ΕΙΣΟΔΟΣ

ΑΘΗΝΑ 17°C ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 18°C από metereologos.gr Σάββατο 25 Απριλίου 2015 ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

παιδεία βιβλία celebrities υγεία + fitness media περιβάλλον ταξίδι αλληλεγγύη οδηγώ εικόνες store

BHMagazino BHMAgourmet BHMAdeco BHMAdonna BHMAmen BHMA FM

Τάσιος Θεοδόσης Π.

Διανοείσθε τι είναι διανοούμενος;

Ο Θ. Π. Τάσιος παραθέτει συνοπτικά ερμηνείες του όρου «διανοούμενος» και
εν συνεχεία κάνει μια απόπειρα σύνθεσης και σχολιασμού των
χαρακτηριστικών των διαφόρων αυτών εναλλακτικών ορισμών
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 26/04/1998 00:00

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΕΝΑ

Γνώμες- Τα νυχτερινά ραντεβού στο

Μαξίμου 24/04/2015 05:45
6

Γνώμες- Μου χρωστάς, δε σου χρωστάω

24/04/2015 11:54
24

Γνώμες- Τραυματική αβεβαιότητα 24/04/2015

06:00
19

11 Like 36 email εκτύπωση

Γνώμες- Γιάνης Βαρουφάκης 06:00

Γνώμες- Πόσες αερομεταφορές χρημάτων

έγιναν; 05:45

Γνώμες- Επιστροφή στην Χελώνα της

1 Τα τελευταία 20-30 χρόνια ο όρος «διανοούμενος» έχει πολυσυζητηθή. Κάμποση Αρχαίας Αίγινας; 24/04/2015 06:00
σαφήνεια όμως χάθηκε απ' την εποχή του Ζολά ή της Ρωσικής ιντελιγκέντσιας. Οι «Νέες 9

Εποχές», χρόνια τώρα, το φέρνουν και το ξαναφέρνουν το θέμα στην επικαιρότητα.

Κονδυλοφόροι διασταυρώνονται (και λίθοι ρίπτονται ενίοτε), κι άκρη δεν βγάζουμε. Θα
υποστηρίξω ότι τούτο είναι φυσικό: Οι συμφυείς με το θέμα έννοιες είναι πάντα ζωντανές,
οι συνθήκες όμως και τα κοινωνικά λειτουργήματα αλλάζουν σταδιακά γι' αυτό και η
ορολογία-μας θέλει τροποποίηση. Ανάλογο λεκτικό απολίθωμα είναι κι εκείνο το
ανεκδιήγητο «άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών» (λογοτέχνες δηλαδή και
ηθοποιοί, υποθέτω) ως δηλωτικό των όσων μυριάδων δουλεύουν σήμερα με το μυαλό-
τους.

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 2 Δυστυχώς για τον αναγνώστη, θα χρειασθή να ξαναεπισκεφθούμε μερικές υποψήφιες
ερμηνείες του όρου «διανοούμενος», δείχνοντας (πρακτικά έστω) πόσο ατελέσφορες
είναι:

* Διανοούμενος είναι τάχα ο καλός γιατρός που έχει μια εκπομπή στην τηλεόραση, όχι
όμως κι ο διεθνώς γνωστός ερευνητής της καρδιολογίας που ωφελεί την ανθρωπότητα με
το σιωπηρό έργο-του. Ο δεύτερος δουλεύει πιό πολύ απ' τον πρώτον στη «διανόηση»,
αλλά δέν δικαιούται τον τίτλο διότι δέν την εκλαϊκεύει. Μη χρησιμοποιείτε λοιπόν τον όρο
διανοούμενος για τον τηλεοπτικό γιατρό-σας: Πέστε-τον στα ίσια «εκλαϊκευτή» -
φιλοφρόνηση μέγιστη άλλωστε.

* Ονομάζετε διανοούμενους εκείνους τους τρείς συμπαθείς πρυτάνεις ελληνικών

πανεπιστημίων οι οποίοι πριν απο 10-15 χρόνια συνήθιζαν πρό των εκλογών να εκδίδουν
μανιφέστο, συνιστώντας να ψηφίζωμε τον Ανδρέα Παπανδρέου; Δέν αναφέρομαι στην
ορθότητα της γνώμης-τους. Την εμφανή αριστοκρατικότητα της εκδηλώσεώς-τους
μέμφομαι: Τί ειδική αποδεικτική βαρύτητα έχει η ατομική ψήφος ενός νομικού ή φυσικού
επιστήμονα; Και γιατί πρέπει να την μιμηθή ο λαός; Εδώ, μου φαίνεται πως πρέπει να
συγκρατήσωμε ενα αποθετικό χαρακτηριστικό του διανοούμενου: Δέν είναι κατ' ανάγκην
VimaOpinions Τρεις συναντήσεις με
κάποιος επιστήμονας που διακηρύσσει τις πολιτικές-του προτιμήσεις δημοσίως. τη Χίλαρι Κλίντον
http://bit.ly/1QrJ0No
* Εδώ και λίγα χρόνια ο Pierre Bourdieu κήρυσσε την επιστράτευση των διανοουμένων για
τη σύσταση μιας Διεθνούς, κόντρα στις οικονομικές, πολιτικές και δημοσιογραφικές
εξουσίες. Οπως συνήθως, έτσι κι εδώ, η Ουτοπία πάει χέρι-χέρι με την Τεχνοκρατία στο
όνομα της «προόδου» πάντοτε βέβαια! Για τον αναζητούμενο ορισμό του διανοούμενου,
tovima Διαβάστε στο «Βήμα της
λοιπόν, δέν νομίζω πως μπορούμε να συγκρατήσουμε τη μόνιμη «αντιεξουσιαστική» Κυριακής»
στράτευση, ερήμην του πλήθους των υποκειμένων της δημοκρατίας.

* Δέν μπορώ να κλείσω αυτήν τη συνοπτική καταγραφή εναλλακτικών ορισμών χωρίς να Like One person likes this. Sign Up to see w hat your friend

μνημονεύσω μια διαλυτική της εννοίας του διανοουμένου πρόταση που κατατάσσει σ'
αυτήν την κατηγορία εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες του πνεύματος φτάνει να πιστεύουν
στον Ανθρωπο και στον Λόγο. Δέν χρειάζεται να μπλεκόμαστε όμως: Οσους εμπίπτουν σ'
αυτήν την κατηγορία άς τους λέμε καλύτερα νοησιοτέχνες. Η βαρειά κληρονομιά του

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 όρου «διανοούμενος» δέν επιτρέπει πλατειασμούς.
Γνώμες
3 Ας κάνουμε τώρα μιαν απόπειρα για μια πρώτη σύνθεση των χαρακτηριστικών του
Γιάνης Βαρουφάκης 06:00
διανοούμενου. Είναι σίγουρο πως ο όρος δέν θέλει να 'πή αυτό που λέει: Εκατομμύρια
ανθρώπων στοχάζονται και δουλεύουν επαγγελματικά με το μυαλό-τους H NΔ ας κοιταχθεί στον καθρέφτη! 06:00
(«διανοούνται»). Καταχρηστικά όμως, έστω, κάτι ειδικότερο θέλει ή ήθελε να 'πή ο όρος:
Τρεις συναντήσεις με τη Χίλαρι Κλίντον 06:00
Ας το αναζητήσομε περισσότερο μέσα στο εκατονταετές ιστορικό βάρος-του:
Πόσες αερομεταφορές χρημάτων έγιναν; 05:45
α) Εργάτης του πνεύματος, πετυχημένος όμως στη δουλειά-του: Πρώτον για να έχη
Μου χρωστάς, δε σου χρωστάω 24/04/2015
συνέπειαν στην εν πνεύματι αναζήτηση της αληθείας και δεύτερον για νά 'χη αποχτήσει 11:54
κάποια φήμη και να περνάη ο λόγος-του.
Επιστροφή στην Χελώνα της Αρχαίας Αίγινας;
24/04/2015 06:00
β) Να διαθέτη καλλιέργειαν κι ευαισθησία, σε κάποιο εύρος, πέραν της ειδικότητάς-του.
Τραυματική αβεβαιότητα 24/04/2015 06:00

γ) Να πονάη τον Ανθρωπο και να παρεμβαίνη στα κοινά, ελέγχοντας (ή και Τα νυχτερινά ραντεβού στο Μαξίμου 24/04/2015
ενθαρρύνοντας κριτικά) την εξουσία ή εναντιούμενος ελλόγως στην κοινωνική 05:45

συμβατικότητα. Μέρα με τη μέρα 23/04/2015 10:16

δ) Να μήν έχη πολιτικές-στρατευτικές δεσμεύσεις που ενδεχομένως αμβλύνουν το Ψυχραιμία και επιμονή 23/04/2015 08:09

λειτούργημα «γ». Ενας είναι ο δρόμος... 23/04/2015 06:00

ε) Να διαθέτη ήθος και συνέπειαν βίου. Βίλες 23/04/2015 06:00

Γν ώμες τελευταίες ειδήσεις

Σάν πολλά κατηγορήματα μαζεύτηκαν, αλλά μου ήταν δύσκολο να παραλείψω κάποιο απ'
αυτά χωρίς να κουτσουρέψω την έννοια.

Πρέπει όμως να τα σχολιάσωμε τώρα ετούτα τα σουσούμια, ένα-ένα: Παρα-είναι ωραία Πως κρίνετε τη διαπραγματευτική πολιτική
για να είναι εφικτά... της κυβέρνησης απέναντι στους Θεσμούς

Σωστή
Στο πρώτο και στο δεύτερο χαρακτηριστικό παρατηρεί κανεις οτι για να είσαι τόσο
σπουδαίος στη δουλειά-σου θα σου χρειαστήκαν δυο-τρείς δεκαετίες αφιέρωση και Λάθος

στένεμα μάλλον παρά πλάτεμα των οριζόντων-σου. Η εμβάθυνση είναι άγια για τον Δεν ξέρω/Δεν απαντώ

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 σκηνοθέτη ή τον εντομολόγο, αλλα δέν συμβάλλει στην ευρύτερη καλλιέργεια του
προσώπου. Ετούτη η απλή αλήθεια με κάνει να κουμπώνομαι κατ' αρχήν για την
εγκυρότητα της γνώμης των Ειδικών που θα το παίξουν «Γενικοί». Κι ύστερα, όσο για το
«εργάτης του πνεύματος»: γιατί άραγε τη δόξα την πήρε ο Ζολά, κι όχι ο καραβανάς ο
Πικάρ, που είχε το σθένος να καταγγείλη τον αληθινό ένοχο μέσα απ' τη σφηκοφωλιά κι
όχι απ' έξω...

Στο τρίτο χαρακτηριστικό πρέπει να σταθούμε περισσότερο, μιάς κι είναι η λυδία λίθος του
σπάνιου μέταλλου που αναζητούμε: Και, πρώτα, πώς θά 'σαι σίγουρος ότι διαθέτεις τα
δεδομένα της απέραντης περιπλοκότητας των σύγχρονων πολιτικών φαινομένων για να
μπορής να παρέμβης; Οι εντυπώσεις συχνά απατούν και εξεγείρουν τις αγνές
συνειδήσεις των ηθοποιών, αλλά το μεσοπρόθεσμο συμφέρον του λαού ενδέχεται να είναι
άλλο. Δεύτερον, αν είσαι ειδικός και «το ξέρεις το θέμα», δεν φοβάσαι μη τυχόν πέσεις
θύμα των τεχνοκρατικών τάσεων που ο καθένας κρύβει μέσα-του; Κι ύστερα, με ποιάν
συχνότητα θα σηκώνης το ανάστημά-σου; Απ' την πολλή κραυγή θα χάσης τη φωνή και
την αξιοπιστία-σου (όπως λ.χ. ο ανελέητα επικριτικός Adorno προς πάντες και τα πάντα).
Ασε που θα πέσης και στον στημένο ιστό των ΜΜΕ (κι αντίο ανεξαρτησία τότε). Και σε
προάγουν κιόλας προς ελαφρολαϊκόν στοχασμό ή, χειρότερα, προς υψίνοη ληρηματική
ακράτεια (για ν' αντιγράψω μιαν ατάκα του Ν. Βαγενά).

Στο τρίτο λοιπόν χαρακτηριστικό του «διανοούμενου» πρέπει νομίζω να προσθέσουμε «με
σεμνότητα και εκτάκτως μόνο». (Στο κάτω-κάτω δέν βουλιάζει ο κόσμος κάθε βδομάδα).
Το κυριότερο όμως εδώ είναι άλλο: Κοινωνική παρέμβαση δέν είναι μόνον η
κατακεραύνωση της εξουσίας, αλλ' είναι (όλο και πιό πολύ) κι η συστηματική αφιέρωση
στη διακονία αγάπης (ο γιατρός χωρίς σύνορα).

Στο τέταρτο χαρακτηριστικό, με συμπαθάτε που θα πάη ο νους-μου κατευθείαν στον

Σαρτρ: Μήν τα μολογάτε τα στρατόπεδα της Σοβιετίας διότι αποκαρδιώνετε τον εργάτη
της Γαλλίας. Και μήν κατηγοράτε τον Στάλιν αυτός μόνον κατέχει τις πληροφορίες που
τον δικαιολογούν! Ετούτη η ανήκουστη αυτοαναίρεση ενός σπουδαίου διανοούμενου
υπονόμευσε αφάνταστα την ιντελιγκέντσια. Η στράτευση λοιπόν σε ένα κόμμα ή σε μιαν
(απο τη φύση-της απλοποιητικά δομημένη) ιδεολογία εξανεμίζει εύκολα την παρεμβατική
open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 κριτική δύναμη. Κι ήρθε νομίζω η στιγμή να πούμε οτι αυτό που (κακοζήλως) σήμερα
ονομάζουν «σιγή των διανοουμένων» (ή άλλως «πού 'ν τοι; τους επάτησε το τράμ») δέν
είναι παρα το καταλάγιασμα του παρελθόντος θορύβου των μαζικών παρεμβάσεων, τρίς
της ημέρας πρό του φαγητού. Τούτο όμως καθόλου δεν σημαίνει πως οι ανάγκες έλειψαν
ή οι ουσιώδεις και διακριτές παρεμβάσεις σταμάτησαν. Απλώς είναι βολή κατα βολήν κι
όχι κατα ριπές. Σήμερα, βέβαια, συμβαίνει κάτι άλλο μαζικό: Η πολλαπλή συμμετοχή
επιστημόνων στα ΜΜΕ. Ετούτο όμως το φαινόμενο, ενδιαφέρον καθεαυτό (κι όχι κατ'
ανάγκην για πετροβόλημα), δέν υποκαθιστά το λειτούργημα της καίριας και ρηξικέλευθης
παρεμβάσεως.

Φ τάσαμε, τέλος, στο πέμπτο χαρακτηριστικό, την συνέπεια βίου. Και θ' αντιγράψω εδώ
τον αναντικατάστατον Καστοριάδη που παίνευε τον Σωκράτη ως διανοούμενο: διότι είχε
φαμελιά να θρέψη, διότι πήγε τρείς φορές στον πόλεμο, διότι ανέλαβε αξίωμα στην πόλη -
κοντολογίς γιατί δέν ήταν «αναχωρητής» σάν τον Πλάτωνα.

Ετούτο όμως το χαρακτηριστικό του ήθους είναι κι απ' τα δυσκολότερα. Δέν ορίζεται
αντικειμενικώς εύκολα, και δέν λείπουν κι οι καλοθελητές να σ' το τσαλακώσουν (ιδίως σε
χώρες όπου είσαι ό,τι σε δηλώσουν). Είναι όμως εκ των ών ούκ άνευ, και δέν σ' αφήνει να
γίνης κήνσωρ όταν είσαι ληίστωρ.

4 Ετούτα όλα τα πέντε δύσκολα χαρακτηριστικά (ιδίως όπως τα επιβαρύναμε με τον

σχολιασμό που προηγήθηκε) ερμηνεύουν τη φαινομενική απουσία της φωνής της
Διανόησης: Δέν είναι όμως απουσία, είναι σπάνις. Κι ακριβώς γι' αυτό, όλα όσα κάνουμε
εμείς οι λοιποί, άς ονομάζονται με ειδικότερα και αμεσότερα επίθετα, όπως «προοδευτικός
συγγραφέας», «φιλόλογος με πολιτικά ενδιαφέροντα», «μηχανικός συνδικαλιστής» και
τέτοια. Χωρίς κατάχρηση του μείζονος όρου (*)...

Η κοινωνική ανάγκη όμως υπάρχει: Η δημοκρατία έκανε βήματα, αλλά κι ορισμένες

εξουσίες γίναν πιο αδιαφανείς ιδίως οι νεοπαγείς (μεγάλα κόμματα, μεγάλες επιχειρήσεις
και φονταμενταλισμοί). Ο κριτικός λόγος ο διεισδυτικός των νέων πριγκήπων θα
διαπερνάη αυτές τις αδιαφάνειες ως συμβολή καίρια (ριζοσπαστικά δημοκρατική θα την
έλεγα). Αλλ' επώδυνη. Η απανθράκωση των 36 νεαρών διανοουμένων στη Σεβάστια της

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 Τουρκίας (πρίν απο πέντε χρόνια) καθώς τιμούσανε τη μνήμη του αλεβίτη ποιητή του
16ου αιώνα Πιρ Αμπντάλ ας είναι υπόμνηση των αναγκών και των κινδύνων.

(*) Θα μπορούσαμε ίσως να ρίξωμε στη χρήση τον νεολογισμό «δικαιονοητής» με το

ειδικό αυτό νόημα του διανοουμένου μήπως κι αποφεύγομε τις συγχύσεις.

Ο κ. Θ. Π. Τάσιος είναι καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.

Σχόλια αναγνωστών (1)

Γνώμες περισσότερες ειδήσεις

11 Like 36 email εκτύπωση

Ads by Google

The Secret of Overcoming

Found Only in The Faith of Christ! Download This Video for Free Today
www.worldslastchance.com

See a Show on Vacation

Don't miss out on this opportunity! Buy your tickets today.
ticketnetwork.com

Φθηνό Ξενοδοχείο Αθήνα

Ψάχνεις φθηνό ξενοδοχείο? Βρες πάνω από 600.000 ξενοδοχεία.
www.trivago.gr/ξενοδοχείο-Αθήνα

Name a Star
The perfect Gift for any Occassion. Name a real Star with Certificate
www.star-registration.com

Raanana luxury homes

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 Property Sales and Rentals, luxury. Carmit Klaff Weiss. Dial Now!
www.kwnadlan.com

σχόλια (1)

Τίτλος σχολίου *

Γράψτε το σχόλιό σας*

(έως 700 χαρακτήρες)

απ ομένουν 700 χαρακτήρες

E-mail *

Όνομα που θα εμφανιστεί

στο σχόλιό σας
Τα π εδία π ου είναι σημειωμένα με * είναι υπ οχρεωτικά

Αποστολή μηνύματος Καθαρισμός

Τα μηνύματα π ου δημοσιεύονται στο χώρο αυτό εκφράζουν τις απ όψεις των απ οστολέων τους. Το
ΒΗΜΑ δεν υιοθετεί καθ’ οιονδήπ οτε τρόπ ο τις απ όψεις αυτές. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει την
γνώμη του, όπ οια και να είναι αυτή. Δεν δημοσιεύονται συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια και όσα είναι
γραμμένα με κεφαλαία γράμματα. Τέτοια μηνύματα θα διαγράφονται όπ οτε εντοπ ίζονται.

παλαβο | 09/02/2013 14:34

εμεις θελουμε να μαθουμε τι σημαινει διανωουμενος και οχι αυτες τις μαλακιες που λες
agnostos απάντηση 5 7

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 1 - 1 από 1

SITEMAP RSS ΕΝΟΤΗΤΩΝ RSS ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

πολιτική science παιδεία BHMagazino BHMAdeco BHMAmen

ιατρική-βιολογία βιβλία + ιδέες Συνεντεύξεις Σπίτια Αντρες
οικονομία
φυσική-διάστημα υγεία + fitness Μ΄ αρέσει Τάσεις Γυναίκες
επικαιρότητα
τεχνολογία- Βλέμματα Δημιουργός Στυλ
αγορές πλανήτης media
Last Page Κήπος Manual
επιχειρήσεις μαθηματικά- περιβάλλον
Εκκεντρικοί Αγορά Κουβέντες
πληροφορική
διεθνή ταξίδι 24x7 Spirits
ψυχολογία- BHMAdonna
κοινωνιολογία οδηγώ
γνώμες
BHMAgourmet Μόδα BHMA FM
έρευνα web tv
blogs Συνταγές Ομορφιά Ακούστε ζωντανά
εικόνες
πολιτισμός Εστιατόρια Σχέσεις Πρόγραμμα
κόσμος store
αρχαιολογία Παντοπωλείο Μίλα μου Παραγωγοί
εικαστικά Κάβα Shopping Διαγωνισμοί
κοινωνία
θέατρο Νοστιμιά Μητέρα Χορηγίες
αθλητισμός κινηματογράφος Προσφορές
μουσική Συνεντεύξεις
πρόσωπα

Άλλοι δικτυακοί τόποι

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Δημοσιεύσεις εταιρείας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΗΜΑ FM AE

© Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. pow ered by NETVOLUTION

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com
 Το σύνολο του περιεχομένου και των υπηρεσιών του site διατίθεται στους επισκέπτες αυστηρά για προσωπική χρήση. Απαγορεύεται η χρήση ή
επανεκπομπή του, σε οποιοδήποτε μέσο, μετά ή άνευ επεξεργασίας, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη.

open in browser PRO version Are you a developer? Try out the HTML to PDF API pdfcrowd.com