Projekt

Tema: Ndryshimet klimatike dhe

pasojat ne gjeosistem.
Lënda: Gjeografi
Klasa: XII
Mësuese/i: Laert Mezani

Punoi: Thanas Xhoxhi

Klima kontinentale
Klima kontinentale ndahet në : Klimë të butë kontinentale dhe Klimë të thatë
kontinentale
Klima e butë kontinentale është
largimi nga deti që lëkundjet e
temperaturës të jenë më të shprehura
gjatë gjithë ditës dhe në mes të
stinëve të vitit. Gjithashtu , edhe erërat
që vijnë humbin një pjesë të
lagështisë së tyre dhe shkaktojnë pak
reshje , rreth 400–500 mm në vit të
shpërndara në mënyrë të barabartë
gjatë gjithë muajve. Verërat janë të
shkurtra dhe të nxehta dhe dimrat janë
të gjatë e të ftohtë. Ky lloj i klimës haset vetëm në hemisferën veriore ngase në këta
gjerësi të hemisferës jugore nuk ka masa kontinentale të mjaftueshme. Ajo haset në
brendësinë e Amerikës Veriore dhe në Euro-Azi. Bimësia tipike është ajo e prerieve dhe
stepave me bimësi të rrallë të drurëve. Klima e thatë kontinentale e hasim në viset që i
njohim si shkretëtira , karakteristikë kryesore e të cilave është thatësia e skajshme ,
ngase shirat janë të rralla , madje ato nuk bien edhe disa vite me rradhë. Gjatë ditës
temperaturat janë shumë të larta , se mungesa e bimëve e bën që toka të ngrohët dhe
të ftohet shumë shpejt. Shkretëtirat mund të jenë të nxehta si ajo e Saharës ose të
ftohta si ato të Azisë Qëndrore. Megjithatë , shumica e shkretëtirave kanë zona të vogla
me bimë , veçanërisht në vendet ku del uji nëntokësor, të cilat formojnë oaza. Njëra nga
shkretëtirat e nxehta është Lugina e Vdekjes në Kaliforni, SHBA, ndërsa shkretëtira më
e thatë është Atakama në Kili.
Klima- tipet, veçoritë e klimës.
Klima ne toke ndryshon me rritjen e gjeresis gjeografike dhe lartësisë mbi detare. Ne
vendin tone dallojmë keto tipe klimatike : Klima kontinentale me teper është e
përfaqësuar ne vojvodin, verat janë te nxehta dhe te thata , dimrat e ftohtë dhe me bore.
Klima e mesme kontinentale është e përfaqësuar ne vendet me lartesi 600e 800metra,
verat e nxehta te thata,dimrat e ftoht, veshje ka me shumë ne stinët kalimtare.
Klima malore është e përfaqësuar ne vendet me lartësi mbi 800 metra, verat me te
shkurta dhe te freskëta , dimrat me te gjatë dhe te ftohtë, bora qëndron me shumë se
150 dit ne vit.
Klima krahinore është e përfaqësuar ne rajonet e ulta malore te cilat jane te mbrojtura
nga ererat për shembull: Fushën e Siriniqit, Luginen e Limit, Rrafshi Dukagjinit.
Ndotja e ajrit : 1 Ndotja Fizike (vullkaneve, pluhurit kozmik, pluhurit Polenit). Ndotja
Kimike (fabrikat, komunikacioni, djegia mbeturinave) 3Ndotja Radio-aktive (centralet
bërthamore, armet berthamore).
Faktorët e klimës
Siç kemi përmendur më parë, një sërë variablash meteorologjikë janë ato që japin
karakteristikat e klimës së një zone. Këta faktorë të klimës janë si më poshtë: lartësia
dhe gjerësia gjeografike, pjerrësia e terrenit, uji, rrymat oqeanike, temperatura, reshjet e
shiut, lagështia, presioni atmosferik, vrenjtja, era dhe rrezatimi diellor. Siç mund ta
shihni, ka shumë faktorë klimaterikë dhe vlerat e tyre mund të ndryshojnë vazhdimisht.
Të gjithë këta faktorë ndërhyjnë në një mënyrë apo në një tjetër.Për shembull, nuk
është e njëjta sasi rrezatimi diellor që mund të godasë drejtpërdrejt vijën e tropikëve me
sasinë e rrezatimit diellor që arrin në pole. Prirja e rrezeve diellore është ajo që
përcakton sasinë e rrezatimit diellor që do të arrijë. Bazuar në këtë, përcaktohen vlerat
mesatare të temperaturës. Kjo është arsyeja pse polet kanë një temperaturë mesatare
shumë më të ulët se zona e tropikëve.Energjia që e bën sipërfaqen e tokës të ngrohë
atmosferën përreth nuk është e njëjta gjë në të gjithë zonën e planetit. Mund të thuhet
se lartësia dhe gjerësia gjeografike ndikojnë shumë. Ne do të analizojmë faktorët e
ndryshëm të klimës dhe si ato ndikojnë në karakteristikat e tij.
Lartësia dhe gjerësia gjeografike
Në varësi të lartësisë në të cilën jemi dhe gjerësisë gjeografike duhet të dimë që
temperaturat do të ndryshojnë përveç ndryshoreve të tjera meteorologjike. Për çdo 100
metra që ngjitemi në lartësi, temperatura bie me 3 gradë Celsius. Me këtë rritje të
lartësisë ne gjithashtu shohim që presioni atmosferik bën ashtu si dhe temperatura.
Këto dy variabla, të tilla si temperatura dhe presioni atmosferik, bëjnë që kushtet e
mjedisit të favorizojnë një lloj tjetër të zhvillimit të jetës.

Për shembull, ekziston një sasi e madhe e florës dhe faunës që janë zhvilluar dhe
përshtatur me këtë lloj lartësie. Në këto vende ka mungesë të ushqimit, pak bimësi,
regjim më të lartë të erës, etj. Këto janë kushte që nuk ndihmojnë aspak zhvillimin e
biodiversitetit.

Temperatura
Temperatura është ndryshorja më e rëndësishme globalisht. Shtë ai që kushtëzon
kryesisht zhvillimin e jetës. Temperatura duhet të ketë një vlerë që është në një
diapazon të nevojshëm në mënyrë që jeta të mund të zhvillohet dhe speciet të zënë
territorin. Në ndryshoren e temperaturës lndikojnë në retë, erën, shiun, presionin
atmosferik, sasinë e rrezatimit diellor që arrin në sipërfaqe, EtjKjo do të thotë që një
variabël i vetëm atmosferik nuk ka një vlerë absolute, por do të ndikohet nga faktorë të
tjerë të klimës.
Reshjet

Reshjet përmblidhen si burimi i ujit në një zonë dhe qëndrueshmëria e lagështisë së

mjedisit. Falë reshjeve, bimësia mund të lulëzojë dhe bashkë me të edhe pjesa tjetër e
zinxhirit ushqimor. Reshjet zhvillohen në varësi të temperaturave, sasisë së rrezatimit
diellor, reshjes, presionit atmosferik, etj. Siç mund ta shohim, nuk ka asnjë faktor
klimatik që të mos kushtëzohet nga një tjetër.

lagështi
Lagështia është sasia e avullit që përmbahet në ajër. Ajo përcaktohet nga  regjimi i
reshjeve të një zone, temperatura, era, ndër të tjera. Sa më shumë reshje të shiut të
ketë një zonë dhe sa më pak erë, aq më shumë avuj uji mund të mbajë ajri.
Presioni atmosferik

Shtë forca që ushtron ajri mbi ne dhe sipërfaqen e tokës. Definedshtë përcaktuar si ajo
që mendonte ajri. Siç kemi përmendur më parë, ndërsa ngjiteni në lartësi, presioni
atmosferik është gjithnjë e më i vogël.

Efekti serrë
Efekti serrë është efekti i shkaktuar kur rritet përqendrimi i karbonit në atmosferë, në
formën e CO2 e CO, duke sjellë rritjen e temperaturave në Tokë. Kjo ndodh pasi gazi
karbonik vepron si një shtresë izoluese në atmosferën e Tokës, duke lejuar rrezet e
diellit që të hyjnë në atmosferë, por duke mos lejuar daljen e tyre jashte kur ndodh
reflektimi nga sipërfaqja e Tokës. Si pasojë, temperatura e Tokës rritet, ashtu siç rritet
në serra të ndërtuara nga njeriu.

Ndikimet e njeriut në ndyshimin e klimës

Shpyllezimet e medha , shtimi i siperfaqeve me kultura bujqesore , krijimi i liqeneve
artificiale etj , kane sjelle ndryshime ne aftesine thithese the rrezatimit diellor e si pasoje
edhe ne temperaturen e ajrit. Krijimi I qendrave industriale , rritja e shfrytezimit the
lendeve djegese ne industri , ngrohje etj. ka ndotur atmosferen dhe ka shtuar sasine e
gazeve dhe the aerozoleve ne the. Kjo ka sjelle nje ngrohje te klimes ; po shfaqet
dukuria serre , po shkaterrohet shtresa e ozonit etj. cka reflekton edhe ne klime.

Ndikimi i ndryshimeve klimatike në ekonomi

 Fourth National Climate Assessment doli në përfundim se duhet të ulim emetimin
e gazrave në atmosferë, përndryshe do të ketë pasoja të mëdha në ekonomi.
 Temperatura më të ngrohta, nivel më i lartë i detit, do të ndikojnë për keq në
shëndetin dhe produktivitetin e njerëzve, në sektorët e turizmit, peshkimit,
agrikulturës, etj.
 Skenari 1 = Temperaturat rriten me 4.5˚C, atëherë humbjet për ekonominë
Amerikane do të jenë 520 miliardë $
  Skenari 2 = Temperaturat rriten me 2.8 *C, humbjet për ekonominë Amerikane
do të jenë 224 miliardë $ më pak.
 Fatkeqësitë natyrore në 3 vitet e fundit i kanë kushtuar SHBA 415 miliardë $.
 Në 2017, në Texas, humbjet e shkaktuara nga uragani Harvey 125 miliardë $.

Efektet në agrikulturë

 Sektori më vulnerabël nga ndryshimet klimatike është ai i agrikulturës

 Shtetet e pjesës qëndrore të Amerikës janë mjaft të varura nga agrikultura
 Nga rreshjet e shumta të pazakonta, të cilat shkaktuan përmbytje, shteti i
Nebraskës pësoi dëme prej 440 milionë $ në bagëti, ndërsa shteti i Iowa humbje
prej 1.6 miliardë $.
 Këtë vit priten rreshje akoma më të shumta, që pritet të shkaktojnë dëme të
mëdha në tokat e mbjellura dhe si rrjedhojë do të preket rrjeti i furnizimit me
ushqim.
 Si rrjedhojë, më pak toka do të mbillen këtë vit
 Për çdo 1 grad celsius të rritur, do të ketë nga 5 deri 15% rënie në prodhimtarinë
e drithërave

Infrastruktura

 Përmbytjet rrezikojnë më shumë infrastrukturën e ndërtuar.

 Rritja e nivelit të detit rrezikon një humbje në asete prej rreth 2 - 5 trilionë $ deri
në fund të këtij shekulli.
 Të rrezikuara janë vendbanimet përrreth brigjeve.
 Gjithashtu do të dëmtohen dhe linjat e komunikimit nga fatkeqësitë natyrore
(fibrat optikë, etj.)

Turizmi

 Rreth 2 miliardë $ do të humben vetëm gjatë sezonit të dimrit në SHBA.

 Me rritjen e temperaturave, cilësia e ujit do të bjerë, algat toksike do të shtohen,
duke i bërë ujërat jo të përshtatshëm për not
 Gjithashtu edhe fatkeqësitë e shpeshta natyrore do të diskurajojnë turizmin.

Impakti në industrinë e peshkimit

 Në vitin 2016, u peshkuan 171 milionë tonelata, me vlerë prej 362 miliardë $.
 Afro 200 milionë njerëz janë të punësuar në këtë sektor.
 Oqeani absorbon rreth 30% të dioksidit të karbonit, sipërfaqja e oqeaneve është
ngrohur me 0.7 grad celsius. Nivelet e oksigjenit në sipërfaqe të ujërave është
zvogëluar.
 Në vitet e fundit, niveli i oqeaneve është rritur me 3.1mm për vit.
Ndryshimet klimatike dhe mundësitë

 Biznesmenët e suksesshëm shohin mundësi edhe në kushte të vështira.

 225 nga 500 kompanitë më të fuqishme të botës mendojnë se ndryshimet
klimatike do të gjenerojnë mbi 2.1 trilionë $ në prospekte të reja biznesore.
 Do të ketë më shumë mundësi në energjinë e ripërtëritshme dhe të pastër,
ndërtime më të qëndrueshme dhe të gjelbëra (eco friendly), etj.
 Konstruksionet e ndërtimeve më të qëndrueshme dhe eco friendly nëpër brigje
do të krijojnë shumë vende pune.
 Shkrirja e Arktikut do të ofrojë rrugë më të shkurtra për transportin e mallrave, do
të ketë më shumë mundësi për tu gjetur burime të reja të gazit dhe naftës.
 Produkte që ftohin ambientin do të kërkohen më tepër. Kompanitë Biotech po
zhvillojnë farëra drithërash që i rezistojnë kushteve ekstreme të motit. Kompanitë
farmaceutike presin që kërkesa për barna që luftojnë sëmundjet si malaria dhe të
ngjajshme të rritet.
 Tregu i paisjeve ushtarake do të zgjerohet, ngaqë për shkak të mungesës së
resurseve, pakënaqësia në shtresën e gjërë të popullatës do të rritet dhe do të
shkaktohen trazira.

Masat që duhen marrë nga individët

 Gjëja e parë që duhet bërë është të merren masa parandaluese, në mënyrë që

të zbuten ndryshimet klimatike, por nëse nuk ja arrijmë këtij qëllimi, atëherë
duhet të përshtatemi me këto ndryshime.
 Para se të planifikojnë të investojnë, njerëzit duhet të konsiderojnë dhe
ndryshimet që do i sjellë klima. P.sh. Mos investo në vende ku potenciali për
fatkeqësi natyrore është i madh (zjarre, përmbytje). Siguro investimet e tua në
sigurime nga përmbytja, zjarri, etj.
 Duhet menduar gjithmonë për mundësi të reja, vende të reja ku mund të lëvizin
njerëzit, etj. Njerëzit që punojnë jashtë, si ndërtim, agrikulturë apo turizëm duhet
të kenë gjithmonë një alternativë të tjetër për tu punësuar, sepse janë të
rrezikuar.

Bizneset dhe entitetet financiare

 Secila kompani që do dështojë në studimin e ekspozimit të saj ndaj këtyre kushteve

ekstreme të motit do ta kenë shumë të vështirë të ardhmen e tyre.
 Horton thotë se në këto 4 vitet e fundit ka vërejtur tek studentët e tij, se këta të fundit nuk
duan të punojnë në një kompani e cila nuk mendon për ndryshimet klimatike dhe nuk ka
strategji se si të parandalojë atë.
 Bankat duhet të shqyrtojnë se ku shkojnë investimet e tyre dhe sa janë vulnerabël këto
investime ndaj ndryshimeve klimatike. (A kanë investuar tek dikush që ka pronë në
bregdet? A kanë dhënë hua ndonjë personi që merret me agrikulturë dhe është
vulenerabël ndaj ndryshimeve klimatike?

Qeveritë

 Qeveritë duhet që të mendojnë në mënyrë proaktive për rreziqet me të cilat

mund të ballafaqohen komunitetet e tyre.
 Duhet të përforcohen infrastrukturat ekzistuese, të përmirësohet furnizimi me ujë,
të përmirësohen shërbimet mjekësore, të markojnë zonat me rrezik të lartë, etj.
 Disa qeveri janë skeptike ndaj planeve të paketave të gjelbëra dhe thonë se këto
paketa dëmtojnë ekonomitë e tyre, por a nuk do dëmtohen më shumë ekonomitë
e tyre në rast të një ngrohje globale?
 Ekonomisti fitues i çmimit nobel "Joseph Stiglitz" thotë se ne do të paguajmë, për
ndryshimet që ja kemi sjellë klimës, në një mënyrë apo në tjetrën, prandaj është
më e këshillueshme që ne të shpenzojmë tani për të ulur emetimit e gazrave të
dëmshëm në atmosferë se sa të presim dhe të paguajmë shumë më shtrejntë
për konsekuencat që do vijnë më pas. Një masë preventive e marrë tani dmth
shumë më pak sforco preventive më pas.