanma- Cevap A
(cuma namazlarında hükümdarın dan büyük ve güçlü bir ordu
isminin ve unvanının zikredilme- kurulurdu. (askeri-ekonomi)
si), asa (hükümdarın taşıdığı bas-
✔✔ Göçebe Türkmenlerin yer-
ton), Tuğra (hükümdarın mührü),
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

leşik unsura zarar vermesi
taht (hükümdarın koltuğu), otağ
önlenirdi. (sosyal)
(Saltanat çadırı), âlem (bayrak), 15. Muhtesip: Türk-İslam devletle-
nevbet (saltanat davulu), hilat ✔✔ İkta sahipleri devlet otorite-
rinde pazarlarda fiyatları, tartı ve
(giysi), saray (devlet yönetim sini en ücra köşelere kadar
ölçü aletlerini, üretilen ve satılan
merkezi). götürürler. (sosyal)
malların kalitesini denetleyen gö-
Ok: Türk-İslam Devletlerinde hü- ✔✔ Üretimde verimlilik ve sürek- revlidir.
kümdarlık sembolleri arasında yer lilik sağlanırdı. (ekonomi)
Ulak: Haberci
almaz. İlk Türk Devletlerindeki hü-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Vergiler düzenli olarak topla- Silahtar: Merasimlerde sultanın
kümdarlık sembollerindendir. nırdı. (ekonomi) silahlarını taşırdı ve silahhanede-
Cevap E İkta sisteminde yargı işlerinin de- ki muhafızların amiriydi.
netlenmesi söz konusu değildir. Camedar: Sultan ve ailesinin el-
Cevap D bisesinden sorumludur.
8. Müslüman Türk devletlerinde İğdişcibaşı - Şarabdar: Sarayda
devlet memurluğunun çoğunlukla içeceklerden sorumlu kişidir.
babadan oğula geçmesi, iktidar
12. Büyük Selçuklularda, ülke toprak- Cevap D
değişmelerinde de iktidarın çoğu
larının vergi gelirlerine göre bö-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

kez aynı ailede kalması bürokra-

side egemen bir sınıfın ortaya çık- lümlere ayrılarak bunların askerî
masına zemin hazırlar. ve sivil devlet görevlilerine hiz-
metleri karşılığında verilmesi usu-
Cevap E lü ikta sistemidir. Hazineden para
harcanmadan büyük ve güçlü bir 16. Selçuklu paraları belirli ağırlıkta
ordu kurulurdu. (askeri-ekonomi) bakır, gümüş ve altın gibi değerli
9. Büyük Selçuklularda iktalar askerî Cevap B madenlerden kesilmiştir. Fakat
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

ve sivil devlet görevlilerine hiz- tüm para birimleri aynı değerde

metleri karşılığında verilirdi. İkta
sahipleri ikta olarak verilen top-
raklarda oturur, memurlar aracılı-
ğıyla vergileri toplardı. Bu vergi-
lerin bir kısmıyla kendi geçimini
sağlar, geri kalan kısmıyla da belli
sayıda atlı asker beslerdi. Sefe-
re çağırıldığı zaman askerleriyle
birlikte sefere katılırdı. Verilen bu
KARA KUTU YAYIN
olmayıp farklı değerlerdedir. Fark-
lı değerlere sahip bakır, gümüş ve
13. Türk İslam Devletleri olan Har- altın paralar bastırılmıştır.
zemşahlar ve Selçuklularda ikta
sistemi uygulanmıştır. Türkler ara- Cevap D
sında ilk kez Büyük Selçuklularda
uygulanmıştır. Fakat Hazarlarda
ikta sistemi uygulamasına rast-
lanmaz.

KARA KUTU YAYIN

bilgilerden ordunun tümünün atlı

askerlerden oluştuğuna ulaşama- Cevap D TEST - 5
yız. A, B, D ve E seçeneklerindeki ÇÖZÜMLER

ifadelere verilen bilgilerden ulaşı-

labilir. 14. Gaznelilerde “gulam” sistemiyle 1. Türk-İslam Devletlerinde ekono-
Cevap C savaş esirleri arasından toplanan mi
küçük yaştaki çocuklar yetenekle- Yerleşme merkezlerinde orta
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

rine göre yetiştirilirdi. Bu uygula- ve küçük esnaf, tüccarlar ile

ma Osmanlılarda Devşirme Sis- sanatkârlar, aynı loncalar kurmuş-
10. İkta Toprak temine benzer. lardır. Ticaretle uğraşmışlardır.
Büyük Selçuklularda, ülke toprak- Devşirme Sistemi (Kanunu)
larının vergi gelirlerine göre bö- Köylerde yaşayanlar da devletin
✔✔ Sadece gayrimüslim (Hristi- himayesi altında tarımla ve hay-
lümlere ayrılarak bunların askerî
yan) çocuklar alınmıştır. vancılıkla uğraşarak geçimlerini
ve sivil devlet görevlilerine hiz-
metleri karşılığında verilmesi usu- ✔✔ 8 yaş altı ve 20 yaş üstü dev- sağlıyorlardır.
lü ikta sistemidir. şirilemez. Cevap E

7 Tarihin Kara Kutusu

TÜRK İSLAM TARİHİ
2. Büyük Selçuklularda; (I) gümrük
KARA KUTU YAYIN
ve ticaret vergilerinin sık sık kaldı-
rılması, (II) ticari güvence usulü-
nün uygulanması ekonomiye can-
lılık kazandırmak amaçlı yapılan
uygulamalardır.
III. öncüldeki kullanılan paranın
altın ve gümüş olması ekonomi
ile ilgili olup doğrudan ekonominin
İNFORMAL YAYINLARI
canlandırılması ile ilgili değildir.
Cevap D
3. Büyük Selçuklular Dönemi’nde,
(I) Müslüman olmayan tüccarla-
rın can ve malının devlet güven-
cesine alınması, (II) kervanların
KARA KUTU YAYIN
konaklaması için kervansaraylar
yapılması faaliyetleri ticaretin ge-
liştirilmesi için yapılan çalışma-
lardır. Ülkede tüccarların can ve
mal güvenliği, kervansaraylarda
konaklama hizmetleri sağlanırsa
ticaret gelişir.
İNFORMAL YAYINLARI
Fakat III. Tuğrul Bey ve diğer Sel-
çuklu sultanlarının kendi adlarına
para bastırması hükümdarlık, ba-
ğımsızlık sembollerindendir.
Cevap C
4. Göktürkler Dönemi’nde yerle-
KARA KUTU YAYIN
şik hayat olmayıp kalıcı mimari
eserlere pek rastlanmaz. Göçebe
olarak yaşamışlardır. Karahanlılar
(ribat), Gazneliler, Büyük Selçuk-
lular ve Anadolu Selçuklularında
kervansaray mimarisine rastlan-
maktadır.
Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI
5. Türk-İslam Devletlerindeki Top-
rak Yönetimi
Has Toprak: Mülkiyeti devlete ait
olan bu toprakların gelirleri hü-
kümdara ve hanedan üyelerine
ayrılırdı. Miri arazidir.
KARA KUTU YAYIN
Mülk (hususi) Toprak: Şahıs-
lara ait olan topraklardır. Bu top-
rakların sahipleri istedikleri gibi
kullanma (alma, satma, vakfet-
me, miras, bırakma vb.) hakkına
sahiptiler. Bu toprakların miktarı
azdır.
İkta Toprak: Devletin maaş yerine
İNFORMAL YAYINLARI
memur ve askerlere bıraktığı top-
raklardır. Mülkiyeti devlete ait olan
bu toprağın işletim hakkı köylüle-
re bırakılırdı.
Vakıf Toprak: Sosyal kurumların
ihtiyaçlarının karşılanması için
ayrılmış topraklardır. (Cami, med-
rese…)
Tarihin Kara Kutusu
Gulam: Savaşlarda ganimet
KARA KUTU YAYIN
olarak alınan genç erkek tut-
saklar. Gulam Sistemi, Osmanlı
Devleti’nde Kapıkulu Sistemi adı-
nı almıştır.
Cevap C
6. Büyük Selçuklular Dönemi’nde,
İNFORMAL YAYINLARI
Hasan Sabbah tarafından kuru-
lan ve önemli devlet adamlarına
suikastler düzenleyen Batinî an-
layıştaki gizli örgütün mensupları
için kullanılan yaygın ifade Haş-
haşilerdir.
Şiilik mezhebinin bir kolu olup
bütün Kur’an ayetlerinin gizli ma-
nalarının olduğunu ileri süren bir
KARA KUTU YAYIN
grup. Bu fikir akımına ise Bâtınîlik
denir. Bâtınîlik Hasan Sabbah’ın
görüşleri etrafında oluşmuştur.
Cevap A
7. Büyük Selçuklular Dönemi’nde ra-
sathanenin kurulmasında ve gök
İNFORMAL YAYINLARI
cisimlerinin gözlenmesinde Celali
Takvimi’nin hazırlık çalışmaları-
nın etkili olduğunu söyleyebiliriz.
Takvimin hazırlanması için ayın,
güneşin, dünyanın hareketleri iz-
lenmiştir. Nizamiye Medresesinin
açılması eğitimle ilgili olup doğru-
dan takvimin hazırlanması ile ilgili
değildir. B, C ve D seçeneklerinde
KARA KUTU YAYIN
verilen ifadelerin takvimin hazır-
lanmasına bir etkisi yoktur.
Cevap E
8. Büyük Selçuklu Devleti’nde bi-
lim ve eğitim ortamının gelişti-
rilmesi amacıyla;
İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Sultanlar, âlim ve sanatkârları
saraylarında himaye etmiştir.
✔✔ Farklı şehirlerde medreseler
açılmıştır.
✔✔ Rasathane kurularak gök ci-
simleri gözlenmiştir.
✔✔ Medreselerde dinî eğitimin
yanında tıp, matematik gibi
KARA KUTU YAYIN
alanlarda da eğitim verilmiş-
tir.
Fakat tüccar ve yolcuların dinlen-
mesi için yollar üzerinde kervan-
saraylar yapılması ticareti geliştir-
mek için yapılan çalışmalardandır.
Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI
9. İslam hukukuna göre, herhangi
bir kişinin mülklerinin veya gelirle-
rinin bir kısmının kamu yararı için
süresiz olarak kullanılması siste-
mi vakıf olarak adlandırılır.
Cevap C
8
ÇÖZÜMLER
10. Türk-İslam devletlerinde gelirleri;
bilim, eğitim, sağlık gibi alanlar-
daki kurumların yapım ve onarı-
mı ile görevlilerinin maaşlarının
ödenmesi için ayrılan arazilere
vakıf arazi denir. Sosyal kurum-
ların ihtiyaçlarının karşılanması
için ayrılmış topraklardır. (cami,
medrese…)
Cevap D
11. Öşür: Müslüman halktan alınan
ürün (toprak) vergisi (10/1)
Haraç: Müslüman olmayan
halktan alınan ürün (toprak) ver-
gisi (5/1)
Cizye: Müslüman olmayanlar-
dan askere alınmamaları karşılı-
ğında alınan sağlık vergisi
Cevap D
12. Talas Savaşı’ndan sonra
İslamiyet’i kabul eden Karluk-
larda, insan figürlerinin yerini
yavaş yavaş bitki motiflerinin ve
geometrik desenlerin almasın-
da inanç sistemi etkili olmuştur.
İslamiyet’in kabulüyle birlikte İsla-
miyet’teki tasvir yasağı, insan ve
hayvan figürlerinin yapılmaması
biçiminde yorumlanmıştır.
Cevap A
13. Büyük Selçuklu Devleti ile ilgili
verilen bilgilere baktığımızda;
Büyük Selçuklu Devleti’ne adını
veren Selçuk Bey’in oğullarına
Musevilikte öne çıkan isimlerden
Mikail, Yusuf, Musa ve Yunus
gibi isimleri koyması,
Devlet kurulmadan önce Selçuk-
lu sülalesinin ve etrafındaki bazı
boyların Museviliği benimseyen
Hazarlara tabi olması,
Selçuklu sülalesinin İslamiyet’i
kabul etmeden önce Museviliği
benimsemiş olabileceğini göster-
mektedir.
Cevap B
14. Türklerin İslamiyet’e geçmeleriyle
İslamiyet›teki tasvir yasağı, insan
ve hayvan figürlerinin yapılmama-
sı hat sanatının gelişmesine ze-
min hazırlamıştır.
Hat sanatı: Arap harfleriyle güzel
yazı yazma sanatı. Bu sanatla uğ-
raşanlara Hattat denir. Bursa Ulu
Camii’nde önemli örnekleri vardır.
Cevap A
TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

15. Türklerin İslamiyet’e geçmeleriyle 19. Büyük Selçuklular Dönemi’nin en 5. BABÜR DEVLETİ (1526-1858)

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

İslamiyet’teki tasvir yasağı, insan büyük medresesi olarak bilinen, ✔✔ Timur soyundan gelen Mu-
ve hayvan figürlerinin yapılma- Vezir Nizamü’l-Mülk tarafından hammed Babür Şah tarafın-
ması hat sanatının gelişmesine Bağdat’ta açılan medrese Niza- dan Hindistan’da kuruldu.
zemin hazırlamıştır. miye Medresesi’dir.
✔✔ Devletin merkezi Agra’dır.
Fresk: Duvar resmi Medreseler eğitim ve öğretim
programıyla bir taraftan bilim ve ✔✔ Hindistan’daki en önemli
Cevap A Türk-İslam devletidir.
sanat adamları yetiştirirken diğer

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
taraftan da Bâtınî hareketine karşı ✔✔ Hindistan’ın İslamlaşmasın-
toplumu bilinçlendirmiştir. da etkili oldular.
Cevap D ✔✔ En önemli eserleri Agra’daki
16. Hat sanatı: Arap harfleriyle güzel Taç Mahal’dir. (Osmanlı mi-
yazı yazma sanatı. Bu sanatla uğ- mar Mehmet İsa yaptı.)
raşanlara Hattat denir. ✔✔ Şah Cihan’ın eşi Mümtaz
Türklerde, İslamiyet’in kabulüyle Mahal (Begüm Banu Hatun)
birlikte İslamiyet’teki tasvir yasa- TEST - 6 adına yaptırdığı türbedir.
ÇÖZÜMLER
ğı, insan ve hayvan figürlerinin ✔✔ 1723 yılında Delhi ve Hayda-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yapılmaması biçiminde yorumlan- rabat olmak üzere iki devlete
mıştır. Bu da süslemede, resim- 1. İlk Müslüman Türk devleti Kara- ayrıldı.
den boşalan yerin hat sanatı ile hanlılardır. Türk-İslam mimarisi- ✔✔ İngilizler tarafından 1858›de
doldurulmasına neden olmuştur. nin temelleri de Karahanlılar dö- yıkıldılar.
Tezhip: El yazması kitapları süs- neminde atılmıştır.
leme sanatı. Özellikle Kur’an say- Cevap A
Cevap B
faları süslenir. 16. yy.’nin önemli
tezhip sanatçısı Kara Mehmet’tir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Tezhip işiyle uğraşanlara Müzeh- 2. Türk-İslam devletlerinde mima-
hip denilmiştir. ri
Ebru: Kâğıt süsleme sanatı olan ✔✔ Dini mimari: Camiler, mes-
özel karışımlı suyun içine boya citler, medreseler, kümbetler,
serpiştirilmesiyle yapılan bir süs- türbeler, külliyeler, tekke ve
leme sanatıdır. zaviyeler
Cevap A 6. Eşi Mümtaz Mahal’in anısına Hin-
✔✔ Sivil mimari: Kervansaray-
distan’daki Tac Mahal’i yaptıran
lar, darüşşifalar (Bimarhane),
Şah Cihan Babür Devleti’nin
hanlar, hamamlar, bedes-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

hükümdarıdır. Babürlerle ilgili 5.

ten, imaretler, çarşılar, köp-
çözümde detaylı bilgi mevcuttur.
rüler, şadırvanlar, köşkler,
17. Büyük Selçuklularda kadılar, saraylar, çeşmeler Cevap A
Nikâh kıyma, ✔✔ Askeri mimari: Kaleler, sur-
Miras paylaştırma, lar, tersaneler, kışlalar, kule-
Vakıfları denetleme, ler
Ticari anlaşmazlıkları çözme yet- Cevap B
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

kilerine sahiptir.
✔✔ Fetva verme yetkisi kadıların 3. Leşker-i Bazar: Gazneliler
yetkileri arasında değildir. Dönemi’ne ait saraylardan biridir.
7. Nizamiye Medresesi – Büyük Sel-
Cevap A Topkapı, Beylerbeyi, Çırağan ve
çuklular
Dolmabahçe Sarayları ise Os-
manlı Dönemi’ne ait saraylardan- Taç Mahal - Babürler
dır. Uluğ Bey Medresesi - Timur
Cevap A Cevap B
18. Nizamiye Medresesi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Büyük Selçuklular Alparslan

4. Selçuklularda, medrese yapımı-
Dönemi’nde ilk büyük med-
na önem verilmesinde; I. İslam
rese olan Nizamiye Medre-
dünyasında din bilginlerine ge-
selerini Bağdat’ta açmışlar-
reksinim duyulması, II. genişleyen
dır. Basra, Herat, Nişabur,
devlet yönetiminde görev alacak
Isfahan, Belh’de benzerleri
kişilere gerek duyulması, III. eği-
vardı.
tim ve öğretime önem verilmesi
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

✔✔ Nizamiye Medreseleri dün- etkili olmuştur. 8. Samanoğulları - resmî dili Farsça

yanın ilk üniversitesi olarak Karamanoğulları - resmî dili
Ayrıca, medreseler eğitim ve öğ-
kabul edilmektedir. Türkçe
retim programıyla bir taraftan bi-
✔✔ Bu medreselerde müderris- lim ve sanat adamları yetiştirirken Büyük Selçuklular - saray ve ordu
ler fenni ilimler ve dini ilimleri diğer taraftan da Bâtınî hareketi- dili Türkçe, resmi dil Farsça, bilim
birlikte okutmuştur. ne karşı toplumu bilinçlendirmiş- dili ise Arapça, edebiyat dili Fars-
Cevap A tir. ça idi.
Cevap E Cevap B

9 Tarihin Kara Kutusu

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

9. Divan-ı Lügat-it Türk anlayışını en iyi şekilde an- tinin gelişmesinde eserleriy-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Karahanlılar Devri’nde Kaş- latmaktadır. le katkıları olmuştur.
garlı Mahmut Türk dilinin Cevap A ✔✔ Akılcılığı ön plana çıkararak
güzelliklerini anlatmak ve pozitif bilimlerin gelişmesine
Araplara Türkçe öğretmek katkı sağlamıştır.
amacıyla yazmıştı. 12. Nizâm’ül-Mülk’ün Siyasetname ✔✔ Aristo’nun eserlerine yeni an-
✔✔ Bu nedenle eser, Arapça ya- adlı eserinin Türk-İslam tarihin- layış getirdiğinden Muallim-i
zılmış bir Türkçe sözlüktür. deki önemi, I. yazarının Selçuklu Sani (ikinci öğretmen) un-
devlet yönetiminde söz sahibi ol- vanı ile tanınmıştır.

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Kültür ve uygarlık tarihimizin
ana yapıtlarından biridir. masından, II. devlet yönetimine Utbi ve Yusuf Has Hacip’in Av-
ilişkin bilgiler vermesinden kay- rupa medeniyetinin gelişmesinde
✔✔ Bu eserde Türklerin kültürü
naklandığını söyleyebiliriz. eserleriyle katkıları olduğundan
ve ekonomik hayatı ile ilgili
ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Fakat Nizâm’ül-Mülk’ün siyaset- bahsedemeyiz.
namesi III. Türklerin İslamiyet’i Utbi: Tarih-i yemin ismindeki ese-
✔✔ Kaşgarlı Mahmut eserini
kabulünden sonra kendi türünde rini Gazneli Mahmut’a sunmuş-
Bağdat’taki Abbasi Halifesi
yazılan ilk eser değildir. Türkçe ilk tur.
El-Muktedi Billah’a sunmuş-
siyasetname Kutadgu Bilig’dir. Yusuf Has Hacip: Karahanlılar
tur.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap D Devri’nde Kutadgu Bilig’i Uluğ
✔✔ Etnograf, filolog ve ilk Türk Kara Buğra Han’a takdim etmiş-
haritacısı olan Kaşgarlı Mah- tir.
mut XI. yüzyılda yaşamıştır.
13. Farabi (870-950) Cevap C
✔✔ UNESCO 2008 yılını Kaş-
garlı Mahmut yılı olarak ilan ✔✔ Türkistan’ın Farab (Karaçuk)
etmiştir. şehrinde doğmuştur. 16. Uluğ Bey: Semerkant’ta kendi
✔✔ Felsefe (İslam felsefesinin adına yaptırdığı rasathanesiyle
Cevap A
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
kurucusu), matematik, fizik, ünlü astronomi bilgini ve devlet
mantık, psikoloji, politika ve adamıdır. Timur’un torunu Uluğ
10. Kaşgarlı Mahmut, “Gezdiğim astronomi alanlarında çalış- Bey hem devlet adamı hem bilim
gördüğüm yerlerde birçok şeyle malar yapmış 160 dolayında insanıdır. Yıldız fihristi yapan ast-
karşılaştım. Farklı işlerle uğraşan kitap ve makale yazmıştır. ronomi bilginidir. Ali Kuşçu Uluğ
Türklerin yaptıkları meslekle- ✔✔ Çoğu eserleri Latinceye Bey’in öğrencisidir.
ri tespit ettim. Türkler; çiftçilikle çevrilerek Avrupa üniver- Cevap A
meşgul olanlara tangçı, un öğüten sitelerinde okutulmuştur.
kimseye üğitici, ekmek pişiren ve Avrupa’da Al- Phorobius
satanlara etmekçi adlarını vermiş- adıyla ün yapmıştır. 17. Ömer Hayyam: Büyük Selçuk-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

lerdir. Türkler, kasaba etçi, süt lular Dönemi’nde yaşamış; ede-

✔✔ Akılcılığı ön plana çıkararak
sağanlara koy sakucı demişler- biyat, matematik ve astronomi
pozitif bilimlerin gelişmesine
dir. Aşçılık da bir meslekti. Aşçıya alanlarında eserler vermiş ünlü
katkı sağlamıştır.
saçlı demişler, terzilere yiçi, ayak- bilim ve edebiyat adamıdır. Za-
kabı ve çizme dikenlere etükçi ✔✔ Aristo’nun eserlerine yeni an- manın bilim adamlarından oluşan
demişlerdir. Demirciyi temürci, layış getirdiğinden Muallim-i bir heyetle Celali Takvimi’ni dü-
kap kacak yapanlara ayakçı, ku- Sani (ikinci öğretmen) un- zenlemiştir. Türk üçgeni denen
vanı ile tanınmıştır. Hayyam üçgenini bulmuştur. Ru-
İNFORMAL YAYINLARI

maş dokuyanlara ise közek adı-

İNFORMAL YAYINLARI

nı vermişlerdir.” demiştir. Cevap A bailer en önemli eseridir.

Kaşgarlı Mahmut’un verdiği bil- Cevap C
gilere bakarak Türklerle ilgili gö-
14. Farabi
çebe bir yaşam sürdüklerine
ulaşamayız. Parçada verilen bil- ✔✔ Aristo’nun eserlerine yeni an- 18. Afrasyab: Firdevsi’nin Şehnâme
gilerden Türklerin madencilikle, layış getirdiğinden Muallim-i adlı eserinde adı geçen efsanevi
ticaretle, zanaatla, tarımla, hay- Sani (ikinci öğretmen) un- Türk hakanıdır. İskit-Pers savaş-
vancılıkla, dokumacılık ve derici- vanı ile tanınmıştır. ları İskitlerin Alper Tunga, Pers-
lerin Şehname destanlarına konu
KARA KUTU YAYIN

likle uğraştıklarına ulaşabiliriz. ✔✔ El Medinet’ül Fazıla

KARA KUTU YAYIN

en
önemli eserlerindendir. olmuştur. Edebiyat’ta Alper Tun-
Cevap D ga (Afrasiyap) destanı önemlidir.
✔✔ İhsâu’l – Ulûm (İlimlerin Tas-
nifi) adlı eserinde ilimleri ilk Cevap C
11. Kutadgu Bilig
tasnif eden kişidir.
✔✔ Mutluluk veren bilgi anlamı-
Cevap E 19. Farabi, İbn-i Sina, Biruni ve Ömer
na gelmektedir.
Hayyam Türk-İslam dünyasının
✔✔ Türkçe ilk siyasetnamedir. önde gelen bilim adamlarından-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Sultanlara öğütler vermek- 15. Farabi dır. Fakat Kuyucu Murat Paşa
tedir. ✔✔ Çoğu eserleri Latinceye Osmanlı Devleti’nde I. Ahmet Dö-
✔✔ Uygur alfabesi ile yazılmıştır. çevrilerek Avrupa üniver- nemi veziriazamıdır.
✔✔ Yusuf Has Hacip Karahan- sitelerinde okutulmuştur.
Avrupa’da Al-Phorobius Cevap E
lılar Devri’nde Uluğ Kara
Buğra Han’a takdim etmiştir. adıyla ün yapmıştır.
✔✔ Türk dirlik, düzenlik ve adalet ✔✔ İslam ve Avrupa medeniye-

Tarihin Kara Kutusu 10

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

4. İlk Müslüman Türk devletlerinden ✔✔ İslam dünyası üzerindeki Bi-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

TEST - 7 Karahanlıların, diğer devletlerle zans tehdidi sona erdi.
ÇÖZÜMLER yaptıkları resmî yazışmalarda ✔✔ Türklerin batı yönündeki iler-
Uygur Türkçesini kullanmaları, lemesi hız kazandı.
Türkçenin diplomatik bir dil ola-
1. Türk - İslam bilginlerinin çalış- rak kullanılmasına zemin hazırla- ✔✔ Bizans’ın Avrupa’dan yardım
tığı alan mıştır. talebi Haçlı Seferlerine ne-
Farabi – Müzik, Felsefe, Fizik den oldu.
Cevap A ✔✔ Tarih boyunca ilk kez bir Bi-
Gazali – Felsefe, Hukuk, İlahiyat

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
İbni Rüşd – Coğrafya, Tıp ( yan- zans imparatoru Müslüman
lış, felsefe olacak) 5. Malazgirt Savaşı’ndan sonra Sul- bir sultana esir düşmüştü.
İbni Fadlan – Coğrafya, Diplomasi tan Alparslan, komutanlarına hita- Malazgirt Savaşı ile Haçlı Seferle-
ben “Toprak fethedenin malıdır.” ri sona ermedi, savaş Haçlı Sefer-
İbni Sina – Tıp, Felsefe
sözünü söyleyerek Anadolu’yu lerine neden olmuştur.
İb-i Rüşd (1126-1198) kısa sürede fethetmeyi amaç-
✔✔ İspanya’da yetişen en büyük Cevap D
lamıştır. Alp Arslan’ın emri
İslam filozoflarındandır. Anadolu’nun fethinin hızlanması-
✔✔ Endülüs Emevi Dönemi’nde na, Türkleşmesine ve İslamlaş-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yaşayan İbn-i Rüşd Aristo masına zemin hazırlamıştır.
felsefesiyle ilgilenerek Avru-
Cevap A
palılara Aristo’yu tanıtmıştır.
Cevap C
6. Selçuklu Sultanı Alparslan, Malaz-
girt Savaşı’nda Bizans İmparatoru
Romanos Diogenes’i esir etmiş;
iki hükümdar arasında yapılan
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
görüşmede Diogenes, Selçuklu
2. İbn-i Sina ( 980- 1037) Devleti’ne her yıl 360.000 dinar
✔✔ Maveraünnehir bölgesinde vergi vermeyi ve ihtiyaç hâlinde
yetişen İbn-i Sina fizik, biyo- askerî yardımda bulunmayı ka-
loji, mantık, felsefe ve ahlak bul etmiştir. Bu durum Romanos
dallarında 200 dolayında Diogenes’in Alparslan’ın istekle-
eser yazmıştır. rine boyun eğdiğini gösterir.
✔✔ Asıl ününü tıp ve felsefe Cevap E
alanında yapmıştır. Felsefe 9. Malazgirt Savaşı’nın Sonuçları
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

bilgisinin temelini Farabi’den ✔✔ Anadolu’nun kapıları Türk-

7. Malazgirt Savaşı öncesi geliş-
almıştır. lere açıldı.
melerle ilgili verilen metinden Alp
✔✔ El –Kanun-ı Fit-Tıb ki- Arslan’ın Bizans’a yönelik faali- ✔✔ Türklerin Anadolu’ya yerleş-
tabı dünyaca ünlüdür. yetlerinden Selçuklu Devleti’nin me yolu açıldı. Anadolu Türk-
Hipokrat’tan sonra tıbbın Anadolu’ya doğru genişlediğine, lerin yeni yurdu oldu.
ikinci babası sayılır. Tababe- Bizans’ın Isfahan ve Hemedan’ı ✔✔ Türk-İslam kültürü
tin Hükümdarı” olarak bilinir. almak istemesinden Bizans’ın Anadolu’da yayılmaya baş-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

✔✔ Önemli eserleri: İşaret ve İslam şehirlerine sahip olmak is- ladı.

Tembihat (İşaretler ve öğüt- tediğine, elçi gönderilmesinden
iki devlet arasında diplomatik ✔✔ 1071 yılı Anadolu Türk tarihi-
ler), Kitabü’ş Şifa (Şifa kitabı)
girişimlerin bulunduğuna, Türk nin başlangıcı sayıldı.
✔✔ Batı’da Avicenna adıyla ta-
elçisinin cevabından Selçuklu ✔✔ İslam dünyası üzerindeki Bi-
nınan İbn-i Sina’nın eserleri
Türklerinin Bizans ile savaşı göze zans tehdidi sona erdi.
birçok batı diline çevrilmiş ve
aldığına ulaşabiliriz. ✔✔ Türklerin batı yönündeki iler-
uzun süre Batı üniversitele-
rinde okutulmuştur. Fakat verilen metinde Haçlı sefe- lemesi hız kazandı.
rinin başladığı ile ilgili herhangi ✔✔ Bizans’ın Avrupa’dan yardım
✔✔ Küçük kan dolaşımı üzerine
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

bir açıklama yer almamaktadır. talebi Haçlı Seferlerine ne-

çalışmalar yapmıştır.
Cevap D den oldu.
Cevap B
✔✔ Tarih boyunca ilk kez bir Bi-
8. Malazgirt Savaşı’nın Sonuçları zans imparatoru Müslüman
bir sultana esir düşmüştü.
✔✔ Anadolu’nun kapıları Türkle-
re açıldı. ✔✔ Anadolu’da Türk beylik-
lerinin oluşumuna zemin
3. Semerkant: Türk-İslam devletleri- ✔✔ Türklerin Anadolu’ya yer-
İNFORMAL YAYINLARI

hazırlanmıştır.
İNFORMAL YAYINLARI

Artuklular,
nin ilk dönemlerinde başkent olan leşme yolu açıldı. Anadolu Saltuklular, Danişmentliler,
ve Timur Dönemi’nde “şehirlerin Türklerin yeni yurdu oldu. Mengücekliler, Çaka Beyliği.
şahı” unvanıyla bilinen stratejik ✔✔ Türk-İslam kültürü
öneme sahip şehirdir. Uluğ Bey Malazgirt Savaşı’nın Doğu- Batı
Anadolu’da yayılmaya baş- arasındaki ticaret yollarının değiş-
Semerkant’ta dünyanın en büyük ladı.
rasathanesini kurmuştur. mesinde etkili olduğunu söyleye-
✔✔ 1071 yılı Anadolu Türk tarihi- meyiz.
Cevap B nin başlangıcı sayıldı. Cevap A

11 Tarihin Kara Kutusu

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

10. Nizamülmülk, Siyasetname adlı 13. Türk-İslam devletlerinde ülke ve 17. İbn Rüşd: Görüş ve düşünce-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

eserinde askerî ve idari görevli- devlet yönetimi hakkında yöneti- leriyle Avrupalıları uzun süre et-
lerin kendilerine verilen iktalarda cilere bilgi ve öğüt veren eserlere kilemiş bir Müslüman filozoftur.
sürekli tutulmayıp belirli süre- siyasetname denir. Yusuf Has Endülüs Emevi Dönemi’nde yaşa-
lerle değiştirilmesini önermiştir. Hacip (Kutadgu Bilig) ve Niza- yan İbn-i Rüşd Aristo felsefesiyle
Nizamülmülk bu önerisiyle, I. ülke- mülmülk (Siyasetname) siya- ilgilenerek Avrupalılara Aristo’yu
de feodal güçlerin ortaya çıkmasını setname içerikli eserler kaleme tanıtmıştır.
önlemek, II. ikta sahiplerinin halka almışlardır. Baki, Fuzuli ve Nefi Osmanlılarda
baskı yapmasını engellemek iste- Cevap B edebiyatla ilgilenmişlerdir. Levni

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
miştir. Uzun süre iktalarda görev ise Osmanlıda Lale Dönemi’nin
alanların görevi kötüye kullanmala- minyatür sanatçısıdır.
rını, nüfuz sahibi olmaları engellen- 14. Medrese, Büyük Selçuklular
Dönemi’nin eğitim kurumudur. En Cevap A
mek istenmiştir.
önemli medrese Nizamiye Med-
Nizamülmülk’ün önerisinden (III)
reseleridir. Diğerleri Osmanlıda 18. Optik biliminin kurucuları arasın-
tarım ürünü çeşitlerinin artırılma-
görülen eğitim kurumlarıdır. da gösterilen ve Kitâb el-Menâzır
sının amaçlandığı yargısına ula-
şamayız. İdadi: Lise isimli eserin yazarı olan Türk-
Rüştiye: Ortaokul İslam bilgini İbn-i Heysem’dir.
Cevap D
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Darülfünun: Üniversite İbn-i Haldun (1332-1406): Tarih-
Enderun: Saray Mektebi çidir. Müslüman Arap’dır.
11. Nizamülmülk, “Cenab-ı Hak her İbn-i Batuta (1304-1369): Coğ-
dönemde insanlardan birini seçer Cevap C
rafyacıdır.
ve onu hükümdarlık vasıflarıyla
El-Razi: İranlıdır. Kimyagerdir.
donatır.” demiştir. Nizamülmülk’ün 15. Haçlılara karşı mücadele eden
bu ifadesi Orta Asya Türk devlet El Taberi: Tefsir alanında çalışma
Türk devlet ve beylikleri arasında yapmıştır.
geleneğindeki kavramlardan kut Anadolu’da egemenlik kuran Da-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
anlayışının Selçuklularda da gö- nişmentliler, Saltuklular, Anadolu Cevap E
rüldüğünün bir kanıtıdır Selçukluları ve Mardin Artukluları
✔✔ Türk devletlerinde hüküm- yer alır. 19. – 1118-1157 yılları arasında hü-
dara hükümdarlık yetkisinin İhşitoğulları Mısır’da kurulmuş kümdarlık yapmış olan ve Büyük
Gök Tanrı tarafından veril- olup haçlıların kutsal mekanları Selçuklu Devleti’nin son sultanı
diğine inanılırdı. Dolayısıyla güzergahında olmadıklarından Sultan Sencer’dir.
Türklerde gücün kaynağı haçlılarla mücadele etmemişler- – Sencer Selçukluların son parlak
ilahiydi. dir. dönemidir.
✔✔ Kut, kan yoluyla geçtiği için – 1141 Karahitaylarla (Moğol) ya-
KARA KUTU YAYIN

Cevap E
KARA KUTU YAYIN

bütün hanedan üyeleri kağan pılan Katvan Meydan Savaşı’nın

olma hakkına ve yetkisine sa- kaybedilmesi ile devlet zayıfla-
hiptir. 16. AKKOYUNLU DEVLETİ
mıştır.
✔✔ Kut anlayışı, halkın hüküm- ✔✔ Güneydoğu Anadolu’da
Cevap A
dara bağlılığını artırmıştır. XV. yüzyılda kurulmuş olan
Türkmen devletidir.
Cevap B
✔✔ Kurucusu Kara Yülük Osman
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Bey’dir. (1403-1435)
12. Nizamülmülk: Melikşah’ın ata-
beyliğini yapan ve aynı zamanda ✔✔ Oğuzların Üçok kolunun Ba-
Siyasetname adlı eseri yazan yındır boyundandır.
kişidir. ✔✔ İran ve Azerbaycan›a hâkim
Ömer Hayyam: Büyük Selçuk- oldular,
lular Dönemi’nde yaşamış; ede- ✔✔ Devletin en parlak dönemi
biyat, matematik ve astronomi Uzun Hasan Dönemi’dir.
alanlarında eserler vermiş ünlü ✔✔ Ali Kuşçu ve İdris-i Bitlisi bi-
bilim ve edebiyat adamıdır.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

lim çalışmalarını bu devletin

Yusuf Has Hacip: Karahanlılar himayesinde yürütmüşlerdir.
Devri’nde Kutadgu Bilig adlı
✔✔ Kur’an-ı Kerim ilk kez bu dö-
eserini Uluğ Kara Buğra Han’a
nemde Türkçeye çevrilmiştir.
takdim etmiştir
Kaşgarlı Mahmut: Karahanlılar ✔✔ 1473 Otlukbeli Savaşı’nda
Devri’nde Türk dilinin güzelliklerini Osmanlı Devleti’ne yenilerek
anlatmak ve Araplara Türkçe öğ- yıkılışa geçtiler.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

retmek amacıyla Divan-ı Lügat-it ✔✔ 1502’de Safeviler tarafından

Türk’ü yazmıştır. yıkıldılar.
Ahmet Yesevi: Divan-ı Hikmet A, B, C ve D seçeneklerindeki
(Kutlu Bilgiler Divanı) Karahanlılar özellikler Akkoyunlularla ilgili doğ-
devrinde Hoca Ahmet Yesevi tara- ru bilgiler değildir.
fından yazılmıştır. Tasavvuf içerik-
Cevap D
li eserdir. Dinî ve ahlaki içeriklidir.
Cevap E

Tarihin Kara Kutusu 12

TÜRK İSLAM TARİHİ ÇÖZÜMLER

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLANICIYA
NOT
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağlamadı-
ğını düşünüyorsanız ve bu bizden kaynaklan-
mışsa talebiniz doğrultusunda kitabın ücretini
iade edebiliriz (İade garantili kitap).Kitabımızın
fotokopi çekilerek (orijinal kitap dışında her tür-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
lü hakkımız gasp edilerek) kullanılmasına izin
vermiyoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sınav-
ları ve bunların kitap haline gelmesini hesap
ederseniz büyük bir ekonomik yatırım yapıyo-
ruz. Bundan dolayı yayın ekibi olarak fotokopi
çeken, çektirenlere veya PDF paylaşanlara /
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

indirip kullananlara hakkımızı helal etmiyoruz.
Emeğe saygı istiyoruz. Yayınımızın soruları
ÖSYM arşividir. Soruları elektronik ortam ve
sosyal ağlarda paylaşan, depolayan veya ya-
yan kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştığı
için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM yaptırım
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği için biz de ayrı
dava açıyoruz. Kara Kutu Kitapları'nın PDF'sini
paylaşmayınız. Tespit ettiklerimiz hakkında
dava açıyoruz. Birkaç yıl sürecek davayı kaza-
namasak bile fotokopi çekenler hukuki olarak
ciddi anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektirmeyiniz.
Gerçekten ekonomik durumunuz bu kitabı ala-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

bilecek kadar iyi değilse kitaba gücünüz yettiği

kadar ödeyiniz o şekilde yollayalım. Bu yazıları
fotokopiden okuyorsanız fotokopiyi aldığınız
yere iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı
size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken yere de
kitabın orijinalini satarak helal ve hukuki yoldan
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

daha çok kazanç elde etmesi için yardımcı ola-

lım. 0539775 48 50 numaralı hat ile iletişime ge-
çebilirsiniz. Kitabımızda en küçük bir hata dahi
tespit ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı belirli
periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıkacak baskı-
mız için fikir ve önerilerinizi bekliyoruz. Eleştiri-
leriniz yolumuzu aydınlatan ışıktır. Önerileriniz
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

varsa 0539 775 48 50 numaralı iletişim hattına

WhatsApp'tan bildirirseniz çok memnun oluruz.
Sizi vicdanınızla baş başa bırakıyoruz. Başarı-
lar hakka girmeden mücadele edenlerin olsun.
Birlikte başaralım…
İsmail KAYNARCA
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayınları Sa-

hibi ve Kurucusu

Sonraki bölümlerin çözümleri kısa

bir süre içinde eklenecek.

13 Tarihin Kara Kutusu

1. CİLT: TÜRKİYE TARİHİ

BÖLÜM: 3
TÜRKİYE TARİHİ ÇÖZÜMLER

4. Çağdaş devlet demek aynı çağ- 9. Voltaire “Eğer ki biri, dünya üze-
TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

da, aynı zaman diliminde yaşayan rinde olup biteni anlamak istiyor-
ÇÖZÜMLER devletler demektir. sa önce bütün sanatların beşiği,
Anadolu Selçuklu Devleti Bizans Batı’nın her şeyini borçlu olduğu
ve Moğollarla çağdaş bir devlettir. Doğu’ya bakmalıdır.” demiştir.
1. 1071 Malazgirt Savaşı sonrası
Anadolu’da kurulan beylikler; Bizans ile Miryokefalon Savaşı'nı Voltaire bu sözüne Haçlı sefer-
Danişmentliler, Saltuklular, Ar- yapmıştır. Moğollarla Kösedağ leriyle, İslam dünyasından bir-
tuklular, Mengücekliler ve Çaka Savaşı’nı yapmıştır. çok buluşun Avrupa’ya taşınması
Beyliği’dir. Anadolu Selçuklu Devleti (1077- örnek olarak gösterilebilir. Haçlı

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
1308) ve Safeviler (1502-1736) Seferleri sonrası kâğıt, matbaa,
Gazneliler: Samanoğulları barut ve pusula gibi teknik buluş-
çağdaş devletler değildir.
Devleti’nde komutanlık ve va- lar Avrupa’ya taşınmıştır.
lilik yapan Alp Tigin tarafından Cevap D
Afganistan’da kurulmuştur. Devlet Cevap D
ismini devlet merkezi olarak seçilen
Gazne şehrinden almaktadır. 5. Anadolu Selçuklu Devleti’nin ku- 10. Anadolu Selçuklularında 1243
Cevap A rucusu ve ilk hükümdarı (1075- Kösedağ Savaşı’ndan son­ra
1086) Kutalmışoğlu Süleyman Selçuklu sikkelerinin İlhanlı pa-
Şah 1075 yılında Bizans’a çok
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

2. Danişmentliler 1080-1178 ralarına göre ayarlanması, daha
yakın bir kent olan İznik’i fethetti. sonra Moğollarca basılmaya baş-
✔✔ Danişment Ahmet tarafın- Bunun üzerine Sultan Melikşah, lanması ile devletin yıkıldığını
dan Sivas, Tokat, Kayseri ve kendisine bir ferman göndererek, söyleyemeyiz. Kösedağ Savaşı
Amasya’da kuruldu. ona merkezi İznik olmak üzere ile Anadolu Selçukluları Moğol-
✔✔ Danişmentliler Kayseri, Si- Anadolu Sultanlığını verdi. lara bağımlı hale gelmiş, dağıl-
vas, Malatya olmak üzere üç Cevap B ma sürecine girmiştir. Sultan II.
kola ayrıldı. Türkiye Selçuk- Mesut’un 1308’de ölümü üzerine
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
lu Sultanı II. Kılıç Arslan, üç Anadolu Selçuklu Devleti yıkıl-
kolu da ele geçirerek 1178’de mıştır.
6. Anadolu Selçukluları zamanında,
Danişmentlilere son verdi.
uç bölgelerde görev alan Türkmen Cevap A
✔✔ İlk beylikler içinde en güçlü beylerinin boy ve oymaklarıyla
olanıdır. gelerek buralarda yerleşmeleri-
nin, I. bölgede nüfusun artma- 11. Moğollar ve Anadolu Selçuk-
✔✔ Kayseri: Ulu Cami, Gülük
sına, II. sınırların korunmasına, lu Devleti’yle komşu olan Har­
Cami önemli eserleridir.
III. Anadolu’nun Türkleşmesine zemşahlar Devleti’nin 1231
✔✔ Yağıbasan Medresesi (To- yılında yıkılmasından sonra,
kat-Niksar): Anadolu tarihin- ortam hazırladığını söyleyebiliriz.
Anadolu Selçuklu Devleti, Moğol-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

de bilinen ilk medresedir. Cevap E larla 1243 yılında yapılan Köse-

Cevap A dağ Savaşı’nda ağır bir yenilgiye
uğramıştır. Bu yenil­giden sonra
7. Selçuklu sultanlarının Anadolu’ya Moğolların Anadolu üzerindeki
3. Anadolu’da Kurulan İlk Türk
gelen Türk boylarını küçük parça- baskısı giderek artmıştır. Moğollar
Beyliklerinin Genel Özellikleri
lara ayı­rarak yerleştirmelerindeki Anadolu Selçuklu Devleti’ni ken-
✔✔ Büyük Selçuklu Devleti’nin amaçları arasında gelebilecek dilerine bağlı bir hükûmet gibi
komutanları tarafından
İNFORMAL YAYINLARI

göçleri önlemek gibi bir çalış-

İNFORMAL YAYINLARI

yönetmiştir. Hükümdar atamala-

Malaz­girt Savaşı’ndan son- maları olduğunu söyleyemeyiz. rında etkili olmuşlardır. En son II.
ra kuruldular. Anadolu’ya gelen göç hareketini Mesut’u atadılar.
✔✔ Anadolu’yu Bizans önlemekle ilgili bir tedbirden bah-
sedilmiyor. Cevap D
İmparatorluğu’ndan alarak
Türkleşti­rip - İslamlaştır-
Cevap D
dılar. Haçlılar ile mücadele
ettiler.
✔✔ Kurucularının isimlerini al- 8. Malazgirt ve Miryokefalon sa-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

mışlardır. vaşları Türklerin Anadolu’ya

✔✔ Anadolu’nun bayındır hale yerleşmelerinde etkili olmuştur.
getirilmesinde etkili oldular. Malazgirt Meydan Muharebesi
✔✔ Kuruldukları yerleşim yerle- 1071 yılında Bizans ile yapıldı.
rine Türkçe isimler verdiler Anadolu’nun kapıları Türklere
ve Anadolu’yu Türkleştirme- açıldı. Anadolu Türkleşmeye ve
ye çalıştılar. İslamlaşmaya başladı. Miryokefa-
lon Savaşı 1176 yılında Bizans ile
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

✔✔ Önce Büyük Selçuklu yapıldı. Anadolu kesin Türk yurdu

Devleti’ne sonra Anadolu haline geldi.
Sel­çuklu Devleti'ne bağlı ola-
rak varlıklarını sürdürdüler. Kösedağ Savaşı ise Moğollarla
yapıldı. Savaşı Moğollar kazandı.
Beylikler Büyük Selçuklular tara- Anadolu’da Türk siyasi birliği bo-
fından değil, Anadolu Selçukluları zuldu. İkinci beylikler kuruldu.
tarafından yıkılmıştır.
Cevap D
Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 2

TÜRKİYE TARİHİ
KARA KUTU YAYIN
TEST - 2
ÇÖZÜMLER
1. XIII. yüzyıl sonlarında Anadolu’da
Moğol baskısının azalması ve
Selçuklu Devleti’nin otoritesinin
zayıfla­ması, uçlara yerleştirilen
İNFORMAL YAYINLARI
Türkmen beylerinin beylikler kur­
masına ortam hazırlamıştır.
Cevap E
2. Kösedağ Savaşı’nın Sonuçları
✔✔ Anadolu Selçuklu Devleti za-
yıflamaya başladı.
KARA KUTU YAYIN
✔✔ Savaş sonrasında Moğolla-
rın Anadolu’yu tahrip etmesi
ticareti olumsuz etkiledi.
✔✔ Moğolların önünden kaçan
Türkmenler daha batıdaki
bölgelere yerleşti.
✔✔ Anadolu Selçukluları Moğol-
İNFORMAL YAYINLARI
lara bağlandı. Ağır vergiler
ödediler.
✔✔ Moğol istilasıyla ticaret yol-
larının önemini kaybetmesi
ve ürünlerin toplanamaması
nedeniyle kıtlık yaşandı.
✔✔ Selçukluların siyasal gücü-
nün zayıflaması üzerine Ana­
dolu’nun değişik yerlerinde
KARA KUTU YAYIN
beylikler kuruldu.
✔✔ Anadolu’da siyasi birlik bo-
zuldu.
✔✔ Sivas, Erzincan ve Kayse-
ri yağmalandı tahrip edil-
di. Moğollar yarım yüzyıl
Anadolu’yu sömürdüler.
İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Devlet adamlarının iktidar
hırsı devleti Moğolların oyun­
cağı haline getirdi. Tahta çık-
mak isteyen şehzadeler ve
iktidara geçmek isteyen dev-
let adamlarının başvurduğu
otorite Moğollardı.
Cevap D
KARA KUTU YAYIN
3. Necmeddin Razi’nin söylemiş
olduğu sözden Türkiye Selçuklu
Devleti’nin camiler, medreseler
yapmasından imar çalışmaları
yaptığına ulaşabiliriz. Müslüman-
İNFORMAL YAYINLARI
ların emniyet, asayiş ve rahatça
yaşamalarından, kazanılan zafer-
lerden bahsedilmesinden güçlü
orduları olduğuna ulaşabiliriz.
Necmeddin Razi’nin Moğol istila-
sından kaçıp Alaeddin Keykubat’a
sığınmasından, âlimlere iyi davra-
nılmasından bilim adamlarının
himaye edildiğine ulaşabiliriz.
ÇÖZÜMLER
Medreseler, camiler, köprüler ve 7. Aydınoğulları: Aydın ve çevre-
KARA KUTU YAYIN
diğer hayır müesseselerinin ya- sinde kuruldu.
pılmasından güçlü bir sosyal ve Menteşeoğulları: Muğla ve çev-
kültürel yapı oluşturduklarına resinde kuruldu.
ulaşabiliriz. Fakat vakıf kurma ge-
Karamanoğulları: Konya ve çev-
leneğinin Türkiye Selçukluları ile
resinde kuruldu.
başladığını söyleyemeyiz. Daha
önceki Türk İslam devletlerinde Beyliklerin kuruldukları yerler iti-
vakıf kültürü vardı. bari ile Aydın ve Menteşeoğul-
İNFORMAL YAYINLARI
larının donanmaları olduğunu
Cevap B söyleyebiliriz.
Cevap D
8. Dulkadiroğulları Kahramanmaraş
ve çevresinde kurulmuştur. Coğ-
4. Alaeddin Keykubat Dönemi ile rafi konumu itibari ile denizcilikle
verilen bilgilere baktığımızda; uğraşmamıştır. Aydınoğulları, Sa-
Alanya fethedilip, önemli bir li- ruhanoğulları, Menteşeoğulları ve
KARA KUTU YAYIN
man şehri hâline getirilmesi Ak- Karesioğulları denize kıyısı olan
deniz ticareti ile ilgilidir. Karade- yerlerde kurulmuştur. Denizcilik
niz Türk gölü hâline getirilmiştir faaliyeti ile uğraşmışlardır.
yargısına ulaşamayız. Parçada
Cevap A
Karadeniz’e kıyısı olan Kırım’dan
bahsedilmiştir. Bu fetih deniz aşırı
bir fetih olarak adlandırılmaktadır. 9. Aydınoğulları Beyliği, Anadolu
Karadeniz’in Türk gölü olması Fa- Selçukluları, Menteşeoğulları
İNFORMAL YAYINLARI
tih Sultan Mehmet Dönemi’nde Beyliği ve Candaroğulları Beyliği
Anadolu’da denize kıyısı olan yer-
Amasra, Sinop, Trabzon ve
Kırım’ın alınmasıyla gerçekleş- lerde kurulmuş denizcilik faaliyeti
ile uğraşmışlardır. Karahanlılar
miştir. Verilen bilgilerden A, B, D
ise Orta Asya’da kuruldukları, ya-
ve E seçeneklerindeki yargılara
şadıkları yerin coğrafi konumun-
ulaşabiliriz.
dan dolayı denizcilikle uğraşma-
Cevap C mıştır.
Cevap A
KARA KUTU YAYIN
10. Naip: Anadolu Selçuklularında,
5. Türk devletlerinden Anadolu hükümdarın başkentte ol­madığı
Selçukluları donanmaya önem zamanlarda ona ait işlere bakan
kişidir.
vermiş ve tersaneler kurmuştur.
Bu dönemde Alanya, Antalya, Subaşı: Ordu komutanı
Sinop ve Kırım’ın Suğdak lima- Atabey: Meliklerin (şehzadelerin)
İNFORMAL YAYINLARI
nı fethedilmiştir. Karadeniz’e ve yetiştirilmesinden sorumlu hoca-
Akdeniz’e kıyısı olan bu yerlerde dır.
tersaneler kurarak donanma oluş- Muhtesip: Belediye işlerinden
turmuşlardır. Büyük Selçuklular, sorumludur. Tüccarları denetler.
Karahanlılar, Gazneliler ve Har-
Melik: Hükümdarın erkek çocu-
zemşahlar kuruldukları, hâkimiyet ğudur.
kurdukları yerler itibariyle (coğrafi
konum) donanmaya önem verdik- Cevap C
lerini söyleyemeyiz.
11. Anadolu Selçukluların­da;
KARA KUTU YAYIN
Cevap B
I. Yönetici aile bireylerinin devleti
yönetme hakkının olmasının aile
(hanedan) bireyleri arasında, II.
Hükümdarlığın babadan oğula
6. 1141 Karahitaylarla (Moğol) yapı- geçmesi evlatlar arasında sal-
lan Katvan Meydan Savaşı’nın tanat kavgalarına neden olduğu
kaybedilmesi ile Büyük Selçuklu söylenebilir.
İNFORMAL YAYINLARI
Devleti zayıflamıştır. Anadolu Sel- III. Hükümdarların bilim adamla-
çuklu Devleti’nin 1243’te yapılan rının yanında eğitim göre­rek ye-
Kösedağ Savaşı’nı kaybetme- tişmesinin saltanat kavgalarına
siyle Moğollar Anadolu’yu istila neden olduğunu söyleyemeyiz.
ederek hâkimiyeti altına aldılar. Saltanat kavgası aynı soy, hane-
Anadolu Selçuklu Devleti zayıfla- dan arasında olan bir mücadele-
maya başladı. dir.
Cevap A Cevap C
3 Tarihin Kara Kutusu
TÜRKİYE TARİHİ ÇÖZÜMLER

12. Ahilik Teşkilatı 15. Türkiye Selçuklu Devletinin Ti-

TEST - 3

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Anadolu Selçuklularında careti Geliştirmek İçin Yaptığı
şehirde oturan esnafın ara­ Çalışmalar ÇÖZÜMLER

larında birleşerek kurdukları ✔✔ Ticari amaçlı fetihler yapıla-

dinî ve ekonomik özellik taşı- rak, Suğdak, Alanya, An­ 1. Ahi Teşkilatı: Anadolu Selçuk-
yan mesleki bir teşkilattır. talya ve Sinop alındı. lularında şehirde oturan esnafın
✔✔ Her esnaf grubu kendi ara- ✔✔ Kervansaraylar yapıldı. ara­larında birleşerek kurdukları
sında teşkilatlanmıştır. (Os­ Kervanlar ücretsiz olarak ko- dinî, sosyal ve ekonomik özellik
manlılarda Lonca) runmuştur. taşıyan mesleki teşkilattır.

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Mesleki dayanışmayı ve üre- ✔✔ Eşkıyalığa karşı önlemler Esnafların, meslek sahiplerinin
timde kaliteyi sağlamıştır. alındı. Zarara uğrayan kerva- kurduğu, üye olduğu bir teşkilat
✔✔ Dinî ve mesleki eğitim bura- nın zararı devlet tarafından olduğundan ticaret ve zanaat
da verilmiştir. Eğitimler usta karşı­lanmıştır. (Sigortacılık alanlarında söz sahibi olduklarına
- çırak ilişkisine dayanır. sistemi). ulaşabiliriz.
✔✔ Anadolu’da düzgün yollar, Mesleki dayanışma ve yardımlaş-
✔✔ Müslüman olmayanlara ka-
köprüler, hanlar ve kervan- madan, muhtaçlara yardım yap-
palı bir örgüttür.
saraylar yapılmıştır. malarından sosyal alanda da söz
✔✔ Anadolu’da ahiliğin kurucu-
KARA KUTU YAYIN

sahibi olduklarına ulaşabiliriz.

KARA KUTU YAYIN

su olan Ahi Evran (Kırşehir) ✔✔ Yabancı tüccarlar
derici­likle uğraşmaktaydı. Anadolu’ya, (Antalya, Kon- Cevap E
ya, Kayseri, Sivas) Türk tüc-
Cevap B carlar ise Kıb­rıs, Suriye ve
2. Sultan İkinci Kılıç Arslan
Kı­rım’a yerleştirilmiştir.
Dönemi’nde, Anadolu Selçuklula-
✔✔ Venedik, Ceneviz ve Kıbrıs’la rında ekonomik durumun yüksek
anlaşmalar yaparak dış tica- düzeye ulaşmış­ olmasını I. imar
reti canlandırmışlardır.
İNFORMAL YAYINLARI

13. Anadolu Selçuklu Devleti’nin, 8
Mart 1220’de Venedik ile dostluk
ve ticaret anlaşması yapması Sel-
çuklu sultanının ticareti canlan-
dırmak istediğinin göstergesidir.
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
çalışmalarının fazla olması, II.
Gümrük vergileri artırılmayıp, ya- surlar içinde birer kaleden ibaret
bacı tüccara düşük gümrük tari- olan kasabaların bü­yümesi kanıt-
fesi uygulanmıştır. lar. Çünkü imar faaliyetleri (cami,
kervansaray…) ve kasabaların
Cevap D
büyümesi ekonomik güç gerekti-
rir. Ahiliğin Müslümanlara kapalı
16. Türkiye Selçukluları; XIII. yüzyılın olması ile ekonomik durumun
başlarında Antalya, Sinop, Alanya yüksek düzeye ulaşması arasın-
ve Suğdak’ı hâkimiyeti altına ala- da doğrudan bir bağlantı kurula-

KARA KUTU YAYIN

Selçuklu topraklarında Venedikli- rak, liman kentlerine ulaşan ker- maz.

lerin kendi aralarında veya diğer vansaray inşa ederek A, C, D ve
Cevap D
yabancılarla olan anlaşmazlık- E seçeneklerindeki amaçlara ulaş-
lara, oluşturulacak bir mahkeme mak istemiştir. Türkiye Selçukluları
heyeti tarafından bakılmasına izin ticareti geliştirmek için yabancılara 3. Anadolu Selçuklu Devleti’nde
verilmiş olmasından ise Venedik’e düşük gümrük tarifesi uygulamış- büyük kervansarayların he­men
Selçuklu ülkesinde ayrıcalıklar tır. Ticari antlaşmalar imzalamıştır. hepsinin XIII. yüzyılda yapılması
Yabancıların Akdeniz ve Karade- ticari gereksinimler sonucu ya-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

verildiğine ulaşabiliriz. Fakat ve-

rilen bilgilerden Hristiyanların tek niz’deki ticari faaliyetlerine son ver- pılmıştır. Ticareti geliştirme amacı
temsilcisinin Venedikliler oldu- meyi amaçlamamışlardır. söz konusudur. Kervansarayın
ğuna ulaşamayız. askeri bir özelliği yoktur. Kervan-
Cevap B
saray mimari bir yapı olmasından
Cevap E sanatla ilgilidir. Fakat soruda han-
17. Fütüvvet Teşkilatı (Ahilik Teşki- gi gereksinim için yapıldığı sorul-
latı): Esnafların kendi aralarında muştur. Kervansarayların sanat
birleşerek kurdukları dinî – iktisadi gereksinimi için yapıldığını söyle-
mesleki bir örgütlenmedir. İslam yemeyiz.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

dünyasındaki fütüvvet anlayışı,

Cevap B
Anadolu Selçuklu Devleti’nde ve
Osmanlı Devleti’nin kuruluş yılla-
rında etkili olmuştur. Ahilik Teşkilatı 4. Öncelikle soru köküne dikkat
ahlak ve davranış kuralla­rının şekil- edelim. Ticaretin güvenli yapıl-
14. Anadolu’nun önemli bir ticaret lenmesinde önemli rol oynamıştır. masından bahsediyor. (korunma,
merkezi olmasından, Anadolu barınma, dinlenme, zararın karşı-
Beylikleri Dönemi’nde, İtalyan Cevap A
lanması…)
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Devletleri ile ya­pılan ticarette Bi-

zans ve İtalyan paraları ve ölçü Anadolu Selçukluları Dönemi’nde,
18. Anadolu Selçuklularında şehirde
birim­leri kullanılmıştır. Anadolu’da oturan esnafın ara­larında birle- I. kervanların soyulmaması ve
Bizans ve İtalyan paralarının şerek kurdukları dinî, sosyal ve tüccarların zarar görme­mesi için
kullanılması ile A, B, D ve E se- ekonomik özellik taşıyan mesleki önlemler alınması, II. belli aralık-
çenekleri arasında bir bağlantı teşkilata ahilik denir. Bu mesleğe larla kervansaraylar yapılması
kuramayız. üye olanlara da ahiler denir. hem ticaretin geliştirilmesi hem
de ticaretin güvenli bir şekilde ya-
Cevap C Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 4

TÜRKİYE TARİHİ ÇÖZÜMLER

pılmasını sağlamakla ilgili yapılan 9. Anadolu Selçukluları Dönemi’nde 13. Özkent Minaresi: Karahanlı Dö-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

çalışmalardır. I. Sinop (I. İzzettin Keykavus), II. nemi
III. gümrük vergilerinin düşük ol- Alanya - Alâiye (Alaaddin Keyku- Tirmiz Sarayı: Karahanlılar Dö-
ması ise ticareti geliştirmek için bat) fethedilmiştir. nemi
alınan önlemlerdendir. Türkiye Selçukluları, hem ticare- Sivas Gök Medrese: Anadolu
Cevap C ti geliştirmek hem de denizlerde Selçuklu Dönemi
hâkimiyeti sağlamak için Sinop ve Ayşe Bibi Türbesi: Karahanlılar
Alâiye (Alanya) gibi yerlerde ter- Dönemi
5. Anado­lu Selçuklu Devleti de tüc-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
sane yapmıştır.
carların, kervansaraylarda üç Talhatan Baba Camii: Karahan-
III. Trabzon Anadolu Selçukluları lılar Dönemi
güne kadar yemek, barınma ve
Dönemi’nde fethedilen yerlerden
hayvanlarını besleme gibi çeşitli Cevap C
değildir. (Osmanlı- Fatih)
ihtiyaçlarının karşılanmasındaki
temel amaç Anadolu ticaretini Cevap D
geliştirmektir.
14. Konya’da Karatay Medresesi,
Cevap D
Kayseri’de Döner Kümbet ve
Gevher Nesibe Darüşşifası Ana-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

6. Kervansaray: Türk İslam dev- 10. Anadolu Selçuklu Devleti’nde Mo- dolu Selçukluları Dönemi’nde
letlerinde vakıf sistemi çerçeve- ğol istilası yüzünden düzen bozu- inşa edilmiştir.
sinde, yollar üzerinde ulaşımı ve lunca ikta arazilerinin mülk hâline
ticareti kolaylaştırmak amacıyla Cevap B
getirilmesi ordunun dağılmasına,
inşa edilen yapı türüdür. (ikta askerleri) topraksız kalan as-
Darüşşifa: Hastane kerlerin huzursuzluk çıkarmasına
Medrese: Okul ortam hazırlamıştır. 15. Çinili Köşk: Osmanlı Dönemi
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Türbe: Mezar İkta arazileri mülk arazi haline Bağdat Köşkü: Osmanlı Dönemi
gelirse devletin toprak üzerinde
Cevap D Leşker-i Bazar: Gazneliler Dö-
denetimi artmaz, azalır.
nemi
Cevap D Kubâdâbat Sarayı: Anadolu Sel-
7. Anadolu Selçuklu Devleti’nde
veliaht ilan edilen kişinin ya baş- çuklu Dönemi
kentte bulunması ya da merkeze Aynalıkavak Kasrı: Osmanlı Dö-
yakın bir şehre melik olarak gö- nemi
revlendirilmesi; Cevap D
✔✔ Sultanın ölümü durumunda 11. Darüşşifa Selçuklular Dönemi'nde
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ülkede iç karışıklıkların çık- hastanedir. Öykü Öğretmen'in,

masını önlemekle, öğrencilerine “Darüşşifa deyince
aklınıza neler geliyor?” sorusuna, 16. Artuklular 1102-1409
✔✔ Veliahtı devlet yönetimine “ II. Tıp eğitimi veren kurumlardır.
hazırlamakla, ✔✔ Doğu ve Güneydoğu’da Ar-
III. Hastaların müzik ve suyla te-
tuk Bey’in oğulları tarafın­dan
✔✔ Sultanın sefere çıkması davi edildiği yerlerdir.” cevaplarını
kurulmuştur.
hâlinde başkentin güvenliğini veren öğrenciler doğru cevap ver-
sağlamakla, miştir. ✔✔ İlk beylikler içinde Haçlılar
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

ile en fazla mücadele eden

✔✔ Merkezî devlet yapısını de- Kümbet: Anıt mezardır.
beyliktir.
vam ettirmekle ilgilidir. Külliye: Bir caminin etrafında yer
alan medrese, kütüphane, has- ✔✔ Hasankeyf, Mardin, Har­put
Fakat şehirlerde valilerin yetkile-
tane, hamam, türbe gibi yapılar Artukluları olarak üç kola ay-
rini artırmak o bölgedeki otoriteyi
topluluğudur. rıldılar.
artırmakla ilgilidir. Valinin daha
geniş alanda yetki sahibi olması Cevap D ✔✔ Malabadi Köprüsü Artuk-
ile ilgilidir. lular Dönemi’nin en önemli
eserlerinden olup dünyanın
Cevap E
en büyük taş kemerli köprü­
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

südür.
8. Anadolu Selçukluları Dönemi’nde ✔✔ Hasankeyf Harabeleri
Ticareti Geliştirmek İçin 12. Konya’da bulunan İnce Minareli
Artuklular’a aittir.
Medrese, Karatay Med­resesi, Sır-
✔✔ Yeni yollar yapılmıştır.
çalı Medrese Anadolu Selçuklu Cevap A
✔✔ Kervansaraylar yapılmıştır. Dönemi­’ne ait yapılardır.
✔✔ Ahilik teşkilatı kurulmuştur. Mescitler içinde Konya’da Taş
✔✔ Müslüman olmayan tüccarla- Mescit, Sırçalı Mescit ve Karatay
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

rın can ve mal güvenliği­dev- Mescidi bu döneme ait önemli 17. Ülke hanedanın ortak malıdır
let güvencesine alınmıştır. eserlerdendir. Konya’da İzzettin anlayışı ilk Türk devletlerinden iti-
Keykavus Şifahanesi, Alaeddin baren uygulanmıştır. Bu anlayışa
Medreselerin açılması ticaretle il- uygun olarak Anadolu Selçuklu
gili olmayıp eğitim ve öğretimle Camii, Sahip Ata Camii mevcut-
tur. Sultanı II. Kılıç Arslan, hayatının
ilgilidir. son yıllarında ülkesini on bir oğlu
Cevap B Cevap C arasında paylaştırmıştır.
Cevap E

5 Tarihin Kara Kutusu

TÜRKİYE TARİHİ ÇÖZÜMLER

5. Âşık Paşa: Anadolu Selçukluları ✔✔ Aksaray: Alaeddin Keyku-

TEST - 4

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ve Bey­likler döneminde yaşamış, bat Darüşşifası
ÇÖZÜMLER mutasavvıftır. Eserlerini Türkçe ✔✔ Tokat: Muineddin Pervane
kaleme almıştır. Osman Bey’in Darüşşifası
hocasıdır. Garipname adlı ese-
1. Artuklular riyle Türklere hak yolunu ve ta- ✔✔ Amasya: Torumtay Bimarha-
✔✔ Doğu ve Güneydoğu’da Ar- savvufun inceliklerini gös­termeyi nesi
tuk Bey’in oğulları tarafın­dan amaçlamış ünlü düşünür ve şair- ✔✔ Uyarı: Soruda verilen eserle-
kurulmuştur dir. rin yapı türü sorulmuş oldu-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Hasankeyf, Mardin, Har­put ğundan hepsi darüşşifadır.
Cevap A Fakat Sivas (Divriği) Turan
Artukluları olarak üç kola ay-
rıldılar. Melek Darüşşifası’nın Men-
6. Mevlâna Celaleddin-i Rumi güceklilere ait olduğunu
✔✔ Batman yakınındaki unutmayalım.
Hasankeyf’te Artuklulara ait ✔✔ Anadolu Selçukluları
eserler bulunmaktadır. Dönemi’nde Konya’ya gel- Cevap C
miştir.
Cevap A
✔✔ Tasavvuf edebiyatçısıdır.
✔✔ Anadolu’ya gelmesi ile Rumi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

11. Saltuklular 1072-1202
unvanını almıştır.
2. Artuklular ✔✔ Ebulkasım Saltuk tarafından
✔✔ Mesnevi ve Divan-ı Kebir
Erzurum ve çevresinde ku-
✔✔ Doğu ve Güneydoğu’da Ar- önemli eserlerindendir.
rulan Anadolu’daki ilk Türk
tuk Bey’in oğulları tarafın­dan beyliğidir.
Cevap B
kurulmuştur
✔✔ Haçlılarla ve Gürcülerle sa-
✔✔ Hasankeyf, Mardin, Har­put vaştılar.
Artukluları olarak üç kola ay- 7. Anadolu Selçuklu Dönemi’nde
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
rıldılar. Selçuklu sultanları için Farsça ✔✔ Mama Hatun Türbesi (Er-
tarih kitapları yazılmıştır. İbn-i zincan-Tercan), Kale Cami,
✔✔ Batman’daki Malabadi Köp- Tepsi Minare, Ulu Cami, Üç
rüsü ve Mardin’deki Hatu­ Bibi devrin önemli tarihçisidir.
Eserleri El Evamirü’l Alâiye ve Kümbetler Saltuklulardan
niye Medresesi Artuklular günümüze kalan önemli mi-
Dönemi'ne aittir. Selçukname’dir.
mari eserlerdir.
✔✔ Malabadi Köprüsü Artuklu- Cevap A
✔✔ Anadolu Selçuklu hükümda-
lar Dönemi’nin en önemli rı Rükneddin Süleyman Şah
eserlerinden olup dünyanın tarafından yıkıldılar.
en büyük taş kemerli köprü­ 8. Anadolu Selçukluları ve Bey­
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

südür. likler döneminin şairleri; Cevap B

Mevlâna, Şeyh Ahmed-i Gülşehrî,
Cevap A Âşık Paşa, Yunus Emre, Sultan
Veled, Hoca Dehhani, Muhyiddin
Arabi… 12. Divan Çeşitleri
3. – Anadolu Selçukluları Dönemi’nde Pîr Sultan Abdal asıl adı Hay- ✔✔ Divan-ı İstifa: Mali işlerden
süsleme sanatında bitki ve hayvan dar olan, 16. yüzyılda (Osmanlı sorumlu. Başında Müstevfi
İNFORMAL YAYINLARI

Dönemi) yaşamış, Alevi-Bektaşi

İNFORMAL YAYINLARI

figürleri, (çift başlı kartal) geomet­rik bulunur.

şekiller, avcılık yapan insan kabart- - Türk halk şairi ve ozanıdır.
✔✔ Divan-ı Arz: Ordu’nun her
maları kullanıl­mıştır. Cevap E türlü işi bu divanın sorumlu-
– Anadolu Selçuklularında mimari luğundadır. Başında Emir-i
yapıların iç ve dış süsle­melerinde Arz bulunur.
çini, taş ve ahşap kullanılmıştır. 9. Anadolu Selçuklu Devleti’nde hü-
kümdarlar Keyhüs­rev, Keykubat ✔✔ Divan-ı İşraf: Devletin idari
Cevap E ve Keykavus gibi Farsça unvan- ve mali işlerini denetleyen
lar kullanmıştır. Hükümdarların bu divandır. Başında Müşrif ya
unvanları kullanması Fars (İran) da Müşrif-i Memalik bulunur.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

kültürünün etkisinde kaldıkları- ✔✔ Divan-ı İnşa: İç ve dış ya-

4. Çini (Çinicilik)
nın göstergesidir. zışmalardan sorumludur.
✔✔ Uygurlardan itibaren Türk Başkanı Münşi’dir.
sanatı içerisinde yer almış­ Cevap B
✔✔ Niyabet-i Saltanat Divanı:
tır. Çinicilik İslam dünyasına
Hükümdar ülkede olmadığı
Uygurlar’dan geçmiştir.
10. Tür­kiye Selçukluları Dönemi’ne ve seferde olduğu dönem-
✔✔ Anadolu’da bu sanat, sıraltı ait Darüşşifalar lerde devlet idaresini yürüten
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

ve sırüstü denilen iki sırla­ma divandır.

ve renklendirme tekniği ile ✔✔ Günümüzde hastane olarak
bilinen yapılar­dır. Kayseri ✔✔ Pervane Divanı: Ülke top-
kullanılmıştır.
Gevher Nesibe Hatun Da- raklarının kayıt defterlerini
✔✔ Anadolu Selçukluları cami rüşşifası dönemin en önemli tutar. Dirlik topraklarının da-
mihraplarında, minarelerde hastanesiydi. ğıtıldığı divandır. Başkanı
ve saraylarda bu sanatı bol Pervaneci’dir.
miktarda uygulamıştır. ✔✔ Konya: İzzettin Keykavus Şi-
fahanesi Cevap D
Cevap B

Tarihin Kara Kutusu 6

TÜRKİYE TARİHİ ÇÖZÜMLER

13. Malazgirt Savaşı’ndan sonra yavaşlamasına neden olmuştur.

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Anadolu’da kurulan ilk Türk dev-
letleri: Saltuklular, Mengücekliler,
Danişmentliler, Artuklular ve Çaka
Beyliğidir.
Karamanlılar, Germiyanlılar, Ka-
resioğulları… Kösedağ Savaşı
sonrası kurulan beyliklerdir.
Cevap C
18. Ciltçilik: El yazması eserlerin
dağılmasını engellemek için yapı-
lan ve çeşitli malzemelerle süsle-
nen sanat türüdür. Ciltçilik sana-
tıyla uğraşanlara Mücellit denir.
GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
NICIYA NOT
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda
sağlamadığını düşünüyorsanız ve
bu bizden kaynaklanmışsa talebiniz
doğrultusunda kitabın ücretini iade
edebiliriz (İade garantili kitap).Kita-
bımızın fotokopi çekilerek (orijinal

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap A Mimari alanla ilgili değildir. kitap dışında her türlü hakkımız gasp
Kakmacılık: Ahşap, taş ve metal edilerek) kullanılmasına izin vermi-
14. Anadolu Selçuklu Devleti; II. üzerine belirli bir desen şekillen- yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir
Haçlı Seferlerine karşı mücadele direrek açılan oyuklara gümüş, telif ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl
etmişlerdir. III. Kervansaraylar ya- sedef, altın gibi madenlerin gömü- ve sınavları ve bunların kitap haline
parak ticari hayatın canlanmasına lerek yapıldığı süsleme sanatıdır. gelmesini hesap ederseniz büyük bir
yardımcı olmuşlardır. ekonomik yatırım yapıyoruz. Bundan
Oymacılık: Alçı, ahşap vb. mal-
dolayı yayın ekibi olarak fotokopi
I. Nizamiye Medreseleri adı al- zemelerin oyulması sanatıdır.
çeken, çektirenlere veya PDF pay-
tında ilk medreseleri kurulması
KARA KUTU YAYIN

Çinicilik: Özel olarak hazırlanmış

KARA KUTU YAYIN

Büyük Selçuklu Dönemi olayla- toprağın sırlanarak çeşitli nakış-
rındandır. larla süslenip pişirilmesiyle ortaya
Cevap D çıkan süsleme sanatı. Doğuda
Diyarbakır, batıda İznik çini mer-
kezleriydi. Bursa Yeşil Camii, Ye-
15. I. Kılıç Arslan Dönemi (1092- şil Türbe ve Topkapı Sarayı’nda
1107)
çini sanatının en güzel örnekleri
İNFORMAL YAYINLARI
laşanlara / indirip kullananlara hak-
kımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM
arşividir. Soruları elektronik ortam ve
sosyal ağlarda paylaşan, depolayan
veya yayan kişiler ÖSYM'nin telifli
sorularını paylaştığı için ÖSYM'ye
ihbar ediyoruz. ÖSYM yaptırım uy-

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Selçuklu hükümdarı verilmiştir. guluyor. Hakkımız ihlal edildiği için
Melikşah’ın ölümü üzerine Vitray: Cam boyama sanatıdır. biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
Anadolu Selçuklu Devleti’nin Özellikle kubbelerde yoğun ola- Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız.
başına geçti. rak kullanılmıştır. Tespit ettiklerimiz hakkında dava
✔✔ Çaka Bey’in kızı ile evlendi. Cevap C açıyoruz. Birkaç yıl sürecek davayı
Çaka Bey’le ittifak kurdu. kazanamasak bile fotokopi çekenler
Bizans’ın kışkırtması sonrası hukuki olarak ciddi anlamda yorula-
Çaka Bey’i öldürdü. 19. Selçukluların, Türk-İslam mimari- caklardır. Bundan dolayı PDF'mizi
sine kazandırdığı yapı kümbettir. paylaşmayınız fotokopi çektirmeyi-
✔✔ İznik’in Haçlı ordusu tarafın- Büyük Selçuklularda kümbet (tür-
KARA KUTU YAYIN

niz.Gerçekten ekonomik durumunuz

KARA KUTU YAYIN

dan ele geçirilmesi üzerine beleri) göçebe Türk yaşantısını

başkent Konya’ya taşındı. bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
yansıtan önemli anıt mezarlardır. kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyi-
Cevap A Cevap E niz o şekilde yollayalım. Bu yazıları
fotokopiden okuyorsanız fotokopi-
16. Atabey: Selçuklularda hüküm- yi aldığınız yere iade edip durumu
20. Türk Beylikleri ile Başkentleri bize bildiriniz, kitabımızı size ücret-
dar çocuklarının eğitim ve yetiş­
melerinden sorumlu kişidir. Karesioğulları – Balıkesir siz yollayalım. Fotokopi çeken yere
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Germiyanoğulları – Kütahya de kitabın orijinalini satarak helal ve

İmaret: Yoksullara yiyecek da-
Saruhanoğulları – Manisa hukuki yoldan daha çok kazanç elde
ğıtmak amacıyla kurulmuş hayır
Menteşeoğulları – Muğla etmesi için yardımcı olalım. 0539775
kurumudur.
48 50 numaralı hat ile iletişime ge-
Uç Beyi: Selçuklularda batı sı- Eşrefoğulları – Beyşehir
çebilirsiniz. Kitabımızda en küçük bir
nırında kendisine toprak verilen Hamitoğulları - Isparta hata dahi tespit ederseniz lütfen bize
beydir. Dulkadiroğulları – Kahramanma- bildiriniz. Hata tespit edenleri ödül-
Melik: Selçuklularda sultan ta- raş lendirmekteyiz. Kitaplarımızı belirli
rafından bir bölgeyi yönetmekle Ramazanoğulları – Adana… periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
görevlendirilen haneden mensu- cak baskımız için fikir ve önerilerinizi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap D
budur. bekliyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu
Sıralama Atabey, İmaret, Uç aydınlatan ışıktır. Önerileriniz varsa
Beyi, Melik 0539 775 48 50 numaralı iletişim hat-
Cevap B tına WhatsApp'tan bildirirseniz çok
memnun oluruz. Sizi vicdanınızla baş
başa bırakıyoruz. Başarılar hakka
17. Selçuklular, 1071 Malazgirt girmeden mücadele edenlerin olsun.
Savaşı’ndan 1176 Miryokefa­lon Birlikte başaralım…
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Savaşı’na kadar geçen sürede İsmail KAYNARCA

hem Bizans ve Haçlı saldırılarını
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
durdurmak hem de Türk beylik-
ları Sahibi ve Kurucusu
leriyle özellikle de Danişmentliler
ve Suriye’deki Eyyubilerle müca-
dele etmek zorunda kalmıştır. Bu
durum Anadolu Selçuklularının
sosyal ve ekonomik gelişimi­nin

7 Tarihin Kara Kutusu

 1. CİLT: ORTA ÇAĞ AVRUPA TARİHİ

BÖLÜM: 4
ORTA ÇAĞ AVRUPA TARİHİ ÇÖZÜMLER

nın öğrenilmesi (teknik) yer

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

alır.
NICIYA NOT
ÇÖZÜMLER ✔✔ Haçlılara karşı başarılar ka- Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
zanan Türklerin İslam dün- madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
1. Kavimler Göçü’nün Sonuçları yasındaki saygınlıklarının kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
artması Avrupalılar açısın- kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
✔✔ Roma İmparatorluğu 395 dan olumsuz bir gelişmedir.
Doğu Roma ve Batı Roma rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
olmak üzere ikiye ayrıldı. Cevap B (orijinal kitap dışında her türlü hakkımız
gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Batı Roma 476’da yıkıldı.
yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
✔✔ Avrupa yüz yıl karışıklık için- 5. Verilen bilgilerden birçok soylu- ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
de kaldı. nun ölmesi sonucunda Feodal dü- navları ve bunların kitap haline gelmesini
✔✔ Avrupa’nın etnik yapısı de- zenin zayıflamasına, İstanbul’un hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
ğişti. Avrupa’nın bugünkü Latin egemenliğine girmesinden rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
milletleri oluştu. Bizans’ın zayıfladığına, Hristi- olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
yanlarca kutsal sayılan yerlerin PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
✔✔ Avrupa’da Hun Devleti ku-
Türklerin eline geçmesinden ise hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
ruldu.
ruhban sınıfının halk üzerinde- istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-
KARA KUTU YAYIN

✔✔ Hristiyanlık, barbar kavimler

KARA KUTU YAYIN

ki inandırıcılığının azalmasına şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
arasında yayıldı. ve Türklerin İslam dünyasındaki ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
✔✔ Avrupa’da mutlak krallık sis- saygınlıklarının artmasına ulaşa- kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
temi zayıfladı. Feodalite-De- biliriz. ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
rebeylik Sistemi ortaya çıktı. 4. Haçlı Seferi sonrası İstanbul’un yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
✔✔ Skolastik düşünce gelişti. Latinlerin eline geçmesi ile var için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
(Kilise öğretilerini benimse- olan (Katolik-Ortodoks) mezhep Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
yen, bilimsel çalışmalara ka- ayrılığı iyice belirginleşmiştir. pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
palı bir anlayış) Avrupa’da mezhep birliğinin sağ- Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
lanması ifadesine ulaşılamaz. bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
✔✔ İlk Çağ sona erdi. Orta Çağ
anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
başladı. Cevap E
PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
Göktürk Devleti Orta Asya’da ku- meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
rulan bir Türk devletidir. Kavimler 6. Haçlı Seferlerinin etkisi ile Av- nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
Göçü ile Göktürklerin yıkılması rupalıların pozitif ilimleri ve İslâm kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
arasında bir ilişki yoktur. medeniyetini tanıması. Barut, pu- şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
Cevap E sula, kâğıt ve matbaa Avrupalılar den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

tarafından öğrenilmesi; Coğrafi iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı

Keşiflerin Rönesans ve Reform size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
2. Haçlı Seferleri, Yüzyıl Savaşları, hareketlerine neden olması ile yere de kitabın orijinalini satarak helal
Coğrafi Keşifler, Rönesans Hare- Avrupa’da bilim kilisenin, din ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
ketleri sonrası Avrupa’da feodalite adamlarının baskı ve denetimin- etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
güç kaybetmiştir. den kurtulmaya başlamıştır. 50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
Kavimler Göçü sonrası Feodal düzenin hâkim olduğu Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
Avrupa’da merkezi krallıkların güç dönemlerde merkezi otoritenin ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

kaybetmesi ile feodalite (derebey- zayıf olması ile kilise, din adam- edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı
lik) güç kazanmıştır. ları halkı baskı ve denetim altına belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
Cevap E almışlardır. cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
Doğru öncüller II ve III
ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
3. XI. ve XIII. yüzyıllar arasında Hris- Cevap E numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
tiyanlar, kutsal saydıkları yerleri bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
(Kudüs) Müslümanların elinden danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
7. Avrupa’da matbaa XV. yüzyılda
almak için Haçlı Seferleri düzen- hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
(1450 yılında) Johannes Guten-
lemişlerdir.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

berg tarafından bulunmuştur. Jo- sun. Birlikte başaralım…

Cevap B hannes Gutenberg hareketli par- İsmail KAYNARCA
çalarla yazı baskısı yapabilen bir İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
matbaa makinası icat etmiştir. ları Sahibi ve Kurucusu
4. Haçlı Seferleri’nin sonuçlarının
Avrupalılar açısından olumlu ge- Cevap C
lişmeleri arasında; Sonraki bölümlerin çözümleri kısa
bir süre içinde eklenecek.
✔✔ Akdeniz’de ticaretin gelişme-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

si (ekonomik)
✔✔ Türklerin Batı’ya ilerleyişinin
bir süre durdurulması (siyasi)
✔✔ İslam dünyasının Moğol sal-
dırıları karşısında güçsüz
kalması (siyasi)
✔✔ Pusula, barut, kâğıt yapımı-

Tarihin Kara Kutusu 2

 1. CİLT: YENİ ÇAĞ AVRUPA TARİHİ

BÖLÜM: 5
YENİ ÇAĞ AVRUPA TARİHİ ÇÖZÜMLER

azalmış, buna bağlı olarak alanında görülen Reform

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

gümrük ve ticaret ge­lirleri Hareketleri’nin sonucunda mez-
ÇÖZÜMLER azalmıştır. hep birliğinin parçalanmasının,
✔✔ Keşifler sonucu Avrupa’ya Os­manlı Devleti’nin Avrupa ile
bol miktarda altın ve gümüş siyasal ilişkileri üzerinde etkili ol-
1. Avrupa’da zenginleşmenin etki- duğunu söyleyebiliriz.
siyle bilime ve sanata önem veren girmesiyle Avrupa zenginleşti,
bir sınıfın oluşmasında Coğrafi İslam âleminin ekono­misi bo- I. Süleyman (Kanuni), Re-
Keşifler ile ticaretin gelişmesi zuldu. form Hareketleri’ni Avrupa’daki
etkili olmuştur. Mesen Avrupa’da ✔✔ Zanaatkârlar işsiz kalmış bu bölünme­leri hızlandırmak için

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
sanattan hoşlanan sınıftır. durum ekonomik sıkıntı­lara desteklemiştir. Reform Hareket-
ve Celali İsyanları’na ortam leri Osmanlı’nın Batı’da ilerleme-
Cevap A sini, fetihlerini olumlu etkilemiştir.
hazırlamıştır.
✔✔ Ekonomik sıkıntıları giderebil- Cevap A
2. Coğrafi Keşifler’in Sonuçları mek amacıyla Avrupalı devlet-
✔✔ Yeni yol, ada, kıta ve okya- lere geniş kapitülasyonlar ve- 8. Martin Luther Katolik kilisesini
nuslar keşfedildi. rilmiştir. Osmanlı piyasasında eleştirmiştir. Düşünceleri mat-
✔✔ Yeni bitki, hayvan çeşitle- Avrupa mallarının yaygınlaş- baa, Alman prenslerinin desteği,
ması ekono­miye zarar verdi.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

rinin varlığı öğrenildi. (Do- İncil’in Almancaya çevrilmesi ve
mates, patates, kakao, tütün Avrupalı tüccarlar yerli tüccar- Hümanizm’in etkisiyle yayılmıştır.
vb.) lardan daha avantajlı duruma Fakat Sanayi Devrimi ekonomik
gelmiştir. içerikli olup Yakın Çağ olayların-
✔✔ Keşfedilen yerlere
Avrupa’dan göçler gerçek- Coğrafi Keşifler’in yaşandığı XV. dandır. Martin Luther’in düşün-
leşti. Hristi­yanlık yayılma yüzyıl Osmanlı Devleti’nin farklı cesinin Avrupa’ya yayılmasının
alanı buldu. alanlarda Avrupa’dan üstün ol- nedenleri arasında gösterilemez.
duğu bir dönemdir. Avrupa’daki
✔✔ Keşfedilen yerlerdeki ma- Cevap A
İNFORMAL YAYINLARI

denler Avrupa’ya getirilince
toprak zenginlik kaynağı
olmaktan çıktı, altın ve gü-
müş zenginlik kaynağı oldu.
✔✔ Ticaret gelişince burjuva
güçlendi, asiller servet ve
ayrıcalıklarını kaybettiler.
✔✔ Avrupa’da sanattan hoşla-
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
bilimsel ve teknik gelişmelere
yabancı kalması söz konusu de-
ğildir. 9. Reform (Düzeltme)
Cevap C Katolik kilisesinin Hristiyanlığı
suiistimaline karşı Martin Luther
liderliğinde gelişen bir isyan hare-
4. İpek Coğrafi Keşifler’den önce de
ketidir. XVI. yüzyılda Almanya’da
ticareti yapılan ürünlerden biridir.
başlamış ve tüm Avrupa’ya ya-
Coğrafi Keşifler’den sonra ise yılmıştır. Reformasyon terimi

nan mesen sınıfı ortaya çıktı. yeni bitki, hayvan çeşitlerinin var-
KARA KUTU YAYIN

Avrupa’da XVI. yüzyılda Lutherci

✔✔ Avrupa zenginleşti, İslam lığı öğrenildi. Bitkiler: Domates, Hareket olarak adlandırılmıştır.
âleminin ekonomisi bozuldu. patates, kakao, tütün, vanilya vb.
Cevap D
Osmanlı parası değer kay- Hayvanlar: Amerikan Bizonu, Vir-
betti. ginia geyiği, kral kartal, Arizona
yarasası vb. 10. İngiltere’yle yaptığı Yedi Yıl
✔✔ Atlas Okyanusu limanları Savaşları’nda yenilen ve Ame­
önem kazandı. Akdeniz liman­ Cevap A
rika üzerindeki etkisi azaldığı için
ları önem kaybetti.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Amerikan bağımsızlık hareketini

✔✔ Osmanlı kontrolündeki ipek 5. Rönesans Dönemi’nde en çok sa- destekleyen devlet Fransa’dır.
ve baharat yollarının önemi nat alanında ön pla­na çıkan; re- Fransa’nın yanında Hollanda ve
azalmış, buna bağlı olarak sim, mimari ve heykel gibi alanlar- İspanya da İngiltere’ye karşı ha-
gümrük ve ticaret ge­lirleri da bir­çok eser üretilen; Leonardo reket etmiştir.
azalmıştır. da Vinci, Michelangelo, Rafael
gibi değerli sanatçıların yetiştiği Cevap B
Cevap E
ülke İtalya’dır.
Cevap C 11. ABD Anayasası 1787’de kabul
3. Coğrafi Keşifler’in Osmanlı
KARA KUTU YAYIN

edildi.
KARA KUTU YAYIN

Devleti’ne Etkileri Fransa 1791

✔✔ Keşfedilen yerlerden 6. Reform hareketleri Avrupa’da, (I)
Belçika 1831
Avrupa’ya taşınan değerli laik eğitim sisteminin kurulması-
na, (II) mezhep birliğinin parça- İsviçre 1848
ma­denler Avrupa’dan Os-
lanmasına ortam hazırlamıştır. Japonya 1947
manlı ülkesine girmiştir.
✔✔ Osmanlı parası değer kay- (III) Hümanizma hareketlerinin Cevap B
betmiştir. başlaması daha önce gerçekleş-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

tiğinden Reform hareketine ortam

✔✔ Osmanlı ülkesinde fiyat artış- 12. XVII. yüzyılda Polonya’da ya-
hazırlamamıştır. Hümanizma, Rö-
ları yaşanmıştır. şayan, Dünya’nın yuvar­lak ol-
nesans ve Reform hareketlerinin
duğunu ve Güneş’in etrafında
✔✔ Atlas Okyanusu limanla- doğma­sına neden olmuştur.
döndüğünü açık­layan bilim insanı
rı önem kazandı. Akdeniz
Cevap D Kopernik’tir.
liman­ları önem kaybetti.
✔✔ Osmanlı kontrolündeki İpek Cevap C
ve Baharat yollarının önemi 7. Avrupa’da XVI. yüzyılda din

Tarihin Kara Kutusu 2

YENİ ÇAĞ AVRUPA TARİHİ ÇÖZÜMLER

13. Yeni Çağ’da, Avrupa’da Görü­

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
len Özellikler
NICIYA NOT
✔✔ Denizaşırı ticaret gelişti. Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
✔✔ Bireycilik giderek arttı. madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
✔✔ Merkezî krallıklar ortaya çık- kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
tı. kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
✔✔ Bilimsel ve teknolojik yenilik- (orijinal kitap dışında her türlü hakkımız

İNFORMAL YAYINLARI

ler görüldü.
Yeni Çağ’da toprağa bağlı aris-
tokrasi güçlenmedi, zayıfladı.
Keşfedilen yerlerdeki madenler
Avrupa’ya getirilince toprak zen-
ginlik kaynağı olmaktan çıktı.
Ticaret gelişince burjuva güçlendi.
Cevap E
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-
yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
navları ve bunların kitap haline gelmesini
hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-

KARA KUTU YAYIN

şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı

size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
yere de kitabın orijinalini satarak helal
ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı

belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

sun. Birlikte başaralım…

İsmail KAYNARCA
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
ları Sahibi ve Kurucusu

Sonraki bölümlerin çözümleri kısa

bir süre içinde eklenecek.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

3 Tarihin Kara Kutusu

 1. CİLT: YAKIN ÇAĞ AVRUPA TARİHİ

BÖLÜM: 6
YAKIN ÇAĞ AVRUPA TARİHİ ÇÖZÜMLER

5. İtalya, 1870’te Piyemonte Krallığı

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

öncülüğünde siyasi birliğini sağ-
NICIYA NOT
ÇÖZÜMLER lamıştır. 1871’de Alman prensleri
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
imparatorluk tacını Prusya Kralı I.
madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
Wilhelm’e vermiştir. Prusya kralı
1. XVIII. yüzyıl Avrupa’sında; kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
aynı zamanda Alman imparatoru
✔✔ Veraset savaşları yaşanmış- kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
olmuş ve Alman birliği sağlanmış-
tır. rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
tır. Bu gelişmeler Avrupa’da dev-
(orijinal kitap dışında her türlü hakkımız
✔✔ Ulus devlet düşüncesinin te- letlerarası dengeyi sarsmıştır.
gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
melleri atılmıştır. Cevap E yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
✔✔ Merkantilist ekonomi politika- ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
sının (ülkenin zengin­liği sa- navları ve bunların kitap haline gelmesini
hip olduğu altın, gümüş gibi hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
değerli madenlerin miktarıyla 6. Aydınlanma Dönemi düşü­ rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
ölçülebilir) uygulanması ger- nürlerinin savundukları görüş- olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
çekleşmiştir. ler arasında; PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
✔✔ Mutlakiyete dayalı yönetim Bilim ve teknolojinin gelişmesi hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
anlayışı hâkim olmuştur. istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-
Kilisenin etkisinin azalması
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
Fakat feodalitenin hâkim duruma Parlamenter sistemin gelişmesi ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
gelmesi XVIII. yüzyıl gelişmelerin- Mutlakiyet yönetimlerinin yıkılma- kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
den değildir. Feodalite Avrupa’da sı yer alır. ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
Orta Çağ’da kralların güç kaybet- Aydınlanma Dönemi düşünürleri yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
mesi ile ortaya çıkan siyasi geliş- aklı, bilimi esas almışlardır. Sko- için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
medir. lastik felsefenin güçlenmesi bu Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
Cevap C düşünürlerin görüşleri arasında pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
yer almaz. Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
Cevap B bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
2. Aydınlanma Çağı 18. yüzyıl-
anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
da  Avrupa’da ortaya çıkıp geliş-
PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
miştir. Aydınlanma Çağı’nın ana
meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
fikri, akıl aracılığıyla doğru bilgilere
7. Sanayi Devrimi’nin Osmanlı nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
ulaşılabileceği ve bu doğru bilgi ile
Üzerindeki Etkileri Arasında; kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
de toplumsal yaşamın düzenle-
şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
nebileceğidir. Fransız İhtilali’nin ✔✔ Yerli sanayinin çökme-
den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
çıkması ve Amerika Birleşik si, küçük atölyeler ve el
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı

Devletleri’nin kurulması Aydınlan- tezgâhlarının kapanması
size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
ma Çağı’nda gerçekleşmiştir. ✔✔ Toplumda tüketimin artması yere de kitabın orijinalini satarak helal
Rönesans Hareketleri XV. ve XVI. ✔✔ Batı’nın sanayi ürünleri için ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
yüzyılda Avrupa’da meydana ge- açık pazar hâline gelmesi etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
len gelişmelerdir. 50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
✔✔ Yerli üretimin ham madde ile
Cevap D sınırlı kalması yer alır. Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

İlk Türk matbaasının açılması Sa- edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı

3. I. Fransız İhtilali nayi İnkılabı’nın Osmanlı’ya etki- belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
II. Milliyetçilik Akımı leri arasında gösterilemez. Yirmi- cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
III. Azınlık İsyanları sekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
IV. Ulusal devletlerin kurulması oğlu Sait Meh­met Efendi ve ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
Neden - sonuç ilişkisini bozan ge- İbrahim Müteferrika tarafından numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
lişme (III) skolastik düşüncedir. 1727’de ilk Türk matbaası ku- bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
ruldu. danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
Skolastik düşünce Orta Çağ olay-
larındandır. Cevap C hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

sun. Birlikte başaralım…

Cevap B İsmail KAYNARCA
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
4. Viyana Kongresi 1815: Napol- ları Sahibi ve Kurucusu
yon Savaşları sona er­diğinde
Avrupa’da düzeni sağlamak ama-
cıyla gerçek­leştirilen uluslararası Sonraki bölümlerin çözümleri kısa
toplantıdır. bir süre içinde eklenecek.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Fransız İhtilali’nin tesirini önlemek

ve Napolyon’un bozduğu Avru-
pa dengesini tekrar kurmak için
Avusturya arşidükü Metternich
(Meternik) başkanlığında topla­
nıldı. Osmanlı Devleti davet edil-
diği halde katılmadı.
Cevap C

Tarihin Kara Kutusu 2

 1. CİLT: OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ

BÖLÜM: 7
OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

4. Orhan Bey Dönemi’nde: 10. Osmanlı Beyliği’nin kısa süre-

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Rumeli’ye geçildi. İznik’te medre- de gelişmesinde;
ÇÖZÜMLER se açıldı. Kuzeybatı Anadolu’da Bizans’ta din ve mezhep anlaş-
siyasi birlik sağlandı. Bursa baş- mazlıklarının sık yaşanması,
kent oldu. tekfurların kendi başlarına hare-
1. Osmanlı kroniklerinde yer alan
bilgilere baktığımızda Osman Bey Dulkadiroğlu Beyliği’nin ele ge- ket etmesi, Bizans’ın halka ağır
Dönemi’nde dirlik uygulaması çirilmesi ise Yavuz Sultan Selim vergiler yüklemesi ve ülkede taht
yapıldığı, toprak gelirlerinin aile, Dönemi olayları arasında yer alır. kavgalarının yaşanması etkili ol-
akraba (kardeş) ve silah arka- muştur. Bizans İmparatorluğu’nun

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap B

İNFORMAL YAYINLARI
daşlarına paylaştırıldığı, dağıtılan içinde bulunduğu bu durumlar
dirliklerin birbirine yakın olduğu, Osmanlı Devletinin batıya doğru
Osman Bey’in çevresinde farklı 5. Anadolu Hisarı (Güzelce Hisar): fetih hareketlerini kolaylaştırmış,
gruplardan (Ahi şeyhi, silah arka- 1397 tarihinde Yıldırım Bayezid büyümesinde etkili olmuştur.
daşı) etkin kişiler olduğu yargıları- tarafından İstanbul Boğazı’nı de- A şıkkındaki sanatçıların din
na ulaşılabilir. netlemek ve İstanbul kuşatma- ve imparatorluk için çalışması
larında Bizans’a Karadeniz’den Bizans’ı olumsuz etkileyen bir du-
Fakat E seçeneğindeki dirlikle-
yardım gelmesini engellemek rum değildir.
rin, “Ülke hanedanın ortak malı-
dır.” anlayışıyla dağıtıldığı yargı- amacı ile yaptırılmıştır. Cevap A
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

sına ulaşılamaz. Şeyh Edebali, Cevap C
Hasan Alp ve Turgut Alp hanedan 11. Candaroğulları - Kastamonu yö-
üyesi değildir. resi
6. Ankara Savaşı - Yıldırım Bayezid
Cevap E Germiyanoğulları - Kütahya yö-
Sırpsındığı Savaşı – I. Murat resi
2. Gaziler Sultanı unvanını kulla- Niğbolu Savaşı -Yıldırım Bayezid Saruhanoğulları - Manisa yöresi
nan Orhan Bey Dönemi’nde; Menteşeoğulları - Muğla yöresi
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap B
Taceddinoğulları - Balıkesir yö-
✔✔ İlk gümüş akçe bastırılmıştır.
resi (Yanlış verilmiştir.)
✔✔ Yaya ve müsellem denen ilk 7. S ırpsındığı Savaşı - Haçlı Doğrusu;
düzenli ordu oluşturuldu. I. Kosova Savaşı - Haçlı Taceddinoğulları - Tokat yöresi
✔✔ İznik’te ilk Osmanlı medrese- N iğbolu Savaşı - Haçlı Karesioğulları - Balıkesir yöresi
si açıldı. Müderris Davud-u A nkara Savaşı - Timur şeklinde olacaktır.
Kayseri’dir. (Süleyman Paşa V arna Savaşı - Haçlı Cevap E
Medresesi) II. Kosova Savaşı - Haçlı
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ İlk divan teşkilatı oluşturuldu, Palekanon Savaşı Bizans ile ya- 12. Kösedağ Savaşı Anadolu Sel-
pılan bir savaştır. çuklu Devleti ile Moğollar ara-
✔✔ Vezirlik kurumu oluşturuldu. sında yapılmıştır. Moğollar sa-
Cevap B
(Atanan ilk vezir Alaaddin vaşı kazandı. Anadolu Moğol
Paşa’dır.) hâkimiyetine girdi. Yeni beylikler
8. I. Kosova, II. Kosova, Varna ve kuruldu.
✔✔ İllere kadılar ve subaşılar
gönderildi. Niğbolu Savaşları Osmanlı’nın Ankara Savaşı Osmanlı Devleti
İNFORMAL YAYINLARI

ile Timur arasında oldu. Savaşı

İNFORMAL YAYINLARI

Balkanlara yerleşmesinde etki-

✔✔ Çimpe Kalesi alınmıştır. li olmuştur. Savaşların yapıldığı Timur kazandı. Osmanlı’ya bağlı
✔✔ İznik ve İzmit’in fethi gerçek- yerler coğrafi olarak Balkan böl- beylikler bağımsız oldu.
leşmiştir. geleridir. Her iki savaşın ortak sonucu ola-
Ankara Savaşı Anadolu’da yapı- rak ülkede egemenlik mücadele-
Cevap A lan bir savaştır. Balkanlar’la ilgisi sinin ortaya çıkması gösterilebilir.
yoktur. Cevap E
3. Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da Cevap A
hâkimiyet sağlamaya yönelik faa-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

liyetleri arasında;
TEST - 2
✔✔ Karesioğlu Beyliği’nin alın- 9. Osmanlı Devleti’nin XIV. yüzyıl- ÇÖZÜMLER
da kısa sürede gelişmesinde; I.
ması (Balıkesir ve çevresi)
öncülde yer alan ahilerin desteği-
1. I. Bayezid’in oğullarından olup
✔✔ Otlukbeli Savaşı (Erzincan) nin sağlanması ve II. öncülde yer
Ankara Savaşı’nın ardından Ti-
alan hoşgörü politikası izlemeleri
✔✔ İzmit’in fethi mur tarafından Semerkant’a gö-
gibi gelişmeler etkili olmuştur.
türülmesi nedeniyle Osmanlı tah-
✔✔ Maltepe (Palekanon) Savaşı
İNFORMAL YAYINLARI

Fakat III. öncül olan diğer bey-

İNFORMAL YAYINLARI

tında kardeşlerinden daha sonra

yer alır. liklerin Osmanlı sultanını halife hak iddiasında bulunan ve yü-
Çimpe Kalesi’nin alınması olarak tanımalarının büyümede rüttüğü taht mücadelesi II. Murat
Rumeli’de (Avrupa) hâkimiyet etkili olmasını söyleyemeyiz. tarafından sonlandırılan kişi Mus-
sağlamaya yönelik faaliyetler ara- Osmanlı’ya halifelik Yavuz Sultan tafa Çelebidir. Mustafa Çelebi, I.
sında yer alır. Selim Dönemi’nde (XVI. yy) geç- Mehmet ve II. Murat Dönemlerin-
miştir. de isyan çıkarmıştır.
Cevap C
Cevap C Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 2

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

2. ✔✔ Gaza düşüncesi ile hareket 8. I. Bayezid’in ve Osmanlı ordusu-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

edilmesi nun Niğbolu Savaşı dolayısıyla
Avrupa’da bulunmasını fırsat
✔✔ Uçlarda Bizans İmparator- bilerek, o dönemde Osmanlı
luğu’na en yakın bölgede Devleti’nin toprağı olan Ankara’yı
bulunması hâkimiyeti altına alan Anadolu
Türk beyliği Karamanoğullarıdır.
Karamanoğulları Beyliği, kendi-
1340’larda Osmanoğulları’nın lerini Anadolu Selçuklu Devleti’nin Cevap B

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
egemenlik alanını gösteren bu devamı olarak gördüler. Osmanlı
haritaya göre; Devletini en çok uğraştıran beylik-
ler arasında gelir. Batıya yapılan
✔✔ Saruhanoğulları, Germiya- 9. Sırpsındığı Savaşı’nın Sonuç-
seferler sonrası doğudan Osman-
noğulları gibi beyliklerin var- lıya saldırılarda bulunan bir bey- ları
lığından Anadolu’da beylikler liktir.
✔✔ Macarların Balkanlar’daki et-
döneminin devam ettiğine Cevap C kisi azaldı.
ulaşabiliriz.
✔✔ Balkanlar’da direncin kırıl-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Bizans İmparatorluğu ve Se-
masında etkili oldu.
lanik bölgesinin aynı renkte 5. Gaziyân-ı Rum: Kuruluş
Dönemi’nde, gaza yapmak ama- ✔✔ Edirne ve Batı Trakya daha
olmasından Selanik’in, Bi-
cıyla Osmanlı akınlarına katılmış- güvenli hâle geldi.
zans hâkimiyetinde bulundu-
lardır.
ğuna ulaşabiliriz. ✔✔ Meriç Irmağı tamamen Os-
Osmanlı tarihçisi Âşıkpaşazâde
manlılara geçti.
✔✔ Bizans İmparatorluğu ve Osmanlı fetihlerinin kalıcı olma-
sında Abdalân-ı Rum (Dervişler), ✔✔ Bulgaristan Osmanlı
İNFORMAL YAYINLARI

Kuzey Ege’deki adaların

İNFORMAL YAYINLARI
Ahiyân-ı Rum (Ahiler), Baciyân-ı Devleti’nin himayesine alın-
renklerinin aynı olmasından
Rum (Kadınlar), Gaziyân-ı Rum
Kuzey Ege’deki bazı ada- dı.
(Gaziler ve Alpler) adı verilen teş-
ların Bizans’a ait olduğuna kilatların da büyük katkısı oldu- ✔✔ Osmanlı Devleti’nin Balkan-
ulaşabiliriz. ğundan bahseder. lardaki hâkimiyeti güçlendi.
✔✔ Osmanlı Devleti’nin Cevap D
Cevap D
Bizans’a (gayrimüs-
lim) sınırı olmasından
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Osmanoğulları’nın toprakla- 6. Osmanlılar Rumeli’ye geçtikten 10. Osmanlı Beyliği’nin XIV. yüzyıl-
rının gaza için uygun konum- sonra ele geçirdikleri topraklara da giderek güç kazanmasında;
Anadolu’nun çeşitli yerlerinden
da olduğuna ulaşabiliriz. önemli miktarda Türk nüfusu nak- ✔✔ Bizanslı tekfurlarla dostluk
✔✔ Haritaya dikkatli baktığımızda letmiştir. Bu durum Balkanlar’da ilişkileri kurulması
nüfus yapısının değişmesinde,
(renklere) Osmanoğulları’nın ✔✔ İç kesimlerden uçlara doğru
yeni yerleşim alanlarının açılma-
henüz Rumeli’de toprağı ol- sında ve daha ileriye (batı) fetih göç hareketlerinin olması
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

madığını görürüz. yapma imkânının doğmasında ✔✔ Bizans karşısında askerî ba-

Cevap D
3. Osmanlı Devleti, Rumeli’ye geç-
mesiyle birlikte ele geçirdiği top-
raklara Anadolu’nun çeşitli yerle-
şim yerlerinden önemli miktarda
Türk nüfusu yerleştirmiştir. Bu du-
KARA KUTU YAYIN
etkili olmuştur.
şarılar elde edilmesi
Kuruluş Devri’nde Rumeli’ye ge-
çirilen bu kitlelerin iskânında Ana- ✔✔ Gâziyân-ı Rum ve ahiler gibi
dolu’daki bazı tarikatlara mensup grupların desteğinin alınması
dervişler de rol oynamıştır. Bu du-
etkili olmuştur.
rum İslamiyet’in Rumeli’de yayıl-
Devşirme kökenlilerin üst makam-
masında etkili olmuştur. Fakat bu
lara getirilmesi XV. yüzyılda görü-
bilgilerden Hristiyan halkın kitlesel

KARA KUTU YAYIN

rum Balkanlar’da Türk nüfusunun len gelişmeler arasındadır.

olarak din değiştirdiği yargısına
artmasına ve Osmanlı egemenli- ulaşamayız. Cevap E
ğinin Balkanlar’da giderek güçlen-
mesine neden olmuştur. Cevap D

Cevap B 11. XIV. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin

Balkanlar’a geçişini kolay-
4. Osmanlı Beyliği’nin Rumeli’ye 7. 1363 yılında yapılan Sırpsındığı laştıran durumlardan biri
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Geçişinde Etkili Olan Gelişme- Savaşı’nın Osmanlı tarihindeki Karesioğulları’nın deniz gücünün
ler önemi İlk Osmanlı-Haçlı savaşı Osmanlı Devleti’ne katılmasıdır.
olmasıdır. Sırpsındığı Savaşı’nı Ele geçirilen Karesi donanması
✔✔ Bizans İmparatorluğu’ndaki Bizans ile yapılan ilk savaş olan Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye
taht mücadeleleri Koyunhisar Savaşı ile karıştırma- geçişini kolaylaştırmıştır. Diğer
yalım. seçeneklerin Balkanlar’a geçişi
✔✔ Karesioğulları Beyliği’nin Os-
Cevap C kolaylaştırdığı söylenemez.
manlı egemenliğine geçmesi
Cevap C

3 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

12. Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’da 17. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

tutunmasında, Dönemi’nde; GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLANICIYA
I. feodal beyler ve krallar arasın- ✔✔ Rumeli fetihlerini genişlet- NOT
daki mücadele, Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağlamadı-
meyi
II. ortaya çıkan yeni Hristiyan ğını düşünüyorsanız ve bu bizden kaynaklan-
mezheplerinin oluşturduğu du- ✔✔ Anadolu’da siyasi birliği sağ- mışsa talebiniz doğrultusunda kitabın ücretini
rum, lamayı iade edebiliriz (İade garantili kitap). Kitabımızın
III. Katolik - Ortodoks ayrılığı etki- fotokopi çekilerek (orijinal kitap dışında her
✔✔ Bizans’la mücadeleyi sürdür- türlü hakkımız gasp edilerek) kullanılmasına
li olmuştur.

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
I. öncülde Avrupa’daki siyasi mü- meyi izin vermiyoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir
cadele, II. ve III. öncüldeki mez- telif ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sınav-
✔✔ İslamiyet’i geniş alanlara
hepsel mücadeleler Osmanlı’nın ları ve bunların kitap haline gelmesini hesap
yaymayı amaçlamıştır.
Balkanlar’da tutunmasını kolay- ederseniz büyük bir ekonomik yatırım yapıyo-
laştırmıştır. Osmanlının Memlûklar’ın Orta ruz. Bundan dolayı yayın ekibi olarak fotokopi
Doğu’daki egemenliğine son ver- çeken, çektirenlere veya PDF paylaşanlara /
Cevap E meyi amaçlaması Yükseliş Döne- indirip kullananlara hakkımızı helal etmiyoruz.
mi olaylarındandır. (Fatih, II. Ba- Emeğe saygı istiyoruz. Yayınımızın soruları
yezid, Yavuz Dönemleri)
13. Osmanlı vergi düzeninin esnekli- ÖSYM arşividir. Soruları elektronik ortam ve
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ği, eski yöneticilerin Osmanlı sis-
temi içine alınması, yerleşik aha-
linin âdetlerinin dikkate alınması,
İslamiyet’in, Hristiyanlara zimmi
statüsünü tanıması Balkanlar’daki
ahalinin Osmanlı yönetimini ka-
bullenmesinde etkili oldu.
İNFORMAL YAYINLARI
Cevap B sosyal ağlarda paylaşan, depolayan veya ya-
yan kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştığı
için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM yaptırım
uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği için biz de ayrı
18. II. Kosova Savaşı dava açıyoruz. Kara Kutu Kitapları'nın PDF'sini
paylaşmayınız. Tespit ettiklerimiz hakkında
✔✔ II. Murat Dönemi’nde gerçek-
dava açıyoruz. Birkaç yıl sürecek davayı kaza-
leşmiştir.

İNFORMAL YAYINLARI
Örfî vergilerden olan avarız, di- namasak bile fotokopi çekenler hukuki olarak
vanın kararı ve padişahın ona- ✔✔ Hunyadi Yanoş komutasın- ciddi anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
yından sonra olağanüstü durum- daki müttefik kuvvetler Os- PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektirmeyiniz.
larda reayadan alınan vergiydi. Gerçekten ekonomik durumunuz bu kitabı ala-
manlılara yenilmiştir.
İlk kez II. Bayezid Dönemi’nde bilecek kadar iyi değilse kitaba gücünüz yettiği
alınmıştır. Dolayısıyla Türklerin ✔✔ Balkanlar’da Tuna Nehri’nin kadar ödeyiniz o şekilde yollayalım. Bu yazıları
Balkanlar’a yerleşmeleri sonrası güneyinde Osmanlı egemen- fotokopiden okuyorsanız fotokopiyi aldığınız
alınan vergilerdendir. yere iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı
liği güçlenmiştir.
Cevap B size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken yere de
✔✔ Osmanlıların Balkanlar’dan
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

kitabın orijinalini satarak helal ve hukuki yoldan

atılamayacağı anlaşılmıştır. daha çok kazanç elde etmesi için yardımcı ola-
14. Osmanlı tarihinde Osman Bey’in lım. 0539775 48 50 numaralı hat ile iletişime ge-
Kosova Savaşı sonrası Avusturya
ardından devletin ikinci kurucu- çebilirsiniz. Kitabımızda en küçük bir hata dahi
toprakları Osmanlı egemenliğine
su olarak tanımlanan padişah I.
girmemiştir. tespit ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
Mehmet’tir. I. Mehmet Ankara edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı belirli
Savaşı sonrası yaşanan Fetret Cevap E
periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıkacak baskı-
Dönemi’ni sonlandıran padişahtır.
mız için fikir ve önerilerinizi bekliyoruz. Eleştiri-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap B leriniz yolumuzu aydınlatan ışıktır. Önerileriniz

19. Kılıç hakkı: Osmanlı Devleti’nin varsa 0539 775 48 50 numaralı iletişim hattına
ilk yıllarında, fetihleri özendirmek WhatsApp'tan bildirirseniz çok memnun oluruz.
15. Osmanlı tarihinde 1402-1413 için fethedilen bölgenin zaman Sizi vicdanınızla baş başa bırakıyoruz. Başarı-
yılları arasında taht kavgaları zaman fetheden komutanlara ve- lar hakka girmeden mücadele edenlerin olsun.
ile padişahsız geçen döneme rilmesidir. Birlikte başaralım…
Fetret Dönemi denir. Taht kav- İsmail KAYNARCA
İltizam sistemi: Uzak bölge ver-
gaları sonucu Çelebi Mehmet İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayınları Sa-
gilerinin ihale usulü ile toplanma-
(Amasya), Süleyman (Edirne), hibi ve Kurucusu
KARA KUTU YAYIN

sıdır.
KARA KUTU YAYIN

İsa (Balıkesir), ve Musa (Bursa)

kardeşlerini yenerek tek başına Gedik hakkı: Herhangi bir mes-
ülkeye hâkim oldu. lek dalında çırakların kalfalığa, Sonraki bölümlerin çözümleri kısa
kalfaların ise ustalığa yükselmele- bir süre içinde eklenecek.
Cevap B ri ile dükkân açma hakkıdır.
Millet sistemi: Millet Sistemi
devlet, toplum yapısını şekillen-
16. Osmanlı Devleti’nin Haçlılar- dirirken din temeline dayalı bir
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

la imzaladığı Edirne-Segedin modeldir.

Antlaşması öncesinde Haçlı- Culüs bahşişi: Hükümdarlar
larla ittifak yaparak Osmanlıla- tahta çıktıklarında askerler ve
rı zor durumda bırakan beylik memurlara verilen hediyenin adı-
Karamanoğulları’dır. Osmanlı dır.
Devleti ile en çok mücadele eden
beylik Karamanoğulları’dır. Cevap A

Cevap D

Tarihin Kara Kutusu 4

1. CİLT: OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ

BÖLÜM: 8
OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ
TEST - 1
KARA KUTU YAYIN
ÇÖZÜMLER
1. Fatih Sultan Mehmet, ikinci kez
tahta çıktıktan sonra kuru­luş yılla-
rından beri güçlü olan ailelerin et-
kisini kırmak üze­re kul sistemine
dayalı bir düzen oluşturmuş, yeni-
İNFORMAL YAYINLARI
çerileri kontrol altına almış ve ye-
niçeri ağasını doğrudan kendisine
bağlamıştır. Fatih’in bu uygulama-
sındaki amaç mutlak ve merkezî
bir yönetim kurmaktır.
Cevap B
KARA KUTU YAYIN
2. Verilen metne baktığımızda sa-
rayda yetişen kullar ifadesinden
devşirme sisteminin uygulandı-
ğına ulaşabiliriz. Uçlardaki idari
ve askeri örgütlenmelerden ve
buradaki ailelerin sınırların geniş-
lemesinde etkili olduklarına ula-
şabiliriz. Kul sistemi ile merkezi
İNFORMAL YAYINLARI
otoritenin güçlendirilmeye çalışıl-
dığına ulaşabiliriz. Uçlarda önce-
leri önemli ailelerin görev almaları
daha sonra ise sarayda yetişen
kullardan seçilenlerin uçlarda
görevlendirilmesinden devlet teş-
kilatlanmasında zamanla değişik-
likler olduğu yargısına ulaşabiliriz.
II. Murat ve Fatih Dönemi’nde kul-
KARA KUTU YAYIN
ların merkezi yönetimdeki etkisi
azalmamış, artmıştır.
Cevap E
3. Osmanlı Devleti İstanbul’u fethet-
mek amacıyla (I) Anadoluhisarı’nı
İNFORMAL YAYINLARI
Yıldırım Bayezid Dönemi’nde
yaptı. (II) Rumelihisarı’nı Fa-
tih Sultan Mehmet Dönemi’nde
yaptı. (III) Kız Kulesi Osmanlı
Dönemi’nde yapılan mimari eser-
lerden değildir. Cevap yalnız II’dir.
Cevap B
KARA KUTU YAYIN
4. İstanbul’u fethederek Bizans
Devleti’nin varlığına son veren
Osmanlı hükümdarı Fatih Sultan
Mehmet’tir. Fetih sonrası İstanbul
başkent yapıldı.
Cevap A
İNFORMAL YAYINLARI
5. Fatih Sultan Mehmet, Ortodoks
Kilisesine yönelik iz­lediği hoşgörü
politikasıyla; Müslüman olmayan
uyrukların güvenini sağlamayı,
İslamiyet’in hoşgörü anlayışını
göstermeyi amaçlamıştır.
Cevap A
Tarihin Kara Kutusu
6. Verilen metinden Fatih Sultan
KARA KUTU YAYIN
Mehmet’in bu politikası ile A, B,
C ve D seçeneklerindeki yargıları
amaçladığını söyleyemeyiz. Yal-
nız A seçeneğine dikkat! Müslü-
manlarla ile Müslüman olmayan-
ların eşitliği ile ilgili vurgu söz
konusu değildir. Fener Ortodoks
Kilisesinin varlığını sürdürmesi,
İNFORMAL YAYINLARI
Yahudi ve Ermeni cemaatlerin
örgütlenmesi, Bosna Fransisken
Kilisesine verilen fermanla kendi
dillerinde ibadet ve eğitim öz-
gürlüklerinin verilmesi Müslüman
olmayanlara kendi benliklerini
koruma olanağı sağlandığının
göstergesidir.
Cevap E
KARA KUTU YAYIN
7. Fatih Sultan Mehmet’in İstan-
bul’daki faaliyetlerini gören dö-
nemin tarihçisi Neşrî, “İstanbul’u
Sultan Mehmet yapmıştır.” de-
miştir.
İNFORMAL YAYINLARI
Fatih’in birçok vakıf kurması, kili-
selere haklar vermesi, farklı etnik
unsurları İstanbul’a göç ettirme-
si, bilgin ve sanatçılar getirtmesi
gibi olaylar Neşrî’nin bu sözünü
doğrulamaktadır. Fakat şehza-
delerin sancaklara gönderilmesi
olayı İstanbul’un Fethi ve Fatih
Dönemi’nde başlayan bir olay de-
ğildir. Şehzadeler idari tecrübeler
KARA KUTU YAYIN
kazanabilmek için sancaklara ida-
reci olarak gönderiliyorlardı. Bu
uygulamaya san­cağa çıkma adı
veriliyordu. Şehzadelerin yanları-
na yar­dımcı olarak verilen tecrü-
beli devlet adamlarına Lala denir.
Sancak merkezleri arasında Ma-
nisa, Amasya, Kütahya, Trabzon,
İNFORMAL YAYINLARI
Konya, Kastamonu, Kefe vb. yer
almaktadır.
Cevap A
8. Murat Hüdavendigâr - Kuruluş
Dönemi
Fatih Sultan Mehmet - Yükseliş
KARA KUTU YAYIN
Dönemi
Çelebi Mehmet - Kuruluş Dönemi
Cevap B
9. Mısır’ın alınması - Yavuz Dönemi
Belgrat’ın alınması - Kanuni Döne-
İNFORMAL YAYINLARI
mi
Mora’nın alınması - Fatih Dö-
nemi
Girit’in fethedilmesi - IV. Mehmet
Kıbrıs’ın fethedilmesi - II. Selim
Dönemi
Cevap C
2
ÇÖZÜMLER
10. Fatih Sultan Mehmet’in, Osmanlı
Devleti’nin egemen­liğini Tuna’dan
Fırat’a yayılan bir imparatorluğa
dönüş­türmesinde,
II. Anadolu ve Balkanlarda siyasal
mücadelelerden ya­rarlanan bir fe-
tih politikası uygulamasının,
III. Merkezî otoritesini güçlendi-
ren kul sistemini geliştir­mesinin
etkisi olmuştur.
562 – 805 yılları arasında yaşa-
yan (I) Avarların Bizans’ı kuşat-
masının Fatih Dönemi sınırların
gelişmesine bir katkısı yoktur.
Fatih Dönemi 1451-1481 yılları
arasıdır.
Cevap E
11. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u
fethettiğinde Ortodoks tebaanın
eğitim ve ibadet işlerinde Orto-
doks Patriği’ne yetkiler vermiş
olmakla birlikte, seçilen patriğin
atama yetkisini kendisi üstlenmiş-
tir. Böylece patriğin başına buyruk
hareket etmesini önleyerek mer-
kezi otoriteyi korumak istemiştir.
Cevap B
TEST - 2
ÇÖZÜMLER
1. “Biz ki Sultan Murat Han oğlu pa-
dişah Sultan Mehmet Han’ız; Ga-
lata halkının, bize bağlı olan diğer
halklar gibi, âdet ve ibadetlerini
serbestçe yapmalarına izin veri-
yoruz. Halkın barınakları, dükkân,
bağ, değirmen, ticarethane ve
diğer mallarına dokunulmaya-
caktır. Bu bölge halkı kiliselerinde
diledikleri gibi ayin düzenleyebi-
leceklerdir. Burada yazılı olduğu
gibi vergisini verenler, kanunlara
uyanlar serbesttir.”
Yukarıdaki metinde verilen söz
Ahidnâme özelliği taşımaktadır.
Ahidnâme, “vasiyet etmek, ıs-
marlamak, yemin edip söz ver-
mek, eman vermek ve zimmetine
almak” anlamındadır.
Cevap C
2. Fatih Sultan Mehmet, Trab-
zon Rum İmparatorluğu’nu
fet­hettikten sonra Rum asıllı
Hristiyan beylerine Rumeli’de,
Arnavut beylerinden bazılarına da
Trabzon’da tımar ver­miştir. Fatih
bu uygulama ile bölgeler arası bir
denge oluşturarak olası isyan ve
ayaklanmaları önlemeyi, merkezi
otoriteyi korumayı amaçlamıştır.
Cevap C
OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

3. Fatih Sultan Mehmet’in fethedip 7. Yavuz Sultan Selim Dönemi manlılara teslim edildi.

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Osmanlı başkenti yap­tığı şehir Olayları ✔✔ Halifelik Osmanlılara geçti.
İstanbul’dur. Osmanlı’nın önemli ✔✔ Memlük Devleti yıkılarak Su- Osmanlı teokratik yöne­time
başkentleri, Bursa (Orhan), Edir- riye, Filistin, Lübnan, Mısır dönüşmüştür.
ne (I. Murat) ve İstanbul’dur. ve Hicaz bölgeleri Osmanlı ✔✔ Baharat ticaret yolu Osman-
Cevap A topraklarına katıldı. lılara geçti.
✔✔ D. Akdeniz’den geçen Ba- ✔✔ Mısır Seferi sonunda elde
harat Yolu’nun denetimi Os- edilen ganimetler ve vergi­

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
4. II. Mehmet (Fatih) Dönemi’nde; manlı Devleti’ne geçti. lerle Osmanlı hazinesi tama-
Kanunname düzenlenmesi, Top- ✔✔ Halifelik Osmanlılara geçti. mıyla doldu.
kapı Sarayı’nın yapılması, Sahn-ı Osmanlı teokratik yöne­time ✔✔ Venedikliler Kıbrıs için
Seman Medresesi’nin kurulması, dönüştü. Memlüklülere verecekleri
divan üyelerinin aldıkları kararları, ✔✔ Mısır’ın Fethi ile Kuzey Afri- ver­giyi bundan sonra Os-
arz odasında pa­dişaha sunmaya ka seferleri için önemli bir üs manlılara ödemeye başla-
başlaması gibi uygulamalar görül- elde edildi dılar.
müştür.
✔✔ Doğu Anadolu’daki Safevi et- ✔✔ Osmanlı Devleti İslam dün-
I. Ahmet Dönemi’nde “Kafes kisi kırıldı. yasının lideri durumuna gel­
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

usulü” getirilerek şehzadelerin miştir.
✔✔ Tebriz, Musul, Kerkük, Erbil,
sancağa çıkma geleneği tama-
civarı Osmanlı Devleti’ne ✔✔ Mısır’ın Fethi ile Kuzey Afri-
men engellendi. Taht kavgaları ilk
geçti. ka seferleri için önemli bir üs
dönemlerde ortadan kalktı fakat
✔✔ İran üzerinden geçen İpek elde edildi.
şehzadeler devlet yönetimi ile ilgili
tecrübe edinmemiştir. Yolu Osmanlı Devleti’nin eli- ✔✔ Yavuz, savaştan sonra halife
Sancaktan yetişerek gelen son ne geçti. ve akrabalarını idari tedbir
Osmanlı padişahı III. Mehmet’tir. ✔✔ Dulkadiroğulları Beyliği’ne olarak, âlim ve şeyhleri med-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Turnadağ Savaşı ile son ve- reselerde yararlanmak üzere
Cevap D İstanbul’a getirdi.
rildi.
Cevap B Cevap D
5. II. Mehmet’in bilim ve eğitim
alanındaki uygulamaları 8. Mısır Seferi’nin sonucunda Os-
✔✔ Müslüman ve Hristiyan bil- manlı padişahlarından Yavuz 11. Osmanlı Devleti’nin XVI. yüzyılda
ginleri sarayında toplamıştır. Sultan Selim halife unvanını Avrupa’daki siyasi mücadeleler-
kullanmıştır. İlk Osmanlı halife- den faydalanmak için ticari ayrıca-
✔✔ Felsefe ve din konularında
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

si Yavuz, son Osmanlı halifesi lıklar verdiği ilk devlet Fransa’dır.

serbest tartışma ortamı oluş-
Abdülmecit’tir. Kanuni, Akdeniz ticaretini canlan-
turulmuştur.
dırmak ve Hristiyan birliğini boz-
✔✔ Doğu ve Batı dillerinde ya- Cevap C mak için Fransa’ya kapitülasyon
zılmış kitapları tercüme et- vermiştir.
tirmiştir. 9. Parçada verilen bilgilere baktı- Cevap B
✔✔ Sahn-ı Seman Medresesin- ğımızda Osmanlı’nın; Mısır, Su-
de pozitif bilimlere de yer riye Mekke ve Medine gibi İslam
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

verilmiştir. dünyasının kutsal topraklarını

✔✔ İstanbul’un bilim ve kültür hâkimiyeti altına almasından İs- 12. Kanuni Sultan Süleyman
merkezi haline getirilmesi lam dünyasının önderi olmayı ve Dönemi’nde, Fransa ile kapitü­
için çalışmalar yapılmış, bu hac yollarının güvenliğini sağla- lasyon olarak bilinen dostluk ve ti-
amaçla Topkapı Sarayı inşa mayı amaçladığına ulaşabiliriz. caret antlaşması imza­lanmasının
edilmiştir. Mısır’ın Fethi ile ticaret yollarının amaçları arasında;
denetiminin amaçlandığına ula-
✔✔ Avrupa tarzında ilk eğitim I. Avrupa Hristiyan birliğini parça-
şabiliriz. Mısır, Suriye, Mekke ve
kurumlarının oluşturulması lamak,
Medine gibi yerlerin fethinden
18.yy’da gerçekleşmiştir.
KARA KUTU YAYIN

II. Osmanlı ülkesinde ticareti can-

KARA KUTU YAYIN

yeni vergi alanları kazanmayı

Cevap E amaçladığına ulaşabiliriz. landırmak yer alır.
Osmanlının hukuk birliğini sağ- Osmanlı zaten Kanuni Dönemi’ne
lamayı amaçladığı ile ilgili bir gelindiğinde ticaret yollarını (ipek
yargıya verilen metinden ulaşa- ve baharat) ele geçirmişti.
6. Veraset sisteminin değiştirilmesi
–I. Murat, Fatih ve I. Ahmet mayız. Cevap D
Yeniçeri Ocağının kaldırılması – Cevap B
İNFORMAL YAYINLARI

II. Mahmut
İNFORMAL YAYINLARI

İngilizlere kapitülasyonların veril- 10. Mısır Seferi’nin Sonuçları 13. Osmanlı Devleti, Kanuni Sultan
mesi – Sokullu Dönemi
✔✔ Mısır, Suriye, Filistin, Lübnan Süleyman Dönemi’nde Hristiyan
Anadolu Hisarı’nın yapılması – birliğini parçalamak ve Akdeniz
ve Hicaz bölgesi Osmanlı
Yıldırım Bayezid ticaretini canlandırmak amacıyla
topraklarına katıldı.
Mısır’ın Osmanlı topraklarına ka- Fransa’ya kapitülasyon vererek
tılması –Yavuz Sultan Selim ✔✔ Kahire ve Mekke’de bulunan
Fransa ile ittifak kurmuştur.
Kutsal Emanetler, Mekke ve
Cevap E Medine’nin anahtarları Os- Cevap B

3 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

14. Kanuni Sultan Süleyman’ın so- 3. Kanuni Sultan Süleyman 7. Osmanlı Devleti, Kanuni

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ruda verilen yazıtta yer alan Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin, Dönemi’nde Akdeniz’e hâkim ol-
sözünden; deniz hâkimiyetine Avrupalılar karşısın­da üstünlük mak için İspanya ve Venedik ile
önem verdiği, bir dünya devleti sağlamasında etkili olan gelişme- müca­dele etmiştir. Fransa ile iyi
yönettiği, İslam dünyasında önder lerden bi­ri olarak Portekizlilerin ilişkiler kuruldu. Fransa’ya Kapitü-
olduğu ve devletin sınırlarını ge- Hint Okyanusu’ndaki faaliyetle- lasyonlar verildi.
nişlettiği bilgisi çıkarılabilir. Fakat rini ar­tırmasını gösteremeyiz.
Cevap D
Hristiyan dünyasını hâkimiyeti Hindistan bölgesine dört sefer
altına aldığı bilgisi çıkarılamaz. yapıldı. Bu seferler başarısızlık-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Hristiyan dünyası ile mücadele la sonuçlandı. Portekizliler Hint
söz konusu tam bir hâkimiyetten Okyanusu’ndan çıkarılamamıştır.
8. XVI. yüzyılda Osmanlı-Safe­vi iliş-
bahsedilmiyor. A, B, C ve D seçeneklerinde ve- kilerinin bozulmasının nedenlerin-
Cevap C rilen ifadeler Osmanlı Devleti’nin den biri olarak Anadolu’nun doğu
Avrupalılar karşısında üstünlük bölgelerini nüfuzu altına almak is-
15. Kanuni Sultan Süleyman sağlamasında etkili olmuştur. temesi gösterilebilir. Bu yüzyılda
Dönemi’nde donanma gücüy­ Cevap E Safevilerin Anadolu’nun doğu böl-
le kuşatılmasına karşın (1565) gesine yönelik faaliyetleri sonrası
Turgut Reis’in şehit düşmesi­nin Yavuz Dönemi’nde ve (Çaldıran
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ardından kuşatma kaldırıldığı Savaşı 1514) Kanuni Dönemi’nde
için ele geçirileme­miş olan yer 4. Osmanlı İmparatorluğu’nun nüfu- (Irakeyn Seferi 1533 - 1534, İran
Malta’dır. su XVI. yüzyılın başlarında 11 mil- Seferi 1548, Nahcivan Seferi
yon civarındayken, aynı yüzyılın 1555) savaşlar yaşanmıştır.
Cevap A
sonlarında sınırların genişleme- Cevap E
siyle birlikte, nüfusu da 16 milyo-
16. Canberdi Gazali İsyanı: Memluk
nu geçmiştir. Bu durum sınırların
kumandanlarından Canberdi Ga-
genişlemesine, ülkede nüfusun
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
zali Memluk Devleti’ni yeniden
artmasına bağlı olarak (I) Sınırla-
kurmak için Şam’da isyan etti ise
rın değiştiğini, (II) Kültürel yapının
de isyan bastırıldı.
farklılaştığını gösterir.
Ahmet Paşa İsyanı: Sadrazam
Sınırların genişlemesi ve ülke
olması gerekirken Mısır valiliği-
içindeki nüfusun artması giderleri
ne atanmış ve burada isyan et-
azaltmaz, artırır.
miştir. İsyan bastırıldı
Her iki isyanın ortak amacı Mısır’a Cevap C
egemen olmaktır.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap A
5. Osmanlı Devleti’nde XV. ve XVI.
yüzyıllarda Anadolu’dan değişik
TEST - 3 usullerle en fazla nüfus nakledilen
ÇÖZÜMLER bölge Balkanlar’dır.
Osmanlı Devleti genelde fetih
1. Osmanlı Devleti’yle Avusturya hareketlerinin devamında iskân
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

arasında 1533 yılında imzalanan politikası ile bölgeye nüfus nak-

İstanbul Antlaşması’nda, Avus- letmiştir.
turya imparato­runun Osmanlı Cevap A
sadrazamıyla protokol bakımın-
dan denk sayılması ve Avusturya
imparatorunun barışı bozmadıkça
antlaşmanın yürürlükte kalması 6. Kanuni Dönemi’nde olayların ve
kabul edilmiştir. Verilen bilgilerde sonuçlarının yer aldı­ğı seçenek-
Avusturya İmparatoru ile Osman- lerden A seçeneği yanlış verilmiş-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

lı sadrazamının denkliğinden, tir. Cerbe Tunus yakınlarında bir

eşitliğinden bahsediyor. Padişah adadır. Batı Akdeniz kıyılarında
ve sadrazamın eşit olduğundan değildir. Diğer seçenekler doğru
bahsedilmemiştir. Seçeneklerde verilmiştir.
verilen diğer yargılara parçada Cerbe Deniz Savaşı 1560
verilen bilgilerden ulaşabiliriz. ✔✔ Turgut Reis’in Tunus yakınla-
Cevap B rındaki Cerbe Adası’na asker
çıkarması üzerine çıktı.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

2. Kanuni Sultan Süleyman ✔✔ Andrea Doria komutasındaki

Dönemi’nde 1555 yılında İran ile donanma (haçlılar) ağır bir
imzala­nan ilk antlaşma Amas- yenilgi almıştır.
ya Antlaşması’dır. Antlaşmayla ✔✔ Akdeniz’deki ve Kuzey Afri-
Bağdat alınarak Basra Körfezi’ne ka’daki Türk hâkimiyeti pe-
ulaşıldı. kişmiştir.
Cevap C Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 4

OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
NICIYA NOT
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
(orijinal kitap dışında her türlü hakkımız

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-
yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
navları ve bunların kitap haline gelmesini
hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı

size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
yere de kitabın orijinalini satarak helal
ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı

belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

sun. Birlikte başaralım…

İsmail KAYNARCA
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
ları Sahibi ve Kurucusu

Sonraki bölümlerin çözümleri kısa

bir süre içinde eklenecek.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

5 Tarihin Kara Kutusu

1. CİLT: OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ

BÖLÜM: 9
OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

söyleyebiliriz. Padişahlığın, hane- 9. II. Viyana Kuşatması sırasında

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

danın reşit olan en yaşlı erkeğine Osmanlı ordusunun ku­mandanı
ÇÖZÜMLER geçmesi usulünün kabul edilmesi olup kuşatmanın başarısız olma-
uygulamasındaki amaç taht kav- sından dola­yı idam edilen sadra-
gasını önlemektir. zam Merzifonlu Kara Mustafa
1. Osmanlı 1533 İstanbul Paşa’dır. Merzifonlu Kara Musta-
Antlaşması’nda Avusturya impara- Cevap D
fa Paşa Belgrat’ta padişahın em-
toru Osmanlı Veziriazamına (Sadra- riyle idam edildi.
zam) denk sayılacaktır maddesi ile
siyasi bir başarı kazanmıştı. Cevap D

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Osmanlı Devleti ile Avusturya ara-
6. XVII. yüzyılda Osmanlı
sında imzalanan 1606 Zitvatoruk
İmparatorluğu’nun ekonomik du-
Antlaşması’nda yer alan “Daha
rumunun bozulması­nın nedenleri;
önce veziriazama denk sayılan
Avusturya arşi­dükü (İmparatoru) -İç ayaklanmaların çıkması TEST - 2
Osmanlı padişahına eşit sayıla- -Ticaret yollarının yön değiştirme- ÇÖZÜMLER

caktır” maddesi ile Avusturya si- si

yasi başarı kazanmıştır. -Savaşların yüklü harcamalar ge- 1. İstanbul İsyanlarının (Merkez-Ye-
rektirmesi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap C niçeri İsyanları) Nedenleri
-Tarımdaki ağır vergilerin köylü- ✔✔ Yeniçeri Ocağı’nın bozul-
nün toprağı bırakıp kente göç et- ması. Kanun-u Kadime ay-
2. XVII. yüzyılın sonlarına doğru mesine neden olması
Osmanlı Devleti dünya si­yasetini kırı, askerlikle ilgisi olmayan
Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi kişilerin alınması
etkileyen değil, bu siyasetten etki-
ekonomik durumunun bozulması­
lenen bir konu­ma gelmeye başla- ✔✔ Saray kadınlarının merkez
nın nedenleri arasında yer almaz.
mıştır. Osmanlı Devleti’nin Avrupa askerini kışkırtması
Avrupa etkisi 18.yüzyılda görü-
devletleri karşısında bu konuma
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
len gelişmelerdendir. ✔✔ Cülus bahşişi ve Ulufe da-
gelmesinde;(I) siyasi alanda mer- ğıtımında meydana gelen
kezi otoritenin bozulması, sık pa- Cevap C aksaklıklar. Ayarı düşük akçe
dişah değişiklikleri, (II) ekonomik (aylık) verilmesi
alanda tımar sisteminin bozulma-
✔✔ Yeniçeriler arasında "Ocak
sı, saray masraflarının artması,
devlet içindir anlayışı ye­rine,
savaş giderleri…, (III) teknolojik
7. XVII. yüzyıldan itibaren Osman- devlet ocak içindir." anlayışı-
alanda Avrupa’daki gelişmelerin
lı Devleti’nde merkezi yönetimin nın hâkim olması
takip edilmemesi etkili olmuştur.
bozulması devletin yeniçeriler ✔✔ Devlet adamlarının yeniçeri-
Cevap E
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

üzerindeki etkisini zayıflatır. Güç- leri çıkarları için kullan­ması

lenen yeniçeriler isyan çıkararak
✔✔ Yeniçerilerin, isteklerini ye-
3. Osmanlı Devleti’nde, padişahlığın padişah değişikliğine gidebilir.
rine getirmeyen idarecileri
hanedanın erkek üyelerinin en Merkez dışındaki ayanların nüfu-
değiştirmek istemeleri
yaşlısına geçmesi usulü I. Ahmet zu artar. Ekonomisi kötü olan bir
zamanında kabul edilmiştir. devlette vergi miktarı azalmaz, Cevap A
ekonomiyi düzeltmek için vergi-
I. Ahmet çıkardığı bir kanunla
ler artırılır. Vergilerin artması halk
Osmanlı hanedanının ekber ve
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

arasında huzursuzluk çıkmasına,

erşed olanının (büyük ve akıllı) 2. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüz-
devlete olan güvenin sarsılma-
tahta geçme­sine karar vermiştir. yılda baş gösteren İstanbul
sına ve halkın toprağını terk et-
Cevap D mesine sebep olur. Bu durumun İsyanları (Merkez-Yeniçeri İs-
sonucunda devletin önemli asker yanları)
kaynağı olan tımarlı sipahi sayı- ✔✔ Yeniçerilerin çıkarmış oldu-
4. Şehzadeler devlet yönetimiyle
sında azalma olur. ğu isyanlardır. Bazen saray
ilgili tecrübe kazanmak için san-
cağa çıkarlardı. XVII. yüzyılda, Cevap C kadınları, devlet adamları,
şehzadelerin sancağa çıkma usu- med­rese talebeleri ve ulema
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

lünün kaldırılmasıyla şehzadeler da katılmıştır.

askerî, idari ve siyasi alanda Nedenleri
deneyim kazanma olanakları­nı ✔✔ Yeniçerilerin ulufelerinin
kaybetmiştir. 8. XVII. yüzyılın başlarında Osmanlı ayarı düşük akçe ile öden-
Devleti’nin 32 eyaleti varken bu mesi
Cevap E yüzyılın ortalarında 25’i tımar sis-
✔✔ Taht değişiklikleri yüzünden
temine dâhil, 9’u sâlyâneli olmak
cülus bahşişi sorununun or-
5. XVII. yüzyılda, şehzadelerin taş- üzere toplam eyalet sayısı 34’ü
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

taya çıkması
rada sancak beyliği yapmalarının bul­muştur. Bu durumun sonucun-
ya­saklanması devlet yönetimiyle da eyaletlere atanacak beylerbe- ✔✔ Kapıkulu Ocaklarına usul-
ilgili tecrübe kazanmalarını en- yi sayısı artmıştır. süz ve gereğinden çok asker
geller. Kimi padişahların tahttan alınması
Eyalet sayısının artmasının top-
indirilmesi merkezi otoritenin rak kaybedilmesi ve tımar siste- ✔✔ Yeniçeri Ocağının bozulma-
zayıflamasına neden olur. Bu du- minin bozulması ile ilgisi yoktur. sı. Kanun-u Kadime aykırı
rumların da Osmanlı Devleti’ni si­ askerlikle ilgisi olmayan kişi-
yasi yönden olumsuz etkilediğini Cevap B
lerin alınması

Tarihin Kara Kutusu 2

OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ
✔✔ Yeniçeriler arasında “ocak
KARA KUTU YAYIN
devlet içindir anlayışı ye­rine,
devlet ocak içindir. “anlayışı-
nın hâkim olması
✔✔ Yeniçerilerin isteklerini yerine
getirmeyen idarecileri değiş-
tirmek istemeleri
✔✔ Devlet adamlarının kendi çı-
İNFORMAL YAYINLARI
karları için kapıkullarını kış-
kırtması
✔✔ Sancağa gönderilen şehza-
deler arasında taht kavga-
larının yaşanması İstanbul
isyanlarının nedenleri ara-
sında yer almaz.
Cevap E
KARA KUTU YAYIN
3. Celali İsyanlarının (Anadolu -
Taşra) Nedenleri
✔✔ Temel neden ekonominin bo-
zulması
✔✔ Tımar sisteminin bozulması
iltizamın yaygınlaşması
İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Halktan alınan vergilerin sü-
rekli artması
✔✔ Devşirme idarecilerinin halk-
la bütünleşememesi
✔✔ Kadı ve sancak beylerinin
reayadan kanunlara aykırı
olarak para toplaması
✔✔ Halktan ağır vergiler alınma-
sı. Halkın ödeme gücünün
KARA KUTU YAYIN
azalması, halkın toprağını
terk etmesi
✔✔ Anadolu’da asayiş ve huzu-
run bozulması, halkın devle-
te olan güven ve bağlılığının
azalması
✔✔ İran ve Avusturya savaşları-
İNFORMAL YAYINLARI
nın etkisi
✔✔ Savaştan kaçan yeniçerilerin
Anadolu’da sorun olmaları
✔✔ Celali İsyanları’nın nedenleri
arasında iltizam sistemi-
nin kaldırılması yer almaz.
İltizam sisteminin yaygınlaş-
ması sonrası Celali İsyanları
yaşanmıştır.
KARA KUTU YAYIN
Cevap A
4. XVI. yüzyılın sonlarından itibaren
girilen yoğun savaş dö­neminde,
Celâli İsyanları’nın da etkisiyle
Osmanlı ekono­misinde bazı so-
runlar yaşanmış ve bütçe açıkları
İNFORMAL YAYINLARI
ortaya çıkmıştır. Yaşanan bu du-
rum köylerin boşalmasına, yük-
sek fiyat artışları yaşanmasına,
akçenin değerinin düşmesine,
ulufelilerin gerçek gelirinin azal-
masına neden olmuştur.
Celali isyanlarının etkisi ile eko-
nominin bozulması tımarlıların
ÇÖZÜMLER
(tımarlı sipahi) sayısını artırmaz. 9. XVII. yüzyılda IV. Murat, II. Os-
KARA KUTU YAYIN
Köylünün isyanlar ve ekonomik man, Tarhuncu Ahmet ve Köprü-
gerekçelerle toprağı terk etmesiy- lüzade Fazıl Ahmet Paşa tarafın-
le tımarlıların sayısı azalır. dan yapılan çalışmalar askerî ve
Cevap D ekonomik alanda yapılan ıslahat
girişimlerindendir. 17. yüzyılda
Batı (Avrupa) etkisi yoktur.
5. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyıl Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI
ıslahatları, uzun süren savaşların
ve savaşlardaki başarısızlıkların
artması ile ekonominin bozulma-
sına bağlı olarak askerî ve mali 10. Yavuz Dönemi’nde Tokat civarın-
alanda yapılmıştır. Eğitim, hukuk, da Bozoklu Celâl adında bir sipa-
yönetim alanında yapılmamıştır. hinin çıkardığı isyan daha sonra
Anadolu’daki isyanların genel adı
Cevap D
hâline gelerek Celâli İsyanları ola-
rak anılmıştır.
KARA KUTU YAYIN
6. XVII. yüzyıl ıslahat hareketle­ Cevap E
rinin özellikleri
✔✔ Islahatlar şahıslara (kişilere),
bağlı kaldı devlet politikası
haline gelmedi. 11. Celâlî İsyanları’nın Nedenleri
✔✔ Köklü ve kalıcı olmamış, ge- -Büyük bir nüfus artışının yaşan-
çici çözümler getirilmiştir.
İNFORMAL YAYINLARI
ması
✔✔ Baskı ve şiddet kullanılmıştır. -Olağanüstü vergilerin sürekli alı-
✔✔ Uzun vadeli ıslahatlar yapıl- nır olması
mamıştır. -İltizam sisteminde sorunlar ya-
✔✔ Avrupa etkisi yoktur. şanması
-Paranın değer kaybetmesi
✔✔ Islahatlar daha çok askeri
alanda yapılmıştır. Eğitim, Benzer soru olan 3. çözümde
hukuk, yönetim alanında ya- daha geniş açıklamalar mevcut-
tur.
pılmamıştır.
KARA KUTU YAYIN
Avrupalı devletlerin reayayı, ge-
✔✔ Islahatlara yeniçeriler, devlet
nelde azınlıkları kışkırtmaları
adamları, saray kadınları ve
Fransız İhtilali sonrası yaşanan
ulema engel olmaya çalış-
gelişmelerdendir.
mıştır.
Cevap A
✔✔ Devlet otoritesi için baskı ve
şiddet kullanılmıştır.
✔✔ XVII. yüzyıl ıslahatlarında
İNFORMAL YAYINLARI
Avrupa’yı örnek alma yok-
tur. XVIII. yüzyılda Avrupa 12. Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyıl
örnek alınmıştır. sonlarında yaşanan gelişmelerle
ilgili verilen metne baktığımızda;
Cevap E Topraksız genç nüfus çareyi bey,
paşa ve saray kapılarında kul ya
da sekban olmakta bulmuştu,
kapıkulu sayısında da önemli bir
7. XVII. yüzyıl ıslahatlarının ge­nel
özellikleri 6. çözümde geniş ola- artış meydana gelmişti ifadesin-
den tımarlı sipahilerin öneminin
KARA KUTU YAYIN
rak yer alıyor. A, B, D ve E se-
çeneklerinde verilenler 17.yüzyıl azaldığı, kırdan kentlere göçün
ıslahatlarının genel özelliği içinde yaşandığı ve kapıları kuvvetli bey-
yer alır. XVII. yüzyıl ıslahatlarında lerin önem kazandığı yargılarına
ulaşabiliriz. Bilhassa Habsburg-
Avrupa’daki gelişmelerin örnek
alınmamıştır. XVIII. yüzyılda Av- larla yapılan savaşlarda tüfekli
piyadenin öneminin anlaşılması
rupa örnek alınmıştır.
sonrası devletin askerî alanda ye-
Cevap C
İNFORMAL YAYINLARI
nilik yapması gerekmiştir.
Nüfus artışının beraberinde ciddi
problemleri getirmesi, topraksız
8. XVII. yüzyıl ıslahatlarında Avru- genç nüfusun çareler araması
pa’daki uygulamalar örnek alı- taşrada asayiş ve güvenliğin
narak yapılmamıştır. 6. 7. ve 8. bozulmasında etkili olmuştur.
sorular benzer sorulardır. Cevap A
Cevap D
3 Tarihin Kara Kutusu
OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

13. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyıl- 18. IV. Murat Dönemi’nde 1622-1639
GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

da tımar sisteminin bo­zulmasına Osmanlı-İran Savaşları sonrasın-
NICIYA NOT
bağlı olarak iltizam sisteminin da yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
yaygınlaştığını söyleyebiliriz. ile Türkiye-İran sınırı çizilmiştir.
madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
Tımarın bozulması askerî teşkila-
Cevap C kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
tın bozulmasına neden olmuştur.
kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
Devlet ücretli asker almak zorun-
rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
da kaldı. Ha­zinenin yükü arttı.
(orijinal kitap dışında her türlü hakkımız
Cevap E gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
14. XVI. yüzyılın sonlarından itibaren ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
görülen askerî dönü­şümler ve navları ve bunların kitap haline gelmesini
değişen savaş teknolojisi sonu- hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
cunda ateşli si­lahların kullanımı- rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
nın artmasıyla tımarlı sipahilerin olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
önemi azalmış ve ücretli askerler PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
ön plana çıkmıştır. Bu durum ilti- hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
zamın yaygınlaşmasına neden istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

olmuştur. şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
Cevap A kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
15. Hotin Seferi sırasında edindiği yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
olumsuz izlenimler üze­rine, Os- için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
manlı merkez ordusunda ıslahat Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
yapmayı dü­şünen padişah II. pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Osman’dır. Yeniçeri Ocağı’nı kal- Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
dırmak istediyse de başarılı ola- bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
madı. Yeniçeriler tarafından Yedi- anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
kule Zindanları’nda öldürüldü. PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
Cevap A
nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
16. XVI. yüzyılın sonlarından itiba- şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
ren bazı Osmanlı yazarları, dev- den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

letin içine düştüğü buhran dönemi iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı
ve bundan kurtulma çarelerinin size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
yer aldığı birtakım eserler kaleme yere de kitabın orijinalini satarak helal
almışlardır. Islahat düşüncesinin ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
öne çıktığı eserleri kaleme alan etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
yazarlar arasında Hasan Kâfi el- 50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
Akhisari, Kâtip Çelebi, Gelibolulu Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
Mustafa Âli (sultanlara tavsiyeler), ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Koçi Bey, Lütfi Paşa ve Veysi yer edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı

alır. belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
Hoca Sadeddin Efendi şeyhü- cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
lislam, tarihçi ve hattattır. Tacü’t liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
Tevarih adlı eseri ile ünlüdür. Sa- ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
deddin Efendi, özellikle tarihçiliği numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
ile tanınmıştı. “Tâcü’t-Tevârîh” bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
adlı telif eserinde kendisinden ön- danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
ceki tarih­çilerden Âşıkpaşazade, hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

İdris-i Bitlisî, Neşrî, Hadidî ve sun. Birlikte başaralım…

Ahmedî’nin eserlerinden de ya- İsmail KAYNARCA
rarlanarak, kendi döneminin so- İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
nuna kadar geçen olayları anlattı. ları Sahibi ve Kurucusu
Cevap C
Sonraki bölümlerin çözümleri kısa
bir süre içinde eklenecek.
17. Osmanlı Dönemi’nden itiba­ren
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Türkiye’nin en eski sınırı Türkiye-

İran sınırıdır. Türkiye-İran sınırı
1639 yılında yapılan Kasr-ı Şirin
Antlaşması esas alınarak günü-
müze kadar gelmiştir. Diğer dev-
letlerle ilgili sınırlar XX. yüzyılda
belirlenmiştir.
Cevap D

Tarihin Kara Kutusu 4

1. CİLT: OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ

BÖLÜM: 10
OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

6. XVIII. yüzyılda Rusya Küçük Kay- 2. Osmanlı Devleti daha önce ya-
TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

narca Antlaşması sonucunda; pılan ıslahatları yetersiz buldu-
ÇÖZÜMLER Kırım’ı tehdit eder duruma geldi. ğundan Lale Devri’nde Avrupa’yı
İlk kez halkı Türk ve Müslüman bir yakından tanımak düşüncesi ile
toprak kaybedildi. Avrupa’nın önemli başkentlerine
1. Leh milliyetçilerinin Osmanlı’ya elçiler gönderilmiştir. Avrupa’ya
sığınması Lehistan ve Osman- Kapitülasyonlar elde etti. (ilk kez)
elçilerin gönderilmesi batıdan
lı- Rus Savaşı’na (1768 – 1774) Osmanlı egemenliğindeki Bal- gelecek yeniliklere olumlu yakla-
neden oldu. kanlarda konsolosluklar aça- şıldığının, kültürel değişimlere or-
bilme hakkı elde etti. Ruslar

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
İsveç Kralı XII. Şarl’ın (Demirbaş tam hazırlandığının göstergesidir.
Şarl) Osmanlı’ya sığınması Prut Osmanlı’nın iç işlerine karışma Metinde bilime, askeri alandan
Savaşı’na neden oldu. hakkı kazandılar. daha fazla önem verildiğine dair
İspanya’dan kaçan Yahudiler Karadeniz’de donanma bulundu- bir karşılaştırmaya gidilmemiştir.
bölgedeki Hristiyanların baskısın- rabilme hakkı elde etti.
Cevap C
dan kaçmışlardır. Osmanlı-Rus Cevap E
Savaşı’na neden olmamıştır.
Cevap D 3. Lale Devri’nde yapılan yenilikler-
7. Küçük Kaynarca Antlaşması ile den; İlk Türk matbaasının kurul-
Rusya, Osmanlı ida­resindeki Or-
KARA KUTU YAYIN

masından, yeni okul ve kütüpha-

KARA KUTU YAYIN

todoksları, himaye edebilme hak- neler kurulmasından, tercüme ve
2. İsveç Kralı XII. Şarl’ın (Demirbaş kı elde ederek; tüm Ortodokslar
Şarl) Osmanlıya sığınması 1711 bilim heyetleri oluşturulmasından,
üzerinde etkin olmayı (Ortodoks- ilk kez çiçek aşısı uygulamasın-
yılında Osmanlı-Rusya arasında ların merkezi İstanbul), Osmanlı
gerçekleşen Prut Savaşı’na ne- dan A, B, C ve E seçeneklerine
Devleti’nin iç işlerine karışmayı ulaşabiliriz. Fakat D seçeneğinde-
den oldu. (Balkanlarda konsolosluklar aça- ki ahalinin yönetime katıldığı bilgi-
Cevap B bilme hakkı elde etti) amaçlamıştır. sine ulaşamayız. Osmanlı Dev-
Ortodoks ve Katoliklerin arasını
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
letinde ilk kez ahali I. Meşrutiyet
açmak gibi bir durum söz konusu Dönemi’nde yönetime katılmıştır.
3. III. Ahmet Dönemi Olayları değildir.
Osmanlı tarihinde görülen; Cevap D
Cevap D
İsveç Kralı XII. Şarl’ın Os-
manlı Devleti’ne sığınması, 4. XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti;
Mora Yarımadası’nın 1715’te 8. XVIII. yüzyılda kendi çıkar­ları Avrupalı devletler karşısında ye-
Venedik’ten geri alınması, Yirmi- doğrultusunda Osmanlı Devleti’ne nilgiler alınması ve denge politi-
sekiz Mehmet Çelebi’nin Paris’e baskı yapan dev­letler arasında kası izlemesinin sonucu olarak,
elçi olarak gön­derilmesi, Pasarof- Rusya ve Fransa yer alır. 18. Avrupa’da meydana gelen geliş-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ça Antlaşması’nın yapılması, Lale yüzyılda Osmanlı, Rusya (1711 meleri daha yakından ta­kip etmek
Devri ıslahatlarının yapılması Prut) ve Fransa (1798 Napolyon için Avrupa başkentlerinde daimî
Mısır’ı işgal etti) ile savaşmıştır. elçilikler aç­mıştır. Doğru öncüller
Cevap D
İtalya, 1870’te Piyomente Krallığı I ve III olacaktır.
öncülüğünde siyasi birliğini sağla-
4. Rusya’nın Lehistan’ın iç işlerine mıştır. Osmanlı üzerinde bir bas- Cevap D
karışması ve istediği kişiyi Leh kısı yoktur.
Kralı seçtirmek istemesi özgür­lük 5. Senedi İttifak’ın yapılması – II.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap D
ve milliyetçilik düşüncesi karşısın- Mahmut
da bir politika iz­lediğinin gösterge- Türk matbaasının kurulması –
sidir. Başka bir devletin bağımsız- III. Ahmet
lığına, özgürlük anlayışına saygı
Yeniçeri Ocağının kurulması – I.
duyulmadığının göstergesidir. Di-
ğer seçeneklerde Rusya özgür- TEST - 2 Murat
lükleri ve milliyetçilik düşüncesini ÇÖZÜMLER Kanunuesasi’nin uygulamaya ko-
destekleyici politikalar izlemiştir. nulması – II. Abdülhamit
Kanunname-i Âli Osman’ın top-
1. Osmanlı Devleti 18. yüzyıldan
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap B lanması - Fatih

itibaren Avrupa ül­kelerine elçiler
göndererek gelişen Avrupa’yı Cevap B
5. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması yakından tanımak istemiştir.
ile Osmanlı Devleti, Kırım’ın ba- Lale Dönemi’nde Avrupa’ya geçici 6. Tulumbacılar: Osmanlı
ğımsızlığını tanımış ancak Müs- elçiler gönderildi. (Paris, Viyana, Devleti’nde Lale Devri’nde yeni-
lüman halkın dini bakımdan ken- Varşova, Moskova) İlk defa Yir- çeri ocağına bağlı olarak kurulan
disine bağlı kalmasını Rusya’ya misekiz Mehmet Çelebi, Osmanlı itfaiye teşkilatıdır.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

kabul ettirmiştir. Osmanlı böylelik- elçisi olarak Paris’e gönderilmiştir.

le Kırım halkı ile kültürel bağları- Lağımcılar: Kaleleri kuşatarak,
III. Selim Dönemi’nde Avrupa’da tünel kazıp fitil döşeyerek surları
nı korumak istemiştir. daimi elçilikler kuruldu. (Viyana, yıkan teknik bir sınıftır.
Kırım’ın bağımsız olması ile ilk Berlin, Londra ve Paris) İlk daimi
Top Arabacıları Ocağı: Top ara-
kez halkı Türk ve Müslüman bir elçilik Londra’da açılmış ilk daimi
balarının yapımından ve topların
toprak kaybedildi. elçi ola­rak da Yusuf Agâh Efendi
cepheye taşınmasından sorum-
Cevap E atanmıştır.
ludur.
Cevap C Akıncılar: Sınır boylarında görev

Tarihin Kara Kutusu 2

OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

yapan atlı birliklerdir. Türklerden 11. Lale Devri’nde geçici elçilikler 16. III. Selim Dönemi’nde Avrupa dev-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

meydana gelir. Çok hızlı hareket açılmıştı. III. Selim Dönemi’nde letlerinin Londra (ilk), Paris, Viya-
ederler. ise başta İngiltere olmak üze- na ve Berlin gibi önemli başkent-
Leventler: Deniz askerleridir. re Avrupa ülkelerine diplomatik lerinde daimî Os­manlı elçilikleri
ilişkileri sağlıklı yürütmek ve Av- açılmıştır. Bu elçiliklerin açılması
Cevap A
rupa’daki gelişmeleri yakından ile (I) Avrupa devletlerini daha
takip etmek amacıyla daimi elçi- yakından tanıma, (II) Avrupa’da-
7. III. Ahmet Dönemi Gelişme­leri likler açılmıştır. Daimi elçiliklerin ki siyasal gelişmeleri inceleme,
açılmasındaki amaçlar içerisinde (III) Bilimsel ve teknolojik yenilik-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Çiçek aşısının ilk kez uygu-
lanması Avrupa’da İslamiyet’i yaymak yer lerden haberdar olma olanakları
almaz. elde edilmiştir.
✔✔ Yalova’da kâğıt fabrikasının
açılması Cevap D Cevap E
✔✔ İlk itfaiye örgütünün kurul-
ması
12. Osmanlı Devleti tarafından gön-
✔✔ Tercüme Odasının kurularak derilen elçilerin; görevlendirildik-
çevirilerin artması leri bölgenin siyasi, askeri, eko-
✔✔ Avrupa’ya geçici elçiler gön-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

nomik ve kültürel yapısına dair
derilmesi gözlemlerini aktardıkları raporla- TEST - 3
ÇÖZÜMLER
✔✔ İtfaiye örgütü olan Tulumbacı rın genel adı sefaretnamedir.
Ocağı kurulması… ✔✔ İlk elçi Yirmisekiz Mehmet
Çelebi, Osmanlı elçisi olarak 1. III. Selim Dönemi’nde yeni­lik
●● İlk posta teşkilatının kurulma-
Paris’e gönderilmiştir. hareketleri plan ve program çer-
sı II. Mahmut Dönemi’ndeki
çevesinde gerçek­leştirilmeye ça-
gelişmelerdendir. ✔✔ Gördüklerini Sefaretname
lışılmıştır. Islahatlarda Fransa’yı
adlı eserde topladı. Eser
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap E örnek almıştır. Türk ve yabancı
Osmanlı Devleti’nin Batı’ya
uzmanlara raporlar hazırlatılmış-
açılan ilk penceresi olarak
tır.
8. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yy’da; değerlendirilmiştir.
Avrupa’dan matbaa alması Surname: Osmanlı Dönemi’nde Cevap E
Avrupa’dan yararlanılmaya baş- padişah çocuklarının doğum ve
landığını gösterir. sünnet törenleriyle padişah kız-
I. Mahmut Dönemi’nde ilk teknik larının düğün törenlerini anlatan
okul olan Kara Mühendishanesi- manzum, mensur ya da manzum-
nin açılması teknik alanda geliş- mensur karışık yazılan eserler ge- 2. Osmanlı Devleti’nin devlet yapı-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

meler meydana geldiğinin göster- nellikle Surnâme adını taşır. sında ilk radikal deği­şiklikler yap-
gesidir. ma eğilimi III. Selim Dönemi’nde
Cevap A baş­lamıştır. III. Selim köklü ve ra-
Osmanlı Devleti ilk ıslahat hare-
ketlerine XVIII. yüzyıldan önce dikal ıslahatlar yapılması gereğini
başlamıştır. kavrayan ilk padişahtır.
13. Osmanlı Devleti, Avrupa başkent-
Cevap E lerindeki ilk daimi el­çiliklerini (Vi- Cevap B
yana, Berlin, Londra ve Paris) III.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

9. Osmanlı Devleti’nde, 18. yüzyılda Selim Dönemi’nde açmaya baş-

Avrupa’dan getirilen uzmanlardan lamıştır. İlk daimi elçilik Londra’da
yararlanılarak askeri alanda ısla- açılmış ilk daimi elçi ola­rak da Yu-
suf Agâh Efendi atanmıştır. 3. Türk modernleşme tarihinde yeni-
hat yapıl­ması Avrupa’nın teknik
leşmeyi ilk defa ge­niş bir program
alandaki üstünlüğünün kabul Cevap C çerçevesinde, devlet adamı ve
edil­diğinin göstergesidir.
uzman­ların hazırladığı raporlar
17. yüzyılda Avrupa üstünlüğü- (layihalar) doğrultusunda yü­
nü kabul etmeyen Osmanlı 18. rütmeye çalışan Osmanlı padişa-
14. Osmanlı Devleti ilk daimî elçi-
yüzyılda yaptığı ıslahatlarla, hı III. Selim’dir.
liğini Avrupa başkentlerinden
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Avrupa’dan getirdiği uzmanlarla

Londra’da açmıştır. (Viyana, Ber- Cevap A
Avrupa’nın üstünlüğünü kabul et-
lin ve Paris) ilk daimi elçi ola­rak
miştir.
da Yusuf Agâh Efendi atanmıştır.
Cevap C
Cevap D

10. Askerî yenilgiler sonrasında Batı 4. Fransızcanın zorunlu ders olarak

dünyasıyla siyasi ilişkiler dışında askerî okullarda oku­tulması III.
İNFORMAL YAYINLARI

15. Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin,

İNFORMAL YAYINLARI

teknik ve kültürel alanlarda da te- Selim Dönemi’n­de başlamıştır.

Osmanlı elçisi olarak gönderildiği
masa geçilmesi ge­rekliliği ilk kez Ayrıca III. Selim Dönemi’nde ıs-
Avrupa şehri Paris’tir. Gördük-
Lale Devri’nde ortaya çıkmıştır. lahatlarda Fransa örnek alınmış,
lerini Sefaretname adlı eserde
Avrupa’dan matbaanın getirilmesi, Avrupa’da daimi elçilikler kurul-
topladı. Eser Osmanlı Devleti’nin
Avrupa’ya elçi gönderilmesi ve Batı muş ve Avrupa’daki önemli eser-
Batı’ya açılan ilk penceresi olarak
eserlerinin Türkçeye çevrilmesi ler Türkçeye tercüme edilmiştir.
değerlendirilmiş­tir.
buna örnek olarak gösterilebilir.
Cevap A Cevap B
Cevap B

3 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

5. III. Selim Dönemi Islahatları 11. III. Selim Dönemi Islahatları 14. Osmanlı İmparatorluğu’nun Geri-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Avrupa’nın önemli başkent- ✔✔ Londra, Paris, Viyana ve leme Dönemi’ne girmesi ile kay-
lerinde daimî elçilikler açıldı. Berlin’de daimî elçilikler açıl- bedilen savaşlar sonrası toprak
dı. kayıpları ile sınırlarında ve nüfu-
✔✔ Yabancı dil eğitimine önem sunda değişimler olmuştur. Geri-
verildi. (Fransızca) ✔✔ Avrupai tarzda Nizam-ı Ce- leme Dönemi teokratik yapı üze-
✔✔ Kara Mühendishanesi kurul- dit ordusu kuruldu. Ordunun rinde bir değişime yol açmamıştır.
du. ihtiyaçlarını karşılamak için
İrad-ı Cedit hazinesi oluştu- Cevap D
✔✔ Nizam-ı Cedit ordusu ku- ruldu.

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
ruldu. Ordunun ihtiyaçlarını
karşılamak için İrad-ı Cedit ✔✔ Yeni orduların eğitimi için 15. XVIII. yüzyılda Osmanlı ülkesinde
hazinesi oluşturuldu. Avrupa’dan subaylar ge­tirildi. taşradan, başta İs­tanbul olmak
✔✔ Yabancı dil eğitimine önem üzere Bursa ve Edirne gibi büyük
✔✔ Selimiye ve Levent kışlaları
verildi. (Fransızca) şehirlere yapılan göçler artmıştır.
yapıldı
Köylüler vergi yükünden kurtul­
✔✔ İlk devlet matbaası kurul- ✔✔ Kara Mühendishanesi kurul-
mak amacıyla çiftçiliği bırakarak
muştur. (Matbaa-ı Amire) du.
yerlerini yurtlarını terk etmişlerdir.
✔✔ Avrupa’daki önemli eserler ✔✔ Selimiye ve Levent kışlaları Bu göçler sonucunda şehirlerde iş
yapıldı.
KARA KUTU YAYIN

Türkçeye tercüme edildi. gücü artar, gıda fiyatları yükselir,

KARA KUTU YAYIN

✔✔ İlk devlet matbaası kurul- nüfus yapısı değişir. Köylerde ise
Cevap A nüfus azalır. Göçlerin sonucunda
muştur. (Matbaa-ı Amire)
✔✔ Avrupa’daki önemli eserler tarım teknolojisinin geliştiğini
Türkçeye tercüme edildi. söyleyemeyiz.
6. I. Mahmut, III. Selim ve III. Ahmet
18. yüzyıl padişahlarıdır. ●● İlk karantina teşkilatının ku- Cevap D
II. Mahmut 19. yüzyıl padişahıdır. rulması II. Mahmut Dönemi
ıslahatlarındandır.
İNFORMAL YAYINLARI

IV. Murat 17. yüzyıl padişahıdır.
17. yüzyılda Batı etkisi yoktur.
Batı (Avrupa) etkisi 18. yüzyıl ve
sonrasında yapılan düzenleme-
lerde görülür.
Cevap B
7. III. Selim Dönemi’nde yapılan
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
16. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyıl-
Cevap A daki ıslahatçı devlet adamları ara-
sında; Nevşehirli Damat İbrahim
Paşa, Halil Hamit Paşa, Sadra-
zam Koca Ragıp Paşa ve Hum-
baracı Ahmet Paşa yer alır.
12. III. Selim Dönemi’nde ordu, eği- Tarhuncu Ahmet Paşa XVII. yüz-
tim, diplomasi ve idare alanların- yıldaki ıslahatçı devlet adamların-
da ıslahat yapılmıştır. III. Selim dandır. Maliye alanında ıslahat
Dönemi’nde din alanında ıslahat

yapmıştır.
KARA KUTU YAYIN

yeniliklerde daha çok Fransa yapılmamıştır.

örnek alınmıştır. Fransızca ilk Cevap E
resmi yabancı dil oldu. Fransa Cevap E
ve İsviçre’den yabancı uzmanlar
17. III. Selim Dönemi’nde 1798’de
getirilmiştir.
Fransa (Napolyon Bonapart)
Cevap C Mısır’ı işgal etti. Bu durum Os-
13. III. Selim’in, saltanatının ilk gün- manlı Devleti ile Fransa arasın-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

lerinde yaptığı eylemlere baktı- daki ilişkilerin bozulmasına neden

8. III. Selim Dönemi’nde Nizam-ı ğımızda yerli ve yabancı uzman-
Cedit ordusu kurulması sonrası lardan layihalar istemesi, askeri,
ordunun ihtiyaçlarını karşılamak siyasi, idari, iktisadi vb. konuları
için İrad-ı Cedit hazinesi oluştu- kapsayan layihaları incelemesi
ruldu. köklü ıslahat hareketlerine giriş-
tiğinin göstergesidir. Meşveret
Cevap D
meclisinin kurulması devlet işle-
rinde istişareye önem verdiğinin
KARA KUTU YAYIN
olmuştur. Savaşta İngiltere ve
Rusya Osmanlı’yı destekledi.
Cevap D
18. Osmanlı Devleti’nde yenileşme
döneminde Batı etkisi altında
düzenlenen askeri kurumları ara-
sında Hendesehane (I. Mahmut),

göstergesidir. Eyalet­lerden gelen

KARA KUTU YAYIN

9. Nizamı Cedit Ocağı – III. Selim Mühendishane-i Berr-i Hümayun,

temsilcilerin de katıldığı büyük
Dönemi (18.yy) Eşkinci Ocağı ve Sekban-ı
bir danışma meclisi oluşturulması
Eşkinci Ocağı - II. Mahmut Dö- taşranın isteklerini dikkate aldığı- Cedit (II. Mahmut) yer alır.
nemi nın göstergesidir. Askeri konular- Topçu Ocağı: Top dökmek,
Enderun Mektebi – II. Murat da layihaların incelenmesi orduda top mermisi yapmak ve top­
Cevap A düzenlemeler yapılmak istendiği- ları kullanmakla görevli sınıftır.
nin göstergesidir. Osmanlı’da top ilk kez 1389 I.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Verilen bilgilerden III. Selim’in Kosova Savaşı’nda kullanılmıştır.

10. Vaka-i Hayriye - II. Mahmut meşruti bir idareye geçmek istedi- Fatih Dönemi’nde Havan ve Şahi
ği yargısına ulaşamayız. Meşruti topları döküldü. Topçu Ocağı Batı
Sened-i İttifak - II. Mahmut etkisi altında düzenlenen askeri
idareye II. Abdülhamit Dönemi’nde
Tanzimat Fermanı - Abdülmecit geçilmiştir. kurumlarından değildir.
Yaş Antlaşması – III. Selim
Cevap E Cevap B
Karlofça Antlaşması – II. Mustafa
Cevap D

Tarihin Kara Kutusu 4

OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
NICIYA NOT
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
(orijinal kitap dışında her türlü hakkımız

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-
yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
navları ve bunların kitap haline gelmesini
hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı

size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
yere de kitabın orijinalini satarak helal
ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı

belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

sun. Birlikte başaralım…

İsmail KAYNARCA
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
ları Sahibi ve Kurucusu

Sonraki bölümlerin çözümleri kısa

bir süre içinde eklenecek.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

5 Tarihin Kara Kutusu

1. CİLT: OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ

BÖLÜM: 11
OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

5. Osmanlı Devleti Fransa’nın 9. Osmanlı Devleti Balta Limanı Ti-

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Mısır’ı işgali, Kavalalı Mehmet Ali caret Sözleşmesi ile Avrupa dev-
ÇÖZÜMLER Paşa İsyanı, 1877-1878 Osmanlı- letlerinin pazarı hâline gelmiştir.
Rus Savaşı ve Kırım Savaşı’nda Balta Limanı Ticaret Sözleşmesi
toprak kayıplarını önlemek ile Osmanlı pazarına giren yaban-
1. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali amacıyla dönemin büyük dev- cı mallar artmış, ticaret gelirlerinin
Paşa’nın ayaklanması (Mısır letlerinin kendi aralarındaki çıkar büyük bölümü İngilizlerin eline
sorunu) Avrupalı devletlerin çatışmalarından faydalanarak dış geçmiştir. Yerli tüccarların yaban-
isyana müdahalesi ile dış sorun siyasette “denge politikası” uygu- cı tüccarlarla rekabet etmesi zor-
(Avrupa) hâline dönüşmüştür.

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
lamıştır. laşmıştır. Osmanlı ekonomisine,
II. Bayezid Dönemi’nde Kabakçı Mustafa İsyanı Osmanlı ticaretine balta vuran, zarar veren
İspanya’da Hristiyanlık baskıla- Devleti’nin dış siyaseti ile ilgili de- bir antlaşmadır.
rından kaçan Yahudilerin Osmanlı ğildir. Bu isyanda denge politikası
Devleti’ne sığınması ve Yavuz Cevap C
uygulanmamıştır.
Dönemi’nde halifeliğin Mısır’dan
İstanbul’a getirilmesi Osmanlı Cevap C
Devleti’nde dış sorun oluşturma- 10. XIX. yüzyılda, Osmanlı İmparator-
mıştır. luğu’nu ekonomik ve ticari anlam-
6. 1833’de Kavalalı Mehmet Ali da sıkıntıya sokan Balta Limanı
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap B Ticaret Antlaşması, İngiltere ile
Paşa İsyanı’nın çözümüyle ilgili
Kütahya Antlaşması yapıldı. Meh- imzalanmıştır.
2. Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın
isyanı üzerine, Osmanlı Devleti met Ali Paşa’nın yeniden isyan Balta Limanı Ticaret Antlaşma-
ile Rusya arasında 1833 yılın- ihtimaline karşılık kendisini gü- sı (1838)
da imzalanan Hünkar İskelesi vencede hissetmeyen II. Mahmut 1-İngilizlerden mal alım ve nakli
Antlaşması’ndan tedirgin olan İn- Rusya’nın desteğini koruyabilmek için belge istenilmeyecek.
giltere, Fransa ile iş birliğine yö- amacıyla 1833 yılında Hünkar İs-
2-Yabancı mallar boğazdan ser-
kelesi Antlaşması’nı imzalamıştır.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
nelmiştir. bestçe geçebilecek.
Cevap D Cevap B 3-İngiliz tüccarlar, iç ticarette
yerli tüccarlardan fazla vergi
ödemeyecekti…
3. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet 7. Osmanlı Devleti’nde, Sırpla- Cevap E
Ali Paşa’nın, Osmanlı padişa- rın ayrıcalık elde etmesi ve
hının emirlerine uymaması ve Yunanistan’ın bağımsızlık kazan-
Anadolu’ya sefer düzenlemesi II. masında Çarlık Rusya’sı etkili
Mahmut Dönemi’nde gerçekleş- 11. Osmanlı Devleti’nin Balta Limanı
olmuştur. Çarlık Rusya bu uygu-
miştir. Antlaşması’yla yabancı tacirlere
KARA KUTU YAYIN

lamaları ile Balkanlarda kendisi-

KARA KUTU YAYIN

tanıdığı, (I) vergi oranlarının in-

Mehmet Ali Paşa Navarin Olayı ne nüfuz (güç) alanı yaratmayı
dirilmesi, (II) mal alım ve naklini
ile donanmasını, Yunanistan’ın amaçlamıştır.
belge göstermeden yapabilmesi,
bağımsızlığı ile de Mora valiliği- (III) hiçbir kısıtlama olmadan her
Cevap B
ni kaybetti. Mehmet Ali Paşa’nın türlü malı Osmanlı topraklarında
Mora Valiliği yerine Girit ve Suriye satabilmesi olanakları yabancıla-
valiliği istemesi II. Mahmut tara- rın iç piyasaya egemen olmalarını
8. 1841 Londra Boğazlar Antlaş-
fından kabul edilmeyince isyan kolaylaştırmıştır.
ması’nın İmzalanma Nedenleri
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

etti.
✔✔ Rusya’nın Akdeniz’de güç Cevap E
Cevap A kazanmasının, İngiltere ve
Fransa’nın ekonomik ve si-
4. Kendisini dış saldırılara karşı ko- yasi çıkarlarına ters düşmesi 12. Tekel usulünü kaldıran ve güm-
ruyamayan devletlerin başka dev- rük oranlarını düşüren bu ant-
✔✔ Avrupalı devletlerin Boğazla-
letlerin desteğini alarak varlığını laşmanın uygulanması… diye
rın kapalılığı ilkesini, ulusla-
sürdürmeye çalışmasına denge devam eden metnin tamamına
rarası bir statüye bağlamak
politikası denir. baktığımızda gümrük vergileri-
istemeleri
Osmanlı Devleti Kırım Savaşı’nda,
KARA KUTU YAYIN

nin düşürülmesi, serbest ticaret

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Hünkâr İskelesi Antlaşması

Fransa’nın Mısır’ı işgalinde, 1877- ve bu konuda büyük devletlerin
ile Rusya’nın Boğazlar üze-
1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda ve çıkarlarından bahsedilmektedir.
rinde elde ettiği gücün orta-
1768-1774 Osmanlı-Rus Seçeneklere baktığımızda ticaret-
dan kaldırılmak istenmesi
Savaşı’nda toprak kayıplarını ön- le doğrudan ilgili olan sözü edilen
lemek amacıyla dönemin büyük ✔✔ Mehmet Ali Paşa İsyanı’nın antlaşma Balta Limanı Ticaret
devletlerinin kendi aralarındaki çı- da etkisiyle Osmanlı Antlaşması’dır.
kar çatışmalarından faydalanarak Devleti’nin Avrupalı devletle-
1838’de İngiltere ile imzalanan
İNFORMAL YAYINLARI

rin desteğini araması

İNFORMAL YAYINLARI

uluslararası planda bir “denge po- Balta Limanı Ticaret Antlaşması

litikası” izlemiştir. ●● Avusturya’nın, Rusya ile ile Osmanlı Devleti ülke içinde
Osmanlı 1711’de Prut Savaşı’nı Balkanlarda nüfuz mücade- fiyatları kontrol etmek için kul-
Ruslara karşı yapmış ve kazan- lesine girmesi 1841 Londra landığı tekel sistemini kaldırdı ve
mıştır. Bu savaşta denge politika- Boğazlar Antlaşması’nın im- yabancı tüccarların Osmanlı sınır-
sı izlenmemiştir. zalanma nedenleri arasında ları içinde ticaret yapması serbest
yer almaz. bırakıldı.
Cevap B
Cevap A Cevap D

Tarihin Kara Kutusu 2

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

13. 1838’de İngiltere ile imzalanan 16. Osmanlı Devleti’nde ayrılıkçı ha- 2. 1856 Paris Antlaşması ile Os-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Balta Limanı Ticaret Antlaşması reketlerin önce Balkanlarda baş- manlı Devleti, Avrupa devletle-
ile ilgili soruda verilen bilgilere lamasında; rinden biri sayılmıştır. Osmanlı
baktığımızda; ✔✔ Fransız İhtilali’nin getirdiği Devleti bir Avrupa devleti sayıla-
Kapitülasyonların kapsamının ge- milliyetçilik akımı cak, devletler genel hukukundan
nişletildiğine, yararlanacak ve toprak bütünlüğü
✔✔ Avrupa devletlerinin bölge Avrupalı devletlerin garantisi altın-
Osmanlı ülkesinin açık pazar du- halkını kışkırtması da olacaktır.
rumuna geldiğine,
✔✔ Coğrafi konum itibarıyla Av-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Osmanlı Devleti’nde yerli sanayi- rupa’daki gelişmelerin yakın- Cevap A
nin olumsuz etkilendiğine, dan takip edilmesi
Osmanlı ülkesinden ham madde
✔✔ Osmanlı merkezî yönetiminin
çıkışının kolaylaştığına ulaşabi-
zayıflaması etkili olmuştur.
liriz.
19. yüzyılda bu antlaşmanın da ●● Balkanlarda Müslümanların
etkisi ile Osmanlı Devleti Avrupalı bulunması Balkanlarda ay-
rılıkçı hareketlerin yaşanma- 3. Osmanlı Devleti’nin bir Avrupa
devletlerin açık pazarı durumuna devleti sayılmasının ve Avrupa
gelmişti. Osmanlı sanayisi geliş- sında etkili olmamıştır. Bal-
kanlarda Sırplar (ilk isyan) ve hukukundan yararlanmasının ka-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

miş olmadığından ham madde bul edilmesi, Kırım Savaşı sonra-
bakımından zengin olduğu için ta- Yunanlılar (ilk bağımsız) gibi
Hristiyan kökenliler ayrılıkçı sında yapılan Paris Kongresi ve
rımsal üretimde düşüş yaşanma- Paris Antlaşması’nın siyasi so-
mıştır. Tarımsal üretimler artmış- hareketlerde bulunmuşlardır.
nuçları arasında yer alır.
tır. Osmanlı ham madde satan, Cevap D
yapılmış mal alan bir ülke haline Cevap A
gelmiştir.
17. Rusya’nın, Balkanlar’daki Or-
Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
todoks ve Slav topluluklarını
kışkırtma politikasının da etkisiyle
XIX. yüzyılda bağımsız olan dev-
leler arasında Yunanistan (1829),
4. 1856 Paris Antlaşması’nda yer
Bulgaristan (1908), Sırbistan ve
alan konular arasında;
Karadağ (1878) yer alır.
✔✔ Boğazların 1841 Londra
14. 1838 Türk-İngiliz Ticaret Antlaş- Arnavutluk halkı Müslüman olan
Sözleşmesi’ne göre yönetil-
ması (Balta Limanı Ticaret Ant- bir bölgedir. Osmanlı Devleti’nden
mesi
laşması) Osmanlı topraklarının 1912’de bağımsız olmuştur. I.
Balkan Savaşı sırasında Arna- ✔✔ Osmanlı Devleti’nin toprak
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Avrupa devletleri için açık pazara

vutluk bağımsızlığını ilan etti. Ar- bütünlüğünün Avrupa dev-
dönüştürülmesinde etkili olmuş-
navutluk Osmanlıdan ayrılan son letlerinin garantisi altına alın-
tur.
Balkan devletidir. ması
1829 Edirne Antlaşması ile Yu-
Özetle Arnavutluk Ortodoks da ✔✔ Osmanlı Devleti ve
nanistan bağımsızlığını kazandı.
değildir Slav da değildir. Onun için Rusya’nın, Karadeniz kıyı-
1912 Ouchy (Uşi) Antlaşması
doğru cevap E şıkkıdır. larında tersane ve donanma
ile Osmanlı Devleti Kuzey Avru-
UYARI: Yüzyıl olarak bakarsak bulundurmaması
pa’daki son toprağını kaybetti.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Bulgaristan 20. yüzyılda bağımsız ✔✔ Karadeniz’in tüm devletlerin

Cevap B olmuştur fakat verilen seçenekle- ticaret gemilerine açık, savaş
re baktığımızda Arnavutluk hariç gemilerine kapalı tutulması
diğer devletlerin bağımsız olma- yer alır.
sında Rusya’nın etkisinden söz ●● Osmanlı Devleti’nin Eflâk,
edebiliriz. Boğdan ve Sırbistan’a özerk-
Cevap E lik tanıması Edirne Antlaş-
15. Osmanlı pazarları XIX. yüzyı- ması (1829) ile ilgilidir.
lın ortalarından itibaren Avrupa Cevap A
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

mallarının istilasına uğramış ve TEST - 2

giderek Osmanlı Devleti ham ÇÖZÜMLER
madde satan, yapılmış mal alan
bir ülke hâline gelmiştir. Ekono-
1. Osmanlı Devleti’nde yerli üretimin
mide görülen bu durum, Osmanlı
giderek düşmesinde, (I) ithalat
Devleti’nde (I) iş bulma olanağını
vergisinin düşürülmesi, (II) yer- 5. XIX. yüzyılın ikinci yarısında,
ve (II) yerli sanayiyi olumsuz
li tüccarların iç gümrük vergisi Kırım Savaşı’nda yaralananlar
yönde etkilemiştir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

öderken yabancı tüccarların bu İstanbul’a getirilerek hastaneler-

XIX. yüzyılda Osmanlı’nın için- vergiden muaf tutulması ekonomi de ve Selimiye Kışlası’nda teda-
de bulunduğu ekonomik du- alanında yabancı üreticilerin etkili vi altına alınıyordu. Hemşireliğin
rumdan Balta Limanı Ticaret olmasına zemin hazırlamıştır. kurucusu olarak bilinen Florence
Antlaşması’nın da etkisi ile ya-
Düyun-ı Umumiye İdaresi Os- Nightingale ekibiyle birlikte gö-
bancı sermaye olumlu etkilen-
manlı Devleti’nin dış borçlarının nüllü hasta bakıcılığı yaparak bir
miştir.
ödenmesi ile ilgili bir kurumdur. hastane meydana getirdi.
Cevap C
Cevap D Cevap E

3 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

6. 1871 yılında birliğini sağlayan 10. Osmanlı Devleti olası bir Rus 14. İngiltere, Rusya’nın Akdeniz’e

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Almanya, Hindistan’a giden ti- saldırısı karşısında ülkesini sa- inmesine engel olmak amacıyla
caret yollarını kesmek ve aynı vunacağı düşüncesiyle Kıb- zaman zaman Osmanlı Devleti’ni
zamanda Osmanlı padişahı rıs yönetimini 1878 yılında koruyucu politikalar izlemiştir.
olan halifenin manevi gücünü İngiltere’ye geçici olarak bırakmış- İngiltere Berlin Kongresi’nin
kullanarak bölgedeki Müslümanları tır. İngiltere, Osmanlı Devleti’nin I. toplanması ve kongrede Osmanlı
ayaklandırmak iste-miştir. Almanya, Dünya Savaşı’na girmesi üzerine Devleti’nin yanında yer alma
Osmanlı Devleti üzerinde nüfuz sa- Kıbrıs’ı topraklarına kattığını açık- karşılığında Kıbrıs’ın verilmesi
hibi olmayı amaçlayan bu yaklaşı- lamıştır. talebinde bulundu. Kıbrıs’ı üs yap-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
mıyla İngiltere’nin bölge üzerindeki makla Rusların Akdeniz’e inmesi-
Cevap B
üstünlüğüne son vermek istemiştir. ni engellemeyi, Doğu Akdeniz ve
Süveyş Kanalı’nı kontrol etmeyi
Cevap A
amaçlıyordu. 4 Haziran 1878’de
11. Osmanlı Devleti zayıfladık- Kıbrıs üs olarak İngiltere’ye bıra-
ça İngiltere, Rusya ve Fransa kıldı.
devletleri arasında Boğazlar, ka-
pitülasyonlar, azınlıklar ve kutsal Cevap A
7. Soruda antlaşma ve hüküm eş- yerler konusunda çıkar çatışmala-
leşmesi sorulmuş. A seçeneği rı yaşanmıştır. Fakat mültezimler-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

doğru eşleştirilmiştir. le ilgili bir çıkar çatışması söz ko-
Hünkâr İskelesi Antlaşması’nda nusu değildir. İhale ile belirlenen
Rusya’nın bir saldırıya uğraması sistemde vergi kaynağı araziye
hâlinde Osmanlı Devleti’nin Bo- mukataa, ihale sistemine iltizam,
ğazları diğer devletlere kapatması bu işi alan kişilere ise mültezim
yer alır. Ayrıca Osmanlı Devleti bir denirdi. 15. Avrupa devletleri, XIX. yüz-
saldırıya uğrarsa masrafları kar- yılın ilk yarısında Osmanlı
Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
şılamak şartıyla Rusya asker ve İmparatorluğu’nun toprak bütün-
donanma gönderecekti. Antlaşma lüğünün korunmasını isterken,
8 yıl süreyle geçerli olacaktı. XIX. yüzyılın ikinci yarısında
12. Süveyş Kanalı’nın açılması so- Avrupa’daki topraklarının payla-
Cevap A nucu İngiltere olası Rus sal- şılması politikasını gütmüşlerdir.
dırısına karşı Kıbrıs’a asker Avrupa devletlerinin politikasın-
çıkardı ve Mısır’ı işgal etti. İngil- da aynı yüzyıl içinde meydana
tere Rusya’nın çok güçlenmesi gelen bu değişiklik, Osmanlı
menfaatlerine ters düştüğünden İmparatorluğu’nun giderek za-
8. Rusya’nın XIX. yüzyılda izlediği Ayastefanos Antlaşması’na kar- yıfladığına kanıt olarak gösteri-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Panslavizm politikası, sınırlarında şı çıktı. Avusturya ve Almanya da lebilir.

Slav ırkı barındıran Avusturya’yı İngiltere’nin yanında yer alınca
Ayastefanos Antlaşması yürür- Cevap A
rahatsız etmiştir. Rusya’nın
Balkanlar’da yayılmasını is- lüğe girmedi. Berlin Antlaşması
temeyen Avusturya, Osmanlı imzalandı.
Devleti’nde Meşrutiyetin ilanının Cevap E
ilk günlerindeki iktidar boşlu-
İNFORMAL YAYINLARI

ğundan yararlanarak Bosna-

İNFORMAL YAYINLARI

Hersek’i kendine bağlamıştır. 13. Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaş-

Cevap B ması’nın Hükümleri
16. Osmanlı Devleti’nin son dönemin-
✔✔ Büyük bir Bulgaristan krallığı de İngiltere’nin Kıbrıs ve Mısır’ı,
kurulacak. Fransa’nın Tunus’u işgal etmesi,
✔✔ Kars, Ardahan, Batum ve İngiltere ve Fransa’nın Rusya’ya
Doğu Beyazıt Rusya’ya bıra- yakınlaşması Osmanlı aleyhine
9. 1877-78 Osmanlı Rus kılacak. olan gelişmelerdendir. A, B, D ve
Savaşı’nın Sonuçları (93 Harbi) E seçeneğindeki gelişmeler II.
✔✔ Girit’te ve Ermenilerin yaşa-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ İngiltere, Osmanlı’nın toprak Abdülhamit Dönemi (1876-1909)

dığı yerlerde ıslahat yapıla-
bütünlüğünü koruma politika- olaylarındandır. Bu gelişmeler II.
cak.
sından vazgeçmiştir. Abdülhamit’i Almanya’ya yaklaş-
✔✔ Bosna-Hersek’e özerklik ve- tırmıştır. Fakat C seçeneğindeki
✔✔ Osmanlı Devleti’nde ilk kez rilecek. İtalya’nın Trablusgarp’ı işgali
bu savaş sırasında Rusların
✔✔ Sırbistan, Karadağ ve Ro- (1912) de Osmanlı aleyhine olan
kışkırttığı Ermeniler de isyan
manya bağımsız olacak gelişmelerdendir. Ama II. Abdül-
ettiler.
hamit Dönemi olaylarından de-
İNFORMAL YAYINLARI

✔✔ Osmanlı Devleti Rusya’ya

İNFORMAL YAYINLARI

✔✔ 1877-1878 Osmanlı- Rus ğildir.

savaş tazminatı ödeyecek
Savaşı sırasında Kafkaslar-
daki Rus ve Ermeni zulümle- ●● Karadeniz; ticaret gemilerine Cevap C
ri, Balkanlarda da Bulgar ve açık, savaş gemilerine kapalı
Rus askerlerinin saldırıları olacak hükmü Londra Bo-
nedeniyle Anadolu’ya bir mil- ğazlar Sözleşmesi’nde yer
yon Türk göç etmiştir. almaktadır.

Cevap C Cevap B

Tarihin Kara Kutusu 4

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

3. Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa Ola- 7. II. Mahmut Dönemi’nde idari (yö-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

TEST - 3 yı, Küçük Kaynarca Antlaşması, netim), askerî, ekonomik, eğitim-
ÇÖZÜMLER Cem Sultan Olayı, Kapitülasyon- kültür gibi alanlarda yenilikler ya-
lar Avrupa devletlerinin Osmanlı pılmıştır.
Devleti’nin iç işlerine karışmasına ✔✔ Sekban-ı Cedid Ocağı’nın
1. Sened-i İttifak (1808) ortam hazırlamıştır. kurulması - Askerî
✔✔ Rumeli ve Anadolu’daki Sened-i İttifak Rumeli ve Ana-
ayanlarla Sened-i İttifak im- ✔✔ Heyet-i Vükelanın oluştu-
dolu’daki ayanlarla imzalanmış- rulması -İdari
zalanmıştır. Ayanlarla devlet

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
tır. Ayanlarla devlet arasında
arasında kurulacak ilişkilerde kurulacak ilişkilerde esas olacak ✔✔ Mekteb-i Harbiye’nin açılma-
esas olacak prensipler belir- prensipler belirlenmiştir. Avrupa sı – Eğitim-Kültür
lenmiştir. devletlerinin Osmanlı Devleti’nin ✔✔ Yeniçeri Ocağı’nın kaldırıl-
Buna göre, iç işlerine karışmasına ortam ha- ması - Askerî
✔✔ Ayanlar padişaha bağlı kala- zırlayan bir gelişme değildir. ✔✔ Mızıka-i Hümayun’un kurul-
cakları ve merkezi otoriteyi Cevap A ması - Askerî
korumaya yardımcı olacakla-
rı sözünü vermişlerdir. Cevap B
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Padişahın otoritesi devletin
temel dayanağıdır. Reayaya 4. Ayanlar ve eyalet valilerinin pa-
haksızlık ve zulüm yapanlar, dişaha bağlılıklarını bildirdiği,
devlete bildirilecek bu duru- padişahın da eyaletlere adil ve
8. Osmanlı Devleti’nde, devlet me-
mun önlenmesine çalışıla- eşit vergiler salmayı taahhüt
murlarına setre, pantolon ve fes
caktır. ettiği belge Sened-i İttifak’tır.
giyme zorunluluğu II. Mahmut
✔✔ Ayanlar, eyaletlerden asker 1808’de Sened-i İttifakla Osmanlı
Dönemi’nde getirilmiştir.
alınmasına karşı gelmeye- Devleti’nde ilk kez padi­şah kendi
İNFORMAL YAYINLARI

Diğer Islahatlar

İNFORMAL YAYINLARI
cektir. Toplanacak askeri dışında başka bir gücün varlığını
güçler devletin askeri ola- kabul etmiştir. Avrupa etkisi yok- ✔✔ Devlet memurları Dâhiliye
caktır. tur. Osmanlının ayanlara söz ge- ve Hariciye olmak üzere iki-
çiremeyecek kadar zayıf duruma ye ayrılmıştır.
✔✔ Ayanların bulundukları yer-
düştüğünün göstergesidir. ✔✔ Ülke dışı seyahatlerde pasa-
lerde hazine gelirleri devletin
koyduğu kanun ve hüküm- Cevap D port uygulamasına başlan-
lere göre ayanlar tarafından mıştır.
toplanacaktır. ✔✔ Sağlık teşkilatı için önemli
✔✔ Padişah ağır vergiler koyma- olan “karantina” ilk kez uy-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yacak eşit ve adaletli vergi 5. Il. Mahmut, Vaka-i Hayriye’den gulandı.

alacaktır. sonra, “Bundan böyle saltanatın ✔✔ Yeniçeri Ocağı’nın yerine
millet için bir dehşet bir korku kay- Avrupa usulünde “Asakir-i
✔✔ İstanbul’da isyan çıktığında nağı değil fakat bir destek olma-
ayanlar emir beklemeksizin Mansure-i Muhammediye”
sını istiyorum. Bunun için ferdin adıyla yeni bir ordu kurul-
İstanbul’a gelerek isyanı ön- malına el konulması geleneğini
leyeceklerdir. muştur.
kaldırıyorum.” demiştir. Bu bilgi-
✔✔ Sadrazama saygı gösterile- den Müsadere usulüne son ve- ✔✔ Mehteran Bölüğü kaldırıldı.
Mızıka-i Hümayun kuruldu.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

cek emirlerine uyulacaktır. rildiğine ulaşılabilir.

Cevap B Müsadere: Ölen ya da azledilen Cevap A
devlet memurlarının malvarlığına
devletin el koyması demektir. Mü-
2. Sened-i İttifak’ın Önemi saderenin kaldırılması mülkiyet
✔✔ Sened-i İttifak’la Osmanlı hakkının korunmasında önemli
Devleti’nde ilk kez padi- bir adımdır. 9. II. Mahmut Dönemi Gelişmeleri
şah kendi dışında başka bir Osmanlı Devleti’nde, nazırlıkların
Cevap A
gücün (ayanların gücünün) kurulması ile ilk kez kabine sis-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

varlığını kabul etmiştir. temine geçildi. Memurların kılık

✔✔ İlk kez Osmanlı kıyafeti yeniden düzenlendi. Fes,
padişahlarının yetkileri 6. Osmanlı Devleti’nde gerekli gö- ceket pantolon resmi kıyafet oldu.
kısıtlanmıştır. rüldüğünde herhangi bir yöneti- Cevap E
✔✔ Avrupa etkisi yoktur. cinin mal varlığına el konulabil-
mesi (müsadere) usulü Tanzimat
✔✔ Osmanlının ayanlara söz
Fermanı’yla kaldırılmıştır. Bu usu-
geçiremeyecek kadar zayıf
lün kaldırılmasıyla yöneticinin,
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

duruma düştüğünün göster-

(I) Devlete olan güveni artmıştır.
gesidir. 10. Vaka-i Hayriye’den sonra Yeniçeri
(II) Özel mülkiyet hakkına gü-
✔✔ Padişahın yetkilerini kı- vence getirilmiştir. Müsaderenin Ocağının yerine Avrupa usulünde
sıtlaması bakımından, kaldırılması ile (III) Yöneticinin yö- “Asakir-i Mansure-i Muhammedi-
İngiltere’nin 1215 tarihli Mag- neticilik yetkilerinde herhangi bir ye” adıyla yeni bir ordu kurulmuş-
na Carta’sına benzetilmek- artış olmamıştır. tur. (Bölük, tabur, alay şeklinde
tedir. düzenlenen ordulardır.)
Cevap C
Cevap A Cevap B

5 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

11. Tanzimat Dönemi’nde Müslüman 17. Sebilürreşad Dergisi: Mehmet 3. II. Mahmut Dönemi 1808-1839

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

olmayanların askerlik yapabilme- Akif’in başyazarı olduğu ga- dönemlerini kapsamaktadır. Bükreş
si sağlandı. zetedir. Osmanlı’da İslamcılık Antlaşması’nın imzalanması (1812),
✔✔ İlk Osmanlı matbaasının düşüncesini savunan gazeteler- Yunan İsyanı’nın çıkması (1820),
açılması – III. Ahmet Dönemi den biridir. Mehmet Ali Paşa İsyanı’nın
(Lale Devri) Tercüman-ı Ahval: Agâh Efendi çıkması (1831), Fransa’nın
tarafından 1860’ta yayınlanmaya Cezayir’i iş-gal etmesi (1830)
✔✔ İlk resmi gazetenin II. Mahmut Dönemi’ndeki siyasi
çıkarılması – II. Mahmut başlamıştır. Osmanlı Devleti’nde
çıkarılan ilk özel gazetedir. olaylardandır. Fakat Kırım
Dönemi

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Savaşı’nın başlaması II. Mahmut
Öğüt: 1917’den itibaren 96 sayı
✔✔ Yeniçeri Ocağının kurulması Dönemi siyasi olay-larından
basılmıştır. Afyonda yayına baş-
- I. Murat Dönemi değildir. Kırım Savaşı 1853-1856
lamıştır. Milli Mücadele yanlısıdır.
✔✔ Nizam-ı Cedit Ordusu’nun tarihleri arasında Abdülmecit
İçtihat: Abdullah Cevdet 1904 yı- Dönemi’nde gerçekleşmiştir.
kurulması – III. Selim Döne- lında Cenevre’de kurmuştur.
mi Cevap A
Genç Kalemler: 1910-1912 yılla-
Cevap B rında  Selanik’te yayınlanan  milli-
yetçi bir fikir dergisidir.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap A
4. Osmanlı Devleti’nde yenilik taraf-
12. - II. Mahmut yeni kurduğu askerî tarları Abdülaziz’in tahttan indiril-
birliklere fes giydirmek istediğinde mesinde rol oynamışlardır. Meş-
Şeyhülislam Mehmet Tahir Efendi rutiyetin ilan edilme sürecinde
bunun şeriata aykırı olduğunu ileri Genç Osmanlılar Abdülaziz’e karşı
sürmüştür. harekete geçip, onu tahtan indirdi-
– TBMM’de fesin yerine şapka TEST - 4 ler, yerine V. Murat‘ı getirdiler. Fakat
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
giyilmesi hakkında kanunun kabul ÇÖZÜMLER
sağlık sorunu sonrası V. Murad’ın
edilmesini Hristiyanlaşma olarak yerine Meşrutiyeti ilan edeceğini,
yorumlayan bazı kişiler, buna tep- 1. II. Mahmut Dönemi’nde Gerçek- Kanunu Esasiyi uygulayacağını
ki göstermiştir. leşen Olaylar vaat eden II. Abdülhamid’i tahta
Bu iki durum dinin kullanılarak getirdiler.
✔✔ Yeniçeri Ocağı’nın kaldırıl-
yeniliklere karşı çıkıldığını göste- ması Bu soruda A seçeneğine dik-
rir. kat edelim. 31 Mart Olayı’nın
✔✔ Karantina usulünün getiril-
Cevap A çıkmasında yenilik karşıtları etkili
mesi
olmuştur. Fakat 31 Mart Olayı’nın
✔✔ Askerî Tıbbiyenin eğitime
KARA KUTU YAYIN

bastırılmasında yenilik taraftarları

KARA KUTU YAYIN

başlaması (ordu) etkili olmuştur.

13. Takvim-i Vekayi: II. Mahmut ✔✔ Muhtarlık teşkilatının oluştu- Cevap B
Dönemi’nde 1831’de hükûmet rulması…
tarafından çıkarılan ilk resmi ga- Mekteb-i Mülkiye (1859): Kay-
zetedir. makam, okul müdürü ve nahiye
Cevap B müdürü yetiştirmek amacı ile
Abdülmecit Dönemi’nde (1839- 5. Öncelikle kronolojik olarak önce-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

1861) açılmıştır. Bugünkü Siyasal ki olay sonraki olayı etkileyebilir.

Bilgiler Fakültesi’nin temelidir. Tanzimat Fermanı’nın ilan edilme
sürecinde Fransız İhtilali’nin eşit-
14. Takvim-i Vekayi: II. Mahmut Cevap B lik, adalet, özgürlük, milliyetçilik…
Dönemi’nde 1831’de hükûmet gibi alanlarda etkisi söz konu-
tarafından çıkarılan ilk resmi ga- sudur. I ve II. öncüller Tanzimat
zetedir. Fermanı’ndan sonra gerçekleş-
2. Reis’ül Küttap: (Dışişleri
Cevap A miştir.
Bakanı)
Alman Birliğinin kurulması - 1871
✔✔ Önceleri Nişancıya bağlı
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

iken XVII. yy’dan sonra öne- Islahat Fermanı’nın ilanı - 1856

mi artan reisülküttaplar dı- Fransız İhtilali - 1789
15. II. Mahmut Dönemi’nde 1831’de
şişleri ile ilgili yazışmalardan Cevap C
hükûmet tarafından çıkarı-
sorumlu hale gelen divan
lan ilk resmi gazete Takvim-i
üyesidir.
Vekayi’dir.
✔✔ Divanda konuşulanları Mü-
Cevap B himme defterlerine kayde-
6. Tanzimat’tan sonra birçok alanda
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

derdi.
yeni kurumlar kurulmuş, eskileri-
✔✔ Reisülküttaplık II. Mahmut ne dokunulmamış ancak bunlar
16. Takvim-i Vekayi: II. Mahmut Dönemi’nde Hariciye Nazır- işlevsiz hâle getirilmiştir. Böyle-
Dönemi’nde 1831’de hükûmet ta- lığına dönüşmüştür. likle Osmanlı Devleti’nde eski ve
rafından çıkarılan ilk resmi gaze- Cevap B yeni kurumlar işlevlerini bir arada
tedir. yürütmüştür.
Cevap B Cevap D

Tarihin Kara Kutusu 6

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

7. Tanzimat’tan sonra birçok alanda 11. Tanzimat Fermanı’yla (1839) 15. Tanzimat Fermanı’nın İlan Edil-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yeni kurumlar kurulmuş, eskileri- ✔✔ Bütün vatandaşların can ve mesinin Nedenleri
ne dokunulmamış ancak bunlar mal güvenliğinin sağlanması ✔✔ Osmanlı tebaası arasında
işlevsiz hâle getirilmiştir. Yeni açı- eşitliği sağlamak, azınlıkların
lan kurumlar medrese mezunları- ✔✔ Müsadere usulünün kaldırıl-
ması bağlılığını artırmak
nın iş olanaklarının daralmasına,
modern eğitimin yaygınlaşmasına ✔✔ Vergi vermede adaletin sağ- ✔✔ Devleti eski gücüne kavuş-
ortam hazırlar. Hukuk alanında lanması turmayı istemek, devleti çö-
yapılan yenilikler sonrası modern küşten kurtarmak

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Askerlik süresinin kısaltılma-
yargılama usullerinin uygulandığı sı hedeflenmiştir. ✔✔ Mısır ve Boğazlar gibi so-
mahkemeler sayıca artmıştır. runlarda Avrupalı devletlerin
●● Meşruti yönetimin ilan desteğini sağlamak
Cevap E edilmesi (1876) Tanzimat
Fermanı’nın ilanı ile hedef- ✔✔ Avrupalı devletlerin, azınlık
lenen amaçlar içerisinde yer haklarını bahane ederek iç
almaz. işlerimize karışmasını engel-
lemek.
Cevap C
✔✔ Devletin demokratikleşmesi
8. Tanzimat Fermanı’nın kendisin- ve modernleşmesini sağla-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

den önce yapılan ıslahat hare- mak
ketlerinden çok daha önemli bir ✔✔ Londra Konferansı’nda azın-
belge sayılmasında, I. öncül et- lık sorununun gündeme gel-
kili olmamıştır. Çünkü Tanzimat 12. Sultan Abdülmecit’in, hiçbir ke- mesini engellemek, Mısır
Fermanı’ndan önce 18. Yüzyılda simin etkisi olmadan Tanzimat sorununda Avrupa’nın deste-
Avrupa üstünlüğü kabul edilmişti. Fermanı’yla tebaasına can, mal ğini almak
Tanzimat Fermanı’yla insan hak- ve namus güvenliğinin sağlana-
●● Tanzimat Fermanı’nın ne-
İNFORMAL YAYINLARI

cağını, vergilerin herkesin geliri-

İNFORMAL YAYINLARI
ları alanında düzenlemeler yapı- denleri arasında şeriatı
larak Müslüman ve gayrimüslim ne göre alınacağını duyurması te-
mel hakların tanınması yönünde yürürlükten kaldırmak yer
tebaa arasında eşitlik sağlanma- almaz.
ya çalışılmıştır. Ayrıca yönetim, bir gelişmedir.
hukuk alanlarında yeni esaslar Cevap E Cevap A
getirilmiştir.
Cevap E
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

13. Osmanlı Devleti’nde dağılmayı

önleme çalışmalarından birisi de
Tanzimat Fermanı’nın ilan edil-
9. Tarih öğretmeni Ferhat Bey, sı- mesidir. Ancak Tanzimat Fermanı
nıfında Namık Kemal’in “Eski toplumun tamamı tarafından ka-
toplumsal yapıya uygarlığı oturt- bul görmemiş, birtakım tepkilere
manın yolu anayasa ve eğitimle neden olmuştur. Tepkilerin neden-
gerçekleşir.” sözünü söylemiş leri arasında; kimi Müslümanların,
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

ve sınıftaki öğrencilerden XIX. Müslüman olmayanlara tanınan

yüzyılda bu söz doğrultusunda hakları yadırgaması, öngörülen
yapılan ıslahatlara örnek ver- reformların yetersiz kalması ve
melerini istemiştir. Öğretmenin Müslüman olmayanların ayrılıkçı 16. Osmanlı Devleti’nin Tanzimat
sorduğu bu soruya Şamil, Halit hareketlerinin devam etmesi yer Fermanı’nı (1839) ilan ederek;
ve Büşra doğru cevap vermiştir. alır. ✔✔ Devleti çöküşten kurtarmak,
Fakat Tuğçe’nin verdiği cevap azınlıkların bağlılığını artır-
yanlıştır. Medreseler Cumhuriyet Cevap E
mayı
Dönemi’nde 1924’te kaldırıldı.
✔✔ Farklı dinlere mensup Os-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap B manlı tebaası arasında birlik

sağlamayı
14. Galata Karakolu Tabur Ağasına ✔✔ Mısır Meselesi’nde büyük
müracaat eden bir Hristiyan, devletlerin desteğini almayı
kendisine gâvur diyen bir Müslü- ✔✔ Ülkedeki ayrılıkçı eğilimlerin
mandan şikâyetçi olmuş, bunun önüne geçmeyi
10. Tanzimat Fermanı’nın hazırlan-
üzerine Tabur Ağası, Müslümanı ✔✔ Avrupalı devletlerin, ülkenin
masına katkıda bulunan ve bu
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

karakola çağırarak “Oğul, anla- iç işlerine karışmasını engel-

fermanı Gülhane Parkı’nda oku-
tamadık mı? Şimdi Tanzimat var, lemeyi amaçlamıştır.
yarak halka duyuran devlet adamı
gâvura gâvur denmeyecek.” de-
Abdülmecit Dönemi’nde Hari- miştir. Tabur Ağasının bu sözün- ✔✔ Anayasayı ilan ederek par-
ciye Nazırı olan Mustafa Reşit den din ve inançlarından dolayı lamenter bir sisteme 1876
Paşa’dır. kimsenin aşağılanmayacağına da Kanunu Esasi’nin ilanı ile
ulaşabiliriz. geçilmiştir.
Cevap C
Cevap E Cevap A

7 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

17. Millet Sistemi 4. Tanzimat ve Islahat Fermanlarıyla manlı Devleti’nin rejimini değiş-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Osmanlı toplumu ırk esasına Müslüman olmayanlara, (II) yasa- tirmeye çalıştığı yargısına ulaşa-
göre değil, Millet Sistemi lar karşısında Müslümanlarla eşit mayız.
denen inanç esasına (din) olma hakkı gelmiştir. Cevap C
göre şekillenmiştir. Millet Sis- Tanzimat Fermanı Maddesi:
temi devlet, toplum yapısını Müslüman ve gayrimüslim bütün
şekillendirirken din temeline tebaanın ırz, namus, can ve mal 7. Tüm tebaanın can, mal ve ırz gü-
dayalı bir modeldir. güvenliği devlet garantisinde venliğinin sağlanması ve rüşvet ve
✔✔ Osmanlı Devleti’nin kurulu- olacak… kayırmanın önlenmesi hem Tanzi-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
şundan itibaren geçerli olan Islahat Fermanı Maddesi: Halka mat hem de Islahat Fermanı’nda
bu sistem, 1789 Fransız din ve vicdan hürriyeti tanınacak. yer alan hükümlerdir.
İhtilali’nin yaydığı “milliyet- Gayrimüslimlerin tapınak, hasta- Tanzimat Fermanı ile Islahat
çilik” düşüncesiyle önemini ne ve okullarında onarım yapıla- Fermanı Arasındaki Farklar
yitirmiştir. caktır…
Tanzimat ve Islahat Fermanları Tanzimat Fermanı Islahat Fermanı
Cevap E
(II) bağımsızlık isyanlarını ön-
Padişahın kendi Avrupalıların
lemek amacıyla yayınlandı. Bu isteğiyle ilan baskısıyla ilan
fermanlarda Müslüman olmayan- edilmiştir. edilmiştir.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ların (III) matbaa açabilme hakları
Tüm Osmanlı Özellikle gayrimüs-
ile ilgili bir hüküm yer almaz.
TEST - 5 vatandaşına haklar lim halka çeşitli
ÇÖZÜMLER
Cevap B tanınmıştır haklar tanınmıştır.

Askerlik tüm Gayrimüslimler için

5. Tanzimat ve Islahat Fermanla- vatandaşlar için nakdi bedel şartı
1. XIX. yüzyılda Osmanlı vatan görevi kabul getirilmiştir.
rında, Müslüman-Hristiyan her-
Devleti’nde, geleneksel eğitim edilmiştir.
kesin (eşitlik) Osmanlı tebaası
İNFORMAL YAYINLARI

veren medreseler, çağdaş eğitim

İNFORMAL YAYINLARI
sayılacağı ve askerliğin (asker- Gayrimüslimlerin Gayrimüslimlerin
veren devlet okulları, yabancı ve d e v l e t d e v l e t
lik) bir düzene bağlanacağı, halk
misyoner okulları bulunuyordu. kademelerinde kademelerinde
arasında din ve mezhep farkı gö-
Bu durum eğitim ve öğretimde görev almaları, görev almaları,
zetilmeksizin herkesin (eşitlik)
birlik olmadığının, bölünmüş- okul, kilise, okul, kilise,
canının ve malının güvence (can
lük olduğunun göstergesidir. hastane açmaları, hastane açmaları,
ve mal güvenliği) altına alınacağı, il ve belediye il ve belediye
Eğitim ve öğretimde bölünmüşlük
kimsenin malına el konulmaya- meclislerine meclislerine üye
kültürel çatışmalara zemin hazır-
cağı (özel mülkiyet), herkesten üye olmaları olma hakları
lamıştır. gibi haklara yer tanınmıştır.
mali gücüne göre vergi alınacağı
verilmemiştir.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap C ve padişahın da kanunlara (ka-

nun üstünlüğü) uyacağı vurgu- Cevap D
lanmıştır.
2. Matbaa Osmanlı'da Fransız İhti-
lali öncesi kullanılmaya başlandı. Tanzimat ve Islahat Fermanların-
8. Yabancı devletlerin (Avrupalı) Os-
(Lale Devri) Fransız İhtilali özellik- da halkın yönetime katılması ile
manlı Devleti’nin iç işlerine mü-
le milliyetçilik alanında Osmanlı'yı ilgili bir hüküm yer almaz. İlk kez I.
dahale etmesine Tanzimat Fer-
olumsuz etkilemiştir. Bağımsızlık Meşrutiyet Dönemi’nde halk padi-
manı ve Islahat Fermanı olanak
amaçlı azınlık isyanları (Sırp, Yu- şahın yanında yönetime katılmış-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

sağladığı savunulabilir. Tanzimat

nan) yaşanmıştır. Osmanlı, dev- tır. (Mebusan Meclisi)
ve Islahat Fermanları Avrupa’da
letin dağılmasını, parçalanmasını Cevap A istenen etkiyi yaratmamıştır. Avru-
önleyebilmek amacıyla Tanzimat, palılar azınlıkları bahane ederek
Islahat, I. Meşrutiyet ve II. Meş- iç işlerimize karışmaya devam
rutiyeti ilan etme durumunda kal- 6. Rusya, Tanzimat Fermanı ve Is- etmiştir.
mıştır. lahat Fermanı’nda cinsiyet ve din
Sened-i İttifak II. Mahmut
farkı gözetilmeksizin, kanunlar
Cevap D Dönemi’nde ayanlarla yapılmış-
önünde eşit bir Osmanlı tebaası
tır. Avrupalı devletlerin bir etkisi
meydana getirmesi için konmuş
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yoktur.
3. Tanzimat Dönemi’nde; (I) Divan-ı olan ilkeleri yeterli bulmamış; ce-
Hümayun’dan bakanlıklar düze- maatlerin, mevcut imtiyazları göz Cevap C
nine geçilmesi, (II) Eyalet siste- önünde tutularak milliyet esas-
minden vilayetlere geçilmesinin larına göre teşkilatlandırılmasını
9. Avrupalı devletlerin (yabancı) Os-
uygulamada ikilik yarattığını söy- istemiştir. Rusya bu talepleri ile
manlı Devleti’nin iç işlerine mü-
leyemeyiz. Eski kurumlar yerine Osmanlı bünyesindeki etnik un-
dahale etmesine kapitülasyonlar
yeni kurumlar gelmiştir. surlardan (azınlıklardan) yarar-
ve Islahat Fermanı ortam hazırla-
lanmak istemiştir.
İNFORMAL YAYINLARI

(III) Medrese dışında yeni eğitim

İNFORMAL YAYINLARI

mıştır. Islahat Fermanı’na rağmen

kurumlarının açılmasında ise var Rusya’nın azınlık isyanlarını des- Avrupa devletleri Osmanlı’nın iç
olan bir kurum yanında yeni bir teklemesi, azınlık haklarını baha- işlerine karışmışlardır. Avrupalı
kurumun varlığı söz konusudur. ne ederek iç işlerine karışmaya devletler kapitülasyonlar sayesin-
Bu uygulama eğitim - öğretim çalışması Osmanlı Devleti’nin de ise daha fazla ekonomik kaza-
alanında uygulamada ikilik yarat- toprak bütünlüğünden yana ol- nım elde edebilmek amacıyla iç
mıştır. madığının göstergesidir. Tanzimat işlerimize karışmışlardır.
Cevap C Fermanı ve Islahat Fermanı’nda
Sened-i İttifak II. Mahmut Döne-
verilen metinden Rusya’nın Os-

Tarihin Kara Kutusu 8

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

mi’nde ayanlarla yapılmıştır. Av- 13. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat ve

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

rupalı devletlerin bir etkisi yoktur. Islahat Fermanları azınlık isyan- TEST - 6
Cevap E larını ve Avrupalı devletlerin iç iş- ÇÖZÜMLER
lerimize karışmasını önleyemedi.
Osmanlı Devleti anayasal düzene
10. Kanunuesasi’nin ilanıyla Meclis-i geçerek, azınlıkların yönetime ka- 1. Hükûmetin meclise karşı değil de
Mebusan’da Hristiyan halkın tılması ile ülkenin parçalanmasını (Mebusan-ayan) padişaha karşı
temsil edilmesi sağlanmış ve önlemeyi amaçlamıştır. sorumlu olması, Âyan ve Mebus-
böylece Avrupalıların Hristiyan- lar Meclislerini açma ve kapatma

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
ları koruma bahanesiyle Osmanlı Cevap A yetki­sinin padişaha ait olması hü-
Devleti’nin iç işlerine karışması kümleri Âyan ve Mebuslar Mec-
önlenmek istenmiştir. İlk Mebu- lislerinin yetkilerinin kı­sıtlandığını
san Meclisi’nde 69 Müslüman, gösterir. III. öncüldeki hükmün
46 gayrimüslim toplam 115 Âyan ve Mebuslar Meclislerinin
milletvekili bulunuyordu. Ayan 14. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yetkilerinin kı­sıtlanması ile ilgisi
meclisi üyelerinin sayısı 26 idi. azınlıkların Mebuslar Meclisi’nde yoktur.
Parlamento’da siyasi partilere yer temsil edilmesi ile bağım- Cevap D
verilmemiştir. sızlık hareketlerinin önlen-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

mek (ülkenin parçalanmasının
Cevap B
önlenmesi) istendiğini gösterir.
Azınlıkların yönetimde söz sahibi
11. Islahat Fermanı’nda Yer Alan olması ile Osmanlı’ya olan bağlı- 2. 1876 Anayasası (Kanunuesasi)
Hükümler lıkları artırılmak istenmiştir. ile Osmanlı Devleti’nde ilk kez
dolaylı da olsa halk, yönetimde
✔✔ Resmî yazı ve yazışmalarda Cevap C sesini duyurma olanağı bulmuş-
Müslüman olmayanlar için
tur. Ayan ve Mebusan Meclisleri
aşağılayıcı sözler kullanılma-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
oluşturulmuştur. Ayan Meclisi
ması
üyeleri padişah tarafından seçilir.
✔✔ İşkence, dayak ve angarya- Mebusan Meclisi üyeleri ise halk
nın kaldırılması tarafından seçilir
15. Birinci Meşrutiyet Dönemi’nin
✔✔ Halka din ve vicdan hürri- Özellikleri Cevap B
yeti tanınacak. Gayrimüs-
✔✔ Mebusan Meclisi üyeleri dört
limlerin tapınak, hastane
yılda bir seçilir.
ve okullarında onarım
yapılacaktır. ✔✔ Âyan Meclisi üyeleri padişah
tarafından belirlenir, ölünce- 3. II. Abdulhamit Balkanlardaki is-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Gayrimüslimleri küçük düşü-

ye kadar bu görevde kalır. yanları önlemek, İstanbul Tersane
rücü ifade kullanılmayacak.
(Kayd-ı Hayat) Konferansı’nda Osmanlı aleyhin-
✔✔ Azınlıklar devlet memuru de karar alınmasını engellemek
✔✔ Mebusan Meclisi padişahın
olabilecek il genel meclisleri- amacıyla 1876’da ilk anayasa
izniyle kanun teklifi hazırla-
ne de girebilecek. olan Kanunuesasi’yi ilan etti.
yabilir.
✔✔ Azınlıklar Türk okullarında Kanunuesasi’nin ilanı ile Osmanlı
✔✔ Mebusan Meclisi üyeleri halk
okuyabilecek, kendi dille- Devleti anayasal düzene geç-
tarafından seçilir.
rinde öğretim yapan okullar miştir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

açabilecek, banka ve şirket ✔✔ Meclisi açma ve kapama yet-

kurabilecek. kisi padişaha aittir… Cevap D
✔✔ Askerlik için nakdi bedel ka- ●● Birden fazla siyasi parti (fır-
bul edilecek… ka) kurulması II. Meşrutiyet
Dönemi olaylarındandır.
●● II. Mahmut Dönemi’nde devle-
Bunlar İttihat ve Terakki Fır- 4. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat
tin kişilerin mallarına el koyma
kası, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, (1839) ve Islahat (1856) Ferman-
(müsadere) usulüne büyük
Osmanlı Ahrar Fırkası vb. ları sonrası Meşrutiyet’in ilanı
ölçüde son verildi. Tanzimat
(1876) ile parlamenter sisteme
KARA KUTU YAYIN

Fermanı’nda ise müsadere Cevap E

KARA KUTU YAYIN

usulü kaldırılmıştır. geçilmiştir. İlk kez parlamentonun

(meclis) açılması ile halk yöneti-
Cevap C me katılmıştır.
Cevap C
12. 1876 Anayasası’nda Osmanlı 16. Valilik ve Şura-yı Devlet baş-
padişahlarının halifelikten ötürü kanlığı görevlerinde bulunan ve
İslam dininin koruyucusu olduğu- Kanunuesasi’yi hazırlayan ko-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

na ilişkin bir hükme yer verilmiştir. misyona başkanlık eden Osmanlı

Anayasada yer alan bu hüküm- 5. Tanzimat Fermanı -1839
devlet adamı Mithat Paşa’dır.
le Osmanlı Devleti içindeki tüm Islahat Fermanı -1856
Müslümanların halifeye olan bağ- Cevap B Kanunuesasi 1876
lılığını artırarak, Osmanlı ülke- Doğru Cevap II, III, I şeklinde ola-
sinin parçalanmasını önlemek caktır.
istemiştir.
Cevap C
Cevap B

9 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

6. Osmanlı Devleti 19. yüzyılda si- 11. Osmanlı Devleti’nde Kanunu- Darülmaarif (1849): Devlet me-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yasi ve ekonomik alanlarda zor esasi’nin kabulüyle padişahın muru yetiştirmek amacıyla açıl-
dönemler yaşamıştır. İmparatorlu- yürütme yetkisi sona ermemiş- mıştır.
ğun dağılmasını, parçalanmasını tir. Padişah yürütmenin başıdır. Darülfünun: 1863’te ilk derslerini
önlemek için politikalar üretmiş- Hükûmet padişaha karşı sorum- vermeye başladı. Kısa süre son-
tir. Tanzimat Fermanı, Islahat ludur. ra eğitime son verdi. 1870 yılında
Fermanı ve 1876 Anayasası Osmanlı Devleti’nde Kanunu- derslere tekrar başlayan Darülfü-
Osmanlı İmparatorluğu’nu çağ­ esasi’nin kabulüyle; (I) parlamen- nun ilk yükseköğretim kurumu-
daşlaştırma amacıyla hazırlan- tolu sisteme geçildi. (Ayan ve dur.

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
mıştır. Mebusan Meclisi) (II) Tebaanın Cevap B
Tanzimat Fermanı ile Müslüman tüm unsurlarının mecliste temsil
gayrimüslim birçok alanda eşit- edilmesi sağlandı. Mebusan Mec-
lenmeye çalışılmıştır. Islahat Fer- lisinde Müslüman ve gayrimüslim
manı ile gayrimüslimlere daha milletvekilleri bulunmaktaydı. 15. XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde
fazla haklar verilmiştir.1876 Ana- Eğitimle İlgili Gelişmeler
Cevap B
yasası ile halk ilk kez yönetime ✔✔ Avrupa’ya öğrenci gönderil-
katılmıştır. mesi
Cevap E ✔✔ Yabancı dil eğitimine önem
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

verilmesi
12. Osmanlı Devleti’nde yasama
7. Osmanlı Devleti’nde ilk kez ana- ✔✔ Avrupa’da yayımlanan eser-
yetkisinin Âyan ve Me­busan
yasaya dayalı parla­mentolu lerin Türkçeye tercüme edil-
Meclisine ait olduğunu belirten
sisteme geçiş II. Abdülhamit mesi
siyasal belge Osmanlının ilk
Dönemi’nde gerçekleştirilmiştir. anayasası olan Kanunuesasi’dir. ✔✔ Kütüphane kurulmasına ülke
II. Abdulhamit Balkanlardaki is- Kanunuesasi’de yürütme yetkisi çapında önem verilmesi
yanları önlemek, İstanbul Tersane padişaha aittir. Yasama yetkisi ●● İlk Türk matbaasının kurul-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Konferansı’nda Osmanlı aleyhin- ise Mecliste bulunmaktadır. ması Lale Devri’nde (18.yy)
de karar alınmasını engellemek gerçekleşmiştir.
amacıyla 1876’da ilk anayasa Cevap D
olan Kanunuesasi’yi ilan etti. Cevap B
Cevap A

13. Fransız İhtilali ile eşitlik, adalet, 16. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüz­
8. Osmanlı İmparatorluğu, anayasal
özgürlük, demokrasi, insan hak- yılda görülen değişimin topluma
düzene II. Abdülhamit’in 1876'da
ları ve milliyetçilik gibi kavram- yansımaları arasında medrese
Kanunuesasi’yi ilan etmesi ile
eğitiminin başlaması gösteri-
KARA KUTU YAYIN

lar önem kazanmıştır. Osmanlı

KARA KUTU YAYIN

XIX. yüz­yılda geçmiştir.

Devleti’nde başlayan bağımsızlık lemez. Osmanlıda ilk medrese
Cevap D hareketlerini önleyebilmek, eşit Orhan Bey Dönemi’nde İznik’te
bir toplum oluşturmak amacıy- açılmıştır. İlk Müderrisi Davud-u
9. Monarşi: Bir hükümdarın (kralın, la Tanzimat, Islahat Fermanı ve Kayseri’dir. A, B, C ve E seçe-
padişahın) toplumu istediği gibi Meşrutiyet ilan edilmiştir. neklerinde verilenler Osmanlı
yönetmesidir. (Tek kişi) Fransız ihtilali öncesinde Os- Devleti’nde XIX. yüz­yılda görülen
manlı Devleti’nde yaşayan gay- değişimin topluma yansımaları
I. öncüldeki hükûmetin padişa-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

rimüslimler din ve vicdan özgür- arasında yer alır.

ha karşı sorumlu olması ve III.
öncüldeki meclisi açıp kapama lüğünde sıkıntı yaşamamıştır. Cevap D
yetkisinin padişaha ait olması Osmanlının kuruluşundan itibaren
hükümlerinin 1876 yılında ilan hoşgörü politikası uygulanmıştır.
edilen Kanunuesasi’de yer alması Cevap E
monarşik yapının değişmediğinin 17. Fransız İhtilali sonrası milli-
göstergesidir. II. öncülde yer alan yetçiliğin önem kazanması ile
Osmanlı'da bağımsızlık isyanları
Mebusan Meclisi üyelerini halk
yaşanması Osmanlı'yı olumsuz
seçer hükmü halkın da yönetimde
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

14. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıl- etkilemiştir. Sanayi İnkılabı son-

etkili olduğu anlamına gelir, de-
da güzel sanat dallarında eğitim rası Avrupa ekonomik olarak ge-
mokratik bir uygulamadır.
ve öğretim yapmak üzere açılan lişirken Osmanlı Avrupa’nın geri-
Cevap D ve müdürlüğü­ne Osman Hamdi sinde kalmıştır. El tezgâhlarının,
Bey'in getirildiği okul Sanayi-i Ne- küçük atölyelerin kapanmış olma-
10. 1876 yılında düzenlenen İs- fise Mektebidir. sı, Osmanlı'nın Avrupa’nın açık
tanbul Konferansı’nın toplan­ Galatasaray Sultanisi (1868): pazarı hâline gelmesi Osmanlı'yı
dığı ilk gün, Osmanlı Devleti’nin Lise düzeyinde bir okuldur. Ab- ekonomik olarak olumsuz etkile-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Kanunuesasi’yi yürürlü­ğe koyma- dülaziz, Fransa seyahati sonrası miştir.

sı ve meşrutiyeti ilan etmesinin Fransızca eğitim verecek bu oku- Rusya’da Çarlık yönetiminin
nedenlerinden biri konferansın lun açılmasına izin verdi. yıkılması ile Rusya I. Dünya
alacağı kararlarda etkili olmak Savaşı’ndan çekildi. Kafkas Cep-
Darulmuallim (1848): Erkek
istemesidir. Osmanlı aleyhine hesi kapandı. Rusya işgal ettiği
öğretmen yetiştirmek amacıyla
alınacak kararlar önlenmek isten- topraklardan çekildi. Bu gelişme-
açılmıştır. 1870 yılında da bayan
miştir. ler Osmanlı’yı olumlu etkilemiştir.
öğretmen yetiştirmek amacı ile
Cevap A “Darulmaalimat” açılmıştır. Cevap D

Tarihin Kara Kutusu 10

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ
18. Osmanlı Devleti’nin ekonomisi-
KARA KUTU YAYIN
nin dışa bağımlı hâle gelmesin-
de; küçük sanayi atölyelerinin ka-
panmasının, Düyun-u Umumiye
İdaresinin kurulmasının, Avrupa
devletlerine ayrıcalıklar tanınma-
sının ve Avrupa sanayi ürünlerinin
her yerde serbestçe satıl­masının
etkisi olmuştur.
İNFORMAL YAYINLARI
Ayan: Osmanlılarda şehir ve
kasabalarda devletle halk ara-
sındaki ilişkileri düzenleyen kim-
selere verilen ad. Âyanların nüfu-
zunun (güç) artmasının Osmanlı
Devleti’nin ekonomisinin dışa ba-
ğımlı hâle gelmesinde bir etkisi
yoktur.
KARA KUTU YAYIN
Cevap A
19. XIX. yüzyılın ortalarından itibaren
Sanayi İnkılabı Osmanlıda; İşsiz-
liğin artmasına, paranın değerinin
düşmesine, yerli malın iç pazarda
sürümünün azalmasına, üretimde
kullanılan ham maddenin dışarıya
İNFORMAL YAYINLARI
çıkmasına neden olmuştur. Os­
manlı Devleti’nde esnaf teşkilatını
etkilemiş ve esnafın üretimdeki
önemi azalmıştır. Sanayi İnkılabı
sonrası ithalat artmış, ihracat
azalmıştır.
Cevap A
KARA KUTU YAYIN
TEST - 7
ÇÖZÜMLER
1. Yeni Osmanlılar,
Kanunuesasi’nin ilan edilmesiyle
İNFORMAL YAYINLARI
(1876) toplu­mun bütün unsurla-
rının temsil edileceği kurumların
oluş­turulabileceğini ve bu yolla
da imparatorluğun dağılması­nın
önleneceği düşüncesiyle meşru-
ti yönetime geçilmesini amaç-
lamışlardır. Meşruti yönetimde
Müslüman gayrimüslim halk yö-
netimde söz sahibi olmuştur.
KARA KUTU YAYIN
Cevap D
2. Osmanlı Devleti’nde 23 Aralık
1876 tarihinde Kanunuesasi’nin
ilan edilmesiyle:
Padişaha karşı sorumlu bir
hükûmet kuruldu.
İNFORMAL YAYINLARI
Anayasal düzene geçildi.
Parlamentolu siyasi hayat başla-
dı.
Halk, yönetime kısıtlı olarak ka-
tıldı.
Teokrasi yönetimin dine da-
yanmasıdır. (Tek kişi + Din)
Kanunuesasi’nin ilanı ile devletin
KARA KUTU YAYIN
teokratik yapısı sona ermemiştir.
Osmanlı’da Kanunuesasi’nin ila-
nı sonrası yönetimde dini esaslar
yer almıştır. Halifelik kurumunun
varlığı devam etmiştir.
Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI
3. 1876 yılında kabul edilen
Kanunuesasi’nin kabul edilme-
siyle kısıtlı da olsa halk seçme
ve seçilme hakkına sahip oldu.
İki ayrı meclis oluştu. (Ayan ve
Mebusan) Kanunusasi’de meclisi
açma ve kapama yetkisi padişaha
ait oldu. I ve III. öncüldeki özellik-
KARA KUTU YAYIN
ler doğrudur. II. öncül yanlıştır.
Ayrıca, padişaha karşı sorumlu
bir hükûmet kuruldu. Anayasal
düzene geçildi. Parlamentolu si-
yasi hayat başladı…
Cevap B
İNFORMAL YAYINLARI
4. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyıl-
da maliyenin iflası Düyun-ı Umu-
miye İdaresinin (Genel Borçlar
İdaresi) kurulmasına neden ol-
muştur. Osmanlının borçlu olduğu
devletler Osmanlı gelirlerine el
koymuştur.
Cevap C
KARA KUTU YAYIN
5. Osmanlı'nın Batı’daki gelişme-
lerin gerisinde kalması, Avrupa
devletlerinin Osmanlı Devleti’nin
iç işlerine ka­rışarak ulusçuluk
(milliyetçilik) akımını destekleme-
si (bağımsızlık isyanları yaşan-
İNFORMAL YAYINLARI
dı), Osmanlı ülkesinin Avrupa’nın
açık pazarı durumuna gel­mesi
devletin çöküşünde etkili ol-
muştur. Verilen üç öncül Osmanlı
Devleti’ni siyasi, teknik, ekonomik
vb. alanlarda olumsuz etkiledi.
Cevap E
KARA KUTU YAYIN
6. Kanunuesasi’nin 8. maddesi:
“Osmanlı Devleti uyruğu olan
bireylerin tümüne hangi din ve
mezhepten olursa olsun ayrım
gözetilmeksizin Osmanlı denir.”
biçimindedir. Bu tanımla mezhep
ve din ayrımı olmayan, eşit, kay-
İNFORMAL YAYINLARI
naşmış, bütünleşmiş, Osmanlı
vatandaşı oluşturulmak amaçlan-
mıştır. A, B, C ve D seçeneklerin-
deki yargılara ulaşabiliriz. Verilen
tanımla padişahın mutlak yetkisi-
nin kısıtlanmasının amaçlandığı
yargısına ulaşamayız.
Cevap A
11
ÇÖZÜMLER
7. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde
toprak kayıplarının olması ile
genel nüfus azalmıştır. Ülke dı-
şından göçlerin olması ile dara-
lan Osmanlı sınırları içinde nüfus
yoğunluğu art­mıştır. Genel nüfu-
sun azalmasında ve daralan sı-
nırlar içinde nüfus yoğunluğunun
artmasında ticari ilişkilerin önem
kazanmasının bir etkisi yoktur.
Cevap D
8. Sened-i İttifak’ın imzalanması - II.
Mahmut Dönemi
Meşveret Meclislerinin açılması –
III. Selim Dönemi
Daimi elçiliklerin kurulması – III.
Selim Dönemi
Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması –
II. Mahmut Dönemi
Meşrutiyet’in ilan edilmesi; Tan-
zimat Dönemi aydınlarının düşün-
celeri paralelinde Balkanlardaki
isyanların sona ermesi için Os-
manlıcılık düşüncesi doğrultusun-
da gerçekleşmiştir.
Cevap B
9. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde
dağılmayı önlemek amacıyla Os-
manlıcılık, İslamcılık, Türkçülük
ve Batıcılık gibi düşünce akımla-
rı ortaya çıkmıştır. Osmanlıcılık
azınlık unsurunu kazanmak ve
Osmanlı sınır bütünlü­ğünü koru-
mak için onları birleştirmek amaç-
lanmıştır. Din, dil, ırk ve mezhep
ayrımı gözetmeksizin bütün halkı
kanun önünde eşit görmeye da-
yanır. Osmanlıcılık düşüncesi-
nin önemini kaybetmesinde, (I)
Avrupa’da ulus devletlerin ortaya
çıkması, (II) Meşrutiyet’in ilanı-
na rağmen azınlıkların ayrılıkçı
hare­ketlerini sürdürmesi etkili
olmuştur. (III) Yeniçeri Ocağı’nın
kaldırılmasının Osmanlıcılık dü-
şüncesinin önemini kaybetmesin-
de herhangi bir etkisi yoktur.
Cevap D
Tarihin Kara Kutusu
OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

10. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde 13. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin 17. Osmanlı Devleti’nde,

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yapılan ıslahat hareketlerinin dış borçlarını ödeyemez du- I. Bank-ı Dersaadet (1847), Bank-ı
özellikleri ruma gel­mesi, maliyenin iflası Osmani (1856), Bank-ı Osmani
✔✔ Avrupa devletlerinin, Os- Düyun-ı Umumiye İdaresinin Şahane (1863) 19. yüzyılda kuru-
manlı Devleti’nin iç işlerine (Genel Borçlar İdaresi) kurulma- lan Osmanlı bankalarıdır.
karışmasını önleme amaçlı sına neden olmuştur. Osmanlı’nın
II. Memleket Sandıkları 1888’de
yapılmıştır. borçlu olduğu devletler Osmanlı
Ziraat Bankası’na dönüştürüldü.
gelirlerine el koymuştur.
✔✔ Müslüman olmayanları III. Esnaf teşkilatının kurulması
memnun edecek çeşitli dü­ Cevap D (Ahilik-Lonca) 19. yüzyıldaki ge-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
zenlemeleri içermektedir. lişmelerden değildir.
✔✔ Avrupa devletlerinin deste- Cevap D
ğinin sağlanması amaçlan­
mıştır.
✔✔ Avrupa kültürünün etkisinde 14. Hilal-i Ahmer: Kızılay TEST - 8
ÇÖZÜMLER
hazırlanmıştır. Şirketi Hayriye: İlk deniz yolu iş-
●● XIX. yüzyılda sadece as- letmesi
kerlik alanında ıslahat ya- Bank-ı Osmani Şahane (1863): 1. XIX. yüzyılda Osmanlı
KARA KUTU YAYIN

Devleti’nde, (I) Avrupa malları-

KARA KUTU YAYIN

pılmamıştır. Eğitim, idari, Bank-ı Osmani'nin devamıdır. Para
yönetim, hukuk, askeri, eko- basma yetkisi bu bankaya verilmiş- nın iç pazarda pazarlanması, (II)
nomi gibi birçok alanda ısla- tir. ham madde ticaretinin yoğunluk
hatlar yapılmıştır. kazanması ve (III) yabancı tüc-
Teşkilat-ı Mahsusa: İttihat ve
carın iç gümrük ödeme yüküm-
Terakki Cemiyeti bünyesinde ku-
Cevap E lülüğünden kurtulması yabancı
rulan gizli bir teşkilattır.
yatırımların ülke­ye girmesinde
Duyun-u Umumiye Teşkilatı (Ge- etkili olmuştur. I. ve III. öncülde
nel Borçlar İdaresi): Osmanlı Mu-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Avrupalı mallardan, yabancı tüc-
harrem Kararnamesi ile Osmanlı cardan bahsediliyor. II. öncülde
borçlarını ödeyemeyecek durumda ise Osmanlı’nın Avrupalı ülkelere
11. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde olduğunu ilan etmiş, bunun üzerine
yapılan ıslahat hareketlerinin ham madde satması ithal işlenmiş
alacaklı devletler tarafından kurul- ürünlerin Osmanlı’ya gelmesinde
özellikleri muştur. etkili olmuştur.
I. Devletin bağımsızlığını ve bü- Cevap A
tünlüğünü koruma amaçlı yapıl- Cevap E
mıştır. Azınlık isyanları önlenme-
ye çalışılmıştır. 2. Bank-ı Osmani (1856): Merkezi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

II. Devletin öncülüğünde gerçek- Londra’da olan İngiliz destekli bir

leşmiştir. Halk hareketi sonucu bankadır.
olmamıştır. 15. Osmanlı Devleti’nin Avrupalı dev-
letlerden aldığı dış borçları ödeye- Duyun-u Umumi: (Genel Borç-
III. Her alanda yapılmıştır. (Eğitim, lar İdaresi 1881) Osmanlı dış
memesi üzerine tuz, ipek, tütün,
idari, yönetim, hukuk, askeri, eko- borçlarını ödemek için Avrupalı
ispirto ve balık üretiminden kay-
nomi) devletlerin baskısı ile II. Abdülha-
naklanan vergilerine ve pul gelir-
Cevap E lerine alacaklı devletler tarafından mit Dönemi’nde kurulmuştur.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

el konulması Muharrem Kararna- Osmanlı Devleti kapitülasyonlar

mesi ile gerçekleşmiştir. Osmanlı yüzünden Avrupalı tüccarların
Devleti Muharrem Kararnamesi açık pazarı hâline geldi.
ile borçlarını ödeyemeyecek du- I, II ve III. öncüllerdeki uygulama-
12. Osmanlı İmparatorluğu’nda yapı- rumda olduğunu ilan etmiş, bunun lar sonrası Osmanlı ekonomisin-
lan ıslahat hareketlerinin özellik- üzerine alacaklı devletler tarafın- de yabancı etkisini görmekteyiz.
leri dan Duyun-u Umumiye Teşkilatı
Cevap E
kurulmuştur.
✔✔ Toplum hayatının belirli alan-
larında düzenlemeler yapıl­ Cevap B
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

3. I. Tanzimat’ın ilanı 1839

mıştır.
II. Meşrutiyet’in ilanı1876
✔✔ İmparatorluğun parçalanma-
III. Islahat Fermanı’nın ilanı 1856
sı ve çökmesi ön­lenmeye
çalışılmıştır. 1848 İhtilalleri Osmanlı’da azın-
16. 1878-1908 yılları arasında ya- lık isyanlarını artırmıştır. Osmanlı
✔✔ Batı’daki kurumların bazıları Devleti azınlık isyanlarını engelle-
örnek alınmıştır. şanan ve İstibdat Dönemi ola-
rak adlandırılan dönemi II. mek amacıyla Islahat Fermanı’nı
✔✔ Eski ile yeni her alanda or-
İNFORMAL YAYINLARI

ilan ederek azınlıklara çok geniş

İNFORMAL YAYINLARI

Abdülhamit’in saltanat dönemi-

taklaşa ve karışım halin­de haklar vermiştir. 1876 tarihinde
dir. II. Abdülhamit’in meşruti yöne-
bulunmaktadır. ise Meşrutiyet’i ilan ederek mer-
timi kaldırmasının ardından 30 yıl
●● Islahatlar halk hareketlerinin süren döneme İstibdat Dönemi kezi yönetimde temsil hakkı veril-
bir sonucu olarak değil dev- denir. miştir.
letin öncülüğünde gerçekleş- ●● Tanzimat Fermanı 1848 ihti-
miştir. Cevap C lalinden önce gerçekleşmiştir.
Cevap C Cevap E

Tarihin Kara Kutusu 12

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

4. II. Meşrutiyet’in ilanının ardın- 7. Hasta adam deyimi ilk olarak 11. 31 Mart Olayı II. Meşrutiyet’in

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

dan çeşitli hedeflere yö­nelik ya- Rusya tara­fından kullanılmıştır. ilan edilmesiyle meşrutiyet kar-
pılan yasama faaliyetleri ve bu Osmanlı Devleti’ni hasta adama şıtları ile taraftarları arasındaki
kanunlarla hedeflenen amaçlar. benzeterek topraklarını paylaş- mücadeledir. İsyan sonrası II. Ab-
Serseriler ve zanlı kişilerle ilgili mayı İngilizlere teklif etmiştir. dülhamit tahttan indirile­rek, yerine
kanun - şahsi eylemlere sınırlama İngiltere, sömürge yollarının V. Mehmet Reşat getirildi.
getirmek güvenli­ğini sağlamak istediğin-
Cevap A
den Osmanlı topraklarının Avrupa
Kamu toplantıları kanunu - halkın
devletleri arasında paylaşılması

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
protesto gösterilerini kısıtlamak
fikri karşısında durmuştur. 12. 31 Mart Olayı’nın Nedenleri (13
Grevleri önleme kanunu - işçilerin
Nisan 1909 Miladi)
ülke idaresine olumsuz etkilerini Cevap D
önlemek ✔✔ Volkan gazetesinin yazarı
Derviş Vahdetî’nin tahrikleri
Müslüman olmayan vatandaşların 8. Osmanlı Devleti’nde 1856-1909
askere alınmaları ile ilgili kanun yılları arasında, Müslüman olma- ✔✔ Serbestî gazetesinin baş-
- devletin farklı unsurlarını ülke yanlar askerlik bedeli ödeyerek as- yazarı Hasan Fehmi Bey’in
bünyesine bağlamak kerlikten muaf tu­tulmuştur. 1909’da öldürülmesi
Cevap B çıkarılan bir kanunla askerlik mua- ✔✔ Orduda Alaylı - Mektepli çe-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

fiyeti kaldırılarak Müslüman olma- kişmesinin artması
yanlar da askere alınmaya baş­ ✔✔ Bazı kesimlerin Meşrutiyet’in
5. İngilizler 1880’lerden itibaren lanmıştır. Müslüman olmayanların
Araplara, Halifeliğin onların hakkı ilanına tepki göstermesi
askere alınma nedenleri arasında;
olduğunu, Osmanlı Devleti’nden ●● Trablusgarp’ın işgali 1911-
ayrılarak kendi himâyelerinde ✔✔ Zorunlu askerlik sistemini 1912 yılları arasında, 31 Mart
kurulacak devletlerini destekle- yaygınlaştırmak Olayı 1909’da gerçekleşmiş-
yeceklerini telkin etmelerindeki ✔✔ Anayasadaki eşitlik ilkesini tir. Halkın, Trablusgarp’ın iş-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
amaçları arasında; hayata geçirmek galine tepki göstermesi gibi
✔✔ Halifelik kurumunu kendi ✔✔ Müslüman olmayanların bir durumun 31 Mart olayına
çıkarları doğrultusunda kul­ devlete bağlılığını güçlen­ neden olduğunu söyleyeme-
lanmak dirmek yiz.

✔✔ Osmanlı Devleti’nin gücünü ✔✔ Ordunun asker sayısını ar- Cevap A

kırmak tırmak gibi amaçları olduğu-
✔✔ Orta Doğu’da yeni bir siyasi nu söyleyebiliriz. 13. Osmanlı Devleti’nde II.
yapı oluşturmak ●● Müslüman olmayanların as- Meşrutiyet’in ilanından saltana-
✔✔ Sömürge yollarının güvenli- kere alınma nedenleri ara- tın kaldırılmasına kadar (1908-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ğini sağlamak yer alır. sında; Avrupa devletlerinin 1922) geçen on dört yıl içinde
iç işlerine karışmalarını ön- İstanbul’da yirmi dört hükûmet
●● Arapları tek bir devlet etra- lemek yer almaz. Müslüman kurulmuş olması ülke yönetimin-
fında birleştirmek fikri yer olmayanların askere alınma- de istikrarsızlığın yaşandığını
almaz. I. Dünya Savaşı ları Avrupalı devletlerin Os- gösterir.
Dönemi’nde İngilizler bölge- manlı Devleti’nin iç işlerine
deki çıkarlarını korumak için Cevap E
karışmasına ortam hazırla-
Araplarla gizli antlaşmalar yabilecek bir durumdur.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

yapmıştır. Halifeliği kendi

14. Osmanlı Devleti’nde padişaha
lehlerine kullanmak istemiş- Cevap D
tanınan, suçluları sür­gün etme
lerdir.
yetkisi ilk kez II. Meşrutiyet’in ila-
Cevap D 9. Osmanlı Devleti’nde gayrimüs- nından sonra Kanunuesasi’ye
lim tebaanın da askere alınması ekle­nen yeni hükümlerle kaldı-
Islahat Fermanı ile gerçekleş- rılmıştır. Padişahın sansür (ya-
6. Viyana Kongresi’nde Kutsal İtti- miştir. Gayrimüslimler için asker- saklandı), sürgün (113. madde
fak oluşturan monarşik Av­rupa lik yükümlülüğü ilk defa Islahat kaldı­rıldı) ve veto yetkileri sınır-
devletleri; ırk, dil, din unsurlarını Fermanı’yla başlamıştır. İsteyen landırıldı.
gözetmeden sınır­ları yeniden çiz-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

gayrimüslim bedelini ödeyerek

miş ancak bu durum tepkilere yol Cevap A
askerlik yükümlülüğünü yerine
açmıştır. Bu devletler, monarşik getirmiş olurdu.
yapılarını korumak için tepkilere
15. Osmanlı Devleti’nin Dağıl-
karşı baskı ve şiddet uygular- Cevap C
ma Dönemi’nde aralarında
ken içlerinden bazıları Os­manlı
Keçecizâde Fuat Paşa’nın da bu-
Devleti’nde çıkan Yunan isyanını
10. Osmanlı Devleti’nde 1873 -1876 lunduğu bir Avrupalı dip­lomatlar
desteklemişlerdir.
yılları arasında (üç yıllık bir zaman toplantısında geçen konuşmaya
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Verilen metne baktığımızda Avru- diliminde) altı sad­razamın görev baktığımızda; Fuat Paşa’nın çün-
palı devletler monarşik yapılarını almış olması; (I) siyasi istikrarın ze- kü siz dışarıdan, biz içeriden var
korumak için baskı ve şiddet uygu- delendiğinin, (II) merkezî yönetimin kuvvetimizle yık­maya çalıştığımız
larken Osmanlı’daki Yunan isyanı- gücünün azaldığının göstergesidir. hâlde o hâlâ ayakta duruyor ifa-
na destek vermeleri Avrupa dev- (III) orduda ıslahat yapılmasının desi Osmanlı Devleti’nin iç ve dış
letlerinin çıkarları doğrultusunda sadrazam değişiklikleri ile doğru- tehdit altında olduğunu gösterir.
hareket ettiğinin göstergesidir. dan bir bağlantısı yoktur.
Cevap D
Cevap C Cevap D

13 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

16. II. Mahmut Dönemi’nde yerli malı 3. III. Selim - Nizam-ı Cedid ordusu- Osmanlı’nın iç işlerine

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

üretiminin artırılması amacıyla nun kurulması karışma­sını engellemek
ordunun fes ihtiyacını karşılamak II. Mahmut - Takvim-i Vekâyi ga- ✔✔ Balkanlardaki isyanların
için feshane kurul­du. Bakırköy’de zetesinin çıkarılması sona erdirilmesini sağlamak
bez fabrikası açıldı. Osmanlı tüc-
Abdülmecit - Tanzimat ✔✔ Müslüman olmayanlara eşit
carları için gümrük kolaylığı sağ-
Fermanı’nın ilan edilmesi haklar tanımak yer alır.
landı.
II. Abdülhamit - Kanunuesasi’nin ●● Islahat Fermanı’nın ilanı ile
Yapılan çalışmalar tarımla, alt yayımlanması
yapı çalışmaları ve yabancı tüc- Avrupai tarzda bir burjuva

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
B, C, D ve E seçeneklerindeki sınıfı (sosyal statüsünü ve
carları ve sermayeyi teşvik edici
padişah – ıslahat eşleştirmeleri gücünü, eğitiminden, işveren
uygulamalar değildir. Cevap A, B,
doğrudur. konumundan ve zenginliğin-
C ve D seçenekleri olamaz.
Islahat Fermanı Abdülaziz den alan kentli kişi) oluştur-
Cevap E Dönemi’nde değil Abdülmecit mak gibi bir amaç söz konu-
Dönemi’nde yayımlanmıştır. su değildir.
Cevap A Cevap A

4. II. Mahmut Dönemi’nde eğitim

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

alanında gerçekleştirilen yeni- 8. Islahat Fermanı’nın Amaçları
TEST - 9 liklerden; medresenin yanında ✔✔ Gayrimüslimlere Müslüman-
ÇÖZÜMLER
mo­dern askerî ve sivil okullar larla eşit statü vermek
açılmasından eğitimde ikilik ✔✔ Devlet dairelerinde gayri-
1. Osmanlı toplumunda uzun yıllar (medrese-modern) yaşandığını, müslimlerin çalışmasına mü­
Millet-i Sadıka olarak bilinen Er- orduda yenileşme sürecinin hız- saade etmek
meni toplumunun isteklerinin za- landığını, Batı’dan yeni yöntem ve
manla bir soruna dönüşmesinde; kurumlar (modern) alındığını söy- ✔✔ Dinî farklılıkların yarattığı ge-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
leyebiliriz. İstanbul’da kız ve er- rilimi ortadan kaldırmak
✔✔ Avrupa devletlerinin kışkırt-
macı politikası kek çocuklara ilköğretimin zorunlu ✔✔ Toplumsal yükümlülükleri
hâle getirilmesinden, okuryazarlık tüm kesimlere paylaştır­mak
✔✔ Fransız İhtilali’yle gelişen oranında artış olduğunu (zorunlu)
milliyetçilik düşüncesi ✔✔ Müslüman olmayanların dev-
söyleyebiliriz. lete olan bağlılığını artır­mak
✔✔ Balkanlarda oturan Hristi- İstanbul’da kız ve erkek çocuklara
yan toplulukların bağımsız­ ✔✔ Avrupa devletlerinin
ilköğretim zorunlu hâle getirilmiş Osmanlı’nın iç işlerine
lıklarını kazanması fakat bu çocukların aynı okulda karışma­sını engellemek
✔✔ Rusya ve İngiltere’nin, Erme- karma eğitim alacakları ile ilgili
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

nilerle ilgili ıslahat yapıl­ması ✔✔ Balkanlardaki isyanların

kesin bilgi verilmemiş.
için Osmanlı Devleti’ne baskı sona erdirilmesini sağlamak
Cevap C ●● Osmanlı Devleti teokratik
yapması etkili olmuştur.
●● Osmanlıcılık ile azınlık un- özelliği olan devlet olduğun-
surunu kazanmak ve Os- 5. 1878 Berlin Antlaşması’na göre dan Islahat Fermanı’nın ilanı
manlı sınır bütünlü­ğünü ko- bağımsızlık kazanan Balkan ile devlet düzeninde, laiklik
rumak amaçlanmıştır. Din, devletleri Romanya, Sırbistan, prensiplerini yerleştirmek
Karadağ’dır. Bulgaristan 1908’de gibi bir amaç güdülmemiştir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

dil, ırk ve mezhep ayrımı

gözetmeksizin bütün halkı bağımsızlığını ilan etti. I. Balkan
Cevap D
kanun önünde eşit görmeye Savaşı sırasında (1912) Arnavut-
dayanır. Ermeni toplumunun luk bağımsızlığını ilan etti.
isteklerinin zamanla sorun Cevap C 9. Bir zaman makinesi icat eden
olmasında Osmanlıcılık fikri- Enes, Osmanlı Devleti’nin hü-
nin bir etkisi yoktur. küm sürdüğü yıllara bir yolculuk
6. Belli bir programdan ve yönetici
Cevap E yapmıştır. Enes bu yolculuğunda,
kadrodan yoksun ol­ması, yeninin
Mebuslar Meclisinin açık oldu-
yanında eskiyi de sürdürme gibi
KARA KUTU YAYIN

ğunu, deği­şik fırka ve cemiyet-

KARA KUTU YAYIN

bir ikile­mi aşamamasına rağmen

lerin bu Mecliste temsil edildiğini
anayasal bir siyasal rejime gi­
gör­müştür.
2. III. Selim - Nizam-ı Cedid den yolun açıldığı dönem Tanzi-
mat Dönemi’dir. Enes’in verdiği bu bilgilerden
II. Mahmut - Sened-i İttifak Mebusan Meclisinin açık olması
Abdülmecit - Tanzimat Fermanı Cevap B ifadesinden Meşrutiyet dönem-
Abdülaziz - Islahat Fermanı lerini işaret etmektedir. Dikkat
II. Abdülhamit - Kanunuesasi 7. Osmanlı Devleti tarafından edeceğimiz kısım; değişik fırka
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

1856 yılında ilan edilen Isla­hat (parti) ve cemiyetlerden bahsedi-

Islahat Fermanı Abdülmecit
Fermanı’nın Müslüman olmayan liyor olmasından dolayı dönemin
Dönemi’nde (1839-1861) ger-
halkla ilgili getirdiği düzenlemeler- II. Meşrutiyet Dönemi olduğunu
çekleşmiştir.
le amaçlananlar arasında; söyleyebiliriz. Çok partili hayata
Cevap D II. Meş­rutiyet Dönemi’nde geçil-
✔✔ Müslüman olmayanların dev-
miştir.
lete olan bağlılığını artır­mak
✔✔ Avrupa devletlerinin Cevap E

Tarihin Kara Kutusu 14

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

10. Resneli Niyazi ile Enver Bey’in ni kullanmışlardır. Fakat Patrona

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

“Hürriyet Kahramanları” olarak
adlandırılmasına neden olan ge-
lişme Meşruti yönetimin tekrar ilan
edilmesidir. Resneli Niyazi ile En-
ver Bey 1908 Hürriyet Devrimi’nin
ilk ateşini yakan halkın “Hürriyet
Kahramanları” olarak adlandırdığı
kişilerdir.
GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
Halil İsyanı Lale Devri’nde (III.
NICIYA NOT
Ahmet Dönemi) gerçekleşmiş
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
olup Avrupalı devletlerin bu olayı
madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
kullanarak Osmanlı iç işlerine ka-
kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
rışması söz konusu değildir.
kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
Cevap E rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
(orijinal kitap dışında her türlü hakkımız

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-
14. XIX. yüzyılda Osmanlı
Cevap B yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
Devleti’nde Katoliklerin koruyu­
ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
culuğunu Fransa, Ortodoksların
navları ve bunların kitap haline gelmesini
11. II. Abdülhamit’in Almanya İle Eko- koruyuculuğunu Rusya, Protes-
hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
nomik İş Birliğine Gitmesinin Se- tanların koruyuculuğunu da İn-
rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
bepleri giltere üstlenmiştir. Avrupalı dev-
olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
✔✔ İngiltere’nin Rusya’ya karşı letlerin Osmanlı içindeki Hristiyan
PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
Osmanlı Devleti’ni destek­ mezheplerini koruyucu tutumu;
hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
lemekten vazgeçmesi Müslüman olmayanlara yönelik
istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ıslahat yapılmasına, iç işlerine ka-
✔✔ Almanya’nın hiçbir İslam ül- şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
rışılmasına, yıkılış sürecinin hız-
kesini işgal etmemiş olması ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
lanmasına, egemenlik haklarının
✔✔ Alman İmparatoru II. kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
kısıtlanmasına neden olmuştur.
Wilhelm’in Müslümanların ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
Osmanlıda şer’i hukukun uygu-
dostu olduğunu ilan etmiş yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
lanmasından ve teokratik yöne-
olması için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
tim anlayışının olmasından yöne-
Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
✔✔ Padişah’ın Almanya ile ya- timde dinî kuralların terk edildiğini
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
pılacak ekonomik iş birliği söyleyemeyiz.
Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
sayesinde memleketin kalkı- Cevap B bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
nabileceğini ümit etmesi anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
●● Başta demir yolu olmak PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
15. Genç Osmanlılar Grubu’nda Na-
üzere Alman yatırımcılarına meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
mık Kemal, Şinasi, Ziya Paşa, Ali
geniş ayrıcalıklar tanınması nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
Suavi, Mithat Paşa ve Fazıl Paşa
II. Abdülhamit’in Almanya ile kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
gibi isimler bulunmaktadır.
ekonomik iş birliğine gitmesi- şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
nin sonucudur. Cevap A den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı

Cevap C
size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
16. “Askere setre pantolon giydirip
yere de kitabın orijinalini satarak helal
imanına halel getiren, ön­lerine
12. İttihat ve Terakki Cemiyeti ile baş- ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
muallim diye Frenkleri düşüren
layan muhalif hareketin amaçları etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
bir padişaha elbette Allah tevfi-
✔✔ Osmanlı Devleti’nin dağılma- 50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
kini çok görür... Efendi şimdi ne
sını önlemek Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
yeniçeri var ne de sipahi! cümlesi
ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

✔✔ Padişahın yetkilerinin sınır- başı şapkalı Frenk oldu!..” Halk

edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı
landırılmasını sağlamak arasında konuşulan bu söze ba-
belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
✔✔ Osmanlıya yabancı müdaha- kılarak, halkın bazı ıslahatçı pa-
cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
lesini önlemek dişahlara karşı tepkili olduğunu
liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
söyleyebiliriz.
✔✔ Anayasanın yeniden uygu- ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
lanmasını sağlamak Cevap A numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
●● İttihat ve Terakki Cemiyeti
danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
ile başlayan muhalif ha- 17. Patrona Halil İsyanı – Lale Devri hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
reketin amaçları arasında yenilik karşıtı.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

sun. Birlikte başaralım…

Osmanlı veraset sistemini Kabakçı Mustafa İsyanı –III. Se- İsmail KAYNARCA
değiştirmek yoktur. 31 Mart lim Dönemi yenilik karşıtı. İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
İsyanı sonrası II. Abdulhamit
Doğru öncüller I ve III ları Sahibi ve Kurucusu
tahttan indirilmiş yerine yine
aynı soydan kardeşi V. Meh- Navarin Olayı ile donanmasını,
met Reşat tahta çıkarılmıştır. Yunanistan’ın bağımsız­lığı ile de Sonraki bölümlerin çözümlerini ni-
Mora valiliğini kaybeden Mehmet san ayı sonuna kadar paylaşmayı
Cevap D Ali Paşa’nın Mora Valiliği yerine hedefliyoruz.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Girit ve Suriye valiliği is­temesi II.

13. Avrupalı devletler, Osmanlı Mahmut tarafından kabul edilme-
Devleti’nin iç işlerine karışmak yince isyan etti.
amacıyla; Cem Sultan olayını (II. Cevap C
Beyazid Dönemi), Osmanlı top-
raklarında yer alan Kudüs’ü, mil-
liyetçilik düşüncesi ile azınlıkları,
gayrimüslimlerin ıslahat istekleri-

15 Tarihin Kara Kutusu

1. CİLT: OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

BÖLÜM: 12
OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

5. Osmanlı Devleti’nde, sadrazam ✔✔ Sultanın emirlerine göre dav-

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

hiyerarşik sıralamada nişancı, ranmak
ÇÖZÜMLER defterdar, kazasker ve reisülküt- ✔✔ Sancaklarındaki askerlerle
taptan yüksektedir. Padişahın birlikte sefere katılmak yer
mutlak vekili olan sadrazam, pa- alır.
1. Padişah dişahtan sonra (maliye ve yargı
✔✔ Ö
rfi hukukun uygulanmasın- dışında) tüm devlet işlerinden so- ●● ulundukları bölgede adına
B
dan sorumludur. Fatih’ten rumluydu. hutbe okutmak şehzadelerin
sonra Divan toplantılarını görev ve sorumluluklarından
Cevap D değildir. Hutbe okutmak hü-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
perde gerisinden takip et-
mişler, böylece yöneticilere kümdarlık sembollerindendir.
özgür bir tartışma ortamı 6. Osmanlı Devleti’nde Yönetim Cevap E
oluşturmuşlardır.
Devlet yönetiminde padişaha
✔✔ Ş
eyhülislamlar padişah ta- ait olan yasama, yürütme, yargı 11. Önemli Şehzade Sancakları:
rafından atanır ve ölünceye güçlerini padişah adına kullanan Trabzon, Amasya, Kütahya, Ma-
kadar makamlarında kala- Divan üç kolun temsilcilerinden nisa, Bursa, Kefe vb. Adana şeh-
bilirlerdi. Türk - Müslüman oluşuyordu. zade sancağı olmamıştır.
kökenli ve medrese çıkış- 1.Seyfiye: Askerlik ve yönetim
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

lı olması gerekirdi. Fatih işleriyle uğraşırlar. Sadrazam (Ve- Cevap D
Dönemi’nde ilmiye sınıfının ziriazam), Vezir, Beylerbeyi, San-
başı sayılmıştır. cak Beyi 12. Tuğra: Padişah imzası
Cevap A 2-İlmiye: Eğitim-Öğretim ve Hu- Fetva: Şeyhülislamın devletçe
kuk işleriyle uğraşırlar. Şeyhülis- yapılan işlerde, savaş, barış ve
lam, Kazasker, Kadı, Müderris, idam kararlarının dine (şeriata)
İmam, Müezzin uygun olup olmadığıyla ilgili kararı
3-Kalemiye: Mali ve İdari (bürok-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Ferman: Hükümdarın emri
2. Osmanlı Devleti’nde saltanat rasi) işlerle uğraşırlar. Defterdar,
Salyane: Yıllıklı
makamı içinde halifelik anlayışı Nişancı, Reis’ül Küttap.
Tuğ: Hükümdarlık sembolü
uygulanmıştır. Yavuz’dan sonraki Cevap D
padişahlar aynı zamanda halife- Cevap D
dir. Selçuklularda saltanat maka-
7. Vezirler (Bakanlar)
mı içinde halifelik yer almaz. Hali- 13. Nişancı: (Devlet Başkanının Özel
felik Abbasilerde idi. Memlüklerde Sancak beyliği ve beylerbeyli- Kalem Müdürü)
ise halifelik Memlüklü idaresinde ğinde bulunan tecrübeli devlet
adamlarından seçilirdi. Sadraza- ✔✔ Padişah adına yazılan tüm
koruma altında olup saltanat ma-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ma yardımcı olurlardı. En kıdemli- belgelere padişahın tuğrası-

kamı içinde değildi. nı çekmekle görevli Divan-ı
si sadrazam olurdu. Gerektiğinde
Cevap A orduya komuta ederlerdi. Hümayun üyesidir.
✔✔ İç ve dış yazışmalara bakar;
Cevap D
kanunları düzenler.
✔✔ Ayrıca tapu ve kadastro iş-
8. Osmanlı Devleti’nde yönetimdeki lerini yürütürdü. Fethedilen
sıralamada beylerbeyi diğerle-
İNFORMAL YAYINLARI

3. Osmanlı Devleti'nde sarayda; iç arazileri yazar, dirlikleri dağı-

İNFORMAL YAYINLARI

oğlanlarının eğitimi, cülus töreni, rinden sonra gelir. Sadrazam, ni- tır ve bunları tapu defterleri-
yabancı elçilerin kabulü ve bay- şancı, defterdar, kazasker Divan ne işlerdi.
ramlaşma törenleri yapılırdı. üyeleridir.
Cevap C
Tımarlı sipahilerin eğitimi taşrada Cevap C
yapılmaktaydı.
14. Osmanlı Devleti’nde İlmiye Sınıfı:
Cevap E 9. Osmanlı ordusunda Kapıkulu Eğitim-Öğretim ve Hukuk işleriyle
Ocaklarına bağlı süvari birlikleri; uğraşırlar. Şeyhülislam, Kazas-
Sipah, silahtar, sağ garipler, sol ker, Kadı, Müderris, İmam, Müez-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

garipler, sağ ulufeciler ve sol ulu- zin bu gruba dâhildir.

fecilerdir. Diğer seçenekler (yeni-
çeriler, lağımcılar, topçular ve ce- Cevap C
4. Birun (Dış Saray)
beciler) Kapıkulu Ocağına bağlı
✔✔ P
adişahın devlet işlerini yü- piyade sınıfındandır.
rüttüğü ve Divan toplantıları- 15. Osmanlı Devleti’nde İlmiye Sınıfı
nı yaptığı bölümdür. Cevap D Eğitim-Öğretim ve Hukuk (yargı)
işleriyle uğraşırlar. Şeyhülislam,
✔✔ K
apıkulu askerleri dâhil sa-
İNFORMAL YAYINLARI

Kazasker, Kadı, Müderris, İmam,

İNFORMAL YAYINLARI

rayın dış hizmetlilerinin bu- 10. Osmanlı Devleti'nde şehzadelerin

sancağa çıkmasıyla elde ettikleri Müezzin bu gruba dâhildir.
lunduğu bölümdür. Kapıkulu
askerlerine maaş dağıtımı kazanımlar ve sorumlu olduğu gö- Cevap B
Birun’da yapılırdı. revler arasında;
✔✔ B
irun Babüssaade kapısı ile ✔✔ Yönetimde ve askerî alanda 16. Enderun: Osmanlı Devleti’nde
Enderun’a bağlanırdı. tecrübe kazanmak devletin yönetici ihtiyacını karşı-
✔✔ Kendilerine ayrılan geliri al- lamak için sarayda kurulmuş olan
Cevap D
mak okuldur.

Tarihin Kara Kutusu 2

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

Mülkiye: Osmanlı Devleti'nde, üst ✔✔ Hazinenin gelir gider hesap- 5. Divan-ı Hümayunun Görevleri

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

düzey sivil kamu görevlileri sınıfı- larını tutmak arasında; şikâyetlerin dinlenmesi,
dır. ●● Nişancı, tapu ve kadastro savaşa ve barışa karar verilmesi,
Medrese: Genellikle İslam dini işlerini yürütürdü. Fethedilen önemli davaların görülmesi, (ka-
kurallarına uygun bilgilerin okutul- arazileri (toprakları) kayde- zasker) elçilerin kabul edilmesi,
duğu yer. der, dirlikleri dağıtır ve bunla- devletin idari, siyasi, askeri, adli
Rüştiye: Ortaokul rı tapu defterlerine işlerdi. işlerinin görüşülmesi yer alır. D
seçeneğindeki veliaht belirlemek
İdadi: Lise Cevap C Divanın yetkileri arasında yer al-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap C maz.
Cevap D
17. Osmanlı toplumunda yönetici
gruplar arasında; Seyfiye, (Sad-
razam, Vezir, Kaptan-ı Derya,
TEST - 2
ÇÖZÜMLER 6. Osmanlı Devleti’nde İdari Birimler:
Yeniçeri Ağası, Beylerbeyi, San- Eyaletler (beylerbeyi), Sancaklar
cak Beyi...) İlmiye, (Şeyhülislam, (sancak beyi), Kazalar (kadı) ve
Kazasker, Kadı, Müderris, İmam. 1. Osmanlı Devleti’nde ihtiyaç mal-
Köyler (köy kethüdası)dır.
Müezzin.) Kalemiye (Defterdar, ları ve ham maddeler, şehirdeki
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Nişancı, Reis’ül Küttap, Divan kapan adı verilen pazar yerlerin- Avarız (Tekâlif-i Örfiye) Vergisi:
Kâtipleri bu sınıfın üyeleriydi.) ve de belirlenen fiyat üzerinden satı- Büyük felaketlerde ve savaş gibi
hanedan üyeleri yer alır. şa sunularak fiyat artışları kontrol olağanüstü durumlarda alınan
edilmiştir. Ürünlerin belirlenen fi- vergidir.
Reaya yönetilenler sınıfında yer
yat üzerinden satışa sunulması ile Cevap D
alır. Şehirliler, Köylüler ve Göçe-
rekabetin teşvik edilmesi ve lüks
beler.
tüketim mallarına ilginin artırılma-
Cevap C sı amaçlanmamıştır. 7. Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Tımar
İNFORMAL YAYINLARI

18. Osmanlı Devleti’nde reayalar-yö-
netilenler (şehirliler, köylüler ve
göçebeler), vergi vermekle yü-
kümlüdür.
Cevap C
19. Kalemiye Sınıfı: Mali ve idari
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
Cevap A sistemi uygulanmayıp buralardan
yıllık vergi alınırdı. Bu eyaletlerin
valilerine ve askerlerine salyane
2. Osmanlı padişahları XV. yüzyıla adı verilen maaş verilirdi. Ayrıca
kadar Divana başkanlık etmiştir. bunların yıllık vergileri, “iltizam
Fatih Dönemi’nden (1451-1481) usulüyle, mültezimler” (tahsildar-
itibaren Divana sadrazamlar baş- lar) tarafından toplanırdı.
kanlık etmeye başlamıştır.
Cevap A
Cevap A

KARA KUTU YAYIN

(bürokrasi) işlerle uğraşırlar. Def-

terdar, Nişancı, Reis’ül Küttap ve
3. Divan-ı Hümayun 8. Osmanlı Klasik Dönem Doğru Eş-
Defter Emini kalemiye sınıfına
leştirme
dâhildir. Müderris ilmiye sınıfına ✔✔ Osmanlı Devleti’nde, 19.
dâhildir. yüzyıla kadar, devlet ve ülke Taşra Birimleri Yöneticileri
sorunlarının görüşülüp kara- Eyaletler Beylerbeyi
Cevap C
ra bağlandığı en üst yönetim Sancaklar Sancak Beyi
ve en üst mahkeme organı- Kazalar Kadı
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

20. Kalemiye Sınıfı: Mali ve idari dır. Köyler Köy Kethüdası

(bürokrasi) işlerle uğraşırlar. Def- ✔✔ Bugünkü Bakanlar Kuruluna
terdar, Nişancı, Reis’ül Küttap ve Cevap B
benzeyen Divan, padişaha
Defter Emini kalemiye sınıfına danışmanlık yapardı.
dâhildir.
✔✔ Divanda son söz yine padi- 9. Divan-ı Hümayunun üyeleri sey-
Cevap C şaha aitti. fiye, ilmiye, kalemiye kollarından
✔✔ Divanda alınan kararlara hü- seçilmişlerdir.
21. Defterdar (Maliye Bakanı): Maliye küm denir. Divanda alınan Seyfiye, (Sadrazam, Vezirler,
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

işlerine bakar, bütçeyi hazırlardı. kararlar Mühimme Defterleri- Kaptan-ı Derya, Yeniçeri Ağası,
İlk zamanlarda defterdar sayı- ne kaydedilirdi. Beylerbeyi, Sancak Beyi...)
sı bir iken sonraları mali işlerin ✔✔ Orhan Bey zamanında ku- İlmiye, (Şeyhülislam, Kazasker,
artmasından dolayı Anadolu ve rulan Divan-ı Hümayun, II. Kadı, Müderris, İmam. Müezzin.)
Rumeli defterdarı olarak ikiye çı- Mahmut Dönemi’nde kaldı- Kalemiye (Defterdar, Nişancı,
karılmıştır. Rumeli defterdarı baş rılmıştır. Reis’ül Küttap, Divan Kâtipleri bu
defterdardır. sınıfın üyeleriydi.)
Cevap B
İNFORMAL YAYINLARI

Cevap E
İNFORMAL YAYINLARI

Cevap A
4. Orhan Bey zamanında kurulan
22. Defterdarın Görevleri Divan-ı Hümayun, II. Mahmut
Dönemi’nde kaldırılmıştır. XIX. 10. İlmiye sınıfında; eğitim-öğretim
✔✔ Kapıkulu ulufelerini dağıtmak
yüzyılda Divan-ı Hümayunun ye- işleri müderris, yargı işleri kadı,
✔✔ Akçenin değerini korumak fetva işleri müftü tarafından yürü-
rine oluşturulan yönetim organı
✔✔ Hazine ile ilgili işlerde hüküm Meclis-i Vükeladır. tülmektedir. Doğru seçenek A’dır.
yazmak
Cevap B Cevap A

3 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

11. Sahn-ı Semân Medreseleri - Kadı 15. Osmanlı Başkentleri 2. Osmanlı toplumu sosyal bakım-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ve müderris yetiştiren yükseko- ✔✔ Osmanlı Devleti’nde baş- dan yönetenler (askerîler) ve
kullar kentlere payitaht denirdi. yönetilenler (reaya) olarak ikiye
Salyaneli Eyaletler - Tımar siste- ayrılır.
✔✔ Başkentler Söğüt, Bilecik,
minin uygulanmadığı eyaletler Karacahisar, İznik, Bursa, Osmanlı toplumunda yönetici
Has - Yüksek dereceli görevlilere Edirne, İstanbul’dur. gruplar arasında;
verilen dirlik Seyfiye (Sadrazam, Vezir,
✔✔ Orhan Bey Dönemi’nde baş-
Vaka-i Hayriye - Yeniçeri Ocağı- Kaptan-ı Derya, Yeniçeri Ağası,
kent Bursa’ya taşınmıştır.
nın kaldırılması Beylerbeyi, Sancak Beyi...)

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ I. Murat zamanında ise Edir- İlmiye (Şeyhülislam, Kazasker,
I. II. IV. ve V. öncüllerdeki kavram
ne başkent olmuştur. Kadı, Müderris, İmam, Müezzin)
ve açıklamalar doğru verilmiştir.
III. öncülde reaya (halk) yöneten- ✔✔ Fatih’ten itibaren ise Osman- Kalemiye (Defterdar, Nişancı,
ler sınıfında olmayıp yönetilenler lı başkenti İstanbul olmuştur. Reis’ül küttap, Divan kâtipleri bu
sınıfında yer alır. ●● Konya Osmanlı Devleti’ne sınıfın üyeleriydi.) yer alır.
Cevap C başkentlik yapmamış- Cevap B
tır. Konya Karamanoğlu
Beyliği’ne ve Anadolu Sel-
çuklu Devleti’ne başkentlik
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yapmıştır.
Cevap B
12. I. Reisülküttap: Devletin dış işle-
riyle ilgili bütün yazışmalarını yü- 16. Osmanlı Başkentleri
rüten görevli ✔✔ Osmanlı Devleti’nde baş-
II. Biat: Devlet adamlarının padi- kentlere payitaht denirdi. 3. Şeyhülislam (Müftü) (Diyanet
İNFORMAL YAYINLARI

İşleri Başkanı)

İNFORMAL YAYINLARI
şaha bağlılık bildirmesine verilen ✔✔ Başkentler Söğüt, Bilecik,
ad Karacahisar, İznik, Bursa, ✔✔ İlmiye sınıfına mensup olup
III. Avarız: Olağanüstü hâllerde, Edirne, İstanbul’dur. gerektiğinde fetva veren gö-
özellikle savaş masrafının kar- revlidir.
✔✔ Orhan Bey Dönemi’nde baş-
şılanması için padişah emriyle ✔✔ Devletçe yapılan işlerin, sa-
kent Bursa’ya taşınmıştır.
halkın doğrudan ödemek zorunda vaş, barış ve idam kararları-
olduğu vergi ✔✔ I. Murat zamanında ise Edir-
nın dine (şeriata) uygun olup
IV. Softa: Medrese öğrencilerine ne başkent olmuştur.
olmadığına karar verileceği
verilen ad ✔✔ Fatih’ten itibaren ise Osman- zaman toplantılara katılırdı.
lı başkenti İstanbul olmuştur.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap A (sürekli üye değildir)

İstanbul Osmanlı Devleti’nin
✔✔ Şeyhülislamlar padişah ta-
son başkentidir.
rafından atanır ve ölünceye
Cevap C kadar makamlarında kalabi-
lirlerdi.
17. Osmanlılar, Balkanlar’da fethet- ✔✔ Türk- Müslüman kökenli ve
13. Divan-ı Hümayunun üyeleri sey- tikleri yerlere Anadolu’dan gö- medrese çıkışlı olması ge-
rekirdi.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

fiye, ilmiye, kalemiye kollarından türdükleri Türkleri yerleştirerek

seçilmişlerdir. Seyfiye sınıfı üye- fethedilen bölgelerde nüfus den- ✔✔ Fatih Dönemi’nde ilmiye sını-
leri arasında sadrazam, vezirler, gesini sağlayarak fethedilen yer- fının başı sayılmıştır. Kanuni
kapıkulu askerleri, kaptan-ı der- lerin Türkleşmesini amaçlamış- Dönemi’nde şeyhülislam
ya, yeniçeri ağası, beylerbeyi, lardır. Göç eden ailelere toprak protokol bakımından sadra-
sancak beyi... yer alır. Kazasker verilir ve bir süre vergi alınmazdı. zama denk tutulmuştur.
adalet ve eğitim işlerine bakar il- Göç edenler yeni yerleşim yerleri- ✔✔ Şeyhülislamların atamaları
miye sınıfında yer alır. ni terk edemezlerdi. bizzat padişahın kendisi ta-
Cevap E Cevap C rafından yapılırdı.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap B

TEST - 3
ÇÖZÜMLER

14. Osmanlıda halkın şikâyetlerini

dile getirmek amacıyla Klasik 1. Defterdar (Maliye Bakanı): Mali
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Dönem’de Kadı, Divan-ı Hüma- işlerden, hazineden sorumlu olup

yun, Beylerbeyi ve Sancak beyi bütçeyi hazırlardı. İlk zamanlarda
gibi idarecilere başvurmuşlardır. defterdar sayısı bir iken sonrala-
4. İlmiye sınıfı üyeleri: Şeyhülis-
Âyan Meclisi 19. Yüzyılda (1876) rı mali işlerin artmasından dolayı
lam, Kazasker, Kadı, Müderris,
açılan kurumlardandır. Osmanlı Anadolu ve Rumeli defterdarı ola-
İmam, Müezzindir. Yeniçeri seyfi-
Devleti’nin Klasik Dönemi içerisin- rak ikiye çıkarılmıştır. Rumeli def-
ye sınıfında yer alır.
de yer alan bir kurum değildir. terdarı baş defterdardır.
Cevap E
Cevap C Cevap C

Tarihin Kara Kutusu 4

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

5. – Tanzimat Fermanı, Sultan Ab- 9. Seyfiye sınıfının üyeleri: Sadra- yer alır. Fakat halife - sultan ay-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

dülmecit Dönemi’nde ilan edilmiş- zam (Veziriazam), Vezir, Kaptan-ı rımı Selçuklularda var, Osmanlı
tir. Derya, Yeniçeri Ağası, Beylerbeyi, Devleti’nde yoktur. Osmanlıda
– Kazalarda asayiş ve güvenlik- Sancak Beyi, Alaybeyi… Kadıas- Yavuz’dan itibaren padişahlar
ten subaşılar sorumludur. ker adalet ve eğitim işlerine bakar aynı zamanda halifedir.
ilmiye sınıfında yer alır.
– Topkapı Sarayı XIX. yüzyıla Cevap D
kadar devletin yönetildiği yer ol- Cevap B
muştur.

İNFORMAL YAYINLARI

– Osmanlı Devleti’nde ilk para Os-
10. Osmanlı Devleti’nde, (I) askerî
man Bey tarafından bastırılmıştır.
●● A, C, D ve E seçeneklerinde-
ki açıklamalar doğrudur. İlmi-
ye sınıfının en üst yöneticisi
beylerbeyi değil şeyhülis-
lamdır.
Cevap B
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
14. Vezirlerle devlet adamlarının ve
seferde ordunun atlarına bakmak
eğitim sisteminde yenileşmeler,
(II) bürokraside düzenlemeler mo- ve sair zamanlarda Has ahır ve
dernleşme alanında yapılan çalış- çayır hizmetinde kullanılmak üze-
malardır. re gayrimüslimlerden tertip olu-
nan ve özellikle Bulgaristan, Sır-
Enderun mektebinin kurulması bistan, Makedonya ve Tesalya'da
çalışmaları Osmanlı Kuruluş Dö- istihdam edilen askerî zümre
nemi olaylarındandır. Modernleş- Voynuk’tur.
me çalışmaları arasında değer-

KARA KUTU YAYIN

lendirilemez. Martolos: Geçitlerde güvenlikten
6. Tımar Sisteminin Bozulmasının sorumlu Hristiyan askerlerdir.
Sebepleri Cevap D
Cevap C
✔✔ Merkezî otoritenin zayıfla-
ması 11. Abdülmecit Dönemi Islahatları
✔✔ Celâlî İsyanlarının çıkması (1839-1861)
15. Osmanlılarda I. Ahmet’ten itibaren
✔✔ Üretimin azalmış olması ✔✔ Bu dönemde en çok hukuk padişahlığın hanedanın en yaşlı
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
ve yönetim alanında yenilik- üyesine geçmesi usulünün uygu-
✔✔ Ateşli silahların savaşlarda
ler yapılmıştır. lanmasına başlanmasında güdülen
ön plana çıkması
✔✔ Demir yollarının yapılması amaç taht kavgalarını önlemektir. I.
●● Paranın değerinin düşürül-
✔✔ Belediye teşkilatının kurul- Ahmet Dönemi’nde “Kafes usulü”
mesi, askerlere ayarı düşük
ması getirilerek şehzadelerin sancağa
akçe verilmesi yeniçeri is-
çıkma geleneği tamamen engel-
yanlarının nedenleri arasın- ✔✔ Telgraf hatlarının oluşturul- lendi. Taht kavgaları ilk dönemler-
dadır. ması de ortadan kalktı fakat şehzadeler
Cevap D ✔✔ Resmî bir müzenin kurulma- devlet yönetimi ile ilgili tecrübe
sı edinmemiştir.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

7. Osmanlı Devleti’nde Divana yan- ●● osta teşkilatının kurulması

P Cevap B
sıyan davalara bakan, kadı ve ise II. Mahmut Dönemi olay-
müderrislerin atama, tayin ve larındandır.
görevden alınmalarından sorum- Cevap E 16. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüz-
lu Divan üyesi Kazasker’dir. Ka- yılda I. Ahmet ile birlikte veraset
zasker adalet ve eğitim işlerine sisteminde hanedanın ekber ve
bakardı. 12. Osmanlı Devleti’nde Türkçe,
erşet üyesinin tahta geçmesi usu-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Arapça ve Farsça kelime ve kural-

Cevap B ların karışımı bir dil olan Osman- lüne geçilmiştir. Bu uygulama ile
lıca, resmî yazışma ve yazılı ede- amaçlananlar arasında A, C, D ve
biyatta kullanılırken halk arasında E seçeneklerinde verilen bilgiler
8. Devlet Yönetim Biçimleri yer alır. Yapılan düzenleme hane-
Türkçe kullanılmıştır.
✔✔ Mutlakiyet (Monarşi): Bir dan üyelerinin yönetime geçmesi
hükümdarın (kralın, padişa- Verilen bu bilgilerden (I) Osmanlı ile ilgilidir. Kapıkullarının yönetim-
hın) toplumu istediği gibi yö- Devleti’nde yönetilenlerle yöne- deki etkisini azaltmayla doğrudan
netmesidir. (Tek kişi) ticiler arasında kültür farklılığı ilgili değildir.
oluştuğuna, (II) Türkçenin Arapça
✔✔ Meşrutiyet: Kral veya pa- Cevap B
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ve Farsçanın etkisinde kaldığına

dişahın yanında bir meclis ulaşabiliriz. Soruda Türkçe, Arap-
kurularak halkın yönetime ça ve Farsça karışımı olan Os-
katılımını sağlamaya denir. manlıcanın kullanım alanlarından
(Tek kişi+Halk) 17. (II) Şehzadelerin sancağa gönde-
bahsediliyor. Arapçanın uluslara- rilmesi uygulamasına son veril-
✔✔ Cumhuriyet: Ulusun ege- rası ilişkilerde kullanımının diğer mesi ve (III) Osmanlı ailesinin en
menliğini kendi elinde tuttu- dillerden fazla olduğundan bah- yaşlı ve olgun üyesinin tahta geç-
ğu ve bunu belirli süreler için sedilmemiştir. mesi kuralının getirilmesi Osmanlı
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

seçtiği milletvekilleri aracılı- Devleti’nde, padişahların yetişme

Cevap C
ğıyla kullandığı devlet biçimi. biçiminde değişiklik olduğunu
(Halk) gösterir. (I) Divanın sarayda değil
●● Osmanlı’da yönetim biçimle- 13. Hem Osmanlı Devleti’nde hem de Babıali’de yani sadrazam kapısın-
rinden mutlakiyet ve meş- Selçuklu Devleti’ndeki ortak özel- da toplanmaya başlaması ile pa-
rutiyet uygulanmıştır. likler arasında; ülkenin hükümdar dişahların yetişme biçiminde de-
ailesinin ortak malı olması anla- ğişiklik olduğunu söyleyemeyiz.
Cevap D yışı ve toprağın gelirlerine göre
parçalara ayrılması uygulaması Cevap D

5 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

18. Osmanlı Devleti’nde, I. öncüldeki almaz bütün kent ve kasabalarda içinde zanaatkâr yetiştirmek

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

kimin tahta geçeceğinin önceden halka cülusum bildirilsin...” ✔✔ Esnaf arasında birliği sağla-
belirtilmemiş olması taht kavgala- Bu fermandaki ifadelere göre Os- mak
rına neden olmuştur. II. öncüldeki manlı Devlet yönetimiyle ilgili B,
hanedan ailesinden en büyük ve ✔✔ Kaliteli mal üretmek
C, D ve E seçeneklerine ulaşıla-
en olgun olanın tahta geçmesi bilir. (Seçeneklerle ilgili anahtar ✔✔ Devlet ve esnaf arasında iş
kuralının konulması ise taht kav- kelimeler metinde koyu renkle be- birliği sağlamak, kâr oranla­
gasını engellemeyi amaçlamış- lirtildi.) Fakat Osmanlı Devleti’nde rını tespit etmek (ehl-i hibre
tır. III. öncüldeki kız çocuklarının aristokratik bir yönetim biçimi denen bilirkişi)

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
tahta geçme hakkının olmaması olduğu bilgisine metinde yer ve- ✔✔ Üyelerine kredi sağlamak
kız çocuklarının taht kavgalarına rilmemiştir. Aristokratik yönetim ✔✔ Muhtaçlara yardım yapmak
karışmasını engeller. soylu egemenliğine dayalı yöne-
tim biçimidir. Osmanlı’da dikey ✔✔ Üyeleri arasında haksız re-
Cevap A kabeti önlemek
hareketlilik söz konusudur. Bir
devşirme dahi sadrazamlık maka- ●● Ahi Teşkilatının toplumun
19. Osmanlı Devleti’nde taht kav- mına kadar çıkabilir. bütün eğitim öğretim faaliyet-
galarının yaşanması; lerini yürütmek gibi bir görevi
Cevap A
✔✔ Y
abancı devletlerin Osmanlı yoktur.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

iç işlerine karışmasına Cevap C
3. Fatih Sultan Mehmet tarafından
✔✔ M
erkezî otoritenin zayıflama- yazılı kanun hâline getirilen ve
sına devletin parçalanmasını önlemek
✔✔ T
ahta geçme usulünün de- amacıy­la padişahlara tanınan
ğiştirilmesine kardeşlerini öldürebilme yet­kisi, I.
Ahmet Dönemi’nde kaldırılmış- 7. Lonca Esnaf Teşkilatı: Lonca
✔✔ G
üçlü olanın tahta geçmesi-
tır. I. Ahmet çıkardığı bir kanunla sisteminin temeli Anadolu Selçuk-
ne ortam hazırlamıştır.
lu Ahilik Teşkilatından gelmiştir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Osmanlı hanedanının ekber ve
●● aht kavgalarının yaşanma-
T Çırak-kalfa-usta anlayışı içinde
erşed olanının (büyük ve akıllı)
sının parlamenter sisteme zanaatkâr yetiştirmeyi ve esnaflar
tahta geçme­sine karar vermiştir.
geçilmesine ortam hazırla- arasında birliği sağlamayı amaç-
dığını söyleyemeyiz. Parla- Cevap A lamışlardır.
menter Sisteme II. Abdülha-
mit Dönemi’nde geçilmiştir. Cevap A
4. Osmanlı, Muharrem Kararname-
Cevap C si ile Osmanlı borçlarını ödeye-
meyecek durumda olduğunu ilan 8. Osmanlılar'da esnaf teşkilatıyla il-
etmiş, bunun üzerine alacaklı gili olarak A, B, C ve E seçenekle-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

devletler tarafından Duyun-u rinde verilen bilgiler doğrudur. Fa-

TEST - 4 Umumiye Teşkilatı II. Abdülha- kat esnafı denetlemek nişancının
ÇÖZÜMLER
mit Dönemi’nde kurulmuştur. görevleri arasında yoktur. Nişancı
Duyun-u Umumiye İdaresi 24 divan üyesi olup padişahın tuğra-
1. I. Ahmet çıkardığı bir kanunla Temmuz 1923 Lozan Barış Ant- sını çekerdi. Türk-İslam devletle-
Osmanlı hanedanının ekber ve laşması ile kaldırılmıştır. rinde pazarlarda fiyatları, tartı ve
erşed olanının (büyük ve akıllı) ölçü aletlerini, üretilen ve satılan
Cevap A malların kalite­sini denetleyen gö-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

tahta geçme­sine karar vermiş-

tir. Böylece tahta hükümdarın revli Muhtesipdir.
kardeş­leri de çıkabilmişlerdir. Cevap D
I. Ahmet Dönemi’nde “Kafes
usulü” getirilerek şehzadelerin 5. Osmanlı Devleti dirlik sistemiyle,
sancağa çıkma geleneği tama- (I) sipahinin geçimini karşılamayı, 9. Avrupa XVII. yüzyıl boyunca daha
men engellendi. Taht kavgaları ilk (II) büyük bir askerî güce sahip büyük boyutlu bir sana­yiye geç-
dönemlerde ortadan kalktı fakat olmayı sağlayarak hazinenin yü- mek ve lonca düzeyindeki üreti-
şehzadeler devlet yönetimi ile künü azaltmaya çalışmıştır. (III) mi aşmak için uğ­raşmış ve XVIII.
KARA KUTU YAYIN

ilgili tecrübe edinmemiştir. kapıkulu askerlerinin maaşları yüzyılda bunu gerçekleştirmiştir.

KARA KUTU YAYIN

dirlik sisteminden değil hazineden Avrupa, sanayi toplumuna doğru

Cevap D
karşılanırdı. yol alırken tarım üretimi azalmış
Osmanlı Devleti’nden tarım ürün-
2. Osmanlı Devleti’nde bir padişah Cevap D leri almaya başlamıştır.
tahta çıktığında beylerbeyleri, Verilen bu bilgilerin B, C, D ve E
sancakbeyleri ve kadılara genel- seçeneklerindeki yargılara ne-
likle aşağıdaki ifadeleri içeren bir den olduğunu savunabilir. Fakat
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

ferman gönderilirdi: verilen gelişmelerin Osmanlıda

6. Erken Osmanlı Dönemi’nde Ahi
“Allah’ın yardımıyla saltanat be- ipek ve baharat yollarının önem
Teşkilatı’nın Görevleri
nim oldu. Bugün vezirler, ulema ka­zanmasına neden olduğu sa-
ve büyük küçük bütün makam sa- ✔✔ Her iş kolunda esnaf daya- vunulamaz. İpek ve Baharat yol-
hiplerinin ittifakıyla bana atalarım- nışması sağlamak ları Coğrafi Keşifler sonrası önem
dan kalan sultanlık tahtına otur- ✔✔ Kaliteli mal ve hizmet üretil- kaybetmiş, Atlas Okyanusu önem
dum. Adıma hutbe okunmuş ve mesini sağlamak kazanmıştır.
sikke kesilmiştir. Bu fermanı alır ✔✔ Çırak-kalfa-usta anlayışı Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 6

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

10. Dirlik Osmanlı Devleti’nde toprak III. Nikâh sözleşmelerinde yük-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

sistemi ile ilgilidir. Lonca ve Be- sek miktarda mehir takdir edilmiş TEST - 5
desten esnaf ve sanatkârlarla il­ kadınlara rastlanması kadınların ÇÖZÜMLER
gilidir. ekonomik hayattaki aktifliği ile ilgi-
Lonca: Esnaf Teşkilatı li değildir. Mehir olarak kadınlarda
1. Osmanlı Devleti’nde; İpek ve
para var fakat ekonomik hareket-
Bedesten: Çarşı türü (Kapalı Baharat yollarının önemini kay-
lilik (aktiflik) yok.
Çarşı) betmesi, yabancılara kapitülas-
Cevap C yonlarla ayrıcalıklar tanınması,
Cevap D

İNFORMAL YAYINLARI

11. Osmanlı Dönemi’nde bir ustanın
yanında çalışan çıra­ğın o işte
ustalaştığı ve işi yapmada ehliyet
sahibi ol­duğunu gösteren belge
icazettir.
Hüccet: Delil, burhan, senet an-
lamına gelir.
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
Osmanlı deniz taşımacılığının
yetersiz olması, Osmanlı sana-
yisinin rekabet gücünü giderek
yitirmesi yer­li tüccar kesiminin
ekonomide güçlenmesini engel-
15. Narh; tüketiciyi korumak amacıy-
la, özellikle zorunlu gereksinim lemiştir. Üretimin tarıma dayalı
olması yerli tüccarların güçlenme-
maddeleri için devletçe saptanan
sini engelleyen bir durum değildir.
fiyattır.
Osmanlı Devleti’nde narh sistemi Cevap B

KARA KUTU YAYIN

Cevap C içinde bir malın nitelikle­ri ve piya-
sa fiyatının belirlenmesi ile haksız 2. Osmanlı ülkesinde, tımar sistemi
12. Avarız (Tekâlif-i Örfiye) Vergisi: rekabetin önüne geçmek ve tü- güvenlik, maliye, askerlik ve ta-
Büyük felaketlerde ve savaş gibi keticiyi korumak amaçlanmıştır. rım faaliyetlerinin düzenli biçimde
olağanüstü durumlarda alınan Narh sisteminde herkesi eşit ge- yürütülmesini sağlamıştır. Tımar
vergidir. Malikâne, Paşmaklık, lir düzeyine kavuşturmak gibi bir sistemi öncelikle tarımla ilgili olup
Yurtluk ve Mukataa Osmanlı top- amaç yer almaz. ticaretle doğrudan bir ilgisi yoktur.
rak sisteminden miri araziler içeri-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
sinde yer alır. Cevap C
Cevap C
Cevap A
3. Osmanlı maliyesinde ver­gilerin
13. Osmanlı Devleti’nde Alınan Ver- şer-i ve örfi olarak ayrılması, hu-
giler 16. İlk kapitülasyonlar Kanuni kuk sisteminde şer-i ve örfi hu-
Dönemi’nde Fransa’ya veril- kuk olarak ikili bir yapının bulun-
✔✔ Ağnam Vergisi: Hayvan sa-
miştir. Kapitülasyonlar Osman- masından kaynaklanmaktadır.
yısına göre (Koyun ve keçi)
alınan vergidir. lı Devleti’nin gelişme yıllarında Cevap C
(Yükseliş Dönemi’nde) sorun
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Öşür (Aşar): Müslümanlar-

olmamıştır. Hatta Osmanlı, Hristi-
dan alınan ürün vergisidir.
yan birliğini parçalamak, Akdeniz
Oran 1/10 4. Osmanlı iktisadi anlayışının oluş-
ticaretini canlandırmak gibi kaza-
masında, örf, (geçmişten gelen
✔✔ Haraç: Gayrımüslimlerden nımlar elde etmiştir. Daha sonraki
uygulamalar) din, (İslamiyet,
alınan ürün vergisidir. Oran dönemlerde ise antlaşmaları yap-
Hristiyanlık gibi dinlerin etkisi)
1/5 tığı devletler karşısında siyasal
coğrafya (fethedilen yerlerdeki
✔✔ Cizye: Hristiyan erkeklerden gü­cünün giderek azalması ile
önceki uygulamalar ve üretilen
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

askerlik yapmadıkları için sorun olmuştur.

ürünler) etkili olmuştur.
alınan can ve mal güvenliği Cevap C
(kafa) vergisidir. Kadınlar, Cevap E
çocuklar ve yaşlılar ödemez-
di.
●● Zeamet: Vergi türlerinden 5. Öşrün toplanmasının mültezim-
değildir. Yıllık geliri 20 bin lere bırakılması sonucu mülte-
17. Sözlükte “yazma, kaydetme, def- zimlerin halktan daha fazla vergi
akçe ile 100 bin akçe ara-
tere geçirme” anlamına gelen almaya çalışmaları, tımar siste-
sında olan topraklardır. Orta
tahrîr kelimesi terim olarak, Os- minin bozulması ile üretim den-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

dereceli devlet memurlarına

manlı maliye teşkilâtında vergi- gesinin bozulması ekonominin
verilirdi.
lerin ve bu vergileri verenlerin bozulmasında etkili oldu. Asakir-i
Cevap E ismen tespiti için değişik dönem- Mansure-i Muhammediye’nin ku-
lerde farklı şehirlerde gerçekleş- rulmasının Osmanlı Devleti’nde
14. I. Tereke defterlerinde; büyük mik- tirilen sayımları ve bu sayımların ekono­mik durumun bozulmasın-
tarda nakit parası, borcu ve ala- kaydedildiği defterleri ifade eder. da doğrudan bir etkisi yoktur.
cağı olan kadınların bulunması II. Osmanlı Devleti’nin klasik döne- Cevap C
İNFORMAL YAYINLARI

Zenginlerin haremlerinde kumaş

İNFORMAL YAYINLARI

minde vergilendirilebilir nüfus

ve mücevherat satan kadınların ve gelir kaynaklarını tespit ede-
olması Klasik Dönem Osmanlı bilmek amacıyla gerçekleştirilen 6. Osmanlı Devleti’nde, I. Avrupa
eko­nomik hayatında kadınların sayım işlemine tahrir denir. mallarının ülkeye girmesi, II. tica-
da aktif olduğunu göster­mektedir. ret yollarının değişmesi, III. esnaf
Cevap C
Kadınların kumaş, mücevherat teşkilatının bozulması ekonomiyi
satması, borç ve alacaklarının olumsuz yön­de etkilemiştir.
olması kadınların ekonomik ha-
yatta aktifliğini gösterir. Cevap E

7 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

7. Osmanlı Devleti’nin, XVI. yüz- 12. Tımar sisteminin bozulması, ilti- ✔✔ Askerlere padişah değişimin-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

yıldan itibaren karşılaştığı eko- zamın yaygınlaşmasına neden de dağıtılan cülus bahşiş­leri
nomik sorunları aşmak için ger- olmuştur. XVII. yüzyılda Osmanlı (tahta çıkma ikramiyesi)
çekleştirdiği uygulamalar Devleti, iltizam usulünde yaptığı ✔✔ Bayındırlık ve imar faaliyetle-
✔✔ Gelir kaynaklarının işletim bi- değişiklikle yüklü bir peşin öde- rine harcanan paralar
çimlerini değiştirme meyi de öngören malikâne usu-
lünü getirmiştir. Buna göre muka- ●● Tımarlı sipahilerin gereksi-
✔✔ Aynî gelir kaynaklarını nakdî taalar mültezimlere daha önceki nimlerinin karşılanması hazi-
hâle çevirme gibi üç yıllık sürelerle değil, sü- ne giderleri arasında yer al-
maz. Bu gereksinimler tımar

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Olağanüstü vergileri düzenli rekli olarak ihale edilmeye baş-
hâle getirme lanmıştır. Devlet uygulamadaki sistemi içerisinden karşılanır.
✔✔ Madeni paraların ayar ve bu değişiklikle nakit para ihtiyacı- Cevap E
ağırlıklarını düzenleme nı karşılamak ve hazineye daha
fazla gelir sağlamak istemiştir.
●● Tedavül: (Para, çek vb.) 17. Osmanlı Devleti’nde Mirî Top­
Kullanımda olma, elden ele Mukataa: Geliri doğrudan doğru- rak Yönetiminin Özellikleri
geçme, dolanımda olma ma- ya veya mültezimler aracılığı ile
devlet hazinesine giren toprak- ✔✔ Vergi karşılığı köylüye verilir.
nalarına gelir. Ekonomik so-
runları aşmak için gerçekleş- lardır. ✔✔ Köylü toprağı işlemek zorun-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

tirilen uygulamalar arasında
yabancı paraların tedavülü-
nü yasaklama yer almaz.
Cevap E
8. Benim altınla doldurduğum ha-
zineyi, torunlarımdan her kim
İNFORMAL YAYINLARI
dadır.
Cevap C
✔✔ Köylü vergisini ürün üzerin-
den öder.
13. Osmanlılarda devletin vergi ge- ✔✔ Köylünün ölümünden sonra
lirlerini toplama yetkisini belirli bir toprağı oğlu işlete­bilir.
süre için ve açık artırma yoluy- ✔✔ Köylü toprağı habersiz terk
la (ihale) devretmesi, bu yetkiyi edemez, sebepsiz olarak üç

İNFORMAL YAYINLARI
alanların da ver­giyi devlete öde- yıl boş bırakamaz.
doldurabilirse kendi mührü ile
yerek karşılığını vergi yükümlüsü ✔✔ Köylü toprağı satamaz, vak-
mühürlesin, aksi hâlde Hazine-i
kişi­lerden alması usulüne iltizam fedemez ve devredemez.
Hümayun benim mührümle mü-
sistemi denir.
hürlensin.” diye va­siyette bulunan ●● Miri toprağın mülkiyeti topra-
ve hiçbir Osmanlı sultanı hazineyi İhale ile belirlenen sistemde vergi ğı işleyene değil mülkiyeti
tam dolduramadığı için hazine- kaynağı araziye mukataa, ihale devlete aittir.
nin kapısında daima onun mührü sistemine iltizam, bu işi alan kişi-
kullanılan padişah Yavuz Sultan lere ise mültezim denir. Cevap D
Selim’dir. Cevap C
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap E 18. Osmanlı Devleti’nde mirî toprak

rejimi çerçevesinde köy­lünün;
14. 1900-1914 yılları arasında, Os- toprağı habersiz terk etmemesi,
9. Osmanlı Devleti’nde kullanı­lan sebepsiz olarak üç yıl boş bırak-
para çeşitleri manlı İmparatorluğu’nda kâğıt
para basma yetkisi Osmanlı maması ve ürettiği ürünün vergi-
Guruş, Gümüş, Mecidiye, Altın Bankasına aittir. Osmanlı Banka- lerini öde­mesi beklenirdi. Köylü
Lira, Kaime, Sikke, Mangır, Akçe, sı yabancı sermayeli ilk bankadır. toprağı satamaz, vakfedemez ve
Metelik… devredemezdi. Ölen kişinin top-
İNFORMAL YAYINLARI

Merkezi Londra’dadır.
İNFORMAL YAYINLARI

Şegel: Hititlerin para birimidir. rakları oğullarına geçerdi.

Cevap B Miri arazi ile ilgili verilen açık-
Cevap D
lamaya baktığımızda toprağın
15. Osmanlı Devleti’nde, sarraf gele- mülkiyeti köylüye ait değildir. Top-
10. 19. yüzyılda (1844) Osman- neğinden bankacılığa 19. yüzyıl- rağın mülkiyeti devlete aittir.
lı Devleti’nde Abdülmecit dan itibaren geçilmiştir. Kullanım hakkı köylüye aittir.
Dönemi’nde kullanılan ilk kâğıt Toprağın köylü tarafından satıla-
para kaimedir. Bank-ı Dersaadet (1847)
maması, devredilememesi özel
Bank-ı Osmani (1856)
mülkiyetin yaygınlaştırıldığı anla-
KARA KUTU YAYIN

Cevap A
KARA KUTU YAYIN

Ziraat Bankası (1888) yışını göstermez.

Bank-ı Osmani Şahane (1863)
Cevap A
11. Osmanlı Devleti’nde esnafı de- Cevap B
netleyen, üretimin kaliteli yapılıp
yapılmadığını ve belirlenen fiyat- 19. Osmanlı Toprak Rejiminin Özel-
lara uyulup uyul­madığını kontrol 16. Osmanlı Devleti’nin Hazine Gi- likleri
eden görevli Muhtesip’tir. derleri Toprak mülkiyeti devlete ait olup
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Sakalar: Ordunun su ihtiyacını ✔✔ Devlet memurlarına ödenen kullanma hakkı reayanındır. Re-
karşılayan sınıftır. maaşlar aya toprağın kullanma hakkını
çocuklarına mi­ras olarak bıraka-
Bostancılar: Saray ve köşklerin ✔✔ Kapıkulu askerlerine ödenen
bilirlerdi. Tımar sisteminin esasını
korunmasında görevli askerlerdir. ulufeler (üç ayda bir verilen
teşkil etmektedir. Toprak sebepsiz
Subaşı: İdari birimlerde asayişten maaş) ve ulemaya (bilim
yere boş bırakılmaz. Hem toprak
sorumludur. adamlarına) ödenen maaşlar
hem ürün üzerinden vergi ödenir-
Cevap B ✔✔ Savaş masrafları ve donan- di.
ma giderleri

Tarihin Kara Kutusu 8

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

Toprağın ekip biçilmesi sipahinin ✔✔ Orta dereceli devlet memur- (Yıllıklı) Eyaletler ise tımar sistemi

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

görevi değildir. Sipahilerin; Köy- larına verilirdi. Kadı, Kale ko- yerine iltizam sisteminin uygulan-
lünün güvenliğini ve düzeninin mutanı, Divan Kâtibi, Divan dığı eyaletlerdir. Mısır, Bağdat,
sağlanmasında, üretim araçlarının Çavuşu vb. Cezayir vb.
temininde, ihtiyaçların karşılanma- C) Tımar Cevap A
sına yardım etmek gibi sorumluluk-
✔✔ Yıllık geliri 3- 20 bin akçe
ları vardı.
arasında olan topraklardır.
Cevap A 8. Osmanlı Devleti’nde fethe­dilen
✔✔ I. Murat Dönemi’nde tımar topraklar üzerinde tımar sistemi-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
sistemi uygulanmaya baş­ nin uygulanma nedenleri ara-
landı. sında;
✔✔ Tımar sistemi içinde köylüye ✔✔ Fetih hareketlerini hızlandır-
dağıtılan toprağa çift den­ mak
TEST - 6 miştir. Osmanlılarda tımar
sistemi çerçevesinde kullanı-
✔✔ Merkezi yönetimi güçlendir-
ÇÖZÜMLER mek
lan çift veya çiftlik ifadesi, bir
çift öküzle bir yılda işlenebi- ✔✔ Ayni vergileri doğrudan tahsil
1. Dirlik: Gelirleri devlet hizmet- lecek araziyi ifade eder. etmek
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

leri veya atlı asker (tımarlı si- ✔✔ Taşra yönetimini yeniden ya-
pahi-cebelu) yetiştirmek şartıyla, Cevap A
pılandırmak yer alır.
komutanlara ve yüksek devlet
memurlarına dağıtılan topraklar- ●● Hassa ordusu Türk İslam
4. Dirlik, hizmet karşılığı olarak dev-
dır. Gelirle­rine göre Has, Zeamet Devletleri’ndeki ordu bir-
let görevlilerine verilen ve yıllık
ve Tımar olmak üzere üç bölüme liklerindendir. Osmanlı'da
gelirlerine göre bölümlere ayrılan
ayrılır. kapıkulu askerlerine benze-
araziler büyükten küçüğe doğru
tilebilir. Tımar Sisteminin uy-
Cevap A has, zeamet ve tımar olarak sı-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
gulanmasından yetişen as-
ralanır.
keri sınıf tımarlı sipahilerdir.
Has: Yıllık geliri 100 bin akçeden
fazla olan topraklardır. Cevap C
2. Dirlik: Gelirleri devlet hizmetleri Zeamet: Yıllık geliri 20 bin akçe
veya atlı asker (tımarlı sipahi- ile 100 bin akçe arasında olan 9. Osmanlı Devleti’nde, toprakların
cebelu) yetiştirmek şartıyla, ko- topraklardır. boş bırakıl­masına izin verilme-
mutanlara ve yüksek devlet me- Tımar: Yıllık geliri 3- 20 bin akçe mesinin nedenleri arasında; I.
murlarına dağıtılan topraklardır. arasında olan topraklardır. ürün üzerinden vergi alınması,
Gelirle­rine göre dirlik türleri Has, II. üretimin tarıma dayalı olması,
KARA KUTU YAYIN

Cevap E
KARA KUTU YAYIN

Zeamet ve Tımar olmak üzere üç III. fethedilen toprakların padi-

bölüme ayrılır. şaha ait olması anlayışı yer alır.
Vakıf arazi dirlik türlerinden de- 5. Feodal sistemde ekonomi tarı- Fethedilen toprakların padişaha
ğildir. Sosyal kurumların ihtiyaç- ma dayalıdır. XVI. yüzyılın ikin- ait olması anlayışından hareketle
larının karşı­lanması için ayrılmış ci yarısından itibaren Osmanlı toprak boş kalırsa üretim yapıla-
topraklardır. (Cami, medrese…) Devleti’nde toprak düzeninin bo- maz, üretim yapılamazsa ürün
zulmasıyla toprak mülkiyetinin üzerinden vergi alınamaz.
Cevap B
yaygınlaş­ması feodal yapının
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap E
güçlenmesine ortam hazır­
3. Osmanlı Devleti’nde dirlik çeşitle- lamıştır.
ri Has, Zeamet ve Tımar olmak 10. Verilen metne baktığımızda Os-
Cevap B
üzere üç bölüme ayrılır. manlı Devleti’nin büyük çiftlik­lerin
A) Has kuruluşunu teşvik etmesinin ne-
6. Osmanlı kanunnamelerinde “Sa- denleri arasında;
✔✔ Yıllık geliri 100 bin akçeden
ban giren yer mülk ol­maz.” şek- ✔✔ Kullanılmayan arazileri tarı-
fazla olan topraklardır.
linde tanımlanan durumla C seçe- ma kazandırmak (mevat, ölü,
✔✔ Padişaha, şehzadelere, neğinde verilen toprağın sadece tarım dışı kalmış arazilerin
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

hanedan üyelerine, divan kullanım hakkının köylüde olması kullanılması)

üyele­rine beylerbeyi ve san- anlayışının örtüştüğünü söyleye-
cak beylerine verilirdi. biliriz. Sabanın girdiği yerin tarım ✔✔ Tarımsal üretimin artmasına
arazileri olduğu, mülk olamayaca- zemin hazırlamak (büyük
✔✔ Gelirinin her beş bin akçesi
ğı vurgulanmış. tarımsal işletmelerin kurul-
için (kılıç hakkı) cebelü de-
ması)
nilen bir atlı asker beslemek
Cevap C ✔✔ Yeni istihdam alanı yaratmak
zorundaydılar.
(yeni kurulan çiftliklerde iş
B) Zeamet
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

7. XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde gücüne ihtiyaç duyulması)

✔✔ Yıllık geliri 20 bin akçe ile
eyaletlerin salyaneli ve salyanesiz ✔✔ Kamu hizmetleri için kaynak
100 bin akçe arasında olan
olarak gruplandırılmasında tımar sağlamak (çeşitli vakıfların
topraklardır.
sisteminin her bölgede uygulan- inşa edilmesi) yer alır.
✔✔ Gelirinin her beş bin akçesi maması gösterilebilir. Salyanesiz
için (kılıç hakkı) cebelü de- ✔✔ Verilen bilgilerden büyük çift-
(Yıllıksız) Eyaletler tımar sistemi-
nilen bir atlı asker beslemek liklerin kurulması ile yabancı
nin uygulandığı eyaletlerdir. Ana-
zorundaydılar. sermaye yatırımlarının ge-
dolu, Rumeli, Sivas vb. Salyaneli
liştirmek istendiği bilgisine

9 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

ulaşamayız. ✔✔ Bulunduğu bölgenin güvenli- Paragrafta ilgili yerlerde belirtilen

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ğini, düzenini sağlamak ifadelerden tımar sisteminden
Cevap A
✔✔ Bölgesinde üretimi artıracak askerî, mali, ekonomik ve idari
tedbirler almak, üretim araç- alanlarda yararlanıldığını söyle-
11. Tımar Sisteminin Özellik­leri larını temin etmek yebiliriz.
✔✔ Köylünün şikâyet hakkının ✔✔ Savaş zamanı cebelü deni- Cevap D
olması len askerleriyle orduya ka­
✔✔ Köylünün vergi yükümlülüğü- tılmak 18. Tımarlı sipahilerin özellikleri
nün olması

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
●● Kapıkulu askerlerine ulufe arasında;
✔✔ Köylünün üretimini artırması dağıtımı merkez hazineden ✔✔ Savaşta Anadolu ve Rumeli
için dirlik sahibinin ön­lemler yapılır. Tımar sistemi içeri- beylerbeyinin komutasında
alması sinde eyalet askerlerinin (tı- sağ ve sol kanatlar oluştur-
✔✔ Köylünün toprağı kullanma marlı sipahilerin) ihtiyaçları ma
hakkını miras bırakabil­mesi karşılanır.
✔✔ Barış zamanında bulunduk-
✔✔ Toprağın köylü tarafından Cevap A ları bölgenin güvenliğini sağ-
satılamaması, devredileme- lama
mesi 15. Osmanlı Devleti’nde, toprağın ✔✔ Kendilerine ayrılan tımar top-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

●● Bu sistemde toprağın mülki- tımar sistemiyle işletilmesi, köy­ raklarında oturmak zorunda
yeti devlete, kullanım hakkı lülere bırakılan toprağın mülki- olma
çiftçiye, köylünün devlete yetinin devlete ait olması büyük ✔✔ Atlı asker yetiştirme yer alır.
vermesi gereken vergi ise toprak sahiplerinin ortaya çıkma-
●● Tımarlı sipahiler merkeze
dirlik sahibine aittir. Köylü- sını ve Avrupa’dakine benzer fe-
bağlı eyaletlerde dirlik sahip-
nün, dirlik sahibinin malı sa- odal siste­min görülmesini engel-
lerinin
yılması gibi bir anlayış söz lemiştir.
konusu değildir. beslediği atlı askerlerdir. Bu as-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap C kerlere cebelü adı verilirdi. Os-
Cevap B manlı ordusunun çoğunluğunu
16. Eyalet Askerleri (Tımarlı Sipa- oluştururlardı. Hepsi atlı olup dev-
12. Toprağını arka arkaya üç yıl ek- hiler) letten maaş almazlardı. Mas-
meyerek boş bırakan köylünün rafları dirlik sahipleri tarafından
✔✔ Merkeze bağlı eyaletlerde
toprağının elinden alınıp bir karşılanırdı (Köylülerden alınan
dirlik sahiplerinin beslediği
başkasına veril­mesi ve köylü- vergilerle).
atlı askerlerdir. Bu askerlere
nün, toprağını değil, toprağı iş- cebelü adı verilirdi. Cevap E
leme hakkını ço­cuklarına miras
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

olarak bırakabilmesi Osmanlı ✔✔ Osmanlı ordusunun çoğun-

Devleti’nde toprağın kullanımının luğunu oluştururlardı. Hep-
köy­lüye, çıplak mülkiyetinin dev- si atlı olup devletten maaş TEST - 7
lete ait olduğunu gösterir. I. öncü- almazlardı. Masrafları dirlik ÇÖZÜMLER

le baktığımızda ise toprak ve hay- sahipleri tarafından karşı-

vancılıkla uğraşan kişilere yapılan lanırdı (Köylülerden alınan
vergilerle). Askerlik dışında 1. * Tımarlı Sipahiler Osmanlı or-
yardımdan bahsediliyor. Mülkiyet dusunda eyalet askerleri sınıfın-
kavramından bahsedilmiyor. dirlik sahibinin gözetiminde
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

çiftçilikle uğraşırlardı. dadır. Merkeze bağlı eyaletlerde

Cevap E
13. Cebelü: Osmanlı Devleti’nde tı-
mar sa­hiplerinin sefere götürmek-
le yükümlü olduğu atlı asker­lerdir.
Cebeci Ocağı: Ordunun silahla-
rını yapan, tamir ve temin eden
ocaktır.
KARA KUTU YAYIN
dirlik sahiplerinin beslediği atlı
✔✔ Sanat ve ticaret tımarlı sipa- askerlerdir. Bu askerlere cebelu
hilerden yararlanılan alanlar- adı verilirdi.
dan değildir.
* Osmanlı ordusunun çoğunluğu-
Cevap A nu oluştururlardı. Hepsi atlı olup
devletten maaş almazlardı. Mas-
rafları dirlik sahipleri tarafından
17. Tımar sistemi sayesinde devlet
hazinesinden para harca­madan karşılanırdı (Köylülerden alınan

KARA KUTU YAYIN

(mali-ekonomik) her an savaşa vergilerle). Askerlik dışında dirlik

Azaplar: Anadolu’daki bekâr Türk
erkeklerinden oluşurdu. Merkez
ordusunun en önünde savaşır-
lardı.
Sakalar: Ordunun su ihtiyacını
karşılayan sınıftır.
Müsellem: Orhan
sahibinin gözetiminde çiftçilikle
hazır büyük bir atlı birlik (aske-
uğraşırlardı.
ri) yetiştirili­yordu. Toprağın boş
B, C, D ve E Seçeneklerinde ve-
kalması engellenerek üretimin
rilen diğer askeri birlikler Kapıkulu
artı­rılması ve devamlılığı sağlanı-
yordu. (ekonomi-mali) Reayanın Piyadeleri sınıfında yer alırlar.
ödemesi gereken vergileri, dirlik Cevap A
Bey sahibi topluyor ve buna karşı-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Dönemi’nde kurulan atlı birlik lık cebelü adı verilen askerlerin

ihtiyaçları karşılanıyordu. (mali-
Cevap A
ekonomik) Sipahiler bölgelerinin
huzur ve güvenliğinden de (idari)
14. Tımar Sisteminde Dirlik Sahibi- sorum­luydular. Böylelikle devletin
nin Görevleri; merkezi otoritesi, (idari) gücünü
✔✔ Dirliğindeki vergileri topla- ül­kenin en uç noktalarına kadar
mak ulaştırabiliyordu.
2. Osmanlı Devleti’nde tımar sis-
temi içindeki dirlik sahipleri,
topladıkları vergi gelirlerinin
karşılığında şahsen ve varsa ce-
belüleriyle birlikte sefere katılmak
zorundaydı. Bu uygulama ile eya-
let orduları (tımarlı sipahiler)

Tarihin Kara Kutusu 10

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

oluşturulurdu. 7. Acemi Ocağı diğer bir ismiyle giderilmesi için Enderun’a diğer

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Acemi Oğlanlar Ocağı, Osmanlı bir kısmı da kapıkulu (yeniçeri)
Cevap C
İmparatorluğu’nda Enderûn için ocağına asker olması için gönde-
öğrencileri ve başta piyade kısmı rilmiştir… Gulam sistemi ile Kapı-
3. Osmanlı tımar sisteminde dir- olmak üzere kapıkulu ordusunun kulu Ocağı uygulaması benzerlik
liklerle ilgili olan “kılıç” tabirinin ihtiyaç duyduğu askerleri eğitmek göstermektedir.
doğru açıklaması verilen seçe- için kurulmuş olan ocaktır. Osman- Cevap B
nekler içerisinde C seçeneğidir. lı İmparatorluğu’nun tebası olan
Sipahiye başlangıçta tahsis edi- halkların gayrimüslim olanlarının

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
len dirlik ifadesidir. ve özellikle Balkanlar’dan 8-18
Uyarı: Osmanlı Devleti’nin ilk yıl- yaş arasında çocuk ve gençlerin
larında, fetihleri özendirmek için toplanması ile uygulanan devşir- 12. Kapıkulu askerleri, piyadeler ve
fethedilen bölgenin zaman zaman me sistemiyle kaynak sağlanan süvariler olmak üzere iki kısımdan
fetheden ko­mutanlara verilmesi Acemi Ocağı'nda çoğunlukla oluşurdu.
anlayışına kılıç hakkı denir. 2020 asker; bazen de saraya bürokrat Piyadeler: Yeniçeri Ocağı,
KPSS yetiştirilirdi. Acemi Oğlanlar Ocağı, Cebeci
Cevap A Ocağı, Topçu Ocağı, Top Ara-
Cevap C
bacıları Ocağı, Humbaracılar, La-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

4. Pençik sistemi, asker yetiştirmek
için, savaş tutsaklarından beşte
bir oranında ayrılan Acemi Oğlan
adaylarına verilen isimdir. I. Murat
Dönemi’nde 1363’te kurulmuştur.
Pençik oğlanlarının özel eğitime
tabi tutulmaları söz konusu değil-
İNFORMAL YAYINLARI
ğımcılar…
8. Acemi Oğlanlar Ocağı: I. Murat Süvariler: Sipah, silahtar, sağ
Dönemi’nde Kapıkulu ocağına ulufeciler, sol ulufeciler, sağ garip-
(Yeniçeri Ocağına) asker yetiştir- ler, sol garipler
mek için Gelibolu’da kurulmuştur.
Müsellem: Kapıkulu Ocakla-
Kapıya çıkma deyimi ile Yeniçeri
rı sınıfına girmez. Orhan Bey
Ocağına geçebilirlerdi. Buna Be-
Dönemi’nde kurulan ilk düzenli or-
dergah da denir.

İNFORMAL YAYINLARI
dudur. (Yaya ve Müsellem/Süvari)
dir. Acemioğlanlar ocağı sonrası Cevap D
diğer ocaklarda özel eğitimler söz Cevap E
konusudur.
9. Tımarlı Sipahinin Görevleri
Cevap A
✔✔ Üretimi artırıcı tedbirler
almak 13. Kapıkulu askerleri, Piyadeler ve
5. Veziriazam Osman Paşa’nın, 1584 Süvariler olmak üzere iki kısım-
✔✔ Vergilerin toplanmasını sağ-
yılında İran üzerine düzenlenecek dan oluşurdu.
lamak
sefer için, Anadolu’dan kapıkulu
✔✔ Bölgenin güvenliğinden so- Piyadeler: Yeniçeri Ocağı, Ace-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ocaklarında istihdam edilmek

rumlu olmak mi Oğlanlar Ocağı, Cebeci Oca-
vaadiyle asker toplaması Yeni-
ğı, Topçu Ocağı, Top Arabacıları
çeri Ocağının Türk kökenlilere ✔✔ Savaş zamanında beslediği
Ocağı, Humbaracılar, Lağımcılar,
açıldığının göstergesidir. Burada askerlerle orduya katılmak
Saka, Turnalar (posta).
Anadolu’nun, Türklerin yoğun ●● Fethedilen toprakları kay-
olarak bulunduğu bölge olduğunu Süvariler: Sipah, silahtar, sağ
detmek, tapu ve kadastro ulufeciler, sol ulufeciler, sağ garip-
ve Yeniçeri Ocağı’nın kapıkulu işlerini yürütmek, dirlikleri da-
askerlerinin piyade sınıfından ol- ler, sol gariplerdir. Altı bölümden
ğıtmak ve bunları tapu def-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

duğunu bilmemiz gerekir. oluştuğu için altı bölük halkı da

terlerine işlemek divan üyesi denilmiştir.
Cevap A olan nişancının görevidir.
Beşliler: Kapıkulu Ocakları sı-
Cevap D nıfına girmez. Eyalet askerleri
6. 1560 yılından 1620 yılına kadar- sınıfındandır. Sınır boylarındaki
ki dönemde kapıkulu askerlerinin her beş haneden bir kişi seçilerek
10. Kapıkulu Askerleri, piyadeler ve
sayısının artması kapıkulu as- oluşturulmuşlardır.
süvariler olmak üzere iki kısım-
kerlerine önem verildiğini göste- dan oluşurdu. Bu askeri sınıflar Cevap B
rir. Verilen ulufenin ise 1200 yük devletten maaş alan ve sürekli
KARA KUTU YAYIN

akçeden 4000 yük akçeye kadar

KARA KUTU YAYIN

olan askerlerdir. Eyalet askerleri

çıkması hazine giderlerinin art- (tımarlı sipahiler) devletten maaş
masında etkili olmuştur. Tımarlı almazlar.
sipahilere maaş karşılığı toprak 14. 1560 yılından 1620 yılına kadar-
(tımar) verilir. Kapıkulu sayının Cevap D ki dönemde kapıkulu askerlerinin
artması tımarlı sipahi sayısının sayısının artması kapıkulu as-
azalmasında etkili olmuştur. kerlerine önem verildiğini göste-
11. Selçuklularda değişik toplulukla-
rir. Verilen ulufenin ise 1200 yük
Cevap C rın çocukları küçük yaşta alına-
akçeden 4000 yük akçeye kadar
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

rak özel olarak yetiştirilir ve yeterli

çıkması hazine giderlerinin art-
olgunluğa geldiklerinde askere
Not: Bu testin 6. ve 14. soruları masında etkili olmuştur. Tımarlı
alınırlardı. Bu sisteme “gulam”
sehven mükerrer yazılmıştır. So- sipahilere maaş karşılığı toprak
sistemi denilirdi.
runun orijinali 14. sorudaki gibidir. (tımar) verilir. Kapıkulu sayının
Kitabımız ilk revize edildiğinde so- Osmanlı Devleti’nde küçük yaşta artması tımarlı sipahi sayısının
rulardan biri silinecektir. Bilginize. gayrimüslim (Hristiyan) çocuklar azalmasında etkili olmuştur.
alınmıştır. Alınan çocukların bir
kısmı devlet adamı ihtiyacının Cevap C

11 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

15. Humbaracılar: Orduda mermi, edildiği ocaktır. komutanı yeniçeri ağasıydı.

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

bomba ve havan topu yapar ve Humbaracılar: Orduda mermi, ✔✔ Yeniçerilere üç ayda bir ulufe
kullanırdı. I. Mahmut Dönemi’nde bomba ve havan topu yapar ve adlı maaş ödenirdi.
Osmanlı Devleti’ne getirilen Ah- kullanırdı. I. Mahmut Dönemi’nde
met Paşa (Kont dö Boneval) tara- ✔✔ Barış dönemlerinde genelde
Osmanlı Devleti’ne getirilen Ah- İstanbul’da saray çevresinde
fından geliştirilen bir sınıftır. met Paşa (Kont dö Boneval) tara- konuşlanmışlardı.
Lağımcılar: Kaleleri kuşatarak, fından geliştirilen bir sınıftır.
tünel kazıp fitil döşeyerek surları ✔✔ Askerlik harici başka işlerle
Lağımcılar: Kaleleri kuşatarak,
yıkan teknik bir sınıftır. uğraşmazlar ve emekli olana
tünel kazıp fitil döşeyerek surları

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
kadar evlenmezlerdi.
Sakalar: Ordunun su ihtiyacını yıkan teknik bir sınıftır.
karşılayan sınıftır. Acemioğlanlar Ocağı: I. Murat ✔✔ Yeniçeri Ocağı II. Mahmut
Beşliler: Sınır boylarındaki her Dönemi’nde Kapıkulu Ocağına tarafından kaldırıldı.
beş haneden bir kişi seçilerek (Yeniçeri Ocağına) asker yetiştir- ●● Yeniçeri Ocağının kaldırıl-
oluşturulmuşlardır. mek için Gelibolu’da kurulmuştur. ması olayı Vakay-ı Hayriye
Müsellem: Orhan Bey Kapıya çıkma deyimi ile Yeniçeri (hayırlı olay) olarak adlandı-
Dönemi’nde kurulan ilk düzenli or- Ocağına geçebilirlerdi. Buna Be- rılmıştır. Yeniçeri Ocağı’nın
dudur. (Yaya ve Müsellem/Süvari) dergah da denir yerine Avrupa usulünde
Topçu Ocağı: Top dökmek, top “Asakiri-i Mansure-i Muham-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap E mediye” adıyla yeni bir ordu
mermisi yapmak ve topları kul-
lanmakla görevli sınıftır. Osman- kurulmuştur
16. Fetihlerin daha sağlıklı yapılabil- lıda top ilk kez 1389 I. Kosova Cevap B
mesi için Orhan Gazi Dönemi’nde Savaşı’nda kullanılmıştır. Fatih
yaya ve müsellem adı verilen ilk Dönemi’nde Havan ve Şahi topla-
düzenli (daimî) ordu oluşturuldu. rı döküldü. 7. Osmanlı Devleti’nde ölen kişinin
Ordunun geri hizmetinde bulunur- mirasçılarının isteği üzerine kadı
Cevap C tarafından düzenlenen tereke
lardı.
İNFORMAL YAYINLARI

Akıncılar: Sınır boylarında görev
yapan atlı birliklerdir. Türklerden
meydana gelir. Çok hızlı hareket
ederler. Görevleri, düşman ülke-
lerine akınlar düzenleyerek bil-
gi toplamak, orduya yol açmak,
pusu kurulmasını önlemektir.
Cevap C
KARA KUTU YAYIN
İNFORMAL YAYINLARI
defterleri, kişinin taşınır ve ta-
4. Donanma başkomutanına şınmaz bütün malları ile borç ve
Kaptan-ı Derya veya Kaptan alacaklarını içerirdi. Tereke def-
Paşa denirdi. Diğer komutanlara terindeki bilgilere bakarak; kişinin
Reis, deniz askerlerine Levent yaşam standardına, gelir düzeyi-
adı verilirdi. İlk Osmanlı deryabeyi ne, sosyal ilişkilerine ve aile yapı-
Karamürsel Alp’tir. Humbaracı ve sına ait bilgilere ulaşılabilir. Fakat
Cebeci kapıkulu ocağının piyade kişinin fiziki özelliklerine ait (uzun
sınıfındandır. boylu, siyah saçlı, zayıf…) bir ve-

KARA KUTU YAYIN

riye ulaşamayız.
Cevap B
Cevap E
TEST - 8 5. Yeniçeri Ocağı: I. Murat zama-
ÇÖZÜMLER
nında Edirne’de kurulmuştur. Ka- 8. Osmanlı Devleti savaşlarda uğra-
pıkulu Ordusunun en temel, en dığı bazı başarısızlıklar sonrası,
1. Osmanlı Devleti’nde yapılmak is- kalabalık, en önemli bölümüdür. Avrupa’daki gelişmelerden yarar-
tenen yenilik hareketlerini yeniçe- Savaş sırasında Padişahın yanın- lanma düşüncesiyle ilk kez askeri
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

rilerin tutumu engellemiştir da savaşırlardı. Yılda bir elbise, alanda yenilikler yapmıştır.
Önemli İstanbul İsyanları: III. üç ayda bir maaş (ulufe) alırlardı.
Cevap A
Murat, Genç Osman (Yeniçeri Askerlik harici başka işlerle uğ-
Ocağı’nı kaldırmak istediği için raşmazlar ve emekli olana kadar
öldürülmüştür.), IV. Murat ve IV. evlenmezlerdi. 9. Kaptan-ı Derya (Kaptan Paşa):
Mehmet (Vaka-i Vakvakiye - Çınar Tımar (Dirlik) Sistemi: Hazine- Osmanlı donanmasında 1867 yı-
Vakası) zamanlarında oldu. den para harcanmadan büyük ve lına kadar başkomutan anlamın-
güçlü bir ordu kurulurdu. da kullanılan unvandır. Kaptan-ı
Cevap D deryalık 1867’de kaldırılarak Bah-
Lonca Teşkilatı: Esnaf teşkilatı
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

riye Nezareti  kuruldu. En ünlü

2. Enderun: Saray mektebi Yeniçeri ve tımar sisteminin kaptan-ı derya Barbaros Hayrettin
bozulması Osmanlı ordusunun Paşa’dır.
Divan: Devlet işlerinin görüşüldü- zayıflamasında etkili olmuştur.
ğü yer. Cevap B
Cevap D
Kadı: Hukuki işlerden sorumludur.
Defterdar: Maliyeden sorumlu- 10. Günümüzde yıl dönümleri Donan-
dur. 6. Yeniçeri Ocağı
ma Günü olarak kutlanan, Barba-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Yeniçeri: Osmanlı ordusunda bu- ✔✔ I. Murat zamanında ros Hayrettin Paşa komutasındaki
lunan birliklerden biridir Edirne’de kurulmuştur. Osmanlı donanmasının Haçlı do-
Cevap B ✔✔ Kapıkulu Ordusunun en te- nanmasına karşı kazandığı savaş
mel, en kalabalık, en önemli Preveze Deniz Savaşı’dır. 28
3. Cebeci Ocağı: Osmanlı bölümüdür. Savaş sırasında Eylül ülkemizde Türk Denizcilik
Devleti’nde yeniçerilerin ihtiyacı padişahın yanında savaşır- Günü (Donanma Günü) olarak
olan ok, yay, kalkan, kılıç, zırh, tü- lardı. kutlanmaktadır.
fek gibi aletlerin yapıldığı ve tamir ✔✔ Yeniçeri Ocağı’nın en yetkili Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 12

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

11. Kadı Osmanlı Devleti’nde kişiler 14. Osmanlı hukuk sisteminin kay- 2. Lale Devri’nin (1718 -1730) ünlü

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

arasındaki anlaşmazlıkları devlet nağını; şer’i hukuk kuralları, şairi Nedim’dir. Divan şiirinde
adına çözen yetkilidir. Evlenme, eski Türk gelenekleri, fethedilen kendi adıyla anılan bir tarz ortaya
boşanma, miras gibi davala- bölgelerde daha önceki koyan şairdir.
ra bakarlardı. Halkın istek ve uygulamalar oluşturur. Nef’i: 17.yy’daki edebiyatta-
şikâyetlerini dinleyerek bunları ki önemli Hiciv şairlerindendir.
Cevap E
divana iletirdi. Nikâh kıyar ve vakıf Siham-ı Kaza önemli eseridir.
kurulmasını onaylardı. Baki, Nev’i ve Fuzuli 16. yüzyıl

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Cevap E divan edebiyatı şairleridir.
15. Osmanlı Devleti’ndeki İslami hu- Cevap E
kuk (şer-i hukuk); Kur’an-ı Kerim,
12. Kadıların Görevleri ve hadislere dayandırılarak uygu-
✔✔ Kadılar devletten maaş al- lanırdı. Ferman hükümdar buyru-
maz, geçimlerini yaptıkları iş- ğudur. Örfi hukukun oluşmasında
lerle ve baktıkları davalardan etkilidir.
3. Saray içinde bir sanatçı örgüt-
aldıkları harçlarla sağlarlardı. Cevap D lenmesi olan Ehli Hiref’te yer
✔✔ Evlenme, boşanma, miras alan nakkaşlar tarafından üretilen
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

gibi davalara bakarlardı. desenler, imparatorluk sınırları
✔✔ Kadılar bir bölgede 18 ay ile içinde bulunan çeşitli merkez-
16. Mecelle’nin Özellikleri lerdeki sanatçılar tarafından da
3 yıl arasında kalabilirdi.
✔✔ 1926’ya kadar yürürlükte örnek alınırdı. Bu uygulama im-
Amaç: Uygulamadaki terfilerin kaldı. paratorluk sınırları içinde üslup
aksamaması, kadıların halk ile birliğinin sağlanması ve korunma-
✔✔ Bazı İslami hukuk kurallarını
kaynaşmasını engellemekti. sında etkili olmuştur.
düzenli hâle getirdi.
✔✔ Hükümdarın mutlak vekilidir,
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ 1869’da Ahmet Cevdet Cevap B
gelen emir ve fermanları hal-
Paşa’nın başında bulunduğu
ka ileterek defterlere kayde-
bir heyet tarafından hazırlan-
derdi.
dı.
✔✔ Halkın istek ve şikâyetlerini
✔✔ Medeni kanun özelliği taşır.
dinleyerek bunları divana ile- 4. Osmanlılar hat, oyma ve kakma
tirdi. ✔✔ II. Abdulhamit Dönemi’nde
uygulamaya kondu. sanatlarından mimari süslemede
✔✔ Nikâh kıyar ve vakıf kurul- yararlanmışlardır.
masını onaylardı. (noterlik ●● Osmanlı medeni kanunu Me-
celle İslam hukukuna göre Kakmacılık: Ahşap, taş ve metal
KARA KUTU YAYIN

işleri)
KARA KUTU YAYIN

hazırlandığından Müslim üzerine belirli bir desen şekillen-

✔✔ Yargıçlık görevini üstlenerek direrek açılan oyuklara gümüş,
(Müslüman) tebaaya ilişkin
davalara bakardı. (Şer-i ve sedef, altın gibi madenlerin gömü-
kurallar içermektedir. Gay-
Örfi) lerek yapıldığı süsleme sanatıdır.
ri Müslimlere ilişkin kurallar
✔✔ Vergi oranlarını belirler. içermez. Hat sanatı: Arap harfleriyle güzel
✔✔ Vergilerin toplanarak merke- yazı yazma sanatı. Bu sanatla uğ-
Cevap D raşanlara Hattat denir. Bursa Ulu
ze ulaştırılmasını sağlardı.
Camii’nde önemli örnekleri vardır.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap A Oymacılık: Maden, taş, ağaç vs.

TEST - 9 gibi maddelerin yüzeylerini özel
ÇÖZÜMLER
araç-gereçlerle oyarak veya dele-
rek önceden tasarlanan şekil, mo-
13. Osmanlı Yargı Sistemi tif ve cisimleri işleme sanatı.
✔✔ Osmanlılarda yargı şer-i ve 1. Şair Sultanlar Kullandığı Mah- Cevap E
örfi hukuk olarak uygulanır. lası
✔✔ Hükümler, tanıklıklara ve bel- II. Murad Murâdî
gelere dayandırılır.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Fatih Sultan Avnî

✔✔ Yargılama sürecine ilişkin Mehmet
kayıtlar tutulur. 5. Osmanlılar hat ve çini sanatla-
II. Bayezid Adlî rından mimari süslemede yarar-
✔✔ Divan-ı Hümayun, üst
mahkeme işlevi görür. Yavuz Sultan Selimî lanmışlardır. Bursa Ulu Camii’nde
✔✔ Gayrimüslimler kadı mahke- Selim hat sanatının önemli örnekleri
melerine başvurabilir. vardır. Bursa Yeşil Camii’nde, Ye-
Kanuni Sultan Muhibbî
şil Türbe’de, Topkapı Sarayı’nda
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

●● Kadıların atama işlerinden Süleyman

çini sanatının en güzel örnekleri
beylerbeyi değil kazasker verilmiştir
I. Ahmet Bahti
sorumludur. Kazasker ada-
let ve eğitim işlerine bakardı. II. Osman Farisi Minyatür: Soyut resim, pers-
Büyük davalara bakan ka- pektif, derinlik olmadan yapılan
III. Selim İlhami resimlerdir. Kişiler mevkilerine
zaskerler, kadı ve müderris-
lerin atamalarını yapardı. II. Mahmut Adli göre çizilir. Osmanlı mimarisinde
kullanılan bir sanat değildir.
Cevap A Cevap C Cevap D

13 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

6. Soruda açıklaması verilen kültürü- siyasal konular işlenmiştir. 14. Osmanlı Devletinde ilk dört mi-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

müzde özellikle Matrakçı Nasuh Çini: Özel olarak hazırlanmış top- nareli cami olarak bilinen ve
(16.yy) ve Levni (18.yy-surname) rağın sırlanarak çeşitli nakışlarla Sultan II. Murat tarafından yap-
gibi ustalar tarafından icra edilen süslenip pişirilmesiyle ortaya çı- tırılan cami Edirne Üç Şerefeli
bu sanat dalı minyatürdür. Minya- kan süsleme sanatıdır. Cami’dir.
tür ressamlarına nakkaş denilir. İznik Yeşil Cami: İznik Yeşil
Cevap A
Cevap E Camii,  Bursa  ili,  İznik  ilçesinde
bulunan Osmanlı mimarisinin ilk
10. Nakkaş: Osmanlı Dönemi el yaz- örneklerindedir. I. Murat’ın sadra-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
7. Osmanlılarda 19. yüzyıla kadar malarında yer alan minyatürleri zamı  Çandarlı Halil Paşa  tarafın-
fotoğraf sanatı alanında eser yapan sanatçılara verilen addır. dan yaptırılmıştır.
verilmemiştir. Hat, çini, ebru ve Müzehhip: Tezhip işiyle uğraşan- Bursa Ulu Cami: Orhan Gazi
minyatür gibi sanat alanlarında lara Müzehhip denilmiştir. Parkı’nın bulunduğu geniş bir ala-
19. yüzyıl öncesinde de önemli
Hattat: Hat sanatıyla uğraşanlara na, Yıldırım Bayezid zamanında,
eserler verilmiştir.
Hattat denir. 1396-1400 yılları arasında yapıl-
Cevap E Sedefkâr: Sedef kakma yapan mıştır.  Osmanlı camileri arasın-
ustaya  sedefkâr  denilmektedir. da çok kubbeli anıtsal yapıların
Sedef kakmacılık işine  sedefkâri ilkidir.
KARA KUTU YAYIN

8. Hat Sanatı: Arap harflerinin güç-

KARA KUTU YAYIN

denir. İznik Hacı Özbek Cami: Şehrin
lü bir estetikle yansıtıldığı İslami
Neccar: Marangozluk yapan kişi- Lefkekapısı’na giden ana cadde-
sanat dalıdır. Örneklerine sadece
dir. (dülger, doğramacı) nin kenarında, Eşrefoğlu Rûmî
kitaplarda değil; kitabe, seramik
Külliyesi’nin hizasındadır. Üç sa-
kaplar, madenî eşyalar ve mimari Cevap C
tırlık kitabesine göre Hacı Özbek
ögeler üzerinde de rastlanmak-
b. Mehmed tarafından 1333-34
tadır. Ahmet Karahisari, Şeyh
yılında inşa ettirilen yapı, kitabe-
Hamdullah ve Hafız Osman bu
si mevcut en eski Osmanlı eseri
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
sanatın Türk tarihindeki önemli 11. Bursa Yeşil Camisi Çelebi Meh-
olma özelliğini taşımaktadır. 
temsilcileridir. Kûfi, nesih, sülüs met tarafından yaptırılmıştır.
ve ta’lik gibi çeşitleri bulunan Niğde Alâeddin Cami ve Konya Fatih Camii  ve Külliye-
Türk-İslam sanatıdır. Karatay Medresesi Anadolu Sel- si:  İstanbul’un Fatih ilçesinde II.
çukluları Dönemi mimari eserle- Mehmed tarafından yaptırılmış
Tezhip: El yazması kitapları süs- olan cami ve külliyedir.
leme sanatıdır. Özellikle Kuran rindendir.
sayfaları süslenir. 16. yy önemli Cevap C
Cevap B
tezhip sanatçısı Kara Mehmet’tir.
Tezhip işiyle uğraşanlara Müzeh-
KARA KUTU YAYIN

hip denilmiştir
KARA KUTU YAYIN

Minyatür: Soyut resim. Minyatür 15. Osmanlı Devleti’nde ruhsal bo-

12. XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı
perspektif, derinlik olmadan yapı- zuklukların tedavi edilmesi ama-
mimarisi üzerinde Avrupa etkisi
lan resimlerdir. Kişiler mevkilerine cıyla II. Bayezid Külliyesi’nde
görülmeye başlanmıştır. Osmanlı
göre çizilir. Genellikle sosyal ve bulunan şifahane Edirne’de bu-
mimarisindeki Avrupa etkisini (ba-
siyasal konular işlenmiştir. lunmaktadır.
rok ve rokoko mimarisinin özel-
Çini: Özel olarak hazırlanmış top- liklerini) Beylerbeyi Sarayı’nda, Cevap C
rağın sırlanarak çeşitli nakışlarla İshak Paşa Sarayı’nda, Nu-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

süslenip pişirilmesiyle ortaya çı- ruosmaniye Camisi’nde,

kan süsleme sanatıdır. Laleli Külliyesi’nde görmek
mümkündür. 16. Çini: Cami, medrese, türbe ve
Cevap C
Klasik Dönem Osmanlı Mimarisi mescitlerin iç ve dış süsleme-
(1453-1700) örnekleri arasında lerinde kullanılırdı. Selçuklu
9. Hat: Osmanlı Devleti’nde Kara- yer alan Sultan Ahmet Camii Se- Dönemi’nde çini üretim merkezi
hisarlı Ahmet, Hafız Osman ve defkar Mehmet Ağa tarafından Konya iken, 15. yüzyıldan itibaren
Şeyh Hamdullah’ın önde gelen İstanbul’da yapılmıştır. başta İznik olmak üzere Kütahya,
temsilcileri olduğu; kûfi, nesih, sü- Bursa ve İstanbul gibi merkezler
Cevap A
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

lüs ve ta’lik gibi çeşitleri bulunan öne çıkmıştır.

Türk-İslam sanatıdır.
Cevap C
Ebru: Kâğıt süsleme sanatı olan
özel karışımlı suyun içine boya
13. Konya Karatay Medresesi – Ana-
serpiştirilmesiyle yapılan bir
dolu Selçuklu
süsleme sanatıdır.
Tezhip: El yazması kitapları süs- Edirne Üç Şerefeli Cami – Os-
leme sanatıdır. Özellikle Kuran manlı Devleti
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

sayfaları süslenir. 16. yy önemli Erzurum Çifte Minareli Medrese -

tezhip sanatçısı Kara Mehmet’tir. Anadolu Selçuklu
Tezhip işiyle uğraşanlara Müzeh- Selçuk İsa Bey Camisi - Aydıno-
hip denilmiştir ğulları
Minyatür: Soyut resim. Minyatür Sivas Gök Medrese - Anadolu
perspektif, derinlik olmadan yapı- Selçuklu
lan resimlerdir. Kişiler mevkilerine Cevap B
göre çizilir. Genellikle sosyal ve

Tarihin Kara Kutusu 14

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

Çırağan Sarayı: 19. yy da ✔✔ 1891’de II. Abdülhamit’in

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

TEST - 10 İstanbul’da Abdülaziz tarafından emriyle İstanbul Arkeoloji
ÇÖZÜMLER yaptırılmıştır. Seçeneklerdeki Yıl- Müzesi’ni kurmuştur.
dız, Dolmabahçe, Beylerbeyi sa-
Cevap A
raylarının açıklamaları 1. sorunun
1. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin çözümünde yer almaktadır.
yönetildiği yerler Beylerbeyi Sara-
Cevap E 9. XIX. yüzyılda Batılı ülkelerde eği-
yı, Dolmabahçe Sarayı ve Yıldız
tim gören Şeker Ahmet Paşa ve
Sarayı’dır.
Osman Hamdi Bey resim sanatı

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Beylerbeyi Sarayı: 1861-1865 4. Abdülaziz Dönemi Gelişmeleri dalında eserler vermişlerdir.
yılları arasında Sultan Abdülaziz (1861-1876)
✔✔ Osman Hamdi Bey’in Silah
tarafından Sekis Balyan’a yaptı- ✔✔ Abdülaziz Avrupa’ya seyaha- Satıcıları ve Kaplumbağa
rılmıştır. Yapımı sırasında Avrupa te çıkan ilk Osmanlı padişa- Terbiyecisi adlı eserleri ün-
devletlerinden borç alınmıştır. hıdır. lüdür.
Yıldız Sarayı: Sultan III. Selim’in
✔✔ Osmanlı donanması yenile- ✔✔ İlk resim sergisi açan Şeker
(1789­1807) annesi Mihrişah Sul-
nerek dünyanın üçüncü bü- Ahmet Paşa’dır. (1872).
tan için yaptırılmıştır. II. Abdülha-
yük filosu haline getirilmiştir. Abdülaziz Dönemi’nde
mit Dönemi’nde devletin ana sa-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

rayı olarak kullanılmıştır. 31 Mart ✔✔ Kırım Savaşı sonrasında en Avrupa’ya gönderilmiştir.
Vakası’nda yağmalanmış, kısmen büyük borçlanma bu dönem- Cevap D
yakılmıştır. de yapıldı.
Dolmabahçe Sarayı: Abdül- ✔✔ Beylerbeyi ve Çırağan Sa-
10. Edirne Selimiye Cami – II. Selim
mecit Dönemi’nde 1843 yılında rayları inşa edilmiştir.
Dönemi’nde (1568-1575) Mimar
yapımına başlanmış, 1856 yılında ✔✔ Bosna, Hersek, Bulgaristan Sinan tarafından inşa edilmiştir.
kullanıma açılmıştır. Avrupa ve Sırbistan-Karadağ’da is-
sarayları taklit edilmiştir. 1984 Üçüncü Ahmet Çeşmesi – Lale
yanlar çıkmıştır…
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
yılından itibaren müze-saray Devri’nde inşa edilmiştir.
olarak ziyarete açılmıştır Cevap B Dolmabahçe Sarayı- Abdülmecit
Topkapı Sarayı: Fatih Sultan Dönemi’nde 1843 yılında yapımı-
Mehmet tarafından 1478 yılında na başlanmış, 1856 yılında kulla-
Sarayburnu’nda Marmara ve 5. Topkapı Sarayı’nın Özellikleri: nıma açılmıştır.
Boğaz’a egemen bir konumda Fatih Sultan Mehmet zamanında
Cevap B
inşa edilmiştir. Topkapı Sarayı, yapılmış ve zamanla yeni yapılar
Abdülmecit’in Dolmabahçe eklenmiştir. Devletin başkentinde
Sarayı’nı inşa ettirmesine ka- inşa edilmiştir. Padişah ve ailesi- 11. Mimar Sinan’ın ustalık eseri
nin ikametgâhı olmuştur. Divan-ı olarak kabul edilen ve Osmanlı
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

dar yaklaşık 380 yıl idare merkezi

olmuştur. Kutsal Emanetlerin yer Hümayun üyelerinin aileleriyle bir- Klasik Dönemi’nin önemli mimari
aldığı Hırka-i Saadet Dairesi bu- likte oturduğu yer değildir. örneklerinden olan eser Selimiye
radadır. 1924 yılında da müzeye Camii’dir.
Cevap D
çevrilmiştir. Mimar Sinan’ın Bazı Eserleri
(1490-1588)
Cevap D
6. Külliye: Cami etrafında medrese, Hüsreviye Cami (İlk eseri Halep)
kütüphane, hastane, hamam gibi Haseki Cami (İstanbul’daki ilk
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

yapıları içinde barındıran yapılar eseri)

2. Dolmabahçe Sarayı: Abdülme-
topluluğudur. Şehzade Cami (Çıraklık eseri İs-
cit Dönemi’nde 1843 yılında ya-
pımına başlanmış, 1856 yılında tanbul)
Cevap D
kullanıma açılmıştır. Avrupa sa- Süleymaniye Cami (Kalfalık eseri
rayları taklit edilmiştir. Atatürk’ün İstanbul)
ölümünden önce son günlerini 7. Külliye: Cami etrafında medrese, Selimiye Cami (Ustalık eseri
geçirdiği Dolmabahçe Sarayı kütüphane, darüşşifa (hastane), Edirne)
İstanbul’dadır. hamam gibi yapıları içinde barın- Cevap B
dıran yapılar topluluğudur.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap A
Cevap E 12. Bir tarihçinin “Osmanlı Devleti’nde
genellikle bir cami etrafında
3. Topkapı Sarayı: Fatih Sultan kümelenmiş çeşitli tesislerden
Mehmet tarafından 1478 yılın- 8. Osman Hamdi Bey oluşan imaret siteleri hem şehirle-
da Sarayburnu’nda Marmara ve ✔✔ Güzel Sanatlar Akademisinin rin oluşması ve gelişmesinde hem
Boğaz’a egemen bir konumda kurucusu olan Osmanlı res- de ülkenin sosyal ve ekonomik
inşa edilmiştir. Osmanlı Devleti’nin hayatında önemli rol oynamıştır.”
İNFORMAL YAYINLARI

sam ve arkeoloğudur.
İNFORMAL YAYINLARI

XIX. yüzyıla kadar yönetildiği sa- şeklinde tanımladığı yapı külliye-

✔✔ Silah satıcıları ve Kaplum-
raydır. Abdülmecit’in Dolmabahçe dir.
bağa Terbiyecisi ünlü eser-
Sarayı’nı inşa ettirmesine kadar leridir. Külliye: Cami etrafında medrese,
yaklaşık 380 yıl idare merkezi kütüphane, darüşşifa (hastane),
olmuştur. Kutsal Emanetlerin yer ✔✔ Osman Hamdi Bey 1881’de
hamam gibi yapıları içinde barın-
aldığı Hırka-i Saadet Dairesi bu- Osmanlı Devleti’nin ilk güzel
dıran yapılar topluluğudur.
radadır. 1924 yılında da müzeye sanatlar okulu olan Sanayi-i
Nefise Mektebi’ni kurmuştur. Cevap A
çevrilmiştir.

15 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

13. Medreseler ve Kapıkulu Sistemi 16. Osmanlı Devleti’nde, medre- 4. – Medreseler ilk olarak Orhan

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

kuruldukları dönemde önemli hiz- se ve Enderun eğitim kurumları Bey Dönemi’nde İznik’te kuruldu.
metler görmüşlerdir. 17. yüzyıldan içerisinde yer alır. İlk Müderrisi Davud-u Kayseri’dir.
itibaren bu kurumlarda bozulma- Medrese: Medreseler eğitim – Bursa (Muradiye) ve Edirne’de
lar olmuş ve eski etkilerini yitirmiş- ve öğretimin temel kurumudur. (Üç Şerefeli) de medreseler ya-
lerdir. Medreselerde pozitif ders- Medreseler ilk olarak Orhan Bey pılarak eğitim geliştirilmeye çalı-
lere verilen önemin azalması ve Dönemi’nde İznik’te kuruldu. İlk şıldı.
beşik ulemalığı sistemi, kapıkulu müderrisi Davud-u Kayseri’dir. – Fatih Sultan Mehmet tarafından
sisteminde ise başta yeniçerile-
Enderun: Devlet adamı, komutan kurulan, döneminin en üst dere-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
rin isyan girişimleri bu kurumla-
ve sanatkâr yetiştiren bir saray celi medresesi Sahn-ı Seman
rın bozulmasına ve eski etkilerini
okuludur. Sadrazam, vezirler vb. Medresesi’dir.
yitirmelerine örnek gösterilebilir.
buradan yetişenler arasından se- – I. Süleyman Dönemi’nde Os-
Vakıf Sisteminde genel olarak bir
çilirdi manlı Devleti’nin ikinci büyük
bozulmadan bahsedemeyiz.
Sancak: Osmanlı idari birimlerin- eğitim kurumu olan Süleymaniye
Cevap E dendir. Yöneticisine sancak beyi Medreseleri açılmıştır.
denir. Cevap B
Cevap E
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

14. Orhan Bey Döneminde Teşkilat- 5. Osmanlı Medreselerinde Veri-
lanma (Kurumsallaşma) len Dersler
✔✔ Orhan Bey Dönemi’nde, TEST - 11 Medreselerde hem İslami ilimler
Yaya ve Müsellem denen ilk
ÇÖZÜMLER (hadis, fıkıh, Kur’an…), hem de
düzenli ordu oluşturuldu. fenni-pozitif bilimler (tarih, mate-
1. Enderun (İç Saray) matik, astronomi…) okutulmak-
✔✔ İznik’te ilk Osmanlı
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
taydı. Medreselerde heykelcilik-
medresesi açıldı. Müderris ✔✔ Osmanlı İmparatorluğu’nda le ilgili bir ders okutulmamaktadır.
Davud-u Kayseri’dir. devşirme yöntemiyle top-
(Süleyman Paşa Medresesi) lanan çocuklardan, saraya Cevap E
✔✔ İlk divan teşkilatı oluşturuldu. alınanların yetiştirildiği yerdir.
✔✔ Vezirlik kurumu oluşturuldu. ✔✔ Burada Arapça, Farsça ders-
(Atanan ilk vezir Alaaddin leri verilirdi. 6. Sakalar: Ordunun su ihtiyacını
Paşa’dır.) ✔✔ Padişahın güvenilir karşılayan sınıf
✔✔ İllere kadılar ve subaşılar hizmetkârları bu bölümdeydi. Takvim-i Vekayi: İlk resmî gazete
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

gönderildi. ✔✔ Enderun’dan (saray oku- Tuğra: Padişah imzası

✔✔ İlk donanmaya sahip olundu. lundan) yetişen devşirmeler Haraç: Gayrimüslimlerden alınan
(Karamürsel) sadrazam makamına kadar vergilerden biri
yükselme şansına sahip ol- Koçi Bey Risalesi: Kanun ki-
✔✔ İlk gümüş Osmanlı akçesi bu
muşlardır. taplarından biri değildir. Koçi
dönemde bastırıldı.
Cevap B Bey Risalesi (raporu) IV. Murat
✔✔ Vakıf sistemi kurulmuştur. Dönemi’nde devletin kötü gidişatı-
✔✔ Karesi Beyliği’nin alınma- na son vermek için neler yapılma-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

sı ile donanmanın temeli 2. Osmanlı Devleti’nin, genellikle sı gerektiğine dair hazırlanmıştır.

oluşturulmuştur. İlk tersane Hristiyan ailelerin erkek çocukla-
rını asker ve devlet adamı olarak Cevap E
Karamürsel’de kurulmuştur.
yetiştirmek üzere uyguladığı sis-
✔✔ İlk gümüş akçe bastırılmıştır
tem devşirme sistemidir. Aile-
●● Osmanlı Devleti’nde teşkilat- nin rızası alınarak şartlara uygun 7. Takvim-i Vekayi: II. Mahmut
lanma çalışmaları Rumeli’ye her aileden bir çocuk alınmıştır. Dönemi’nde 1831’de hükûmet
geçilmesine, sınırların ge- Bir evde tek erkek çocuk olması tarafından çıkarılan ilk resmi ga-
nişlemesine bağlı olarak hâlinde sisteme dâhil edilmemiş- zetedir.
gerçekleşmiştir. Rumeli’ye
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

tir.
geçmek doğrudan bir teşki- Ceride-i Havadis: 1840’da ya-
latlanma olarak değerlendi- Cevap C yın hayatına atılmıştır. Osmanlı
rilemez. Devleti’nden maddi yardım alarak
devletin yarı resmi organı haline
Cevap C 3. Osmanlı Devleti’nde devşirme
gelmiştir.
usulü çerçevesinde Hristiyan rea-
yanın çocukları, kapıkulu ocakla- Tercüman-ı Ahval: Osmanlı
rına asker yetiştirmek üzere topla- Dönemi’nde Türkler tarafından
İNFORMAL YAYINLARI

çıkarılan ve Şinasi’nin başyazar

İNFORMAL YAYINLARI

nır ve uzun bir eğitim sürecinden

geçirilirdi. Bu eğitim sürecinin ilk olarak çalıştığı ilk özel gazetedir.
15. İstanbul’u fetheden padişah Fatih aşamasında çocuklar Türk aile- Mecmua-i Fünun: Münif Paşa ta-
Sultan Mehmet’tir. İstanbul’da- lerinin yanına verilerek Türk–İs- rafından 1862’de yayımlanmaya
ki ilk medresede Fatih Sultan lam gelenek ve görenekleri başladı.
Mehmet tarafından yaptırılmıştır. öğretilmiş devlete olan bağlılıkla- Tasvir-i Efkâr: Şinasi tarafından
(Sahn-ı Seman Medresesi) rı artırılmıştır. 1862’de çıkarıldı.
Cevap C Cevap B Cevap C

Tarihin Kara Kutusu 16

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

8. Paragrafta verilen bilgilerden 12. Osmanlı Devleti’nde Vakıfların 16. Osmanlı Devleti’nde Düşünce

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

II. Mahmut Dönemi ile ilgi- İşlevleri Alanında Batı Etkisini Yansıtan
li; nazırlıkların, muhtarlıkların ✔✔ Vakfedilen nakitten ihtiyaç Gelişmeler
kurulmasından devlet bürok- sahiplerine borç verilmesi ✔✔ İlk Türk matbaasının
rasisinde yenilikler yapıldığına açılması
ulaşabiliriz. Yeniçeri Ocağının ✔✔ Yerleşim yerlerinin sosyokül-
kaldırılmasıyla yeniliklerin önünün türel ve sosyoekonomik ihti- ✔✔ Yabancı okulların sayıca art-
açılmasından ıslahatların yapıla- yaçlarının karşılanması ması
bilmesi için uygun ortamın sağ- ✔✔ Halkın sağlık, eğitim ve öğ- ✔✔ Avrupa’ya öğrenci gönderil-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
landığına ulaşabiliriz. Yeniçeri retim ihtiyaçlarının karşılan- mesi
Ocağının kaldırılmasından ve ması ✔✔ Devamlı elçiliklerin kurulma-
posta teşkilatının kurulmasından ✔✔ Yol, han, kervansaray gibi sı
merkezî yapının güçlenmesine sosyal hizmet amaçlı bina- ●● Kitap basımında sınırlama-
önem verildiğine ulaşabiliriz. ların yapılması ve işletilmesi ların olması kültürel hayatın
Takvim-i Vakayi adlı ilk resmî ga-
✔✔ Halk sağlığı için Darüşşifa canlanmasını olumsuz etki-
zetenin yayımlanmasından yapı-
(Bimarhane), yoksul ve ihti- ler. Batı etkisi ile gerçekleşen
lan yeniliklerin kamuoyuna duyu-
yaç sahipleri için İmarethane bir durum değildir.
rulduğuna ulaşabiliriz.
(aşevi) kurulması
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

II. Mahmut Dönemi’nde yapılan Cevap C
●● Vakıflar padişahın ve ha-
ıslahatlar halkın istekleri doğrul-
neden üyelerinin hayat
tusunda gerçekleştirilmemiş, 17. Osmanlı Devleti’nde ilk kez resmî
standartlarının yükseltilmesi
padişahın iradesine bağlı olarak bir devlet matbaası kurulmuştur.
için kullanılmaz. Padişah ve
tek taraflı gerçekleşmiştir. Ancak bu matbaada dinî eserle-
hanedan üyeleri has araziye
Cevap A sahiplerdir. Gelirlerinden va- rin basılmasına izin verilmemiştir.
kıflar için yardımda bulunur Matbaada dinî eserlerin basılma-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
vakıf eserleri yaptırırlar. sının yasaklanma nedeni dinen
9. Tercüman-ı Ahval: Osmanlı sakıncalı görülmesi ve bazı
Dönemi’nde Türkler tarafından Cevap B meslek gruplarının (hattatlar,
çıkarılan ve Şinasi’nin başyazar müstensihlerin) işsiz kalacağı
olarak çalıştığı ilk özel gazetedir. düşüncesidir.
13. Soruda verilen bilgiler değer-
Tasvir-i Efkâr: Şinasi’nin 1862’de lendirildiğinde vakıf sistemi ile Cevap E
çıkardığı özel gazetedir. ilgili;
Takvim-i Vekayi: II. Mahmut
✔✔ Mescit, çeşme gibi yapıların
Dönemi’nde 1831’de hükûmet 18. XIX. yüzyıl sonlarına kadar Os-
masraflarının karşılandığını
tarafından çıkarılan ilk resmi ga- manlı tarihçileri İslamiyet’ten
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

zetedir ✔✔ Sosyal yardımlaşma amacı- önceki Türk tarihiyle ilgilenme-

na hizmet ettiğini mişlerdir. Osmanlı (saltanat) ta-
Cevap D
✔✔ Zamanla farklı bir fonksiyon rihi, İslam (ümmetçi) tarihi ağır-
da üstlendiğini lıklı eserler yazılmıştır. Bu durum
10. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Türk milliyetçiliğinin uyanması-
✔✔ Bir çeşit para vakfı olarak
Dönemi’nde medreselerde, isim- nın gecikmesinde etkili olmuştur.
nitelendirilebileceğini söyle-
lerinin yanında “Arabî, Acemî,
yebiliriz. Cevap A
Tusî, Semerkandî” gibi sıfatlarla
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

anılan âlimlerin görev yapmış ol- ●● Verilen bilgilerden Avârız

masından hareketle Osmanlı bi- Akçesi Vakfı’nın devletin ta-
lim ve eğitiminin gelişimine diğer lep ettiği tarımsal vergilerin
İslam ülkelerinden bilginlerin karşılandığı fon olduğunu
de katkı sağladığına ulaşabili- söyleyemeyiz. TEST - 12
ÇÖZÜMLER
riz. Arap, İran, Orta Asya diyarla- Cevap E
rından gelen âlimler Osmanlının
bilim ve eğitiminin gelişmesine 1. Osmanlı Devleti’nde yabancı
14. Osmanlı Devleti’nde yönetimin okullar zararlı cemiyetlerin kurul-
katkı sağlamışlardır.
gayrimüslimlere karşı tutumları-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

masında, Batı eğitim sisteminin

Cevap A na A, B, C ve D seçenekleri ör- tanınmasında etkili olmuşlardır.
nek olarak gösterilebilir. III. Selim
Dönemi’nde Ermenilere komutan Sıbyan mekteplerinin kurulmasın-
11. Osmanlı Devleti’nde, devletin te- da yabancı etkisi yoktur.
olabilme hakkı tanınmamış-
baası olan kişilerin sosyal ve eko- Sıbyan Mektebi: 4-6 yaş ara-
tır. Gayrimüslimlere Tanzimat
nomik hayat düzeyinin yükseltil- sındaki çocukların gittiği okullara
Fermanı’ndan sonraki süreçlerde
mesi ve insanların sağlık, eğitim, sıbyan mektebi veya mahalle
asker olabilme hakkı verilmiştir.
kültür gereksinimlerinin karşılan- mektebi denilmiştir. Sıbyan mek-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

masında vakıf sisteminden ya- Cevap E tepleri ücretsizdi. Eğitimde belli

rarlanılmıştır. Vakıf topraklardan bir süre ve sınıflar yoktu. Sıbyan
alınan vergiler cami, medrese, 15. Osmanlı Devleti’nde matbaanın mektepleri genelde camilerin ya-
imarethane, hastane, kervan- kurulması kültürel alanla ilgilidir. nında yapılmıştır. Çocuklar okula
saray ve köprü gibi dini eğitim- Matbaa sayesinde kitap ve ga- başlayınca Âmin Alayı adı verilen
öğretim veren sosyal kuruluşlara zeteler halka daha ucuza ulaştı. tören yapılırdı.
ayrılırdı. Kültürel hayat canlandı
Cevap D
Cevap B Cevap E

17 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

2. İptidai: İlkokul düzeyinde eğitim Hazerfen Ahmet Çelebi: Galata 10. İmaret: Aşevi. Osmanlılar zama-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

veren okuldur. Kulesi’nden kanat takıp uçma de- nında yoksullara yemek verilen
Rüştiye: Ortaokul düzeyinde eği- nemesi yapmıştır. yer
tim veren okuldur. Cevap C Sebil: Çeşme
İdadi: Lise düzeyinde eğitim Darüşşifa: Hastane
veren okuldur. Medrese: Okul
6. Osmanlılar zamanında Kitab-ı
Enderun: Saray okuludur. Bahriye adlı eseriyle ve haritacı- Tabhane: Misafirhane. Dinî ya-
Darülhendese: Matematik ve lık çalışmalarıyla ünlü bilim adamı pıların bir bölümü olup, özellikle

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
astronomi eğitimi verilen okuldur. Piri Reis’tir. Piri Reis tarafından gezici dervişlerin misafir edildiği
Cevap A hazırlanan harita 1517’de sultan I. odadır.
Selim’e sunulmuştur. Cevap D
Cevap A
3. Akşemseddin
11. Osmanlılarda hastaların teda-
✔✔ Fatih Sultan Mehmet’in ho- vi edildiği kuruluş darüşşifadır.
cası olmuş, din, tasavvuf ve 7. Vakanüvis: Osmanlı Devleti’nde
resmî tarih yazarlarıdır. (hastane)
tıp alanlarındaki çalışmala-
rıyla bilinen ünlü bilgindir. Nişancı: Padişah fermanlarını Kasr: Köşk, saray. (Ihlamur Kas-
rı…)
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

✔✔ Tarihte mikroorganizmalar- yazar, ferman ve beratların üstü-
ne padişah tuğrasını çekerdi. Türbe: Mezar
dan bahseden ilk kişidir. Mik-
robiyolojinin babasıdır. Reisülküttap: Önceleri Nişancı- Medrese: Okul
ya bağlı iken XVII. yy’dan sonra İmaret: Aşevi.
✔✔ Maddetü’l Hayat eseri ünlü-
önemi artan reisülküttaplar dışiş- Cevap A
dür.
leri ile ilgili yazışmalardan sorum-
Cevap C lu hâle gelen divan üyesidir.
Mütevelli: Bir vakfın ya da ben- 12. Kapan Hanı: Osmanlı
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
zeri bir şeyin yönetimi kendisine Dönemi’nde, her birinde tek bir
4. Piri Reis: Kitabı Bahriye adlı verilmiş olan kimse. cins ticaret maddesinin toptan sa-
eseri ve yaptığı haritalarla ünlü tışının veya dağıtımının yapıldığı
Mültezim:  Osmanlı  toprak
denizcidir. Piri Reis tarafından ha- kapalı pazar yeri
sisteminde açık artırma usulüyle,
zırlanan harita 1517’de sultan I. Bedesten: Çarşı türü (Kapalı
belirli eyaletleri (özellikle merkez-
Selim’e sunulmuştur. Çarşı)
den uzak olanları) kiraya vermeye
Barbaros Hayrettin Paşa: iltizam, iltizam sahibi olan kişiye Cevap C
Asıl adı Hızır Reis’tir. Osmanlı de mültezim denirdi.
Devleti’nin Paşa unvanı verilen ilk
Cevap E
KARA KUTU YAYIN

13. Kapan: Osmanlı Devleti’nde, şe-

KARA KUTU YAYIN

kaptan-ı deryasıdır.
Seydi Ali Reis: Önemli eseri hirlerde belirli ihtiyaç mallarının
Mirat’ül Memalik’tir. 8. 1526-1585 yılları arasında ya- ve ham maddelerin satışının ya-
Diğer Denizciler: Kemal, Turgut, şamış, Osmanlı Devleti’nde mü- pıldığı yer.
Murat, Kılıç Ali Reisler… derrislik ve kadılık yapmış, III. Menzil Teşkilatı: Osmanlı toprak-
Murat Dönemi’nde İstanbul’da bir larından geçen yollarda ticaret,
Cevap B rasathane kurarak gözlemlerde haberleşme, posta, ulaşım ve faa-
bulunmuş ünlü bilim adamı Ta- liyetlerinin güvenliğini sağlamakla
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

5. Evliya Çelebi: 17. yy’da tarih, kiyüddin Mehmet’tir. Takiyüddin görevli teşkilattır.
coğrafya alanında çalışmalar yap- Mehmet ilk Osmanlı rasathane- Zaviye: Küçük tekkedir.
mıştır. On ciltlik Seyahatname sini açmıştır. Rasathanede ilk
olarak güneş ve ay tutulmaları ile Cevap D
önemli eseridir. Evliya Çelebi, Se-
yahatnameyi 1630-1681 tarihleri çeşitli gözlemler yapmıştır. Os-
arasında yazdı. Eseri yazmaya manlıda otomatik makineler üze- 14. Menziller, derbentler, bedesten-
İstanbul’dan başlayan Evliya Çe- rine ilk eseri Takiyüddin yazmıştır. ler ve kervansaraylar Osmanlı
lebi, Osmanlı Devleti’nin toprakla- Cevap D Devleti’nde ticareti geliştirmek ve
rında ve komşu ülkelerde yaptığı ticaret yollarında güvenliği sağla-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

seyahatleri anlatır. Seyahatname mak amacıyla yapılmıştır.

9. Kâtip Çelebi: XVII. yüzyılda
adlı eseriyle XVII. yüzyıl Osmanlı Keşf-üz-Zünûn adlı bibliyografik Dârülkuralar: Kur’an öğretilen ve
sosyal yaşantısına ilişkin önemli eserinde binlerce kitabı yazarla- hâfız yetiştirilen mekteplerin, kı-
bilgiler vermiştir. rıyla tanıtan ve Cihannüma adlı raat talimi yapılan medrese veya
Kâtip Çelebi: 17.yy’da Tarih, coğ- eseriyle de çeşitli ülkeler hakkın- bölümlerin genel adı.
rafya, felsefe alanında çalışmalar da bilgi veren bilim adamıdır. Cevap C
yapmıştır. Cihannüma önemli Ahi Ahmet Çelebi: Fatih ve ikinci
İNFORMAL YAYINLARI

eseridir.
İNFORMAL YAYINLARI

Bayezid devri fazilet sahibi tabip- 15. Osmanlı Devleti’nde kurulan der-
Lagari Hasan Çelebi: Osmanlı’da lerinden Şirvani Mevlana Kemal’in bent teşkilatı, kervansaraylar,
ilk roket uçuşu denemesi yapan oğludur. menzil teşkilatı, bedestenler ve
bilim adamıdır Hezarfen Ahmet Çelebi, Lagari taşımacılıkta rol oynayan mekka-
Koçi Bey: IV. Murat Dönemi’nde Hasan Çelebi ve Evliya Çele- riler ticareti geliştirmek ve tica-
devletin kötü gidişatına son ver- bi hakkında 5. soru çözümünde ret yollarında güvenliği sağlamak
mek için neler yapılması gerekti- açıklamalar mevcuttur. amacıyla yapılmıştır.
ğine dair rapor hazırlanmıştır.
Cevap D Cevap B

Tarihin Kara Kutusu 18

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

16. Kervansaray: Osmanlı 20. Kanuni Dönemi’nde Osmanlı ül- 4. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş ve

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Devleti’nde yerleşim merkezlerini kesine gelen Busbecq’in anlattığı Yükseliş Dönemi’nde oluşturduğu
birbirine bağlayan yollar üzerin- açıklamalara bakarak Osmanlı kültürde;
de bulunan ve hem askerî hem Devleti’nin tembele ve sahtekara I. Orta Asya Türklerinin (eski Türk
de ticari amaçla kullanılan yapı önemli görevler vermediği, liya- gelenekleri),
türüdür. kata önem verdiğine ulaşabiliriz.
II. Müslümanların (İslam dininin
Arasta: Eskiden çarşılarda aynı Görevini hakkıyla yapan liyakatlı
devlet anlayışı),
tür iş yapan esnafın bulunduğu kişilerin devlette önemli mevkilere
yükselebilmesi toplumda dikey III. fethedilen yerlerin ahalisinin

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
bölümdür.
hareketliliğin olduğunun göster- yaşam tarzı ve inanışları etkili ol-
Cevap B gesidir. duğunu söyleyebiliriz.
Busbecq’in açıklamalarında belli Cevap E
bir dini anlayışın, mezhebin ve
17. Osmanlı Devleti’nde Avrupa’da
etnik yapının birlikte yaşadığına
olduğu gibi toplumda kesin çizgi-
dair açıklamaları olmadığından 5. Reisülküttap: Önceleri Nişancıya
lerle birbirinden ayrılmış sosyal
toplumda hoşgörünün egemen bağlı iken XVII. yy’dan sonra öne-
sınıflar yoktur.
olduğuna doğrudan ulaşamayız. mi artan reisülküttaplar dışişleri
Bu durumun sebebi olarak; ile ilgili yazışmalardan sorumlu
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap D
✔✔ Toprak mülkiyetinin sınırlı hale gelen divan üyesidir. Reisül-
olması küttap zamanla Hariciye Nazırlığı’
✔✔ İslam’ın ayrıcalık hakkını na dönüşmüştür.
sınırlaması TEST - 13 Cevap A
ÇÖZÜMLER
✔✔ Narh sistemiyle kâr haddinin
düşük tutulması
✔✔ Üst düzey taşra 1. Osmanlı Devleti’nin, Balkanlarda 6. Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüz-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
yöneticilerinin görev fethettiği topraklarda; vergi ada- yılda Divanıhümayun’un kalem-
yerlerinin sıklıkla değişmesi letini, iskân siyasetini, hoşgörü lerinin başında olan reisülküttabın
gösterilebilir. politikasını ve imar çalışmalarını öneminin artmasında, (I) iç ve dış
uygulamıştır. Fakat inanç birliğini yazışma kurallarını iyi bilmesi ve
A, B, C ve D seçeneklerinde-
sağlama, örneğin herkesin Müslü- (II) devletlerarası ilişkilerde dip-
ki uygulamalar sosyal sınıfla-
man olması yönünde bir çalışma- lomasinin önem kazanması etkili
rın oluşmasını engellemiştir.
sı yoktur. Osmanlı bölgedeki farklı olmuştur.
E seçeneğindeki padişahların
inançlara hoşgörü ile yaklaşmış,
haklarının sınırsız olmasının Cevap D
inanç özgürlüğü sağlamıştır.
sosyal sınıflaşmayı doğrudan
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

önleyen bir durumu yoktur. Cevap D

Cevap E 7. Osmanlı Devleti’nde esnaf teşki-
2. Osmanlı Devleti çok uluslu bir latının usta sayısını sınırlı tutma-
devlettir. Millet sistemi içerisinde sının nedeni ürün arzının talebe
18. Batı’da başlayan kadın-erkek Müslüman olmayanlar farklı din göre ayarlanmasıdır. Piyasadaki
eşitliği tartışmaları Osmanlı toplu- ve mezhep esasına göre örgüt- ürün ihtiyacına göre usta sayısı
munu da etkilemiş, kadın hakları lenmişlerdir. Bu durum toplumu ayarlanmıştır.
İNFORMAL YAYINLARI

tartışılarak kadınlarla ilgili birçok oluşturan ulusların öz benlikleri-

İNFORMAL YAYINLARI

Cevap B
yayın ortaya çıkmıştır. Bu duru- ni korumada etkili olmuştur.
mun, Osmanlı toplumunda kadı- Osmanlıda farklı din ve mezhep-
nın sosyal hayata katılımının lerin varlığından toplumun tam bir
giderek artmasında hızlandırıcı 8. Osmanlı Devleti’nin, gerektiğin-
kaynaşmasından bahsedemeyiz.
etkisi olmuştur. de akçenin içerisindeki gümüş
Osmanlıda din ve mezhep değiş-
oranını yeniden belirlediği görül-
Cevap C tirmesinin yasaklanması gibi bir
mektedir. Madeni para sisteminin
durum söz konusu değildir.
uygulandığı dönemlerde madeni
Cevap A paranın saflık derecesinde ayar-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

19. Âyanlar, Osmanlı toplumunda şe- lama yapılarak paranın alım gü-
hirlerde ve taşrada çeşitli sosyal cünü düzenlemek amaçlanmıştır.
3. Osmanlı Devleti’nin egemen ol-
ve mesleki grupların seçkinleri
duğu topraklar üzerinde dili, dini, Cevap B
arasında yer alır, vergilerin be-
gelenekleri birbirinden farklı ulus-
lirlenmesi ve toplanmasında gö-
lar yaşamış ve bunların ulusal
revlilere yardımcı olurlardı. XVIII.
niteliklerini değiştiren bir politika
yüzyılda giderek güçlenip siyasi 9. Defterdar: Osmanlı Devleti’nin
izlenmemiştir. Farklı uluslar Os-
alanda da söz sahibi oldular. gelirlerinin toplandığı ve her türlü
manlı ile tam kaynaşamamıştır.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Sened-i İttifak’la ayanlarla dev- mali işlerin yürütüldüğü Hazine-i

Bu durum (I) Osmanlı Devleti’ni
let arasında kurulacak ilişkilerde Amireden sorumludur. İlk olarak
yıkmak isteyen devletlerin Os-
esas olacak prensipler belirlen- I. Murat zamanında kuruldu. Fa-
manlının iç işlerine karışmasını
miştir. II. Mahmut 1808’de Senedi tih zamanında sayıları Anadolu ve
ve (II) Osmanlı ülkesinde yaşayan
İttifakla ayanların varlığını resmen Rumeli defterdarı olarak ikiye çı-
azınlıkların bağımsızlık kazanma-
tanımıştır. karılmıştır. Rumeli defterdarı baş
sını kolaylaştırmıştır.
defterdardır.
Cevap C Cevap D
Cevap A

19 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

10. Selimiye Camii: Osmanlı 13. Osmanlı padişahları zaman za- 16. Darüleytam: Göçler, hastalıklar

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Devleti’nin Klasik Dönem’inde man tebdil-i kıyafetle (kıyafet de- ve ölümler nedeniyle kimsesiz
(XV. – XVI. yüzyıl) yapılan eser- ğiştirerek) halkın arasına karışır, kalan çocuklar için 1914’te açılan
lerdendir. II. Selim Dönemi’nde bizzat teftiş yaparlardı. Halkın ve kurumdur.
Mimar Sinan tarafından inşa görevlilerin durumlarını denet- Darülelhan: Osmanlının ilk res-
edilmiştir. Mimar Sinan’ın ustalık lemişlerdir. Bu denetlemelerle mi müzik okulu olarak İstanbul’da
eseridir. padişahlar; Ahali arasındaki açıldı.
Nuru Osmaniye Camii, Lale- söylentileri öğrenmeyi, devlet gö-
Darülbedayi: V. Mehmet Reşat
li Külliyesi, Doğubayezit İshak revlilerinin davranışlarını gözlem-
Dönemi’nde açılan konservatu-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Paşa Sarayı XVIII. yüzyıl dönemi lemeyi, olan bitenden haberdar
ardır.
mimari eserlerdendir. olduğu algısını yaratmayı ve adil
bir yönetim sağlamayı hedefle- Darülmuallimat: Abdülaziz
Beylerbeyi Sarayı: 1861-1865 Dönemi’nde açılan bayan öğret-
mişlerdir. Tebdil-i kıyafetle halkın
(XIX. yüzyıl) yılları arasında men okuludur.
denetlenmesinin doğrudan eko-
Sultan Abdülaziz tarafından Sekis Darülaceze: Kimsesiz çocukları,
nomik yapının güçlendirilmek
Balyan’a yaptırılmıştır. yaşlı ve muhtaçları barındırmak
istendiğini göstermez.
Cevap E amacıyla 1896’da İstanbul’da açı-
Cevap C lan bir hayır kurumudur.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap A

11. Encümen-i Daniş 1851’de

Ahmet Cevdet Paşa öncülü-
ğünde Osmanlı’nın ilk bilim 14. Fatma Aliye: Osmanlı Devleti’nin 17. İskân-ı Muhacirin Komisyonu:
akademisi olarak açılmıştır. ilk Türk kadın yazarı olarak bilinen Bilhassa XIX. yüzyılda savaşlara
Osmanlı Devleti’nde Encümen-i ve Hanımlara Mahsus Gazete’de bağlı olarak Balkanlar, Kırım ve
Dânişin kurulmasında; (I) eğitim kadın sorunlarına ilişkin yazılar Kafkaslardan Anadolu toprakla-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
ve öğretimin geliştirilmesi, (III) yazarak ilk kadın hakları savu- rına birçok göç meydana geldi.
bilim politikasının belirlenmesi nucusu olan yazardır. 50 TL’nin Bu durum karşısında göçmenle-
amaçlanmıştır. Doğru öncüller I arkasındaki resim Fatma Aliye’ye rin durumunu incelemek, onları
ve III aittir. düzenli şekilde yerleştirmek ve
Halide Edip ADIVAR (1882- ihtiyaçlarını gidermek amacıyla
Cevap D 1964): 1901 yılında Üsküdar oluşturulan kurumdur.
Amerikan Kız Koleji’nden mezun Tehcir  Kanunu  veya resmî
oldu. Öğretmenlik ve müfettişlik adıyla Sevk ve İskân Kanunu, 27
görevinden sonra İstanbul Da- Mayıs 1915’te Osmanlı hükûmeti
rülfünunda Batı edebiyat dersleri
KARA KUTU YAYIN

tarafından I. Dünya Savaşı’nda

KARA KUTU YAYIN

12. A, B, C, ve D seçeneklerinde okuttu. Kurtuluş Savaşı başlayın- Osmanlı ordusu ile karşı karşıya
verilen kavramların açıklamaları ca Ankara’ya geçti. Halide onbaşı gelebilecek iç unsurların savaş
doğru verilmiştir. E seçeneğinde- olarak savaşa katıldı. Kadınların bölgelerinden uzak yerlere devlet
ki sıbyan mektebinin açıklaması savaşa katkısını artırdı. 1926- eliyle gönderilmesi için çıkarılan
yanlış verilmiştir. 1938 yılları arasında Avrupa ve göç  kanunu. Bu kanun kapsa-
Amerika’da yaşadı. İzmir millet- mında Sevk ve İskân Komisyo-
Harem: Saray kadınlarının gün- vekilliği yaptı. 23 Mayıs 1919’da nu kurulmuştur.
delik yaşamlarını geçirdikleri ve
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Sultanahmet’te işgalleri protesto

eğitildikleri saray bölümüdür. Cevap C
eden konuşma yapmıştır. Önemli
Fetret Devri: Osmanlı Devleti’nde eserleri: Ateşten Gömlek, Dağa
taht kavgalarının yaşandığı 1402- Çıkan Kurt, Vurun Kahpeye, Tür-
1413 yıllarını kapsayan dönemdir. kün Ateşle İmtihanı.
18. Klasik Dönem Osmanlı
Has: Üst düzey devlet yöneticile-
Cevap A Devleti’nde yönetilenlerin (rea-
rine verilen ve geliri yüz bin akçe-
yanın) faaliyet alanları;
den fazla olan dirliklerin ismidir.
Cizye: Gayrimüslimlerden asker- ✔✔ Ticari faaliyette bulunmak,
✔✔ Sanayi alanında üretim yap-
KARA KUTU YAYIN

lik hizmeti karşılığı alınan vergidir.

KARA KUTU YAYIN

Şehzadegan Mektebi: Padişah mak,

15. Osmanlı toplumu, Avrupa’dan
çocuklarının yetiştirildiği saray ✔✔ Hayvancılıkla uğraşmak,
farklı olarak aşılmaz duvarlarla
okuludur. ✔✔ Tarım ürünleri yetiştirmek.
birbirinden ayrılmamıştır. Sınıf
Sıbyan Mektebi: 4-6 yaş ara- farklılığına dayalı bir sistem uy- ●● Vergi toplamak
sındaki çocukların gittiği okullara gulanmamıştır. Sınıf farklılığı yönetilenlerin görevi olmayıp
sıbyan mektebi veya mahalle olan toplumlarda alt katlardan yönetenlerin (idarecilerin)
mektebi denilmiştir. Sıbyan mek- (köle-köylü) üst katlara (yönetici)
İNFORMAL YAYINLARI

görevleri arasındadır.
İNFORMAL YAYINLARI

tepleri ücretsizdi. Eğitimde belli doğru bir geçiş çok kolay değildir.
bir süre ve sınıflar yoktu. Sıbyan Osmanlıda ise dikey hareketlilik Cevap A
mektepleri genelde camilerin ya- söz konusudur. Örneğin Osman-
nında yapılmıştır. Çocuklar okula lıda toplumunda reayadan bir kişi
başlayınca Amin Alayı adı verilen padişah beratıyla asker sınıfına
tören yapılırdı. geçebilmektedir.
Cevap E
Cevap A

Tarihin Kara Kutusu 20

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ÇÖZÜMLER

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-
NICIYA NOT
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekile-
rek (orijinal kitap dışında her türlü hak-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
kımız gasp edilerek) kullanılmasına izin
vermiyoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir
telif ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve
sınavları ve bunların kitap haline gelme-
sini hesap ederseniz büyük bir ekonomik
yatırım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın
ekibi olarak fotokopi çeken, çektirenlere
veya PDF paylaşanlara / indirip kulla-
nanlara hakkımızı helal etmiyoruz. Eme-
ğe saygı istiyoruz. Yayınımızın soruları
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

ÖSYM arşividir. Soruları elektronik ortam
ve sosyal ağlarda paylaşan, depolayan
veya yayan kişiler ÖSYM'nin telifli sorula-
rını paylaştığı için ÖSYM'ye ihbar ediyo-
ruz. ÖSYM yaptırım uyguluyor. Hakkımız
ihlal edildiği için biz de ayrı dava açıyo-
ruz. Kara Kutu Kitapları'nın PDF'sini pay-
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
laşmayınız. Tespit ettiklerimiz hakkında
dava açıyoruz. Birkaç yıl sürecek davayı
kazanamasak bile fotokopi çekenler hu-
kuki olarak ciddi anlamda yorulacaklardır.
Bundan dolayı PDF'mizi paylaşmayınız
fotokopi çektirmeyiniz.Gerçekten eko-
nomik durumunuz bu kitabı alabilecek
kadar iyi değilse kitaba gücünüz yettiği
kadar ödeyiniz o şekilde yollayalım. Bu
yazıları fotokopiden okuyorsanız foto-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

kopiyi aldığınız yere iade edip durumu

bize bildiriniz, kitabımızı size ücretsiz yol-
layalım. Fotokopi çeken yere de kitabın
orijinalini satarak helal ve hukuki yoldan
daha çok kazanç elde etmesi için yar-
dımcı olalım. 0539775 48 50 numaralı
hat ile iletişime geçebilirsiniz. Kitabımızda
en küçük bir hata dahi tespit ederseniz
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

lütfen bize bildiriniz. Hata tespit edenleri

ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı belirli
periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıkacak
baskımız için fikir ve önerilerinizi bekliyo-
ruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

hakka girmeden mücadele edenlerin ol-

sun. Birlikte başaralım…
İsmail KAYNARCA
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
ları Sahibi ve Kurucusu

Sonraki bölümlerin çözümleri kısa

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

bir süre içinde eklenecek.

21 Tarihin Kara Kutusu