Spis treści

OPINIE O KSIĄŻCE
PODZIĘKOWANIA
Dedykacja
Motto
WSTĘP
Podstawy sukcesu
1 WEŹ 100% ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SWOJE ŻYCIE
2 SPRECYZUJ, PO CO TU JESTEŚ
3 ZDECYDUJ, CZEGO CHCESZ
4 UWIERZ, ŻE TO MOŻLIWE
5 UWIERZ W SIEBIE
6 ZOSTAŃ ODWRÓCONYM PARANOIKIEM
7 UWOLNIJ MOC WYZNACZANIA CELÓW
8 PODZIEL SWOJĄ PODRÓŻ NA ETAPY
9 SUKCES POZOSTAWIA WSKAZÓWKI
10 ZWOLNIJ HAMULCE
11 ZOBACZ, CZEGO CHCESZ, ZDOBĄDŹ TO, CO ZOBACZYŁEŚ
12 DZIAŁAJ „JAKBY”
13 WEŹ SIĘ DO ROBOTY
14 SKUP SIĘ NA DZIAŁANIU
15 POCZUJ LĘK I MIMO TO DZIAŁAJ
 16 BĄDŹ GOTÓW PONIEŚĆ KOSZT
17 PROŚ! PROŚ! PROŚ!
18 NIE PRZYJMUJ ODMOWY I ODRZUCAJ ODPOWIEDZI NEGATYWNE
19 KORZYSTAJ Z REAKCJI ZWROTNYCH
20 BĄDŹ ODDANY CIĄGŁEMU I NIEKOŃCZĄCEMU SIĘ DOSKONALENIU
21 MONITORUJ SWÓJ POSTĘP NA DRODZE DO SUKCESU
22 PRAKTYKUJ WYTRWAŁOŚĆ
23 PRAKTYKUJ REGUŁĘ PIĘCIU
24 PRZEKRACZAJ OCZEKIWANIA
Wewnętrzna przemiana dla sukcesu
25 WYPISZ SIĘ Z KLUBU „CZY TO NIE OKROPNE…” I OTOCZ SIĘ LUDŹMI
SUKCESU
26 UZNAJ SWOJĄ POZYTYWNĄ PRZESZŁOŚĆ
27 NIE SPUSZCZAJ OCZU Z NAGRODY
28 POSPRZĄTAJ BAŁAGAN I PODOMYKAJ SPRAWY
29 ZAMKNIJ PRZESZŁOŚĆ, BY ZANURZYĆ SIĘ W PRZYSZŁOŚCI
30 ZMIERZ SIĘ Z TYM, CO NIE DZIAŁA
31 PRZYJMUJ ZMIANY Z OTWARTYMI RAMIONAMI
32 PRZEMIEŃ SWOJEGO WEWNĘTRZNEGO KRYTYKA W WEWNĘTRZNEGO
TRENERA
33 WZNIEŚ SIĘ PONAD SWOJE OGRANICZAJĄCE PRZEKONANIA
34 ROZWIJAJ CZTERY NOWE NAWYKI SUKCESU ROCZNIE
35 100% ZAANGAŻOWANIA
36 UCZ SIĘ, UCZ, BO NAUKA TO POTĘGI KLUCZ
37 NIECH MOTYWUJĄ CIĘ NAJLEPSI
38 PODSYĆ SWÓJ SUKCES PASJĄ I ENTUZJAZMEM
Zbuduj swoją drużynę sukcesu
 39 SKUP SIĘ NA SWOIM PODSTAWOWYM TALENCIE
40 PRZEDEFINIUJ CZAS
41 ZBUDUJ SKUTECZNY ZESPÓŁ WSPARCIA I PRZEKAZUJ MU ZADANIA
42 PO PROSTU ODMÓW!
43 MÓW „NIE” TEMU, CO DOBRE, BY MÓC POWIEDZIEĆ „TAK” TEMU, CO
ŚWIETNE
44 ZNAJDŹ KOGOŚ, KTO WEŹMIE CIĘ POD SWOJE SKRZYDŁA
45 ZATRUDNIJ OSOBISTEGO COACHA
46 MASTERMINDING DROGĄ DO SUKCESU
47 WEWNĘTRZNE POSZUKIWANIA
Twórz udane relacje
48SZTUKA SŁUCHANIA
49 ROZMOWA OD SERCA
50 NIE ZWLEKAJ Z MÓWIENIEM PRAWDY
51 NIECH TWOJA MOWA BĘDZIE NIENAGANNA
52 GDY WĄTPLIWOŚCI CIĘ OPADAJĄ, SPRAWDŹ, JAK SIĘ RZECZY MAJĄ
53 OKAZUJ NIECODZIENNE UZNANIE I WDZIĘCZNOŚĆ
54 DOTRZYMUJ SWOICH ZOBOWIĄZAŃ
55 BĄDŹ CZŁOWIEKIEM Z KLASĄ
Sukces i pieniądze
56 ROZWIŃ POZYTYWNĄ ŚWIADOMOŚĆ PIENIĄDZA
57 DOSTAJESZ TO, NA CZYM SIĘ KONCENTRUJESZ
58 NAJPIERW ZAPŁAĆ SOBIE
59 OPANUJ SZTUKĘ WYDAWANIA
60 BY WIĘCEJ WYDAĆ, NAJPIERW WIĘCEJ ZARÓB
61 DAWAJ WIĘCEJ, BY WIĘCEJ OTRZYMYWAĆ
62 ZNAJDŹ SPOSÓB, BY SŁUŻYĆ
Sukces zaczyna się juz dziś
63 RUSZ SIĘ I… DO DZIEŁA!
64 UMACNIAJ SAMEGO SIEBIE PRZEZ UMACNIANIE INNYCH
WNIEŚ MOC ZMIAN DO SWOJEJ ORGANIZACJI: WARSZTATY ZASADY CANFIELDA
PROPONOWANE LEKTURY I DODATKOWE ŹRÓDŁA DLA OSIĄGNIĘCIA SUKCESU
O AUTORACH
POZWOLENIA
Przypisy
 OPINIE O KSIĄŻCE

„Zasady Canfielda są proste, ale wyniki, jakie dzięki nim osiągniesz, będą niezwykłe!”
Anthony Robbins, autor Obudź w sobie olbrzyma i Unlimited power

„Gdybyś mógł przeczytać w tym roku tylko jedną książkę, właśnie trzymasz ją w ręku”.
Harvey Mackay, autor Pływaj z rekinami i nie daj się pożreć, pozycji nr 1 na liście bestsellerów
„New York Timesa”

„Gdy Jack Canfield pisze, słucham. To najlepsza książka Jacka i już na zawsze zmieni ona twoje
życie”.
Pat Williams, wiceprezes drużyny NBA, Orlando Magic

„Jack Canfield to Mistrz w swojej dziedzinie, który ludziom głodnym życia daje mądrość,
spostrzeżenia, zrozumienie i inspirację, potrzebne, by ten głód zaspokoić. Świetna książka, świetnie
się ją czyta, wspaniały prezent dla każdego, kto chce zostać Mistrzem Życia!”
Michael E. Gerber, autor książek z serii The E-Myth

„Zasady Canfielda to książka, w której znajdziesz zarówno podstawowe strategie sukcesu, jak
i strategie zaawansowane, które pomogą ci stać się mistrzem sukcesu. Osobiście dużo się nauczyłem
od Jacka Canfielda i ufam, że i ty wiele się od niego nauczysz”.
dr John Gray, autor Mężczyźni są z Marsa, kobiety z Wenus

„Zanim zmienisz swoje życie, najpierw musisz zmienić swój sposób myślenia. Jack i Janet stworzyli
pełną zachęty i niezwykle motywującą mapę do twojego osobistego sukcesu! Mój korespondencyjny
kurs handlu nieruchomościami pomógł tysiącom ludzi stać się pewnymi siebie, odnoszącymi sukcesy
inwestorami na rynku nieruchomości. Jestem przekonany, że Zasady Canfielda zmienią sposób,
w jaki myślisz i działasz, a także pomogą ci odmienić twoje życie tak, jak nawet nigdy nie marzyłeś!
Polecałbym tę książkę nie tylko moim uczniom, ale każdemu, kto chce osiągnąć sukces – sukces, który
wykracza poza twoje najśmielsze marzenia! Nalegam, byś przeczytał tę wspaniałą książkę. Z całą
pewnością pomoże ci zmienić twoje życie na lepsze!”
Carleton Sheets, twórca kursu korespondencyjnego „No Down Payment Real Estate”

„Canfield i Switzer zamknęli swój przepis na sukces w błyskotliwej i łatwej do czytania książce.
Nauka Jacka jest wysoce skuteczna, a ta nowa książka będzie tego roku najlepszym prezentem”.
Ken Blanchard, współautor książek Jednominutowy menedżer® i Customer Mania!®
„W Zasadach Canfielda Jack Canfield ujawnia konkretną metodologię i zorientowane na wyniki
zasady, których wymaga sukces i osiągnięcie szczytu. Bez względu na to, czy chcesz poprawić wyniki
sprzedaży w swojej firmie, rozwinąć zmysł twórczy, czy też wprowadzić do swojego życia więcej
równowagi, ta książka utoruje ci drogę ku najwyższemu sukcesowi!”
Peter Vidmar, dwukrotny złoty medalista olimpijski w gimnastyce oraz członek U.S. Olympic Hall
of Fame

„Zasady Canfielda zainspirują cię i umocnią, byś prowadził bardziej satysfakcjonujące życie.
Przygotuj się na zmiany, jakich doświadczysz za sprawą tej książki!”
Kathy Smith, amerykański autorytet w dziedzinie fitnessu i wellnessu

„Przesłanie Jacka jest proste, potężne i praktyczne. Jeśli działasz zgodnie z zasadami, zasady
działają. Pozycja obowiązkowa dla tych, którzy chcą wieść życie pełne sukcesów, o jakich marzą”.
Andrew Puzder, prezes i dyrektor naczelny CKE Restaurants, Inc., Carl’s Jr., Hardee’s i La Salsa

„Cóż za wspaniała książka! Zasady Canfielda Jacka Canfielda to publikacja encyklopedyczna dla
każdego, kto chce prowadzić życie, o jakim marzył. Miej tę książkę przy sobie, posługuj się nią jako
przewodnikiem i źródłem inspiracji, pomocnym w osiągnięciu twojego najwyższego potencjału
i wewnętrznego pokoju, którego pragniesz. Potrzebujesz tej książki”.
Marilyn Tam, była prezes Reebok Apparel Products Group
i autorka How to Use What You’ve Got to Get What You Want

„Jeśli myślałeś, że wiesz już wszystko na temat tego, jak osiągnąć sukces w biznesie, poczekaj, aż
zapoznasz się z zawartością Zasad Canfielda. Począwszy od początkujących przedsiębiorców, aż po
najpotężniejszych na świecie dyrektorów naczelnych, ta książka z pewnością nauczy każdego, jak
osiągać jeszcze większe sukcesy i jak czerpać jeszcze większą radość z tego, co robisz i co
uwielbiasz robić”.
John Assaraf, RE/MAX Indiana, autor figurującej na liście bestsellerów „New York Times’a”
i „Wall Street Journal” książki The Street Kid’s Guide to Having It All

„Strona po stronie najlepszy system na osiągnięcie wszystkiego, co tylko chcesz. Przygotuj się na
jazdę swojego życia. Nie mogłam się od niej oderwać!”
Marcia Martin, była wiceprezes firmy est i trenerka transformacyjna

„Niesamowita zdolność Jacka Canfielda, by wyrażać się niezwykle jasno, zrozumiale i przystępnie,
czyni Zasady Canfielda nie tylko fantastycznym przepisem na sukces, lecz także pozycją ogromnie
przyjemną do czytania”.
dr Jim Tunney, były sędzia NFL, nauczyciel i autor It’s the Will, Not the Skill

„Sam widziałem, jak uporczywie i wytrwale Jack Canfield stosował zasady przedstawione w tej
książce. I właśnie dzięki tej determinacji i dzięki jego wierze w te zasady narodziła się seria Balsam
dla duszy. Zasady Canfielda to nie tylko niezwykła książka, która wskaże ci drogę ku wybitnym
osiągnięciom, ale także dowód sam w sobie, że te zasady działają”.
Peter Vegso, prezes Health Communications, Inc… i wydawca serii Balsam dla duszy
„Większość z nas wie, czego chce od życia, lecz jedynie garść nauczyła się, jak to zdobyć. Zasady
Canfielda nie tylko dają ci mapę, ale także wręczają kluczyki do stacyjki i tankują paliwo! Przygotuj
sobie jakąś przegryzkę i nie odkładaj tej książki, aż opanujesz jej przesłanie”.
Wally Amos, autor The Cookie Never Crumbles

„Mój dobry przyjaciel Jack Canfield jest obecnie jednym z najmądrzejszych mówców i nauczycieli
na świecie. Gdy spędzisz z nim czas, poznając i chłonąc jego pomysły i spostrzeżenia, zostaniesz
pozytywnie odmieniony na resztę swojego życia”.
Brian Tracy, jeden z wiodących amerykańskich autorytetów w dziedzinie rozwoju ludzkiego
potencjału i osobistej efektywności, autor Droga do bogactwa, Milionerzy z wyboru i Maksimum
osiągnięć

„Koordynując swoje działanie z podstawowymi zasadami i wartościami Jacka, możesz osiągnąć

każdy cel, jakiego pragniesz, łącznie z wewnętrznym pokojem. W Zasadach Canfielda Jack stworzył
ku temu mapę. Wystarczy, że będziesz się nią kierować”.
Hyrum W. Smith, wiceprzewodniczący i założyciel FranklinCovey

„W warunkach najwyższej konkurencji, jaka panuje na dzisiejszym rynku, ludzie sukcesu to ci, którzy
posiadają systematyczne podejście do swoich osiągnięć. Będąc najlepszą od dziesięcioleci
publikacją na temat sukcesu, Zasady Canfielda katalogują i wyjaśniają te systemy, posługując się
prostym językiem i ujętymi krok po kroku instrukcjami, oraz przedstawiają inspirujące historie tych,
którzy przebyli już tę podróż. Jeśli twoim celem jest poprawić swoje osiągnięcia, zdobyć więcej
pieniędzy, mieć więcej wolnego czasu i mniej stresów, przeczytaj i zastosuj wypróbowane zasady,
jakie wyjaśnia ta książka”.
Les Brown, autor Live Your Dreams i Conversations on Success

„Cóż za wspaniały zbiór traktujących o sukcesie myśli i pomysłów. niektóre proste, inne głębsze,
lecz wszystkie istotne w dzisiejszym złożonym świecie… Lektura obowiązkowa!”
dr Steven Stralser, dyrektor naczelny i profesor Global Entrepreneurship Center, Thunderbird: The
Garvin School of Inernational Management, autor MBA in a Day: What You Would Learn in Top-
Tier Schools of Business – If You Only Had the Time

„Gdy przeczytasz Zasady Canfielda, zmienisz podejście do swoich krótko – i długoterminowych

celów, zaczynając patrzeć na nie w zupełnie nowy i ekscytujący sposób. Ta książka podkreśla
narzędzia, jakich potrzebujesz, by wydobyć z życia wszystko, czego tylko chcesz, a nawet więcej!
Sukces Canfielda i Switzer jest dowodem na to, że te zasady naprawdę działają i mogą być
z łatwością zastosowane do każdego celu”.
Rita Davenport, prezes Arbonne International

„Sukces jest czymś, czego pragnie niemal każdy, a wielu marzy o nim przez całe życie. Jedni nigdy go
nie znajdują, inni osiągają go już za młodu. Bez względu na to, gdzie się znajdujesz w swoim życiu,
zatrzymaj się i przeczytaj tę fantastyczną książkę Jacka Canfielda i Janet Switzer. Być może już
przebyłeś tę drogę, albo starasz się ją przebyć, a może zgubiłeś się gdzieś między pragnieniem
a osiągnięciem swojego osobistego sukcesu. Gdy skończysz czytać Zasady Canfielda: rusz się stąd
gdzie jesteś i idź tam, gdzie chcesz być, natychmiast będziesz wiedział, gdzie się znajdujesz, gdzie
chciałbyś się znaleźć i jak się tam dostać. Ta książka powinna stać się podręcznikiem i lekturą
obowiązkową jeszcze przed wkroczeniem w «dorosłość»”.
Dave Liniger, przewodniczący zarządu RE/MAX International

„Jack Canfield znowu górą! W Zasadach Canfielda z ogromną łatwością i wyrozumiałością

wyjaśnia sprawdzone techniki, którymi posługują się ludzie sukcesu na każdej ścieżce życia –
techniki, które mogą zabrać cię aż po granice twoich marzeń. Bez względu na to, jak definiujesz
pojęcie sukcesu, ta książka pozwoli ci go osiągnąć!”
Jeff Liesener, prezes High Achievers Network

„Jeśli kiedykolwiek chciałeś, by Jack Canfield był twoim osobistym mentorem na drodze ku
realizacji twojej najwspanialszej wizji, ta książka to najlepsze, co możesz mieć zaraz po osobistym
prowadzeniu Jacka. Jest pełna informacji, inspiracji – i co najważniejsze – zrozumienia. Bo obok
sprawdzonych strategii Jacka, znajdziesz w niej także jego wsparcie, współczucie i prawość”.
Marshall Thurber, współzałożyciel Accelerated Business School i Money and You

„Przedstawione w tej książce zasady sukcesu są jednocześnie tak proste do zastosowania i tak
potężne. Są niezbędne do osiągnięcia swoich celów. Jack umie sprawić, by nauka dostarczała
radości i zabawy. Ta książka to prawdziwy numer 1!”
Kathy Coover, współzałożycielka i wiceprezes sprzedaży i marketingu Isagenix International

Zasady Canfielda przedstawiają sprawdzone kroki, jakie podejmują dziś największe sławy
i najjaśniejsze gwiazdy, by zrealizować swoją idealną przyszłość. Nie widzę lepszego sposobu, by
z miejsca, w którym jesteś obecnie, dostać się tam, gdzie chciałbyś się znaleźć”.
Bill Harris, dyrektor w Centerpointe Research

„Jeśli masz wielką wizję i wielkie plany, przeczytaj Zasady Canfielda i zacznij działać zgodnie
z tym, czego się z nich dowiesz. Zasługujesz przecież, by mieć z życia nieco więcej”.
dr H. Ronald Hulnick, rektor Uniwersytetu Santa Monica

„Unikalne połączenie lekcji i technik z autentycznymi anegdotami i humorem czyni Zasady Canfielda
wspaniałą lekturą. Ta pouczająca, humorystyczna i bardzo praktyczna książka posługuje się talentem
Jacka Canfielda, by motywować i inspirować bez przesadnie «napuszonego» podejścia do tematu.
Każdy czytelnik może wynieść wiele cennego z przedstawionych w niej zasad sukcesu”.
Christen Brown, prezes On Camera Entertainment i autorka Star Quality

„Bez względu na to, co rozumiesz pod pojęciem sukcesu, Jack Canfield może pomóc ci go osiągnąć.
Zasady Canfielda to życiowa publikacja encyklopedyczna zarówno dla młodych, jak i starych.
Przekształć swoje marzenia o sukcesie w rzeczywistość. Już dziś kup tę książkę”.
Gary T. Van Brunt, dyrektor naczelny Discount Tire Co.

„Zasady Canfielda udowadniają raz na zawsze, że osobisty sukces nie przytrafia się urodzonym pod
szczęśliwą gwiazdą czy uprzywilejowanym. Jest on raczej wynikiem myślenia i działania –
planowania i realizowania tego planu. Lecz co najważniejsze, moc osiągania celów jest
umiejętnością, której można się nauczyć – a nikt nie uczy jej tak doskonale, jak Jack Canfield”.
Catherine B. Reynolds, przewodnicząca zarządu Catherine B. Reynolds Foundation

„Tę książkę trzeba przeczytać! Canfield i Switzer wyjaśniają konkretne, ujęte krok po kroku metody,
którymi może posłużyć się każdy z nas, by osiągnąć większy sukces w swoim życiu zawodowym
i osobistym. Jeżeli chcesz więcej zarabiać, mieć większą władzę i żyć tak, jak sobie wymarzyłeś,
Zasady Canfielda po mistrzowsku cię tam zaprowadzą”.
dr Gay Hendricks, autor Conscious Living i współautor
(obok dr Kathlyn Hendricks) Conscious Loving

„Bez względu na to, gdzie jesteś w swoim życiu, Zasady Canfielda podsuwają ci wypróbowane
strategie i sprawdzone systemy, by stworzyć jaśniejszą przyszłość. Czytając i stosując to, co
podpowiada ci ta nowa, imponująca publikacja na temat sukcesu, przyłącz się do grona tych, którzy
wspięli się na wyżyny osiągnięć. Po czym postaraj się o kopię dla przyjaciela”.
Paul R. Scheele, autor Natural Brilliance, Genius Code,
Abundance for Life i The PhotoReading Whole Mind System

„Ta książka to fantastycznie napisana, mistrzowska kwintesencja dostępnych tu i teraz przewodnich

zasad i procedur, umożliwiających osiągnięcie prawdziwego, życiowego sukcesu”.
Hale Dwoskin, autor figurującej na liście bestsellerów „New York Times’a”
książki The Sedona Method: Your Key to Lasting Happiness, Success,
Peace and Emotional Wellbeing

„Sukces w każdej dziedzinie życia może być twój! Zastosuj zasady i strategie Jacka Canfielda,
a osiągniesz każdy cel! Zasady Canfielda to szczegółowy, lecz zrozumiały przewodnik, który pomoże
ci zrealizować więcej z tego, co TY chcesz. Jest przyjemny i skuteczny. Przeczytaj go jeszcze dziś!”
Erin Saxton, The Idea Network

„Zgłębianie zagadnienia sukcesu to moja życiowa pasja. Ogromnie ci dziękuję, Jack, za stworzenie
łatwej do zrozumienia książki o sukcesie, którą bez trudu pojmą i z której skorzystają czytelnicy
w każdym wieku i z każdego środowiska. Mocne lekcje i historie, zawarte w Zasadach Canfielda,
naprawdę potrafią odmienić życie!”
James Arthur Ray, autor The Science of Success i Stop the World: 29 Principles to Realize Your
Infinite Self

„Lektura Zasad Canfielda to doświadczenie możliwie najbardziej zbliżone do sytuacji, w której Jack
Canfield pełni rolę twojego osobistego trenera. Jack posiada umiejętność łączenia inteligencji ze
zrozumieniem drugiego człowieka, czyniąc swoją książkę bardzo przystępną. Przedstawienie w niej
zasad i przykładów tych, którzy je zastosowali, jest zarówno skuteczne, jak i inspirujące. Ta
dynamiczna książka będzie na ustach wielu jeszcze przez całe lata!”
George R. Walther, autor Heat Up Your Cold Calls

„Jeśli szukasz cudownego leku, który uzdrowi twoje życie, karierę zawodową i twoje relacje,
Zasady Canfielda dają ci go hojną ręką. Ale nie poprzestawaj na samym zakupie tej nowej,
imponującej pozycji i umieszczeniu jej na półce. Zapoznaj się z jej wypróbowanymi strategiami,
zastosuj jej sprawdzone systemy, po czym przygotuj się na dołączenie do grona prawdziwych ludzi
sukcesu!”
Raymond Aaron, najlepszy kanadyjski trener w dziedzinie biznesu i inwestycji

„Fantastyczny zbiór przemyśleń na temat sukcesu. Pewne myśli są proste, inne trochę głębsze, lecz
wszystkie niezwykle cenne w dzisiejszym skomplikowanym świecie. Lektura obowiązkowa!
Posłużyłem się przedstawionymi w niej zasadami, by spopularyzować moją stronę internetową, którą
na początku odwiedzało 100 osób miesięcznie, teraz zaś liczba gości w miesiącu przekracza 5000”.
Zev Saftlas, autor Motivation That Works i założyciel empoweringmessages.com

„Zasady Canfielda Jacka Canfielda splatają strategie sukcesu z potwierdzonymi przykładami

i opowieściami z życia różnych osób. Tę książkę powinien przeczytać każdy, kto pragnie zdobywać
nowe szczyty w swoim życiu. Czy jest jakiś sposób, by uczynić ją lekturą obowiązkową dla
przyszłych pokoleń? Szkoda, że 20 lat temu nie znałem jej przesłania!”
Arielle Rord, autor Hot Chocolate for the Mystical Soul

„Canfield i Switzer stworzyli książkę pełną mądrości, zrozumienia drugiego człowieka i humoru. To
jedna z najlepszych pozycji na temat sukcesu, jakie czytałem! Jeśli masz jakieś marzenie, które
jeszcze się nie ziściło, pozwól Jackowi Canfiel-dowi wskazać ci drogę ku jego realizacji. Nie
pożałujesz”.
Bill Cirone, dyrektor Urzędu ds. Edukacji Okręgu Santa Barbara

„Jeśli twoim celem jest poszerzenie własnych możliwości, stworzenie nowych sojuszy, pomoc
większej liczbie osób i jeszcze lepsze wykorzystanie każdej chwili swojego życia, Zasady Canfielda
mogą pomóc ci to wszystko osiągnąć. Fantastyczna książka!”
John Demartini, dyrektor naczelny Demartini Seminars
i założyciel Concourse of Wisdom

„Ludzie sukcesu wiedzą, że najważniejszą inwestycją, jakiej można dokonać, jest inwestycja
w samego siebie. Zasady Canfielda pomagają opanować zestaw umiejętności, które przyciągną do
twojego życia wspaniałych ludzi, wspaniałe możliwości i wspaniały majątek. Pozwól, by ta
inwestycja ci się opłaciła”.
Cynthia Kersey, autorka Unstoppable i Unstoppable Women

„Jeśli kiedykolwiek pojawiła się książka, odkrywająca sekretne strategie największych ludzi sukcesu
naszych czasów, to jest nią właśnie ta, Zasady Canfielda. Łatwa, zrozumiała, możliwa do
zastosowania. To najlepsze od lat narzędzie sukcesu”.
dr Bill Bauman, Bill Bauman Seminars and Mentoring

„W końcu książka, która spełnia to, co obiecuje. Zasady Canfielda naprawdę wznoszą twoje życie na
kolejny poziom i pomagają osiągnąć wszystko, o czym kiedykolwiek marzyłeś. Stosując zasady, które
wyniosły na wyżyny sukcesu Jacka Canfielda i wiele innych osób, których historie opisane są w tej
książce, również i ty możesz zrealizować wspaniałe cele. Przeczytaj ją jeszcze dziś!”
Tom Hill, założyciel Eagle Institute i autor Living at the Summit: A Life Plan

„Jeśli szukasz niezawodnego przepisu na sukces, zajrzyj do Zasad Canfielda Jacka Canfielda”.
Suzanne de Passe, producentka telewizyjna

„Jack Canfield to prawdziwy mistrz. Wie, czego potrzeba, by wieść życie pełne sukcesów,
a w Zasadach Canfielda składa razem wszystkie kluczowe elementy, by reszta świata również
posiadła tę wiedzę”.
T. Harv Eker, autor Bogaty albo biedny

„Przez ponad dziesięć lat byłem uczniem Jacka Canfielda i stosowałem zasady, które przedstawia
w tej książce, by wzmóc mój własny sukces oraz sukces tych, których szkolę i którymi kieruję
w Henry Ford Museum. Gorąco polecam tę książkę. Z pewnością zmieni ona twoje życie”.
Jim Van Bochove, dyrektor rozwoju zasobów ludzkich
w The Henry Ford: America’s Greatest History Attraction

„Zasady Canfielda Jacka Canfielda błyskotliwie i zwięźle przekazują wypróbowany i prawdziwy

przepis na pełne sukcesów, spełnione życie. Na każdej stronie znajdziesz inspirację i motywację”.
Debbie Ford, autorka najlepszego w rankingu „New York Times’a” bestselleru
The Dark Side of the Light Chasers oraz The Best Year of Your Life

„Jack Canfield z iście diamentową klarownością stworzył podstawowy podręcznik sukcesu. Żałuję,
że nie miałam go w swoich rękach, gdy zaczynałam moją wyprawę po to, co w życiu najlepsze”.
mistrzyni Mary Louise Zeller, „Babcia Ninja”,
dwunastokrotna krajowa i pięciokrotna międzynarodowa złota medalistka w tae kwon do

„Bez względu na to, czy jesteś raczkującym przedsiębiorcą, siedzisz w biznesie od lat, czy dopiero
skończyłeś szkołę, Zasady Canfielda Jacka Canfielda to lektura obowiązkowa. Książka krok po
kroku poprowadzi cię przez kolejne etapy sukcesu i wyniesie na twój kolejny poziom (a
najprawdopodobniej i znacznie wyżej)! Praktyczny styl Jacka i jego prosty język sprawiają, że każdy
może skorzystać z tej dogłębnej, wyczerpującej i inteligentnej publikacji”.
Linda Distenfield, prezes, oraz Ira Distenfield, dyrektor naczeleny We The People
 PODZIĘKOWANIA

Ta książka, jak wszystko inne, co w życiu stworzyłem, jest wynikiem ogromnego wysiłku wielu ludzi.
Chcę wyrazić moją najgłębszą wdzięczność i podziękować następującym osobom:
Janet Switzer, bez której iście herkulesowych wysiłków ta książka nigdy nie zostałaby ukończona.
Dziękuję ci za twoje niewiarygodne wsparcie, głębokie przemyślenia oraz długie godziny (za dnia
i w nocy!) poświęcone rozwojowi pierwszych etapów tej książki, gdy po mistrzowsku
współtworzyłaś jej szkic, przekształcałaś niekończący się strumień zapisywanych przeze mnie myśli
w możliwy do obróbki manuskrypt, dbałaś o to, bym nie zbaczał z kursu i koncentrował się na
temacie, rozwijałaś stronę internetową Zasad Canfielda oraz tworzyłaś fantastyczny plan
marketingowy, by przesłanie tej książki trafiło do milionów ludzi. Jesteś naprawdę niesamowita!
Bonnie Solow, mojej agentce literackiej. Jesteś kimś więcej niż agentką. Byłaś obecna na każdym
etapie tworzenia mojej książki, wspomagając swoimi przemyśleniami i wskazówkami
wydawniczymi, zapewniając wsparcie emocjonalne, entuzjastycznie zachęcając i obdarzając
autentyczną przyjaźnią. Podziwiam twoją prawość, profesjonalizm, zaangażowanie w doskonałość,
szczere pragnienie wpływu na rzeczywistość oraz twoją miłość do życia.
Steve’owi Hanselmanowi, mojemu genialnemu, wspierającemu i mądremu redaktorowi i wydawcy
z HarperCollins. Dzięki za twoją nieograniczoną energię, za twój wspaniały duch i oddanie
edukowaniu i wznoszeniu ludzkości na wyższy poziom rozwoju poprzez słowo pisane.
Mary Ellen Curley, która od początku do końca pełniła nadzór nad marketingiem i procesem
produkcji Zasad Canfielda. Doceniam twój profesjonalizm i niestrudzone wysiłki w pracy na rzecz
tej książki i jej przesłania. Jane Friedman, prezes i dyrektor naczelnej HarperCollins, która od
początku dopingowała tę książkę. Dzięki za fantastyczną robotę, jaką wykonujesz kierując firmą
zgodnie z przedstawionymi przeze mnie zasadami. Praca z tobą to zaszczyt.
Katharine O’Moore-Klopf, która adiustowała manuskrypt. Twój sokoli wzrok i dbałość
o szczegóły są doprawdy niesamowite. Dzięki, spisałaś się na medal.
Andrei Brown, która zaprojektowała okładkę. Jest wspaniała!
Deborah Feingold, która zrobiła zdjęcie, widniejące na okładce. Fajnie mi się z tobą pracowało.
Jesteś świetna!
Brianowi Groganowi, Veronice Gonzalez, Anie Marii Allesi, Andrei Rosen, Paulowi
Olsewskiemu, Shelby Meizlik, Ninie Olmsted, Joshowi Marwellowi i wszystkim innym
z HarperCollins, którzy tak pilnie pracowali nad umieszczeniem tej książki (i jej wersji audio) na
półkach księgarni i oddaniem jej w ręce czytelników. Jesteście najlepsi w swoim fachu.
Patty Aubery, prezez Chicken Soup for the Soul Enterprises, za „zmuszenie” mnie do napisania tej
książki. Dzięki za nadzorowanie całego projektu, a szczególnie za zdobycie wszelkich zatwierdzeń.
Jesteś prawdziwą przyjaciółką i partnerem w biznesie. Nie zdołam wyrazić, jak bardzo doceniam
twoje wsparcie w wydobywaniu ze mnie tego, co najlepsze.
Russellowi Kamalskiemu, dyrektorowi operacyjnemu Chicken Soup for the Soul Enterprises,
dziękuję za łagodną i wyrozumiałą postawę, która pomaga panować nad wszystkim pośród
gorączkowego zamieszania, w jakim często się znajdujemy. Jesteś prawdziwym dżentelmenem.
Veronice Romero, mojej asystentce, która utrzymywała moje życie w porządku z bardzo
niewielkim wsparciem z mojej strony, gdy przez cały zeszły rok siedziałem pogrzebany pod ciężarem
tego projektu. Dzięki za pieczę nad harmonogramem spotkań i za nadzór nad zdobywaniem wszelkich
koniecznych pozwoleń do tej książki. Dzięki za całą troskę, jaką otoczyłaś w tym czasie mnie
samego, moje podróże i moją karierę mówcy. Twoje niestrudzone wysiłki, dbałość o detale
i podążanie za doskonałością są niesamowite. Bardzo ci dziękuję!
Mike’owi Fosterowi, mojemu asystentowi. Dzięki za pomoc w trzymaniu na dystans wszelkich
„złych mocy”, bym mógł w spokoju i bez większych zakłóceń pracować nad książką, dzięki za twoje
wsparcie badawcze, długie godziny trudu, poczucie humoru i za dzielenie ze mną wizji. Twoje
zaangażowanie, wykraczające poza oficjalny zestaw obowiązków, by nasze seminaria zawsze miały
pełną obsadę, a nasze komputery działały, również jest godne podziwu. Dziękuję za twoje oddanie
i pasję.
Jesse Ianniello, za wszystkie niekończące się godziny przepisywania setek godzin wywiadów,
jakie nagrałem, i za wszystkie inne, liczne obowiązki biurowe, bez których ta książka nie zostałaby
wydana. Niezmiennie sprawiasz, że rzeczy trudne wydają się prostymi. Jesteś cudowna.
Robin Yerian, za opiekowanie się mną w tak wielu dziedzinach życia, a zwłaszcza za dbałość
o trzymanie się budżetu, byśmy zawsze mieli dość pieniędzy na wszystko, co trzeba zrobić.
Teresie Esparza, za doskonałe radzenie sobie z koordynacją wszystkich moich wystąpień i za
dbanie o zadowolenie naszych klientów podczas tego „roku książki”. D’ette Coronie za wspaniały
nadzór nad grafikiem produkcyjnym Balsamu dla duszy, gdy byłem pochłonięty pracą nad Zasadami
Canfielda. Obie jesteście niesamowite!
Heather McNamarze, Nancy Mitchell Autio, Leslie Riskin, Stephanie Thatcher, Barbarze
Lomonaco i Tashy Boucher, które przez cały czas powstawania tej książki dbały o wszelkie
szczegóły, związane z ukończeniem i wydaniem książek z serii Chicken Soup (Balsam dla duszy).
Dziękuję też wszystkim pozostałym osobom, które pracują w Self-Esteem Seminars i Chicken Soup
for the Soul Enterprises.
Erickowi Baldwinowi, Kristen Craib, Lauren Edelstein, Devonowi Fosterowi, Annie Giardina,
Chrisowi Muirheadowi i Danielle Schlapper, naszym wspaniałym stażystom z Uniwersytetu
Kalifornii w Santa Barbara, za waszą pomoc w przepisywaniu, redagowaniu i pracach badawczych.
Gail Miller, pracującej dla Janet, dyrektorce programów szkoleniowych, która wykonuje w firmie
Janet kawał dobrej roboty, odciążając swoją szefową i nieustannie tworząc dla niej przestrzeń, by ta
mogła pomagać w rozwoju Zasad Canfielda i produktów szkoleniowych. Twoja inteligencja
i wyniki twojej pracy naprawdę robią wrażenie.
Marcii Shimoff, która wyjęła tydzień ze swojego życia, by przyjść i pomóc reorganizować Zasady
Canfielda, i która służyła wspaniałą, cenną opinią. Dzięki za hojność ducha. Głębia twojej przyjaźni
jest doprawdy zdumiewająca.
Rickowi Frischmanowi, Davidowi Hahnowi i Jaredowi Sharpe’owi z Planet Television Arts za
ich pierwszorzędne wsparcie w zainteresowaniu treścią tej książki ludzi radia i telewizji. Uwielbiam
z wami pracować!
 Hale’owi Dwoskinowi, Marshallowi Thurberowi i Barbarze DeAngelis za ich nieustanne zachęty
i wsparcie, które oferowali mi przez cały czas, gdy pisałem tę książkę.
Wszystkim tym, którzy zgodzili się ze mną rozmawiać, i których opowieści i anegdoty wzbogacają
treść Zasad Canfielda. Te osoby to: Raymond Aaron, Robert Allen, Jeff Arch, John Assaraf,
Madeline Balletta, Marty Becker, Arthur Benjamin, Tom Boyer, Lee Brower, Stephen J. Cannell,
Frank Corbo, D.C. Cordova, John Demartini, Ira i Linda Distenfield, Hale Dwoskin, Harv Eker, Tim
Fer-riss, Ruben Gonzales, Greg Haven, Mike Kelley, Marilyn Kentz, Rick Kinmon, Julie Laippley,
Dave Liniger, Debbie Macomber, Fabrizio Mancini, Marcia Martin, John McPherson, Mike Milliorn,
David Morris, Chad Pregracke, Monty Roberts, Rudy Ruettiger, Scott Schilling, Jana Stanfield, Joe
Sugarman, Marilyn Tam, Marshall Thurber, Diana Von Welanetz Wentworth, Pat Williams i Wyland.
Wszystkim tym, którzy zgodzili się ze mną rozmawiać, lecz których opowieści nie zostały
umieszczone w tej książce z powodu ograniczonej przestrzeni i czynionej w ostatniej chwili redakcji
– wasze pomysły, przemyślenia i wasz duch przenika jej treść. Te osoby to: Jennifer Allen, John
Anderson, Janet Atwood, Russell Bishop, Stan Dale, Bob Danzig, Roger Dawson, John Dealy, Kent
i Kyle Healy, Orrin C. Hudson, Teresa Huggins, Tony O’Donnell, Kevin Ross, Michael Russo, Barry
Spilchuk i Gary Tuerack.
Setkom ludzi, którzy zaproponowali, że wypowiedzą się dla potrzeb tej książki – już oni wiedzą,
o kim mowa – lecz z którymi po prostu nie zdołałem się umówić z powodu ograniczonego czasu,
jakim dysponowałem. Szczerze żałuję, gdyż spotkania i rozmowy były najbardziej ekscytującym
etapem tworzenia Zasad Canfielda. Ten projekt jeszcze raz przypomniał mi, jak wieloma cennymi
informacjami każdy z nas może podzielić się z innymi. Mam nadzieję, że któregoś dnia będę w stanie
skorzystać z waszych propozycji i porozmawiać z wami przy okazji pisania innej książki.
Wszystkim tym, którzy przeczytali maszynopis i służyli cennymi i potrzebnymi opiniami. Te osoby
to: Patty Aubery, Tom Boyer, Mark Donnelly, Eldon Edwards, Mike Foster, Andrew Holmes, Russ
Kamalski, Veronica Romero, Zev Saftlas, LeAnn Thieman, Marci Shimoff i Robin Yerian. Dziękuję,
że zechcieliście wykroić nieco czasu ze swoich napiętych grafików – i to tak bezzwłocznie – by
służyć cennymi komentarzami. Głęboko doceniam wasz wkład!
Wszystkim tym, którzy w ciągu lat bezpośrednio kształtowali moje postrzeganie sukcesu
i przyczyniali się do jego osiągnięcia poprzez swoje warsztaty, seminaria i programy szkoleniowe.
Te osoby to: W. Clement Stone, Og Mandino, Norman Vincent Peale, Marshall Thurber, Mark Victor
Hansen, Phil Laut, Leonard Orr, Stewart Emery, Martha Crampton, Russell Bishop, Jim Newman,
Lou Tice, John Gray, Tim Piering, Tracy Goss, Martin Rutte, Wayne Dyer, Bob Proctor, Lee Pulos,
Brian Tracy, Jim Rohn, Anthony Robbins, Michael Gerber, Dan Sullivan, Les Hewitt, Robert Allen,
Hale Dwoskin i John Assaraf. Dzięki za wasze genialne umysły, za odwagę, by torować nowe drogi
i za hojność ducha.
Doktorowi Jackowi Dawsonowi i doktorowi Bruno Wildhaberowi, moim dwóm kręgarzom, oraz
Wayne’owi Darlingowi, masażyście, za wspaniałą pracę nad moim ciałem, dzięki której pozostało
ono przy życiu w ciągu tych pełnych stresu miesięcy.
Członkom mojego zespołu wsparcia, który tworzą: John Assaraf, Lee Brower, Declan Dunn, Liz
Edlic i Marshall Thurber. Jestem wdzięczny, że mogę należeć do tak oddanej i wizjonerskiej grupy
braci i sióstr.
Markowi Victorowi Hansenowi i Patty Hansen za ich miłość, przyjaźń i partnerstwo w podróży
o nazwie Balsam dla duszy, która jest największą przygodą mojego życia.
 Peterowi Vegso i Gary’emu Seidlerowi z Health Communications Inc., którzy uwierzyli w to
marzenie na długo przedtem, zanim ktokolwiek odważył się to zrobić, i którzy przez wszystkie te lata
służyli wsparciem, bez którego ta książka nigdy by nie powstała. Dzięki, chłopaki! Dziękuję też
wszystkim pozostałym z HCI, którzy pracowali nad tym, by seria Balsam dla duszy stała się
światowym fenomenem wydawniczym.
Całej mojej rodzinie za jej miłość, wsparcie i zrozumienie, gdy pracowałem nad czymś, co
bezsprzecznie mogę nazwać największym wyzwaniem w mojej karierze zawodowej. Dzięki za
zrozumienie długich godzin w pracy, poświęconych weekendów i dwóch odwołanych urlopów,
których wymagało terminowe ukończenie tego projektu. Bardzo was wszystkich kocham i cenię.
Indze, mojej żonie, którą uwielbiam za to, jak świetnie mnie rozumie i zna – dziękuję ci za twoją
nieustającą miłość, wsparcie, humor i zachętę. Christopherowi, 14-letniemu synowi, za dzielne
znoszenie mojej obsesji na punkcie tej książki. Mam nadzieję, że nasze wspólne dwa tygodnie
w Europie, na które zabieram cię tego lata, wynagrodzą utracony czas ostatnich sześciu miesięcy.
Railey i Travisowi, mojej pasierbicy i pasierbowi – oboje nieustannie zachwycają mnie swoimi
wygłupami. Dzięki za to, że jesteście tak wspaniali. Oranowi i Kyle’owi, moim dwóm starszym
synom. Wreszcie mamy czas na tamtą obiecaną wycieczkę do Las Vegas!
Mojej siostrze Kim, za moralne wsparcie i zachętę, gdy nie widziałem światła na końcu tunelu.
Miło jest mieć siostrę, która też pisze i rozumie cały proces. Taylorowi i Mary, za opiekę nad Mamą
przez wszystkie te długie miesiące i lata. Bratu Rickowi i jego żonie Tanie – jesteście wspaniali.
Fredowi Angelisowi, mojemu ojczymowi, za wzięcie mnie pod skrzydła, gdy miałem 6 lat, i za
wpojenie mi wartości i nawyków dotyczących pracy, które pozwoliły mi wspiąć się na mój obecny
poziom sukcesu.
Rodzinie Janet, za jej wsparcie, zrozumienie i świetny humor w obliczu utraconych wyjazdów
wakacyjnych i prowadzonych przy kolacjach niekończących się rozmów na temat tej książki.
Rodzicom Janet, Lesowi i Beverly, którzy już za młodu pokazali córce, czym jest sukces, i którzy
pielęgnowali w domu atmosferę dążenia do celu. Jej rodzeństwu, Jennifer i Jeffowi, za nieustanne
wsparcie i zachętę, jaką okazywali swojej siostrze na każdym nowym kroku w jej życiu i karierze
zawodowej. Szczególnie wielkie dzięki siostrzenicy Janet, Brianne, która nie tylko zastanawia się,
jak dzieci uczą się osiągać sukcesy, ale też jest łagodnym przypomnieniem, że najważniejsze to
czerpać z tego radość.
I w końcu, dziękuję wszystkim asystentom i uczestnikom moich seminariów i warsztatów ostatnich
kilku lat za to, że dzielili się ze mną swoimi marzeniami, zmaganiami i triumfami. Wasze heroiczne
wysiłki w przezwyciężaniu ograniczających was przekonań i lęków, odwaga w mierzeniu się
z przeszkodami na waszej drodze, wytrwałość w obliczu przeciwności oraz niesamowite życie,
jakiego twórcą jest każdy z was – wszystko to złożyło się na inspirację, która doprowadziła mnie do
napisania tej książki i podzielenia się tymi zasadami z innymi. Dziękuję wam za to, że jesteście
wzorami wizji, celu i pasji, jakich świat tak rozpaczliwie potrzebuje. Każdy z was żyje na kartach
Zasad Canfielda.
 Ta książka dedykowana jest wszystkim tym dzielnym mężczyznom i kobietom, którzy odważyli się
wykroczyć poza dominującą kulturę rezygnacji i pośledniości i podjąć próbę stworzenia życia
swoich marzeń. Macie mój głęboki szacunek!
 Życie jest jak zamek szyfrowy; twoim zadaniem jest znaleźć właściwą kombinację cyfr, by
zdobyć wszystko, co tylko chcesz.
BRIAN TRACY

Gdybyśmy zrobili wszystko, do czego jesteśmy zdolni, samych siebie dosłownie wprawilibyśmy
w osłupienie.
THOMAS A. EDISON
 WSTĘP

Jeśli z jakiegoś powodu człowiek posiada możliwość prowadzenia nieprzeciętnego życia, to nie
ma on prawa zachowywać tego dla siebie.

JACQUES-YVES COUSTEAU
słynny badacz morskich głębin i producent filmowy

Gdy ktoś pisze książkę, niech opisuje jedynie to, co wie.

Moje własne zgadywanki w zupełności mi wystarczą.

JOHANN WOLFGANG VON GOETHE

niemiecki poeta, powieściopisarz, dramatopisarz i filozof

To nie jest książka o dobrych pomysłach. To książka o ponadczasowych zasadach, z których na

przestrzeni wieków korzystali mężczyźni i kobiety sukcesu. Przez ponad 30 lat zgłębiałem te zasady
i stosowałem je w moim własnym życiu. Fenomenalny sukces, jakim cieszę się obecnie, to skutek
stosowania tych zasad dzień po dniu, odkąd zacząłem się ich uczyć w 1968 roku.
A oto, co składa się na mój sukces: napisałem ponad 60 bestsellerów, wydanych w łącznej sumie
ponad 80 milionów egzemplarzy w 39 językach z całego świata; ustanowiłem rekord Guinnesa,
będąc autorem siedmiu książek, które jednocześnie znalazły się na liście bestsellerów „New York
Times’a” (z 24 maja 1998 roku); przez ostatnie 10 lat zarabiam rocznie wielomilionowe sumy;
mieszkam w pięknej kalifornijskiej posiadłości; jestem zapraszany do najbardziej popularnych talk
show w Ameryce (począwszy od Oprah, aż po Good Morning America); redaguję cotygodniową
kolumnę prasową, mającą każdego tygodnia miliony czytelników; przemawiam w firmach z całego
świata, figurujących na liście Fortune 500, biorąc 25 000 dolarów za każde przemówienie; jestem
laureatem wielu nagród, przyznawanych przez środowiska zawodowe i społeczne; cieszę się świetną
relacją z moją wspaniałą żoną i cudownymi dziećmi; i w końcu, osiągnąłem stabilny stan dobrego
samopoczucia, równowagi, szczęścia i wewnętrznego spokoju.
Utrzymuję kontakty towarzyskie z dyrektorami naczelnymi firm zaliczonych w poczet Fortune 500,
z gwiazdami kina, telewizji i muzyki, ze znanymi i cenionymi pisarzami oraz z najznakomitszymi na
świecie duchowymi nauczycielami i przywódcami. Przemawiałem przed kongresmenami,
sportowcami, biznesmenami i gwiazdami handlu we wszystkich najlepszych na świecie kompleksach
konferencyjno-wypoczynkowych – począwszy od Four Seasons Resort w Nevis w Brytyjskich
Indiach Zachodnich, aż po najlepsze hotele Acapulco i Cancunu. Jeżdżę na nartach w Idaho,
Kalifornii i Utah, uprawiam rafting (spływy pontonowe) w Kolorado i wspinam się w górach
Kalifornii i stanu Waszyngton. Spędzam wakacje w najlepszych kurortach na Hawajach, w Australii,
Tajlandii, Maroku, Francji i Włoszech. Ogólnie rzecz biorąc, bawię się naprawdę nieźle!
I jak w przypadku większości z was, którzy czytacie tę książkę, moje życie zaczęło się dość
przeciętnie. Dorastałem w Wheeling w Zachodniej Wirginii; mój ojciec pracował w kwiaciarni,
gdzie zarabiał 8000 dolarów rocznie. Moja matka była alkoholiczką, ojciec pracoholikiem. By jakoś
dawać sobie radę, wakacje spędzałem w pracy (byłem ratownikiem na basenie i pomagałem
w sklepie, w którym pracował mój ojciec). Do college’u poszedłem dzięki stypendium; by mieć
pieniądze na książki, ubrania i randki, zatrudniłem się przy serwowaniu śniadań w jednym
z tamtejszych akademików. Nie było nikogo, kto by cokolwiek podał mi na srebrnej tacy. Podczas
ostatniego roku nauki pracowałem na pół etatu jako nauczyciel, z czego miałem 120 dolarów na dwa
tygodnie. Za pokój płaciłem 79 dolarów miesięcznie, zatem na pokrycie wszelkich innych wydatków
zostawało mi 161 dolarów. Pod koniec miesiąca żywiłem się czymś, co zyskało miano 21-centowych
kolacji – 10-centowa puszka przecieru pomidorowego, sól czosnkowa i woda na 11-centową paczkę
spagetti. Dobrze wiem, co znaczy biedować na najniższych szczeblach drabiny ekonomicznej.
Po ukończeniu studiów zacząłem pracować jako nauczyciel historii w liceum dla kolorowych
w południowej dzielnicy Chicago. I wtedy poznałem mojego mentora, W. Clementa Stone’a. Stone
był multimilionerem, który do wszystkiego doszedł pracą własnych rąk. Zatrudnił mnie w swojej
fundacji, gdzie wyszkolił mnie w podstawowych zasadach sukcesu, które nadal stosuję. Moim
zadaniem było przekazywanie tych zasad innym. W ciągu tych wszystkich lat pokonałem drogę od
pracy dla Stone’a, aż po kontakty z setkami ludzi sukcesu – wybitnymi sportowcami, sławnymi
ludźmi świata rozrywki, autorami bestsellerów, liderami biznesu, przywódcami politycznymi,
doskonałymi przedsiębiorcami i najlepszymi ludźmi handlu. Przeczytałem dosłownie tysiące książek
(średnio jedną na dwa dni), uczestniczyłem w setkach seminariów i wysłuchałem tysiące godzin
audycji radiowych, by odkryć uniwersalne zasady sukcesu i szczęścia. Następnie sam stosowałem te
zasady. Te, które się sprawdziły, przekazywałem i nadal przekazuję innym w moich mowach,
seminariach i warsztatach – w sumie poznało je już ponad milion słuchaczy ze wszystkich
pięćdziesięciu amerykańskich stanów. i z dwudziestu krajów z całego świata.
Te zasady i techniki sprawdziły się nie tylko w moim przypadku, lecz także pomogły setkom
tysięcy słuchaczy w dokonaniu przełomowego sukcesu w karierach zawodowych, w powiększeniu
ich majątków, w ożywieniu i nadaniu nowego blasku ich relacjom oraz w podniesieniu poziomu
szczęścia i spełnienia w ich życiu. Uczestnicy moich szkoleń rozpoczynają udane przedsięwzięcia
biznesowe, budują fantastyczne majątki, stają się gwiazdami sportu, otrzymują lukratywne kontrakty
nagraniowe, zdobywają główne role w produkcjach kinowych i telewizyjnych, otrzymują stanowiska
polityczne, wywierają ogromny wpływ w swoich społecznościach, piszą superpopularne książki,
zdobywają tytuły nauczycieli roku w swoich rejonach, biją wszelkie rekordy sprzedaży w swoich
firmach, piszą nagradzane scenariusze, zostają prezesami swoich korporacji, zyskują uznanie za
wyjątkową działalność filantropijną, tworzą fantastyczne relacje oraz wychowują niezwykle
szczęśliwe i udane dzieci.

ZASADY DZIAŁAJĄ, JEŚLI DZIAŁASZ ZGODNIE Z ZASADAMI

Ty też możesz osiągnąć wszystkie te rezultaty. Wiem z całą pewnością, że i ty możesz wspiąć się na
niewyobrażalny poziom sukcesu. Skąd to wiem? Bo te zasady i techniki działają zawsze – wszystko,
co musisz zrobić, to je zastosować.
 Kilka lat temu byłem gościem pewnego programu telewizyjnego w Dallas w Teksasie.
Stwierdziłem wówczas, że gdyby ludzie stosowali zasady, których uczę, to w ciągu niecałych dwóch
lat podwoiliby swoje dochody i swój czas wolny. Kobieta, która prowadziła naszą rozmowę, była
wysoko sceptyczna wobec mojego twierdzenia. Powiedziałem jej, że jeśli przez dwa lata będzie
stosować te zasady i techniki i w ciągu tego czasu nie podwoi swojego dochodu i czasu wolnego,
wtedy wrócę do jej programu i wypiszę jej czek na 1000 dolarów. Gdyby jednak moje twierdzenie
okazało się w jej przypadku prawdziwe, niech zaprosi mnie ponownie i powie widzom, że zasady
zadziałały. Krótkie dziewięć miesięcy później wpadłem na nią na zjeździe National Speakers
Association, odbywającym się w Orlando na Florydzie. Powiedziała mi, że nie tylko już podwoiła
swoje dochody, ale także przeniosła się do większej stacji telewizyjnej, gdzie znacznie więcej
zarabia, rozpoczęła karierę mówcy publicznego oraz skończyła i wydała książkę – i to wszystko
w ciągu zaledwie dziewięciu miesięcy!
Faktem jest, że każdy może systematycznie i regularnie osiągać tego rodzaju wyniki. Wszystko, co
musisz zrobić, to zdecydować, czego chcesz, uwierzyć, że na to zasługujesz i praktykować
przedstawione w tej książce zasady sukcesu.
Podstawy są takie same dla wszystkich ludzi i wszystkich zawodów – nawet, jeśli obecnie nie
masz pracy. Nieważne, czy twoim celem jest osiągnąć status najlepszego handlowca swojej firmy,
zostać wiodącym architektem, zdobyć same szóstki na świadectwie szkolnym, stracić na wadze,
kupić dom swoich marzeń, czy też zostać światowej klasy sportowcem, gwiazdą rocka, nagradzanym
dziennikarzem, multimilionerem czy osiągającym sukcesy przedsiębiorcą – zasady i strategie
pozostają te same. A jeśli je poznasz, przyswoisz i będziesz każdego dnia skrupulatnie stosować,
zobaczysz, że przekształcą twoje życie ponad najśmielsze marzenia.

„NIE MOŻESZ ZATRUDNIĆ KOGOŚ INNEGO, BY ZROBIŁ ZA CIEBIE TWOJE POMPKI”

Jak sprytnie ujął to filozof motywacyjny Jim Rohn: „Nie możesz zatrudnić kogoś innego, by zrobił za
ciebie twoje pompki”. Jeśli chcesz mieć z nich jakiś pożytek, musisz wykonać je sam. Bez względu
na to, o co chodzi – czy o ćwiczenia siłowe lub rozciągające, czy o medytację, czytanie, pogłębianie
wiedzy, naukę nowego języka, stworzenie zespołu, ustalenie wymiernych celów, wizualizację
sukcesu, powtarzanie afirmacji, czy o praktykowanie nowej umiejętności – ty sam będziesz musiał to
zrobić. Nikt inny nie może zrobić tego za ciebie. Dam ci jedynie mapę; samochód będziesz musiał
poprowadzić sam. Nauczę cię zasad, ale ich zastosowanie to już nie moja działka. Jeśli zdecydujesz
się podjąć ten wysiłek, obiecuję, że nie pożałujesz.

KONSTRUKCJA KSIĄŻKI

By ci pomóc szybko opanować te posiadające ogromną moc zasady, książkę podzieliłem na sześć
części. Część I, „Podstawy sukcesu”, składa się z 25 rozdziałów, zawierających wiedzę
bezwzględnie zasadniczą, którą musisz wcielić w życie, by dostać się tam, gdzie chcesz się znaleźć.
Zaczniemy od zgłębienia absolutnej konieczności wzięcia na siebie 100% odpowiedzialności za
swoje życie i rezultaty działania. Następnie dowiemy się, jak sprecyzować swój życiowy cel, swoją
wizję i to, czego naprawdę chcesz. Dalej, przyjrzymy się, jak stworzyć niewzruszoną wiarę
w samego siebie i swoje marzenia. W kolejnym rozdziale pomogę ci przekształcić twoją wizję
w zestaw konkretnych celów i na ich podstawie stworzyć plan działania, który pozwoli ci te cele
osiągnąć. Nauczę cię też, jak wykorzystać niesamowitą moc afirmacji i wizualizacji – poznasz jeden
z sekretów sukcesu sportowców olimpijskich, czołowych przedsiębiorców, światowych
przywódców i innych.
Kolejnych kilka rozdziałów poświęciłem podejmowaniu koniecznych, lecz niekiedy trudnych
kroków, wymaganych, by ziścić swoje marzenia. Nauczysz się prosić o to, czego chcesz, sprzeciwiać
się odmowie, szukać opinii innych ludzi i właściwie na nie reagować, a także dowiesz się, jak
przetrwać w obliczu czegoś, co czasem może wydawać się przeszkodą nie do pokonania.
Część II, „Wewnętrzna przemiana dla sukcesu”, porusza zagadnienie ważnej pracy nad samym
sobą, jaką będziesz musiał wykonać – pracy, która pomoże ci usunąć wszelkie myślowe
i emocjonalne przeszkody, stojące na twojej drodze do sukcesu. Nie wystarczy zaledwie wiedzieć, co
robić. Jest wiele książek podsuwających tę wiedzę. Musisz też zrozumieć znaczenie i metodologię
usuwania niszczących cię przekonań, lęków i nawyków, które nie pozwalają rozwinąć skrzydeł.
Niczym zaciągnięty hamulec podczas jazdy samochodem, te przeszkody mogą znacznie spowolnić
twój rozwój. Musisz wiedzieć, jak odciągać hamulec, w przeciwnym razie życie zawsze będzie dla
ciebie walką i nigdy nie osiągniesz zamierzonych przez siebie celów. Czego nauczysz się z Części II?
Nauczysz się otaczać ludźmi sukcesu, uznawać to, co było w twojej przeszłości pozytywne,
a pozwalać odejść temu, co było negatywne, stawiać czoło temu, co w twoim życiu dalekie jest od
doskonałości, przyjmować zmiany oraz inwestować w naukę na całe życie. Wspólnie przyjrzymy się,
jak rozprawić się z wszelkim fizycznym i emocjonalnym bałaganem, jakiego stałeś się autorem,
a także, jak uzupełnić wszelkie luki w twoim życiu, okradające cię z cennej energii, którą mógłbyś
spożytkować na realizację wyznaczonych celów. Nauczę cię też, jak przekształcić swojego
wewnętrznego krytyka w wewnętrznego trenera i przewodnika oraz, jak rozwinąć cenne nawyki
sukcesu, które na zawsze zmienią twoje życie.
Część III, „Zbuduj swoją drużynę sukcesu”, ujawnia, jak i dlaczego budować różne rodzaje grup
wsparcia, by móc koncentrować się jedynie na swoich podstawowych talentach. Z jej lektury
dowiesz się też, jak redefiniować czas, jak znaleźć swojego osobistego trenera i przewodnika oraz,
jak oceniać swoją własną wewnętrzną mądrość – w większości przypadków niewykorzystane, lecz
wyjątkowo bogate źródło.
W Części IV, „Twórz udane relacje”, nauczę cię kilku zasad oraz pewnych bardzo praktycznych
technik rozwijania i podtrzymywania udanych relacji międzyludzkich. W obecnej dobie
strategicznych sojuszy i sieci kontaktów jest dosłownie niemożliwe, by osiągnąć szeroko zakrojony,
trwały sukces bez pierwszorzędnych umiejętności interpersonalnych.
I w końcu, z uwagi na fakt, iż wielu ludzi utożsamia sukces z pieniędzmi, i ponieważ pieniądze są
niezbędne do tego, by przeżyć, oraz odgrywają zasadniczą rolę, jeśli chodzi o jakość życia, Część V
nosi tytuł „Sukces i pieniądze”. Z jej lektury dowiesz się, jak rozwinąć bardziej pozytywne podejście
do pieniędzy, jak zadbać o to, by mieć dość środków materialnych i prowadzić taki styl życia, jaki
chcesz, zarówno teraz, jak i na emeryturze, a także, jak ważne w drodze do finansowego sukcesu jest
oddawanie dziesięciny i pomaganie innym.
Część VI, „Sukces zaczyna się już dziś”, składa się z dwóch krótkich rozdziałów, poświęconych
znaczeniu rozpoczęcia wyprawy po sukces już teraz oraz konieczności współpracy z innymi na tej
drodze. Te kilka ostatnich wskazówek zapewni ci energiczny start w tworzeniu życia, o jakim zawsze
marzyłeś, lecz aż do dzisiaj być może nie do końca wiedziałeś, jak się za to tworzenie zabrać.

JAK CZYTAĆ TĘ KSIĄŻKĘ

W nic nie wierz. Nieważne, gdzie to przeczytałeś, albo kto to powiedział, nawet, jeśli tym kimś
byłem ja, dopóki ta wiedza nie zgadza się z twoim własnym rozumowaniem i przeczy twojemu
własnemu zdrowemu rozsądkowi.
BUDDA

Każdy uczy się inaczej, i pewnie sam wiesz, jak najlepiej przyswajasz wiedzę. I choć jest wiele
sposobów czytania tej książki, chciałbym zasugerować kilka wskazówek, które mogą ci pomóc.
Możesz przeczytać całą książkę za jednym zamachem, by zyskać niejakie pojęcie o całym procesie,
zanim przystąpisz do pracy nad tworzeniem życia, jakiego pragniesz. Porządek przedstawionych
w niej zasad polega na tym, że każda kolejna zasada budowana jest na poprzedniej. Wszystkie są jak
cyfry w zamku szyfrowym – musisz znać każdą z nich i musisz znać je we właściwej kolejności.
Nieważne, jakiej jesteś rasy, płci czy ile masz lat. Jeśli znasz właściwą kombinację, otworzysz
zamek.
Gdy będziesz czytać, gorąco zachęcam, byś podkreślał i wyróżniał wszystko, co wydaje ci się
ważne. Rób na marginesie notatki na temat rzeczy, które chcesz wprowadzić w życie. Następnie kilka
razy przejrzyj wszystkie zapiski i podkreślone fragmenty. Powtórki to klucz do prawdziwego uczenia
się. Za każdym razem, gdy będziesz je czytać, przypomisz sobie i dosłownie zakodujesz rzeczy, które
musisz zrobić, by z miejsca, w którym jesteś obecnie, dostać się tam, gdzie chcesz się znaleźć. Jak
sam się przekonasz, trzeba wielokrotnie przypominać sobie nowe pojęcia i pomysły, zanim staną się
one naturalną częścią twojego sposobu myślenia i stylu bycia.
Być może stwierdzisz, że niektóre zasady są ci już znane. Świetnie! Wtedy zadaj sobie pytanie:
„Czy je stosuję?” Jeśli nie, postanów, że skorygujesz to niedopatrzenie – natychmiast!
Pamiętaj, zasady działają jedynie wtedy, gdy je stosujesz.
Gdy drugi raz będziesz czytać tę książkę, możesz czytać po jednym rozdziale, po czym przerywać
(na tak długo, jak będzie konieczne), by wcielić w życie zawartą w nim wiedzę. Jeśli już
praktykujesz niektóre ze wskazówek, nie przestawaj. Jeśli nie, zacznij już teraz.
Podobnie jak wielu moich przeszłych studentów i klientów, również i ty możesz odczuwać
sprzeciw wobec niektórych proponowanych przez mnie kroków. Jednak z doświadczenia wiem, że
ci, którzy sprzeciwiają się najmocniej, są jednocześnie tymi, którzy najbardziej potrzebują poddać
się moim wskazówkom. Pamiętaj, że czytanie tej książki to nie to samo, co działanie, podobnie, jak
czytanie książki o odchudzaniu nie jest jednoznaczne z zastosowaniem diety i wzmożoną aktywnością
fizyczną.
Proponuję, byś dogadał się z jedną lub dwiema osobami, które zgodzą się dołączyć do ciebie
w lekturze i z którymi stworzysz mini zespół wsparcia, by wzajemnie dopingować się i upewniać, że
wcielacie w życie to, o czym się dowiadujecie. Prawdziwy proces uczenia zachodzi jedynie wtedy,
gdy przyswajasz i stosujesz nowe informacje – gdy dochodzi do zmiany w twoim zachowaniu.

OSTRZEŻENIE
 Oczywiście, każda zmiana wymaga podtrzymywania wysiłków, by przezwyciężyć całe lata
wewnętrznego i zewnętrznego oporu. Na początku możesz być niezwykle podekscytowany całą tą
nową wiedzą. Możesz odczuć świeży przypływ nadziei i entuzjazmu dla nowej wizji życia, jaka jawi
ci się przed oczami. To bardzo dobrze. Musisz być jednak świadom, że możesz też zacząć
doświadczać innych uczuć. Możesz poczuć się sfrustrowany, że wcześniej nie znałeś tych zasad,
możesz czuć gniew i złość na swoich rodziców i nauczycieli, że już w domu i w szkole nie przekazali
ci tej ważnej wiedzy, albo złość na samego siebie, że o wielu z tych rzeczy już wiedziałeś, ale nigdy
nie przeszedłeś od teorii do praktyki.
Weź głęboki oddech i uświadom sobie, że to wszystko jest częścią procesu twojej podróży. Nie
wszystko, co zdarzyło się w przeszłości, było idealne, ale za to całość tych przeszłych wydarzeń
doprowadziła cię do tego zwrotnego momentu w życiu. Każdy – także ty – zawsze działa najlepiej,
jak potrafi, w oparciu o wiedzę, jaką w danej chwili posiada. Lecz teraz będziesz już wiedział nieco
więcej. Ciesz się swoją nową świadomością! Dzięki niej staniesz się wolny.
Mogą nadejść chwile, gdy będziesz się zastanawiać: „Dlaczego to wszystko nie działa szybciej?
Dlaczego wciąż jeszcze nie osiągnąłem mojego celu? Dlaczego jeszcze nie jestem bogaty? Dlaczego
wciąż nie ma przy mnie kobiety/mężczyzny moich marzeń? Kiedy wreszcie osiągnę moją idealną
wagę?” Sukces wymaga czasu, wysiłku, wytrwałości i cierpliwości. Jeśli zastosujesz wszystkie
zasady i techniki przedstawione w tej książce, z pewnością osiągniesz swoje cele. Zrealizujesz
swoje marzenia. Ale nie z dnia na dzień.
To naturalne, że na drodze do celu, jakiegokolwiek celu, czasem pojawiają się przeszkody
i człowiek ma wrażenie, że utknął w martwym punkcie. To zupełnie normalne. Każdy, kto grał kiedyś
na jakimś instrumencie, uprawiał sport lub jakąś sztukę walki, zna stan, gdy pomimo ciągłych
ćwiczeń, nie widać wyraźnych postępów. Wtedy ci, którym brak odpowiedniej wiedzy czy też
świadomości, często rezygnują, poddają się, odpadają lub biorą się za inny instrument lub sport.
Jednak ci mądrzejsi wiedzą, że jeśli tylko wytrwają w ćwiczeniach (lub, w twoim przypadku,
w stosowaniu zawartych w tej książce zasad), w końcu dokonają czegoś, co można nazwać nagłym
skokiem na wyższy poziom doskonałości i wprawy. Bądź cierpliwy. Wytrwaj. Nie poddawaj się. Na
pewno ci się uda. Te zasady zawsze działają.
Zatem do dzieła!

Czas zacząć życie, jakie sobie wymarzyłeś.

HENRY JAMES
amerykański autor 20 powieści, 112 opowiadań i 12 sztuk teatralnych
 Podstawy sukcesu

Opanuj podstawy gry i trzymaj się ich.

Środki doraźne nigdy nie dają trwałego efektu.

JACK NICKLAUS
słynny golfista
prowadzisz, i kto osiąga wyniki, będące owocem twoich starań.
Ty – nikt inny!
By osiągnąć poważny sukces życiowy – by zrealizować cele, które są dla ciebie najważniejsze –
musisz wziąć na siebie 100% odpowiedzialności za swoje życie. Odrobinę mniej nie wystarczy.

STO PROCENT ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WSZYSTKO

Jak już wspomniałem we wstępie, w 1969 roku – zaledwie rok po ukończeniu college’u – miałem
szczęście zacząć pracować dla W. Clementa Stone’a, multimilionera, którego majątek był w owym
czasie wart 600 milionów dolarów (i było to na długo przed pojawianiem się milionerów
internetowych lat 90.). Stone cieszył się też opinią naczelnego, amerykańskiego guru sukcesu. Był
redaktorem naczelnym „Succes Magazine”, autorem książki The Success System That Never Fails
oraz współautorem (obok Napoleona Hilla) Success Through a Positive Mental Attitude.
Gdy kończyłem mój pierwszy, wprowadzający tydzień u Stone’a, ten zapytał mnie, czy wziąłem
100% odpowiedzialności za swoje życie.
„Chyba tak” – odparłem.
„Na to pytanie można odpowiedzieć tylko «tak» lub «nie», młody człowieku. Albo wziąłeś tę
odpowiedzialność, albo jej nie wziąłeś”.
„Cóż, nie jestem pewien”.
„Czy kiedykolwiek winiłeś kogoś za jakąś okoliczność twojego życia? Czy kiedykolwiek się na
coś skarżyłeś?”
„Hmm… tak… Sądzę, że tak”.
„Nie sądź. Zastanów się”.
„Tak, winiłem”.
„W porządku. To znaczy, że nie wziąłeś 100% odpowiedzialności za swoje życie. Wzięcie na
siebie 100% odpowiedzialności oznacza, że uznajesz, że to ty tworzysz wszystko, co ci się przydarza.
To znaczy, że rozumiesz, że to ty jesteś przyczyną wszystkich swoich doświadczeń. Jeśli zależy ci na
prawdziwym sukcesie, musisz zaprzestać szukania winnych i skarżenia się i wziąć pełną
odpowiedzialność za swoje życie – czyli za wszystkie własne wyniki, zarówno sukcesy, jak i
porażki. To warunek wstępny, by wieść życie pełne sukcesów. Dopiero gdy uznasz, że jesteś autorem
wszystkiego, co dotąd stworzyłeś, będziesz mógł przystąpić do budowania przyszłości, jakiej
pragniesz.
„Bo widzisz, Jack, gdy uświadomisz sobie, że to ty stworzyłeś swoją obecną sytuację, będziesz
mógł ją zmienić, nadając jej taki kształt, jaki tylko będziesz chciał. Rozumiesz?”
„Tak, proszę pana, rozumiem”.
„Czy chcesz wziąć 100% odpowiedzialności za swoje życie?”
„Tak, chcę!”
I wziąłem.

MUSISZ PORZUCIĆ WSZELKIE WYMÓWKI I TŁUMACZENIA

Dziewięćdziesiąt dziewięć procent wszystkich porażek to porażki tych,

 którzy mają nawyk szukania wymówek.

GEORGE WASHINGTON CARVER

chemik, odkrywca ponad 325 zastosowań orzeszków ziemnych

Jeśli ty chcesz stworzyć życie swoich marzeń, to również i ty musisz wziąć 100% odpowiedzialności
za wszystko, co ci się przydarza. A to oznacza konieczność porzucenia wszelkich wymówek,
wszelkich opowieści o byciu ofiarą tej czy innej okoliczności życiowej, wszelkich tłumaczeń,
dlaczego czegoś nie możesz, czegoś nie masz, czy czegoś jeszcze nie zrobiłeś, oraz zrezygnowanie
z szukania winy w okolicznościach zewnętrznych. Musisz porzucić to wszystko raz na zawsze.
Twoja nowa postawa ma wyrażać, że posiadasz i zawsze posiadałeś moc, by zmienić swoje życie,
by wszystko nakierować na właściwy tor, by wypracować pożądany rezultat. Z jakiegoś powodu –
ignorancji, braku świadomości, lęku, potrzeby, by postępować właściwie, potrzeby, by czuć się
bezpiecznie – postanowiłeś nie korzystać z tej mocy. Kto wie, dlaczego? To nie ma znaczenia.
Zostawmy przeszłość. Teraz liczy się tylko to, że od tej chwili decydujesz – zgadza się, to jest
decyzja, twój wybór – decydujesz, że będziesz działać, jakby w twoich rękach spoczywało 100%
odpowiedzialności za wszystko, co cię spotyka lub omija.
Jeśli coś nie wychodzi, tak jak zaplanowałeś, zadaj sobie pytanie: „Jak do tego doprowadziłem?
Co myślałem? Jakie były moje przekonania? Co powiedziałem albo czego nie powiedziałem? Co
zrobiłem albo czego nie zrobiłem, doprowadzając do tej sytuacji? Czym skłoniłem daną osobę do
takiego, a nie innego zachowania? Co następnym razem muszę zrobić inaczej, by uzyskać wynik,
jakiego pragnę?
Kilka lat po moim pierwszym spotkaniu z panem Stone’em, dr Robert Resnick, psychoterapeuta
z Los Angeles, nauczył mnie bardzo prostej, lecz bardzo ważnej formuły, która jeszcze lepiej
wyjaśniła mi ideę 100% odpowiedzialności. Oto ona:

Z+R=W
(Zdarzenie + Reakcja = Wynik)

Zasadniczo chodzi o to, że każdy wynik i każde doświadczenie, jakie staje się twoim udziałem (czy to
sukces, czy porażka, bogactwo czy ubóstwo, zdrowie czy choroba, zażyłość czy separacja, radość czy
frustracja) jest rezultatem tego, jak zareagowałeś na wcześniejsze zdarzenie czy zdarzenia w twoim
życiu.
Jeśli nie podobają ci się wyniki, jakie obecnie osiągasz, masz dwie podstawowe możliwości:

1. Możesz winić zdarzenie (Z) za brak pożądanych rezultatów (W). Innymi słowy, możesz winić
gospodarkę, pogodę, brak pieniędzy, brak wykształcenia, rasizm, dyskryminację seksualną, obecny
rząd, swoją żonę czy męża, postawę szefa, brak wsparcia, klimat polityczny, system lub brak
systemów, itd. Jeśli jesteś golfistą, możesz winić kluby i pola, na jakich dotychczas grałeś. Wszystkie
te czynniki bez wątpienia istnieją, lecz gdyby któryś z nich rzeczywiście miał decydujące znaczenie,
nikt nigdy nie odniósłby sukcesu.
Jackie Robinson nigdy nie trafiłby do pierwszej ligi bejsbolu, Sidney Poitier i Denzel Washington
nigdy nie zostaliby gwiazdami kina, Dianne Feinstein i Barbara Boxer nigdy nie zdobyłyby fotela
senatora Stanów Zjednoczonych, Erin Brockovich nigdy nie odkryłaby, że PG&E zatruwa wodę
w Hinkley w Kalifornii, Bill Gates nigdy nie założyłby Microsoftu, a Steve Jobs Apple Computers.
Dla każdej z przeszkód i dla każdej niesprzyjającej okoliczności są setki tych, którym przyszło się
z tymi przeszkodami zmierzyć i którzy zwyciężyli.
Wielu ludzi przezwycięża te tzw. czynniki ograniczające, zatem czynniki te nie mogą być tym, co
blokuje ci drogę. To nie uwarunkowania i okoliczności zewnętrzne cię zatrzymują – ty sam to robisz!
Sami siebie zatrzymujemy! Myślimy w ograniczający nas sposób i podejmujemy działania, które
przynoszą skutek przeciwny od zamierzonego. Bronimy naszych autodestrukcyjnych nawyków (jak
picie czy palenie), posługując się pokrętną logiką. Ignorujemy konstruktywną krytykę i opinie innych
ludzi, zaniedbujemy pogłębianie swojej wiedzy i naukę nowych umiejętności, tracimy czas na
błahostki, angażujemy się w jałowe plotki, niezdrowo się odżywiamy, nie ćwiczymy, wydajemy
więcej pieniędzy niż zarabiamy, nie inwestujemy w naszą przyszłość, unikamy koniecznych
konfrontacji i konfliktów, nie mówimy prawdy, nie prosimy o to, czego chcemy – po czym
zastanawiamy się, dlaczego nasze życie wygląda tak, jak wygląda.
Tak zachowuje się większość ludzi. Za każdą niepożądaną rzecz w swoim życiu winią zdarzenia
i okoliczności zewnętrzne. Na wszystko mają wytłumaczenie.

2. Zamiast tego możesz po prostu zmienić swoje reakcje (R) na zdarzenia (Z) – na to, jak
wyglądają okoliczności zewnętrzne – aż osiągniesz wynik, jakiego pragniesz (W). Możesz
zmienić swój sposób myślenia, porozumiewania się, zmienić obrazy, jakie masz w głowie
(wyobrażenia na temat samego siebie i świata), a także swoje zachowanie, to, co robisz. To i tak
jedyne, nad czym tak naprawdę masz kontrolę. Niestety, często jesteśmy tak zakorzenieni w naszych
nawykach, że nigdy nie zmieniamy sposobu, w jaki się zachowujemy. Ugrzęźliśmy w reakcjach
odruchowych – wobec naszych małżonków i dzieci, wobec kolegów z pracy, klientów, studentów
i wobec całego świata. Całe nasze zachowanie to kompozycja odruchów, które funkcjonują poza
obszarem naszej kontroli. Musisz odzyskać tę kontrolę, kontrolę nad swoimi myślami,
wyobrażeniami, snami i marzeniami oraz nad swoim zachowaniem. Wszystko, co myślisz, mówisz
i robisz musi być zamierzone i zgodne z twoimi zamiarami, wartościami i celami.

JEŚLI NIE PODOBAJĄ CI SIĘ TWOJE WYNIKI, ZMIEŃ SWOJE REAKCJE

Spójrzmy na kilka przykładów, jak to działa.

Słyszałeś o trzęsieniu ziemi w Northridge z 1994 roku? Cóż, ja nie tylko słyszałem. Sam je
przeżyłem. Dwa dni później oglądałem na CNN relację z rozmów z ludźmi, dojeżdżającymi do pracy.
Trzęsienie ziemi zniszczyło jedną z głównych autostrad, prowadzących do centrum Los Angeles.
Utworzył się makabryczny korek, przez co normalnie jednogodzinna podróż wydłużyła się do dwóch,
trzech godzin.
Reporter CNN zapukał w szybę jednego z tkwiących w korku samochodów i zapytał kierowcę, jak
sobie radzi.
Na co tamten odpowiedział z gniewem: „Nienawidzę Kalifornii. Najpierw były pożary, potem
powodzie, a teraz trzęsienie ziemi! Nieważne, o której wyjdę rano z domu, i tak zawsze spóźniam się
do pracy. Wierzyć się nie chce!”
Następnie reporter zapukał w szybę samochodu kolejnego kierowcy i zadał to samo pytanie. Tym
razem kierowca rozpływał się w uśmiechach. Odparł: „Żaden problem. Wyszedłem z domu o piątej
taka taktyka już nie działała. Wynikiem (W), jaki osiągał, był stały spadek sprzedaży. Dlatego zaczął
wypróbowywać różne nowe posunięcia. Tym, które zadziałało, było poprowadzenie konwoju
nowych samochodów do miejsc, gdzie przebywali ludzie bogaci – przed country kluby, do portów
i przystani, na tereny gry w polo, na przyjęcia w Beverly Hills i Westlake Village – po czym
zapraszanie ich na krótką przejażdżkę.
A teraz zastanów się… Czy zdarzyło ci się odbyć jazdę próbną nowym samochodem, po czym
wsiąść za kierownicę swojego starego auta? Pamiętasz tamto uczucie głębokiego niedosytu, gdy
porównałeś swój stary samochód z tym, który przed chwilą prowadziłeś? Twoje auto było całkiem
w porządku, aż do tej chwili. Bo nagle przekonałeś się, że jest coś lepszego – i zapragnąłeś tego. To
samo działo się z tamtymi bogaczami. Po takiej próbnej przejażdżce wysoki odsetek osób decydował
się na zakup lub wzięcie w leasing nowego Lexusa.
Salon sprzedaży Lexusa zmienił swoją reakcję (R) na niespodziewane okoliczności (Z) – wybuch
wojny – aż osiągnął wynik (W), jakiego pragnął… czyli zwiększył sprzedaż. Faktycznie rzecz biorąc,
zaczął sprzedawać więcej samochodów na tydzień, niż przed wybuchem wojny.

WSZYSTKO, CZEGO DOŚWIADCZASZ DZISIAJ, JEST REZULTATEM WYBORÓW, JAKICH

DOKONAŁEŚ W PRZESZŁOŚCI

Wszystko, czego w życiu doświadczasz – zarówno wewnętrznie, jak i na zewnątrz – jest rezultatem
tego, jak zareagowałeś na jakieś wydarzenie w przeszłości.

Wydarzenie: Dostałeś 400 dolarów premii.

Reakcja: Wydałeś je na szalony wieczór na mieście.
Wynik: Jesteś goły.

Wydarzenie: Dostałeś 400 dolarów premii.

Reakcja: Zainwestowałeś je w fundusz otwarty.
Wynik: Zwiększyłeś swój majątek netto.

W życiu masz kontrolę tylko nad trzema rzeczami – nad myślami, które rodzą się w twojej głowie,
nad wyobrażeniami, które wizualizujesz, i nad działaniami, które podejmujesz (czyli nad swoim
zachowaniem). To, jak posługujesz się tymi trzema rzeczami, determinuje wszystko, czego
doświadczasz. Jeśli nie jesteś zadowolony z wyników i doświadczeń, jakie są twoim udziałem,
musisz zmienić swoje reakcje. Zmień swoje negatywne myśli na pozytywne. Zmień to, o czym
fantazjujesz. Zmień swoje nawyki. Zmień swoje lektury. Zmień swoich przyjaciół. Zmień to, co i jak
mówisz.

JEŚLI WCIĄŻ BĘDZIESZ ROBIĆ TO, CO ROBIŁEŚ ZAWSZE, WCIĄŻ BĘDZIESZ

DOSTAWAĆ TO, CO ZAWSZE DOSTAWAŁEŚ

Dwunastostopniowy program dla Anonimowych Alkoholików mianem szaleństwa nazywa „trwanie

w tym samym postępowaniu i oczekiwanie innego rezultatu”. Tak się nie stanie! Jeśli jesteś
alkoholikiem i wciąż pijesz, twoje życie nie zmieni się na lepsze. Podobnie, jeśli będziesz trwać
w swoim dotychczasowym zachowaniu, w twoim życiu również nic się nie poprawi.
Dzień, w którym zmienisz swoje reakcje, jest dniem, wktórym twoje życie zacznie zmieniać się na
lepsze! Gdyby to, co robisz obecnie, miało prowadzić do „więcej” i „lepiej”, jakiego w życiu
pragniesz, prawdopodobnie już byś te efekty widział! Jeśli chcesz czegoś innego, niż to co masz
teraz, będziesz musiał zrobić coś innego!

PRZESTAŃ SZUKAĆ WINNYCH

Zajmowanie się kwestią winy to strata czasu.

Bo choćbyś nie wiem ile winy znalazł w innych, i bez względu na to,
jak bardzo byś kogoś obwiniał, ciebie to nie zmieni.

WAYNE DYER
współautor How to Get What You Really, Really, Really, Really Want

Nigdy nie osiągniesz sukcesu, dopóki winy za swoje porażki będziesz upatrywać w czymś lub kimś
innym. Jeśli masz zamiar odebrać laur zwycięstwa, musisz uznać prawdę – to ty jesteś tym, kto
podjął dane działanie, kto zrodził dane myśli i uczucia, i kto podjął decyzje, które zaprowadziły cię
tu, gdzie jesteś teraz. Ty i nikt inny!
To ty jadłeś całe to niezdrowe żarcie.
To ty nie powiedziałeś „nie!”
To ty przyjąłeś tę robotę.
To ty kontynuowałeś tę pracę.
To ty postanowiłeś im uwierzyć.
To ty zignorowałeś swój wewnętrzny głos.
To ty porzuciłeś swoje marzenie.
To ty to kupiłeś.
To ty się o to nie zatroszczyłeś.
To ty postanowiłeś, że zrobisz to sam.
To ty mu zaufałeś.
To ty powiedziałeś „tak” tym, od których lepiej trzymać się z daleka.

Krótko mówiąc, ty sam pomyślałeś wszystkie te myśli, zrodziłeś uczucia, dokonałeś wyborów,
wypowiedziałeś słowa, i dlatego jesteś dziś tu, gdzie jesteś.
Widziałeś kiedyś, żeby jakaś starsza osoba, zgięta pod ciężarem lat i mozolnie pokonująca drogę,
narzekała na grawitację? Oczywiście, że nie.
Ale dlaczego nie? Gdyby nie grawitacja, ludzie nie spadaliby ze schodów, samoloty nie spadałyby
z nieba, a my nie tłuklibyśmy naczyń. A nikt na nią nie narzeka. Powodem tego stanu jest fakt, że ona
po prostu istnieje. Na grawitację nie ma rady, dlatego ją akceptujemy. Wiemy, że narzekanie nic tu
nie zmieni, więc nie narzekamy. A ponieważ grawitacja po prostu istnieje, posługujemy się nią na
naszą korzyść. Budujemy akwedukty, biegnące w dół górskich stoków, by dostarczały nam wodę,
i zakładamy rury kanalizacyjne, by odprowadzały nasze nieczystości.
Jeszcze ciekawsze jest to, że nawet bawimy się grawitacją, czerpiemy z niej radość. Niemal każdy
sport, jaki uprawiamy, korzysta z grawitacji. Jeździmy na nartach, nurkujemy w powietrzu, skaczemy
wzwyż, rzucamy dyskiem i oszczepem, gramy w koszykówkę, bejsbol i w golfa – każda z tych
dyscyplin korzysta z grawitacji.
Okoliczności, na które narzekasz, to ze swej natury sytuacje, które możesz zmienić – lecz
zdecydowałeś, że tego nie zrobisz. Możesz znaleźć lepszą pracę, zdobyć bardziej kochającego
partnera, zarobić więcej pieniędzy, zamieszkać w przyjemniejszym domu, w lepszej dzielnicy i jeść
zdrowszą żywność. Lecz każda z tych rzeczy wymaga wprowadzenia pewnych zmian.
Odnosząc się do listy umieszczonej kilka akapitów wyżej, mógłbyś:
Nauczyć się przyrządzać zdrowsze posiłki.
Mówić „nie” wobec nacisku kolegów.
Odejść z pracy i znaleźć sobie lepszą.
Dać sobie czas, by działać z należytą starannością.
Ufać swojej intuicji.
Pójść na studia, podążając za swoim marzeniem.
Lepiej troszczyć się o swoją własność.
Poszukać pomocy.
Poprosić kogoś, by ci pomógł.
Zapisać się na kurs rozwoju osobowości.
Zerwać kontakty z tymi, od których lepiej trzymać się z daleka.

Ale dlaczego tego wszystkiego po prostu nie robisz? Bo każde z tych działań obarczone jest
ryzykiem. Podejmujesz ryzyko bycia bezrobotnym, samotnym lub wyśmianym czy osądzonym przez
innych. Podejmujesz ryzyko porażki, konfrontacji lub popełnienia błędu. Podejmujesz ryzyko, że
twoje działanie nie spodoba się twojej matce, sąsiadom lub twojemu współmałżonkowi. Dokonanie
pewnych zmian może wymagać wysiłku, pieniędzy i czasu. Zrobienie tego może być nie wygodne,
trudne lub dezorientujące. I dlatego, by uniknąć zaryzykowania któregokolwiek z tych nieprzyjemnych
odczuć czy doświadczeń, zostawiasz wszystko tak jak jest i narzekasz.
Jak już stwierdziłem, narzekanie oznacza, że posiadasz punkt odniesienia do czegoś lepszego, co
bardziej by ci odpowiadało, lecz nie jesteś skłonny podjąć ryzyka urzeczywistnienia tego lepszego
stanu rzeczy. Dlatego albo zaakceptuj, że decydujesz się pozostać w swojej obecnej sytuacji, weź
odpowiedzialność za ten wybór i przestań narzekać, albo… podejmij ryzyko stworzenia sobie
dokładnie takiego życia, jakiego pragniesz.
Jeśli z miejsca, w którym jesteś obecnie, chcesz dostać się tam, gdzie chciałbyś się znaleźć, to
oczywiście będziesz musiał ponieść pewne ryzyko.
Zatem, podejmij decyzję, że od dziś koniec z narzekaniem, koniec ze spędzaniem czasu w gronie
tych, którzy narzekają, po czym zabierz się za tworzenie życia swoich marzeń.
podczas zebrania personelu, gdy jesteś jedyną osobą, która uważa, że zaproponowany plan działania
jest niewłaściwy i nie przyniesie spodziewanych efektów. Trudno jest powiedzieć komuś, że mu nie
ufasz.
Dlatego udajesz, że nie widzisz i nie wiesz, bo tak jest łatwiej, wygodniej i bardziej komfortowo,
bo taka postawa pozwala uniknąć konfrontacji, zapewnia spokój i chroni cię przed koniecznością
podjęcia ryzyka.

ŻYCIE STAJE SIĘ ZNACZNIE ŁATWIEJSZE

Z drugiej strony ludzie sukcesu patrzą faktom prosto w oczy. Robią wszystkie te trudne rzeczy
i podejmują kroki, by stworzyć pożądane przez siebie wyniki. Ludzie sukcesu nie czekają, aż dojdzie
do katastrofy, po czym nie szukają winnych swoich problemów.
Gdy będziesz szybko i zdecydowanie reagować na sygnały ostrzegawcze i zaistniałe wydarzenia,
życie stanie się znacznie łatwiejsze. Zaczniesz dostrzegać udoskonalone wyniki swoich działań,
zarówno w sferze wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Dotychczasowe monologi wewnętrzne w stylu:
„Czuję się jak ofiara; wszyscy mnie wykorzystują; nic mi się nie układa” ustąpią miejsca myślom:
„Czuję się wspaniale; panuję nad sytuacją; moje działanie przynosi efekty”.
Wyniki zewnętrzne typu: „Nikt już nie przychodzi do naszego sklepu; nie osiągnęliśmy naszych
kwartalnych celów; ludzie narzekają, że nasz nowy produkt jest do niczego” zostaną przekształcone
w: „Mam na koncie więcej pieniędzy; kieruję działem sprzedaży; nasz produkt rozchodzi się jak
ciepłe bułeczki”.

TO PROSTE

Zasadniczo chodzi o to, że to ty jesteś tym, kto czyni twoje życie takim, jakie jest. Życie, jakie
obecnie jest twoim udziałem, jest rezultatem wszystkich przeszłych myśli i działań. Sam
odpowiadasz za swoje teraźniejsze myśli i bieżące uczucia. Sam odpowiadasz za to, co mówisz i co
robisz. Odpowiadasz też za to, co wchodzi do twojego umysłu – jakie książki i czasopisma czytasz,
jakie filmy i programy telewizyjne oglądasz, z jakimi ludźmi spędzasz czas. Zawiadujesz każdym
swoim czynem i każdym działaniem. By wieść bardziej udane życie, musisz jedynie podejmować
takie działania, które przyniosą więcej pożądanych przez ciebie rezultatów.
To wszystko. Cała filozofia!

PROSTE NIEKONIECZNIE ZNACZY ŁATWE

Choć ta zasada jest prosta, to już niekoniecznie łatwa do zastosowania. Wyprowadzenie jej
w życie wymaga skoncentrowanej świadomości, żelaznej dyscypliny oraz chęci próbowania nowych
rzeczy i podejmowania ryzyka. Musisz być skłonny zwracać baczną uwagę na to, co robisz i na
wyniki swoich działań. Musisz pytać samego siebie, swoich bliskich, przyjaciół, kolegów,
przełożonych, nauczycieli, trenerów i klientów, jak ci idzie i prosić o opinię na ten temat. „Czy to, co
robię, przynosi efekty? Czy mógłbym robić to lepiej? Czy jest coś więcej, co powinienem robić, a co
zaniedbuję? Czy jest coś, co robię, a czego powinienem zaniechać? Czy uważasz, że sam siebie
ograniczam?”
Nie bój się pytać. Ludzie przeważnie boją się pytać o czyjąś opinię na temat tego, jak sobie radzą,
ponieważ obawiają się tego, co mogą usłyszeć. A nie ma się czego bać. Prawda jest prawdą. Lepiej
ją znać, niż pozostawać w błogiej nieświadomości. Bo gdy już wiesz, możesz coś z tym zrobić. A bez
wiedzy, jak ci idzie, nie udoskonalisz swojego życia, swoich relacji, swojego działania i swoich
wyników.
Zwolnij i uważaj. Bo wystarczy, że będziesz dość uważny, a zawsze dostrzeżesz, co samo życie
sądzi na temat twoich poczynań i jak ocenia twoje wyniki. Jeśli twoja piłeczka golfowa zawsze toczy
się nieco na prawo, jeśli nie finalizujesz transakcji sprzedaży, jeśli w swoim indeksie masz same
mierne, jeśli twoje dzieci są na ciebie złe, jeśli twoje ciało jest zmęczone i słabe, jeśli twój dom
przypomina chlew, albo jeśli nie jesteś szczęśliwy – to wszystko jest właśnie taką opinią
wystawioną ci przez życie. I ta opinia mówi ci, że coś jest nie tak. Czas zacząć zwracać uwagę na to,
co się dzieje.
Zadaj sobie następujące pytania: W jaki sposób tworzę daną sytuację lub pozwalam, by miała
miejsce? Które z moich działań, przynoszących efekty, powinienem nasilić? (Czy powinienem
więcej ćwiczyć, medytować, delegować, ufać, słuchać, pytać, czuwać nad biegiem spraw, ogłaszać
się i reklamować, mówić „kocham cię”, kontrolować spożycie węglowodanów?)
Które z moich działań nie przynoszą efektów? Czego powinienem robić mniej? (Czy za dużo
mówię, oglądam za dużo telewizji, wydaję za dużo pieniędzy, jem za dużo cukru, za dużo piję, zbyt
często się spóźniam, plotkuję, poniżam innych?)
Czego nie robię, a czego powinienem spróbować, by przekonać się, czy zadziała? (Czy
powinienem więcej słuchać, ćwiczyć, zapewnić sobie więcej snu, pić więcej wody, prosić o pomoc,
rozbudować marketing, czytać, planować, porozumiewać się, delegować, doprowadzać do końca,
wynająć trenera, zgłaszać się na ochotnika, bardziej doceniać i częściej wyrażać wdzięczność?)
Ta książka pełna jest sprawdzonych zasad sukcesu i technik, które natychmiast możesz wprowadzić
w życie. Powstrzymaj się od ich oceny, okaż nieco zaufania, uznaj, że działają zgodnie z tym, co
obiecują, i wypróbuj je. Tylko wtedy doświadczysz ich skuteczności w swoim życiu. Nie dowiesz
się, czy rzeczywiście działają, jeśli nie dasz im szansy. Sęk w tym, że nikt inny nie może tego zrobić
za ciebie. Jedynie ty.
Formuła jest prosta – nasil te działania, które przynoszą efekty, zaniechaj tych, które nie przynoszą,
i spróbuj nowych, by przekonać się, czy mogą ci pomóc w realizacji twoich celów.

DOKŁADNIE SIĘ PRZYJRZYJ… TWOJE WYNIKI NIE KŁAMIĄ

Najprostszym, najszybszym i najlepszym sposobem przekonania się, co działa, a co nie działa, jest
dokładnie przyjrzeć się bieżącym wynikom swoich poczynań. Czy jesteś bogaty, czy nie; czy
wzbudzasz szacunek, czy nie; czy, grając w golfa, uderzasz w normie, czy poniżej normy; czy
utrzymujesz swoją idealną wagę, czy nie; czy jesteś szczęśliwy, czy nieszczęśliwy; czy masz to, czego
pragniesz, czy może nie masz. To wszystko. Wyniki nie kłamią!
Przestań szukać wymówek i wytłumaczeń i pogódź się z sytuacją, do jakiej dopuściłeś. Jeśli masz
długi lub nadwagę, żadna, choćby najlepsza wymówka na świecie tego nie zmieni. Jedyną rzeczą,
jaka może odmienić twoje wyniki, jest zmiana postępowania. Badaj perspektywy i sprawdzaj szanse,
idź na jakieś szkolenie z zakresu sprzedaży, zmień swoją prezentację handlową, zmień swoją dietę,
spożywaj mniej kalorii i częściej ćwicz – oto rzeczy, dzięki którym zauważysz różnicę. Ale najpierw
musisz zechcieć przyjrzeć się wynikom swoich działań. Jedynym skutecznym punktem wyjścia jest
rzeczywistość.
Zatem zacznij zwracać na nią uwagę. Spójrz na swoje życie i na ludzi, którzy cię otaczają. Czy ty
i oni jesteście szczęśliwi? Czy dostrzegasz wokół siebie równowagę, piękno, komfort i spokój? Czy
twoje systemy działają? Czy masz to, czego pragniesz? Czy twój majątek netto rośnie? Czy twoje
stopnie są zadowalające? Czy jesteś zdrowy, w świetnej formie i nic cię nie boli? Czy na wszystkich
obszarach swojego życia zauważasz postęp? Jeśli nie, to coś musi się zmienić, i tylko ty możesz tej
zmiany dokonać.
Nie oszukuj się. Bądź wobec siebie bezlitośnie szczery. Zrób swój własny remanent.
głabympoświęcać mu się za darmo, ale za co mogliby mi płacić? Nie jest to leczenie zwierząt. To
nie to”. Po czym wróciła myślami do wszystkiego, co w życiu robiła i co sprawiało jej największą
radość. I nagle… jest! Konferencje dla młodych przywódców, przy których pomagała jako
wolontariuszka, oraz kursy z zakresu porozumiewania się i przywództwa, wktórych uczestniczyła
wramach zajęć fakultatywnych wOhio. „Jak mogłam być tak ślepa? Jestem już na czwartym roku
studiów i dopiero teraz w końcu dociera do mnie, że podążam niewłaściwą ścieżką i zajmuję się
niewłaściwymi rzeczami. I przez cały ten czas ta świadomość w jakiś sposób mi towarzyszyła.
Tylko aż do tej chwili nigdy nie poświęciłam dość czasu, by się nad tym zastanowić i spojrzeć
prawdzie w oczy”.
Podniesiona na duchu swoim odkryciem, resztę roku w Anglii Julie spędziła na kursach z zakresu
porozumiewania się i medialnego performance’u. Gdy wróciła do Ohio, zdołała przekonać
administrację uczelni, by pozwoliła jej stworzyć jej własny program „studiów przywództwa”. Nauka
zajęła jej jeszcze dwa lata, lecz był to czas właściwie spożytkowany: Julie została starszym
konsultantem Pentagonu do spraw zarządzania szkoleniem i rozwojem przywódców. Wygrała też
konkurs Miss Virginia, co pozwoliło jej przez większość 2002 roku przemawiać do dzieci z różnych
zakątków Virginii, a całkiem niedawno założyła Role Models and Mentors for Youth Foundation,
która uczy dzieci, jak być dla siebie nawzajem lepszymi wzorami do naśladowania. Przy okazji, Julie
ma dopiero 26 lat – oto świadectwo mocy, jaką jasność celu może wnieść do twojego życia.
Mam dla ciebie dobrą wiadomość: nie musisz jechać na rok do Anglii, by odciąć się od nacisków
otoczenia i stresów dnia codziennego celem stworzenia sobie przestrzeni, która umożliwi ci
odkrycie, po co tak naprawdę tu jesteś. Wystarczy, że poświęcisz nieco czasu na wykonanie dwóch
prostych ćwiczeń, które pomogą ci sprecyzować twój życiowy cel.

TWOIM WEWNĘTRZNYM SYSTEMEM PROWADZENIA JEST TWOJA RADOŚĆ

Twoim obowiązkiem jest lojalność wobec swoich własnych pragnień.

Musisz porzucić samego siebie, by oddać się rządzącej tobą namiętności.

DAME REBECCA WEST

autorka bestsellerów

Urodziłeś się wyposażony w wewnętrzny system prowadzenia, który, za pośrednictwem poziomu

doświadczanej przez ciebie radości, mówi ci, czy żyjesz ukierunkowany na swój cel, czy raczej się
z nim rozmijasz. Rzeczy, które sprawiają ci największą radość, są zgodne z twoim celem. By go
namierzyć, zrób listę sytuacji lub działań, podczas których czułeś się najbardziej radosny
i podekscytowany. Jakie elementy są wspólne dla każdego z tych doświadczeń? Czy jest jakiś
sposób, byś mógł utrzymać się z robienia tych rzeczy?
Pat Williams jest wiceprezesem drużyny koszykarskiej Orlando Magic. Jest też autorem 36 książek
oraz zawodowym mówcą. Gdy zapytałem go, co uważa za największy sekret sukcesu, odparł: „Już za
młodu określ, co jest twoim ulubionym zajęciem, po czym zorganizuj całe swoje życie wokół kwestii,
jak się z tego utrzymać”. Dla młodego Pata tym zajęciem był sport – a konkretnie bejsbol. Gdy jego
ojciec po raz pierwszy zabrał go na mecz bejsbolu w Filadelfii, Pat zakochał się w tym sporcie.
Nauczył się czytać, czytając strony sportowe „New York Timesa”. Wiedział, że jak dorośnie, chce
zrobić karierę sportową. Niemal każdą chwilę swojego życia poświęcił na realizację tego
pragnienia. Zbierał karty z bejsbolistami, uprawiał sport i redagował kolumnę sportową w szkolnej
gazetce.
Pat znalazł pracę w zarządzie drużyny bejsbolowej Philadelphia Phillies, później zaczął pracować
dla drużyny koszykarskiej Philadelphia 76ers. Gdy NBA rozważała przyznanie dodatkowych
funduszy na rozwój drużynie z Orlando, Pat walczył jak lew. Dziś, będąc już po sześćdziesiątce, Pat
ma za sobą ponad czterdzieści lat zajmowania się tym, co kocha, ciesząc się każdą minutą pracy. Gdy
już określisz, co sprawia ci największą radość, wykonasz sporą część pracy nad precyzowaniem
swojego życiowego celu.
Drugie ćwiczenie jest prostą, lecz skuteczną metodą sformułowania frapującego celu życiowego,
który będzie prowadził i ukierunkowywał twoje działania. Oto ono:
ĆWICZENIE POMAGAJĄCE OKREŚLIĆ SWÓJ ŻYCIOWY CEL7

1. Wymień dwie wyjątkowe cechy swojego charakteru (np. entuzjazm i twórczość).

2. Wymiwń jeden lub dwa sposoby, w jakie lubisz wyrażać te cechy podczas kontaktów z innymi (np.
wspierając i inspirując).

3. Załóżmy, że świat jest doskonały. Jak taki świat wygląda? Jak wyglądają relacje międzyludzkie?
Jakie to uczucie być częścią takiego świata? Odpowiedz w formie twierdzenia, w czasie
teraźniejszym, określając stan najlepszy tak, jak to widzisz i czujesz. Pamiętaj, w doskonałym
świecie nie może zabraknąć miejsca na zabawę.

PRZYKŁAD: Każdy swobodnie wyraża swoje zdolności.

Wszyscy pracują w harmonii. Każdy wyraża miłość.

4. Połącz trzy powyższe punkty w jedno twierdzenie.

PRZYKŁAD: Moim celem jest wykorzystywać

moją twórczość i entuzjazm, by wspierać i inspirować innych,
by swobodnie wyrażali swoje zdolności
w sposób pełen harmonii i miłości.

TRZYMANIE SIĘ CELU

Gdy już określisz i zapiszesz swój życiowy cel, czytaj go każdego dnia, najlepiej rano. Jeśli masz
naturę artystyczną lub jeśli najbardziej przemawiają do ciebie obrazy, możesz narysować lub
namalować symbol lub wizerunek, reprezentujący twój życiowy cel i powiesić go w jakimś
widocznym miejscu (na lodówce, przy biurku, przy łóżku). W ten sposób nie stracisz go z oczu
(dosłownie i w przenośni).
Gdy będziesz czytać kolejne rozdziały i definiować swoją wizję oraz pomniejsze cele, upewnij
się, że wszystkie współgrają i służą realizacji twojego celu życiowego.
Innym podejściem do określenia celu swojego życia jest wyznaczyć sobie czas na cichą refleksję –
czas na chwilę medytacji. (Zob. Zasada 47: Wewnętrzne poszukiwania). Gdy już się odprężysz
i wejdziesz w stan pokoju i głębokiej miłości wobec samego siebie, zadaj sobie pytanie: „Co jest
celem mojego życia?” Albo: „Jaką rolę mam do spełnienia na tym świecie?” Po czym pozwól, by
odpowiedź po prostu na ciebie spłynęła. Nie stawiaj jej żadnych ograniczeń. Słowa, które pojawią
się w twoim umyśle, nie muszą być kwieciste czy poetyckie; najważniejsze jest to, jak bardzo cię
zainspirują i zachęcą.
 Na pewno się tak nie czujesz.
Tak naprawdę tego nie chcesz.
Powinieneś się wstydzić.
Przestań płakać. Nie bądź dzieciakiem.

Gdy robiłeś się coraz starszy, słyszałeś…

Nie możesz mieć wszystkiego, co ci się podoba, tylko dlatego, że tego chcesz.
Pieniądze nie rosną na drzewach.
Nie umiesz myśleć o nikim innym poza sobą?!
Przestań być takim egoistą!
Zostaw to, co robisz i chodź tu zrobić, co ci każę!

NIE ŻYJ CUDZYMI MARZENIAMI

Po wielu latach tego typu restrykcji, większość z nas w końcu traci kontakt z potrzebami własnego
ciała i pragnieniami serca i w jakiś sposób kończy na nieustannych próbach rozszyfrowania, czego
chcą od nas inni. Nauczyliśmy się, jak postępować i jakimi być, by zyskać czyjąś aprobatę.
W rezultacie, robimy obecnie mnóstwo rzeczy, których wcale nie chcemy robić, lecz które
zadowalają mnóstwo innych ludzi:

1. Idziemy na medycynę, bo zawód lekarza jest tym, czego chciał dla nas tata.
2. Bierzemy ślub, by zadowolić matkę.
3. Znajdujemy sobie „prawdziwą pracę”, zamiast podążać za swoją wymarzoną karierą
w dziedzinie sztuk pięknych.
4. Zaraz po szkole średniej idziemy prosto na studia, zamiast zrobić sobie rok przerwy
i przewędrować z plecakiem przez Europę.

W imię bycia rozsądnym stajemy się nieczuli na nasze własne pragnienia. Nic dziwnego, że gdy
pytamy nastolatków, co chcą w życiu robić lub kim być, wielu z nich szczerze odpowiada: „Nie
wiem”. Zbyt wiele powłok typu „powinieneś” i „lepiej by było dla ciebie, gdybyś” spowija i dusi to,
czego naprawdę chcą.
Jak zatem odzyskać samego siebie i swoje prawdziwe pragnienia? Jak wrócić do tego, czego
naprawdę chcesz, bez lęku, wstydu czy zahamowań? Jak znów nawiązać kontakt ze swoją prawdziwą
pasją?
Zacznij na najniższym poziomie, uznając swoje preferencje w każdej sytuacji – bez względu na to,
czy chodzi o coś dużego czy małego. O rzeczach małych nie myśl, że to zwykłe błahostki. Dla kogoś
innego mogą być bez znaczenia, ale dla ciebie nie są.

PRZESTAŃ GODZIĆ SIĘ NA MNIEJ NIŻ CHCESZ

Jeśli zamierzasz odzyskać swoją moc i brać od życia to, czego chcesz, musisz przestać mówić:
„Nie wiem; nic mnie to nie obchodzi; to nie ma dla mnie znaczenia” – albo, jak mawiają nastolatki:
„Wsio ryba”. Gdy masz przed sobą jakiś wybór, bez względu na to, jak mały czy nieznaczący,
postępuj tak, jakbyś miał swoje preferencje w danej sytuacji. Zadaj sobie pytanie: „Gdybym
wiedział, co bym wybrał? Gdyby mnie to obchodziło, co bym wolał? Gdyby to miało dla mnie
znaczenie, co bym zrobił?”
Nie bycie pewnym, czego się chce i uznawanie czyichś potrzeb i pragnień za ważniejsze od swoich
własnych, to po prostu nawyk. Możesz ten nawyk przełamać, praktykując zachowanie przeciwne.

ŻÓŁTY ZESZYT

Wiele lat temu brałem udział w warsztatach prowadzonych przez eksperta od samooceny
i motywowania, Cherie Cartera-Scotta, autora If Life Is a Game, These Are the Rules. Gdy
pierwszego dnia warsztatów ja i reszta z 24 uczestników weszliśmy na salę, polecono nam, byśmy po
kolei zajęli miejsca na ustawionych rzędami krzesłach. Na każdym krześle leżał kołonotatnik.
Niektóre z zeszytów były niebieskie, niektóre żółte, a inne czerwone. Mój był żółty. Pamiętam, że
pomyślałem: „Nie cierpię żółtego. Szkoda, że nie mam niebieskiego”.
Następnie Cherie powiedział coś, co na zawsze zmieniło moje życie: „Jeśli komuś nie podoba się
kolor zeszytu, niech się z kimś wymieni i weźmie taki, jaki lubi”.
Cóż za radykalny pomysł! Przez ponad 20 lat nie brałem pod uwagę takiej możliwości. Godziłem
się z tym, co dostawałem, sądząc, że nie mogę mieć wszystkiego, czego chcę.
A zatem odwróciłem się do dziewczyny po mojej prawej i powiedziałem: „Chciałabyś wymienić
swój niebieski zeszyt na mój żółty?”
Odparła: „Pewnie. Wolę żółty. Podoba mi się jasność tego koloru. Pasuje do mojego nastroju”.
I oto trzymam w ręku mój niebieski zeszyt. W dużej skali rzeczy sukces raczej niewielkich
rozmiarów, ale za to pierwszy krok ku odzyskaniu mojego naturalnego prawa do uznawania swoich
własnych preferencji i sięgania dokładnie po to, czego chcę. Aż do tamtej chwili uważałem, że moje
preferencje są nieistotne i niewarte, by się nimi kierować. Nieustannie stępiałem moją świadomość
tego, czego chcę. Tamten dzień był w moim życiu punktem zwrotnym – początkiem pozwolenia sobie
na to, by znać i kierować się tym, czego chcę i czego mocno pragnę.

ZRÓB LISTĘ RZECZY, ZACZYNAJĄCYCH SIĘ OD „CHCĘ”

Jednym z najprostszych sposobów na rozpoczęcie określania, czego tak naprawdę chcesz, jest
zrobić listę 30 rzeczy, które chcesz zrobić, 30 rzeczy, które chcesz mieć i 30 rzeczy, które chcesz, by
cię określały, zanim odejdziesz z tego świata.
Inną skuteczną metodą wydobycia na światło dzienne swoich pragnień jest poprosić przyjaciela,
by pomógł ci zrobić listę rzeczy, zaczynających się od „chcę”. Niech przyjaciel przez 10 do 15 minut
raz za razem pyta cię: „Czego chcesz? Czego chcesz?” i niech zapisuje twoje odpowiedzi.
Przekonasz się, że twoje pierwsze pragnienia nie będą zbyt górnolotne. Większość ludzi z reguły
mówi coś w rodzaju: „Chcę Mercedesa. Chcę duży dom nad oceanem”. I tak dalej. Jednak, pod
koniec tego 15-minutowego ćwiczenia do głosu zaczyna dochodzić twoje prawdziwe „ja”: „Chcę,
żeby ludzie mnie kochali. Chcę wyrażać samego siebie. Chcę mieć wpływ. Chcę czuć, że mam moc”
– pragnienia, które są prawdziwym wyrazem twoich podstawowych wartości.

CZY POWSTRZYMUJE CIĘ MARTWIENIE SIĘ, JAK ZAROBIĆ NA ŻYCIE?

 Tym, co często powstrzymuje ludzi przed wyrażaniem, czego tak naprawdę pragną, jest
przekonanie, że nie zdołają utrzymać się z robienia tego, co najbardziej lubią.
Ktoś może powiedzieć: „Najbardziej lubię przebywać z ludźmi i rozmawiać z nimi”.
Cóż, Oprah Winfrey żyje z przebywania z ludźmi i rozmawiania z nimi. Również moja
przyjaciółka, Diane Brause, która jest międzynarodowym przewodnikiem turystycznym, żyje
z przebywania z ludźmi i rozmawiania z nimi, i w dodatku robi to w wielu spośród najbardziej
fascynujących i najbardziej egzotycznych miejscach na świecie.
Tiger Woods uwielbia grać w golfa. Ellen DeGeneres uwielbia rozśmieszać ludzi. Moja siostra
uwielbia projektować biżuterię i spędzać czas z nastolatkami.
Donald Trump uwielbia robić interesy i wznosić budynki. Ja sam uwielbiam czytać i przez książki,
wykłady i warsztaty dzielić się z innymi tym, czego się nauczyłem. Jest jak najbardziej możliwe, byś
utrzymał się z tego, co jest twoim ulubionym zajęciem.
Zrób listę 20 rzeczy, które lubisz robić, po czym zastanów się, jak mógłbyś zarobić na życie,
wykonując niektóre z tych czynności. Jeśli kochasz sport, mógłbyś zostać sportowcem, dziennikarzem
lub fotografem sportowym, albo pracować za kulisami jako agent sportowy lub w zarządzie
profesjonalnej drużyny. Mógłbyś być trenerem, menedżerem lub łowcą talentów. Mógłbyś być
sprawozdawcą, operatorem kamery lub rzecznikiem prasowym drużyny. Jest mnóstwo sposobów na
zarobienie pieniędzy na dowolnym obszarze, który kochasz.
Teraz wystarczy jedynie, że zdecydujesz, co chciałbyś robić, a w kolejnych rozdziałach pokażę ci,
jak zapewnić sobie sukces wdanej dziedzinie i jak na niej zarobić.

SPRECYZUJ WIZJĘ SWOJEGO IDEALNEGO ŻYCIA

Tematem tej książki jest zagadnienie, jak stąd, gdzie jesteś obecnie, dostać się tam, gdzie chciałbyś
się znaleźć. By ten cel osiągnąć, musisz wiedzieć dwie rzeczy – gdzie jesteś i gdzie chcesz trafić.
Twoja wizja to szczegółowy opis miejsca, w jakim chcesz się znaleźć. Z detalami przedstawia, jak
wygląda to miejsce i jak się w nim czujesz. By stworzyć zrównoważone i udane życie, twoja wizja
powinna obejmować siedem następujących obszarów: praca i kariera zawodowa, finanse, rekreacja
i czas wolny, zdrowie i kondycja, relacje, cele osobiste oraz wkład w szerszą społeczność.
Na obecnym etapie naszej podróży konieczne jest, byś dokładne określił, jak się tam dostaniesz.
Przede wszystkim musisz jednak wiedzieć, gdzie to miejsce się znajduje lub czym ono jest. Bo gdy
już dowiesz się „co”, odpowiedź na pytanie „jak” nie powinna sprawić ci większych trudności.

TWÓJ WEWNĘTRZNY, GLOBALNY SYSTEM NAPROWADZANIA

Proces przechodzenia z miejsca, w którym jesteś obecnie, w miejsce, w którym chcesz być,
przypomina posługiwanie się systemem nawigacyjnym GPS (Global Positioning System – globalny
system naprowadzania) w najnowszym modelu samochodu. By GPS działał, musi wiedzieć, gdzie
jesteś i gdzie chcesz się znaleźć. System odczytuje twoje obecne położenie, posługując się
komputerem pokładowym, który odbiera wysyłane przez satelity sygnały, i oblicza twoją dokładną
pozycję. Gdy podasz swoje miejsce przeznaczenia, system nawigacyjny zaplanuje idealną trasę, która
pozwoli ci tam dotrzeć. Wystarczy tylko, że będziesz trzymać się jego instrukcji.
Clark: „Stworzenie wielkiego marzenia nie wymaga ani odrobiny więcej energii, niż stworzenie
małego”. Przekonałem się, że jedną z niewielu różnic, jakie oddzielają prawdziwych ludzi sukcesu
od reszty świata, jest to, że prawdziwi ludzie sukcesu mają większe marzenia. John F. Kennedy
marzył o postawieniu człowieka na księżycu. Martin Luter King Jr. marzył o Ameryce wolnej od
uprzedzeń i niesprawiedliwości. Bill Gates marzy o świecie, w którym każde gospodarstwo domowe
posiada komputer podłączony do Internetu. Buckminster Fuller marzył o świecie, w którym każdy
miałby dostęp do elektryczności.
Ci wielcy ludzie sukcesu postrzegali (lub postrzegają) świat z zupełnie innej perspektywy –
widzieli go jako miejsce, gdzie mogą zdarzyć się niesamowite rzeczy, gdzie miliardy ludzi mogą
zaznać lepszego życia, gdzie nowa technologia może zmienić sposób, w jaki żyjemy i gdzie światowe
zasoby mogą zostać wykorzystane dla możliwie najdoskonalszej, wzajemnej korzyści wszystkich
żyjących. Wierzyli, że wszystko jest możliwe i że stanowią nieodłączny element procesu realizacji
danej wizji.
Gdy Mark Victor Hansen i ja opublikowaliśmy pierwszą książkę z serii Balsam dla duszy,
również mieliśmy wielkie marzenie, które zwiemy naszą „wizją 2020” – do roku 2020 sprzedać
miliard egzemplarzy Balsamu dla duszy i zebrać 500 milionów dolarów na cele charytatywne przez
odkładanie dziesiątej części zysków ze sprzedaży. Mieliśmy i nadal mamy bardzo konkretną wizję
tego, co chcemy osiągnąć.

Jeśli ograniczysz swoje wybory tylko do tego, co wydaje się możliwe lub rozsądne, stracisz
kontakt z tym, czego naprawdę chcesz, a wszystko, co ci zostanie, to kompromis.

ROBERT FRITZ
autor The Path of Least Resistance

NIE POZWÓL, BY KTOKOLWIEK WYBIŁ CI Z GŁOWY TWOJĄ WIZJĘ

Spotkasz na swojej drodze osoby, które będą próbowały wybić ci z głowy twoją wizję. Będą mówić,
że zwariowałeś i że tego nie da się zrobić. Spotkasz też takich, którzy będą się z ciebie śmiać i będą
usiłować ściągnąć cię w dół, na swój poziom. Mój przyjaciel Monty Roberts, autor The Man Who
Listens to Horses, nazywa takich ludzi złodziejami marzeń. Nie słuchaj ich.
Gdy Monty był w szkole średniej, na którejś lekcji nauczyciel polecił uczniom, by napisali, co
chcą robić, gdy dorosną. Monty napisał, że chce mieć 200-akrowe ranczo i hodować konie
wyścigowe. Nauczyciel postawił mu jedynkę, wyjaśniając, że marzenie Monty’ego jest
nierealistyczne. Żaden chłopiec, który mieszka w przyczepie ciągnionej przez pickupa, nigdy nie
będzie w stanie zebrać dość pieniędzy, by kupić ranczo, nabyć konie do rozrodu i opłacić wszystkich
potrzebnych pracowników. Gdy nauczyciel dał Monty’emu szansę poprawienia oceny i ponownego
wykonania tego samego zadania, Monty odparł: „Pan zatrzymuje swoją jedynkę, ja zatrzymuję moje
marzenie”.
Dzisiaj Monty ma w Solvang w Kalifornii 154-akrowe ranczo, na którym hoduje konie wyścigowe
Thoroughbred (czyli dokładnie takiej rasy, jaką wymienił w swoim szkolnym wypracowaniu), oraz
szkoli setki trenerów koni, ucząc ich bardziej ludzkiego podejścia do trenowania tych zwierząt8.
 ĆWICZENIE POMAGAJĄCE OKREŚLIĆ WIZJĘ

Stwórz swoją przyszłość ze swojej przyszłości, nie z przeszłości.

WERNER ERHARD
założyciel Erhard Seminar Training i Landmark Forum

Celem poniższego ćwiczenia jest pomóc ci określić twoją wizję. Choć mógłbyś potraktować je jako
ćwiczenie stricte umysłowe, odpowiadając na pytania, po czym zapisując swoje odpowiedzi,
chciałbym cię jednak zachęcić, byś nieco bardziej się w nie zagłębił. Jeśli to zrobisz, otrzymasz
głębsze odpowiedzi, które przyniosą ci większą korzyść.
Zacznij od włączenia jakiejś odprężającej muzyki i przez chwilę posiedź w spokoju w wygodnym
miejscu, gdzie nikt ci nie będzie przeszkadzał. Następnie zamknij oczy i zapytaj swoją
podświadomość, jak wyglądałoby twoje idealne życie, gdybyś mógł zrealizować wszystko, o czym
marzysz, w każdej z poniższych kategorii:

1. Po pierwsze, skup się na finansowym aspekcie twojego życia. Ile wynoszą twoje roczne dochody?
Jak wygląda twoja płynność finansowa? Ile pieniędzy trzymasz w oszczędnościach i inwestycjach?
Ile wynosi całkowita wartość twojego majątku netto?
Następnie… Jak wygląda twój dom? Gdzie się znajduje? Co widać za oknami? Jaki ogród i jaki
rodzaj terenu go otacza? Czy jest tam basen lub stajnia? Jakiego koloru są jego ściany? Jak jest
umeblowany? Czy w pokojach wiszą obrazy? Jakie? Przejdź się po swoim idealnym domu,
wyobrażając sobie każdy szczegół.
Na tym etapie nie martw się, jak zdobędziesz taki dom. Nie sabotuj samego siebie, mówiąc: „Nie
mogę zamieszkać w Malibu, bo nie dość dobrze zarabiam”. Gdy podsuniesz obraz domu swojemu
wewnętrznemu oku, twój umysł sam rozwiąże problem „nie dość dobrych zarobków”.
Teraz wyobraź sobie swój wymarzony samochód i wszelkie inne ważne rzeczy, które chciałbyś
mieć, a które zapewnią ci twoje środki finansowe.

2. Następnie wyobraź sobie idealną pracę lub karierę zawodową. Gdzie pracujesz? Co robisz? Z kim
pracujesz? Kim są twoi klienci lub odbiorcy? Ile wynosi twoje wynagrodzenie? Czy jest to twoja
własna firma?

3. Teraz skup się na swoim czasie wolnym, czasie odpoczynku i rekreacji. Co robisz ze swoją
rodziną i przyjaciółmi w wolnym czasie, który sobie wymarzyłeś? Jakie masz hobby? Jak spędzasz
urlop? Co robisz dla zabawy i rozrywki?

4. Kolejna rzecz: jaka jest twoja idealna wizja twojego ciała i zdrowia fizycznego? Czy jesteś wolny
od wszelkich chorób? Jak długo żyjesz? Czy jesteś otwarty, zrelaksowany i od rana do wieczora
zanurzony w stanie błogiej szczęśliwości? Czy przepełnia cię witalność? Czy twoje ciało jest giętkie
i silne? Czy ćwiczysz, zdrowo się odżywiasz i pijesz dużo wody?

5. Następnie przejdź do swojego doskonałego wyobrażenia na temat swoich relacji z rodziną

i przyjaciółmi. Jak wyglądają twoje relacje z rodziną? Kim są twoi przyjaciele? Jaka jest jakość
twoich relacji z każdym z nich? Jakie uczucia wywołują w tobie te przyjaźnie? Czy są to relacje
pełne miłości, wsparcia i inspiracji? Co razem robicie?

6. A co z osobistym obszarem twojego życia? Czy w swojej wizji widzisz siebie idącego na studia,
podejmującego szkolenia, uczestniczącego w warsztatach, szukającego pomocy w uleczeniu starych
zranień, rozwijającego się duchowo? Czy medytujesz lub bierzesz udział w wyjazdach
rekolekcyjnych, organizowanych przez twój kościół? Czy chcesz nauczyć się grać na jakimś
instrumencie lub napisać autobiografię? Czy chcesz pobiec w maratonie, a może zapisać się na jakieś
zajęcia plastyczne? Czy chcesz podróżować do obcych krajów?

7. Iw końcu skup się na społeczności, w jakiej żyjesz i jaką wybrałeś. Jak ta społeczność wygląda,
gdy funkcjonuje bez zarzutu? Jakie wspólne przedsięwzięcia podejmuje? A co z twoją działalnością
charytatywną? Co robisz, by pomóc innym i mieć wpływ na ich los? Jak często się tym zajmujesz?
Komu pomagasz?

Możesz zapisywać swoje odpowiedzi stopniowo, po przeczytaniu każdego pytania, albo przeczytać
całość, zamknąć oczy, wyobrazić sobie swoją wizję, po czym przystąpić do jej opisywania. Tak czy
inaczej, po skończeniu ćwiczenia upewnij się, że zapisałeś każdy szczegół.
Codziennie przeglądaj zapiski. Dzięki temu twoja świadomość i podświadomość pozostaną
skoncentrowane na tym, co sobie wyobraziłeś, a gdy będziesz wprowadzać kolejne zasady i techniki,
przedstawione w tej książce, w twoim działaniu zaczną być widoczne różne aspekty stworzonej
wizji.

PODZIEL SIĘ SWOJĄ WIZJĄ, BY WYPOSAŻYĆ JĄ W MAKSYMALNĄ MOC SPRAWCZĄ

Gdy skończysz opisywać swoją wizję, podziel się nią z dobrym przyjacielem, o którym wiesz, że
będzie cię zachęcał i wspierał. Możesz się obawiać, że twój przyjaciel uzna tę wizję za zbyt
dziwaczną, niemożliwą do zrealizowania, zbyt idealistyczną, nierealną lub materialistyczną. Niemal
każdy ma takie obawy, gdy myśli o wtajemniczeniu kogoś w swoje wyobrażenia i zamiary. Lecz
prawda jest taka, że większość ludzi głęboko w sercu pragnie tych samych rzeczy, które ty odważyłeś
się nazwać. Każdy pragnie finansowej obfitości, wygodnego domu, pełnej znaczenia pracy, którą
wykonywałby z przyjemnością, dobrego zdrowia, czasu na oddawanie się ulubionym zajęciom,
bogatych, satysfakcjonujących relacji z rodziną i przyjaciółmi oraz możliwości wpływu na świat.
Jednak zbyt mało jest takich, którzy chętnie się do tego przyznają.
Przekonasz się, że gdy podzielisz się z ludźmi swoją wizją, niektórzy będą chcieli pomóc ci ją
zrealizować. Inni skontaktują cię z osobami i udostępnią zasoby, które mogą ci pomóc. Przekonasz
się też, że za każdym razem, gdy będziesz opisywać swoją wizję komuś innemu, twoje wyobrażenia
i zamiary będą stawać się coraz bardziej jasne i wyraźne i będziesz zyskiwać coraz większe
poczucie, że są jak najbardziej realne i możliwe do urzeczywistnienia. A co najważniejsze, będziesz
wzmacniać swoje podświadome przekonanie, że możesz osiągnąć swój cel.
pragnień. A nawet więcej, twój mózg zacznie spodziewać się osiągnięcia danego celu.9

„MUSISZ WIERZYĆ”

Możesz być kimkolwiek chcesz, jeśli tylko uwierzysz z dość mocnym przekonaniem i będziesz
postępować zgodnie ze swoją wiarą; bo cokolwiek zrodzi i w cokolwiek uwierzy umysł, to też
i osiągnie.

NAPELEON HILL
autor bestsellera Myśl i bogać się

Gdy miotacz drużyny Philadelphia Phillies, Tug McGraw – ojciec słynnego piosenkarza country,
Tima McGraw – wyeliminował z gry odbijającego Willie’ego Wilsona, zdobywając dla Philliesów
mistrzostwo świata 1980 roku, magazyn „Sports Illustarted” uchwycił nieśmiertelną scenę euforii na
wzniesieniu na mecie miotacza – scenę, o jakiej niewielu wiedziało, iż wyglądała dokładnie tak, jak
McGraw ją zaplanował.
Gdy któregoś popołudnia miałem możliwość spotkać się z Tugiem w Nowym Jorku, zapytałem go
o tamtą chwilę na wzniesieniu na mecie miotacza.
„Miałem wrażenie, jakbym przeżywał to już wcześniej tysiące razy” – powiedział. „Gdy
dorastałem, ćwiczyłem na podwórzu rzuty z moim ojcem. Zawsze dochodziliśmy do momentu
podobnego do tego, jaki miał miejsce podczas tamtych mistrzostw, z dwoma outami odbijającego
i trzema zawodnikami na bazie. I wtedy zawsze wykonywałem ten ostatni, zwycięski rzut”. Dzień po
dniu, Tug kodował w swoim umyśle pewien scenariusz, przyzwyczajając swój mózg do pewnego
ciągu zdarzeń, aż w końcu nadeszła chwila, gdy cała ta scena rozegrała się podczas prawdziwego
meczu, na prawdziwym stadionie.
McGraw zaczął być znany ze swojego pozytywnego myślenia już jakieś siedem lat wcześniej,
podczas mistrzostw Ligi Narodowej 1973 roku, gdy na jednym ze spotkań drużyny New York Mets,
w której wtedy grał, ukuł słynne powiedzenie: „Musisz wierzyć”. Metsi, jeszcze w sierpniu na
ostatniej pozycji w lidze, zdobyli mistrzostwo Ligi Narodowej i doszli do siódmego meczu
w mistrzostwach świata, gdzie ostatecznie ulegli drużynie Oakland A.
Innym przykładem tej wiecznie optymistycznej postawy „musisz wierzyć” była jego wypowiedź
z czasów, gdy pełnił funkcję rzecznika prasowego Małej Ligi. Powiedział wtedy: „Dzieciaki
powinny ćwiczyć dawanie autografów na piłkach do bejsbola. W Małej Lidze często pomija się
naukę tej umiejętności”. Po czym uśmiechnął się swoim zaraźliwym uśmiechem.

UWIERZ W SIEBIE I DO DZIEŁA

Prędzej czy później ci, którzy wygrywają, to ci, którzy sądzą, że dadzą radę.

RICHARD BACH
autor bestsellera Jonathan Livingston Seagull

Tim Ferriss wierzył w siebie. Prawdę mówiąc, wierzył w swoje umiejętności tak mocno, że
zaledwie po sześciu tygodniach uprawiania kickboxingu zwyciężył w krajowych rozgrywkach San
Shou.
Tim zawsze marzył o tytule mistrza kraju, jeszcze jako kapitan amerykańskiej drużyny judo
w Princeton. Ciężko pracował. Był dobry w tym, co robił. Jednak powtarzające się urazy, odnoszone
podczas wielu sezonów rozgrywek, wciąż nie pozwalały mu zrealizować jego marzenia.
Dlatego, gdy któregoś dnia przyjaciel zaprosił go, by pokibicował mu w krajowych mistrzostwach
chińskiego kickboxingu, które miały odbyć się za sześć tygodni, Tim natychmiast postanowił
przyłączyć się do rozgrywek jako zawodnik.
Nigdy wcześniej nie uprawiał tego rodzaju sportu, dlatego skontaktował się z USA Boxing
i zapytał o najlepszych trenerów w tej dziedzinie. Wyjechał na ostre szkolenie do Trenton w New
Jersey, by uczyć się pod okiem trenerów boksu, którzy szkolili złotych medalistów. Codziennie, po
czterech wyczerpujących godzinach na ringu, pracował nad formą na siłowni. By zrekompensować
jego brak doświadczenia w tym sporcie, trenerzy postanowili skupić się na wykorzystaniu jego
mocnych stron, zamiast próbach podciągania tego, w czym był słaby.
Tim nie chciał być zaledwie jednym z zawodników. On chciał zwyciężyć.
Gdy w końcu nadszedł dzień zawodów, Tim pokonał trzech wysoko cenionych konkurentów,
dostając się do finału. Myśląc o tym, co będzie musiał zrobić, by wygrać starcie finałowe, zamknął
oczy i wyobraził sobie, jak już w pierwszej rundzie pokonuje swojego przeciwnika.
Gdy później z nim rozmawiałem, powiedział, że większość ludzi ponosi porażkę nie dlatego, że
brakuje im umiejętności czy zdolności, by osiągnąć swój cel, ale dlatego, że po prostu nie wierzą, że
mogą to zrobić, że im się uda. Tim wierzył. I wygrał.

TO POMAGA, GDY KTOŚ PIERWSZY W CIEBIE UWIERZY

Gdy 20-letni Ruben Gonzalez przybył do Amerykańskiego Centrum Szkolenia Olimpijczyków w Lake
Placid w stanie Nowy Jork, miał w kieszeni wizytówkę pewnego biznesmena z Houston, który
wierzył w jego olimpijskie marzenie. Ruben przyjechał do Lake Placid, by trenować saneczkarstwo,
sport, z którego 9 na 10 sportowców rezygnuje już po pierwszym sezonie. Niemal wszyscy łamią co
najmniej jedną kość, zanim opanują ten szaleńczy (odbywający się z prędkością około 150 km/godz.)
wyścig z czasem na zamkniętym, długim na ponad 1,5 km, pochyłym torze z betonu i lodu. Ale Ruben
miał marzenie, pasję, poczynione zobowiązanie, że się nie podda, oraz wsparcie przyjaciela, Craiga,
który został w Houston.
Gdy Ruben wrócił do pokoju po pierwszym dniu treningu, zatelefonował do Craiga.
– Craig, to czyste szaleństwo! Boli mnie bok. Chyba złamałem stopę. Mam dość. Wracam do piłki
nożnej!
– Ruben, podejdź do lustra! – przerwał mu Craig.
– Co?
– Powiedziałem, „Podejdź do lustra!”
Ruben wstał, naciągnął sznur od słuchawki i stanął przed sporym lustrem.
– A teraz powtarzaj za mną: Nieważne, jak jest źle i jak źle może jeszcze być, uda mi się!
Ruben poczuł się jak kretyn, gapiąc się na siebie w lustrze, dlatego zdołał jedynie wymamrotać
pod nosem: – Nieważne, jak jest źle i jak źle może jeszcze być, uda mi się.
– Daj spokój, powiedz to jak należy. Jesteś Panem Olimpiada! Wciąż gadasz tylko o tym! Zrobisz
to czy nie?
Ton Rubena nieco spoważniał: – Nieważne, jak jest źle i jak źle może jeszcze być, uda mi się!
– Jeszcze raz!
– Nieważne, jak jest źle i jak źle może jeszcze być, uda mi się!
I jeszcze raz, i jeszcze, i jeszcze.
Coś koło piątego razu Ruben pomyślał: „Hej, to chyba działa. Stoję już nieco bardziej prosto”.
Gdy powtórzył to po raz dziesiąty, podskoczył wysoko w powietrze i wykrzyknął: „Nie obchodzi
mnie, co się stanie! Uda mi się! Mogę złamać nawet obie nogi. Zrosną się. Wrócę tam i dopnę swego.
Będę Olimpijczykiem!”
Niesamowite, co się dzieje z twoją wiarą w siebie, gdy spojrzysz sobie prosto w oczy i dobitnie
powiesz, co zamierzasz zrobić. Bez względu na to, o czym marzysz, spójrz na siebie w lustrze
i oznajmij, że tak, uda ci się, zrobisz to – choćby nie wiem, za jaką cenę.
Ruben Gonzales uczynił taką deklarację i ta chwila zmieniła jego życie. Jako saneczkarz wziął
udział w trzech olimpiadach zimowych – w Calgary w 1988 roku, w Albertville w 1992 roku oraz
w Salt Lake City w 2002 roku. Obecnie przygotowuje się do Zimowych Igrzysk Olimpijskich
w Torino 2006, gdzie, już jako 43-latek, będzie konkurować ze sportowcami o połowę od siebie
młodszymi.
chcesz – wystarczy, że uwierzysz, iż jest to możliwe.
Jeśli z góry przyjmiesz korzystne dla siebie założenia i będziesz trwać w przekonaniu, że wszystko
jest możliwe, to zaczniesz robić to, co konieczne, by urzeczywistnić swoje pragnienia. Gdy zaś nie
wierzysz, że coś jest możliwe, nie robisz też tego, co konieczne i nie otrzymujesz pożądanych
wyników. W ten sposób twoja postawa staje się samospełniającym się proroctwem.

WYBÓR, W CO WIERZYĆ, NALEŻY DO CIEBIE

Stephen J. Cannell zostawał na drugi rok w pierwszej, czwartej i dziesiątej klasie. Nie potrafił czytać
i rozumieć tekstu tak, jak inne dzieci w jego klasie. Kiedyś przez pięć godzin uczył się ze swoją
mamą do testu i nie zdał. Gdy zapytał przyjaciela, który dostał piątkę, ile czasu się przygotowywał,
tamten odparł: „W ogóle się nie przygotowywałem”. Stephen uznał, że nie jest dość inteligentny.
„Jednak po prostu postanowiłem, aktem woli, że wyrzucę to ze swojego umysłu” – powiedział mi.
„Po prostu nie chciałem o tym myśleć. Zamiast tego, całą moją energię skupiłem na tym, w czym
byłem dobry, czyli na piłce nożnej. Gdyby nie piłka, w której byłem naprawdę świetny, nie wiem, co
by się ze mną stało. Na uprawianiu tego sportu zbudowałem moje poczucie własnej wartości”.
Wkładając całą energię w futbol, zasłynął w międzyszkolnych rozgrywkach jako doskonały
obrońca. Sport nauczył go, że jeśli dość mocno się do czegoś przyłoży, osiągnie doskonałość.
Jakiś czas później przeniósł tę wiarę w siebie na swoją działalność zawodową, którą, o dziwo,
było pisanie scenariuszy telewizyjnych. W końcu założył swoje własne studio produkcyjne, w którym
stworzył, wyprodukował i napisał ponad 350 scenariuszy do 38 różnych seriali telewizyjnych, m.in.
do: The A-Team, The Rockford Files, Baretta, 21 Jump Street, The Commish, Renegade i Silk
Stalkings. Będąc u szczytu swojej kariery studyjnej zatrudniał ponad 2000 pracowników. A jeśli to
nie wystarcza, po sprzedaniu studia wziął się za pisanie powieści i został autorem jedenastu
bestsellerów.
Stephen to pierwszorzędny przykład na potwierdzenie faktu, że najważniejsze jest nie to, co
przynosi ci życie, lecz jak na to reagujesz, umysłowo i fizycznie.

Szukam mnóstwa ludzi, którzy posiadają bezgraniczną

zdolność niedostrzegania, czego nie da się zrobić.

HENRY FORD

WYRZUĆ ZE SWOJEGO SŁOWNIKA „NIE MOGĘ” I „NIE POTRAFIĘ”

Wyrażenie „nie mogę” to najbardziej potężna siła negacji w ludzkiej psychice.

PAUL R. SCHEELE
przewodniczący zarządu Learning Strategies Corporation

Jeśli chcesz osiągnąć sukces, musisz wyrzucić ze swojego słownika wyrażenie „nie mogę”
i wszystkie jemu podobne, typu „gdybym tylko był w stanie”. Słowa „nie mogę” odbierają ci siły
i chęci. Gdy je wypowiadasz, stajesz się słabszy. Podczas moich seminariów posługuję się techniką
zwaną kinesjologia, by sprawdzać siłę mięśni poszczególnych osób, gdy wypowiadają różne słowa.
Najpierw sprawdzam, jaka jest czyjaś normalna siła, prosząc „delikwenta”, by wyciągnął w bok
lewe ramię, na które napieram moją lewą ręką. Następnie proszę, by wybrał coś, o czym jest
przekonany, że nie może lub nie potrafi tego zrobić, np. nie umiem grać na fortepianie, i by
powiedział to głośno. W tym czasie znów napieram na jego ramię. Za każdym razem siła oporu jest
mniejsza. Potem proszę, by powiedział: „Mogę to zrobić”, i jego ramię robi się mocniejsze.
Twój mózg jest zaprojektowany tak, by rozwiązywać każdy problem i osiągać każdy cel, jaki
przed nim postawisz. Twoje myśli i słowa, które wypowiadasz, mają fizyczny wpływ na twoje ciało.
Widzimy to u małych dzieci, które dopiero uczą się chodzić. Gdy zacząłeś stawiać swoje pierwsze
kroki, nic nie mogło cię zatrzymać. Myślałeś, że możesz wspiąć się na wszystko, co znajdzie się na
twojej drodze. Żadna przeszkoda nie była dla ciebie zbyt duża, byś nie próbował jej pokonać. Jednak
od tamtego czasu twoje poczucie niezwyciężoności było stopniowo podważane i wypierane przez
emocjonalne i fizyczne kontrreakcje, z jakimi spotykałeś się i nadal spotykasz ze strony swojej
rodziny, przyjaciół i nauczycieli, aż w końcu przestajesz wierzyć, że możesz.
Musisz wziąć odpowiedzialność za usunięcie ze swojego słownika słów „nie mogę”. W latach 80.
uczestniczyłem w seminarium Tony’ego Robbinsa, podczas którego uczyliśmy się chodzić po
rozżarzonych węglach. Na początku wszyscy obawialiśmy się, że nie jesteśmy w stanie tego zrobić –
że poparzymy sobie stopy. W ramach ćwiczeń Tony polecił nam zrobić listę wszelkich innych „nie
mogę”, jakie nosiliśmy w naszej świadomości – Nie mogę znaleźć idealnej pracy, Nie mogę być
milionerem, Nie mogę znaleźć idealnego partnera – po czym rzucaliśmy nasze kartki w te żarzące
się węgle i patrzyliśmy, jak nikną w płomieniach. Dwie godziny później 350 uczestników seminarium
przeszło po tych węglach, i nikt niczego sobie nie poparzył. Tamtego wieczora nauczyliśmy się, że,
podobnie jak kłamstwem było przekonanie, iż nie możemy przejść boso po żarzących się węglach,
nie parząc sobie stóp, tak samo i kłamstwem jest każde inne ograniczające nas przekonanie na temat
naszych możliwości.

NIE TRAĆ ŻYCIA WIERZĄC, ŻE NIE MOŻESZ

W 1977 roku w Tallahassee na Florydzie, 63-letnia Laura Shultz podniosła tył Buicka, by uwolnić
ramię swojego wnuka. Aż do tamtej chwili, najcięższą rzeczą, jaką w życiu podniosła, była 25-
kilogramowa torba psiej karmy.
Gdy dr Charles Garfield, autor Peak Performance i Peak Performers, przeczytał o Laurze
w „National Enquirer”, postanowił się z nią spotkać. Gdy przyjechał do jej domu, bezskutecznie
próbował nakłonić ją do rozmowy na temat „wydarzenia”, jak mówiła o tamtym zajściu. Wciąż tylko
prosiła, by Charlie zjadł śniadanie i mówił do niej Babciu, co też zrobił.
W końcu doktorowi Garfieldowi udało się namówić Babcię do rozmowy o „wydarzeniu”. Laura
Shultz przyznała, że nie lubi o tym myśleć, gdyż to, co się wtedy stało, podważa jej przekonania
dotyczące tego, co może, a czego nie może zrobić, przekonania dotyczące tego, co jest możliwe.
Powiedziała: „Skoro byłam w stanie to zrobić, gdy nie sądziłam, że jestem do tego zdolna, to co to
mówi na temat reszty mojego życia? Czy je zmarnowałam?”
Charlie przekonał ją, że jej życie jeszcze się nie skończyło i że nadal może zrobić, co tylko zechce.
Zapytał ją, co chciałaby robić, co jest jej pasją. Odparła, że zawsze kochała skały, że chciała
studiować geologię, ale jej rodzice nie mieli dość pieniędzy, by wysłać zarówno ją, jak i jej brata do
 NIE ZAKŁADAJ, ŻE POTRZEBUJESZ WYŻSZEGO WYKSZTAŁCENIA

Oto dane na poparcie twierdzenia, iż wiara w siebie jest ważniejsza od wiedzy, szkoleń czy
wykształcenia: 20% amerykańskich milionerów nigdy nie przekroczyło bram college’u, a 21 z 222
Amerykanów, którzy w 2003 roku znaleźli się na liście miliarderów, nie zdołało go ukończyć; dwóch
nie skończyło nawet szkoły średniej! Dlatego, choć edukacja i ciągły proces uczenia się mają
zasadnicze znaczenie w sukcesie, to formalne wykształcenie nie jest wymogiem koniecznym, by ten
sukces osiągnąć. Nawet w świecie wysokich technologii i Internetu. Larry Ellison, dyrektor naczelny
Oracle, przerwał naukę na Uniwersytecie Illinois, a w chwili, gdy piszę te słowa, wartość jego
majątku sięga 18 miliardów dolarów. Podobnie Bill Gates, zrezygnował z nauki na Harvardzie, po
czym założył Microsoft. Dziś uważany jest za jednego z najbogatszych ludzi na świecie, a wartość
jego majątku przekracza 46 miliardów dolarów.
Nawet wiceprezydent Dick Cheney nie zdołał ukończyć wyższej uczelni. Gdy sobie uświadomisz,
że wiceprezydent kraju, najbogatszy człowiek w USA, a także niejeden aktor filmowy, który za rolę
bierze 20 milionów dolarów, oraz wielu wspaniałych, amerykańskich muzyków i sportowców – że
wszystkie te osoby nie mają wyższego wykształcenia, zrozumiesz, że możesz zacząć praktycznie
z każdego szczebla i stworzyć dla siebie życie przepełnione sukcesem.10

CO MYŚLĄ O TOBIE INNI, TO NIE TWOJA SPRAWA

Wierz w siebie, gdy nikt inny nie wierzy. Właśnie to uczyni cię zwycięzcą.

VENUS WILLIAMS
złota medalistka olimpijska i mistrzyni tenisa ziemnego

Gdyby wiara innych w ciebie i twoje marzenia była wymogiem koniecznym do osiągnięcia sukcesu,
większość z nas nigdy do niczego by nie doszła. Musisz oprzeć swoje decyzje dotyczące tego, co ty
chcesz robić, na swoich własnych celach i pragnieniach – nie na celach, pragnieniach, opiniach
i osądach twoich rodziców, przyjaciół, współmałżonka, dzieci i współpracowników. Przestań
martwić się tym, co sądzą o tobie inni, i idź za głosem swojego serca.
Podoba mi się Reguła 18/40/60, autorstwa dr Daniela Amena: Gdy masz 18 lat, martwisz się, co
inni o tobie myślą; gdy masz 40 lat, masz gdzieś, co inni o tobie myślą; gdy masz 60 lat,
uświadamiasz sobie, że nikt już wcale o tobie nie myśli.
I tu cię zaskoczę: przez większość czasu nikt w ogóle tobą się nie zajmuje! Wszyscy są zbyt zajęci
martwieniem się o własne życie, i jeśli już ktoś o tobie pomyśli, to przeważnie zastanawia się, co ty
sądzisz o nim. Ludzie myślą o sobie samych, nie o tobie. Spójrz – cały ten czas, który tracisz na
zamartwianie się, co inni sądzą o twoich pomysłach, twoich celach, ubraniach, włosach i twoim
domu, mógłbyś spożytkować na planowanie i robienie tego, co przybliży cię ku realizacji twoich
celów.
 autor bestsellera Myśl i bogać się

Ogromnego błogosławieństwa doświadczyłem w 1970 roku, gdy zamknęli Job Corps Center
w Clinton w Iowa, gdzie pracowałem jako specjalista od rozwoju programu nauczania,
przygotowując pionierskie, radykalne systemy uczenia, przeznaczone do pracy z uczniami, którzy nie
radzą sobie z normalnym trybem nauki. Miałem nieograniczone wsparcie administracji centrum,
pracowałem z fantastycznym zespołem bystrych, młodych ludzi, którzy dzielili ze mną tę samą wizję
zrobienia czegoś dla świata, i naprawdę lubiłem tę pracę.
Wtedy, ni z tego ni z owego, rząd postanowił przenieść siedzibę centrum. Oznaczało to, że
przynajmniej sześć miesięcy będę bez pracy. Na początku byłem zły na taki obrót spraw. I wtedy
zapisałem się na warsztaty, prowadzone w Chicago przez W. Clement & Jesse V. Stone Foundation,
podczas których podzieliłem się moją kłopotliwą sytuacją z prowadzącym, którym okazał się być
wiceprezes Fundacji. No i człowiek zaproponował mi pracę. „Z przyjemnością widzielibyśmy u nas
kogoś, kto ma doświadczenie z czarnymi i latynoskimi dzieciakami z biednych dzielnic. Pracuj dla
nas”. Dali mi większą pensję, nieograniczony budżet, możliwość uczestnictwa w każdych
warsztatach, szkoleniu czy zjeździe, w jakim chciałem wziąć udział – no i pracowałem teraz
bezpośrednio z W. Clementem Stone’em, który przedstawił mi wszystkie te zasady sukcesu.
A przecież jeszcze niedawno, gdy dowiedziałem się o zmianie siedziby Job Corps Center i o moim
przymusowym urlopie, byłem wściekły, przestraszony i przybity. Myślałem, że mój świat właśnie się
skończył. Myślałem, że cała ta sytuacja jest czymś złym. Jednak ostatecznie okazała się
najważniejszym punktem zwrotnym w moim życiu. W ciągu niecałych trzech miesięcy moje życie
z dobrego stało się wspaniałe. Przez dwa lata pracowałem z niektórymi z najbardziej niesamowitych
ludzi, których w życiu spotkałem, by następnie otworzyć przewód doktorski na wydziale psychologii
Uniwersytetu Massachusetts.
Teraz, gdy dzieje się coś „złego”, przypominam sobie, że wszystko, co mnie w życiu spotyka,
skrywa w sobie ziarno czegoś lepszego. Spodziewam się raczej czegoś pozytywnego, niż
negatywnego. Zadaję sobie pytanie: „Jaka większa korzyść wyniknie z tej sytuacji?”
Jestem pewien, że również i w twoim życiu miały miejsce sytuacje, gdy myślałeś, że to już koniec
świata – zawaliłeś rok, straciłeś pracę, rozpadło się twoje małżeństwo, przeżyłeś śmierć przyjaciela,
„umoczyłeś” biznes, doznałeś poważnego uszkodzenia ciała lub ciężko zachorowałeś, spalił się twój
dom – a później uświadomiłeś sobie, że w całej tej tragedii kryło się błogosławieństwo. Cała sztuka
polega na tym, by zdać sobie sprawę, że cokolwiek, przez co obecnie przechodzisz, obróci się na
dobre i przyniesie lepszą przyszłość. A zatem, spójrz na cytrynę i zobacz w niej lemoniadę. Im
więcej dobra zaczniesz się spodziewać, tym szybciej i częściej zaczniesz je znajdywać. A jeśli
przyjmiesz postawę, że wcześniej czy później spotkasz je na swojej drodze, tym mniej będziesz się
denerwować i zniechęcać, czekając na nie.

JAK WYKORZYSTAM TO DOŚWIADCZENIE DLA MOJEGO DOBRA?

Gdy życie wręcza ci cytrynę, wyciśnij ją i zrób lemoniadę.

W. CLEMENT STONE
multimilioner oraz były wydawca „Success Magazine”
Kapitan Jerry Coffee był pilotem, którego zestrzelono podczas wojny w Wietnamie. Jako jeniec
wojenny spędził siedem lat w najbardziej nieludzkich warunkach, jakie można sobie wyobrazić. Bity,
niedożywiony, latami trzymany w samotnym zamknięciu. Lecz jeśli go zapytasz, co myśli o tamtym
doświadczeniu, odpowie, że nigdy nie przeżył czegoś o tak potężnej sile przeobrażającej. Gdy
zamknięto go w tamtej celi, uświadomił sobie, że czeka go mnóstwo czasu w odosobnieniu. Wtedy
zadał sobie pytanie: Jak mogę wykorzystać to doświadczenie dla mojego dobra? Powiedział mi, że
postanowił widzieć w tej sytuacji raczej możliwość, niż tragedię – możliwość lepszego poznania
samego siebie i Boga – jedynych istot, z którymi odtąd będzie spędzać czas.
Kapitan Coffee wiele godzin dziennie poświęcał na przyglądanie się każdej interakcji, jaka
kiedykolwiek zaszła między nim a drugą osobą. Powoli zaczął dostrzegać wzorce zachowań, które
działały, i które nie działały w jego życiu. Z czasem dokonał psychoanalizy samego siebie i w końcu
doszedł do pełnego poznania swojej osoby na jej najgłębszych poziomach. W pełni zaakceptował
każdy aspekt swojego jestestwa, rozwinął głębokie współczucie dla siebie i dla całej ludzkości
i osiągnął całkowite zrozumienie swojej prawdziwej natury. W rezultacie jest dziś jednym
z najmądrzejszych, najbardziej pokornych i pełnych wewnętrznego pokoju ludzi, jakich w życiu
spotkałem. Dosłownie emanuje miłością i duchowością. Choć przyznaje, że nigdy nie chciałby
jeszcze raz przez to przechodzić, to twierdzi też, że na nic nie zamieniłby swojego doświadczenia
jako jeniec wojenny, gdyż to dzięki niemu jest dzisiaj tym, kim jest – głęboko uduchowionym
i szczęśliwym mężem i ojcem, odnoszącym sukcesy pisarzem oraz jednym z najbardziej
poruszających i inspirujących mówców, których kiedykolwiek miałbyś nadzieję usłyszeć.

WE WSZYSTKIM SZUKAJ SZANSY

A co, jeśli i ty miałbyś przyjrzeć się każdej interakcji w swoim życiu i dla każdej z nich zadać sobie
pytanie: „Jaka kryje się w tym potencjalna możliwość?” Prawdziwi ludzie sukcesu w każdym
doświadczeniu dostrzegają szansę, jakąś możliwość. Każdą rozmowę rozpoczynają z przekonaniem,
że z pewnością wyniknie z niej coś dobrego. I wiedzą, że znajdą to, czego szukają i czego oczekują.
Jeśli przyjmiesz postawę, że „dobro” nie dzieje się przypadkiem – że każda osoba, która wkracza
w twoje życie, i każde wydarzenie, które ma w nim miejsce, jest tu z jakiegoś powodu – oraz że
wszechświat popycha cię w kierunku twojego ostatecznego przeznaczenia, jakim jest uczenie się,
rozwój i sukces, zaczniesz postrzegać każdą sytuację – choćby nie wiem jak trudną – jako szansę na
wzbogacenie i postęp w twoim życiu.
Weź kartkę papieru i napisz: „Jaka kryje się w tym możliwość?”, po czym umieść ją w widocznym
miejscu na biurku lub przyklej do komputera, by nieustannie ci przypominała, byś w każdym
wydarzeniu szukał dobra.
Możesz też zaczynać każdy dzień od słów: „Wierzę, że cały świat spiskuje, by wiodło mi się
dzisiaj doskonale. Już nie mogę się doczekać!” Po czym szukaj możliwości i oczekuj cudów.

DOSTRZEGŁ SWOJĄ SZANSĘ

Mark Victor Hansen, współautor i mój partner w pracy nad wszystkimi częściami Balsamu dla
duszy, w każdej sytuacji dostrzega szansę. Wszystkich uczy, by mówili: „Chciałbym być twoim
partnerem w tym przedsięwzięciu. Widzę mnóstwo sposobów, jak rozwinąć ten pomysł, jak dotrzeć
do większej liczby ludzi, więcej sprzedać i zarobić więcej pieniędzy”. I tak też został moim
partnerem w pracy nad serią Balsam dla duszy. Któregoś dnia jedliśmy razem śniadanie i Mark
zapytał mnie: „Co się dzieje? Skąd u ciebie ta ekscytacja?” Odpowiedziałem, że postanowiłem
wziąć wszystkie motywujące i zachęcające przykłady, które wykorzystuję w moich mowach
i wykładach, i zebrać je w jednej książce bez jakichkolwiek innych komentarzy i przepisów na życie,
jakie zawiera większość poradników. Będzie to po prostu zbiór opowieści, które ludzie będą mogli
wykorzystać tak, jak będzie im wygodnie. Gdy opisałem mu mój nowy projekt, Mark powiedział:
„Chcę być twoim partnerem w pracy nad tą książką. Chcę ci pomóc ją napisać”.
Odparłem: „Mark, książka jest już do połowy napisana. Dlaczego miałbym wziąć cię do spółki na
tym etapie zaawansowania projektu?”
„Cóż – odrzekł – wiele historii, które wykorzystujesz, usłyszałeś ode mnie. A znam jeszcze
mnóstwo takich, których nigdy nie słyszałeś, wiem, że mogę zdobyć jeszcze więcej wspaniałych
opowieści od innych mówców motywacyjnych i mogę pomóc ci sprzedać tę książkę ludziom,
o których pewnie nawet nie pomyślałeś, i w miejscach, które pewnie nawet nie przyszły ci do
głowy”.
Gdy tak rozmawialiśmy, uświadomiłem sobie, że Mark mógłby wiele wnieść w ten projekt. Jest
doskonałym handlowcem, a jego dynamiczna energia i niestrudzony styl promowania byłby
ogromnym plusem. Dobiliśmy targu. Tamta rozmowa ostatecznie przyniosła Markowi dziesiątki
milionów dolarów w tantiemach i w dochodach licencyjnych.
Bo widzisz, gdy do każdej sytuacji podchodzisz jak do swojej szansy, zaczynasz traktować ją jak
szansę. Mark postrzegał mój projekt literacki – podobnie jak postrzega każdą okoliczność, z jaką się
spotyka – jako szansę, i z takim też nastawieniem przystąpił do rozmowy. W jej wyniku obaj
cieszymy się dziś wspaniałą i owocną współpracą, która trwa już 12 lat.

BÓG MUSI MIEĆ DLA MNIE COŚ LEPSZEGO

W 1987 roku, wraz z 412 innymi ludźmi, złożyłem do rządu Kalifornii podanie o przyjęcie mnie do
30-osobowego zespołu Kalifornijskiej Grupy Zadaniowej dla Promowania Poczucia Własnej
Wartości i Osobistej i Społecznej Odpowiedzialności. Poszczęściło mi się i zostałem wybrany;
jednak moja wieloletnia przyjaciółka, Peggy Bassett, znana pastor liczącego 2000 wiernych kościoła,
nie miała już tyle szczęścia. Byłem zaskoczony, bo uważałem, że Peggy byłaby doskonałym
członkiem tej grupy. Gdy ją zapytałem, co myśli na temat tego, że jej nie wybrano, odpowiedziała
słowami, które już na zawsze pozostały w mojej pamięci. Od tamtej chwili wiele razy posługiwałem
się nimi w moim własnym życiu. Peggy uśmiechnęła się i powiedziała: „Jack, myślę, że absolutnie
nic się nie stało. To znaczy jedynie tyle, że Bóg ma dla mnie coś lepszego”. W głębi swojej
wspaniałej duszy wiedziała, że od zawsze jest prowadzona ku doświadczeniom, które są dla niej
dobre. Jej pozytywne oczekiwania oraz pewność, że wszystko było we właściwym, ustalonym przez
Boga porządku, stanowiły zachętę dla każdego, kto ją znał. I właśnie dlatego jej kościół rozrósł się
do tak imponujących rozmiarów. Ta postawa była jednym z głównych uwarunkowań jej sukcesu.
Gdy będziesz opisywać swoje cele, pamiętaj, by mierzyć wysoko i sięgać po coś, czego zdobycie
będzie wymagało wysiłku. Opłaca się mieć cele, których osiągnięcie wymaga od ciebie pewnego
rozwoju. Dobrze, jeśli cel czyni twoje życie nieco mniej wygodnym, niż było dotychczas. Dlaczego?
Ponieważ twoim celem ostatecznym, poza zdobyciem pewnego zaplecza materialnego, jest zostanie
mistrzem życia. Aby tego dokonać, będziesz musiał posiąść nowe umiejętności, poszerzyć swoją
wizję tego, co jest możliwe, zbudować nowe relacje oraz nauczyć się przezwyciężać swoje lęki,
niepewność i blokady.

STWÓRZ CEL PRZEŁOMOWY

Poza przekształceniem każdego aspektu swojej wizji w możliwy do zmierzenia cel, oraz poza
wszystkimi kwartalnymi, tygodniowymi i codziennymi celami, jakie normalnie sobie wyznaczasz,
zachęcam cię też, byś ustalił coś, co nazywam celem przełomowym, który stanowiłby olbrzymi skok
w twoim życiu i twojej karierze zawodowej. Większość celów obrazuje stopniowy postęp w naszym
życiu. Są jak zagrywki podczas meczu futbolu amerykańskiego, dzięki którym pokonujesz kolejne
kilka metrów boiska. A co, gdybyś już w pierwszej zagrywce przebył cały dystans? Byłby to
dramatyczny postęp na twojej drodze do zwycięstwa. I tak jak w futbolu, gdy czasem dzięki jednej,
błyskawicznej akcji drużyny udaje ci się pobiec daleko w głąb boiska, również i w życiu zdarzają się
sytuacje o podobnym charakterze. Może to być zrzucenie 30 kilogramów nadwagi, napisanie książki,
opublikowanie artykułu, wystąpienie w popularnym talk show, zdobycie złotego medalu na
igrzyskach olimpijskich, stworzenie doskonałej strony internetowej, obrona pracy magisterskiej lub
doktoratu, uzyskanie licencji, otwarcie własnego salonu spa, wybór na stanowisko prezesa związku
lub stowarzyszenia zawodowego, do którego należysz, czy też poprowadzenie własnego programu
radiowego. Osiągnięcie tego jednego celu staje się punktem zwrotnym w twoim życiu.
Czyż nie byłby to cel wart każdego wysiłku i całej pasji? Czyż nie warto byłoby pracować nad
jego osiągnięciem dzień po dniu, aż ujrzy się upragniony efekt starań?
Gdybyś był niezależnym przedstawicielem handlowym i gdybyś wiedział, że możesz otrzymać
lepszy obszar działania, pokaźną prowizję od sprzedaży i być może jeszcze awans, jeśli sfinalizujesz
odpowiednią liczbę transakcji, to czy nie pracowałbyś dniem i nocą, by osiągnąć ten cel?
Gdybyś była niepracującą matką i gdybyś wiedziała, że twoja sytuacja finansowa i cały twój styl
życia ulegną stanowczej odmianie, jeśli zarobisz dodatkowe 1000 miesięcznie dzięki uczestnictwu
w firmie opartej na marketingu sieciowym, to czy nie starałabyś się wykorzystać każdej możliwej
okazji, by zrealizować ten cel?
To właśnie rozumiem przez cel przełomowy. Coś, co zmienia twoje życie, stwarza nowe
możliwości, wiedzie cię ku właściwym ludziom oraz wynosi na wyższy poziom każdą czynność,
relację czy grupę, w którą jesteś zaangażowany.
Co dla ciebie byłoby takim przełomowym celem? Mój najmłodszy brat, Taylor, jest nauczycielem
specjalnego nauczania na Florydzie. Właśnie ukończył pięcioletni staż, by otrzymać referencje
administracji swojej szkoły, które z czasem będą dla niego oznaczać niemal 25 000 dolarów
dodatkowego dochodu rocznie. To poważny krok, który stanowczo zwiększy zarobki i podniesie
poziom jego wpływu w szkolnym systemie.
Dla mnie i dla Marka Victora Hansena takim przełomowym celem było napisanie bestsellera.
Balsam dla duszy przywiódł nas od popularności na zaledwie kilku wąskich obszarach, ku
popularności międzynarodowej. Stworzył większy popyt na nasze programy audio, przemówienia
i seminaria. Dodatkowy dochód, jaki się z tym wiąże, pozwolił nam poprawić jakość życia,
zabezpieczyć emeryturę, zatrudnić więcej pracowników, zrealizować kolejne projekty i mieć
większy wpływ na świat.

ODCZYTUJ SWOJE CELE TRZY RAZY DZIENNIE

Gdy już zapiszesz wszystkie swoje cele, te duże i te małe, kolejnym krokiem na drodze do sukcesu
jest uaktywnić moc swojej podświadomości przez wracanie do sporządzonej listy dwa lub trzy razy
dziennie. Bez pośpiechu przeczytaj listę swoich celów. Odczytuj po jednym celu na raz (głośno
i z entuzjazmem, jeśli pozwala ci na to miejsce, w jakim się akurat znajdujesz). Zamknij oczy
i wyobraź go sobie, jakby został już osiągnięty. Wytrwaj tak przez chwilę, nasycając się uczuciami,
które wzbudza w tobie ta wizja.
Codzienne powtarzanie tego ćwiczenia sukcesu uruchomi moc twojego pragnienia. Praktykując je,
doprowadzasz do wzrostu czegoś, co psychologowie nazywają „napięciem strukturalnym” w mózgu.
Twój mózg chce zamknąć przestrzeń między obecną rzeczywistością, a wyobrażeniem twojego celu.
Dzięki ciągłemu powtarzaniu i wizualizowaniu celu jako już osiągniętego, to napięcie wciąż rośnie.
W ten sposób zwiększasz swoją motywację, pobudzasz twórczość oraz podnosisz świadomość
zasobów, które mogą pomóc ci urzeczywistnić wizję.
Pamiętaj, by odczytywać listę celów przynajmniej dwa razy dziennie – rano zaraz po przebudzeniu
i wieczorem, przed pójściem spać. Jeśli chodzi o mnie, każdy mój cel zapisuję na osobnej kartce
o wymiarach 7 x 12 cm. Wszystkie kartki trzymam tuż przy łóżku i odczytuję po kolei każdą z nich,
rano i jeszcze raz wieczorem. Gdy gdzieś wyjeżdżam, zabieram je ze sobą.
Umieść listę celów w organizerze lub kalendarzu. Możesz też zrobić z niej wygaszacz ekranu
w swoim komputerze. Chodzi o to, byś wciąż miał ją w zasięgu wzroku.
Gdy Bruce Jenner, złoty medalista olimpijski w dekatlonie, zapytał grupę młodych, utalentowanych
sportowców, czy spisali listę swoich celów, wszyscy odpowiedzieli twierdząco, podnosząc ręce.
Gdy zapytał, ilu z nich ma tę listę przy sobie, z lasu rąk pozostała tylko jedna. Tym, który ją podniósł,
był Dan O’Brien. I to właśnie Dan O’Brien zdobył złoty medal w dekatlonie na igrzyskach
olimpijskich w Atlancie w 1996 roku. Nie lekceważ mocy ustalania i ciągłego przypominania sobie
celów.

ZAŁÓŻ KSIĘGĘ CELÓW

Inną skuteczną metodą przyśpieszenia procesu realizacji celów jest założenie Księgi Celów. Zaopatrz
się w segregator lub zeszyt A4, po czym poświęć jedną stronę na każdy cel. U góry strony napisz, co
jest twoim celem, aresztę miejsca zapełnij zdjęciami, słowami lub wyrażeniami, powycinanymi
z magazynów, katalogów i broszur turystycznych, które zilustrują ten cel, przedstawiając go
w ostatecznej, zrealizowanej postaci. Gdy w twoim życiu pojawią się nowe pragnienia i nowe cele,
po prostu dodaj je do tej listy i do Księgi Celów. Przeglądaj ją codziennie.
 SWÓJ NAJWAŻNIEJSZY CEL NOŚ W PORTFELU

Gdy zacząłem pracować dla W. Clementa Stone’a, ten nauczył mnie pewnej pożytecznej rzeczy: weź
swoją wizytówkę, na jej odwrocie zapisz najważniejszy cel, po czym schowaj ją do portfela i nigdy
jej stamtąd nie wyjmuj. Za każdym razem, gdy otworzysz portfel, wizytówka przypomni ci
o najważniejszym celu.
Gdy poznałem Marka Victora Hansena, odkryłem, że i on posługuje się tą metodą. Po ukończeniu
naszej pierwszej książki z serii Balsam dla duszy, napisaliśmy na naszych wizytówkach: „Ogromnie
się cieszę ze sprzedaży 1,5 miliona kopii Balsamu dla duszy do 30 grudnia 1994 roku”. Po czym,
wymieniwszy się podpisami, schowaliśmy je do portfeli. Wciąż mam tamtą wizytówkę – oprawiłem
ją i powiesiłem na ścianie nad biurkiem.
I choć nasz wydawca wyśmiał nas i uznał, że zwariowaliśmy, to przed naszą docelową datą udało
nam się sprzedać 1,3 miliona kopii. Ktoś mógłby powiedzieć: „Cóż, nie trafiliście w cel, zabrakło
wam 200 000”. Być może, ale to szczegół, bo ostatecznie książka sprzedała się w ponad 8 milionach
egzemplarzy w ponad 30 językach na całym świecie. Wierz mi, mogę pogodzić się z takim „nie
trafieniem w cel”.

JEDEN CEL TO ZA MAŁO

Jeśli jesteś znudzony życiem, jeśli nie wstajesz każdego ranka

z palącym pragnieniem działania – masz za mało celów.

LOU HOLTZ
jedyny trener w historii NCAA, który doprowadził sześć różnych drużyn studenckich do
posezonowych rozgrywek o mistrzostwo w futbolu amerykańskim, oraz laureat tytułu „trenera roku”

Lou Holtz, słynny trener futbolu amerykańskiego z Notre Dame, jest również słynnym zwolennikiem
wyznaczania celów. Jego wiara w wyznaczanie celów wzięła się z lekcji, jakią odebrał się w 1966
roku, gdy miał zaledwie 28 lat i właśnie rozpoczął pracę jako asystent trenera na Uniwersytecie
Południowej Kalifornii. Jego żona, Beth, była w ósmym miesiącu ciąży z ich trzecim dzieckiem,
a każdy zarobiony dolar Lou wydawał na zaliczkę na dom. Miesiąc później trener, który go zatrudnił,
zrezygnował ze stanowiska, i Lou został bez pracy.
By podnieść go na duchu, jego żona dała mu książkę – The Magic of Thinking Big Davida
Schwartza. Lou przeczytał, że powinien zapisać wszystkie cele, jakie chce w życiu osiągnąć. Usiadł
zatem przy stole w jadalni, puścił wodze wyobraźni i zanim się zorientował, spisał 107 celów, jakie
chciałby zrealizować, zanim jego czas na tym świecie dobiegnie końca. Wyszczególnione przez niego
cele dotykały każdej dziedziny życia, obejmując takie pragnienia, jak kolacja w Białym Domu,
zaproszenie do Tonight Show Johnny’ego Carsona, spotkanie z papieżem, trenowanie w Notre Dame,
doprowadzenie swojej drużyny do mistrzostw kraju oraz trafienie za pierwszym razem do dołka (w
grze w golfa). Jak dotąd, Lou osiągnął 81 celów z tej listy, łącznie z tym ostatnim – co udało mu się
nie raz, ale dwa razy!
Poświęć chwilę i zrób listę 101 celów, które chciałbyś w życiu zrealizować. Opisz wszystko ze
szczegółami, nie pomijając żadnego gdzie, kiedy, ile, jaki model, jaki rozmiar, itd. Każdy z nich
zapisz na osobnej kartce lub dołącz do swojej Księgi Celów. Gdy osiągniesz dany cel, odznacz go
i napisz przy nim „zwycięstwo”. Moją listę 101 celów zrobiłem zaledwie 14 lat temu, a już udało mi
się zrealizować 58 z nich, łącznie z podróżą do Afryki, lotem szybowcem, nauczeniem się jeździć na
nartach, pojechaniem na letnie igrzyska olimpijskie i napisaniem książki dla dzieci.

LIST BRUCE’A LEE

Bruce Lee, w sztukach walki ponoć mistrz wszechczasów, również rozumiał moc zadeklarowania
celu. Gdyby zdarzyło ci się zajrzeć do Planet Hollywood w Nowym Jorku, spójrz na wiszący na
ścianie list, który Bruce Lee napisał do samego siebie. Widnieje na nim data 9 stycznia 1970 roku
oraz stempel „tajne”. A oto jego treść: „Do roku 1980 będę w Stanach Zjednoczonych
najsławniejszą, azjatycką gwiazdą kina i zarobię 10 milionów dolarów. W zamian będę grał
najlepiej, jak potrafię za każdym razem, gdy stanę przed kamerą, i będę żył w pokoju i harmonii”.
Bruce wystąpił w trzech filmach, po czym, w 1973 roku zagrał w Wejściu smoka, który wszedł na
ekrany w roku, w którym aktor zmarł, mając 33 lata. Film okazał się ogromnym sukcesem i zapewnił
Bruce’owi międzynarodową sławę.

WYPISZ SOBIE CZEK

Około 1990 roku, gdy Jim Carrey był młodym, walczącym o uznanie kanadyjskim komikiem,
usiłującym zrobić karierę w Los Angeles, pewnego dnia jechał swoją starą Toyotą w górę
Mulholland Drive. W którymś momencie zatrzymał samochód i popatrzył na rozciągające się w dole
miasto, marząc o swojej przyszłości, po czym wypisał sobie czek na 10 milionów dolarów, z datą
Święto Dziękczynienia 1995 roku i dopiskiem „za wyświadczone usługi aktorskie”, schował go do
portfela i od tamtej chwili nigdy się z nim nie rozstawał. Reszta, jak to mówią, to już historia.
Optymizm i nieustępliwość Carreya w końcu się opłaciła i w 1995 roku, po ogromnym sukcesie
kasowym komedii Ace Ventura: Psi detektyw, Maska i Głupi i Głupszy, jego gaża wrosła do 20
milionów za rolę. Gdy w 1994 roku zmarł jego ojciec, aktor umieścił tamten czek w jego trumnie
jako hołd złożony człowiekowi, który zapoczątkował i pielęgnował marzenia swojego syna
o zostaniu gwiazdą.

WAHANIA, LĘKI I BLOKADY

Musisz zrozumieć, że gdy tylko ustalisz jakiś cel, doświadczysz trzech rzeczy, które zatrzymują
większość ludzi – większość, lecz nie ciebie. Bo wiedząc, że te trzy rzeczy są częścią całego
procesu, będziesz mógł traktować je jak coś, czym rzeczywiście są – a są po prostu rzeczami,
z którymi trzeba sobie poradzić – a nie pozwalać, by cię powstrzymały.
Te trzy przeszkody na drodze do sukcesu to wahania, lęki i blokady.
Zastanów się. Gdy tylko powiesz, że w kolejnym roku chcesz podwoić swój dochód, od razu
zaczynają pojawiać się wahania, typu: Będę musiał pracować dwa razy ciężej, albo: Nie będę mieć
czasu dla rodziny, czy: Moja żona mnie zabije. Możesz mieć myśli w rodzaju: Mój obszar jest już
całkowicie nasycony produktem – nie wiem, jak zdołam nakłonić klientów, by kupowali ode mnie
jeszcze więcej. Jeśli powiesz, że masz zamiar wziąć udział w maratonie, być może usłyszysz
w swojej głowie taki oto głos: Możesz zrobić sobie krzywdę, albo: Będziesz musiał codziennie
wstawać dwie godziny wcześniej. Możesz nawet usłyszeć, że jesteś za stary na bieganie. Wszystkie te
myśli to wahania. Podsuwają ci wszelkie powody, dla których nie powinieneś sięgać po dany cel –
wszelkie powody, dla których jego osiągnięcie nie jest możliwe.
A jednak dobrze, jeśli te wahania się ujawniają. Pokazują, jak przez cały czas podświadomie się
hamowałeś. Teraz zaś, gdy dotarły do twojej świadomości, możesz się z nimi rozprawić, stawić im
czoła i ruszyć dalej.
Z drugiej strony lęki to uczucia. Możesz odczuwać lęk przed odrzuceniem, lęk przed porażką, albo
lęk przed zrobieniem z siebie durnia. Możesz obawiać się fizycznych lub emocjonalnych zranień.
Możesz się bać, że stracisz wszystkie pieniądze, jakie dotąd zaoszczędziłeś. Te lęki nie są czymś
niezwykłym. Są po prostu częścią procesu.
Ostatnia przeszkoda to blokady. To okoliczności czysto zewnętrzne – wykraczające daleko poza
zwykłe myśli i uczucia, które rodzą się w twojej głowie. Blokadą może być to, że nikt nie chce
przyłączyć się do twojego przedsięwzięcia. Blokadą może być to, że nie masz dość pieniędzy, by
kontynuować realizację projektu. Może powinieneś poszukać innych inwestorów. Blokadą może być
też to, że w twoim okręgu administracyjnym lub w całym państwie istnieją przepisy prawne, które
zabraniają tego, czym chcesz się zająć. Może powinieneś spróbować wpłynąć na prawodawców, by
je zmienili.
Stu Lichtman, ekspert od stawiania na nogi podupadających przedsięwzięć gospodarczych, przejął
znaną firmę obuwniczą z Malibu, która była w tak złej kondycji finansowej, że groziło jej
wypadnięcie z rynku. Firma była winna wierzycielom miliony dolarów, a 2 miliony potrzebowała od
zaraz. W ramach procesu naprawczego, Stu sprzedał nieużywaną fabrykę firmy, zlokalizowaną
w pobliżu granicy kanadyjskiej, wytargowując za nią 600 000 dolarów. Jednak stan Maine nałożył na
fabrykę prawo retencji, które pozbawiłoby firmę całego dochodu ze sprzedaży. Stu udał się więc do
gubernatora stanu, by poinformować go o dylemacie firmy. „Możemy albo zbankrutować –
powiedział – a wtedy niemal tysiąc mieszkańców Maine już wkrótce zostanie bez pracy i przejdzie
na zasiłek, kosztując rząd stanu miliony dolarów”. Albo też firma i rząd mogą wspólnie postarać się
zrealizować plan Stu, mający na celu utrzymanie firmy przy życiu, co przysłuży się sprawnemu
funkcjonowaniu gospodarki stanu i zapobiegnie likwidacji niemal tysiąca miejsc pracy. Ostatecznym
celem tego planu miało być pełne uleczenie kondycji firmy i przygotowanie jej na przejęcie przez
inny podmiot. Lecz jedynym sposobem, by ten cel osiągnąć, było pokonanie – jak pewnie już się
domyślasz – blokady w postaci stanowego prawa retencji, nałożonego na tamtą fabrykę. Zamiast
pozwolić, by to prawo go powstrzymało, Stu postanowił porozmawiać z osobą, która mogła je
zmienić i usunąć tę blokadę. W końcu gubernator zdecydował, że uwolni fabrykę od tego ciężaru.
Oczywiście, być może nie spotkasz na swojej drodze blokad, które będą wymagać udania się do
wysokich urzędników państwowych – ale uważaj, bo jeśli twój cel jest odpowiednio dużych
rozmiarów, taka sytuacja wcale nie jest wykluczona!
Blokady to po prostu przeszkody, które świat rzuca ci pod nogi – zaczyna padać, gdy
przygotowałeś koncert na świeżym powietrzu, twoja żona nie chce przeprowadzić się do Kentucky,
nie masz zaplecza finansowego, jakiego potrzebujesz, itd. Blokady to zewnętrzne okoliczności,
z którymi musisz sobie poradzić, by iść naprzód. Świat jest ich pełen i zawsze będzie.
Niestety, gdy pojawiają się wszystkie te wahania, lęki i blokady, większość ludzi widzi w nich
sygnał, że trzeba się zatrzymać. Mówią: „Teraz, kiedy tak myślę, kiedy się tak czuję i gdy się o tym
dowiaduję, chyba całkiem zrezygnuję z dążenia do tego celu”. A ja ci mówię: nie, nie patrz na
wahania, lęki i blokady jak na znaki stopu, ale raczej traktuj je jak normalną cześć procesu, która
zawsze będzie istnieć. Gdy przemeblowujesz kuchnię, akceptujesz bałagan i kurz jako część ceny,
jaką musisz zapłacić. Po prostu uczysz się sobie z tym radzić. Tak samo jest z wahaniami, lękami
i blokadami. Po prostu uczysz się sobie z nimi radzić.
Prawdę mówiąc, one wręcz powinny się pojawić. Bo jeśli ich nie ma, to znaczy, że twój cel nie
jest dość duży, by jego realizacja wymagała od ciebie wysiłku i pracy nad sobą. To znaczy, że nie
niesie on prawdziwego potencjału na osobisty rozwój.
Zawsze cieszę się, gdy mogę się zmierzyć z wahaniami, lękami i blokadami, ponieważ często to
właśnie one są tym, co mnie w życiu wstrzymywało i nie pozwalało rozwinąć skrzydeł. Lecz gdy już
dostrzegę wszystkie te podświadome myśli, uczucia i przeszkody, gdy je sobie uświadomię, mogę
stawić im czoła, przeanalizować i poradzić sobie z nimi. A gdy to zrobię, jestem lepiej przygotowany
na kolejną podróż, w jaką chcę się udać.

CELEM JEST MISTRZOSTWO

Wyznacz sobie cel, który jest dość ambitny, byś w procesie jego realizacji
stał się kimś, kim warto się stać.

JIM ROHN
zdobywca fortuny, trener sukcesu i filozof

Oczywiście, ostateczną wartością, wynikającą z procesu przezwyciężania wszystkich tych wahań,

lęków i blokad, nie są korzyści materialne, którymi możesz się później cieszyć, lecz osobisty rozwój,
który staje się twoim udziałem, gdy przechodzisz przez ten proces. Pieniądze, samochody, domy,
łodzie, atrakcyjni partnerzy, władza i sława – wszystko to możesz stracić, niekiedy w mgnieniu oka.
Lecz tym, czego nikt ci nigdy nie odbierze, jest to, kim się stałeś w procesie realizacji swojego celu.
By osiągnąć duży, ambitny cel, będziesz musiał stać się kimś więcej, niż jesteś teraz. Będziesz
musiał rozwinąć nowe umiejętności, nowe postawy i nowe zdolności. Będziesz musiał się wysilić
i wspiąć na wyższy poziom swojego jestestwa, a robiąc to, pozostaniesz tam już na zawsze.
20 października 1991 roku niszcząca pożoga przeszła z rykiem przez malownicze wzgórza,
wznoszące się nad Oakland i Berkeley w Kalifornii, przez ponad 10 godzin trawiąc w płomieniach
średnio jeden budynek na 11 sekund, obracając w kompletną ruinę 2800 domów i mieszkań. Pewien
mój przyjaciel, również pisarz, stracił wtedy wszystko, co posiadał, łącznie z całym swoim
księgozbiorem, katalogami pełnymi materiałów badawczych i niemal ukończonym maszynopisem
książki, nad którą właśnie pracował. Przez jakiś czas był zdruzgotany, lecz już wkrótce zdał sobie
sprawę, że choć cały jego dobytek rzeczywiście przepadł w płomieniach, to jednak to, kim do tej
pory stał się wewnątrz – wszystko, czego się nauczył, każda umiejętność i cała pewność siebie, jaką
rozwinął, pisząc i promując swoje książki – to wszystko wciąż w nim było i żaden ogień nie mógł mu
tego odebrać.
Możesz stracić rzeczy materialne, ale nigdy nie stracisz swojej maestrii – tego, czego się
nauczyłeś i kim się stałeś w procesie osiągania swoich celów.
 Wierzę, że jesteśmy na tym świecie po części po to, by zostać mistrzami wielu umiejętności.
Chrystus był mistrzem, który przemienił wodę w wino, który leczył chorych, chodził po wodzie
i uciszał burze. Powiedział, że również ty i ja możemy dokonywać wszystkich tych dzieł, a nawet
większych niż te. Z całą pewnością nosimy w sobie taki potencjał.
Na rynku w pewnym mieście w Niemczech do dziś stoi posąg Chrystusa, któremu brakuje rąk –
pozostałość po bombardowaniu z drugiej wojny światowej. I choć mieszkańcy już wiele lat temu
mogli odnowić posąg, zrobili coś lepszego, umieszczając u dołu tabliczkę z napisem: „Chrystus nie
ma własnych rąk, lecz ma twoje”. Bóg potrzebuje naszych rąk, by wykonać swoje dzieła na ziemi.
Jednak, by zostać mistrzami i zrealizować te wspaniałe zadania, wszyscy musimy być skłonni przejść
przez wahania, lęki i blokady.

ZRÓB TO TERAZ!

Zanim przejdziesz do następnego rozdziału, zatrzymaj się na chwilę i już teraz zastanów się nad
celami, jakie chcesz osiągnąć. Sformułuj możliwe do zmierzenia (ile, na kiedy) cele dla każdego
aspektu swojej wizji. Następnie określ cel przełomowy, zapisz go na odwrocie swojej wizytówki
i włóż ją do portfela. Kolejna rzecz: stwórz listę 101 celów, jakie chcesz zrealizować w całym życiu.
Sprecyzowanie swojej wizji i celów umieści cię wśród 3% największych ludzi sukcesu na świecie.
By dostać się do jeszcze węższego, 1-procentowego grona najlepszych z najlepszych, wystarczy, że
zapiszesz konkretne kroki, które pomogą ci osiągnąć cele, i włączysz je do swojej codziennej listy
obowiązków. No i oczywiście, będziesz te kroki realizować.
Pomyśl o tym w ten sposób. Jeśli dokładnie wiesz, dokąd zmierzasz (cele) i jeśli co dzień
wykonujesz pewną liczbę kroków w tym kierunku, to w końcu musisz tam dotrzeć. Jeśli wyruszę na
północ od Santa Barbara i każdego dnia będę robić pięć kroków, w końcu muszę trafić do San
Francisco. A zatem określ, czego chcesz, zapisz to, nieustannie do tego wracaj i codziennie rób coś,
co przybliży cię do tego celu.
czynności czy nawyki będziesz musiał włączyć do swojego życia?
Cenną techniką tworzenia planu działania dla osiągnięcia ustalonych celów jest metoda zwana
mapowaniem umysłowym.

POSŁUŻ SIĘ MAPOWANIEM UMYSŁOWYM

Mapowanie umysłowe to prosta, lecz wielce skuteczna metoda tworzenia szczegółowej listy
czynności, jakich wymaga osiągnięcie danego celu. Pozwala określić wszystkie poszczególne
kwestie, jakimi będziesz musiał się zająć:jakie informacje zebrać, z kim się skontaktować, jakie małe
kroki podjąć, ile pieniędzy zarobić lub zebrać, z jakich ostatecznych terminów się wywiązać, itd. –
dla każdego celu z osobna.
Gdy zacząłem pracę nad nagraniem mojego pierwszego programu edukacyjnego na kasetach audio
– cel przełomowy, który przyniósł nieprzeciętne korzyści dla mnie i dla mojego biznesu – posłużyłem
się mapowaniem umysłowym, by podzielić to ogromne przedsięwzięcie na wiele mniejszych zadań,
które musiałem zrealizować, by otrzymać ukończone nagranie11.
Poniżej zamieszczam oryginalną mapę, którą wtedy stworzyłem. A oto kolejne kroki, jak dokonać
mapowania umysłowego swoich celów, które wyjaśniam na podstawie własnego przykładu:

1. Krąg centralny: w kręgu centralnym umieść swój cel ostateczny – tutaj: Stworzyć edukacyjny
program audio.
2. Kręgi zewnętrzne: podziel cel ostateczny na główne kategorie zadań, jakie musisz wykonać, by
go osiągnąć – w tym przypadku: Tytuł, Studio, Tematy, Publiczność, itd.
3. Szczeble: narysuj szczeble, wychodzące z każdego kręgu zewnętrznego, i podpisz je (np. Treść
pisemna, Kolorowe zdjęcie na tył okładki, Organizacja lunchu). Każdy szczebel podziel na
poszczególne czynności: na oddzielnych liniach, odchodzących od każdego szczebla, zapisz
wszystkie pojedyncze kroki, jakie będziesz musiał podjąć. W ten sposób stworzysz swój
doskonały plan działania.
 RZECZY NAJWAŻNIEJSZE WYKONUJ W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI

Twoim celem jest trzymać się harmonogramu i w pierwszej kolejności wykonać to, co najważniejsze.
W swojej doskonałej książce Zjedz tę żabę! Tracy pokazuje, jak nie tylko przezwyciężyć zwlekanie,
ale też ustalić właściwą kolejność i wykonać wszystkie poszczególne zadania.
Posługując się swoim unikalnym systemem, Brian radzi tym, którzy chcą osiągnąć wytyczony cel,
by określili od jednej do pięciu rzeczy, jakie muszą wykonać każdego dnia, po czym wybrali jedną,
którą koniecznie muszą się zająć w pierwszej kolejności. Ta rzecz to twoja największa i najbrzydsza
żaba, a ty masz ją zjeść. Weź się za nią od razu – wykonaj to najważniejsze zadanie – a reszta
twojego dnia będzie już o wiele łatwiejsza. To wspaniała strategia. Niestety, większość z nas
zostawia sobie tę największą i najbrzydszą żabę na koniec, mając nadzieję, że może sobie pójdzie,
albo jakimś cudem przestanie być tak wielka i brzydka. Nigdy się tak nie dzieje. Jednak, jeśli już na
początku dnia zrealizujesz swoje najtrudniejsze zadanie, reszta pójdzie już gładko. Nabierzesz
rozpędu i wzmocnisz swoją pewność siebie, co szybciej przybliży cię do twojego celu.

ZAPLANUJ SWÓJ DZIEŃ POPRZEDNIEGO WIECZORA

Jednym z najbardziej potężnych narzędzi, jakimi posługują się ludzie sukcesu, by dzielić cele na
etapy, zdobywać kontrolę nad swoim życiem i podnosić produktywność działań, jest planowanie
kolejnego dnia poprzedniego wieczora. Oto dwa główne powody, dlaczego ta metoda ma tak
ogromne znaczenie w sukcesie:

1. Jeśli już wieczorem zaplanujesz swój kolejny dzień, robiąc listę zadań do wykonania
i poświęcając kilka minut na wyobrażenie sobie, jak dokładnie chciałbyś, by ten dzień
wyglądał, twoja podświadomość przez całą noc będzie pracować nad tymi zadaniami. Będzie
obmyślać twórcze sposoby rozwiązania każdego problemu, przezwyciężenia każdej przeszkody
i osiągnięcia pożądanych wyników. A jeśli wierzyć niektórym z nowszych teorii z dziedziny
fizyki kwantowej, twoja podświadomość będzie też wysyłać fale energii, które przyciągną do
ciebie ludzi i zasoby, których potrzebujesz, by również i w ten sposób pomóc ci osiągnąć twoje
cele.12
2. Stworzenie wieczorem listy zadań na kolejny dzień umożliwi ci szybki start już od pierwszych
chwil po wstaniu z łóżka. Dokładnie wiesz, co masz robić i w jakiej kolejności, i zebrałeś już
wszelkie potrzebne materiały. Jeśli musisz wykonać pięć telefonów, masz przed sobą plan
z właściwą kolejnością rozmów, nazwiskami osób, do których masz zadzwonić oraz ich
numerami telefonu, a także wszystkie materiały, jakich możesz potrzebować podczas każdej
z rozmów. Zanim minie południe, w realizacji zadań na dany dzień znacznie wyprzedzisz
większość innych, którzy pierwsze pół godziny tracą na porządkowanie biurka, robienie list,
szukanie koniecznych dokumentów – krótko mówiąc, na przygotowywanie się do pracy.

POSŁUŻ SIĘ SYSTEMEM KONCENTRACJI LUDZI SUKCESU

Cennym narzędziem, dzięki któremu pozostaniesz naprawdę skoncentrowany na osiągnięciu

wszystkich swoich celów na każdym z siedmiu obszarów swojej wizji (Zasada 3, podrozdział
„Określ swoją wizję”), jest Achievers Focusing System (System Koncentracji Ludzi Sukcesu),
opracowany przez Lesa Hewitta z Achievers Coaching Program. System proponuje sposób, w jaki
przez 13 tygodni możesz planować i odpowiadać za swoje cele i kroki podejmowane ku ich
osiągnięciu. Jego kopię wraz z instrukcjami, jak się nim posługiwać, możesz ściągnąć za darmo ze
strony www.thesuccessprinciples.com.
 Gdy słoń osiąga rozmiary pięciotonowego kolosa, który z łatwością mógłby zerwać krępujące go
więzy, nawet tego nie próbuje, bo już w dzieciństwie nauczył się, że nie jest w stanie tego zrobić.
W ten oto sposób, największy słoń może być trzymany na uwięzi za pomocą lichego sznurka.
Być może ten obraz opisuje również twoją sytuację – może wciąż tkwisz w swojej strefie
bezpieczeństwa, uwięziony przez coś tak wątłego i słabego, jak kawałek liny i pal, które kontrolują
słonia, z tym że twoja lina zrobiona jest z ograniczających cię przekonań i wyobrażeń, jakie przyjąłeś
za młodu. Jeśli tak jest, mam dla ciebie dobrą wiadomość: możesz to zmienić, możesz zmienić swoją
strefę bezpieczeństwa. Jak? Oto trzy różne sposoby:

1. Możesz posłużyć się afirmacjami i pozytywnym myśleniem, by umocnić wyobrażenie

o posiadaniu i robieniu tego, czego pragniesz, oraz byciu tym, kim chcesz być.
2. Możesz stworzyć nowe, potężne i atrakcyjne wyobrażenia na temat tego, co chcesz mieć, robić
i kim być.
3. Możesz po prostu zmienić swoje zachowanie.

Każda z tych trzech metod pozwoli ci wydostać się z twojej strefy bezpieczeństwa.

PRZESTAŃ BEZ KOŃCA POWTARZAĆ TE SAME DOŚWIADCZENIA!

Ważną rzeczą, którą rozumieją ludzie sukcesu, jest to, że nie ma czegoś takiego jak utknięcie
w martwym punkcie. Jest za to ciągłe powtarzanie tych samych doświadczeń przez ciągłe myślenie
w ten sam sposób, przez podtrzymywanie tych samych przekonań, wypowiadanie tych samych słów
i robienie tych samych rzeczy.
Zbyt często wpadamy w niekończącą się pętlę wzajemnie umacniających się zachowań, które
wciągają nas w biegnącą w dół spiralę. Nasze ograniczające myśli tworzą w naszych umysłach
pewne obrazy, które rządzą naszym zachowaniem, które z kolei wzmacnia te ograniczające myśli. Np.
myślisz, że w pracy podczas prezentacji zapomnisz, co masz powiedzieć. Ta myśl pobudza
wyobrażenie same go siebie nie pamiętającego pewnej kluczowej kwestii. To wyobrażenie sprawia,
że zaczynasz się bać. Lęk zaś zaciemnia twoje myślenie i w rezultacie zapominasz ważną część
prezentacji, co z kolei umacnia twoje przekonanie, że nie nadajesz się do publicznych wystąpień.
Wiedziałem, że zapomnę, co mam powiedzieć. Wystąpienia publiczne to nie dla mnie.
dolarów miesięcznie.
Jeśli ktoś sądził o sobie, że jest specjalistą od sprzedaży, zarabiającym w prowizjach 3000
dolarów miesięcznie, to gdy już w pierwszym tygodniu osiągał swoje założone 3000, na resztę
miesiąca dawał sobie luz.
Jeśli zbliżał się koniec miesiąca, a człowiek zarobił w prowizjach zaledwie 15000 dolarów,
zaczynał pracować po 16 godzin dziennie, w weekendy, opracowywał nowe propozycje sprzedaży
i dawał z siebie wszystko, by osiągnąć te 3000 na miesiąc.
Bez względu na okoliczności, ten, kto sądził o sobie, że „wyciąga” 36 000 dolarów rocznie,
zawsze tyle miał. Jakakolwiek inna suma powodowała u niego dyskomfort.
Pamiętam, jak któregoś Sylwestra ojczym pojechał sprzedawać kasy sklepowe. Było już dobrze po
północy, a on postanowił sprzedać jeszcze dwie sztuki, by zakwalifikować się na coroczną
wycieczkę na Hawaje, przyznawaną w nagrodę wszystkim handlowcom, którzy wywiążą się ze
swoich rocznych założeń sprzedaży. Przez kilka kolejnych lat otrzymywał tę nagrodę i jego
wyobrażenie o sobie samym nie pozwalało mu na jej utratę w tym roku. Sprzedał wtedy te dwie kasy
i pojechał na Hawaje. Nie osiągnięcie tego wyniku stanowiłoby w jego przypadku wykroczenie poza
jego strefę bezpieczeństwa.
Wyobraź sobie podobny scenariusz w odniesieniu do swojego konta oszczędnościowego. Jedni
czują się komfortowo, dopóki mają na koncie 2000 dolarów. Inni odczuwają dyskomfort, jeśli na ich
koncie jest mniej, niż wynosi ich ośmiomiesięczny dochód – powiedzmy 32 000 dolarów. Jeszcze
inni śpią spokojnie, nie mając w ogóle żadnych oszczędności, lecz za to 25 000 dolarów długu na
karcie kredytowej.
Jeśli osoba, która dla poczucia komfortu potrzebuje 32 000 na koncie, nagle stanie przed
koniecznością wydania 16 000 dolarów na leczenie, zacznie obcinać wydatki, brać nadgodziny,
wyprzedawać zawartość domu – zrobi wszystko, by odbudować ten poziom oszczędności. Podobnie,
jeśli któregoś dnia otrzyma pewną sumę w spadku, prawdopodobnie wyda tyle, by wciąż mieć te
swoje 32 000, pozostając w swojej strefie bezpieczeństwa.
Z pewnością słyszałeś, że większość zwycięzców loterii traci, wydaje, trwoni lub rozdaje swoje
nowo nabyte pieniądze w ciągu kilku lat od wygranej. Faktem jest, że aż 80% zwycięzców loterii
w Stanach Zjednoczonych już w ciągu pięciu lat od wygranej ogłasza bankructwo! Dzieje się tak
dlatego, że nie zdołali oni przyjąć odpowiedniego nastawienia, właściwego dla ludzi bogatych.
W rezultacie podświadomie odtwarzają rzeczywistość, która odpowiada ich dotychczasowemu
nastawieniu. Tak duża suma pieniędzy sprawia, że odczuwają dyskomfort, dlatego szukają sposobu,
by znów znaleźć się w swojej starej, znajomej strefie bezpieczeństwa.
Podobne mechanizmy rządzą naszym stosunkiem do restauracji, w jakich jadamy, hoteli, w jakich
się zatrzymujemy, samochodów, jakimi się poruszamy, domów, w jakich mieszkamy, ubrań, jakie
nosimy, urlopów, jakie spędzamy, oraz ludzi, wśród których się obracamy.
Jeśli szedłeś kiedyś nowojorską Piątą Aleją lub Rodeo Drive w Beverly Hills, pewnie zdarzyło ci
się wejść do jakiegoś sklepu i natychmiast poczuć, że tu nie pasujesz. Tamten sklep był dla ciebie po
prostu zbyt ekskluzywny. Poczułeś się nie na miejscu. Tak działa twoja strefa bezpieczeństwa.

ZMIEŃ SWOJE ZACHOWANIE

Gdy w 1981 roku przeniosłem się do Los Angeles, mój szef zabrał mnie do Westwood, do bardzo
eleganckiego sklepu z modą męską. Najdroższa koszula od garnituru, jaką do tamtej pory kupiłem,
kosztowała 35 dolarów. Najtańsza koszula w tamtym sklepie była za 95 dolarów! Byłem
oszołomiony i zlany zimnym potem. Mój szef kupił wtedy mnóstwo rzeczy, ja zaś zaledwie jedną,
włoską koszulę za 95 dolarów. Byłem tak daleko od mojej strefy bezpieczeństwa, że ledwo mogłem
oddychać. W następnym tygodniu założyłem tę koszulę i byłem zdumiony, o ileż lepiej leży, o ileż
lepiej się w niej czuję i o ileż lepiej w niej wyglądam. Wkładałem ją raz na tydzień i po kilku
tygodniach naprawdę się w niej zakochałem. Za miesiąc kupiłem następną. Po roku, tego rodzaju
koszule były jedynymi, jakie nosiłem. Powoli moja strefa bezpieczeństwa uległa zmianie, bo
przyzwyczaiłem się do czegoś lepszego, mimo iż musiałem więcej za to zapłacić.
Gdy pracowałem w Million Dollar Forum oraz w Income Builders International – organizacjach,
zajmujących się uczeniem ludzi, jak zbudować majątek wart miliony – wszystkie szkolenia odbywały
się w najwyższej klasy luksusowych hotelach, m.in. w Ritz-Carlton Hotel w Laguna Beach
w Kalifornii i w Hilton Hotel na największej wyspie Hawajów. Chodziło o to, by przyzwyczaić
uczestników do najlepszej obsługi, rozciągając ich strefę bezpieczeństwa – zmieniając ich
wyobrażenie o tym, kim są. Każde szkolenie kończyło się kolacją z tańcami, podczas której
obowiązywały stroje wieczorowe. Wielu uczestników nigdy wcześniej nie brało udziału w przyjęciu,
na którym strojem obowiązkowym był smoking – kolejne ćwiczenie na rozciągnięcie ich strefy
bezpieczeństwa.

POSŁUŻ SIĘ AFIRMACJAMI, BY ZMIENIĆ SWOJE MYŚLI

Zawsze wierzyłem w magię. Kiedy nikt mnie tu jeszcze nie znał, co wieczór przyjeżdżałem na
Mulholland Drive, patrzyłem w dół na miasto, wyciągałem ramiona i mówiłem: „Wszyscy chcą ze
mną pracować. Jestem naprawdę świetnym aktorem. Mogę przebierać w najlepszych propozycjach
filmowych”. Bez końca to powtarzałem, dosłownie sam siebie przekonując, że już kilka filmów
czeka do mnie w kolejce. Zjeżdżałem ze wzgórza, gotów zmierzyć się ze światem, mówiąc sobie:
„Propozycje filmowe tam na mnie czekają, po prostu jeszcze ich nie słyszę”. To wszystko były
afirmacje, antidotum na przekonania, które wyniosłem z domu rodzinnego14.

JIM CARREY
aktor

Jednym ze sposobów na rozciągnięcie swojej strefy bezpieczeństwa jest bombardowanie swojej

podświadomości nowymi myślami i wyobrażeniami – o pękatych kontach bankowych, o szczupłym
i zdrowym ciele, o ekscytującej pracy, interesujących przyjaciołach, pamiętnych urlopach –
o wszystkich swoich celach, jakby już zostały osiągnięte. Można to zrobić dzięki metodzie zwanej
afirmacjami. Afirmacja to stwierdzenie, które opisuje cel w jego ostatecznej, osiągniętej postaci, np.:
„Rozkoszuję się zachodem słońca, który podziwiam z tarasu mojej pięknej, usytuowanej na plaży
willi, spędzając czas na wybrzeżu Ka’anapali w Maui”, albo: „Cieszę się z mojej idealnej wagi
siedemdziesięciu dwóch kilogramów, czując się lekki i pełen życia”.

OSIEM WSKAZÓWEK DLA STWORZENIA SKUTECZNEJ AFIRMACJI

 By twoje afirmacje były skuteczne, skonstruuj je uwzględniając następujące wskazówki:

1. Zacznij od czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej (np. jestem, idę). Ta forma ma
w języku bardzo mocny, wyraźny wydźwięk i jest interpretowana przez podświadomość jako
żądanie – polecenie do wykonania.
2. Użyj czasu teraźniejszego. Opisz, czego chcesz, jakbyś już to miał, jakbyś już ten cel osiągnął.
3. Źle: Będę miał nowe, czerwone Porsche 911 Carrera.
4. Dobrze: Z przyjemnością prowadzę moje nowe, czerwone Porsche 911 Carrera.
5. Wyraź myśl w formie pozytywnej. Określ, czego chcesz, a nie, czego nie chcesz. Sformułuj
afirmację pozytywnie. Podświadomość nie słyszy słowa nie. To znaczy, że słowa: Nie trzaskaj
drzwiami rozumie jako: Trzaskaj drzwiami. Podświadomość myśli obrazowo, zatem słowa „nie
trzaskaj drzwiami” wywołują obraz trzaskających drzwi. Zdanie: Już nie boję się latać
wywołuje „obraz” obawę przed lataniem, podczas gdy zdanie: Uwielbiam emocje latania
wywołuje „obraz” zadowolenia.
6. Źle: Już nie boję się latać.
7. Dobrze: Uwielbiam dreszcz latania.
8. Wyraź się zwięźle. Pomyśl o swojej afirmacji jak o haśle reklamowym. Przyjmij, że każde
słowo kosztuje 1000 dolarów. Stwórz zdanie dość krótkie i dość łatwo zapadające w pamięć,
by bez trudu je zapamiętać.
9. Wyraź się konkretnie. Mgliste afirmacje dają mgliste wyniki.
10. Źle: Jadę moim nowym, czerwonym samochodem.
11. Dobrze: Jadę moim nowym, czerwonym Porsche 911 Carrera.
12. Użyj przynajmniej jednego, dynamicznego określenia, wyrażającego emocję lub odczucie.
Wskaż na emocje, jakich doświadczysz, gdy osiągniesz swój cel. Oto niektóre z powszechnie
używanych słów: z przyjemnością, z radością, szczęśliwie, świętuję, z dumą, cicho, spokojnie,
zachwycony, z entuzjazmem, z miłością, bezpiecznie, pogodnie i triumfalnie.
13. Źle: Utrzymuję moją idealną wagę 75 kilogramów.
14. Dobrze: Waga 75, do życia wraca chęć!
15. Zauważ, że druga wersja brzmi nieco jak hasło reklamowe. Podświadomość uwielbia rytm
i rymy. Właśnie dlatego z łatwością zapadają nam w pamięć rzeczy typu: „Żeby kózka nie
skakała, to by nóżki nie złamała”, czy „Uje się nie kreskuje”.
16. Niech twoja afirmacja dotyczy ciebie, nie innych. Gdy tworzysz swoją afirmację, upewnij
się, że opisuje ona twoje działanie, a nie działanie kogoś innego.
Źle: Patrzę, jak Johnny sprząta swój pokój.
Dobrze: Skutecznie komunikuję Johnny’emu moje potrzeby i pragnienia.
17. Dodaj słowa wskazujące na coś lepszego. Gdy odnosisz się do konkretnej sytuacji (praca,
możliwość, urlop), obiektu materialnego (dom, samochód, łódź) lub relacji (mąż, żona,
dziecko), zawsze dodaj słowa wskazujące na coś lepszego. Czasem nasze kryteria dla rzeczy,
których pragniemy, pochodzą z naszego ego lub z naszych ograniczonych doświadczeń. A może
być przecież coś lepszego, co możemy osiągnąć lub uzyskać, dlatego niech twoja afirmacja
uwzględnia tę opcję, jeśli jest to na miejscu.
Przykład: Rozkoszuję się przebywaniem w mojej pięknej, usytuowanej na plaży willi na
wybrzeżu Ka’anapali w Maui lub w jakimś lepszym miejscu.
 PROSTY SPOSÓB TWORZENIA AFIRMACJI

1. Wyobraź sobie obiekt swojego pragnienia. Zobacz rzeczy takimi, jakie chciałbyś je mieć.
Umieść siebie wewnątrz tego obrazu i spójrz na wszystko własnymi oczami. Jeśli chcesz mieć
samochód, popatrz na świat z jego wnętrza, jakbyś nim jechał.
2. Usłysz dźwięki, jakie docierałyby do twoich uszu, gdybyś zrealizował swoją wizję.
3. Doświadcz uczuć, jakie chcesz przeżywać, gdy twoje pragnienie stanie się rzeczywistością.
4. W kilku słowach opisz to, czego doświadczasz, uwzględniając stan swoich emocji.
5. W razie konieczności popraw swoją afirmację, by była zgodna z każdą z powyższych
wskazówek.

JAK POSŁUGIWAĆ SIĘ AFIRMACJAMI I WIZUALIZACJAMI

1. Przeglądaj swoje afirmacje do trzech razy dziennie. Najlepiej rano tuż po przebudzeniu,
w środku dnia, by umocnić swój punkt koncentracji, oraz przed pójściem spać.
2. Jeśli możesz, każdą afirmację przeczytaj na głos.
3. Zamknij oczy i wyobraź siebie w sytuacji, którą opisuje afirmacja. Zobacz to tak, jakbyś patrzył
na wszystko z wnętrza siebie. Innymi słowy, nie patrz na siebie umieszczonego w tej sytuacji,
ale zobacz ją swoimi oczami, jakbyś tam był i sam tego wszystkiego doświadczał.
4. Usłysz wszelkie dźwięki, jakie mógłbyś słyszeć, gdybyś z powodzeniem zrealizował
przedstawioną w swojej afirmacji wizję – dźwięk morskich fal, ryk tłumów, orkiestrę grającą
hymn państwowy. Uwzględnij ważne w two – im życiu osoby, które składają ci gratulacje
i mówią, jak bardzo cieszą się z twojego sukcesu.
5. Doświadcz uczuć, jakie będziesz przeżywać, gdy osiągniesz dany sukces. Im silniejsze są te
uczucia, tym więcej mocy ma to ćwiczenie. (Jeśli masz problemy z wyobrażeniem sobie tych
uczuć, posłuż się afirmacją: „Z przyjemnością wyobrażam sobie potężne emocje w mojej
skutecznej pracy z afirmacjami”).
6. Jeszcze raz wypowiedz daną afirmację, po czym cały proces powtórz dla kolejnej afirmacji.

INNE SPOSOBY POSŁUGIWANIA SIĘ AFIRMACJAMI

1. Poprzyklejaj kartki z afirmacjami w różnych miejscach swojego mieszkania.

2. Na ścianach swojego pokoju lub mieszkania porozwieszaj zdjęcia rzeczy, które chciałbyś mieć.
Na każdym z nich możesz też umieścić swój własny wizerunek.
3. Powtarzaj swoje afirmacje w „czasie pustym”, np. czekając w kolejce, ćwicząc, czy prowadząc
samochód. Rób to po cichu lub na głos.
4. Nagraj swoje afirmacje i słuchaj ich, gdy pracujesz, prowadzisz samochód, czy zasypiasz.
Posłuż się odtwarzaczem kaset z opcją automatycznej zmiany strony, odtwarzaczem MP3 lub
iPodem.
5. Niech któreś z twoich rodziców nagra taśmę ze słowami wsparcia, jakich brakowało ci z ich
strony już wcześniej, lub słowami zachęty i „rodzicielskiego błogosławieństwa”, jakie
chciałbyś usłyszeć od nich teraz.
6. Powtarzaj swoje afirmacje w pierwszej osobie liczby pojedynczej (ja), w drugiej osobie liczby
 pojedynczej (ty) oraz w trzeciej (on/ona).
7. Umieść afirmacje na wygaszaczu ekranu w swoim komputerze, byś mógł widzieć je za każdym
razem, gdy korzystasz z komputera.

AFIRMACJE DZIAŁAJĄ

Po raz pierwszy dowiedziałem się o sile afirmacji, gdy W. Clement Stone postawił przede mną
wyzwanie, bym wyznaczył sobie cel tak daleko wykraczający poza moją obecną sytuację, że jego
osiągnięcie dosłownie wprawiłoby mnie w osłupienie.
I choć uznałem, że wyzwanie Stone’a ma swoje zalety, to tak naprawdę nie potraktowałem go
poważnie. Zrobiłem to dopiero kilka lat później, gdy postanowiłem przeskoczyć z 25 000 dolarów
rocznego dochodu na co najmniej 100 000.
Pierwszą rzeczą, jaką zrobiłem, było stworzenie afirmacji według wzorca Florence Scovell Shinn.
Moja afirmacja brzmiała następująco:
Bóg jest moim nieskończonym źródłem zasobów, a pokaźne sumy pieniędzy płyną ku mnie szybko i z łatwością z Bożej łaski dla
najwyższego dobra wszystkich zainteresowanych. Szczęśliwie i z łatwością zarabiam, oszczędzam i inwestuję 100 000 dolarów
rocznie.

Następnie zrobiłem ogromną podobiznę banknotu o nominale 100 000 dolarów, którą przykleiłem
do sufitu nad łóżkiem. Każdego ranka tuż po przebudzeniu patrzyłem na banknot, zamykałem oczy,
powtarzałem moją afirmację i wyobrażałem sobie wszystkie te rzeczy, którymi będę się cieszył, gdy
zacznę wieść życie na poziomie 100 000 rocznie. Wyobrażałem sobie dom, w którym będę mieszkać,
meble i dzieła sztuki, jakie będę posiadać, samochód, jakim będę jeździć, i wakacje, jakie będę
spędzać. Myślałem też o uczuciach, jakich będę doświadczać, gdy ten upragniony styl życia stanie się
moją rzeczywistością.
Już wkrótce naszedł dzień, gdy obudziłem się z pierwszym pomysłem na zrealizowanie mojej wizji
100 000 dolarów rocznie. Uświadomiłem sobie, że gdybym sprzedał 400 000 kopii mojej książki
100 Ways to Enhance Self-Concept in the Classroom, za którą otrzymywałem tantiemy w wysokości
25 centów za kopię, zarobiłbym dokładnie 100 000 dolarów. Do mojej porannej wizualizacji
dodałem zatem wyobrażenie o mojej książce, rozchodzącej się jak ciepłe bułeczki, oraz o moim
wydawcy, który wręcza mi czek na 100 000. Niedługo potem skontaktował się ze mną pewien
niezależny dziennikarz, który napisał o mojej pracy artykuł do „National Enquirer”. W rezultacie
popyt na moją książkę wzrósł tamtego miesiąca o tysiące egzemplarzy.
Niemal codziennie przychodziły mi do głowy kolejne pomysły na zarobienie pieniędzy. Na
przykład zamieściłem ogłoszenia drobne i sam sprzedałem pewną liczbę książek – zarabiając na
kopii 30 centów zamiast 25. Zacząłem prowadzić sprzedaż wysyłkową książek motywacyjnych
i zarobiłem jeszcze więcej dzięki zamówieniom od tych samych klientów. Uniwersytet Massachusetts
dostrzegł mój katalog wysyłkowy i zaprosił mnie do sprzedaży książek podczas konferencji
weekendowej, pomagając mi zarobić ponad 2000 dolarów w ciągu zaledwie dwóch dni –
i zapoznając mnie z kolejną strategią ku osiągnięciu mojego celu 100 000 dolarów rocznie.
Gdy praktykowałem wizualizację nasilenia sprzedaży książek, wpadłem również na pomysł, by
zwiększyć dochody z moich warsztatów i seminariów. Gdy zapytałem przyjaciela, który prowadził
spodobną działalność, jak mógłbym pobierać wyższe opłaty od uczestników, ten wyjawił mi, że jego
stawki już są ponad dwa razy wyższe od moich! Zachęcony jego przykładem, od razu potroiłem moje
stawki i dowiedziałem się, że szkoły, które wynajmowały mnie, bym u nich przemawiał,
dysponowały budżetami nawet jeszcze wyższymi.
Moja afirmacja przynosiła wspaniałe rezultaty. Lecz gdybym nie ustalił celu zarobienia 100 000
rocznie i gdybym nie był konsekwentny w afirmowaniu i wyobrażaniu sobie tego celu, nie
podniósłbym moich stawek seminaryjnych, nie założyłbym księgarni wysyłkowej, nie wyjechałbym
na dużą konferencję, ani nie zostałbym bohaterem artykułu, opublikowanego w znanym
wydawnictwie prasowym.
W wyniku tego wszystkiego, mój dochód tamtego roku poszybował z 25 000 na ponad 92 000
dolarów.
Oczywiście, do mojego celu zabrakło mi 8000, lecz zapewniam, że wcale mnie to nie przygnębiło.
Wręcz przeciwnie, byłem szaleńczo szczęśliwy. W ciągu niecałego roku mój dochód wzrósł niemal
czterokrotnie, a to wszystko dzięki mocy wizualizacji i afirmacji, zdwojonej przez gotowość
działania, gdy nachodziły mnie „natchnione pomysły”.
Po tamtym pamiętnym roku 92 000, moja żona zapytała mnie: „Jeśli afirmacje działają dla
100 000, to czy myślisz, że zadziałałyby dla miliona?” Posługując się afirmacjami i wizualizacjami,
osiągnąłem również i ten pułap i od tamtego czasu co roku zarabiam milion dolarów lub więcej.
ściemnienia i kolejna scena ukazuje mnie samego, jak wykonuję odpowiedni zamach, który
poprzednie obrazy uczyni rzeczywistością”.

JAK WIZUALIZACJA SPRZYJA POPRAWIE WYNIKÓW

Gdy każdego dnia wizualizujesz swoje cele jako już osiągnięte, w twojej podświadomości powstaje
konflikt między tym, co sobie wyobrażasz, a tym, co rzeczywiście masz. Twoja podświadomość
próbuje rozwiązać ten konflikt przez przekształcenie sytuacji, w jakiej obecnie żyjesz, w tę nową,
bardziej ekscytującą wizję.
Ten konflikt, stopniowo nasilany przez nieustannie powtarzane wizualizacje, powoduje trzy rzeczy:

1. Programuje RAS (siatkowy system aktywujący) twojego mózgu, by zacząć dopuszczać do

świadomości wszystko, co pomoże ci osiągnąć cele.
2. Pobudza podświadomość do pracy nad rozwiązaniami, które pozwolą osiągnąć pożądane przez
ciebie cele. Zaczniesz budzić się rano z nowymi pomysłami. Pomysły zaczną przychodzić ci do
głowy pod prysznicem, podczas długich spacerów i podczas jazdy do pracy.
3. Tworzy nowe poziomy motywacji. Zaczniesz zauważać, że niespodziewanie robisz rzeczy, które
prowadzą cię ku twojemu celowi. Nagle zaczynasz podnosić rękę podczas lekcji i kursów,
zgłaszać się na ochotnika do nowych zleceń w pracy, zabierać głos na zebraniach zespołu,
bardziej bezpośrednio wyrażać swoje prośby, oszczędzać pieniądze na rzeczy, które chcesz
mieć, spłacać dług na karcie kredytowej lub podejmować większe ryzyko w życiu osobistym.

Przyjrzyjmy się bliżej, jak działa RAS. Do twojego mózgu spływa nieustannie około 8 milionów
różnych informacji – do większości z nich nie możesz się nawet ustosunkować i nie ma takiej
potrzeby, byś to robił. Dlatego RAS twojego mózgu filtruje te sygnały, część z nich odrzucając
i dopuszczając do twojej świadomości jedynie te, które mogą pomóc ci przetrwać i osiągnąć twoje
najważniejsze cele.
Skąd RAS wie, co przepuścić, a co odrzucić? Przepuszcza wszystko, co pomoże ci osiągnąć cele,
które ustaliłeś i które nieustannie wizualizujesz i afirmujesz. Przepuszcza też to, co jest zgodne
z twoimi przekonaniami i wyobrażeniami na temat samego siebie, innych i świata.
RAS to potężne narzędzie, lecz może jedynie szukać sposobów na urzeczywistnienie dokładnie
takich obrazów, jakie mu podsuwasz. Twoja twórcza podświadomość nie myśli za pomocą słów –
może myśleć jedynie obrazami. Jak ta wiedza może wspomóc twoje wysiłki, ukierunkowane na
osiągnięcie ustalonych celów i stworzenie życia swoich marzeń?
Gdy podsuniesz mózgowi konkretne, barwne i żywo interesujące obrazy – zacznie on szukać
i wyłapywać wszelkie informacje potrzebne do tego, by te obrazy uczynić rzeczywistością. Jeśli
w twoim umyśle pojawi się problem, jak zdobyć 10 000 dolarów, już wkrótce poda ci on
rozwiązanie, dzięki któremu te pieniądze trafią do twojej kieszeni. Jeśli kwota będzie wynosić milion
dolarów, również poda ci rozwiązanie, jak zebrać i taką sumę.
Jeśli podsuniesz mu obraz wspaniałego domu, cudownej małżonki bądź małżonka, ekscytującej
kariery zawodowej i egzotycznych wakacji, zabierze się do pracy nad realizacją tych pragnień. Jeśli
zaś wciąż będziesz karmić go wyobrażeniami negatywnymi, pełnymi obaw, lęków i niepokojów – to
wiesz co? – te również dla ciebie zrealizuje.
 PROCES WIZUALIZACJI SWOJEJ PRZYSZŁOŚCI

Proces wizualizacji dla sukcesu jest naprawdę dość prosty. Wystarczy tylko, że zamkniesz oczy
i zobaczysz swoje cele jako już osiągnięte.
Jeśli jednym z twoim celów jest posiadanie domu nad jeziorem, zamknij oczy i zobacz, jak
przechadzasz się dokładnie po takim domu, jaki chciałbyś mieć. Uwzględnij każdy szczegół. Jak dom
wygląda z zewnątrz? W jakim krajobrazie jest usytuowany? Jaki roztacza się z niego widok? Jak
wygląda salon, kuchnia, jadalnia sypialnia i reszta pokoi? Jak dom jest umeblowany? Wejdź do
każdego pomieszczenia i zobacz wszystkie detale.
Niech twoje wyobrażenia będą tak jasne i wyraźne, jak tylko jest to możliwe. Dotyczy to każdego
celu, jaki ustalisz – czy to związanego z pracą, rozrywką, rodziną, finansami, relacjami czy
z działalnością filantropijną. Wszystkie swoje cele zapisz i codziennie je przeglądaj, afirmuj
i wizualizuj.
Następnie, każdego ranka, gdy się obudzisz, i każdego wieczora, zanim pójdziesz spać, głośno
odczytaj wszystkie swoje cele, zatrzymując się po każdym z nich, by zamknąć oczy i odtworzyć
w umyśle jego obraz w ostatecznej, w pełni zrealizowanej wersji. Cały proces powinien zająć od 10
do 15 minut, zależnie od liczby celów, figurujących na twojej liście. Jeśli praktykujesz medytację,
wizualizacją zajmij się tuż po tym, jak skończysz medytować. Pogłębiony stan świadomości, jaki
osiągasz podczas medytacji, zwiększa moc wizualizacji.

WZBOGACANIE WYOBRAŻEŃ W DŹWIĘKI I UCZUCIA

By zwielokrotnić efekt wizualizacji, wzbogać ją w dźwięki, zapachy, smaki i uczucia. Jakie dźwięki
docierałyby do twoich uszu, jakie zapachy odbierałby twój nos, jakie smaki czułbyś na języku i – co
najważniejsze – jakich emocji i wrażeń cielesnych byś doświadczał, gdybyś osiągnął swój cel?
Jeśli wizualizujesz swój wymarzony dom na plaży, dodaj dźwięk fal uderzających o brzeg, odgłosy
twoich dzieci bawiących się na piasku oraz głos twojej żony/męża, dziękującego ci za to, że tak
świetnie dbasz o swoją rodzinę.
Następnie wyobraź sobie poczucie dumy z posiadania tak wspaniałej nieruchomości, satysfakcję
z osiągnięcia swojego celu oraz odczucie promieni słonecznych, padających na twoją twarz, gdy
siedzisz na tarasie, spoglądając na przepiękny zachód słońca nad oceanem.
 nas samych, biorących udział w Olimpiadzie i realizujących nasze marzenie, ćwicząc w wyobraźni coś, w czym widzieliśmy nasz
ostateczny gimnastyczny cel.
Mówiłem: „OK Tim, wyobraźmy sobie, że właśnie odbywa się finał męskich drużyn gimnastycznych na Igrzyskach Olimpijskich.
Drużyna Stanów Zjednoczonych ma przed sobą ostatni występ tego wieczora, którym jest pokaz na drążku. Dwóch ostatnich
zawodników to Tim Daggett i Peter Vidmar. Idziemy łeb w łeb z drużyną Chińskiej Republiki Ludowej, obecnymi mistrzami świata,
i by zdobyć złoty medal, cały układ musimy wykonać bezbłędnie”.
W tym momencie każdy z nas myślał: Jasne, akurat. Nigdy nie będziemy szli łeb w łeb z Chińczykami. Byli najlepsi na
mistrzostwach świata w Budapeszcie, a my nie zajęliśmy wtedy nawet trzeciego miejsca. Nigdy ich nie dogonimy.
A gdyby jednak? Jak byśmy się wtedy czuli?
Zamykaliśmy oczy i, siedząc na tamtej pustej sali gimnastycznej pod koniec długiego dnia ćwiczeń, wyobrażaliśmy sobie stadion
olimpijski z 13 000 widzów i kolejnymi 200 milionami, śledzącymi telewizyjne relacje na żywo. Po czym ćwiczyliśmy nasze role. Ja
byłem spikerem. Robiłem z dłoni megafon i mówiłem: „Kolejny zawodnik Stanów Zjednoczonych Ameryki, Tim Daggett”. Tim
wykonywał swoje ćwiczenia, jakby wszystko działo się naprawdę.
Potem Tim szedł w róg sali, przykładał dłonie do ust niczym megafon i, naśladując głos spikera, mówił: „Kolejny zawodnik Stanów
Zjednoczonych Ameryki, Peter Vidmar”.
To ja. W tamtej chwili miałem jedyną szansę na idealne wykonanie mojego programu, by nasza drużyna zdobyła złoto. Jeśli
zawiodę, przegramy.
Tim mówił głośno: „Zielone światło”, a ja patrzyłem na głównego sędziego, którym z reguły był nasz trener Mako. Podnosiłem
rękę, a on w odpowiedzi podnosił swoją. Następnie odwracałem się, stawałem przodem do drążka, chwytałem go i rozpoczynałem
mój układ.
I wtedy coś dziwnego wydarzyło się 31 czerwca 1984 roku.
Trwały Igrzyska Olimpijskie, finał męskich drużyn gimnastycznych w Pauley Pavilion na terenie kampusu UCLA.
Trzynastotysięczna widownia zajęta była do ostatniego miejsca, a przed telewizorami ponad 200 milionów widzów z całego świata
oglądało relacje na żywo. Drużyna Stanów Zjednoczonych miała przed sobą swój ostatni występ tego wieczora, ćwiczenia na
drążku. Dwoma ostatnimi zawodnikami okazali się być Tim Daggett i Peter Vidmar. I tak jak w wizualizacjach, nasza drużyna szła
łeb w łeb z Chińską Republiką Ludową. By zdobyć złoty medal, każdy z nas musiał wykonać swój program na drążku bez
najdrobniejszego potknięcia.
Spojrzałem na trenera Mako, mojego trenera od 12 lat. Skupiony jak zawsze, powiedział tylko: „Dobra, Peter, do roboty. Wiesz,
co robić. Robiłeś to już setki razy, ćwicz jak każdego dnia na sali. Po prostu zrób to jeszcze raz i chodźmy stąd. Jesteś
przygotowany”.
Trener miał rację. Setki razy planowałem tę chwilę i wyobrażałem ją sobie. Byłem przygotowany, by wykonać mój układ.
I zamiast widzieć siebie stojącego na stadionie olimpijskim z 13 000 osób na widowni i kolejnymi 200 milionami przed telewizorami,
wyobraziłem sobie, że stoję w naszej sali gimnastycznej pod koniec dnia ćwiczeń, a obok mnie nie ma nikogo, poza trenerem i kolegą
z zespołu.
Gdy spiker powiedział: „Ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, Peter Vidmar”, wyobraziłem sobie, że mówi to mój kumpel Tim.
Gdy zapaliło się zielone światło, wskazując, że oto pora na występ, wyobraziłem sobie, że to Tim krzyczy: „Zielone!” A gdy uniosłem
rękę przed sędzią głównym z NRD, w wyobraźni dawałem sygnał mojemu trenerowi, tak jak robiłem to każdego dnia pod koniec
każdego z setek treningów. Będąc w sali gimnastycznej, zawsze wyobrażałem sobie, że stoję na stadionie olimpijskim podczas
rozgrywek finałowych. Lecz gdy w końcu się tam znalazłem, w wyobraźni znów byłem w sali.
Odwróciłem się, stając przodem do drążka, podskoczyłem i chwyciłem drążek. Rozpocząłem ten sam układ, który dzień po dniu
wizualizowałem i ćwiczyłem na sali gimnastycznej. Odtwarzałem krok po kroku, jeszcze raz podążając drogą, którą szedłem już setki
razy. Gładko wykonałem pewną ryzykowną ewolucję, która pogrzebała moje szanse podczas mistrzostw świata. Bez problemu
przebrnąłem przez resztę układu, kończąc stabilnym zeskokiem, po czym niecierpliwie oczekiwałem na noty sędziów.
Spiker ogłosił mocnym głosem: „Nota dla Petera Vidmara wynosi 9.95”. „Tak!” – wykrzyknąłem. „Udało się!” Tłum wtórował
naszej radości, gdy wraz z całą drużyną cieszyliśmy się ze zwycięstwa.
Trzydzieści minut później staliśmy na podium na stadionie olimpijskim, a 13 000 osób na widowni i ponad 200 milionów widzów
przed telewizorami obserwowało, jak złote medale oficjalnie zakładane są nam na szyje. Tim, ja i nasi koledzy z drużyny staliśmy
przepełnieni dumą z naszego trofeum, gdy z głośników płynęły dźwięki hymnu państwowego Stanów Zjednoczonych, a flaga
amerykańska wznosiła się wysoko ponad stadionem. Była to chwila, którą wyobrażaliśmy sobie i ćwiczyliśmy setki razy podczas
wizualizacji na sali gimnastycznej. Tylko że tym razem wszystko działo się naprawdę.

A CO, JEŚLI PRÓBUJĘ WIZUALIZOWAĆ, ALE NIC NIE WIDZĘ?

Niektórzy ludzie zaliczają się do osób, które psychologowie zwą wizualistami ejdetycznymi. Gdy
zamykają oczy, widzą wszystko w jasnym, czystym, trójwymiarowym technikolorze. Jednak
większość z nas zalicza się do tzw. wizualistów nie ejdetycznych. To znaczy, że tak naprawdę nie
widzisz danego wyobrażenia, a raczej myślisz o nim. I to wystarczy. Taka wizualizacja również
działa. Każdego dnia, dwa razy dziennie wykonuj wizualizację swoich celów, wyobrażając je sobie
w ich ostatecznej, osiągniętej postaci, a otrzymasz ten sam efekt, który otrzymują ludzie, twierdzący,
że rzeczywiście widzą swoje wyobrażenia.

POMÓŻ SOBIE ZDJĘCIAMI

Jeśli masz problem z zobaczeniem swoich celów, zbieraj zdjęcia, obrazy i symbole, które pomogą ci
skupić twoją świadomość i podświadomość na ustalonych celach. Na przykład, jeśli jednym z twoich
celów jest posiadanie nowego Lexusa LS-430, weź aparat, pójdź do salonu Lexusa i zapytaj
sprzedawcę, czy mógłby zrobić ci zdjęcie, jak siedzisz za kierownicą jednego z aut.
Jeśli twoim celem jest wycieczka do Paryża, znajdź plakat wieży Eiffla – po czym wytnij
z jakiegoś zdjęcia swoją postać i umieść ją u podnóża wieży, jakby ów plakat był pamiątką z twojej
wizyty w tym mieście. Kilka lat temu zrobiłem tak ze zdjęciem słynnej opery w Sydney, a już po roku
byłem tam, w Sydney w Australii, i naprawdę patrzyłem na gmach opery.
Jeśli twoim celem jest zostać milionerem, możesz wypisać sobie czek na milion dolarów, albo
zrobić podobiznę wyciągu bankowego, stwierdzającego stan twojego konta lub wartość posiadanych
akcji na sumę miliona dolarów.
Mark Victor Hansen i ja stworzyliśmy kopię listy bestsellerów „New York Times’a”, z naszą
pierwszą książką z serii Balsam dla duszy u jej szczytu. W ciągu 15 miesięcy nasze marzenie stało
się rzeczywistością. Cztery lata później ustanowiliśmy światowy rekord Guinnessa, umieszczając na
tejże liście siedem książek jednocześnie.
Gdy już zaopatrzysz się w pomoce wizualne, możesz je umieścić w segregatorze – po jednej na
stronie – i codziennie je przeglądać. Albo możesz też zrobić coś w rodzaju tablicy marzeń lub mapy
skarbów – kolaż wszystkich tych zdjęć, obrazów i symboli, który umieścisz na tablicy korkowej,
ścianie lub na drzwiach lodówki – gdzieś, gdzie codziennie będziesz je widzieć.
Gdy ludzie NASA pracowali nad wysłaniem człowieka na księżyc, w głównym pomieszczeniu
badawczym powiesili ogromne zdjęcie księżyca, zakrywające całą ścianę od podłogi aż po sufit.
Wszyscy dokładnie wiedzieli, co jest ich celem i w końcu dopięli swego – i to dwa lata przed
planowaną datą!

TABLICE WIZJI I KSIĘGI CELÓW SPRAWIŁY, ŻE ICH MARZENIA STAŁY SIĘ

RZECZYWISTOŚCIĄ

W 1995 roku John Assaraf stworzył tablicę wizji i powiesił ją na ścianie swojego domowego
gabinetu. Zawsze, gdy widział jakąś rzecz, którą chciał mieć, lub trafił na informacje o podróży, którą
chciał odbyć, uwieczniał je na zdjęciu i przyklejał je do swojej tablicy. Następnie wyobrażał sobie,
że posiada już obiekt swoich pragnień i jak bardzo jest z tego powodu szczęśliwy.
W maju 2000 roku, kilka tygodni po przeprowadzce do nowego domu w Południowej Kalifornii,
o 7:30 rano do gabinetu wszedł jego pięcioletni syn Keenan i usiadł na pudłach, które John miał już
od czterech lat. Keenan zapytał ojca, co w nich jest. Gdy ten odparł, że trzyma w nich swoje tablice
wizji, jego syn zdziwił się: „Tablice czego?”
John otworzył jedno z pudeł, by pokazać Keenanowi, jak wygląda taka tablica. Uśmiechnął się,
gdy spojrzał na swoją pierwszą tablicę, wyklejoną zdjęciami sportowego mercedesa, zegarka i kilku
innych przedmiotów, z których wszystkie już posiadał.
Lecz gdy wyjął następną, zaczął płakać. Widniało na niej zdjęcie domu, który właśnie kupił
i w którym zamieszkał! I to nie jakiegoś domu, który go przypominał, ale tego domu! Domu
o powierzchni 650 metrów kwadratowych, ulokowanego na około 2,5 ha przepięknej działki, na
której znajdował się też 300-metrowy dom dla gości, kompleks biurowy, kort tenisowy i 320 drzew
pomarańczowych. Była to ta sama posiadłość, której zdjęcie cztery lata wcześniej wyciął z magazynu
„Dream House”!
Caryl Kristensen i Marilyn Kentz – lepiej znane jako „Mamuśki”, gdyż utrzymują się z żartów na
temat swoich dzieci, życia rodzinnego i stresów macierzyństwa – znają moc posługiwania się
zdjęciami celów dla realizacji swoich marzeń. Ich przyjaźń, jak i kariera zawodowa, zaczęła się
w Petaluma, małym, wiejskim miasteczku w Kalifornii, gdzie były sąsiadkami. Gdy postanowiły
wkroczyć do branży rozrywkowej, założyły Księgę Celów, w której wymieniły wszystko, co chciały
osiągnąć, po czym zilustrowały te cele zdjęciami. Każda rzecz bez wyjątku, którą uwzględniły
w swojej Księdze, stała się rzeczywistością.
Wśród nich znalazł się sitcom „The Mommies”, emitowany przez NBC w latach 1993-1995, talk-
show „Caryl & Marilyn Show”, emitowany przez ABC w latach 1996-97, programy na Showtime
i Lifetime oraz bestseller The Mother Load.
Caryl i Marilyn obie są ilustratorkami, dlatego ilustrowanie swoich celów nie stanowiło dla nich
żadnego problemu. Jednak wcale nie musisz posiadać zdolności manualnych, by wykonać swoją
własną Księgę Celów. „Mamuśki” zawsze zapisywały swój cel w czasie teraźniejszym, dodawały
słowa wyrażające emocje, np.: „Jestem zadowolony i wdzięczny”, „Jestem odprężony i radosny”,
czy: „Mieszkanie w tym wspaniałym domu sprawia mi mnóstwo radości”, po czym kończyły stronę
słowami: „To lub jeszcze coś lepszego dzieje się dla dobra wszystkich zainteresowanych”.
I to lub jeszcze coś lepszego zawsze stawało się rzeczywistością.

ZACZNIJ JUŻ TERAZ

Codziennie bez wyjątku poświęć czas na wizualizację każdego ze swoich celów, wyobrażając je
sobie jako już osiągnięte. To jedna z najważniejszych rzeczy, jakie możesz zrobić, by urzeczywistnić
marzenia. Niektórzy psychologowie twierdzą, że jedna godzina wizualizacji jest warta siedem godzin
fizycznego wysiłku. Może trudno w to uwierzyć, ale jedno jest pewne – wizualizacja jest jednym
z najsilniejszych narzędzi, służących osiągnięciu sukcesu. Nie zaniedbuj jej.
Nie musisz poświęcać aż całej godziny na wyobrażanie sobie swoich przyszłych osiągnięć.
Jednorazowo wystarczy 10 do 15 minut. Azim Jamal, pochodzący z Tanzanii znany mówca
kanadyjski, zachęca do codziennego praktykowania tzw. „Godziny Mocy” – 20 minut wizualizacji
i medytacji, 20 minut ćwiczeń i 20 minut lektury inspiracyjnej lub informacyjnej. Wyobraź sobie, co
by się stało z twoim życiem, gdybyś robił to codziennie.
 JAK ZOSTAŁEM KONSULTANTEM MIĘDZYNARODOWYM

Pod koniec lat 70. poznałem pewnego mówcę, który właśnie wrócił z Australii. Stwierdziłem, że ja
również chcę podróżować i przemawiać w różnych zakątkach świata. Zacząłem się zastanawiać,
czego potrzebuję, by zostać międzynarodowym konsultantem. Skontaktowałem się z urzędem
paszportowym i poprosiłem, by przysłali mi dokumenty aplikacyjne. Kupiłem zegar, który pokazywał
czas we wszystkich międzynarodowych strefach czasowych. Zamówiłem wizytówki z napisem
konsultant międzynarodowy. W końcu uznałem, że Australia jest pierwszym miejscem, do którego
chciałbym się udać, dlatego poszedłem do biura podróży i kupiłem ogromny plakat, przedstawiający
Opera House w Sydney, Ayers Rock oraz znak z przekreślonym kangurem. Każdego ranka, gdy
jadłem śniadanie, patrzyłem na ten plakat, przyklejony do lodówki, i wyobrażałem sobie, że jestem
w Australii.
Niecały rok później zaproszono mnie, bym poprowadził seminaria w Sydney i Brisbane. Gdy tylko
zacząłem zachowywać się, jakbymjuż był międzynarodowym konsultantem, świat zaczął mnie tak
traktować – oto, jak działa potężne Prawo Przyciągania.
Prawo Przyciągania twierdzi, że podobne przyciąga podobne. Im intensywniej tworzysz wibrację
– myśli i uczucia – posiadania już danej rzeczy, tym szybciej ją do siebie przyciągasz. To prawo od
wieków pozostaje niezmienne, posiadając zasadnicze znaczenie dla wzrostu odsetka działań,
zwieńczonych sukcesem.

DZIAŁANIE „JAKBY” W PGA (PROFFESIONAL GOLFERS ASSOCIATION)

Fred Couples i Jim Nantz byli parą dzieciaków, które uwielbiały golf i miały ogromne marzenia.
Fred marzył, by któregoś dnia wygrać Turniej Mistrzów, a Jim, by pracować dla CBS Sports jako
komentator sportowy. Gdy pod koniec lat 70. Fred i Jim rozpoczęli naukę na Uniwersytecie Houston,
dzieląc pokój w akademiku, często bawili się w odgrywanie sceny, w której zwycięzca Turnieju
Mistrzów prowadzony jest do kabiny komentatorów sportowych, by otrzymać swoją zieloną kurtkę
i udzielić wywiadu reporterowi CBS. Czternaście lat później, scena, którą wiele razy odgrywali
w Taub Hall na Uniwersytecie Houston, rozegrała się naprawdę na oczach całego świata: Fred
Couples zwycięża Turniej Mistrzów, po czym w towarzystwie przedstawicieli Turnieju zmierza do
kabiny komentatorów, gdzie udziela wywiadu nie komu innemu, lecz reporterowi CBS Sports,
Jimowi Nantzowi. Gdy wywiad dobiega końca i gasną światła kamer, Fred i Jim ze łzami w oczach
padają sobie w objęcia. Zawsze wiedzieli, że Fred wygra Turniej, a Jim będzie go relacjonował dla
CBS – niesamowita moc działania „jakby” z niezachwianą pewnością.

KOKTAJL MILIONERÓW

Na wielu z moich seminariów wykonujemy ćwiczenie zwane Koktajlem Milionerów. Wszyscy

wstają i zachowują się tak, jakby naprawdę byli na koktajlu. Z jednym zastrzeżeniem: muszą robić to
tak, jakby osiągnęli już wszystkie swoje finansowe cele; jakby mieli już wszystko, co chcą w życiu
mieć – swój wymarzony dom, letnią posiadłość, samochód swoich marzeń ikarierę swoich marzeń –
a także, jakby osiągnęli już wszystkie osobiste, zawodowe lub filantropijne cele, które są dla nich
ważne.
Wszyscy nagle się ożywiają, stają się bardziej pobudzeni, bardziej entuzjastyczni i otwarci.
Osoby, które jeszcze kilka minut wcześniej wydawały się nieśmiałe, teraz pewne siebie podchodzą
do innych i przedstawiają się. Atmosfera kipi energią, głośne rozmowy napełniają pomieszczenie.
Ludzie z przejęciem opowiadają o własnych osiągnięciach, zapraszają się do swoich letnich
posiadłości na Hawajach i Bahamach oraz dzielą się przeżyciami z ostatnich podróży po Afryce
i misji filantropijnych do krajów Trzeciego Świata.
Po jakichś pięciu minutach przerywam ćwiczenie i pytam uczestników, jak się czują. Mówią, że są
podekscytowani, rozemocjonowani, pełni pozytywnych uczuć, chętni dawać wsparcie, hojni,
szczęśliwi, pewni siebie i zadowoleni.
Następnie proszę ich, by zwrócili uwagę na fakt, że ich wewnętrzne odczucia – zarówno doznania
emocjonalne, jak i psychiczne – zmieniły się, choć rzeczywiste okoliczności ich życia pozostały takie
same. Tak naprawdę nie stali się milionerami, ale zaczęli czuć się jak ludzie bogaci zaledwie dzięki
temu, że zachowywali się, jakby nimi byli.

BĄDŹ, RÓB I MIEJ WSZYSTKO, CZEGO PRAGNIESZ… JUŻ TERAZ

Już teraz możesz zacząć zachowywać się tak, jakbyś osiągnął każdy cel, jakiego pragniesz. To
zewnętrzne doświadczenie, polegające na działaniu „jakby”, wywoła doświadczenie wewnętrzne –
zmianę w umyśle w kierunku postawy człowieka bogatego – co ostatecznie doprowadzi cię do
prawdziwego zaznania tej rzeczywistości.
Gdy już zdecydujesz, kim chcesz być, co chcesz mieć lub robić, wystarczy, że zaczniesz
zachowywać się tak, jakbyś już tą osobą był, jakbyś miał już to, czego pragniesz. Jak byś się
zachowywał, gdybyś już teraz był najlepszym studentem na roku, najlepszym przedstawicielem
handlowym, wysoko opłacanym konsultantem, bogatym przedsiębiorcą, światowej klasy
sportowcem, autorem bestsellerów, artystą o międzynarodowym uznaniu, wziętym mówcą, czy
słynnym aktorem lub muzykiem? Jak byś myślał, mówił, działał, nosił się, ubierał, traktował innych,
postępował z pieniędzmi, jadał, mieszkał, podróżował, itd.?
Gdy już będziesz mieć wyraźną wizję tego wszystkiego, zacznij ją praktykować – od zaraz!
Ludzie sukcesu emanują pewnością siebie, proszą o to, czego chcą, i mówią, co im nie odpowiada.
Uważają, że wszystko jest możliwe, podejmują ryzyko i cieszą się ze swoich osiągnięć. Część
swoich dochodów odkładają, a częścią dzielą się z innymi. Wszystko to możesz robić już teraz,
jeszcze zanim staniesz się bogatym człowiekiem sukcesu. Bo żadna z tych rzeczy nie wymaga
nakładów finansowych, a jedynie chęci. A gdy tylko zaczniesz w ten sposób działać, gdy zaczniesz
praktykować działanie „jakby”, będziesz też przyciągać do siebie dokładnie te osoby i rzeczy, które
pomogą ci osiągnąć to wszystko w rzeczywistości.
Pamiętaj o właściwej kolejności: najpierw zaczynasz być tym, kim chcesz być, następnie robisz to,
co wiąże się z byciem daną osobą, a już wkrótce przekonasz się, że z łatwością masz wszystko, czego
w życiu pragniesz – zdrowie, majątek i satysfakcjonujące relacje.

PRZYJĘCIE, KTÓRE MOŻE ZMIENIĆ TWOJE ŻYCIE

W 1986 roku brałem udział w przyjęciu wydanym przez Dianę von Welanetz i Inside Edge, które
wywarło głęboki wpływ na życie wszystkich zaproszonych. Przyjęcie miało miejsce na Queen Mary
na Long Beach w Kalifornii, a jego hasłem było: „Przyjdź taki, jakim będziesz w roku 1991”.
Zaproszeni mieli wyobrazić sobie, kim chcieliby być w 1991 roku, czyli za pięć lat. Po stworzeniu
naszej idealnej wizji, mieliśmy jeszcze bardziej wysilić wyobraźnię i wynieść tę wizję na jeszcze
wyższy poziom.
Naszym zadaniem podczas przyjęcia było udawać, że naprawdę jest już rok 1991 i że nasze wizje
są już rzeczywistością. Mieliśmy być ubrani i wypowiadać się stosownie do naszej wizji, a także
mieć przy sobie przedmioty, które wskazywałyby, że nasze marzenia stały się rzeczywistością –
książki, które napisaliśmy, nagrody, które zostały nam przyznane, a także sowite czeki, jakie
otrzymaliśmy. Przez cały wieczór mieliśmy chwalić się tym, co osiągnęliśmy, cieszyć się naszymi
sukcesami oraz sukcesami innych, mówić, jak jesteśmy szczęśliwi i spełnieni, a także rozmawiać
o tym, co będziemy robić dalej. Ani przez chwilę nie wolno nam było wypaść z roli.
Gdy przybyliśmy na miejsce, powitało nas dwudziestu mężczyzn i kobiet, wynajętych do ról
paparazzi i wielbiących nas fanów. Błyskały flesze aparatów, a fani wykrzykiwali nasze imiona,
prosząc o autografy.
Ja przyszedłem jako autor bestsellerów, mając ze sobą kilka recenzji mojej najnowszej książki,
zajmującej najwyższą pozycję na liście bestsellerów „New York Times’a”. Człowiek, który wcielił
się w rolę multimilionera, spędzającego większość czasu na plaży – jego wizja emerytury – przez
cały wieczór rozdawał wszystkim obecnym prawdziwe kupony loteryjne. Pewna kobieta przyniosła
kopię magazynu „Time” ze swoją podobizną na okładce, czym została uhonorowana za zdobycie
międzynarodowej nagrody za działalność na rzecz pokoju.
Mężczyzna, który chciał przejść na emeryturę i resztę życia poświęcić rzeźbie, przyszedł
w skórzanym fartuchu rzeźbiarskim, w ręku trzymał młotek i dłuto, a na głowie miał ochronne gogle.
Przyniósł też zdjęcia rzeźb, które wykonał. Inny gość, który marzył o karierze maklera giełdowego, co
chwila odbierał komórkę, mówił coś z uniesieniem, po czym wydawał polecenie: „Kup pięć tysięcy
akcji”, albo: „Sprzedaj dziesięć tysięcy akcji”. Facet wynajął kogoś, by przez cały wieczór dzwonił
do niego co 15 minut, by ten mógł właściwie odegrać swoją rolę i zachowywać się „jakby”!
Pewien producent filmowy zjawił się ubrany w smoking, wyobrażając sobie, że zdobył nagrodę za
swoją pierwszą koprodukcję z Rosjanami. Jego żona, która właśnie rozpoczęła karierę pisarską,
mając za sobą wydanie pierwszej książki, przyniosła kopie trzech książek, które napisała. Zadaniem
uczestników przyjęcia było wzajemne wspieranie swoich marzeń, dlatego ludzie mówili jej, że
widzieli ją w Oprah, Sally Jesse Raphael i w Today. Inni gratulowali jej dostania się na listę
bestsellerów i zdobycia nagrody Pulitzera. I tak przez cały wieczór. (Wielu z was zna tę autorkę –
chodzi o Susan Jeffers, która wydała 17 popularnych książek, m.in. uznaną na arenie
międzynarodowej Feel the Fear and Do It Anyway.)
I jak już wiesz z poprzednich rozdziałów, to samo przydarzyło się i mnie. Napisałem,
opracowałem i wydałem ponad 80 książek, spośród których aż 11 znalazło się na pierwszym miejscu
listy bestsellerów „New York Times’a”. Tamto przyjęcie, na którym przez cztery godziny byliśmy
osobami z naszej przyszłości, zalało naszą podświadomość mającymi ogromną moc wyobrażeniami
o tym, jak wyglądałaby nasza rzeczywistość, gdyby spełniło się to, o czym marzymy. Te żywe
doświadczenia, podsycone pozytywnymi emocjami, wywołanymi przez wydarzenia tego wieczoru,
umocniły pozytywne ścieżki neuronowe w naszych mózgach, co w niektórych przypadkach
Kilka lat po tamtym przyjęciu na Long Beach, wystąpiłem w ABC w Caryl & Marilyn Show, gdzie
podzieliłem się moim doświadczeniem na Queen Mary. Gospodynie programu natychmiast
przekonały się do pomysłu i postanowiły wydać podobne przyjęcie dla wszystkich swoich
współpracowników i przyjaciół. Oto, co sześć lat późnej Marilyn napisała na ten temat w swojej
książce Not Your Mother’s Midlife:
Zawsze chichoczę, gdy myślę o tamtym przyjęciu „Jaki będziesz za pięć lat”. Caryl i ja poszłyśmy na całego: byli fałszywi paparazzi,
wywiady dla Entertainment Tonight i czerwony dywan przed wejściem. Do miejsca, gdzie odbywało się przyjęcie, wysłałam
telegramy od sławnych ludzi z gratulacjami dla uczestników za ich sukcesy. Caryl i ja miałyśmy ze sobą kopie naszej nowej książki
Mommy Book. Zrobiłam kilka atrap, na okładce umieszczając to zwariowane zdjęcie, na którym obie mamy na głowach plastikowe
flamingi – jedyne zdjęcie, jakie udało mi się zdobyć tamtego popołudnia. W tamtym czasie nie miałyśmy jeszcze nawet szkicu
książki, nie mówiąc już o kontrakcie wydawniczym.
Dwa lata później wydawnictwo HarperCollins wydało naszą książkę The Mother Load i tak się jakoś złożyło, że ze wszystkich
zdjęć, jakie zaproponowałyśmy na obwolutę, wybrano akurat to, które wykorzystałam na okładce tamtej „sztucznej” książki. Książka
poradziła sobie bardzo dobrze – doczekała się trzech wydań w twardej oprawie i ostatecznie sprzedała się też w miękkiej…
Sześć lat temu moja córka, wtedy dziesięciolatka, chodziła do szkoły podstawowej. Obawiałam się, że w ciągu kolejnych pięciu lat
stanie się okropną, niegrzeczną, butną nastolatką, dlatego na nasze przyjęcie „Jaki będziesz za pięć lat” zatrudniłam piętnastoletnią
dziewczynkę, by odegrała rolę mojej drogiej, ukochanej, „dobrej, lecz normalnej” nastoletniej córki. Wręczyłam jej scenariusz.
Wpadła do domu i pocałowała mnie w policzek, mówiąc z ekscytacją, jak wspaniale, że mamy tak świetny kontakt, że możemy
o wszystkim porozmawiać i prawie nigdy się nie kłócimy. Powiedziała, że zaraz wychodzi, bo idzie na imprezę, na którą ktoś ją
odwiezie i przywiezie z powrotem, a ponieważ była dość zdrową, normalną nastolatką, naprawdę nie miałam się czym martwić, gdyż
do tej pory nigdy nie zdarzyło jej się wypić czy zapalić. Umieściłam też w scenariuszu taki oto wątek: Córka wyjaśniła mi, że na
przyjęciu spotka się z synem Denzela Washingtona. Nieźle się tym ubawiłyśmy.
Przenieśmy się sześć lat do przodu. Przede wszystkim, moja córka i ja mamy ten wspaniały kontakt, o jakim marzyłam. Nie wiem
dlaczego, ale rzeczywiście rozmawiamy o wszystkim. (No dobra, nie jestem głupia… Pewne rzeczy zarezerwowane są dla
najlepszych przyjaciół i rodzeństwa.) Rzadko się kłócimy, córka jest mądrą, wyważoną nastolatką i rzeczywiście chodzi na imprezy
z synem Denzela Washingtona. Naprawdę! Gdy obmyślałam tamten krótki scenariusz, nie miałam pojęcia, czy Denzel mieszka tu
w Los Angeles czy może w Nowym Jorku; nie wiedziałam nawet, czy w ogóle ma dzieci. Jakie było prawdopodobieństwo, że moja
córka będzie chodzić do tego samego liceum, co jego syn? Ależ to było szalone przyjęcie!15

Przyjęcie „przyjdź takim, jaki będziesz” ma na celu umożliwienie uczestnikom doświadczenia

i głębokiego odczucia, jak to będzie, gdy już im się uda – gdy już osiągną swoje cele. Gdy spędzisz
wieczór, mając to wszystko, czego pragniesz i na co zasługujesz, umieścisz w swojej
podświadomości posiadające ogromną moc obrazy, które pomogą ci dostrzegać możliwości, tworzyć
doskonałe rozwiązania, przyciągać właściwe osoby oraz podejmować konieczne kroki, by
zrealizować swoje marzenia i cele.
Wiedz jednak, że samo takie przyjęcie nie wystarczy, by zmianie uległa cała twoja przyszłość.
Będziesz musiał robić jeszcze wiele innych rzeczy, by ta zmiana stała się faktem. Tak czy inaczej, jest
to jeszcze jeden element w ogólnym systemie potężnych strategii, objętych zbiorczą nazwą „działania
jakby”, które zapewnią ci solidne wsparcie na twojej drodze ku stworzeniu swojej upragnionej
przyszłości.
w końcu otrzymają wynik, który zaplanowali otrzymać… lub nawet coś lepszego niż to, co zamierzyli
na starcie.
By osiągnąć sukces, musisz robić to, co ludzie sukcesu, a ludzie sukcesu są wysoce zorientowani
na działanie. Wiemy już, jak tworzyć wizję, wyznaczać cele i dzielić je na mniejsze kroki, jak
przewidywać przeszkody i jak sobie z nimi radzić, jak wizualizować i afirmować sukces oraz
wierzyć w siebie i swoje marzenia. Pora zacząć działać. Zapisz się w końcu na ten kurs, zdobądź to
konieczne szkolenie, skontaktuj się z tamtym biurem podróży, zacznij pisać tę książkę, zacznij
oszczędzać na te raty swojego domu, przyłącz się do tego klubu zdrowia, zapisz się na tamte lekcje
gry na pianinie, albo napisz tamtą ofertę.

NIC SIĘ NIE WYDARZY, ZANIM NIE ZACZNIESZ DZIAŁAĆ

Jeśli twój statek nie wpływa do portu, wypłyń mu naprzeciw.

JONATHAN WINTERS
komik, zdobywca nagrody Grammy, aktor, pisarz i artysta

By zademonstrować na moich seminariach siłę działania, biorę do ręki studolarowy banknot i pytam:
„Kto chce 100 dolarów?” Jak zawsze, większość słuchaczy podnosi rękę. Niektórzy energicznie
machają, a inni nawet krzyczą: „Ja chcę!”, albo: „Ja to wezmę!”, czy: „Tutaj, daj to mnie!” Ale ja
tylko stoję, czekając, aż sami go sobie wezmą. W końcu, ktoś wyskakuje ze swojego miejsca, biegnie
do mnie i bierze banknot z mojej ręki.
Gdy człowiek wróci na swoje miejsce – za swój wysiłek bogatszy teraz o 100 dolarów – zwracam
się do zgromadzonych: „Co ta osoba zrobiła, czego nie zrobił nikt inny? Ruszyła tyłek i podjęła
działanie. Zrobiła to, co konieczne, by zdobyć te pieniądze. I właśnie tak macie postępować, jeśli
chcecie osiągnąć w życiu sukces. Musicie zacząć działać, a w większości przypadków, im szybciej,
tym lepiej”. Po czym pytam: „Ilu z was przemknęło przez myśl, by wstać z miejsca i po prostu
podejść tu i wziąć sobie te pieniądze?”
Następnie proszę, by przypomnieli sobie, jakie myśli powstrzymały ich przed wykonaniem tego
ruchu.
Oto, co z reguły odpowiadają:
„Nie chciałem wyglądać na kogoś, kto bardzo chce czy potrzebuje tych pieniędzy”.
„Nie byłem pewien, czy naprawdę mi je dasz”.
„Siedziałam zbyt daleko”.
„Inni potrzebują tych pieniędzy bardziej ode mnie”.
„Nie chciałem wyjść na chciwca”.
„Bałam się, że takie zachowanie będzie nie na miejscu i ludzie będą mnie potem osądzać albo
śmiać się ze mnie”.
„Czekałem na dalsze instrukcje”.

Następnie zwracam uwagę słuchaczy na fakt, że te same myśli, jakie powstrzymały ich tu i teraz,
powstrzymują ich także na innych obszarach ich życia.
Jedna z uniwersalnych prawd życiowych brzmi: „Jak robisz jedną rzecz, tak samo robisz i resztę”.
Jeśli teraz jesteś ostrożny, prawdopodobnie jesteś ostrożny zawsze. Jeśli teraz wstrzymujesz się
z obawy przed zrobieniem z siebie pośmiewiska, prawdopodobnie robisz to i w innych sytuacjach.
Zidentyfikuj te wzorce i przełam je. Już czas, by zwolnić hamulce i ruszyć po złoto.

RUBEN GONZALEZ WYRUSZA PO OLIMPIJSKIE ZŁOTO

Już od trzeciej klasy szkoły podstawowej Ruben Gonzalez wiedział, kim chce być: sportowcem
olimpijskim. Szanował Olimpijczyków, gdyż stanowili przykład postawy, w którą wierzył –
posiadali gotowość, by poświęcić się celowi, zaryzykować przeciwności w dążeniu do jego
osiągnięcia, a także, by upadać i podnosić się, nie ustając w wysiłkach, aż ich marzenie stanie się
rzeczywistością.
Lecz dopiero w college’u, gdy zobaczył Scotta Hamiltona, biorącego udział w Igrzyskach
Olimpijskich w Sarajewie w 1984 roku, Ruben postanowił, że zacznie przygotowywać się do
Olimpiady. Pomyślał: Jeśli tamten niepozorny facet jest w stanie to zrobić, to ja też mogę! Pojadę
na następne igrzyska olimpijskie! Na bank. Muszę tylko wybrać dyscyplinę.
Po przyjrzeniu się różnym dyscyplinom olimpijskim, Ruben stwierdził, że wybierze tę, która
będzie opierać się na jego mocnych stronach. Wiedział, że jest dobrym sportowcem, ale do
świetności to mu jeszcze daleko. Jego mocną stroną była wytrwałość. Nigdy się nie poddawał.
W szkole średniej miał nawet ksywkę Buldog. Uznał, że musi wybrać sport tak trudny, tak
kontuzjogenny, że wielu będzie po prostu rezygnować. I może w ten sposób dostanie się na szczyt!
W końcu zdecydował się na saneczkarstwo.
Napisał do „Sports Illustrated” (era Internetu jeszcze nie nadeszła) z pytaniem: „Gdzie trenuje się
saneczkarstwo?” Otrzymał odpowiedź: „W Lake Placid, w stanie Nowy Jork. Właśnie tam odbyła się
Olimpiada w 1936 i 1980. I właśnie tam jest też tor saneczkowy”. Ruben chwycił za telefon
i zadzwonił do Lake Placid.
„Jestem sportowcem z Houston i chcę trenować saneczkarstwo, by za cztery lata wziąć udział
w Olimpiadzie. Pomożecie mi?”
Człowiek, który odebrał telefon, zapytał: „Ile pan ma lat?”
„Dwadzieścia jeden”.
„Dwadzieścia jeden? To o wiele za dużo. Spóźnił się pan dziesięć lat. Olimpijczycy zaczynają
trenować, gdy są od pana dwa razy młodsi. Nic z tego”.
Ruben nie chciał dać za wygraną i, by zyskać na czasie, zaczął opowiadać historię swojego życia.
W trakcie opowieści wspomniał, że urodził się w Argentynie.
Człowiek po drugiej stronie słuchawki nagle się ożywił. „W Argentynie? Trzeba było tak od razu!
Jeśli będzie pan reprezentował Argentynę, jesteśmy gotowi panu pomóc”. Okazało się, że
saneczkarstwu grozi usunięcie z dyscyplin olimpijskich, gdyż brakowało krajów, które
konkurowałyby na poziomie międzynarodowym. „Jeśli wejdzie pan w ten sport jako reprezentant
Argentyny, i jeśli jakimś cudem w ciągu czterech lat uda nam się umieścić pana w pierwszej
pięćdziesiątce najlepszych saneczkarzy na świecie, co jest warunkiem dostania się na igrzyska,
zyskamy dla tej dyscypliny jeszcze jeden kraj i umocnimy jej pozycję. Jeśli się panu uda, zasili pan
drużynę Stanów Zjednoczonych”. Po czym dodał: „Zanim przyjedzie pan do Lake Placid, musi pan
wiedzieć dwie rzeczy. Po pierwsze: jeśli chce pan to zrobić w pańskim wieku, i to w ciągu zaledwie
czterech lat, proces będzie dość brutalny. Dziewięć osób na dziesięć rezygnuje. Po drugie: połamane
w college’u, przywożąc ze sobą nową dziewczynę, oboje zaczęli rozglądać się za pracą. Podczas gdy
Otis po prostu chwycił za telefon i zaczął dzwonić do różnych osób i rozpytywać, czy ktoś kogoś nie
potrzebuje, jego dziewczyna cały pierwszy tydzień spędziła na pisaniu i poprawianiu swojego
życiorysu. Pod koniec drugiego dnia Otis znalazł sobie pracę. Jego dziewczyna nadal układała CV.
Otis po prostu przystąpił do działania. Uznał, że napisze swój życiorys dopiero wtedy, gdy ktoś
o niego poprosi.
Planowanie jest ważne, ale trzeba podchodzić do niego z pewnym dystansem. Są tacy, którzy przez
całe życie czekają na idealny moment, by coś zrobić. A prawie nigdy nie zdarza się coś takiego, jak
„idealny moment”. Trzeba po prostu zacząć. Wejść do gry. Wkroczyć na boisko. Gdy już to zrobisz,
otoczenie zacznie reagować na twoje działania i dawać ci wskazówki, które pomogą ci dokonać
koniecznych poprawek, byś z powodzeniem zmierzał do celu. Gdy wkraczasz do akcji, zaczynasz
uczyć się w znacznie szybszym tempie.

CEL, PAL!

Większość ludzi zna wyrażenie „cel, pal!”. Problem w tym, że zbyt wielu przez całe życie celuje
i nigdy nie wypala. Nieustannie namierzają, przygotowują się, chcąc oddać idealny strzał.
Najszybszym sposobem trafienia w cel jest wypalić, sprawdzić, gdzie pocisk wylądował, po czym
odpowiednio skorygować namiar. Jeśli trafiłeś pięć centymetrów powyżej celu, odrobinę obniżasz
celownik. Wypalasz ponownie. Znów sprawdzasz, gdzie trafiłeś. Korygujesz namiar i wypalasz aż do
skutku. W końcu trafiasz w sam cel. Tak samo jest i w życiu.
Gdy promowaliśmy naszą pierwszą książkę z serii Balsam dla duszy, wpadłem na pomysł, by
przesłać darmowe fragmenty książki do małych, lokalnych wydawnictw prasowych. Wydawca
mógłby wydrukować taki fragment w swoim magazynie, a pod spodem umieścić informację, że tekst
pochodzi z Balsamu dla duszy, który można nabyć w miejscowej księgarni lub pod podanym
numerem telefonu. Nigdy wcześniej tego nie robiłem i nie byłem pewien, czy jest jakiś właściwy
sposób na złożenie takiej propozycji gazecie lub magazynowi. W końcu wybrałem opowieść,
zatytułowaną „Pamiętaj, dzieci to nie rośliny!”, którą napisałem o moim sąsiedzie i jego synu, i wraz
z kilkoma słowami wyjaśnienia wysłałem do redaktora naczelnego magazynu „L.A. Parent”. A oto,
jak wyglądał mój list:

13 września 1993

Jack Bierman
„L.A. Parent”

Szanowny Panie Bierman,

Chciałbym zaproponować publikację tekstu w „L.A. Parent”. Chodzi o krótkie opowiadanie, które
załączam. Chciałbym, by wraz z nim wydrukował Pan notkę wydawniczą, jaką umieściłem na mojej
nowej książce Balsam dla duszy. Jeśli życzyłby Pan sobie kopię tej książki, z najwyższą chęcią ją
Panu prześlę!
Dziękuję za poświęcony czas.
 Nagle niebiosa się otwierają, kościół napełnia się światłem i niebiańską muzyką, a głęboki głos
mówi: „Synu, to ty się nade mną zlituj i kup w końcu ten los!”

UPADAJ KU SUKCESOWI

Nikt nigdy nie osiągnął doskonałości inaczej, niż na drodze wielu poważnych błędów.

WILLIAM E. GLADSTONE
były premier Wielkiej Brytanii

Wielu nie podejmuje działania z obawy przed porażką. Z drugiej strony ludzie sukcesu zdają sobie
sprawę, że porażka jest ważną częścią procesu uczenia się. Ci ludzie wiedzą, że porażka to sposób,
dzięki któremu uczymy się metodą prób i błędów. Nie tylko musimy przestać bać się porażek, ale
wręcz być gotowi, by je ponosić – a nawet przyjmować je z otwartymi ramionami. Ten rodzaj
konstruktywnej porażki zwę „upadaniem ku sukcesowi”. Przystępujesz do działania, popełniasz błąd,
otrzymujesz wskazówki, naprawiasz błąd, po czym idziesz dalej w kierunku obranego celu. Każde
doświadczenie to kolejne, użyteczne informacje, które możesz wykorzystać następnym razem.
Działanie tej zasady chyba najwyraźniej widać tam, gdzie mamy do czynienia z młodymi,
rozwijającymi się firmami. Na przykład przedsiębiorcy, którzy działają na obszarze kapitału
wysokiego ryzyka, wiedzą, że większość przedsięwzięć nie wypala. Jednak daje się tu zauważyć
pewien nowy trend. Jeśli przedsiębiorca-założyciel ma 55 lat lub więcej, jego biznes ma o 73%
większą szansę na przetrwanie. Dzieje się tak dlatego, gdyż starsi przedsiębiorcy mają już pewne
doświadczenie, jakie nabyli ucząc się na swoich błędach. Mają większe szanse, bo lata wyciągania
wniosków z własnych porażek i upadków sprawiły, iż nabyli odpowiednią wiedzę, wiele cennych
umiejętności oraz pewność siebie, które wydatnie pomagają im pokonywać kolejne przeszkody na
drodze do sukcesu.

Twój zasób doświadczeń nigdy nie maleje; może natomiast rosnąć.

To, że wiem tak dużo, wynika z tego, iż popełniłem w życiu tak wiele błędów.

BUCKMINSTER FULLER
matematyk i filozof, nigdy nie ukończył studiów wyższych, a otrzymał 46 tytułów doktora honoris
causa

Jednym z moich ulubionych przykładów jest historia pewnego naukowca, który dokonał kilku bardzo
ważnych, przełomowych odkryć medycznych. Któregoś razu rozmawiał z dziennikarzem, który
zapytał go, dlaczego ten sądzi, że jest w stanie osiągnąć znacznie więcej niż przeciętny zjadacz
chleba. Innymi słowy, co sprawiło, że tak bardzo wybił się ponad przeciętność i zostawił innych
w tyle.
Naukowiec odparł, że wszystko zaczęło się od lekcji, jakiej udzieliła mu jego matka, gdy miał dwa
lata. Chciał wziąć mleko, które stało w lodówce, lecz nie dość mocno chwycił butelkę i cała
zawartość wylądowała na kuchennej podłodze. Jego matka, zamiast go zbesztać, powiedziała: „Jak
wspaniale nabałaganiłeś! Rzadko widuję tak ogromną plamę mleka. Cóż, co się stało, to się nie
 Często mamy jakieś marzenie, ale, nie będąc w stanie zobaczyć, jak do niego dotrzemy, boimy się
zacząć, boimy się zaangażować, gdyż ścieżka jest niewyraźna, a wynik niepewny. Jednak, by skupić
się na działaniu, trzeba być skłonnym zgłębiać i badać – skłonnym wkroczyć na nieznane wody,
ufając, że któregoś dnia pojawi się port.
Zrób pierwszy krok, po czym podejmuj działania, które wydają się najbardziej logiczne, a twoja
droga w końcu zaprowadzi cię tam, gdzie chcesz się znaleźć – albo w jakieś jeszcze lepsze miejsce.

CZASEM NIE MUSISZ NAWET MIEĆ WYRAŹNEGO MARZENIA

Odkąd pamięta, Jana Stanfield chciała być piosenkarką. Nie wiedziała, dokąd jej marzenie
ostatecznie ją zaprowadzi, ale była pewna, że musi się tego dowiedzieć. Skupiła się na działaniu
i wzięła kilka lekcji śpiewu – po czym zatrudniła się jako piosenkarka weekendowa w lokalnym
klubie country. Uznała, że to za mało, i w wieku 26 lat spakowała walizki i wyjechała do Nashville
w Tennessee, marząc o pisaniu piosenek i nagraniu płyty.
Mieszkała tam i pracowała trzy długie lata, spotykając tylu błyskotliwych, utalentowanych
i zasługujących na sukces artystów, że dla każdego z nich nie starczyłoby kontraktów nagraniowych.
Jana zaczęła postrzegać przemysł muzyczny jako pomieszczenie pełne automatów do gry, które
płaciły ci zaledwie tyle, by zatrzymać cię przy grze. Producenci zachwycają się twoją pracą, artyści
rozważają umieszczenie twojej piosenki na swoim kolejnym albumie, a wytwórnie muzyczne mówią
ci, że jesteś świetny – ale prawie nigdy nie rozbijasz banku i nie zgarniasz głównej wygranej,
upragnionego kontraktu nagraniowego.
Po kilku latach pracy w firmie promującej nagrania, by poznać branżę „od podszewki”, Jana
musiała spojrzeć prawdzie w oczy: nie było żadnych gwarancji – mogła już na zawsze zostać przy
grze na automatach i zestarzeć się w Nashville.
W końcu stwierdziła, że dalsze próby zdobycia kontraktu nagraniowego są jak walenie głową
w mur. Wtedy jeszcze nie zdawała sobie sprawy, że często, gdy skupiasz się na jakimś działaniu,
napotykasz na swojej drodze przeszkody, których zadaniem jest skierować cię na inną ścieżkę –
ścieżkę, która być może jest dla ciebie właściwsza.

Dla każdego niepowodzenia istnieje alternatywny przebieg zdarzeń.

Musisz go tylko odnaleźć. Gdy napotkasz na swojej drodze przeszkodę, skorzystaj z objazdu.

MARY KAY ASH

założycielka Mary Kay Cosmetics

W POSZUKIWANIU SWOICH UKRYTYCH MOTYWACJI

Jana nauczyła się czegoś, o czym wie wielu ludzi sukcesu: gdy nie możesz iść do przodu, możesz
skręcić w prawo lub w lewo, ale nie wolno ci się zatrzymywać. Dzięki kursom rozwoju osobistego
odkryła, że czasem człowiek jest tak zajęty pogonią za swoimi marzeniami, że daje się złapać
w pułapkę czegoś, co uważa za jedyną możliwą formę realizacji tych marzeń – w przypadku Jany był
to kontrakt nagraniowy.
 Jednak, o czym Jana już wkrótce się przekonała, istnieje wiele sposobów osiągnięcia danego celu,
jeśli wiesz, do czego naprawdę dążysz. Za jej pragnieniem zdobycia kontraktu nagraniowego kryła
się głębsza potrzeba, motywująca ją do podejmowania wszystkich tych starań, prawdziwe
uzasadnienie jej marzenia – tworzyć muzykę, by podnosić ludzi na duchu, inspirować ich i dawać im
nadzieję.
Chcę łączyć muzykę, komedię, opowiadanie historii i motywowanie z tym, po co tu jestem –
napisała w swoim dzienniku. Jestem artystką i ścieżka mojej sztuki rozwija się przede mną.
Przeszkoda, która stała na mojej drodze, została podniesiona.
Ośmielona i zdopingowana tą nową myślą, Jana zaczęła grać wszędzie, gdzie jej pozwolono.
„Gdzie jest dwóch albo trzech, tam przyniosę moją gitarę” – stało się jej mottem. Grała
w mieszkaniach prywatnych, na drogach dojazdowych, w szkołach, kościołach, wszędzie, gdzie się
dało.

„NIE ZGUBIŁAM SIĘ, PO PROSTU BADAM DROGĘ”

Jednak Jana nadal nie wiedziała, w jaki sposób wykorzystać swoje umiejętności, by jednocześnie
służyły ludziom i przynosiły jej przyzwoity dochód. Nie było nikogo, kto zajmowałby się tym, co ona
chciała robić – kto łączyłby muzykę, komedię, opowiadanie historii i motywowanie. Nie istniała
żadna sprawdzona ścieżka kariery, którą mogłaby podążyć, nie było żadnych wypróbowanych
kroków, które mogłaby podjąć. Wkraczała na nowe terytorium. Nie wiedziała, dokąd idzie lub jaką
ostateczną formę przyjmie jej działanie, ale nie ustawała w wysiłkach.

NIE USTAWAJ, A ŚCIEŻKA BĘDZIE UKAZYWAĆ SIĘ TWOIM OCZOM

Jana zaczęła imać się różnych prac dorywczych, nie tracąc z oczu swojego celu i usiłując znaleźć
odpowiedź na pytanie, jak przekształcić pasję do sztuki i do pragnienia służenia ludziom w coś,
z czego mogłaby się utrzymać. Chcę posługiwać się moimi talentami, by czynić ten świat lepszym
miejscem - napisała w swoim dzienniku. Nie wiem jeszcze, jak to zrobić, ale dałam Bogu znać, że
jestem gotowa.
Ponownie skupiła się na działaniu. Kontaktowała się z różnymi kościołami, mówiąc: „Pozwólcie
mi zaśpiewać dwie piosenki podczas waszego nabożeństwa, a przekonacie się, kim jestem i jak mogę
się wam przydać. Może za kilka miesięcy będziecie chcieli, bym znów was odwiedziła i któregoś
popołudnia zagrała koncert”.

PUNKT ZWROTNY

Po zaledwie dwóch czy trzech piosenkach członkowie kościoła podchodzili do niej i pytali, czy ma
jakieś nagrania ze swoją muzyką. O jedną piosenkę, „Gdybym tylko wiedziała”, ludzie prosili
najczęściej. Mówili: „Wiele osób płakało, gdy ją śpiewałaś. Przeżyłam kiedyś bardzo bolesną stratę,
ale nie mogę rozpłakać się tu w kościele, bo chyba nie dałabym rady przestać. Mogłabyś zrobić dla
mnie kopię tej piosenki? Chciałabym jej posłuchać, kiedy będę sama i przeżyć wszystkie te emocje,
jakie we mnie budzi”.
 Jana poświęciła wiele czasu na nagrywanie i wysyłanie kaset z zamówioną muzyką, lecz jej
przyjaciele ciągle zachęcali ją, by nagrała album. „Masz demo ze wszystkimi piosenkami, jakie
nagrałaś, kiedy starałaś się o kontrakt” – mówili. „Po prostu weź cały ten materiał i zrób z tego
album”.
Jana myślała: Nie, nie mogę. To nie byłby prawdziwy album z prawdziwej wytwórni płytowej. To
by się nie liczyło. To tylko świadczyłoby o mojej porażce. Ale jej przyjaciele nie dawali za
wygraną, i w końcu Jana po raz kolejny skupiła się na działaniu.
Zapłaciła 100 dolarów inżynierowi dźwięku, by poskładał w zgrabną całość 10 piosenek, które
żartobliwie nazywała „czołową dziesiątką moich najbardziej niechcianych piosenek”. W Kinko’s
zamówiła okładkę i wyprodukowała 100 kaset, które dziś ze śmiechem wspomina jako jej ówczesny
„zapas na całe życie”. Gdy podróżowała od mieszkania do mieszkania i od jednego małego kościoła
do kolejnego małego kościoła, po każdym koncercie wykładała swoje kasety na rozkładanym stoliku.
I wtedy nadszedł punkt zwrotny.
„Mój mąż towarzyszył mi podczas wizyty w pewnym kościele w Memphis” – wspomina Jana.
„Przełożeni jego kościoła nie chcieli, by handel kasetami odbywał się wewnątrz, dlatego wzięli mój
składany stolik i ustawili go na nowym parkingu przed kościołem. Asfalt był jeszcze świeży, do tego
panował upał, więc cała powierzchnia była rozgrzana i lepka. Gdy parking w końcu opustoszał,
weszliśmy do samochodu, włączyliśmy klimatyzację i zaczęliśmy liczyć, ile zarobiliśmy”.
Ku ogromnemu zdziwieniu Jany, doliczyli się aż 300 dolarów – o 50 więcej, niż Jana dostawała za
tydzień pracy dorywczej w pewnej stacji telewizyjnej, do której zmusiła ją nieciekawa sytuacja
finansowa. Trzymając te 300 dolarów w ręku, Jana po raz pierwszy w życiu uświadomiła sobie, że
naprawdę może utrzymać się z tego, co kocha.
Dziś firma Jany, Keynote Concerts16, co roku organizuje ponad 50 koncertów motywacyjnych
wykonawców z całego świata. Jana założyła też własną wytwórnię płytową, Relatively Famous
Records, w której wyprodukowała osiem swoich albumów, i która sprzedała ponad 100 000 płyt.
Piosenki Jany zostały nagrane przez takich wykonawców, jak Reba McEntire, Andy Williams, Suzy
Bogguss, John Schneider i Megon McDonough. Jana współpracowała też z Kennym Log-ginsem
i Melody Beatty. Jej muzyka „heavy mentalowa” (heavy mental – skojarzenie z heavy metal; mental
– umysłowy, myślowy, intelektualny, psychiczny – przyp. tłum.) pojawiała się w telewizji (Oprah,
20/20, Entertainment Tonight), grana jest przez stacje radiowe z całych Stanów Zjednoczonych,
a także została wykorzystana w filmie 8 Seconds.
Jana Stanfield zrealizowała swoje marzenie o pisaniu piosenek i nagrywaniu płyt – a wszystko to
dzięki temu, że skupiła się na działaniu i zaufała ścieżce, jaka się przed nią otworzyła. Ty również
możesz dostać się tam, gdzie chciałbyś się znaleźć, jeśli tylko uwierzysz, że gdy skupisz się na
działaniu, ujrzysz swoją drogę do celu. Czasem możesz się czuć, jakbyś podróżował we mgle, gdy
widoczność nie przekracza trzech metrów. Lecz jeśli wciąż będziesz posuwać się naprzód, kolejne
fragmenty drogi będą ukazywać się twoim oczom i w końcu dotrzesz do celu.
Wybierz jakąś dziedzinę swojego życia – karierę zawodową, finanse, relacje, zdrowie i fitness,
hobby, czy działalność społeczną – którą chciałbyś się zająć i skup się na działaniu.
narażasz się na coś jeszcze gorszego – możesz nigdy nie osiągnąć tego, czego w życiu pragniesz.
Większość fajnych rzeczy wymaga podjęcia pewnego ryzyka. A naturą ryzyka jest to, że nie wszystko
zawsze układa się po naszej myśli. Można stracić zainwestowane pieniądze, można zapomnieć
wyuczonego tekstu, można odpaść ze stoku, można zginąć w wypadku. Lecz, jak mówi stare, mądre
przysłowie: „Kto nie ryzykuje, ten nie ma”.
Gdy rozmawiałem z Jeffem Archem, autorem scenariusza do filmu Bezsenność w Seattle, oto co mi
powiedział:
Szykuję się do najbardziej ryzykownego przedsięwzięcia w moim życiu – chcę napisać scenariusz i wyreżyserować komedię za 2
miliony dolarów, a nigdy jeszcze niczego nie reżyserowałem, i chcę zrobić to za własne pieniądze plus za to, co uda mi się zebrać od
sponsorów – i to naprawdę musi być sukces. Tu naprawdę chodzi o wszystko albo o nic. Tym, co teraz przeżywam, i sądzę, że jest
to naprawdę ważne i że doświadcza tego wielu spośród tych, którzy piszą o sukcesie, to gotowość odczucia swojego przerażenia.
A jestem przerażony, przerażony tym, co mam zamiar zrobić. Ale to mnie nie unieruchamia. To takie pozytywne przerażenie;
przerażenie, które trzyma mnie w ryzach.
Muszę to zrobić, bo mam bardzo wyraźną wizję i jestem gotów stanąć sam wobec całego przemysłu filmowego, i wiem, że tak
trzeba, wiem to jeszcze z czasów, gdy pracowałem nad Bezsennością w Seattle. Wierz mi, gdy pracujesz nad pomysłem love story,
gdzie dwie główne postaci się nie znają, nikt nie chce cię wesprzeć. Wszyscy mówili: „Zwariowałeś”. Jednak przekonałem się, że
gdy wszyscy wokół mówią ci, że masz nie po kolei, to bardzo możliwe, że czeka cię coś naprawdę wielkiego. Dlatego patrzę na
tamto doświadczenie i traktuję je jako punkt odniesienia do mojego obecnego projektu. Wtedy też byłem sam. I miałem rację.
Nauczyłem się, że trzeba wierzyć w swoje marzenia. Bo nawet, gdy wszyscy ci mówią, że robisz źle, że się mylisz, to wcale nie
musi tak być – to oni mogą się mylić.
Dochodzisz do momentu, kiedy mówisz: „Dobra. Wkładam w to wszystko, co mam. I musi mi się udać”. Jak hiszpański
konkwistador Hernando Cortez w 1519 roku. By zapobiec jakiejkolwiek myśli o wycofaniu się z misji, po przybiciu do wybrzeży
Meksyku spalił wszystkie swoje statki. Cóż, wynająłem nowe statki tylko po to, by je spalić. Wziąłem pożyczki na statki, które nawet
nie są moje. W ten nowy projekt postanowiłem włożyć wszystko, co się da – pieniądze, moją wiarygodność, wszystko. I albo sięgnę
gwiazd, albo dna – żadnego pomiędzy.
Owszem, boję się, ale jestem też pewien jednego: to mnie nie zabije. Mogę zostać bankrutem, mogę skończyć w długach, mogę
stracić wiarygodność i mogę sobie to życie naprawdę znacznie utrudnić. Ale w przeciwieństwie do Corteza, nie robię w czymś,
gdzie skracają cię o głowę, jeśli dasz plamę. Myślę, że jedną z tajemnic mojego sukcesu jest to, że jestem gotów odczuwać
przerażenie, a ludzie przeważnie raczej nie mają ochoty aż tak się bać. I właśnie dlatego nie realizują swoich największych marzeń.

WYOBRAŻANE DOŚWIADCZENIA, KTÓRE WYDAJĄ SIĘ REALNE

Kolejną ważną i wartą zapamiętania rzeczą na temat strachu jest fakt, że jako ludzie osiągnęliśmy już
etap, na którym niemal wszystkie nasze lęki są naszym własnym wytworem. Sami siebie napawamy
lękiem, wyobrażając sobie niepomyślne wyniki każdej czynności i każdego działania, jakiego
moglibyśmy się podjąć. Na szczęście, ponieważ my sami jesteśmy autorami tych wyobrażeń, my sami
możemy też powstrzymać budzący się w nas strach i zaprowadzić w naszych myślach ład i pokój,
patrząc na to, jak rzeczy mają się naprawdę, zamiast ulegać niewesołym fantazjom. Możemy
postanowić, że będziemy kierować się rozumem. Psychologowie mawiają, że słowo lęk (ang… fear)
to:

Fantasized
Experiences
Appearing
Real
(wyobrażane doświadczenia, które wydają się realne)

By lepiej zrozumieć, w jaki sposób wprowadzamy w nasze życie lęki, które drzemią gdzieś
 słynny amerykański pisarz i humorysta

Aby sprawić, by lęk zniknął, trzeba zadać sobie pytanie, jakie przerażające obrazy podsuwa mi moja
wyobraźnia, po czym zastąpić te obrazy ich pozytywnymi przeciwieństwami.
Gdy niedawno leciałem do Orlando, by wygłosić przemówienie, zauważyłem, że kobieta siedząca
obok tak mocno ściska poręcze swojego fotela, że aż pobielały jej kostki. Przedstawiłem się,
powiedziałem, że prowadzę szkolenia, po czym ośmieliłem się zauważyć, że moją uwagę przykuły jej
zaciśnięte dłonie. Zapytałem: „Boi się pani?”
„Tak”.
„Czy zechciałaby pani zamknąć oczy i powiedzieć, jakie myśli czy obrazy przepływają w tej
chwili przez pani umysł?”
Kobieta zamknęła oczy i odparła: „Ciągle widzę, jak samolot nie wzbija się w powietrze
i wszyscy giniemy”.
„Rozumiem. Proszę mi powiedzieć, po co pani leci do Orlando?”
„Żeby spędzić z moim wnukami cztery dni w Disney Worldzie”.
„Świetnie. Co pani najbardziej lubi w Disney Worldzie?”
„It’s a Small World” (jedna z atrakcji Disney Worldu – przyp. tłum.). „Wspaniale. Proszę sobie
teraz wyobrazić, że siedzi pani z wnukami w jednej z gondoli na It’s a Small World. Widzi pani
uśmiechnięte i zachwycone twarze swoich wnuków, gdy oglądają wszystkie te małe kukiełki i lalki
z różnych stron świata, jak wirują, pojawiają się i znikają?”
„Aha”.
Wtedy zacząłem śpiewać: „Jaki ten świat mały, jaki mały…” (piosenka z It’s a Small World –
przyp. tłum.)
Kobieta wyraźnie się odprężyła, jej oddech stał się głębszy, a dłonie rozluźniły uścisk na
poręczach fotela.
W swojej wyobraźni była już w Disney Worldzie. Katastroficzną wizję rozbijającego się samolotu
zastąpiła pozytywnym wyobrażeniem przyszłości, jakiej pragnęła, i jej lęk natychmiast zniknął18.
Posłuż się tą techniką, by przezwyciężyć wszelki lęk, jakiego kiedykolwiek zaznasz.

ZASTĄP FIZYCZNE DOZNANIA, JAKIE TOWARZYSZĄ LĘKOWI

Inną metodą, pomagającą łagodzić uczucie lęku, jest skupienie się na fizycznych doznaniach, jakie
w danej chwili są twoim udziałem – doznaniach, które prawdopodobnie bierzesz za sam lęk.
Następnie skup się na odczuciach, jakich zamiast tego wolałbyś doświadczać – może to być odwaga,
pewność siebie, spokój, radość.
Utrwal te dwa wrażenia w swoim umyśle, po czym powoli przechodź od jednego do drugiego,
przy każdym zatrzymując się na około 15 sekund. Po minucie lub dwóch twój lęk się rozwieje, a tym
sam odzyskasz równowagę i jasność myśli.

ZAPAMIĘTAJ CHWILE ZWYCIĘSTWA W OBLICZU LĘKU

Uczyłeś się kiedyś skakać do basenu z odskoczni? Jeśli tak, to pewnie pamiętasz moment, gdy po raz
pierwszy zbliżyłeś się do jej krawędzi i spojrzałeś w dół. Woda wydawała się znacznie głębsza niż
była w rzeczywistości. A wziąwszy pod uwagę wysokość odskoczni plus twoją wysokość, pewnie
miałeś wrażenie, jakby od tafli wody dzieliły cię całe kilometry.
Bałeś się. Ale czy spojrzałeś wtedy na mamę lub tatę, albo na swojego trenera i powiedziałeś:
„Nie skaczę, za bardzo się boję. Najpierw pójdę wyleczyć się z tego lęku, a kiedy go już
przezwyciężę, wrócę tu i spróbuję…”?
Nie! Nie powiedziałeś tak.
Bałeś się, ale jakoś zdobyłeś się na odwagę i skoczyłeś. Odczuwałeś ten lęk, lecz i tak to zrobiłeś.
Gdy w końcu wypłynąłeś na powierzchnię, pewnie czym prędzej wydostałeś się z basenu i wziąłeś
kilka zasłużonych, głębokich oddechów. Pewnie odczuwałeś przypływ adrenaliny, dreszcz
pomyślnego przetrwania ryzyka plus dreszcz skoku z wysokości. Po chwili pewnie zrobiłeś to
jeszcze raz, po czym jeszcze i jeszcze – aż skakanie do wody zaczęło ci sprawiać prawdziwą radość.
Już wkrótce cały twój lęk wyparował i zacząłeś bawić się skokami, ochlapując przyjaciół, a może
nawet postanowiłeś nauczyć się skakać do tyłu.
Jeśli masz takie wspomnienia, lub jeśli przypomnisz sobie swój pierwszy raz za kierownicą
samochodu, czy swój pierwszy pocałunek na randce – podobnie rzecz się ma ze wszystkim, co się
w życiu dzieje. Każde nowe doświadczenie wydaje się nieco przerażające. Tak ma być. To zupełnie
naturalne. Lecz za każdym razem, gdy się boisz, lecz i tak robisz swoje, budujesz coraz większą
wiarę w swoje możliwości.

OBNIŻ RYZYKO

Jak mówi Anthony Robbins: „Jeśli nie możesz, musisz, a jeśli musisz, możesz”. Zgadzam się. Bo
właśnie to wszystko, czego najbardziej boimy się zrobić, niesie nam największe wyzwolenie
i zapewnia największy rozwój.
Jeśli twój lęk jest tak silny, że aż cię paraliżuje, spróbuj obniżyć ryzyko. Podziel swoje zadanie na
mniejsze etapy i stopniowo brnij do celu. Jeśli stawiasz pierwsze kroki w sprzedaży, najpierw
skontaktuj się z klientami, o których sądzisz, że najchętniej kupią twój produkt. Jeśli zbierasz
fundusze na swój nowy biznes, w pierwszej kolejności udaj się do tych źródeł czy osób, od których
i tak nie chciałbyś niczego pożyczać. Wtedy odmowa nie będzie taka przykra. Jeśli obawiasz się
wzięcia na siebie w pracy nowych obowiązków, zacznij od poproszenia o możliwość zajęcia się
takimi częściami projektu, które najbardziej cię interesują. Jeśli uczysz się jakiejś nowej dyscypliny
sportu, zacznij od najniższego poziomu. Opanuj wszelkie konieczne umiejętności, przebrnij przez
swoje lęki, po czym zmierz się z poważniejszymi wyzwaniami.

GDY TWÓJ LĘK TO AUTENTYCZNA FOBIA

Niektóre lęki są tak silne, że rzeczywiście mogą cię unieruchomić. Jeśli cierpisz na pełnoobjawową
fobię, typu lęk przed lataniem lub lęk przed zamknięciem w windzie, to może ona stanowić poważną
przeszkodę na drodze ku sukcesowi. Na szczęście, na większość fobii istnieje prosty środek
zaradczy. Pięciominutowy Proces Leczenia Fobii (Five-Minute Fobia Cure), opracowany przez dr
Rogera Callahana, jest techniką łatwą do opanowania, która może być stosowana samodzielnie lub
pod kierownictwem profesjonalisty.
O tej magicznej metodzie dowiedziałem się z książki i taśmy video dr Callahana i już od 15 lat
z powodzeniem posługuję się nią podczas moich seminariów. Opiera się ona na prostym, lecz
precyzyjnym schemacie opukiwania różnych miejsc ciała, przy jednoczesnym wyobrażaniu sobie
obiektu lub doświadczenia, które wzbudza reakcję lękową. Przypomina to działanie wirusa
w programie komputerowym, gdy nieustannie zakłócasz „program”, czy też sekwencje reakcji, jakie
zachodzą w twoim mózgu między chwilą, gdy znajdziesz się w sytuacji wywołującej lęk (np.
zobaczysz węża lub wejdziesz na pokład samolotu), a momentem, gdy doświadczysz fizycznej reakcji
na tę sytuację (np. zaczniesz się pocić, trząść, płytko oddychać, czy poczujesz słabość w kolanach).
Gdy prowadziłem seminarium dla pośredników nieruchomości, pewna kobieta wyznała, że
panicznie boi się wchodzić po schodach. Co więcej, doświadczyła tego lęku zaledwie kilka godzin
wcześniej, gdy w odpowiedzi na pytanie, gdzie odbywa się seminarium, boy hotelowy wskazał jej
ogromne schody, wiodące ku wielkiej sa li balowej. Na szczęście była jeszcze winda, dzięki której
w ogóle tu dotarła. Gdyby tej windy nie było, odwróciłaby się na pięcie i pojechała do domu.
Przyznała, że jeszcze nigdy nie weszła na piętro żadnego domu, jaki sprzedała. Wobec swoich
klientów zawsze udawała, że już tam była, mówiła im, co się tam mieści, ufając informacjom
z prospektu, po czym zachęcała, by sami poszli obejrzeć.
Przeprowadziłem ją przez metodę dr Callahana, po czym wraz z całą setką seminarzystów
udaliśmy się na te same schody, które jeszcze tego samego ranka tak bardzo ją sparaliżowały. Bez
wahania, bez ciężkiego oddechu czy jakichkolwiek innych reakcji lękowych, kobieta dwukrotnie
weszła i zeszła po obiekcie swojej fobii. Niesamowite.19

SKOCZ!

Zbliżcie się ku krawędzi, powiedział.

Odparli: boimy się.
Zbliżcie się ku krawędzi, powiedział.
Zbliżyli się. Popchnął ich,
I poszybowali…

GUILLAUME APOLLINAIRE
awangardowy poeta francuski

Wszyscy ludzie sukcesu, których znam, gotowi byli zaryzykować – wykonać skok wiary – mimo że
się bali. Czasem byli nawet przerażeni, lecz wiedzieli, że jeśli poddadzą się temu uczuciu
i zaniechają działania, stracą okazję. Zaufali swojej intuicji i po prostu skoczyli.

Postęp zawsze wiąże się z ryzykiem; nie możesz zaliczyć drugiej bazy, wciąż trzymając stopę na
pierwszej.
FREDERICK WILCOX

Mike Kelley mieszka w raju i posiada kilka firm pod egidą Beach Activities of Maui. Po zaledwie
roku studiów (nigdy nie dokończył nauki), Mike w wieku 19 lat wyjechał z Las Vegas i udał się na
Hawaje, gdzie zaczął sprzedawać olejki do opalania, handlując nad basenem jednego z hoteli Maui.
Zaczynał skromnie, lecz już wkrótce założył firmę, która obecnie zatrudnia 175 pracowników
i przynosi ponad 5 milionów dolarów dochodu rocznie. Obszar działania firmy Mike’a to
dostarczanie rozrywek rekreacyjnych turystom (przejażdżki katamaranem i nurkowanie
z akwalungiem) oraz obsługa spotkań biznesowych i konsjerżowanie w wielu z hawajskich hoteli.
Swój sukces Mike zawdzięcza głównie temu, że zawsze gotów jest skoczyć, gdy wymaga tego
sytuacja. Gdy Beach Activities of Maui starała się zdobyć nowych klientów, był jeden ważny hotel,
na którym Mike’owi szczególnie zależało, lecz który związany był 15-letnim kontraktem z firmą
konkurencyjną. By utrzymać się na rynku, Mike zawsze czyta magazyny branżowe i ma oczy i uszy
otwarte na to, co dzieje się w branży. Pewnego dnia przeczytał, że tamten hotel zmienia zarząd,
a nowy dyrektor, który już niebawem obejmie stanowisko, mieszka w Copper Mountain w Kolorado.
Ten fakt skłonił Mike’a do myślenia: skoro tak trudno jest przebrnąć przez cały batalion urzędników
hotelowych, by dostać się na spotkanie z dyrektorem, to może warto spróbować skontaktować się
z nim jeszcze zanim przyjedzie na Hawaje? Mike zastanawiał się, jaki byłby najlepszy sposób
skontaktowania się z nowym dyrektorem. Może powinien do niego napisać? Albo zadzwonić? Gdy
rozważał różne możliwości, jego przyjaciel Doug poradził: „Po prostu wsiądź w samolot i poleć się
z nim spotkać”.
Zawsze gotów do działania, Mike szybko przygotował propozycję i już następnego wieczora
wsiadł w samolot. Gdy rankiem wylądował w Kolorado, wynajął samochód i po dwóch godzinach
jazdy był w Copper Mountain, gdzie bez zapowiedzi zjawił się w biurze nowego dyrektora hotelu.
Przedstawił się, pogratulował awansu, wyrażając swoje zadowolenie z jego przyjazdu na Maui, po
czym poprosił o kilka chwil, by opowiedzieć o swojej firmie i o tym, co może ona zrobić dla jego
hotelu.
Podczas tamtego pierwszego spotkania Mike nie zdobył kontraktu, lecz sam fakt, iż jakiś
„dzieciak” był tak pewny siebie i swoich usług, że przebył szmat drogi, lecąc aż do Denver, po czym
jadąc przez pół stanu tylko po to, by się z nim spotkać (na co nie miał żadnych gwarancji) – sam ten
fakt zrobił na nowym dyrektorze tak ogromne wrażenie, że gdy w końcu przybył na Hawaje, nawiązał
współpracę z Mike’iem, która w ciągu kolejnych 15 lat przyniosła firmie Mike’a setki tysięcy
dolarów.

WYKONANIE SKOKU MOŻE PRZEMIENIĆ TWOJE ŻYCIE

Władza to w 20% wartość otrzymana, a w 80% wzięta… więc bierz ją!

PETER UEBERROTH
organizator Letnich Igrzysk Olimpijskich z 1984 roku oraz prezes federacji bejsbolu w latach 1984–
1988

Multimilioner dr John Demartini to człowiek spektakularnego sukcesu według wszelkich norm.

Ożenił się z piękną i błyskotliwą kobietą – Atheną Starwoman, światowej sławy astrologiem, która
współpracuje z 24 popularnymi magazynami, w tym z „Vogue”. Razem posiadają kilka domów
w Australii. A ponad 60 dni w roku spędzają na rejsie po wodach na wartym 550 milionów dolarów
transatlantyku World of ResidenSea, gdzie posiadają wart 3 miliony dolarów luksusowy apartament
– lokum, które nabyli po sprzedaży swojego apartamentu Trump Tower w Nowym Jorku.
Będąc autorem 54 programów szkoleniowych i 13 książek, John spędza czas na podróżowaniu po
świecie, przemawianiu i prowadzeniu kursów, ucząc, jak być mistrzem życia i finansowego sukcesu.
Jednak John nie miał łatwego startu. W wieku 7 lat stwierdzono u niego zaburzenia zdolności do
nauki – powiedziano, że nigdy nie będzie normalnie czytać, pisać czy porozumiewać się. Gdy miał 14
lat porzucił szkołę, opuścił dom rodzinny w Texasie i udał się na wybrzeże Kalifornii. Trzy lata
później był już na Hawajach, gdzie surfował na falach Oahu, opływających North Shore, i gdzie
niemal umarł od zatrucia strychniną. Proces leczenia doprowadził go do 93-letniego dr. Paula
Bragga, który zmienił całe jego życie, ucząc jednej, prostej afirmacji: „Jestem geniuszem i korzystam
z mojej mądrości”.
Zachęcony przez dr. Bragga, John wrócił do szkoły, zdobył dyplom magistra na Uniwersytecie
Houston, po czym zrobił doktorat w Texas College of Chiropractic (Teksańska Wyższa Szkoła
Kręgarstwa).
Jego pierwszy gabinet kręgarstwa, który otworzył w Houston, zajmował powierzchnię zaledwie 90
metrów kwadratowych. Lecz już po 9 miesiącach John wynajmował ponad dwa razy tyle, prowadząc
m.in. darmowe zajęcia na temat zdrowego stylu życia. Gdy przybyło zainteresowanych, John gotów
był na kolejny etap w rozwoju swojej działalności. I właśnie wtedy wykonał poważny krok naprzód,
który już na zawsze odmienił jego karierę.
„Był poniedziałek – powiedział John. – Mieszczący się obok sklep z butami przez weekend zwinął
działalność”. Doskonałe miejsce na wykłady – pomyślał i natychmiast zatelefonował do firmy
leasingowej.
Gdy nikt do niego nie oddzwonił, John uznał, że widocznie nie spieszy im się z wynajęciem tej
powierzchni i postanowił wziąć sprawy w swoje ręce.
„Wezwałem ślusarza, by mi to otworzył – powiedział John. – Pomyślałem, że w najgorszym
wypadku nałożą na mnie czynsz”.
Szybko przekształcił pomieszczenie w salę wykładową, gdzie już wkrótce zaczął prowadzić
darmowe, wieczorne pogadanki. A ponieważ miejsce znajdowało tuż obok kina, zamontował na
zewnątrz głośnik, by wielbiciele filmów mogli słyszeć jego wykład, gdy po seansie będą szli do
swoich samochodów. Setki osób chciało posłuchać, co John ma do powiedzenia, a wielu z nich
zostało jego pacjentami.
Praktyka Johna rozrastała się w błyskawicznym tempie. Po sześciu miesiącach firma leasingowa
w końcu zainteresowała się będącym pod jej zarządem pomieszczeniem.
„Ma pan mnóstwo odwagi – powiedział zarządca. – Zupełnie jakbym patrzył na samego siebie”.
Śmiałość Johna zrobiła na nim tak duże wrażenie, że darował mu te 6 miesięcy! „Za taką odwagę to
się panu należy” – powiedział. Zaprosił Johna do swojego biura, gdzie zaproponował mu pracę za
ćwierć miliona dolarów rocznie. John odmówił, bo miał już inne plany, lecz było to ogromne uznanie
dla jego odwagi.
Podjęcie tamtego kroku pomogło Johnowi zbudować kwitnącą praktykę, którąja-kiś czas później
sprzedał, by zostać pełnoetatowym konsultantem innych kręgarzy.
„Tamto posunięcie otworzyło przede mną drzwi – przyznał John. – Gdybym się zawahał… gdybym
postawił na ostrożność… nie dokonałbym przełomu, który dał mi życie, jakie dziś prowadzę”.
 A CO TAM – PO PROSTU TO ZRÓB!

Chcesz, by było ci dobrze i bezpiecznie, czy może wolisz zaryzykować i ze swojego „dobrze”
awansować na „wspaniale”?

JIMMY JOHNSON
trener, który doprowadził drużynę futbolu amerykańskiego Dallas Cowboys do dwóch kolejnych
mistrzostw Super Bowl w latach 1992 i 1993

Gdy Richard Paul Evans napisał swoją pierwszą książkę, The Christmas Box, był to po prostu
podarunek miłości dla jego dwóch małych córeczek. Później zrobił również kopie dla rodziny
i przyjaciół i już wkrótce jego rozgrzewająca serce opowieść zyskała pewien rozgłos. Zachęcony tak
pozytywną reakcją, Rick zaczął szukać wydawcy dla swojej książki. Nie znalazłszy nikogo chętnego,
postanowił wydać ją sam.
By ją wypromować, wynajął stoisko na regionalnej konferencji Amerykańskiego Stowarzyszenia
Księgarzy, podczas której, pośród innych atrakcji, znani autorzy podpisywali swoje książki. Rick
zauważył, że tylko oni zwracają uwagę dziennikarzy. Zauważył też, że gdy przybyła kolejna grupa
znanych autorów, jedno miejsce pozostało wolne.
Odwaga i oddanie swojemu marzeniu wzięły górę nad lękiem i Rick postanowił zaryzykować.
Wziął dwa pudełka książek, podszedł do pustego krzesła, usiadł i zaczął podpisywać.
Dostrzegłszy go przy stole, pewna kobieta z obsługi podeszła i poprosiła, żeby opuścił to miejsce.
Niezrażony Evans podniósł wzrok i, zanim zdążyła cokolwiek dodać, powiedział: „Przepraszam za
spóźnienie”. Osłupiała kobieta tylko na niego popatrzyła i zapytała: „Podać panu coś do picia?”
W ciągu kolejnych kilku miesięcy książka Evansa wspięła się na pierwsze miejsce listy bestsellerów
„New York Times’a”, a sam autor stał się honorowym pisarzem następnej konferencji księgarzy. The
Christmas Box została przetłumaczona na 18 języków i sprzedała się w 8 milionach egzemplarzy,
a na jej podstawie stacja telewizyjna CBS nakręciła film, który zdobył Nagrodę Emmy. Prawa
wydawnicze do książki, początkowo odrzuconej przez kilka dużych wydawnictw, zostały ostatecznie
nabyte przez wydawnictwo Simon & Schuster za rekordową sumę 4,2 miliony dolarów.

Życie ryzykowne to jak skakanie z urwiska

i rozwijanie skrzydeł po drodze w dół.
RAY BRADBURY
autor ponad 500 dzieł literackich

BĄDŹ GOTÓW POSTAWIĆ WSZYSTKO NA SWOJE MARZENIE

Tylko ci, którzy ważą się ponieść największą porażkę, mogą odnieść największy sukces.

ROBERT F. KENNEDY
były minister sprawiedliwości i amerykański senator

W styczniu 1981 roku Robert Allen, inwestor na rynku nieruchomości, postawił wszystko na jedną
kartę i podjął się pewnego ambitnego zadania, które mogło wynieść na szczyt lub kompletnie
zniszczyć jego karierę. Zastanawiał się, jak wypromować swoją nową książkę Nothing Down: How
to Buy Real Estate with Little or No Money Down. Sfrustrowany reklamą, jaką zaproponował
wydział PR jego wydawcy, Robert doznał olśnienia i stwierdził, że ma pewien pomysł. „Musimy
pokazać, że można kupić nieruchomość bez wnoszenia zaliczki”.
„Jak?” – zapytał wydawca.
„Nie wiem – odparł Bob. – Możesz zawieść mnie do centrum, zabrać mi portfel i zostawić ze
stówką w kieszeni, a jak pójdę i kupię nieruchomość”.
„Jak długo ci to zajmie?”
„Czy ja wiem, może tydzień, może trzy lub cztery dni – siedemdziesiąt dwie godziny”.
„Uda ci się?”
Bob stwierdził, że oto stoi nad przepaścią, uświadamiając sobie, że jeszcze nigdy tego nie robił
i nie jest do końca pewien, czy mu się uda. Jego rozum był na „nie”, jego serce na „tak”.
Zaufał sercu i powiedział: „Tak, myślę, że się uda”.
„Cóż, skoro tak, to mamy już pomysł naszej reklamy” – powiedział, że zabierze mi portfel, wręczy
sto dolarów i wyśle, bym kupił nieruchomość, nie korzystając z ani centa własnych pieniędzy.
Na co Bob: „Okey, niech będzie”. Wypuścili reklamę, która przyniosła pokaźny plon. W ciągu
kilku miesięcy od jej emisji książka Allena znalazła się na pierwszym miejscu listy bestsellerów
„New York Times’a” i w sumie utrzymywała się na liście przez 46 tygodni.
Jakiś czas później tego roku Bob odebrał telefon od reportera „Los Angeles Times”, który
powiedział: „Nie sądzimy, by potrafił pan zrobić to, co twierdzi, że potrafi”.
Bob odparł: „Cóż, z przyjemnością podejmę wyzwanie”, po czym zażartował: „Może za jakieś 50
lat?” Ale gazeta podeszła do sprawy na poważnie. Reporter powiedział: „Mam zamiar pana
zdemaskować. Nie podoba nam się pańska reklama. Sądzimy, że jest pan oszustem i udowodnimy to”.
Nieco przestraszony, lecz zdecydowany przyjąć wyzwanie, Bob umówił się z nim za cztery tygodnie.
12 stycznia 1981 roku, reporter „Times’a” spotkał się z nim w Hotelu Mariott niedaleko
Międzynarodowego Portu Lotniczego w Los Angeles. Bob niewiele spał ostatniej nocy. Prawdę
mówiąc, niewiele spał przez cały ostatni miesiąc. Sen z powiek spędzała mu myśl, czy rzeczywiście
uda mu się przeprowadzić całą akcję w tak krótkim czasie. Podjęcie wyzwania wydawało się rzeczą
właściwą, jednak wciąż nie był pewien, czy podoła.
Razem wsiedli do samolotu i polecieli do San Francisco, gdzie Bob natychmiast przystąpił do
działania. Czym prędzej udał się do agencji handlu nieruchomościami, gdzie złożył swoją ofertę,
która jednak nie spotkała się z przychylnym przyjęciem i agencja odmówiła współpracy. Jak
wspomina, „nie był to dobry początek”.
Bob zaczął myśleć: Nie jest dobrze. Pójdę na dno. Już po mnie. Nie uda mi się tego zrobić. Co ja
sobie myślałem? Czy się bał? „O tak, byłem przerażony”. Mimo to chwycił za telefon i dzwonił,
dzwonił i dzwonił, aż w końcu, pod koniec pierwszego dnia coś drgnęło – znalazł nieruchomość,
którą ktoś gotów był mu sprzedać. Następnego ranka miał podpisaną ofertę.
A zatem wystarczyło niewiele ponad 24 godziny, by kupił swoją pierwszą nieruchomość. Wtedy
Bob powiedział: „Jeszcze nie skończyliśmy. Mam 72 godziny. Ułożyłem już cały grafik na kolejne
trzy dni. Przekonajmy się, na co mnie stać”. Od tej chwili, reporter zaczął mu dopingować. I tak
przegrał już wyzwanie, a im dotkliwiej przegra, tym lepszy wyjdzie z tego artykuł.
Jeszcze niedawno mówił: „Mam zamiar pana zdemaskować”. Teraz zaś: „Dalej Bob, do dzieła!
Jeśli chcesz złoić mi tyłek, zrób to porządnie”. I Bob go nie zawiódł. Kupił siedem nieruchomości
o łącznej wartości 700 000 dolarów w ciągu 57 godzin, po czym wręczył reporterowi 20 dolarów,
jakie zostały mu ze stu, z którymi zaczynał.
Relacjonujący akcję artykuł, który ukazał się w „Los Angeles Times”, a który przedrukowały
dziesiątki gazet z całego kraju, napędził karierę Boba. Bob zaryzykował wszystko, co miał i wygrał,
i to jeszcze w jakim stylu! Jego książka Nothing Down znalazła ponad milion nabywców i stała się
jedenastą najlepiej sprzedającą się książką w twardej oprawie roku 198020.

WYZWANIE

Jeśli chcesz osiągnąć ambitny cel, będziesz musiał podjąć pewne ryzyko.

ALBERTO SALAZAR
zwycięzca trzech kolejnych nowojorskich maratonów (lata 1980, 1981 i 1982), obecnie rzecznik
Nike

Życie Roberta Allena zdaje się być zbudowane na skoku w przepaść, by udowodnić, że jego metody
rzeczywiście działają, niosąc bogactwo i obfitość dla każdego, bez względu na jego status. Nawet po
oszałamiającym sukcesie, jakim było kupno w San Francisco siedmiu domów w ciągu 72 godzin bez
wnoszenia zaliczki, prasa nadal go prześladowała: „Cóż, z pewnością pan może tego dokonać, ale
nie przeciętny zjadacz chleba”. Przesłanie Boba brzmiało, że każdy może nabyć nieruchomość od
ręki, bez zaliczki, ale prasa nie dawała za wygraną: „Pan nie jest jakimś tam każdym”.
Bob powiedział mi: „Tak się na nich wkurzyłem, że powiedziałem: Dajcie mi tu grupę
bezrobotnych – słowa po prostu wychodziły z moich ust, nie wiedziałem nawet, skąd się biorą –
a wybiorę kogoś, kto jest kompletnie goły, bez pracy i bez chęci do czegokolwiek, a w ciągu dwóch
dni nauczę go, jak zostać człowiekiem bogatym. Po dziewięćdziesięciu dniach facet wróci z 5000
dolarów na koncie i jego noga już nigdy nie postanie w kolejce dla bezrobotnych”.
Bob pojechał do St. Louis, poprosił byłego burmistrza, by nadzorował projekt, poszedł do biura
zatrudnienia i rozdał 1200 ulotek, w których proponował, że nauczy, jak osiągnąć finansową
niezależność. Spodziewając się tłumu chętnych, wynajął salę na trzysta krzeseł, ale przyszło tylko 50
osób – z czego połowa wyszła podczas pierwszej przerwy na wieść o tym, ile wysiłku będą musieli
w to wszystko włożyć. Po przeprowadzeniu obszernych wywiadów, pozostały tylko trzy pary,
z którymi Bob rozpoczął pracę. I choć cała szóstka ruszyła z interesem w ciągu pierwszych 90 dni, to
praktycznie tylko jedna para zarobiła w tym czasie obiecane 5000 dolarów. Przez kolejne miesiące
wszyscy radzili sobie coraz lepiej, zmieniając swoje życie na wiele różnych sposobów. Para, która
jako pierwsza zarobiła tamte 5000, po roku miała już na koncie 100 000 dolarów. I znów,
podejmując ogromne ryzyko i skacząc w przepaść, Bob udowodnił, że ma rację i w końcu zamknął
usta prasie.
Opowiedział o tym doświadczeniu w książce, którą zatytułował The Challenge21. I choć książka
okazała się najmniej popularna spośród wszystkich, które dotąd napisał – sprzedała się jedynie
w 65 000 egzemplarzy – to ostatecznie przyniosła mu największe zyski, gdyż była pierwszą, w której
umieścił swój adres i numer telefonu. Ponad 4000 czytelników skontaktowało się z biurem Boba
i zapłaciło po5000 dolarów za uczestnictwo w jego programie szkoleniowym. W sumie 20 milionów
dolarów – nieźle jak na gotowość ponownego postawienia wszystkiego na jedną kartę i podjęcia
jeszcze jednego, ambitnego wyzwania.

Tajemnicą mojego sukcesu jest to, że odgryzałem więcej, niż byłem w stanie przeżuć i żułem tak
szybko, jak tylko mogłem.

PAUL HOGAN
aktor, odtwórca roli Krokodyla Dundee

AMBITNE ZAMIARY… NIEWIELKIE PRZYWIĄZANIE

Jeśli chcesz zachować w życiu spokój, miej ambitne zamiary, lecz nie bądź do nich przesadnie
przywiązany. Rób wszystko, co w twojej mocy, by osiągnąć upragnione wyniki, po czym pozwól, by
sprawy toczyły się własnym rytmem. Czasem nie otrzymujemy zamierzonych rezultatów w czasie,
jaki sobie wyznaczyliśmy. Takie jest życie. Uporczywie posuwaj się w kierunku swojego celu, aż
w końcu tam dotrzesz. Czasem świat ma inne plany i często są one lepsze od twoich. Właśnie dlatego
zalecam kończenie afirmacji słowami: „lub coś lepszego”.
Gdy dwa lata temu spędzałem z rodziną wakacje na rejsie wycieczkowym po wodach Tahiti, wraz
z moim synem Christopherem i pasierbem Travisem (obaj mieli wówczas po 12 lat) wybraliśmy się
na wycieczkę rowerową po wyspie Bora-Bora w towarzystwie kilku innych uczestników rejsu.
Chciałem spędzić trochę czasu z synami i umocnić naszą więź. Tamtego dnia okropnie wiało
i wszyscy mieliśmy spore problemy z pedałowaniem. W pewnym momencie Stevie Eller, która
„walczyła” z rowerem w towarzystwie swojego 11-letniego wnuka, przewróciła się i dość
nieprzyjemnie zraniła w nogę. Z tyłu jechało tylko kilka osób, więc zatrzymaliśmy się, by jej pomóc.
W okolicy nie było żadnych domów ani sklepów i praktycznie żadnego ruchu na drodze, co znaczyło,
że nie ma jak zadzwonić po pomoc. Opatrzyliśmy ją, jak umieliśmy i postanowiliśmy, że wszyscy
pójdziemy dalej na piechotę. Znudzeni powolnym tempem, moi chłopcy wysforowali się naprzód,
a ja przez kolejne kilka godzin towarzyszyłem mojej nowej znajomej, aż w końcu dotarliśmy do
jakiegoś hotelu, gdzie Stevie zadzwoniła po taksówkę. Spotkałem tam moich synów, którzy
zatrzymali się, by sobie popływać, i na tym zakończyliśmy naszą wycieczkę po wyspie. Wieczorem
Stevie i jej mąż Karl zaproponowali nam, byśmy zjedli razem kolację.
Okazało się, że nasi nowi znajomi są członkami komitetu nominacyjnego Międzynarodowego
Szczytu Osiągnięć 2004, sponsorowanego przez Akademię Osiągnięć, której misją było „natchnąć
młodzież nowymi marzeniami o sukcesach w świecie nieograniczonych możliwości”. Drogą ku
realizacji tej misji było zaproszenie ponad 200 przedstawicieli środowisk studenckich z całego
świata, by posłuchali o doświadczeniach liderów, którzy w służbie bliźnim dokonali rzeczy trudnych
lub wręcz niemożliwych. Po naszym wspólnym wieczorze państwo Eller postanowili zgłosić moją
kandydaturę na członka Akademii oraz do nagrody Golden Plate Award, której laureatami są już m.in.
były prezydent Bill Clinton, Placido Domingo, George Lucas, były burmistrz Nowego Jorku Rudolph
Giuliani, senator Stanów Zjednoczonych John McCain, były premier Izraela Shimon Peres
i arcybiskup Desmond Tutu. Moja kandydatura została przyjęta i już wkrótce znalazłem się na
czterodniowym, dorocznym zjeździe pośród najbardziej błyskotliwych, młodych, przyszłych liderów
oraz najbardziej interesujących, zasłużonych ludzi z całego świata roku 2004. Mam też
zagwarantowane dożywotnie uczestnictwo w tym zjeździe – i mogę nawet zabrać ze sobą moich
synów!
Gdybym tamtego dnia na wyspie Bora-Bora ściśle trzymał się ustalonego planu (by spędzić ten
dzień z synami) i gdybym zostawił Stevie pod opieką innych, straciłbym fantastyczną szansę, która
nieoczekiwanie pojawiła się na mojej drodze. Przez lata nauczyłem się, że gdy jedne drzwi się przed
tobą zamykają, otwierają się inne. Myśl pozytywnie, bądź czujny i sprawdź, co się za nimi kryje.
Zamiast złościć się i denerwować, gdy rzeczy nie dzieją się tak, jak oczekiwałeś, zadaj sobie
pytanie: „Jaka kryje się w tym możliwość?”.
 ĆWICZ, ĆWICZ I JESZCZE RAZ ĆWICZ!

Gdy grałem z Michaelem Jordanem w drużynie olimpijskiej, dało się zauważyć ogromną
przepaść między jego umiejętnościami a umiejętnościami pozostałych, świetnych zawodników
naszej drużyny.
Jednak największe wrażenie zrobił na mnie fakt, że Michael zawsze był pierwszy na boisku
i zawsze ostatni z niego schodził.

STEVE ALFORD
złoty medalista olimpijski, zawodnik NBA oraz główny trener koszykówki na Uniwersytecie Iowa

Zanim pochodzący z New Jersey Bill Bradley został senatorem Stanów Zjednoczonych, był wybitnym
koszykarzem. Skończył Uniwersytet Princeton, zdobył złoto na Olimpiadzie w 1964 roku, wziął
udział w Mistrzostwach NBA, grając w drużynie New York Knicks, a jego sylwetka widnieje
w Galerii Sław Koszykówki. Jak mu się udało zrobić tak fantastyczną karierę w tym sporcie? Po
pierwsze, gdy był jeszcze w liceum, codziennie trenował przez cztery godziny.
W swoim wspomnieniu Time Present, Time Past, które napisał w 1996 roku, Bradley opowiada
o tamtym reżimie treningowym, jaki sam sobie narzucił: „Zostawałem na boisku, gdy wszyscy moi
koledzy już poszli. Każdy trening kończyłem dopiero wtedy, gdy udało mi się trafić do kosza 15 razy
pod rząd, celując z pięciu różnych miejsc boiska”. Jeśli nie trafił, zaczynał od początku. Ćwiczył tak
przez całe studia i później, w ciągu całej swojej zawodowej kariery.
To głębokie oddanie treningowi rozwinął w sobie podczas letnich obozów koszykarskich,
sponsorowanych przez zawodnika St. Louis Hawks, „Easy’ego” Eda Macauleya. Właśnie wtedy
nauczył się, jak ważne są regularne ćwiczenia. „Gdy nie ćwiczysz, gdzieś robi to ktoś inny. A gdy
wasze drogi się zejdą, to jeśli jesteście mniej więcej tak samo utalentowani, wygra ten drugi”. Bill
wziął to sobie do serca i jego ciężka praca nie poszła na marne. W ciągu czterech lat meczów
koszykarskich w liceum, zdobył ponad 3000 punktów.

SPORTOWCY OLIMPIJSCY PŁACĄ SWOJĄ CENĘ

Nauczyłem się, że jedynym sposobem, by do czegoś w życiu dojść, jest ciężko nad tym pracować.
Czy jesteś muzykiem, pisarzem, sportowcem czy biznesmenem, nie ma żadnych dróg na skróty.
Jeśli się przyłożysz, wygrasz – jeśli nie, z sukcesu nici.

BRUCE JENNER
złoty medalista olimpijski w dekatlonie

Jak pisze John Troup w „USA Today”, „przeciętny olimpijczyk trenuje cztery godziny dziennie,
przynajmniej 310 dni w roku, przez sześć lat, zanim osiągnie sukces. Postęp dokonuje się na drodze
codziennych treningów. Do siódmej rano większość sportowców robi więcej, niż wielu ludzi zdoła
zrobić w ciągu całego dnia… Zakładając, że wszyscy są równie utalentowani, lepiej wytrenowany
sportowiec z reguły osiąga lepsze wyniki od tego, który nie włożył w swój rozwój większego
wysiłku, i przeważnie jest też bardziej pewny siebie na starcie. Przez cztery lata, jakie dzieliły go od
Olimpiady, Greg Louganis prawdopodobnie wykonał po 3000 z każdego ze swoich skoków do wody.
Kim Zmeskal pewnie miała za sobą przynajmniej 20 000 prób każdego ćwiczenia gimnastycznego,
a Janet Evans ponad 240 000 okrążeń. Trening przynosi efekty, ale to nie znaczy, że jest łatwy czy
prosty. Pływacy przepływają na basenie średnio 15 kilometrów dziennie z prędkością około 8 km na
godzinę. To może nie wydaje się szybko, ale ich tętno przez cały ten czas wynosi średnio 160 uderzeń
na minutę. Spróbuj wbiec po schodach, po czym zmierz sobie puls. A teraz wyobraź sobie, że robisz
to przez cztery godziny! Maratończycy przebiegają średnio 250 kilometrów tygodniowo z prędkością
około 15 km na godzinę”22.
Choć większość z was pewnie nigdy nie zostanie sportowcami olimpijskimi, ani nawet nie ma
takiego zamiaru, możecie osiągnąć szczyt umiejętności w czymkolwiek, czym się zajmujecie,
wkładając regularny wysiłek w pracę nad doskonaleniem waszej dziedziny czy profesji. By wygrać
w jakiejkolwiek grze, którą sobie obierzesz, musisz być gotów zapłacić za to wysoką cenę.

Nie liczy się chęć zwycięstwa – każdy ją ma.

Liczy się chęć przygotowania się do zwycięstwa.

PAUL „BEAR” BRYANT

trener studenckich drużyn footbolu amerykańskiego, mający na koncie najwięcej, bo aż 323
zwycięstwa, w tym 6 zwycięstw w mistrzostwach kraju oraz 13 tytułów Konferencji Południowo-
Wschodniej

DZIESIĘĆ RAZY BEZBŁĘDNIE

Gdy tracę dzień ćwiczeń, tylko ja o tym wiem. Gdy tracę dwa dni, mój menedżer o tym wie. Gdy
tracę trzy dni, wie o tym moja publiczność.

ANDRE PREVIN
pianista, dyrygent i kompozytor

Dziś Tom Boyer jest konsultantem do spraw wydajności pracy, współpracującym z dużymi
korporacjami, takimi jak Siemens, Motorola, Polaroid i Weyerhaeuser. Lecz gdy miał naście
i dwadzieścia lat, Tom był zamiłowanym klarnecistą. Był gotów zapłacić cenę, ćwicząc dwie
godziny dziennie – nawet podczas rodzinnych wyjazdów wakacyjnych – dlatego niezmiennie
wygrywał w Ohio każdy stanowy konkurs. Któregoś roku dyrygent jego szkolnej orkiestry włączył do
programu konkursu stanowego uwerturę do „Semiramidy” Rossiniego, sądząc, że nie znajdzie się
klarnecista, który zagrałby słynne solo na klarnecie równie dobrze, co Tom. Nie wiedział jednak, że
chociaż wiadome solo trwa zaledwie 20, 30 sekund, to jest ono niewiarygodnie trudne na każdym
z możliwych poziomów – być może jest to najtrudniejsze solo klarnetowe, jakie kiedykolwiek zostało
skomponowane.
Gdy Tom zjawił się na swojej kolejnej już lekcji u Roberta Marcellusa, w owym czasie głównego
klarnecisty Orkiestry Cleveland, spojrzał na niego i powiedział: „Myśli pan, że mam szansę?”
Marcellus odparł: „Coś tak trudnego… jeśli tutaj uda ci się to zrobić bez ani jednej pomyłki
dziesięć razy z rzędu, masz szansę zagrać to na scenie”. Po czym powiedział: „Graj”. Gdy Tom
odegrał poprawnie całą sekwencję, Marcellus wyprostował jeden palec: „Raz. Dalej”. Potem
wyprostował drugi. „Dwa. Dalej”. Następnie trzeci. „Trzy. Jeszcze”. I wtedy Tom się pomylił.
Marcellus złączył kciuk i palec wskazujący, tworząc zero. „Od początku. Graj… Raz. Dalej…
Dwa. Jeszcze…”. I tak przez 45 minut, aż Tom zdołał przebrnąć przez 30-sekundowe solo dziesięć
razy z rzędu bez ani jednej pomyłki. Cała praca jego nauczyciela ograniczała się do prostowania
i zginania palców – jeden, dwa, trzy… Gdy Tom dobrnął do dziesięciu, Marcellus spojrzał na niego
z nikłym uśmiechem i powiedział: „A teraz powiedz mi, czego się nauczyłeś”. Wtedy, i tylko wtedy,
pokazał Tomowi kilka zabiegów, jak odegranie tej solówki uczynić odrobinę łatwiejszym.
Tom bezbłędnie zagrał podczas tamtego konkursu, a później, po ukończeniu sześcioletniej nauki
w Cleveland Institute of Music, zatrudnił się w Cleveland Orchestra, gdzie grał przez dwa lata.

Któregoś dnia po koncercie, do słynnego skrzypka Isaaca Sterna podeszła starsza kobieta.
Wykrzyknęła: „Och, oddałabym życie, żeby grać jak pan!” „Droga pani – odparł Stern cierpko –
to właśnie zrobiłem!”

ZDETERMINOWANY, BY BYĆ ARTYSTĄ ZA WSZELKĄ CENĘ

Były lata 70., gdy Wyland był przymierającym głodem artystą, który włożył wszystko w swoje
marzenie. Malował i kombinował. Organizował pokazy sztuki w swojej szkole średniej i sprzedawał
obrazy za marne 35 dolarów, wiedząc, że jedynym sposobem, by rozwinąć się jako artysta, było
ciągłe tworzenie, a na to potrzebował pieniędzy.
Pewnego dnia, który okazał się ważnym momentem w życiu młodego artysty, jego matka
powiedziała: „Sztuka właściwie nie jest pracą; to hobby. Idź i znajdź sobie prawdziwą pracę”.
Następnego dnia podwiozła go do Urzędu Zatrudnienia w Detroit. Ku konsternacji Wylanda, przez
trzy dni z rzędu wyrzucano go z trzech różnych miejsc pracy. Nie mógł się skoncentrować na nudnej
robocie w fabryce – chciał być twórczy i chciał malować. Tydzień później urządził w piwnicy
studio, gdzie dniami i nocami pracował nad swoim portfolio, dzięki któremu w końcu otrzymał pełne
stypendium szkoły sztuk pięknych w Detroit.
Każdą chwilę Wyland spędzał na malowaniu i od czasu do czasu nawet udawało mu się coś
sprzedać, jednak przez całe lata żył na granicy ubóstwa. A ponieważ był pewien, że sztuka jest
jedyną rzeczą, jaką chce się zajmować, nie ustawał w pracy nad doskonaleniem warsztatu.
Któregoś dnia zdał sobie sprawę, że musi udać się tam, gdzie rozkwitają artyści i gdzie rodzi się
sztuka. Jego miejscem przeznaczenia była powszechnie znana kolonia sztuk pięknych – Laguna Beach
w Kalifornii. Mając przed oczami swoje na nowo ożywione marzenie, wprowadził się do
mikroskopijnego, ciasnego studio, gdzie przez kilka następnych lat mieszkał i tworzył. W końcu został
zaproszony do udziału w dorocznym festiwalu sztuk pięknych, podczas którego nauczył się mówić
o swojej pracy i kontaktować z kolekcjonerami. Niedługo potem odkryły go galerie na Hawajach,
które sprzedawały jego obrazy, często nic mu za to nie płacąc, co tłumaczyły wysokimi kosztami
ogólnymi. Gdy w końcu udało mu się sprzedać kilka drogich prac, lecz pieniądze gdzieś znikły,
sfrustrowany Wyland stwierdził, że musi posiadać swoje własne galerie. Galerie, gdzie będzie mógł
kontrolować każdy aspekt sprzedaży swoich obrazów – począwszy od tego, jak są oprawione
i powieszone, aż po to, jak są sprzedawane i przez kogo. Dziś, po 26 latach od otwarcia pierwszej
galerii w Laguna Beach, każdego roku Wyland tworzy aż 1000 nowych dzieł sztuki (niektóre z nich
do końca życia.

PRZETRWANIE ETAPU NIEPORADNOŚCI

Jak powiedział konsultant biznesu, Marshall Thurber: „Wszystko, co warto zrobić dobrze, na
początku warto zrobić źle”. Pamiętasz, jak uczyłeś się prowadzić samochód, jeździć na rowerze, grać
na jakimś instrumencie czy uprawiać jakąś dyscyplinę sportu? Z góry wiedziałeś, że na początku
będziesz dość nieporadny. Założyłeś, że nieporadność jest nieodłączną częścią procesu nauki nowej
umiejętności, którą chcesz opanować.
Cóż, jak można się tego spodziewać, ta początkowa nieporadność i niezdarność dotyczy
wszystkiego, czego się podejmujesz, dlatego musisz być gotów przejść przez ten etap, by osiągnąć
biegłość w swoim fachu. Jako dzieci pozwalamy sobie na upadki. Niestety z wiekiem ta tolerancja
maleje i już jako dorośli tak bardzo obawiamy się popełnić błąd, że nie pozwalamy sobie na bycie
nieporadnymi. Dlatego też nie uczymy się tak, jak uczą się dzieci. Za bardzo boimy się, że zrobimy
coś nie tak.
Dopiero po czterdziestce nauczyłem się jeździć na nartach i na początku zdecydowanie nie byłem
w tym dobry. Lecz z czasem, po wielu lekcjach, w końcu zaczęło mi wychodzić. Gdy miałem 58 lat,
zacząłem grać na pianinie i minęło naprawdę sporo czasu, zanim zdobyłem pewną wprawę.
Nawet mój pierwszy pocałunek był niezdarny. Jednak, by opanować nową umiejętność lub
rozwinąć się w jakiejkolwiek dziedzinie, musisz być gotów próbować i ćwiczyć, wiedząc, że możesz
wyglądać głupio, a czasem tak też się czuć.

DOWIEDZ SIĘ, JAKĄ CENĘ MUSISZ ZAPŁACIĆ

Oczywiście, jeśli nie wiesz, jaka jest cena twojego marzenia, nie możesz postanowić, że ją zapłacisz.
Niekiedy pierwszą rzeczą, jaką trzeba zrobić, jest rozpoznać kroki, jakie trzeba będzie podjąć na
drodze ku upragnionemu celowi.
Na przykład, wielu ludzi – być może i ty – mówi, że chce posiadać jacht. Ale czy kiedykolwiek
dowiadywałeś się, ile pieniędzy musiałbyś zebrać, by go kupić… albo ile kosztuje wodowanie jachtu
w twojej miejscowej przystani… lub ile musiałbyś zapłacić za jego miesięczne utrzymanie, paliwo,
ubezpieczenie i licencję? Spróbuj dowiedzieć się, jakie koszty musieli ponieść inni, by zrealizować
marzenia podobne do twoich. Możesz też zrobić listę kilku osób, które osiągnęły już to, co jest
i twoim celem, i spróbować porozmawiać z nimi na temat wyrzeczeń i poświęceń, jakich musieli po
drodze dokonać.
Być może odkryjesz, że niektóre koszty są wyższe od tych, które jesteś gotów ponieść. Być może
nie będziesz chciał ryzykować swojego zdrowia, relacji osobistych lub oszczędności całego życia,
by osiągnąć dany cel. Zważ wszystkie czynniki. Tamta wymarzona praca może nie być warta ceny
twojego małżeństwa, dzieci, czy braku równowagi w życiu. Tylko ty decydujesz, co jest dla ciebie
dobre i jaką cenę właśnie ty jesteś skłonny zapłacić. Może być i tak, że to, czego pragniesz, na
dłuższą metę nie będzie dla ciebie korzystne. Lecz jeśli będzie, dowiedz się, co musisz zrobić, po
czym weź się do roboty.
dostawy, przedłużenie, kilka dni wolnego, czy też pomoc przy pracach domowych.

JAK PROSIĆ O TO, CZEGO CHCESZ

Istnieje konkretna metodologia proszenia i otrzymywania tego, czego w życiu chcesz czy
potrzebujesz, i wraz z Markiem Victorem Hansenem napisaliśmy książkę na ten temat. I choć
najlepiej by było, gdybyś ją przeczytał, poznając to zagadnienie w całej jego głębi (książka nosi tytuł
The Aladdin Factor), podam kilka wskazówek, byś miał niejakie pojęcie, o co chodzi:

1. Proś, jakbyś spodziewał się to otrzymać. Proś z pozytywnym nastawieniem. Proś z perspektywy,
jakbyś już otrzymał przedmiot swojej prośby, jakbyś miał to jak w banku. Proś, jakbyś spodziewał
się usłyszeć „tak”.

2. Przyjmij, że możesz. Nie zaczynaj z założeniem, że nie możesz tego mieć. Jeśli masz zamiar
czynić jakieś założenia, przyjmij, że możesz dostać ten awans. Przyjmij, że możesz dostać ten stolik
przy oknie. Przyjmij, że możesz to zwrócić bez paragonu. Przyjmij, że możesz otrzymać to
stypendium, że możesz dostać podwyżkę, że możesz zdobyć bilety w tak późnym terminie. Nigdy nie
zakładaj przeciwko sobie.

3. Zwróć się z prośbą do kogoś, kto może ci to dać. Zidentyfikuj odpowiednią osobę. „Do kogo
musiałbym się zwrócić, by zdobyć…?” „Kto jest upoważniony, by decydować o…?” „Co musiałoby
się stać, bym dostał…?”

4. Wyrażaj się jasno i konkretnie. Na moich seminariach często zadaję pytanie: „Kto chce więcej
pieniędzy?” Widzę las rąk, wybieram jedną osobę i wręczam jej dolara. Mówię: „Teraz masz więcej
pieniędzy. Zadowolony?”
Człowiek z reguły odpowiada: „Nie. To za mało”.
Daję mu zatem kilka ćwierćdolarówek i pytam: „Wystarczy?”
„Nie, chcę więcej”.
„Hmm, a dokładnie ile? Całymi dniami możemy bawić się w to «więcej» i nigdy nie dojść do tego,
ile naprawdę chcesz”
Wtedy pada konkretna cyfra, a ja wskazuję, jak ważne jest, by wyrażać się konkretnie. Niejasne
prośby przynoszą niejasne rezultaty. Twoje prośby muszą być konkretne. Jeśli chodzi o pieniądze,
musisz prosić o konkretną sumę.
Nie mów: Chcę podwyżki.
Powiedz: Chcę podwyżki o 500 dolarów miesięcznie.

Jeśli chodzi o termin, w jakim chcesz coś dostać, nie mów „w najbliższej przyszłości” lub „kiedy
będzie można”. Podaj konkretną datę i czas.
Nie mów: Chcę w ten weekend spędzić z tobą trochę czasu.
Powiedz: Chciałbym w sobotę wieczór pójść z tobą na kolację i do kina. Co ty na to?

Nie pozostawiaj miejsca na domysły także w kwestii zachowania. Powiedz, czego dokładnie
spodziewasz się po danej osobie.
W 2000 roku Sylvia Collins przyleciała do Santa Barbara aż z Australii, by wziąć udział w jednym
z moich tygodniowych seminariów, podczas którego dowiedziała się o potędze proszenia. Rok
później otrzymałem od niej list następującej treści:
Zboczyłam z mojej ścieżki kariery i obecnie zajmuję się sprzedażą nowych projektów budowlanych na Gold Coast, pracując dla
firmy o nazwie Gold Coast Property. Większość ludzi z mojego zespołu nie przekroczyła trzydziestki! Umiejętności, jakie posiadłam
dzięki pańskim seminariom, pomogły mi osiągnąć wspaniałe wyniki i być aktywnym członkiem najlepszego zespołu! Muszę się
z panem podzielić, jak poczucie własnej wartości i brak lęku przed proszeniem wpłynęły na nasze biuro.
Na niedawnym zebraniu personelu zapytano nas, co chcielibyśmy robić podczas naszego comiesięcznego dnia integracyjnego.
Zapytałam Michaela, naszego dyrektora naczelnego: „Jaki cel musielibyśmy osiągnąć, byś zabrał nas na tydzień na wyspę?”
Wszyscy siedzący przy stole nagle umilkli i spojrzeli na mnie; najwyraźniej zadanie takiego pytania leżało poza ich strefą komfortu
psychicznego. Michael rozejrzał się wokół, po czym popatrzył na mnie i powiedział: „Cóż, gdybyście wypracowali…(tu podał cel
finansowy), zabiorę cały zespół (a jest nas dziesięć osób) do Great Barrier Reef! (rafa koralowa)”
W następnym miesiącu osiągnęliśmy ustalony cel i pojechaliśmy na cztery dni na Wyspę Lady Elliott. Bilety lotnicze,
zakwaterowanie, wyżywienie i rozrywki – za to wszystko zapłaciła firma. Spędziliśmy niesamowite cztery dni – nurkowaliśmy,
paliliśmy ogniska na plaży, robiliśmy sobie wzajemnie żarty i świetnie się bawiliśmy!
Później Michael wyznaczył nam kolejny cel i obiecał, że jeśli go osiągniemy, zabierze nas na Fiji, i udało się, zrobiliśmy to już
w grudniu! I chociaż firma płaci za te wyjazdy, to Michael i tak jest o całe mile do przodu, zarabiając niezłe pieniądze na tym
niesamowitym wzroście sprzedaży!

PROSZĄC NIE MASZ NIC DO STRACENIA, MOŻESZ ZAŚ WIELE ZYSKAĆ

By osiągnąć sukces, musisz podejmować wielorakie ryzyko, w tym ryzyko odmowy. Oto e-mail,
który otrzymałem od Donny Hutcherson, uczestniczki zjazdu firmowego w Scottsdale w Arizonie, na
który zostałem zaproszony jako mówca:
Mój mąż Dale i ja słyszeliśmy pana podczas zjazdu w Walsworth, odbywającego się na początku stycznia. Mężowi szczególnie
spodobała się pańska myśl, że prosząc czy próbując, nie mamy nic do stracenia. Po wysłuchaniu pańskiego przemówienia, Dale
postanowił pójść za jednym ze swoich życiowych celów (i pragnieniem swojego serca) – postanowił zostać głównym trenerem
futbolu. Złożył podania w czterech różnych miejscach na moim obszarze sprzedaży i już następnego dnia otrzymał odpowiedź
z Serbing High School, która zachęciła go, by wypełnił formularz aplikacyjny online. Dale zrobił to natychmiast i prawie nie spał
tamtej nocy. Po kilku rozmowach został wybrany spośród 61 innych kandydatów. Właśnie dziś objął swoje wymarzone stanowisko
głównego trenera futbolu amerykańskiego w Serbing High School w Serbing na Florydzie.
Dziękuję za pańską wizję i zachętę.

A oto fragment innego e-maila, jaki otrzymałem od Donny zeszłego lata:

Obejmując pieczę nad drużyną, która w kolejnych sezonach miała za sobą zaledwie jedno zwycięstwo i aż dziewięć porażek (a
także znana była z tego, że łatwo się poddaje), Dale poprowadził ją ku sportowej chwale: jego drużyna cztery razy wywalczyła
zwycięstwo w trzech ostatnich minutach spotkania – rekord, zdobyła mistrzostwo powiatu i zaledwie trzeci playoff w 78-letniej
historii szkoły. Dale otrzymał też tytuł Powiatowego Trenera Roku oraz Sportowej Sensacji Roku. Lecz co najważniejsze, zmienił
życie wielu zawodników, członków personelu i studentów, z którymi pracował.

DASZ MI TROCHĘ PIENIĘDZY?

W 1997 roku 21-letni Chad Pregracke wyruszył w jednoosobową misję, której celem było
wysprzątanie rzeki Mississippi. Na początku miał do dyspozycji jedynie około siedmiometrowej
długości łódź oraz własne ręce. Od tamtego czasu wy sprzątał już ponad 1000 mil (1600 km)
Mississippi oraz kolejne 435 mil (670 km) rzeki Illinois, usuwając z ich brzegów ponad milion ton
śmieci. Korzystając z mocy proszenia, zebrał ponad 2,5 miliona dolarów dotacji oraz zwerbował
ponad 4000 ludzi chętnych do pomocy w swojej krucjacie.
 Gdy Chad zdał sobie sprawę, że będzie potrzebować więcej łodzi, ciężarówek i wyposażenia,
zwrócił się o pomoc do stanowych i lokalnych jednostek administracyjnych, lecz żadna z nich mu jej
nie udzieliła. Nie zniechęcony, wziął książkę telefoniczną, otworzył na stronach biznesowych
i zatelefonował do Alcoa – „bo zaczynało się na A”.
Uzbrojony jedynie w żarliwe oddanie swojemu marzeniu, Chad zapytał, czy może rozmawiać
z „osobą z samej góry”. Ostatecznie Alcoa dała mu 8400 dolarów. Dzwonił do kolejnych firma na
„A”, aż doszedł do Anheuser-Busch. Jak donosi magazyn „Smithsonian”, Mary Alice Ramirez,
dyrektor do spraw środowiskowych w Anheuser-Busch tak oto zapamiętała swoją pierwszą
rozmowę z Chadem:
„Da mi pani trochę pieniędzy?” – zapytał Chad.
„Kim pan jest?” – zapytała w odpowiedzi Ramirez.
„Chcę się pozbyć śmieci z rzeki Mississippi” – powiedział Chad.
„Czy może mi pan pokazać ofertę?”
„Ofertę? Jaką ofertę?” – odparł Chad.
Ramirez zaprosiła Chada na spotkanie i dała mu czek na 25 000 dolarów na rozwój jego Projektu
Upiększenia i Odnowy Rzeki Mississippi.23
Ważniejszym od wiedzy Chada na temat zbierania funduszy było jego czyste pragnienie zrobienia
czegoś dla środowiska, niezachwiany entuzjazm i pełne oddanie swojemu przedsięwzięciu – a także
jego gotowość proszenia.
Ostatecznie, wszystko, czego Chad potrzebował, otrzymał dzięki swoim prośbom. Miał teraz
zarząd, złożony z prawników, księgowych i urzędników korporacyjnych. Miał kilku pełnoetatowych
pracowników obsługi oraz tysiące wolontariuszy.
Realizując swój cel, nie tylko posprzątał całe mile brzegów Mississippi, Illinois, Anacostii,
Potomaku, Missouri, Ohio i Rock River – usuwając ponad milion ton śmieci – ale także zwrócił
powszechną uwagę na kwestię zdrowia i piękno tych rzek oraz kwestię odpowiedzialności, jaką
ponoszą wszyscy mieszkańcy stanów za utrzymanie tych wód w czystości.24

ZACZNIJ PROSIĆ JUŻ DZIŚ

Przerwij na chwilę lekturę i zrób listę rzeczy, o które dotąd nie poprosiłeś, a które chciałbyś, by
miały miejsce w twoim domu, szkole lub w pracy. Obok każdej z tych rzeczy napisz, w jaki sposób
sam siebie powstrzymujesz od poproszenia o nią. Czego się boisz? Następnie napisz, jaką cenę
płacisz za to, że o nią nie prosisz, i w końcu, co byś zyskał, gdybyś poprosił.
Zastanów się i zapisz, o co musiałbyś poprosić w każdej z siedmiu kategorii celów, jakie opisałem
w Zasadzie 3 (Zdecyduj, czego chcesz): finanse, kariera zawodowa, zabawa i rekreacja, zdrowie,
relacje, osobiste projekty i hobby oraz wkład w szerszą społeczność. Na twojej liście mogą się
znaleźć prośby o: podwyżkę, pożyczkę, kapitał na rozpoczęcie działalności gospodarczej, opinię na
temat twojego działania, konsultację, poparcie, przerwę w pracy, by przejść dodatkowe szkolenia,
opiekę nad dziećmi, masaż, przytulenie, czy też pomoc przy projekcie, do którego się zgłosiłeś.
 Prawda jest taka, że prosząc i starając się o coś, nigdy nie masz nic do stracenia; a ponieważ
zawsze możesz coś zyskać, nie wahaj się i proś, gdy tylko zajdzie taka potrzeba.

REGUŁA WYTRWAŁOŚCI

Zawsze, gdy kogoś o coś prosisz, pamiętaj o regule: „Jeden się zgodzi, drugi odrzuci; i co z tego –
ktoś na pewno na mnie czeka”. Jeden będzie na tak, inny będzie na nie. I co z tego! Gdzieś jest ktoś,
kto czeka na ciebie i twoje pomysły. To jak w grze liczbowej. Prosisz dotąd, aż pada odpowiedź
pozytywna. Twoje „tak” z pewnością gdzieś tam na ciebie czeka. Jak lubi mawiać mój partner
w interesach, Mark Victor Hansen, „to, czego chcesz, chce i ciebie”. Po prostu trwaj tak długo, aż
w końcu dostaniesz swoje upragnione „tak”.

81 RAZY NIE, 9 RAZY TAK

Jedno z moich seminariów, „Self-Esteem and Peak Performance” („Samoocena i szczytowe

osiągnięcia”), tak dramatycznie odmieniło życie pewnej kobiety, że postanowiła sama szukać
chętnych do wzięcia udziału w kolejnym seminarium, jakie zaplanowałem w St. Louis. Zobowiązała
się, że przez miesiąc każdego wieczora będzie rozmawiać z trzema osobami. Wiele z jej rozmów
telefonicznych ciągnęło się w nieskończoność, gdyż ludzie zadawali jej tysiące pytań. W sumie
zatelefonowała do 90 osób. Pierwsze 81 osób nie zdecydowało się na wzięcie udziału
w seminarium. Jedynie ostatnie 9 zapisało się na listę uczestników. Osiągnęła zatem 10%-tową
skuteczność – całkiem przyzwoicie, jak na telefoniczne szukanie chętnych; zwróć jednak uwagę, że
wszystkie 9 odpowiedzi na „tak” uzyskała dopiero na samym końcu. A co, gdyby już po 50
rozmowach poddała się i powiedziała: „Nic z tego. Nie warto się trudzić. Nikt się nie zapisuje”. Ale
ponieważ gorąco pragnęła, by inni również przeżyli to niezwykłe doświadczenie, które zmieniło całe
jej życie, nie ustawała w obliczu tak wielu odmów, wiedząc, że rzeczywiście jest to jak gra
liczbowa. Jej zaangażowanie się opłaciło – gdyby nie ona, 9 osób nie miałoby szansy na odmianę
swojego życia.
Jeśli jesteś zaangażowany w sprawę, która bardzo głęboko leży ci na sercu, ucz się na swoich
doświadczeniach i nie zmieniaj kursu, a w końcu dotrzesz do celu i ujrzysz pożądane przez siebie
rezultaty.

Nigdy nie rezygnuj ze swoich marzeń…. Najważniejsza jest wytrwałość.

Jeśli nie masz pragnienia i wiary w siebie, by nie ustawać, gdy inni mówią ci, byś zrezygnował, to
nigdy ci się nie uda.

TAWNI O’DELL
autorka Back Roads, książki wybranej przez Oprah Book Club

PO PROSTU POWIEDZ: „NASTĘPNY”!

Przywyknij do myśli, że na drodze do swojego upragnionego celu usłyszysz wiele głosów na „nie”.
Sekretem sukcesu jest to, by się nie poddawać. Gdy ktoś mówi „nie”, ty na to: „Następny!” Próbuj
dalej. Gdy pułkownik Harlan Sanders pukał do różnych drzwi z szybkowarem pod pachą i swoim
specjalnym przepisem na pieczonego kurczaka, otrzymał ponad 300 odpowiedzi na „nie”, zanim
znalazł kogoś, kto uwierzył w jego marzenie. A ponieważ ponad 300 razy nie godził się z odmową,
mamy dziś 11 000 restauracji KFC w 80 krajach na całym świecie.
Jeśli jedna osoba mówi ci „nie”, idź do kogoś innego. Pamiętaj, na świecie jest ponad 5
miliardów ludzi! Ktoś, gdzieś, kiedyś w końcu powie „tak”. Nie ulegaj lękowi czy zniechęceniu.
Zwróć się do kolejnej osoby. To gra liczbowa. Ktoś czeka, by powiedzieć „tak”.

BALSAM DLA DUSZY

Jesienią 1991 roku, Mark Victor Hansen i ja rozpoczęliśmy proces szukania wydawcy dla naszej
pierwszej książki z serii Balsam dla duszy. Wraz z naszym agentem literackim, Jeffem Hermanem,
polecieliśmy do Nowego Jorku, gdzie spotkaliśmy się z wszystkimi poważniejszymi wydawcami,
którzy zechcieli poświęcić nam czas. Żaden z nich nie był zainteresowany. „Zbiory krótkich
opowiadań nie cieszą się powodzeniem”; „Nie ma popytu na opowiadania”; „Tytuł nie chwyci”.
Potem dostaliśmy kolejne 20 odpowiedzi odmownych od wydawnictw, do których wysłaliśmy nasz
maszynopis. Po odrzuceniu przez ponad 30 wydawnictw, nasz agent oddał nam naszą książkę ze
słowami: „Przykro mi, nie mogę tego dla was sprzedać”. Co my na to? „Następny!” Wiedzieliśmy, że
musimy działać nieszablonowo. Po tygodniach intensywnego zastanawiania się w końcu wpadliśmy
na pomysł, sądząc, że powinien zadziałać. Stworzyliśmy formularz, który stanowił obietnicę zakupu
książki, gdy ta ukaże się w księgarniach. Na formularzu znajdowało się miejsce na nazwisko i adres
danej osoby oraz liczbę egzemplarzy, jaką zobowiązuje się kupić.
Przez kilka miesięcy rozdawaliśmy te formularze na naszych seminariach i przemówieniach,
prosząc ludzi, by je wypełnili, jeśli gotowi są kupić naszą książkę, gdy ta ukaże się w druku. W sumie
nasi słuchacze wyrazili chęć zakupu 20 000 egzemplarzy.
Kolejnej wiosny Mark i ja braliśmy udział w zjeździe Amerykańskiego Stowarzyszenia Księgarzy,
odbywającym się w Anaheim w Kalifornii. Chodziliśmy od stoiska do stoiska i rozmawialiśmy
z każdym wydawcą, który chciał nas wysłuchać. Lecz nawet z wypełnionymi formularzami,
stanowiącymi dowód na istnienie rynku na naszą książkę, wciąż słyszeliśmy tylko „nie” i „nie”.
Mimo to, uparcie powtarzaliśmy: „Następny!” Pod koniec drugiego, bardzo długiego dnia,
wręczyliśmy kopię pierwszych 30 opowiadań z naszej książki Peterowi Vegso i Gary’emu
Seidlerowi, współprezesom Health Communications, Inc., walczącemu o pozycję wydawnictwu,
specjalizującemu się w książkach o tematyce zdrowotnej. Panowie Vegso i Seidler zgodzili się wziąć
nasz tekst i go przejrzeć. Kilka dni później Gary Seidler zabrał manuskrypt na plażę i przeczytał.
Opowiadania przypadły mu do gustu i postanowił dać nam szansę. Nasz upór się opłacił! Po ponad
130 odmowach, nasz pierwszy zbiór opowiadań sprzedał się w 8 milionach egzemplarzy, otwierając
serię 80 bestsellerów, które zostały przetłumaczone na 39 języków.
A tamte formularze? Gdy nasza książka w końcu ukazała się w druku, do każdego z nich
przypięliśmy zawiadomienie ojej wydaniu, wysłaliśmy pod widniejący na nim adres i czekaliśmy na
czek. Niemal każdy, kto zobowiązał się do zakupu, dotrzymał złożonej obietnicy. Pewien
przedsiębiorca z Kanady kupił aż 1700 egzemplarzy, by rozdawać je swoim klientom.
 Ta ksiażka, która właśnie wróciła do ciebie od kolejnego wydawcy, to cenna paczka. Nie uważaj
jej za odrzuconą.
Myśl o niej jako o zaadresowanej „do wydawcy, który doceni moją pracę” i jako o zwrocie ze
stemplem „nieprawidłowy adres”.
Próbuj dalej, aż znajdziesz adres prawidłowy.

BARBARA KINGSOLVER
autorka bestsellera The Poisonwood Bible

155 ODMÓW NIE ZDOŁAŁO GO POWSTRZYMAĆ

Gdy 19-letni Rick Little chciał zapoczątkować pewien program w szkołach średnich, który uczyłby
nastolatki, jak radzić sobie ze swoimi uczuciami, rozwiązywać konflikty, jak precyzować swoje
życiowe cele oraz rozwijać umiejętności porozumiewania się i wartości, które pomogłyby im wieść
bardziej skuteczne i spełnione życie, napisał ofertę, którą rozesłał do 155 fundacji. Przez większą
cześć roku spał na tylnym siedzeniu swojego samochodu i żywił się krakersami z masłem
orzechowym. Ale nigdy nie porzucił swojego marzenia. W końcu Fundacja Kellogga dała mu
130 000 dolarów. (To prawie 1000 za każde „nie”, jakie usłyszał.) Od tamtej chwili, Rick i jego
zespół zebrali ponad 100 milionów dolarów na wdrożenie programu Quest w ponad 30 000 szkół na
całym świecie. Trzy miliony dzieciaków rocznie jest uczone ważnych umiejętności życiowych tylko
dzięki temu, że pewien 19-latek nie godził się na kolejne odmowy i uporczywie ponawiał prośby, aż
usłyszał „tak”.
W 1989 roku Rick otrzymał dotację w wysokości 65 milionów dolarów, drugą największą dotację
w historii Stanów Zjednoczonych, na założenie International Youth Foundation. A co, gdyby
zrezygnował po setnej odmowie, myśląc: Cóż, widocznie nie zostało mi to przeznaczone? Jakaż by
to była wielka strata dla świata i dla wyższego celu w życiu Ricka.

ZAPUKAŁ DO 12 500 DRZWI

Dla mnie odmowa to jakby ktoś zatrąbił mi prosto do ucha, by mnie obudzić i skłonić do
działania, a nie powód do tego, by się wycofać.

SYLVESTER STALLONE
aktor, pisarz i reżyser

Gdy młody dr Ignatius Piazza był kręgarzem tuż po studiach, postanowił, że otworzy działalność na
obszarze Monterey Bay w Kalifornii. Gdy zwrócił się o pomoc do lokalnego stowarzyszenia
kręgarzy, poradzono mu, by swoją praktykę otworzył gdzie indziej. Usłyszał, że w Monterey Bay nie
odniesie sukcesu, gdyż działa tu już zbyt wielu kręgarzy. Nie zniechęcony, Piazza zaczął stosować
zasadę „Następny!” Miesiącami od rana do zachodu słońca chodził od drzwi do drzwi. Po
przedstawieniu się jako nowy, miejscowy lekarz, zadawał kilka pytań:
„Gdzie powinienem otworzyć mój gabinet?”
„W jakich gazetach powinienem się ogłosić, by dotrzeć do państwa sąsiadów?” „Czy powinienem
 zasugerowali, by młodzi Googlersi nadal pracowali nad swoim projekcikiem i wrócili, gdy
dorosną. W ciągu następnych pięciu lat rynek Google osiągnął szacunkową wartość 20
miliardów dolarów. Gdy firma weszła na giełdę, zarobiła 1,67 miliarda dolarów.

W USA nie da się sprzedać opowieści ze zwierzętami w rolach głównych.

fragment odmowy wydawniczej dla Folwarku zwierzęcego George’a Orwella

Rekordową, oszałamiającą liczbę odmów wydawniczych prawdopodobnie otrzymał John Creasey.

Ten popularny, brytyjski autor powieści z dreszczykiem spotkał się aż z 743 odmowami, zanim
sprzedał swoją pierwszą książkę! Nieczuły na odrzucenie, w ciągu kolejnych 40 lat wydał 562
powieści pod 28 pseudonimami! Jeśli John Creasey może znieść 743 odmowy na swojej drodze do
sukcesu, to i ty możesz.
spotkasz.

KURS PRAWIDŁOWY, KURS NIEPRAWIDŁOWY

Jest wiele sposobów odpowiedzi na reakcję zwrotną – niektóre z tych sposobów działają
(przybliżają cię ku celom, jakie sobie wytyczyłeś), inne nie działają (nie zmieniają twojego
położenia lub wręcz oddalają cię od celów).
Gdy prowadzę szkolenia z zasad sukcesu, ilustruję tę kwestię, prosząc kogoś na ochotnika, by
stanął po przeciwległej stronie pomieszczenia. Ochotnik reprezentuje cel, jaki chcę osiągnąć. Moim
zadaniem jest przejść przez pomieszczenie, pokonując dzielący nas dystans. Gdy to zrobię, osiągnę
mój cel.
Polecam ochotnikowi, by udawał maszynę do nieustannej reakcji zwrotnej. Za każdym razem, gdy
wykonuję krok, mówi: „Kurs prawidłowy”. Gdy po kilku krokach celowo zmieniam kierunek, mówi:
„Kurs nieprawidłowy”. Wtedy natychmiast nanoszę poprawki. Za chwilę znów zbaczam z drogi, po
czym, w odpowiedzi na reakcję negatywną, ponownie dokonuję odpowiedniej korekty. Poruszając
się zygzakiem w końcu docieram do celu… po czym dziękuję ochotnikowi za pomoc.
Pytam słuchaczy, co ochotnik mówił częściej: „kurs prawidłowy”, czy „kurs nieprawidłowy”.
Odpowiadają, że „kurs nieprawidłowy”. I oto ciekawa rzecz. Częściej zbaczałem z kursu, niż nie
zbaczałem, a mimo to dotarłem od celu… bo wciąż szedłem do przodu i nieustannie dokonywałem
niezbędnych poprawek w odpowiedzi na reakcję zwrotną. Tak samo jest i w życiu. Wystarczy, że
zaczniemy działać i będziemy odpowiadać na reakcję zwrotną. Jeśli będziemy to robić dość pilnie
i dość długo, w końcu osiągniemy nasze cele i zrealizujemy marzenia.

SPOSOBY ODPOWIEDZI NA REAKCJĘ ZWROTNĄ, KTÓRE NIE DZIAŁAJĄ

Jest wiele sposobów odpowiedzi na reakcję zwrotną, jednak niektóre z nich po prostu nie działają:

1. Załamanie się i rezygnacja. Załóżmy, że ponownie wykonuję powyższe ćwiczenie. Lecz tym
razem, gdy celowo zbaczam z kursu, a ochotnik wciąż powtarza: „kurs nieprawidłowy”, „kurs
nieprawidłowy”, załamuję się i krzyczę: „Już dłużej nie mogę! Życie jest zbyt ciężkie. Nie zniosę
całej tej krytyki. Rezygnuję!”
Ile razy ty lub ktoś z twojego otoczenia spotkał się z negatywną reakcją zwrotną i po prostu się pod
nią załamał? Taka odpowiedź nie prowadzi do niczego dobrego; wciąż tkwisz w miejscu.
Być może przed załamaniem uchroni cię myśl, że negatywna reakcja zwrotna to po prostu rodzaj
informacji. Pomyśl o niej nie jako o krytyce, lecz jako o wskazówkach korygujących. Jako
o automatycznym systemie naprowadzania, jaki instaluje się w samolotach. Taki system nieustannie
wskazuje, czy samolot nie wzniósł się za wysoko, czy za bardzo nie obniżył lotu, czy za bardzo nie
skręcił w prawo lub w lewo. W odpowiedzi na te informacje maszyna koryguje swój kierunek. Nie
zaczyna nagle wariować i nie załamuje się z powodu nieustającego napływu danych zwrotnych.
Przestań traktować reakcje zwrotne tak bardzo osobiście, przestań brać je tak bardzo do siebie. To
nic innego, jak informacje, których zadaniem jest pomóc ci korygować twoje działania i znacznie
przyspieszyć twoją podróż do celu.
2. Złoszczenie się na źródło reakcji zwrotnej. Wróćmy do naszego ćwiczenia. Ponownie zaczynam
iść w kierunku drugiego końca pomieszczenia, celowo zbaczając z kursu i raz za razem słysząc:
„Kurs nieprawidłowy”. Tym razem biorę się pod bok, wysuwam brodę i wskazując palcem, krzyczę:
„Ty! Ciągle tylko mnie krytykujesz! Tyle w tobie negatywizmu. Kiedy w końcu powiesz coś
pozytywnego?”
Zastanów się. Ile razy zareagowałeś gniewem i wrogością wobec kogoś, kto wyraził
konstruktywną opinię na temat twojego postępowania? W ten sposób tylko odtrącasz tę osobę
i reakcję zwrotną, którą za jej pośrednictwem otrzymujesz.

3. Ignorowanie reakcji zwrotnej. Po raz trzeci powróćmy do naszego ćwiczenia. Wyobraź sobie, że
zatykam uszy i uporczywie idę w niewłaściwym kierunku. Ochotnik powtarza: „Kurs nieprawidłowy,
kurs nieprawidłowy!”, ale ja nic nie słyszę, bo mam zatkane uszy.
Niesłuchanie bądź ignorowanie reakcji zwrotnej to kolejna odpowiedź, która nie działa. Wszyscy
znamy ludzi, dla których liczy się tylko ich własna opinia. Po prostu nie interesuje ich to, co myślą
inni. Nie chcą słyszeć niczego, co ktoś ma im do powiedzenia. Smutne jest to, że reakcja zwrotna
mogłaby znacząco odmienić ich życie, gdyby tylko zechcieli posłuchać.

A zatem, gdy spotykasz się z reakcją zwrotną na swoje postępowanie, są trzy możliwe sposoby
odpowiedzi, które nie działają: (1) płacz, rozpaczanie, załamywanie się i rezygnacja; (2) złoszczenie
się na źródło reakcji zwrotnej; (3) nie słuchanie lub ignorowanie tej reakcji.
Rozpaczanie jest kompletnie nieskuteczne. Może tymczasowo złagodzić emocje, jakie w tobie
wezbrały, ale ostatecznie oznacza dla ciebie koniec gry. Taka odpowiedź donikąd nie prowadzi,
a wręcz odbiera ci siły, unieruchamia. Niezbyt dobra strategia sukcesu! Załamywanie się i rezygnacja
także nie działają. Mogą sprawić, że poczujesz się bezpieczniej i mogą zatrzymać napływ
„negatywnych” informacji zwrotnych, ale ostatecznie nie przyniosą nic dobrego! Nie wygrasz, jeśli
zabraknie cię na boisku!
Złoszczenie się na autora cennej opinii dotyczącej twojego działania jest tak samo nieskuteczne.
Jedynie sprawi, że dana osoba odpowie podobnie agresywnie lub po prostu odejdzie. Jaka z tego
korzyść? Być może na jakiś czas poczujesz się lepiej, ale na pewno nie zbliżysz się do celu.
Trzeciego dnia seminarium dla zaawansowanych, gdy cała grupa już całkiem nieźle się zna, proszę
wszystkich (około 40 osób), by wstali i jak największej liczbie osób zadali następujące pytanie: „Co
według ciebie robię, co mnie wyhamowuje i ogranicza?” Po trzydziestu minutach wszyscy wracają
na swoje miejsca i dzielą się tym, co usłyszeli. Ktoś mógłby pomyśleć, że trudno jest przez pół
godziny wysłuchiwać niepochlebnych opinii na swój temat. Być może, jednak te informacje są tak
cenne, że ludzie są wręcz wdzięczni za możliwość wykonania tego ćwiczenia, gdyż dzięki niemu
mogą uświadomić sobie własne, ograniczające zachowania oraz zastąpić je zachowaniami
prowadzącymi do sukcesu. Następnie każdy ustala plan, jak przekształcić te niewłaściwe
zachowania.
Pamiętaj, reakcja zwrotna to po prostu informacje. Nie bierz tego do siebie. Ciesz się, że masz
możliwość wysłuchania czyjejś opinii na temat swojego działania, po czym wykorzystaj to, co
usłyszałeś. A oto najbardziej inteligentna i produktywna odpowiedź na reakcję zwrotną: „Dziękuję za
opinię. Dziękuję, że nie jesteś obojętny i zechciałeś powiedzieć, jak to wszystko widzisz i co o tym
sądzisz. Doceniam twoje zaangażowanie”.
 PROŚ O OPINIĘ

Większość ludzi nie będzie nie pytana wyrażać swojej opinii na temat twojego postępowania.
Podobnie jak ty, oni również nie czują się najlepiej na myśl o ewentualnej konfrontacji. Nie chcą
ranić twoich uczuć. Boją się twojej reakcji. Podejrzewają, że może ci się nie spodobać to, co
usłyszysz, i wolą nie ryzykować. Zatem, by otrzymać szczerą i otwartą opinię na swój temat, musisz
o nią poprosić… i sprawić, by dana osoba czuła się bezpiecznie, mówiąc, co myśli. Innymi słowy,
nie strzelaj do posłańca.
Zasadnicze pytanie, jakie możemy zadać naszym najbliższym, przyjaciołom i współpracownikom,
brzmi: „Co według ciebie robię, co mnie wyhamowuje i ogranicza?” Możesz pomyśleć, że trudno ci
będzie wysłuchać ich odpowiedzi, lecz większość ludzi uważa tego typu informacje za tak cenne, że
ostatecznie są wdzięczni, że mogli je poznać. Wiedząc już, jak widzi ich otoczenie, mogą opracować
plan działania, którego celem jest wyzbycie się tych niewłaściwych, ograniczających zachowań
i zastąpienie ich zachowaniami bardziej efektywnymi i produktywnymi.

BYĆ MOŻE NAJCENNIEJSZE PYTANIE TWOJEGO ŻYCIA

W latach 80. pewien bogaty biznesmen zadał mi pytanie, które radykalnie odmieniło jakość mojego
życia. Gdyby jedyną rzeczą, jaką wyniósłbyś z lektury tej książki, było ciągłe wracanie do tego
pytania w swoim życiu osobistym i zawodowym, to czas i pieniądze, jakie w tę książkę
zainwestowałeś, nie poszłyby na marne. A zatem, jak brzmi to magiczne pytanie, dzięki któremu
możesz podnieść jakość każdej swojej relacji, każdego produktu, jaki tworzysz, każdej usługi, jaką
dostarczasz, każdego spotkania i każdego szkolenia, jakie prowadzisz, oraz każdej transakcji,
w jakiej uczestniczysz? Oto i ono:
W skali od 1 do 10, jak byś ocenił jakość naszej relacji (usługi/produktu) w ostatnim tygodniu (dwóch
tygodniach/miesiącu/kwartale/semestrze/sezonie)?

A oto kilka odmian tego samego pytania, które pomagały mi w ciągu minionych lat:
W skali od 1 do 10, jak oceniłbyś spotkanie, które właśnie odbyliśmy? Jak oceniłbyś mnie jako menedżera? Jako rodzica? Jako
nauczyciela? Jak oceniłbyś te zajęcia? Ten posiłek? Moje zdolności kucharskie? Nasze życie seksualne? Ten kontrakt? Tę książkę?

Każda odpowiedź poniżej 10 wymaga kolejnego pytania:

Co musiałoby zaistnieć, żeby było 10?

Oto, skąd pochodzą cenne informacje. Nie wystarczy tylko wiedzieć, że ktoś jest niezadowolony.
Dowiedz się ze szczegółami, co by tę osobę zadowoliło, a zdobędziesz wszelkie potrzebne
informacje, by stworzyć doskonały produkt, usługę, czy relację.
Niech zadawanie tych dwóch pytań stanie się twoim nawykiem, którym będziesz kończyć każdy
projekt, spotkanie, lekcję, szkolenie, konsultację i każde nowe przedsięwzięcie.

NIECH BĘDZIE TO TWOIM COTYGODNIOWYM RYTUAŁEM

Co tydzień, w niedzielę wieczór zadaję żonie te dwa pytania. Oto typowy scenariusz:
 „Jak oceniłabyś jakość naszej relacji w minionym tygodniu?”
„Osiem”.
„Co musiałoby zaistnieć, żeby było dziesięć?”
„Kładź dzieci spać o należytej porze i żebym nie musiała ci o tym przypominać. Wracaj na czas na
kolację albo dzwoń, gdybyś miał się spóźnić. Nie cierpię siedzieć i zastanawiać się, co się stało. Nie
przerywaj mi, kiedy opowiadam dowcip i nie próbuj opowiedzieć go za mnie, bo wydaje ci się, że ty
zrobisz to lepiej. Wkładaj brudne rzeczy do kosza na bieliznę, zamiast układać z nich stosik na
podłodze”.
To samo pytanie zadaję też moim asystentom w każdy piątek po południu. Oto odpowiedź, jaką
otrzymałem któregoś razu od Debory, niedługo po jej zatrudnieniu:
„Sześć”.
„Rany julek! A co musiałoby się zmienić, by było dziesięć?”
„W tym tygodniu mieliśmy się spotkać, by przyjrzeć się mojej kwartalnej ocenie, ale sprawa
została zepchnięta na bok z powodu innych kwestii. Czuję się przez to mało ważna i mam wrażenie,
że nie dba pan o mnie tak, jak o innych swoich pracowników. Jest wiele rzeczy, o których chciałabym
z panem porozmawiać, a czuję się naprawdę pomijana i lekceważona. Kolejna sprawa – wydaje mi
się, że za mało się pan mną posługuje. Zleca mi pan tylko jakieś drobnostki, same proste rzeczy. Chcę
większej odpowiedzialności. Chcę, żeby bardziej mi pan ufał w ważnych sprawach. Potrzebuję
większych wyzwań. Bo to, co teraz robię, jest po prostu nudne. Więcej wyzwań albo długo tu nie
wytrzymam”.
Nie było mi łatwo tego wysłuchać, ale to wszystko była prawda i ostatecznie wynikły z tego dwie
wspaniałe rzeczy. Zacząłem zlecać Deborze więcej „ważnych spraw”, przez co odciążyłem samego
siebie, zyskując więcej wolnego czasu, i druga rzecz, miałem teraz szczęśliwszą asystentkę, która
lepiej służyła mnie i całej firmie.

BĄDŹ SKŁONNY ZAPYTAĆ

Większość ludzi nie pali się do proszenia o opinię korygującą z obawy przed tym, co mogliby
usłyszeć. Nie ma się czego bać. Prawda jest prawdą. Lepiej ją znać, niż pozostawać w błogiej
nieświadomości. Bo gdy już znasz prawdę, możesz coś z nią zrobić. Nie naprawisz czegoś, o czym
nie wiesz, że jest zepsute. Nie ulepszysz swojego życia, swoich relacji, działania, czy wyników, nie
otrzymując reakcji zwrotnej.
A wiesz, co jest najgorsze w takiej postawie unikania? Najgorsze jest to, że jesteś jedynym, który
nie wie, o co chodzi. Inni prawdopodobnie powiedzieli już swoim współmałżonkom, przyjaciołom,
rodzicom, swoim wspólnikom i innym potencjalnym klientom, z czego są niezadowoleni. Jak już
wiemy z Zasady 1 (Weź 100% odpowiedzialności za swoje życie), większość ludzi woli raczej
narzekać, niż podjąć jakieś konstruktywne kroki, by rozwiązać swoje problemy. Sęk w tym, że
narzekają niewłaściwym osobom. Powinni powiedzieć tobie, ale nie chcą tego zrobić z obawy przed
twoją reakcją. Skutek tego jest taki, że ukrywają przed tobą właśnie to, co powinieneś wiedzieć, by
ulepszyć waszą relację, by udoskonalić swój produkt, usługę, nauczanie, czy swoje podejście do
dzieci. By temu zaradzić, musisz zrobić dwie rzeczy.
Po pierwsze, musisz celowo i aktywnie zabiegać o opinię na swój temat. Pytaj swojego partnera,
swoich przyjaciół, kolegów z pracy, swojego szefa, swoich pracowników, klientów, rodziców,
nauczycieli, studentów i trenerów. Rób to często. Niech prośba o opinię korygującą stanie się twoim
nawykiem. „Co mogę/możemy zrobić, by to poprawić? Co musiałoby zaistnieć, byś dał mi dziesięć?”
Po drugie, bądź wdzięczny za czyjąś opinię. Nie przyjmuj postawy obronnej. Powiedz: „Dziękuję,
że mi to powiedziałeś!” Jeśli będziesz naprawdę wdzięczny, ludzie zaczną postrzegać cię jako tego,
który jest otwarty na opinie. Pamiętaj, reakcje zwrotne to dar, który pomaga ci działać bardziej
skutecznie.
Bądź wdzięczny za ten dar.
Nie chowaj głowy w piasek, tylko pytaj, pytaj, pytaj! Potem zastanów się nad tym, co usłyszałeś,
i zrób z tego użytek. Podejmij wszelkie konieczne kroki, by ulepszyć daną sytuację – łącznie ze
zmianą własnego zachowania.
Kilka lat temu nasza firma zrezygnowała z dotychczasowych usług drukarskich, gdyż inna firma
zaproponowała nam lepsze usługi po niższej cenie. Jakieś cztery miesiące później otrzymałem telefon
od naszego poprzedniego usługodawcy: „Zauważyliśmy, że ostatnio nie korzystacie z naszych usług
drukarskich. Co musiałoby zaistnieć, byście znów nawiązali z nami współpracę?”
Odparłem: „Niższe ceny, wywiązywanie się z terminów oraz dostawa i odbiór. Jeśli
zagwarantujecie nam te trzy rzeczy, damy wam do druku niewielką część i ponownie wypróbujemy
wasze usługi”. Ostatecznie tamta firma odzyskała większość naszych zleceń, gdyż miała
najkorzystniejsze ceny, zagwarantowała dostawę i odbiór, pilnowała terminów i zapewniała niezłą
jakość usług. Ponieważ usługodawca zadał mi pytanie: „Co musiałoby zaistnieć…”, otrzymał
informacje, jakich potrzebował, by odnowić naszą współpracę.

WYSTARCZYŁY TRZY MIESIĄCE, A „WYPYTAŁA” SWOJĄ DROGĘ DO SUKCESU

Jedną z najbardziej popularnych książek o odchudzaniu, jakie kiedykolwiek ukazały się na rynku, była
książka Thin Thighs in 30 Days. Jednak najciekawsze jest w niej to, że powstała całkowicie na
drodze zbierania opinii. Autorka, Wendy Stehling, pracowała w agencji reklamowej, ale nie
cierpiała tamtego miejsca. Chciała założyć swoją własną agencję, lecz nie miała pieniędzy na
rozruch. Wiedziała, że potrzebuje około 100 000 dolarów, dlatego zaczęła pytać: „Jaki jest
najszybszy sposób na zebranie 100 000?”
Wydaj książkę, usłyszała.
Pomyślała, że gdyby napisała książkę, która sprzedałaby się w ilości 100 000 egzemplarzy w ciągu
90 dni – przynosząc jej jeden dolar dochodu od sztuki – miałaby swoje 100 000 dolarów. Ale jaka
książka wzbudziłaby zainteresowanie aż 100 000 czytelników? „Jakie książki sprzedają się u nas
najlepiej?” – zapytała.
Książki o odchudzaniu, usłyszała.
„Dobrze, ale o czym mam napisać, żeby wyróżnić się na rynku?”
Zapytaj inne kobiety, usłyszała.
Poszła zatem na miasto izaczęła pytać: „Gdybyś mogła odchudzić tylko jedną część swojego ciała,
co by to było?” Przytłaczająca liczba odpowiedzi brzmiała: „Uda”.
„Kiedy chciałabyś je odchudzić?” – pytała dalej.
Gdzieś koło kwietnia, maja, gdy zaczyna się sezon kostiumów kąpielowych, usłyszała.
Co zatem zrobiła? Napisała książkę, zatytułowaną Thin Thighs in 30 Days (Szczupłe uda w 30
dni), którą wydała 15 kwietnia. Już w czerwcu miała swoje 100 000 dolarów – a wszystko to dzięki
temu, że odważyła się zapytać ludzi, czego chcą, po czym dała im to.

JAK WYPAŚĆ NAPRAWDĘ DOSKONALE PRZY MINIMALNYM WYSIŁKU

Virginia Satir, autorka Peoplemaking, klasyki na temat wychowywania dzieci, to prawdopodobnie

najsławniejsza terapeutka rodzinna wszechczasów, która osiągnęła największy sukces w swoim
fachu.
W czasie swojej długiej i znakomitej kariery została zatrudniona przez Stanowy Wydział ds.
Opieki Społecznej w Michigan, by przygotować propozycję reorganizacji i restrukturyzacji
Wydziału, by lepiej służył klientom. Sześć dni później przedstawiła 150-stronicowy raport, który
uznano za najlepsze opracowanie, jakie kiedykolwiek widziano. „Wspaniała robota!” – zachwycała
się dyrekcja Wydziału. „Jak pani wpadła na te wszystkie pomysły?”
Satir odparła: „Oh, po prostu poszłam do każdego pracownika społecznego, jaki tworzy wasz
system, i zapytałam, co trzeba by zmienić, by poprawić funkcjonowanie systemu”.

SŁUCHAJ TEGO, CO KTOŚ LUB COŚ CI MÓWI

Istota ludzka otrzymała lewą stopę i prawą stopę, by mylić się najpierw w lewo, potem w prawo,
znowu w lewo i od początku.

BUCKMINSTER FULLER
inżynier, wynalazca i filozof

Proszone czy nieproszone opinie i reakcje zwrotne docierają do nas w różnych formach. Mogą to być
słowa, jakie słyszymy z ust kolegi z pracy. Albo list od administracji państwowej. Może to być
odmowa z banku, który nie chce udzielić nam pożyczki. Albo jakaś wyjątkowa okazja, jaka pojawia
się na naszej drodze w rezultacie pewnego kroku, jaki wcześniej podjęliśmy.
Cokolwiek by to było, ważne jest, byśmy nie zignorowali takiej reakcji czy opinii. Wykonaj
krok… i słuchaj. Wykonaj kolejny krok i wciąż nadstawiaj ucha. Jeśli usłyszysz: „Kurs
nieprawidłowy”, zrób krok w kierunku, który wydaje ci się prawidłowy… i słuchaj dalej. Słuchaj
uchem zewnętrznym, co inni mogą ci mówić, ale też uchem wewnętrznym, co może ci mówić twoje
ciało, twoje uczucia czy twój instynkt.
Czy twój umysł i ciało mówią: „Jestem szczęśliwy; podoba mi się to; ta praca jest w sam raz dla
mnie”, czy raczej: „Jestem zmęczony; jestem wyczerpany emocjonalnie; sądziłem, że bardziej będzie
mi się to podobać; coś mi nie gra w tym facecie”?
Bez względu na rodzaj czy formę reakcji zwrotnej, jaką otrzymujesz, nie ignoruj żółtego alarmu.
Nigdy nie działaj wbrew swoim przeczuciom. Jeśli coś ci tu nie pasuje czy nie gra, prawdopodobnie
nie jest to dla ciebie dobre.

CZY KAŻDA OPINIA LUB REAKCJA ZWROTNA JEST TRAFNA?

Nie każda opinia czy reakcja zwrotna jest pożyteczna czy trafna. Musisz wziąć pod uwagę jej źródło.
Niektóre opinie są zanieczyszczone zaburzeniami psychologicznymi tych, którzy je wygłaszają. Na
przykład, jeśli twój pijany mąż mówi ci: „Do niczego się nie nadajesz”, to raczej nie jest to trafna czy
pożyteczna opinia. Jednak fakt, że twój mąż jest pijany i wściekły, to już jest rodzaj reakcji
zwrotnej, na który trzeba zwrócić uwagę.

POSZUKAJ POWTARZAJĄCYCH SIĘ TRENDÓW

Ponadto powinieneś poszukać powtarzających się trendów w reakcjach zwrotnych, jakie do ciebie
docierają. Jak lubi mawiać mój przyjaciel Jack Rosenblum: „Jeśli jedna osoba mówi ci, że jesteś
koniem, człowiek zwariował. Jeśli trzy osoby mówią ci, że jesteś koniem, coś przeciw tobie knują.
Jeśli dziesięć osób mówi ci, że jesteś koniem, pora kupić siodło”.
Chodzi o to, że jeśli kilka osób mówi ci to samo, to pewnie jest w tym ziarno prawdy. Dlaczego
tego nie przyjąć? Możesz pomyśleć, że niech sobie mówią co chcą, a ty i tak będziesz robić po
swojemu, ale musisz zadać sobie pytanie: „Czy wolę robić po swojemu, czy być szczęśliwy? Czy
wolę robić po swojemu, czy osiągnąć sukces?”
Mam przyjaciela, który woli raczej robić po swojemu, niż osiągać sukcesy i być szczęśliwy.
Wścieka się na każdego, kto próbuje wyrazić swoją opinię na temat jego postępowania. „Nie waż się
mówić do mnie w ten sposób, młoda damo”. „Nie mów mi, jak mam prowadzić moje interesy. To
moje interesy i będę je prowadzić tak, jak będzie mi się chciało”. „Guzik mnie obchodzi, co
myślisz”. Był typem osoby „albo będzie po mojemu, albo do widzenia”. Nie interesowała go niczyja
opinia. Z czasem zraził do siebie swoją żonę, dwie córki oraz wszystkich swoich pracowników.
Skutek? Dwa rozwody, dzieci, które nie chcą się do niego odzywać i dwie kompletne porażki
biznesowe. Ale jego było na wierzchu. Trudno, tylko ty nie daj się złapać w tę pułapkę. To ślepa
uliczka.
Jakie reakcje zwrotne docierają do ciebie ze strony twoich najbliższych, przyjaciół,
przedstawicieli płci przeciwnej, współpracowników, szefa, partnerów, klientów, sprzedawców i ze
strony twojego ciała, na które powinieneś zwrócić baczniejszą uwagę? Czy zauważasz jakieś
powtarzające się trendy? Zrób listę tych reakcji, a obok każdej pozycji napisz, co możesz zrobić, by
wrócić na właściwy kurs.

CO ZROBIĆ, GDY REAKCJE ZWROTNE MÓWIĄ CI, ŻE ZAWIODŁEŚ

Gdy wszystkie wskaźniki mówią: „próba zakończona niepowodzeniem”, oto, jak powinieneś
postąpić, by twoja podróż do celu nie utknęła w martwym punkcie:

1. Uznaj, że działałeś najlepiej, jak potrafiłeś, przy świadomości, wiedzy i umiejętnościach, jakie
w tym czasie miałeś.

2. Uznaj, że przetrwałeś i że absolutnie jesteś w stanie poradzić sobie z wszelkimi konsekwencjami

czy rezultatami swojego działania.

3. Zapisz wszystko, czego nauczyło cię to doświadczenie. Wszystkie swoje przemyślenia i lekcje
zapisz na pliku lub w dzienniku zatytułowanym Prze – myślenia i Lekcje. Często do niego zaglądaj.
Zapytaj pozostałych zaangażowanych – członków rodziny, członków zespołu, pracowników, klientów
i innych – czego oni się nauczyli. Często proszę moich pracowników, by wzięli kartkę papieru, u góry
napisali: „Nauczyłem się, że…”, po czym w ciągu pięciu minut dokończyli to zdanie, pisząc tyle, ile
przez ten czas przyjdzie im do głowy. Potem wspólnie tworzymy listę pod zbiorczym tytułem: „Jak
następnym razem zrobić to lepiej”.

4. Zadbaj o to, by podziękować wszystkim za ich opinie i przemyślenia. Jeśli ktoś okazuje wrogość
podczas wygłaszania swojej opinii na twój temat, pamiętaj, że w ten sposób wyraża swój lęk, nie zaś
sygnalizuje, że jesteś niekompetentny czy odstręczający. Nie zapomnij mu podziękować. Tłumacząc,
uzasadniając i szukając winnych tracisz czas wszystkich zainteresowanych. Po prostu przyjmij daną
opinię do wiadomości, weź z niej to, co pożyteczne i cenne i zrób z tego użytek na przyszłość,
a reszty się pozbądź.

5. Posprzątaj bałagan, jaki narobiłeś, oraz przekaż wszelkie niezbędne wiadomości, by zamknąć daną
sytuację – łącznie z przeprosinami czy wyrazami żalu i skruchy, jeśli zachodzi taka konieczność. Nie
próbuj ukryć swojego niepowodzenia.

6. Poświęć nieco czasu, by spojrzeć wstecz i przejrzeć listę swoich sukcesów. Ważne jest, by sobie
przypominać, że miałeś znacznie więcej sukcesów, niż porażek. Znacznie więcej rzeczy zrobiłeś
dobrze niż źle.

7. Spotkaj się z ludźmi. Spędź trochę czasu z pozytywnymi, kochającymi przyjaciółmi, krewnymi
i współpracownikami, którzy potwierdzą twoją wartość i zasługi.

8. Ponownie skup się na swojej wizji. Uwzględnij wnioski, jakie wyciągnąłeś z ostatnich lekcji,
wróć do pierwotnego planu albo stwórz nowy plan działania, po czym zacznij go realizować.
Pozostań w grze. Podążaj w kierunku spełnienia swoich marzeń. Po drodze popełnisz jeszcze wiele
błędów. Otrząśnij się, ponownie dosiądź konia i ruszaj dalej.
rozwijać się i kwitnąć, tak jak robią to ludzie sukcesu, potrzebne jest głębsze zaangażowanie
w kwestię doskonalenia.

DOSKONALENIE METODĄ MAŁYCH KROKÓW

Gdy postanawiasz udoskonalić swoje umiejętności, zmienić swoje zachowanie, czy też ulepszyć
swoje życie rodzinne lub zawodowe, rozpoczęcie małymi, łatwymi do wykonania krokami zwiększa
twoje szanse na długotrwałe powodzenie. Robienie zbyt dużo w zbyt krótkim czasie nie tylko cię
przytłoczy (i nie tylko ciebie, lecz także pozostałych zaangażowanych w proces doskonalenia), ale
może też skazać cały wysiłek na porażkę – umacniając w tobie przekonanie, że powodzenie w tej
sprawie jest trudne, o ile nie niemożliwe. Jeśli zaś zaczniesz małymi, łatwymi do realizacji krokami,
umocnisz w sobie przekonanie, że z łatwością możesz wspiąć się na wyższy poziom.

ZDECYDUJ, CO CHCESZ UDOSKONALIĆ

Jeśli chodzi o życie zawodowe, przedmiotem doskonalenia może być jakość produktów bądź usług
twojej firmy, program obsługi klientów lub reklama. Osobiście możesz chcieć rozwinąć swoje
umiejętności obsługi komputera, zwiększyć szybkość pisania na klawiaturze, podnieść umiejętności
handlowe lub negocjacyjne. W życiu prywatnym możesz chcieć rozwinąć się jako rodzic,
udoskonalić swoje umiejętności porozumiewania się czy gotowania. Możesz także skupić się na
pracy nad swoim zdrowiem i kondycją fizyczną, na pogłębianiu swojej wiedzy na temat
inwestowania i zarządzania pieniędzmi, albo na rozwoju jako pianista. Twoim celem może też być
osiągnięcie większego pokoju wewnętrznego przez medytację, jogę i modlitwę. Na cokolwiek się
zdecydujesz, określ, co dokładnie chcesz udoskonalić i jakie kroki będziesz musiał podjąć, by ten cel
osiągnąć.
Chcesz opanować nową umiejętność? Dowiedz się, czy któraś z lokalnych szkół nie prowadzi
wieczornego kursu, który ci to umożliwi. Chcesz więcej robić dla innych? Może mógłbyś poświęcać
dodatkową godzinę w tygodniu na wolontariat.
By nie zapominać o ciągłym i niekończącym się doskonaleniu, codziennie zadawaj sobie pytanie:
„Co mogę/możemy dzisiaj ulepszyć? Co mogę/możemy zrobić dziś lepiej niż dotychczas? Gdzie
mogę zdobyć nową umiejętność lub rozwinąć nowe zdolności?” Robiąc to, wyruszysz w wieloletnią
podróż doskonalenia, która zagwarantuje twój sukces.

NIE MOŻESZ POMIJAĆ KROKÓW

Ten, kto przestaje być lepszy, przestaje być dobry.

OLIVER CROMWELL
brytyjski polityk i żołnierz (1599-1658)

Rzeczywistość jest taka, że znaczna poprawa wymaga czasu; nie dzieje się z dnia na dzień. Lecz tak
wiele dzisiejszych produktów i usług obiecuje natychmiastową poprawę, że zaczynamy oczekiwać
błyskawicznych rezultatów – i stajemy się zniechęceni, gdy ich nie dostrzegamy. Jeśli jednak
postanowisz, że codziennie będziesz uczyć się czegoś nowego, że codziennie będziesz wykonywać
choćby jeden drobny krok w kierunku doskonalenia, to w końcu – z czasem – osiągniesz swoje cele.
Zostanie mistrzem wymaga czasu. Musisz ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz ćwiczyć! Musisz
rozwijać swoje umiejętności, nieustannie z nich korzystając i doskonaląc. Trzeba wielu lat, by
osiągnąć głębokość i szerokość doświadczeń, które dają znawstwo, wnikliwość i mądrość. Każda
książka, którą czytasz, każdy kurs, w jakim uczestniczysz i każde doświadczenie, jakie staje się
twoim udziałem – każda z tych rzeczy to kolejna cegła w twojej karierze i w życiu.
Uważaj, by nie wyrolować samego siebie i być gotowym, gdy pojawi się twoja wielka szansa.
Upewnij się, że odrobiłeś lekcje i udoskonaliłeś swój fach. Spójrz np. na aktorstwo. Ten zawód
wymaga z reguły wielu przygotowań – szkoła lub kurs aktorski, lokalny teatr, sztuki nie komercyjne,
epizody w produkcjach kinowych i telewizyjnych, kolejny kurs aktorski, lekcje emisji głosu,
ćwiczenie akcentu, lekcje tańca, trening sztuk walki, nauka jazdy na koniu, kolejne epizody – aż
któregoś dnia aktor gotów jest na rolę swojego życia, która już na niego czeka.
Koszykarze uczą się trafiać do kosza lewą ręką (jeśli są praworęczni, i na odwrót), doskonalą
technikę gry i pracują nad rzutami za trzy punkty. Artyści eksperymentują z różnymi środkami wyrazu.
Piloci trenują każdy rodzaj sytuacji awaryjnej w symulatorach lotu. Lekarze wznawiają naukę, by
poznawać nowe procedury lekarskie i podnosić kwalifikacje, zdobywając kolejne certyfikaty
i uprawnienia. Wszyscy ci ludzie uczestniczą w procesie ciągłego i niekończącego się doskonalenia.
Postanów, że każdego dnia będziesz stawać się coraz lepszy we wszystkim, co robisz. Realizacja
tego postanowienia sprawi, że zaczniesz cieszyć się większym poczuciem własnej wartości i większą
pewnością siebie, będącymi owocem samodoskonalenia, a ostatecznie ujrzysz też swój sukces, który
jest tego nieuchronnym skutkiem.

MARGINES ŚWIETNOŚCI

W zawodowym bejsbolu większość szanujących się zawodników uderza średnio 250 razy – jedno
uderzenie na każde cztery razy, gdy są przy pałce. Jeśli taki zawodnik jest również dobrym graczem
atakującym, może liczyć na niezłe wyniki w rozgrywkach pierwszoligowych. Ale każdy, kto uderza
średnio 300 razy, czy też zalicza trzy uderzenia na każde dziesięć razy, gdy jest przy pałce, zyskuje
miano gwiazdy. Pod koniec sezonu z tysięcy zawodników wszystkich lig, jedynie około dwunastu
osiąga średnią 300 uderzeń. Ci zawodnicy zyskują sławę najlepszych graczy, podpisują
wielomilionowe kontrakty sportowe oraz biorą udział w lukratywnych kampaniach reklamowych.
Zwróć jednak uwagę na następującą rzecz: różnica między tymi naprawdę najlepszymi a graczami
przeciętnymi wynosi zaledwie jedno trafienie na 20 uderzeń! Zawodnik, który uderza średnio 250
razy, zalicza 5 trafień na 20 razy, gdy jest przy pałce, a ten, który uderza średnio 300, zalicza 6 trafień
na te same 20. Niesamowite. W świecie profesjonalnego bejsbolu, margines świetności wynosi
zaledwie jedno trafienie na 20 uderzeń! Wystarczą tylko odrobinę lepsze wyniki, by z dobrego stać
się najlepszym.
 JUŻ NIE TYLKO DLA WŁAŚCICIELI FIRM

Gdy Tyler Williams wstąpił do koszykarskiej ligi juniorów, jego ojciec, Rick Williams, współautor
Managing the Obvious, postanowił przeciwstawić się panującej w sporcie dla młodocianych
postawie koncentracji na wynikach negatywnych, tworząc „rodzicielską tabelę punktów”, by
monitorować to, co Tyler robił dobrze, zamiast tego, co mu nie wychodziło.
Swoją tabelę podzielił na kategorie, w których jego syn mógł przyczynić się do sukcesu swojej
drużyny – punkty, zbiórki, asysty, przejęcia, zablokowane rzuty, itd. – i przyznawał Tylerowi po
punkcie za każdym razem, gdy ten wykonywał którąś z tych pozytywnych zagrywek. Podczas gdy
statystyki prowadzone przez trenerów koncentrowały się głównie na punktach i zbiórkach – dwóch
tradycyjnych formach pomiaru, stosowanych w koszykówce juniorów – tabela punktów ojca Tylera
uwzględniała praktycznie każdą pozytywną zagrywkę, jaka miała miejsce w grze.
Podczas przerw w grze Tyler gnał do ojca, by sprawdzić, jak sobie radzi. Gdy po meczu wracali
do domu, chłopak biegł do swojego pokoju i nanosił wyniki na wiszący na ścianie wykres, który
wskazywał na jego postępy. W ten sposób widział, w czym idzie mu coraz lepiej. Mijały tygodnie,
a linia wykresu stopniowo pięła się w górę. Bez jednego ostrego słowa z ust swojego trenera czy
ojca, Tyler stał się lepszym koszykarzem – a cały proces doskonalenia nawet sprawił mu
przyjemność.

MONITOROWANIE POSTĘPU W ŻYCIU DOMOWYM

Oczywiście, monitorowanie postępu nie jest praktyką zarezerwowaną tylko dla biznesu, sportu
i nauki. Możesz to robić również w odniesieniu do swojego życia osobistego. W wywiadzie dla
magazynu „Fast Company” (wydanie z maja 2000 roku), Vinod Khosla, założyciel i dyrektor naczelny
Sun Microsystems, powiedział:
Cudownie jest wiedzieć, jak naładować swoje baterie. Ale jeszcze ważniejsze jest to, by to w ogóle robić. Prowadzę zapis, ile razy
udaje mi się na czas wrócić do domu, by zjeść kolację z rodziną; każdego miesiąca moja asystentka podaje mi dokładną liczbę tych
sytuacji. Mam czwórkę dzieci w wieku od 7 do 11 lat. Spędzanie z nimi czasu jest tym, co dodaje mi sił i pozwala iść dalej.
Twoja firma mierzy swoje priorytety. Ludzie również powinni ustalić jakąś skalę pomiaru dla tego, co jest dla nich ważne.
Spędzam w pracy około 50 godzin tygodniowo, lecz bez trudu mógłbym ten czas podwoić. Dlatego pilnuję, by pod koniec dnia
wrócić do domu na czas, by zjeść kolację z dziećmi. Potem pomagam im w lekcjach i bawię się z nimi… Moim celem jest być
w domu na kolacji przynajmniej 25 razy w miesiącu. Wyznaczenie sobie mierzalnego celu to sprawa kluczowa. Znam ludzi z mojej
branży, którzy mają szczęście, jeśli uda im się być w domu na kolacji pięć razy w miesiącu. Nie sądzę, bym pracował choć odrobinę
mniej wydajnie, niż oni26.

ZACZNIJ MONITOROWAĆ SWOJE POSTĘPY JUŻ DZISIAJ

Określ, na jakim obszarze powinieneś monitorować postęp, by działać ku realizacji swojej wizji
i osiągnięciu ustalonych celów.
Zadbaj o to, by twój monitoring obejmował każdą dziedzinę życia: finanse, życie zawodowe,
naukę, rekreację i zabawę, zdrowie i kondycję fizyczną, rodzinę i inne relacje, projekty osobiste oraz
pomoc innym.
Umieść swoje wyniki w miejscu, gdzie ty i twoje otoczenie z łatwością będziecie mogli je
widzieć.
dolarów inwestycji zaledwie na chwilę przed wyznaczonym terminem.
Niecały rok później wystrzelenie jednego z wartych 200 milionów dolarów satelitów XM zostało
zaniechane na zaledwie 11 sekund przed startem, gdyż jeden z inżynierów źle odczytał wiadomość na
ekranie swojego komputera, zmuszając firmę do przełożenia całej operacji na kolejny możliwy
termin, który był dopiero za 2 miesiące!
Mimo wszystko Panero nie poddał się i w końcu wyznaczył debiut 101 kanałów swojego XM
Radio na 12 września 2001 roku. Lecz gdy rankiem 11 września terroryści zaatakowali World Trade
Center – na dzień przed uruchomieniem stacji
– Panero został zmuszony odwołać przyjęcie inauguracyjne i wycofać reklamę telewizyjną,
w której gwiazda rapu śmiga obok skupiska wznoszących się ku niebu drapaczy chmur.
Zespół Panero naciskał, by przełożyć otwarcie stacji na kolejny rok. Jednak uparty przedsiębiorca
nie chciał zrezygnować ze swojego marzenia i ostatecznie XM Radio zadebiutowało już dwa
tygodnie później.
Dziś, po wszystkich tych przeciwnościach losu i opóźnieniach, przy których blednie większość
naszych własnych, codziennych trudności, XM Radio gra pierwsze skrzypce w branży satelitarnych
stacji radiowych, posiadając ponad 1,7 miliona abonentów. Za comiesięczną opłatą stacja umożliwia
dostęp do 68 kanałów muzycznych oraz 33 kanałów o różnorodnym repertuarze programowym (sport,
rozmowy, audycje komediowe, audycje dla dzieci, rozrywka, informacje dla kierowców, pogoda).
Cena akcji XM wzrosła z pierwotnych 12 dolarów do 25 dolarów za sztukę27.

JESZCZE TYLKO JEDEN SŁUP TELEFONICZNY

Upadasz siedem razy, podnoś się osiem razy.

japońskie przysłowie

W 1980 roku, po utracie prawej nogi z powodu choroby nowotworowej, Terry Fox rozpoczął bieg
przez Kanadę, nazwany Maratonem Nadziei, by zebrać pieniądze na badania nad rakiem. Powłócząc
i podskakując, pokonywał dziennie około 39 km – czyli prawie długość tradycyjnego maratonu – na
protezie! Po 143 dniach, w ciągu których pokonał 5355 kilometrów (od St. John’s w Newfoundland
do Thunder Bay w Ontario) został zmuszony przerwać bieg, gdyż wykryto u niego raka płuc. Zmarł
kilka miesięcy później, lecz jego inspirujący przykład zostawił po sobie dziedzictwo: dzięki
dorocznym biegom Terry’ego Foxa, organizowanym w Kanadzie i na całym świecie, do tej pory
udało się zebrać 340 milionów dolarów na badania nad rakiem. Pytany, jak w czasie maratonu udaje
mu się wytrwać, gdy zmęczenie coraz większe, a w perspektywie jeszcze tysiące mil, Terry
odpowiadał: „Biegnę jeszcze tylko do następnego słupa telefonicznego”.

PIĘĆ LAT

„Nie” to twoje słowo na ścieżce do „tak”. Nie poddawaj się zbyt wcześnie.
Nawet jeśli dobrze ci życzący rodzice, krewni, przyjaciele i koledzy mówią ci, byś znalazł sobie
„prawdziwąpracę”.
 Twoje marzenia są twoją prawdziwą pracą.

JOYCE SPIZER
autorka Rejections of the Written Famous

Gdy Debbie Macomber postanowiła pójść za swoim marzeniem zostania pisarką, pożyczyła maszynę
do pisania, postawiła ją na kuchennym stole i zaczęła pisać. Siadała do niej każdego ranka, gdy
dzieci poszły do szkoły. Gdy dzieci wracały, zabierała maszynę ze stołu i robiła kolację. Przed snem
znów stawiała ją na stole i wracała do pisania. I tak przez dwa i pół roku. Supermama została
początkującą pisarką i uwielbiała każdą chwilę, spędzoną przy maszynie.
Jednak pewnego wieczora, jej mąż Wayne powiedział: „Kochanie, przykro mi, ale niczego na tym
nie zarabiasz. Nie możemy tak dalej. Nie przetrwamy jedynie na mojej pensji”.
Tamtej nocy, zdruzgotana i zbyt zajęta myślami, by usnąć, wpatrywała się w sufit w ciemnościach
sypialni. Debbie wiedziała – wziąwszy pod uwagę konieczność dbania o dom i wożenia czwórki
dzieci na zajęcia sportowe, do kościoła i na spotkania skautów – że pracując 40 godzin tygodniowo,
nie będzie miała czasu na pisanie.
Wyczuwając jej rozpacz, jej mąż obudził się i zapytał: „Co się dzieje?”
„Naprawdę myślę, że mogłabym odnieść sukces jako pisarka. Jestem tego pewna”.
Wayne przez dłuższy czas milczał, po czym usiadł, zapalił światło i powiedział: „Dobrze,
kochanie, zrób to”.
Debbie powróciła do swojego marzenia i do maszyny do pisania na kuchennym stole, na której
przez kolejne dwa i pół roku wystukiwała stronę za stroną. Jej rodzina musiała zrezygnować
z wyjazdów wakacyjnych, liczyła każdy grosz i nosiła ubrania z drugiej ręki.
Ale całe to poświęcenie i wytrwałość w końcu się opłaciły. Po pięciu latach ciężkiej pracy,
Debbie sprzedała swoją pierwszą książkę. Potem następną. I jeszcze jedną. Dziś ma już na koncie
ponad 100 wydanych książek, z których wiele znalazło się na liście bestsellerów „New York
Times’a”, a na podstawie trzech nakręcono filmy. W sumie jej książki sprzedały się w ponad 60
milionach egzemplarzy, zyskując uznanie wielu wiernych czytelników.
A Wayne? Jego pełne poświęcenia wsparcie, jakie okazał żonie, zostało sowicie wynagrodzone.
W wieku 50 lat przeszedł na emeryturę i obecnie oddaje się budowie samolotu, pracując w piwnicy
swojej (i Debbie) rezydencji o powierzchni 650 metrów kwadratowych.
Dzieci Debbie otrzymały prezent wart znacznie więcej, niż kilka wakacyjnych obozów. Dziś już
jako dorośli zdają sobie sprawę, że to, co otrzymały od swojej matki, posiada znacznie większe
znaczenie – to pozwolenie i zachęta, by podążać za swoimi marzeniami.
Obecnie Debbie wciąż ma marzenia, które chciałaby spełnić – serial telewizyjny na podstawie jej
książek, nagroda Emmy, pierwsze miejsce na liście bestsellerów „New York Times’a”.
Ma na to pewien sposób: codziennie wstaje o 4.30, czyta Biblię i pisze w dzienniku. Koło szóstej
pływa w basenie, a o 7.30 jest już w biurze, odpowiadając na listy. Pisze między 10.00 a 16.00,
tworząc trzy książki rocznie, a wszystko to dzięki swojej żelaznej dyscyplinie i wytrwałości.
Co mógłbyś osiągnąć, gdybyś, podobnie jak Debbie, poszedł za głosem swojego serca,
praktykował taką codzienną dyscyplinę i nigdy się nie poddawał?

NIGDY NIE PORZUCAJ SWOICH NADZIEI I MARZEŃ

Jeśli wytrzymasz dość długo, w końcu osiągniesz swój cel. Przyjrzyj się karierze pierwszoligowego
bejsbolisty Pata Tablera. Siedem sezonów Pat grał w niższych ligach i dziesięć pełnych sezonów
w najwyższych ligach. Brał udział w mistrzostwach świata i w meczu gwiazd. Statystyki wskazują, że
przez pierwsze siedem lat nie radził sobie najlepiej. Spójrz jednak, jak w ciągu lat rosły jego
zarobki, odzwierciedlając wytrwałość na drodze ku realizacji swoich marzeń.
ZAROBKI ŚREDNIA TRAFIEŃ
Ligi niższe
1976 2.500 $ 231
1977 3.000 $ 238
1978 3.500 $ 273
1979 4.750 $ 316
1980 5.000 $ 296
1981 15.000 $ 301
1982 25.000 $ 342
Cleveland Indians
1983 51.000 $ 291
1984 102.000 $ 290
1985 275.000 $ 275
1986 470.000 $ 326
1987 605.000 $ 307
Cleveland Indians, Kansas City Royals i New York Mets
1988 800.000 $ 282
1989 825.000 $ 259
1990 725.000 $ 273
Toronto Blue Jays
1991 800.000 $ 216
1992 800.000 $ 252
Suma 5.546.750 $

JAK RADZIĆ SOBIE Z PRZESZKODAMI

Dla każdego niepowodzenia istnieje alternatywny przebieg zdarzeń.

Musisz go tylko odnaleźć. Gdy napotkasz na swojej drodze przeszkodę, skorzystaj z objazdu.

MARY KAY ASH

założycielka Mary Kay Cosmetics

Za każdym razem, gdy na twojej drodze pojawi się problem lub wyrośnie przeszkoda, zatrzymaj się
i zastanów, jak ją obejść, przejść ponad nią lub przez nią.
Dla każdej przeszkody opracuj trzy różne strategie poradzenia sobie z nią. Jest wiele sposobów,
które mogą zadziałać, ale znajdziesz je tylko wtedy, gdy poświęcisz nieco czasu na ich szukanie.
Niech twoją myślą przewodnią będzie znalezienie rozwiązania. Trwaj na poszukiwaniach, aż
opracujesz metodę, która zadziała.

Trudności to okazje do tego, by poprawiać i ulepszać; to szczeble do świetniejszego

doświadczenia…
Gdy jedne drzwi się zamykają, inne zawsze stają otworem, by utrzymać naturalny stan równowagi.

BRIAN ADAMS
Poitier (z którym się później spotkałem, na jego prośbę). Dzięki temu dowiedzieliśmy się też, że
producent serialu Dotyk anioła polecił wszystkim, którzy pracowali nad serialem, by przeczytali
Balsam dla duszy, aby wprawić się we „właściwy nastrój”. Pewnego dnia wysłaliśmy egzemplarze
książki wszystkim sędziom przysięgłym w sprawie O.J. Simpsona. Tydzień później otrzymaliśmy
bardzo miły list od sędziego Lance’a Ito – sędzia dziękował nam, że pomyśleliśmy o sędziach
przysięgłych, którzy pozostawali w odosobnieniu i nie mogli oglądać telewizji ani czytać gazet.
Następnego dnia prasa uchwyciła, jak czterech z nich czyta Balsam dla duszy, co nadało książce
pewien rozgłos.
Dzwoniliśmy do ludzi, którzy mogli zrecenzować naszą książkę, pisaliśmy komunikaty prasowe,
występowaliśmy w talk show (czasem o trzeciej w nocy), rozdawaliśmy darmowe egzemplarze
podczas naszych przemówień, wysyłaliśmy je duchownym, by korzystali z nich podczas pisania
kazań, rozdawaliśmy je w kościołach, organizowaliśmy podpisywanie Balsamu dla duszy w każdej
księgarni, która chciała nas gościć, proponowaliśmy firmom, by nabywały hurtowe ilości dla swoich
pracowników, zaopatrzyliśmy w pewną ilość egzemplarzy konsumy wojskowe w bazach
wojskowych, poprosiliśmy naszych kolegów mówców, by sprzedawali Balsam… podczas swoich
przemówień, zwróciliśmy się do firm organizujących seminaria, by umieściły naszą książkę
w swoich katalogach, kupiliśmy spis katalogów, wybraliśmy te o odpowiedniej tematyce
i poprosiliśmy, by uwzględniły Balsam… w swojej ofercie – namówiliśmy nawet stacje benzynowe,
piekarnie i restauracje, by rozpowszechniały naszą książkę. Wszystko to kosztowało nas sporo
wysiłku – robiliśmy przynajmniej pięć rzeczy dziennie, codziennie, dzień w dzień, przez ponad dwa
lata.

ZOBACZ, ILE MOŻE ZDZIAŁAĆ UPORCZYWY WYSIŁEK

Czy było warto? Tak! W sumie książka sprzedała się w ponad 8 milionach egzemplarzy, w 39
językach.
Czy stało się to z dnia na dzień? Nie! Minął ponad rok od publikacji, zanim Balsam… trafił na listę
bestsellerów – rok! W końcu osiągnęliśmy nasz upragniony sukces, a to wszystko dzięki
uporczywemu, ponad dwuletniemu praktykowaniu Reguły Pięciu – krok po kroku, książka po książce,
czytelnik za czytelnikiem. Lecz powoli, z czasem, każdy z tych czytelników powiedział innemu
czytelnikowi i w końcu, niczym stopniowo rozbudowujący się list łańcuszkowy, wiadomość rozeszła
się po świecie i nasza książka podbiła rynek, zyskując miano „fenomenu wydawniczego dekady”
(magazyn „Time”). Nie był to jednak tak bardzo fenomen wydawniczy, co fenomen uporczywego
wysiłku – tysiące pojedynczych czynności, które w sumie złożyły się na jeden ogromny sukces.
W Chicken Soup for the Gardener’s Soul Jaroldeen Edwards opisuje dzień, w którym jej córka
Carolyn zabrała ją nad jezioro Arrowhead, by podziwiać cud natury – bezkresne pola żonkili,
rozpościerające się jak okiem sięgnąć. Otulają górę niczym złotym kobiercem, spływającym
szerokimi pasmami z samego jej szczytu, wypełniającym zagłębienia i doliny, wdzierającym się
między drzewa i krzewy, podążając za formą terenu – prawdziwe rzeki żonkili w promiennym
rozkwicie, autentyczny dywan, utkany z wszelkich odcieni żółci, od najbledszej kości słoniowej,
przez głęboki cytrynowy, aż po żywy, nasycony łososiowopoma-rańczowy. Miliony cebulek żonkili
posadzonych w pięknej, naturalnej scenerii. Widok zapierający dech w piersiach.
Gdy Jaroldeen i jej córka podążały w kierunku centrum tego magicznego miejsca, napotkały znak
takiej oto treści: „Odpowiedzi na pytania, które z pewnością sobie zadajecie”. Pierwsza odpowiedź
brzmiała: „Jedna kobieta – dwie ręce, dwie stopy i niewiele rozumu”. Druga odpowiedź: „Po jednym
na raz”. I trzecia: „Wszystko zaczęło się w 1958 roku”.
Pewna kobieta już na zawsze zmieniła świat, przez 40 lat sadząc żonkile, cebulka za cebulką. A co
ty mógłbyś osiągnąć, gdybyś codziennie przez następne
40 lat robił tylko odrobinę – pięć rzeczy – w kierunku realizacji swojego celu. Gdybyś pisał pięć
stron dziennie, wyszłoby 73 000 stron tekstu – 243 książki, po 300 stron każda. Gdybyś oszczędzał 5
dolarów dziennie, zebrałbyś 73 000 dolarów – dość, by cztery razy odbyć podróż dookoła świata!
Gdybyś inwestował 5 dolarów dziennie, z odsetkami składnymi w wysokości 6% rocznie, pod
koniec czterdziestego roku zebrałbyś niewielką fortunę około 305 000 dolarów.
Reguła Pięciu. Całkiem potężna zasada, nieprawdaż?
dostarczając Marty’emu jego tygodniowy zapas ziaren. Za tydzień powtórzył całą operację. Jego
gotowość zrobienia czegoś więcej – a dosłownie przebycia w sumie ponad 3500 kilometrów –
sprawiła, że Marty został wieloletnim, wiernym klientem Dil-lanos. A co to dla firmy znaczyło?
W ciągu sześciu lat cztery kawiarnie Marty’ego rozrosły się do liczącej 150 lokali sieci
franchisingowej, działającej na terenie dziewięciu stanów. Marty jest obecnie największym klientem
Dillanos. Opłaca się dokładać wszelkich starań!
W wyniku podobnej postawy wobec wszystkich swoich klientów, Dillanos osiągnęła fantastyczny
sukces: z małej palarni kawy, jaką była w 1992 roku (wypalającej miesięcznie około 100
kilogramów ziaren w jednym, niewielkim pomieszczeniu), stała się potężną fabryką, dostarczającą
około 500 ton ziaren kawy rocznie, osiągając roczną sprzedaż w wysokości 10 milionów dolarów
oraz notując tempo wzrostu, które zapowiada podwojenie tych wartości w ciągu trzech lat.

W CZTERY LATA OD PRACOWNIKA SORTOWNI POCZTY DO PRODUCENTA

Jeśli jesteś gotów robić więcej niż to, za co ci płacą, w końcu zaczną ci płacić, byś robił więcej niż
robisz.

źródło nieznane

Jakiś czas temu, gdy producent telewizyjny i scenarzysta Stephen J. Cannell miał pod sobą 2000
pracowników, jego firma zatrudniała utalentowanych młodych ludzi prosto po szkole filmowej do
pracy przy sortowaniu korespondencji i do innych „dziwnych” zajęć. Słysząc częste skargi na temat
stawki podstawowej w wysokości 7 dolarów za godzinę lub na temat konieczności zostawania po
godzinach, Cannell myślał: Rany, te dzieciaki nic nie rozumieją. Ta praca, te zarobki i moja firma
to tylko krótki przystanek w ich życiu. Zamiast wykorzystać to doświadczenie i uczynić z niego
odskocznię do czegoś lepszego, to oni wciąż tylko narzekają na takie błahostki, jak pieniądze. Nie
rozumieją, że to, jak wysoko zajdą w życiu, może zależeć od tego, ile czasu i wysiłku włożą tu, na
samym dole, w mojej sortowni poczty.
Któregoś dnia do uszu Cannella zaczęły docierać wieści na temat pewnego niezwykłego, nowego
pracownika. Był to czterdziestoletni perkusista rockowy, zarabiający w przemyśle muzycznym ponad
100 000 dolarów rocznie. Jego żona właśnie spodziewała się dziecka, dlatego postanowił zrobić
sobie przerwę w karierze muzycznej i gotów był podjąć się pracy za minimalną stawkę w sortowni
poczty Cannella.
„Poznaliście już tego nowego?” – pytano.
Już wkrótce wszyscy mówili o jego etyce pracy, postawie i zapale. Steve Beers był jednym z tych,
który zawsze szukają możliwości, jak by się tu dodatkowo przysłużyć, którzy zawsze są wyczuleni na
rzeczy, które powinny być zrobione.
Gdy pewnego dnia zastępował kierowcę Cannella, usłyszał, jak jego szef wspomina
o konieczności wyczyszczenia garnituru na zbliżające się przyjęcie. Następnego dnia ów garnitur
pojawił się na haku wewnątrz limuzyny, świeżo odebrany z pralni. Gdy Cannell zapytał Beersa, jak
garnitur się tam znalazł, ten odparł: „Wziąłem go od pańskiej żony i oddałem do pralni”.
Gdy Beers dowiedział się, że jedna z sekretarek bezzwłocznie potrzebuje zanieść czeki do banku,
zaproponował, że zajmie się tym podczas przerwy na lunch. Gdy dzieciaki z sortowni narzekały na
konieczność dostarczenia scenariuszy do rąk aktorów późnym wieczorem akurat w dniu, w którym
były już z kimś umówione, Beers powiedział: „Dajcie mi je. Ja to zrobię”. Mimo to nigdy nie
domagał się żadnego dodatkowego wynagrodzenia, ani nawet nie przypisywał sobie zasług za swoje
wysiłki.
Któregoś dnia jednocześnie dwóch producentów Cannella zwróciło się do swojego szefa
z propozycją, by zaangażować Beersa do produkcji ich nowych programów telewizyjnych. Cannell
z entuzjazmem przystał na propozycję jednego z nich, przydzielając Beersa do ekipy serialu 21 Jump
Street – z sortowni poczty do produkcji, to dopiero skok! Rok później Beers był już producentem
serialu, a niedługo potem jednym z pełnomocników producenta tegoż serialu oraz serialu Booker, na
czym sumie zarabiał ponad 500 000 dolarów rocznie.
„Beers nie jest pisarzem – powiedział Cannell. – Nie miał żadnych kwalifikacji, by zostać
pełnomocnikiem producenta – poza jedną rzeczą. Pracował tak ciężko, że znacznie wybijał się ponad
całą resztę, co dokładnie pokazywało jego postawę i zaangażowanie”.
Od tamtego czasu Beers wyprodukował wiele pilotów i seriali, łącznie z miniserialem science
fiction Sevena Spielberga, Taken. Obecnie pracuje przy produkcji hitowego serialu stacji Showtime,
Dead Like Me. Beers próbował też swoich sił jako reżyser – wyreżyserował epizody w Dead Like
Me, Siedmiu wspaniałych, Seaquest i oczywiście w 21 Jump Street.
Jaka zasada sukcesu zawiodła Steve’a Beersa z sortowni poczty na szczyt – z 7 dolarów na
godzinę do 500 000 rocznie? Beers gotów był dołożyć wszelkich starań i robić więcej, niż od niego
oczekiwano.
A co ty mógłbyś osiągnąć, gdybyś postępował tak jak on, wkładając nieco więcej wysiłku, dając
z siebie coś ekstra? Czy są w twoim życiu obszary, gdzie mógłbyś robić więcej, zapewniać lepszą
jakość, dostarczać ponad to, czego się od ciebie oczekuje, czy też udoskonalać to, czego się od ciebie
wymaga? Czy masz możliwość – i czy sam podejmujesz inicjatywę – by dokładać wszelkich starań
i robić coś ponad?

DAWAJ WIĘCEJ NIŻ OD CIEBIE OCZEKUJĄ

Gdy Mike Kelly (którego poznaliśmy w Zasadzie 15) przyjechał na Maui, zaczynał skromnie:
pracował dla kilku hoteli, sprzedając turystom kosmetyki do opalania. Mike, który wspiął się na
wyżyny sukcesu i dziś posiada na Hawajach kilka świetnie prosperujących firm, zawsze gotów był
dać z siebie coś więcej dla swoich pracodawców i klientów. Jednym z produktów, jakimi
handlował, był aloesowy żel na poparzenia słoneczne. Pokazywał turystom specyfik i pytał: „Znają
państwo aloes?” (Było to w latach 80., gdy większość Amerykanów jeszcze nie wiedziała, co to
jest). „Proszę chwilkę zaczekać, zaraz przyniosę i pokażę”. Opuszczał hotelową plażę, wspinał się na
wysoką skałę, wznoszącą się nad oceanem, ucinał kawałek rosnącego tam aloesu i zanosił
czekającym na dole turystom. Rozcinał roślinę, wydobywając jej galaretowate wnętrze, które
następnie kładł na ich poparzoną słońcem skórę. Ludzie byli pod wrażeniem i niemal zawsze
kupowali jego specyfik.

DLACZEGO ROBIĆ COŚ PONAD I DAWAĆ Z SIEBIE WIĘCEJ?

 W jaki sposób możesz dołożyć wszelkich starań i lepiej przysłużyć się swojemu szefowi, swoim
klientom, czy studentom? Jednym ze sposobów jest zaskakiwać ludzi, dając im ponad to, czego od
ciebie oczekują.
Pewien sprzedawca samochodów z Los Angeles zapewnia darmową myjnię wszystkim swoim
sobotnim klientom. Nikt się tego nie spodziewa i wszyscy są zachwyceni. Dzięki temu rośnie jego
popularność, bo wszyscy ciągle opowiadają, jak bardzo są zadowoleni z jego usług.

HOTEL FOUR SEASONS ZAWSZE DOKŁADA WSZELKICH STARAŃ

Nazwa Four Seasons jest synonimem doskonałej obsługi. Ta sieć hoteli zawsze robi dla swoich gości
coś ponad. Gdy spytasz kogoś z obsługi o drogę, nie tylko zostaniesz poinformowany, ale wręcz
zaprowadzony do miejsca, o które pytasz. Zawsze wszystkich traktują po królewsku.
Dan Sullivan opowiada historię o pewnym mężczyźnie, który zabrał swoją córkę na weekend do
San Francisco, gdzie zatrzymał się w Four Seasons. Na miejscu zorientował się, że nie potrafi
uczesać córki tak, jak to robi jej matka. Gdy zwrócił się do obsługi hotelu z pytaniem, czy jest ktoś,
kto mógłby mu w tym pomóc, usłyszał, że owszem, hotel zatrudnia kobietę, która zajmuje się takimi
rzeczami. Zarząd hotelu przewidział, że goście mogą mieć tego typu problemy, i zabezpieczył
sytuację. To dopiero dokładanie wszelkich starań.
Inna sieć hotelowa, również znana z doskonałej obsługi, to Ritz-Carlton. Gdy wszedłem do mojego
pokoju podczas mojej ostatniej wizyty w tym hotelu w Chicago, na biurku znalazłem termos
z gorącym rosołem. Na termosie widniał napis: „Balsam dla ciała Jacka Canfielda”, a obok leżała
przepiękna kartka od dyrektora hotelu, ze słowami, jak bardzo jemu i całemu personelowi podobają
się książki z serii Balsam dla duszy (orginalny tytuł serii: Chicken soup for the soul; chicken soup –
rosół, stąd rosół w termosie – przyp. tłum.).

NORDSTROM RÓWNIE POZYTYWNIE ZASKAKUJE SWOICH KLIENTÓW

Sieć sklepów Nordstrom to kolejny przykład firmy, która wyróżnia się tym, że robi dla swoich
klientów więcej, niż ci oczekują. Pracownicy Nordstroma zawsze zapewniają wyjątkową obsługę.
Nieraz zdarza się nawet, że wracając z pracy do domu, podrzucają klietnowi zakupiony towar.
Nordstrom kieruje się zasadą, że klient w każdej chwili może zwrócić każdą kupioną rzecz. Czy
zdarzają się na tym tle nadużycia? Oczywiście że tak! Jednak dzięki tej zasadzie firma cieszy się
reputacją sieci handlowej, która wyjątkowo dba o swoich klientów, co jest częścią jej pieczołowicie
strzeżonego wizerunku rynkowego. W rezultacie Nordstrom notuje bardzo wysokie zyski.
Postanów, że będziesz pracować na równie wysokim poziomie, co Four Seasons, Ritz-Carlton czy
Nordstrom, dokładając wszelkich starań i przekraczając czyjeś oczekiwania względem ciebie – już
od dziś.
 Wewnętrzna przemiana dla sukcesu

Największą rewolucją naszego pokolenia jest odkrycie, że ludzie, poprzez zmianę swojego
umysłu, mogą zmienić zewnętrzne aspekty swojego życia.

WILLIAM JAMES
psycholog harvardzki
John Assaraf to świetny przedsiębiorca o niezwykle bogatym życiorysie – roczna podróż dookoła
świata w wieku dwudziestu paru lat, posiadanie i prowadzenie firmy franchisingowej, której roczne
dochody z handlu nieruchomościami sięgnęły 3 miliardów dolarów, oraz współtworzenie firmy
internetowej Bamboo.com (obecnie IPEX), umożliwiającej wirtualne podróżowanie – firma w ciągu
kilkunastu miesięcy z sześcioosobowego zespołu rozrosła się do 1500 osób, osiągając sprzedaż
o wartości milionów dolarów miesięcznie, a już po dziewięciu miesiącach od powstania z sukcesem
weszła na giełdę.
John był dzieckiem ulicy, uwikłanym w świat narkotyków i gangów. Gdy załapał robotę na siłowni
w ośrodku społeczności żydowskiej, mieszczącym się po drugiej stronie ulicy naprzeciwko jego
mieszkania w Montrealu, jego życie uległo zmianie na mocy zasady, że stajemy się podobni do tych,
wśród których przebywamy. Poza zarabianiem 1,65 dolara na godzinę, John miał też dostęp do klubu
odnowy biologicznej dla mężczyzn. Wspomina, że swoje pierwsze lekcje biznesu pobierał właśnie
w tym klubie, w męskiej saunie. Każdego wieczora po pracy, między 21.15 a 22.00 przesiadywał
w zaparowanym, gorącym pomieszczeniu, przysłuchując się opowieściom biznesmenów o ich
sukcesach i porażkach.
Wielu z tych przedsiębiorców było imigrantami, którzy przybyli do Kanady z wizją lepszego życia,
a John z jednakową fascynacją słuchał o ich sukcesach, co niepowodzeniach. Historie problemów
biznesowych, rodzinnych i zdrowotnych były dla niego inspiracją, gdyż w owym czasie jego własna
rodzina również doświadczała ogromnych trudności. Słuchając tamtych opowieści, John dowiedział
się, że nie ma w tym nic niezwykłego – że inne rodziny również przechodziły przez podobne kryzysy
i mimo wszystko osiągnęły to, czego pragnęły.
Tamci ludzie sukcesu nauczyli Johna, by nigdy nie rezygnować ze swoich marzeń. „Nieważne, że
poszło nie tak – mówili mu – spróbuj inaczej; spróbuj innej drogi, omiń tę przeszkodę, przejdź ponad
nią czy wprost przez nią, ale nigdy się nie poddawaj. Zawsze jest jakieś wyjście”. John dowiedział
się od nich również i tego, że nieważne, gdzie się urodziłeś, jakiej jesteś rasy, ile masz lat i czy
pochodzisz z rodziny zamożnej czy biednej. Wielu z tych, którzy przesiadywali w tamtej saunie,
mówiło łamaną angielszczyzną; niektórzy byli singlami, inni po rozwodzie; jedni szczęśliwie żonaci,
inni mniej szczęśliwie; jedni cieszyli się świetnym zdrowiem, inni byli w dość kiepskim stanie; jedni
mieli wyższe wykształcenie, inni nie. Niektórzy z nich nigdy nie chodzili nawet do szkoły średniej.
Po raz pierwszy John uświadomił sobie, że sukces nie jest zarezerwowany jedynie dla tych, którzy
urodzili się w bogatych rodzinach, nie mających żadnych większych problemów, i którzy nigdy nie
musieli o nic walczyć, ale wszystko otrzymali na srebrnej tacy. Zdał sobie sprawę, że bez względu na
okoliczności i warunki, w jakich przyszło ci dorastać, możesz zbudować życie pełne sukcesów. Miał
na to dowód w postaci tych mężczyzn, którzy podążali w życiu najróżniejszymi ścieżkami i mimo
wszystko zrealizowali swoje marzenia, a teraz dzielą się z nim swoją mądrością i doświadczeniem.
Co wieczór John chodził do swojej własnej, prywatnej szkoły biznesu – do sauny w ośrodku
społeczności żydowskiej. Ty również otaczaj się tymi, którym się udało; przebywaj wśród ludzi,
którzy mają pozytywne nastawienie do życia i którzy wyróżniają się postawą zorientowaną na
szukanie rozwiązań – wśród ludzi, którzy wiedzą, że mogą z powodzeniem zrealizować wszystko, co
zaplanują.

Pewność siebie jest zaraźliwa. Tak jak i brak pewności siebie.

 VINCE LOMBARDI
trener główny Green Bay Packers, który doprowadził swoją drużynę do sześciokrotnego zwycięstwa
w lidze, pięciokrotnego mistrzostwa NFL oraz do dwóch rozgrywek Super Bowl (I i II)

WYPISZ SIĘ Z KLUBU „CZY TO NIE OKROPNE”

Są dwa rodzaje ludzi – kotwice i motory. Porzuć towarzystwo kotwic i przyłącz się do motorów,
bo motory dokądś zmierzają i lepiej się bawią. Kotwice tylko ściągają cię w dół.

WYLAND
światowej sławy artysta marynistyczny

Gdy zacząłem uczyć historii w szkole średniej w Chicago, szybko zaniechałem spędzania czasu
w pokoju nauczycielskim, któremu już wkrótce nadałem przydomek Klubu Czyż To Nie Okropne.
Czymś znacznie gorszym od niebieskawej zawiesiny dymu tytoniowego, jaka nieustannie spowijała
pomieszczenie, była panująca tam atmosfera emocjonalnego negatywizmu. „Słyszeliście najnowsze
zalecenia dyrekcji? Wierzyć się nie chce”. „Znowu mam w klasie tego dzieciaka Simmonsów. Mały
diabełek daje popalić za dziesięciu”. „Nie ma mowy, żeby te dzieciaki czegoś nauczyć. Kompletnie
nie można nad nimi zapanować”. Ciągły strumień negatywnych opinii, krytyki, narzekań i skarg.
Niedługo potem odkryłem grupę tzw. nauczycieli z powołania, którzy spotykali się w bibliotece
i jedli razem przy dwóch stołach w nauczycielskiej kantynie. Byli pozytywnie nastawieni i wierzyli,
że mogą poradzić sobie z każdym problemem i każdą przeszkodą, ja ka pojawi się na ich drodze.
Korzystałem z ich rad i stosowałem każdy nowy pomysł, jakim się ze mną dzielili, a także kilka
innych, które przynosiłem z mojej praktyki weekendowej na Uniwersytecie Chicago. W rezultacie już
po kilku miesiącach zostałem wybrany przez uczniów nauczycielem roku.

BĄDŹ WYBIÓRCZY

Po prostu nie zadaję się z tymi, z którymi nie chcę być. Kropka. Wychodzi mi to na dobre, gdyż
dzięki temu zachowuję moje pozytywne nastawienie. Trzymam się z tymi, którzy są szczęśliwi,
którzy się rozwijają, którzy chcą się uczyć, którzy nie mają problemu z powiedzeniem przepraszam
czy dziękuję… i którzy dobrze się bawią.

JOHN ASSARAF
autor m.in. to Having It All

Chciałbym, byś wykonał pewne cenne ćwiczenie, którego nauczył mnie mój mentor, W. Clement
Stone. Zrób listę wszystkich osób, z którymi zwykle spędzasz czas – rodzina, współpracownicy,
sąsiedzi, przyjaciele, członkowie organizacji społecznych, w których działasz, grup religijnych, do
których należysz, itd.
Gdy skończysz, przejrzyj listę i postaw minus przy nazwiskach tych osób, które są negatywne
i toksyczne, a plus przy tych, które są pozytywne i dobrze na ciebie działają. Wykonując to
ćwiczenie, możesz zauważyć pewne powtarzające się wzorce. Być może całe twoje środowisko
pracy składa się z samych negatywnych jednostek. A może wszyscy twoi przyjaciele skażeni są
negatywizmem, wiecznie tylko narzekając i krytykując wszystko, co robisz. Albo twoja rodzina, która
wciąż zbija każdy twój pomysł i podkopuje twoje poczucie własnej wartości i twoją pewność siebie.
A teraz zrób to samo, co polecił mi pan Stone. Przestań przebywać wśród ludzi, obok których
postawiłeś znak minus. Jeśli nie jest to możliwe (lecz pamiętaj, nie ma rzeczy niemożliwych; zawsze
masz wybór), stanowczo ogranicz ilość czasu, jaki z nimi spędzasz. Musisz uwolnić się od
negatywnego wpływu, jaki mają na ciebie negatywne osoby.
Zastanów się. Z pewnością znasz takich, którzy pozbawiają cię całej energii, gdy tylko się
pojawią. Nazywam ich psychicznymi wampirami. Tacy ludzie dosłownie wysysają z ciebie twoją
życiową energię. Przestań spędzać z nimi czas.
Czy są w twoim życiu osoby, które ciągle narzekają i obwiniają innych za swoją sytuację? Czy są
tacy, którzy ciągle osądzają innych, roznoszą negatywne plotki i rozwodzą się nad tym, jak jest źle?
Od nich również trzymaj się z daleka.
Czy są w twoim życiu osoby, które, choćby jednym telefonem mogą wprowadzić w twój dzień
stres, napięcie i bałagan? Czy są tacy, którzy ogałacają cię z marzeń, mówiąc ci, że twoje pragnienia
są nierealne, i usiłując odwieść cię od wiary w twoją wizję i od podążania ku wyznaczonym celom?
Czy masz przyjaciół, którzy nieustannie próbują ściągnąć cię z powrotem do swojego poziomu? Jeśli
tak, to pora znaleźć sobie innych!

UNIKAJ LUDZI TOKSYCZNYCH

Zanim osiągniesz w swoim rozwoju etap, gdy nikt nie zdoła zaszkodzić ci swoim negatywizmem,
musisz za wszelką cenę unikać toksycznych ludzi. Już lepiej spędzaj czas w samotności, niż
w towarzystwie kogoś, kto ściąga cię w dół swoją mentalnością ofiary i miernymi standardami.
Podejmij świadomy wysiłek, by otaczać się osobami pozytywnymi, podnoszącymi cię na duchu
i dobrze na ciebie działającymi – ludźmi, którzy w ciebie wierzą, którzy zachęcają cię, byś podążał
za swoimi marzeniami i którzy cieszą się z twoich zwycięstw. Otaczaj się tymi, którzy szukają
w życiu nowych dróg i nowych możliwości, idealistami i wizjonerami.

OTACZAJ SIĘ LUDŹMI SUKCESU

Któregoś razu zwrócił się do mnie jeden z wiodących producentów soczewek, bym przekazał zasady
sukcesu jego pracownikom z działu sprzedaży. Gdy przed rozpoczęciem zajęć trwały luźne rozmowy,
wmieszałem się w towarzystwo i każdej osobie, którą poznałem, zadawałem pytanie: czy wie, kim
jest pięciu najlepszych handlowców w firmie. Większość odpowiadała, że wie, po czym bez namysłu
recytowała pięć nazwisk. Później ponowiłem to pytanie, zwracając się do wszystkich trzystu
słuchaczy i prosząc, by podnieśli rękę wszyscy ci, którzy wiedzą, kim jest pięciu najlepszych
handlowców w firmie. Wiedział niemal każdy. Następnie poprosiłem, by podnieśli rękę ci, którzy
kiedykolwiek odważyli się porozmawiać z którąś z tych pięciu osób i zapytać ją o tajemnicę jej
sukcesu. Nikt – żadnej ręki w górze. Tylko pomyśl! Każdy wiedział, o kogo chodzi, ale z powodu
podświadomego lęku przed odrzuceniem, nikt nigdy nie poprosił żadnego z tych liderów sprzedaży,
by wyjawił mu swoje tajemnice sukcesu.
 Jeśli chcesz odnieść sukces, musisz zacząć przebywać w środowisku ludzi sukcesu. Poproś tych
ludzi, by podzielili się z tobą swoimi strategiami. Spędź z nimi trochę czasu i zobacz, czy ich
towarzystwo ci odpowiada. Eksperymentuj, naśladując ich działania, czytając ich lektury, myśląc tak
jak oni, itd. Jeśli te nowe sposoby myślenia i działania sprawdzają się, przyjmij je i stale je
praktykuj. Jeśli nie, porzuć je i nadal szukaj i eksperymentuj.
Był przekonany, że cokolwiek poniżej tego poziomu nie jest żadnym osiągnięciem. Powoli,
z niewielką pomocą, zaczął dostrzegać, że każdego tygodnia odnosi wiele mniejszych lub większych
zwycięstw. Proste rzeczy, jak choćby punktualne przychodzenie do pracy, uczestnictwo w Programie
GOALS, nauka angielskiego, utrzymywanie rodziny i kupienie swojej córce jej pierwszego roweru –
to wszystko były sukcesy.

POKEROWA TEORIA SAMOOCENY I SUKCESU

Dlaczego tak mocno podkreślam konieczność uznawania swoich poprzednich sukcesów? Z powodu
wpływu, jaki mają na twoje poczucie własnej wartości. Wyobraź sobie, że twoja samoocena jest jak
stosik żetonów pokerowych. Załóżmy, że ty i ja gramy w pokera, i ty masz 10 żetonów, a ja 200. Jak
sądzisz, kto będzie grać bardziej ostrożnie? Zgadza się, ty. Jeśli przegrasz dwa zakłady po 5 żetonów,
wypadasz z gry. Zanim i mnie spotka ten los, mogę przegrać 40 takich zakładów, dlatego gram
bardziej ryzykownie, bo mogę sobie pozwolić na pewne straty. To samo dotyczy twojego poczucia
własnej wartości. Im jest ono wyższe, tym więcej ryzyka jesteś gotów podjąć.
Badania wciąż pokazują, że im bardziej uznajesz swoje przeszłe osiągnięcia, tym pewniej
podchodzisz do kolejnych zadań i z powodzeniem je realizujesz. Wiesz, że jeśli nawet zawiedziesz,
porażka cię nie zniszczy, bo twoja samoocena jest wysoka. A im więcej w życiu ryzykujesz, tym
więcej osiągasz. Im więcej prób, tym więcej okazji do sukcesu i tym większe szanse, że w końcu się
uda.
Świadomość, że odnosiłeś sukcesy w przeszłości, da ci pewność siebie, że możesz powtórzyć je
w przyszłości. Spójrzmy zatem na kilka prostych, lecz skutecznych metod budowania
i podtrzymywania wysokiego poziomu pewności siebie i wysokiej samooceny.

ZACZNIJ OD DZIEWIĘCIU NAJWIĘKSZYCH SUKCESÓW

A oto, jak dokonać przeglądu swoich największych sukcesów i osiągnięć. (Możesz wykonać to
ćwiczenie wraz ze swoim współmałżonkiem lub z całą rodziną). Zacznij od podzielenia swojego
życia na trzy równe etapy – na przykład, jeśli masz 45 lat, pierwszym przedziałem będzie wiek od
narodzin do 15 lat, drugim – od 16 do 30 lat i trzecim – od 31 do 45. Następnie wymień trzy sukcesy,
jakie osiągnąłeś w każdym z przedziałów. By pomóc ci zacząć, zrobiłem moją własną listę:

Pierwszy przedział: narodziny-20 lat

1. Wybór na przywódcę patrolu w Boy Scouts (ugrupowanie harcerskie dla chłopców – przyp.
tłum.).
2. Złapanie zwycięskiego podania, przesądzającego o mistrzostwie w lokalnych rozgrywkach
bejsbola.
3. Dostanie się na Uniwersytet Harvarda.

Drugi przedział: 20-40 lat

1. Zdobycie dyplomu magistra na Uniwersytecie Massachusetts.
2. Wydanie pierwszej książki.
3. Założenie New England Center for Personal and Organizational Development.
 Trzeci przedział: 40-60 lat
1. Założenie organizacji Self-Esteem Seminars.
2. Umieszczenie Balsamu dla duszy na pierwszym miejscu listy bestsellerów „New York
Times’a”.
3. Osiągnięcie celu, jakim było profesjonalne przemawianie we wszystkich 50 stanach Ameryki.

POTRAFISZ WYMIENIĆ 100 SWOICH OSIĄGNIĘĆ?

By utwierdzić się w przekonaniu, że jesteś prawdziwym człowiekiem sukcesu, który wciąż może
osiągać wspaniałe rzeczy, wykonaj kolejny etap tego ćwiczenia i wymień 100 lub więcej swoich
życiowych sukcesów.
Przekonałem się, że większość ludzi nieźle sobie radzi tak gdzieś do trzydziestej pozycji; potem
robi się nieco trudniej. By dojść aż do stu, musisz uwzględnić takie rzeczy, jak: opanowanie jazdy na
rowerze, zaśpiewanie solo na szkolnej akademii, zdobycie swojej pierwszej wakacyjnej pracy,
strzelenie pierwszego gola, dostanie się do drużyny cheerliderek, zdobycie prawa jazdy, napisanie
artykułu do gazetki szkolnej, dostanie piątki z historii u pana Simonsa, przetrwanie przysposobienia
wojskowego, opanowanie jazdy na snowbordzie, wyszykowanie swojego pierwszego samochodu,
wstąpienie w związek małżeński, zostanie rodzicem, zorganizowanie akcji zbierania funduszy na
rzecz szkoły twojego dziecka. Pewnie jest wiele rzeczy, które uważasz za oczywiste, ale każda z nich
zasługuje na to, byś ją dostrzegł i uznał za sukces na swojej drodze życia. Jeśli jesteś jeszcze
młodzieńcem, być może będziesz musiał uciec się do zapisania: „zdałem do drugiej klasy, zdałem do
trzeciej klasy, zdałem do czwartej klasy”. Nie szkodzi. Ważne, by zebrać pełną setkę.

ZAŁÓŻ REJESTR ZWYCIĘSTW

Kolejną skuteczną metodą powiększenia swojej „puli pokerowych żetonów” jest prowadzenie na
bieżąco rejestru wszystkich swoich osiągnięć i sukcesów. Może to być zwykły zeszyt lub plik
w komputerze, albo coś bardziej rozbudowanego i dostojnego, jak oprawiony w skórę atlas.
Codziennie przypominając sobie i zapisując swoje sukcesy, przenosisz je do pamięci długotrwałej,
wzmacniając poczucie własnej wartości i budując pewność siebie. A gdy zdarzy się, że ta pewność
nieco osłabnie, wystarczy, że zajrzysz do swojego rejestru i przeczytasz to, co napisałeś.
Peter Thigpen, były wiceprezes Levi Strauss & Co., trzymał taki dziennik zwycięstw na swoim
biurku i za każdym razem, gdy coś mu się udało, umieszczał w nim odpowiednią notatkę. Gdy czekało
go coś wybitnie trudnego, np. negocjacje w sprawie wielomilionowej pożyczki bankowej czy mowa
przed zarządem firmy, otwierał swój dziennik, by podbudować swoją pewność siebie. W jego
rejestrze widniały takie wpisy, jak: Wprowadziłem firmę na rynek chiński; Nakłoniłem mojego
nastoletniego syna, by posprzątał swój pokój; Zdołałem przekonać zarząd do nowego planu
ekspansji.
Większość ludzi, gdy czeka ich jakieś trudne zadanie, ma tendencję do koncentrowania się na tych
wszystkich przypadkach, gdy już kiedyś tego próbowali i nic im nie wyszło. W ten sposób podkopują
swoją pewność siebie i podsycają strach, że znów im się nie uda. Prowadzenie i przeglądanie
rejestru zwycięstw ułatwia przyjęcie przeciwnej postawy i skupienie się na swoich sukcesach.
 Jak najszybciej załóż swój własny dziennik zwycięstw. Jeśli chcesz, możesz prowadzić go
w formie albumu, wklejając zdjęcia, certyfikaty, notatki służbowe i inne rzeczy, które będą
przypominać ci o twoich sukcesach.

OTACZAJ SIĘ WŁASNYMI SYMBOLAMI SUKCESU

Naukowcy odkryli, że to, co widzisz w swoim otoczeniu, ma psychologiczny wpływ na twój nastrój,
postawę i zachowanie. Twoje otoczenie wywiera na ciebie ogromny wpływ. Ale jest coś jeszcze
ważniejszego: posiadasz niemal całkowitą kontrolę nas swoim najbliższym otoczeniem. Sam
decydujesz, co powiesisz na ścianach swojego pokoju czy biura, co przyczepisz do drzwi lodówki
i jakie pamiątki umieścisz na biurku czy w biurowym boksie.
Cenną techniką, która pomoże ci budować poczucie własnej wartości i będzie motywować cię do
kolejnych, przyszłych sukcesów, jest otaczanie się nagrodami, zdjęciami i innymi przedmiotami, które
przypominają o twoich zwycięstwach. Mogą to być medale z czasów służby wojskowej, zdjęcie, jak
zdobywasz zwycięskiego gola, twoje zdjęcie ślubne, jakieś trofeum, oprawiony wiersz, który
opublikowałeś w lokalnej gazecie, list z podziękowaniami, twój dyplom uniwersytecki, czy odznaka
harcerska.
Zarezerwuj specjalne miejsce – półkę, szufladę, drzwi lodówki, „ścianę zwycięstw” w korytarzu,
którym codziennie przechodzisz – i zapełnij je swoimi symbolami sukcesu. Uprzątnij to miejsce, po
czym opraw, zalaminuj, wypoleruj i wyeksponuj każdy z symboli tak, by codziennie go widzieć.
Będzie to miało ogromny wpływ na twoją podświadomość. Krok po kroku zaczniesz postrzegać
siebie jako zwycięzcę – jako kogoś, kto odnosi w życiu ciągłe sukcesy! Inni również zaczną odbierać
taki przekaz. Otaczanie się symbolami sukcesu ugruntuje w tobie pewność siebie oraz wzmocni wiarę
innych w twoje siły.
To także świetna rzecz dla twoich dzieci. Z dumą wyeksponuj również i ich symbole sukcesu –
rysunki, dziecięce „dzieła sztuki”, zdjęcia, na których pozują w swoich strojach sportowych lub grają
na jakimś instrumencie, zdjęcia upamiętniające chwile zabawy i radości, trofea, medale i inne
nagrody. Jeśli masz małe dzieci, opraw ich najlepsze rękodzieła i powieś w kuchni, w ich pokojach
i w różnych miejscach domu. Gdy będą je widzieć, pięknie oprawione i wiszące na ścianach, nabiorą
poczucia własnej wartości.

ĆWICZENIE Z LUSTREM

Jesteś żywym magnesem. To, co do siebie przyciągasz, harmonizuje z twoimi dominującymi

myślami.

BRIAN TRACY
wiodący autorytet w dziedzinie ludzkiego potencjału i osobistej skuteczności

Podobnie, jak uznajesz swoje wielkie sukcesy, powinieneś też uznawać swoje codzienne, drobne
zwycięstwa. Ćwiczenie z lustrem opiera się na zasadzie, że każdy z nas potrzebuje uznania, lecz
uznaniem najważniejszym jest to, które otrzymujemy od siebie samych.
i emocjonalne reakcje są czymś naturalnym – są odpowiedzią twojego ciała i psychiki na uwalnianie
starych zranień, na pozbywanie się nierealistycznych oczekiwań oraz negatywnych przekonań i opinii
na swój temat. Jeśli doświadczysz którejś z takich niepokojących reakcji – bo nie każdy musi ich
doświadczać – nie pozwól, by przeszkodziło ci to w kontynuowaniu ćwiczenia. To stan tymczasowy,
minie po kilku dniach wykonywania ćwiczenia.
Gdy zacząłem praktykować ćwiczenie z lustrem, już po czterdziestu dniach zauważyłem, że
wszystkie moje negatywne myśli na swój temat całkowicie zniknęły, wyparte przez codzienne sesje
koncentrowania się na tym, co zrobiłem dobrze. Do tej pory gromiłem się za różne rzeczy, np. za
nieodłożenie na miejsce kluczyków do samochodu czy okularów. Teraz ten krytyczny głos po prostu
znikł. To samo może zdarzyć się i w twoim przypadku, ale pod warunkiem, że będziesz regularnie
i sumiennie wykonywać to ćwiczenie.
Uwaga do zapamiętania: jeśli zdarzy się, że leżąc już w łóżku przypomnisz sobie, że nie wykonałeś
ćwiczenia z lustrem, wstań i zrób je. Patrzenie sobie w oczy jest zasadniczym elementem ćwiczenia.
I ostatnia rada: uprzedź wszystkich, z którymi mieszkasz (swojego współmałżonka, dzieci,
współlokatora czy rodziców), że każdego wieczora przez następne trzy miesiące lub dłużej będziesz
robić to ćwiczenie. Nie chcesz przecież, żeby ktoś natknął się na ciebie w łazience i pomyślał, że
postradałeś zmysły.

NAGRADZAJ SWOJE WEWNĘTRZNE DZIECKO

Wewnątrz każdego z nas istnieją trzy różne i zupełnie oddzielne ego, które współdziałają, by tworzyć
naszą niepowtarzalną osobowość. Są to: ego rodzica, ego dorosłego i ego dziecka, które działają
mniej więcej tak samo, jak rodzice, dorośli i dzieci w rzeczywistości.
Ego dorosłego to racjonalna część ciebie. Gromadzi dane i podejmuje logiczne decyzje
pozbawione emocji. Planuje twój harmonogram, równoważy twoją książeczkę czekową, oblicza
twoje podatki i ustala, kiedy wymienić opony.
Ego rodzica mówi ci, byś zawiązał buty, wyczyścił zęby, zjadł warzywa, odrobił lekcje, ćwiczył,
wywiązał się z terminów i ukończył podjęte projekty. To twój wewnętrzny krytyk – osądza cię, gdy
nie spełniasz jego norm. To także część, która cię pielęgnuje, dba o twoje bezpieczeństwo, troszczy
się o ciebie i zaopatruje, zaspokajając twoje potrzeby. Poza tym, ego rodzica potwierdza i nadaje
ważność, docenia i chwali cię, wyrażając uznanie dla twoich pozytywnych zachowań.
Z drugiej strony, ego dziecka robi to, co robią wszystkie dzieci – jęczy i marudzi, domaga się
uwagi, pragnie przytulenia i zaczyna dawać się we znaki, jeśli jego potrzeby nie zostaną zaspokojone.
To tak, jakbyśmy, idąc przez życie, mieli obok siebie uczepionego nas trzylatka, który nieustannie
pyta: Dlaczego siedzimy przy tym biurku? Dlaczego się nie bawimy? Dlaczego o trzeciej w nocy
ciągle jeszcze nie jestem w łóżku? Dlaczego czytam ten nudny raport?
Jako rodzica tego „wewnętrznego dziecka”, jednym z twoich najważniejszych zadań jest zająć je
czymś i nagradzać, gdy jest grzeczne, podczas gdy ty będziesz wykonywać swoje obowiązki.
Jeśli naprawdę masz w domu trzylatka, być może mówisz: „Mamusia musi skończyć tę ofertę
w ciągu dwudziestu minut. A gdy już to zrobi, pójdziemy na lody, albo zagramy w grę wideo”. Wtedy
dziecko prawdopodobnie myśli: „Dobrze, będę grzeczny, bo wiem, że kiedy to się skończy, dostanę
nagrodę”.
Cóż, jak się można spodziewać, twoje wewnętrzne dziecko jest takie samo. Gdy je prosisz, by
było cicho, by pozwoliło ci skończyć twoją pracę, by do późna było na nogach itd., będzie
współpracować, dopóki wie, że na końcu czeka je nagroda. Obiecaj, że mu poczytasz, zabierzesz je
do kina, pozwolisz pobawić się z przyjacielem, posłuchać muzyki, zabierzesz na tańce, do
restauracji, dasz więcej swobody, kupisz nową „zabawkę” lub zabierzesz na wakacje.
Ważną rolę w osiąganiu w życiu sukcesów pełni nagradzanie się, gdy coś ci się uda.
W rzeczywistości taka praktyka sprawia, że twoje wewnętrzne dziecko jest szczęśliwe
i współpracuje, gdy chcesz, by było grzeczne. Wie, że może ci zaufać, iż w końcu wypełnisz swoje
obietnice. Bo jeśli tego nie zrobisz, to, tak samo jak prawdziwe dziecko, zacznie sabotować twoje
wysiłki, np. rozchorowując się, mając wypadki lub popełniając błędy, które kosztują cię awans czy
nawet stanowisko, a wszystko to po to, by zmusić cię do przerwy w pracy. A to jedynie oddali cię od
sukcesu, jakiego pragniesz.

POCZUCIE PEŁNI

Innym powodem, dla którego należy świętować swoje sukcesy, jest to, że dopóki nie spotkasz się
z uznaniem za swoją pracę, nie czujesz się spełniony. Świętowanie swoich sukcesów daje ci
poczucie, że coś osiągnąłeś i że zostało to zauważone i docenione. Jeśli całymi tygodniami pracujesz
nad raportem, a twój szef nawet tego nie dostrzega, czujesz, że czegoś ci brakuje. Jeśli wysyłasz
komuś prezent i nie otrzymujesz słowa podzięki, rodzi się w tobie poczucie, że coś nie zostało
dokończone, że brakuje tej kropki nad i… Twój umysł domaga się zamknięcia cyklu.
Oczywiście, prosty, radosny akt uznania i nagrodzenia swoich sukcesów powoduje coś jeszcze
ważniejszego od poczucia pełni – sprawia, że nasza podświadomość mówi: Sukces to świetna rzecz.
Za każdym razem, gdy coś nam się udaje, dostajemy jakąś nagrodę. Jack kupuje nam coś fajnego
albo zabiera nas w jakieś przyjemne miejsce. Postarajmy się i zróbmy jeszcze coś dobrego, to Jack
pozwoli nam się pobawić.
Nagradzanie się za swoje zwycięstwa skutecznie umacnia pragnienie naszej podświadomości, by
jeszcze ciężej dla nas pracować. Taka już ludzka natura.
proces pomaga mi nieustannie iść do przodu na obszarze budowania ducha zespołu, a także na wielu
innych obszarach.
Gdy wypełnisz formularz, przenieś wszystkie kroki, jakie zapisałeś w kolumnie Kolejny krok, do
swojego kalendarza lub organizera. Wyznacz konkretny czas na wykonanie każdego z nich, by
zmobilizować się do działania. Uwzględnij je na swojej liście spraw do załatwienia. Widzisz,
jakiego rozpędu nabiera twoje życie dzięki temu ćwiczeniu?
Jeśli jesteś kierownikiem, rozważ możliwość wykonania tego trzydziestodniowego ćwiczenia
wraz z całym swoim zespołem. Pomoże to twoim ludziom koncentrować się na tym, co potrzeba, oraz
podbuduje ich pewność siebie. To również świetny trening dla twoich domowników. Już nieraz
widziałem, jak nastoletnie dzieciaki rozkwitają po zaledwie trzydziestu dniach prowadzenia swojego
Dziennika Koncentracji na Sukcesach.
PRZYKŁADOWY DZIENNIK KONCENTRACJI NA SUKCESACH Dzień: poniedziałek
Data: 15 lutego 2005
SUKCES POWÓD DALSZE KOLEJNY KROK
POSTĘPY
1 Poprowadziłem świetne spotkanie Na spotkaniu narodził Zorganizować Założyć komitet
zespołu. się duch zespołu, wspólny dzień organizacyjny
którego nam poza firmą. z Anną i Bobem.
brakowało.
2 Zarezerwowałem dla Ingi i mnie Naprawdę musimy się Zacząć Porozmawiać
długi weekend w ośrodku Ojai Spa. stąd wyrwać i odnowić planować z Patty, jaki termin
nasz związek. wakacje byłby dla niej
z Patty Jeffem. najlepszy.
3 Przez 30 minut ćwiczyłem na To ważne dla mojego Dodać Zapytać Martina
stepperze. zdrowia i pomaga mi ćwiczenia o jego trenera
stracić na wadze. siłowe. osobistego.
4 Przy kolacji Christopher i ja bardzo To ważne dla Powtórzyć to Zajrzeć do
fajnie sobie porozmawialiśmy, pogłębienia w środę. kalendarza
a potem odrobiliśmy razem lekcje. i podtrzymania naszej i zarezerwować
relacji. czas.
5 Skończyłem korektę raportu Raport pomoże Zdobyć Wyznaczyć
technicznego dla moje szefa. unowocześnić nasz zatwierdzenie spotkanie komitetu
biurowy system wydatków. wykonawczego.
komputerowy.

STWÓRZ SWÓJ IDEALNY DZIEŃ

Innym narzędziem, które skutecznie pomoże ci koncentrować się na działaniach ku stworzeniu

dokładnie takiego życia, jakie chciałbyś mieć, jest poświęcenie kilku minut po zaplanowaniu
kolejnego dnia na wyobrażenie sobie, jak byś chciał, by ten dzień przebiegał. Wyobraź sobie, że
wszyscy zjawiają się u ciebie natychmiast, gdy ich wezwiesz, że każde spotkanie zaczyna się i kończy
o czasie, że wszystkie twoje priorytety zostają zrealizowane, wszystkie sprawy do załatwienia
wykonane z łatwością i bez żadnego problemu, każda sprzedaż sfinalizowana, itd. Zobacz samego
siebie, jak w każdej sytuacji, która czeka cię nazajutrz, działasz najlepiej, jak potrafisz, osiągając
szczyt swoich możliwości. Dzięki temu twoja podświadomość przez całą noc będzie pracować nad
sposobami urzeczywistnienia tych wyobrażeń.
Wyrób w sobie nawyk wieczornego wizualizowania swojego idealnego, kolejnego dnia. Znacznie
odmieni to twoje życie.
Gdy zaczynasz jakiś projekt, podejmujesz zobowiązanie lub określasz zmianę, jaką powinieneś
wprowadzić, informacje na ten temat trafiają do twojego banku pamięci rzeczy teraźniejszych,
pochłaniając tzw. jednostki uwagi. Człowiek jest w stanie jednocześnie obdarzać uwagą pewien
ograniczony zakres rzeczy, i każda obietnica, zobowiązanie czy sprawa do załatwienia zmniejsza
liczbę jednostek uwagi, pozwalających koncentrować się na bieżących zadaniach oraz na szukaniu
nowych możliwości i na dążeniu do obfitszego życia.
Dlaczego nie domykamy spraw? Często brak tego ostatniego etapu wskazuje na obszar w naszym
życiu, gdzie nie mamy co do czegoś pewności, gdzie nie wszystko jest dla nas jasne – lub gdzie
posiadamy emocjonalne i psychologiczne blokady.
Na przykład możesz mieć na swoim biurku mnóstwo próśb, projektów, zadań i innych rzeczy,
których naprawdę nie chcesz się podejmować – ale boisz się, że zaczniesz być postrzegany jako ten
zły. Dlatego nikomu nie odmawiasz. W rezultacie twoje stanowisko pracy zaczyna zarastać kartkami
samoprzylepnymi i ginąć pod stosem papierów, a każda z tych nowych rzeczy pochłania twoją
uwagę. Mogą też zaistnieć okoliczności, w których musisz podejmować trudne bądź niewygodne
decyzje. Dlatego, zamiast z tym wszystkim walczyć, wielu spraw po prostu nie domykasz.
Czasem niemożność domknięcia sprawy wynika z braku odpowiedniego systemu, wiedzy lub
umiejętności, koniecznych do zajęcia się daną rzeczą. Innym razem, jest to rezultatem naszych złych
nawyków pracy.

NABIERZ ŚWIADOMOŚCI DOMYKANIA SPRAW

Nieustannie zadawaj sobie pytanie: Co trzeba zrobić, by zamknąć tę sprawę, by doprowadzić to

zadanie do końca? Gdy już poznasz odpowiedź, będziesz mógł świadomie podjąć kolejny krok
i posegregować wypełnione dokumenty, wysłać wymagane formularze, czy też powiadomić szefa
o wykonaniu zadania. Prawda jest taka, że 20 rzeczy doprowadzonych do końca jest warte więcej,
niż 50 rzeczy wykonanych do połowy. Na przykład jedna ukończona książka, która trafia do
czytelników i zmienia ich życie, warta jest więcej, niż 13 książek, nad którymi wciąż pracujesz.
Zamiast zaczynać 15 projektów jednocześnie i ostatecznie niczego nie doprowadzać do końca,
zajmując jedynie przestrzeń, lepiej ogranicz tę liczbę do trzech rzeczy, które zdołasz ukończyć.

CZTERY MOŻLIWOŚCI

Jednym ze sposobów zajęcia się listą rzeczy do zrobienia jest metoda, znana z kursów zarządzania
czasem: zrób to, przekaż, odłóż na późnej lub pozbądź się tego. Gdy bierzesz do ręki jakiś dokument,
zdecyduj tu i teraz, czy w ogóle możesz cokolwiek z nim zrobić. Jeśli nie, pozbądź się go. Jeśli
zajęcie się nim zabierze ci 10 minut, zrób to natychmiast. Jeśli dłużej, lecz mimo to chcesz zrobić to
osobiście, odłuż sprawę na później, umieszczając ją w katalogu rzeczy do załatwienia za jakiś czas.
Jeśli nie możesz zająć się tym sam lub nie masz na to czasu, przekaż sprawę komuś, na kim możesz
polegać i o kim wiesz, że sobie z tym poradzi. Dopilnuj, by dana osoba powiadomiła cię
o zakończeniu zadania, byś wiedział, że sprawa została załatwiona.
 ZRÓB MIEJSCE NA COŚ NOWEGO

Niedomykanie spraw może mieć miejsce nie tylko na polu zawodowym; to także problem wielu
gospodarstw domowych, które toną w rupieciach, papierach, znoszonych ubraniach, nieużywanych
zabawkach, zapomnianych rzeczach osobistych oraz przestarzałych, zepsutych i nikomu
niepotrzebnych przedmiotach. W Stanach Zjednoczonych funkcjonuje cała branża przechowalnicza,
która pomaga gospodarstwom domowym i małym firmom w przechowywaniu tego, czego nie mogą
zmieścić u siebie.
Czy naprawdę potrzebujemy wszystkich tych rzeczy? Oczywiście, że nie.
By zrobić nieco miejsca w swoich jednostkach uwagi, wystarczy posprzątać swoje środowisko
domowe i zawodowe, pozbywając się mentalnego ciężaru całego tego bałaganu. Gdy pozbywasz się
starego, robisz miejsce na nowe.
Zajrzyj na przykład do swojej szafy. Jeśli dosłownie pęka w szwach i nawet trudno ci cokolwiek
z niej wyjąć, może to być jednym z powodów, dlaczego nie masz żadnych nowych ubrań. Po prostu
nie masz gdzie ich trzymać. Jeśli nie założyłeś czegoś w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, i jeśli nie
jest to ubranie sezonowe czy na jakąś specjalną okazję, jak suknia wieczorowa czy smoking, to
pozbądź się tego.
Jeśli jest cokolowiek nowego, co chciałbyś w życiu mieć, musisz zrobić temu miejsce. W sensie
psychologicznym i fizycznym.
Jeśli chcesz związać się z nowym mężczyzną, pozwól odejść (przebacz i zapomnij) facetowi,
z którym przestałaś spotykać się już pięć lat temu. Bo jeśli tego nie zrobisz, to gdy kogoś poznasz,
swoim zachowaniem przekażesz mu wiadomość: „Ciągle jeszcze myślę o tamtym. Nie pozwoliłam
mu odejść”.
Mój dobry przyjaciel Martin Rutte powiedział mi kiedyś, że zawsze, gdy chce zacząć jakiś nowy
interes, sprząta swoje biuro, dom, samochód i garaż. Gdy już to zrobi, zaczyna otrzymywać telefony
i listy od ludzi, którzy chcą z nim pracować.
Są też tacy, którym wiosenne porządki pomagają zyskać nowe, świeże spojrzenie na problemy,
wyzwania, możliwości i relacje.
Gdy nie wyrzucamy rupieci i przedmiotów, których już nie potrzebujemy, to tak, jakbyśmy nie
wierzyli, że stać nas na kupno nowych. Jednak trzymanie się starego nie pozwala, byśmy w ogóle dali
sobie na to szansę. Musimy zamknąć przeszłość, by zrobić miejsce teraźniejszości.

DWADZIEŚCIA PIĘĆ SPOSOBÓW UPORZĄDKOWANIA ŻYCIA PRZED RUSZENIEM

W DALSZĄ DROGĘ

Ile rzeczy powinieneś doprowadzić do końca, porzucić lub przekazać, zanim ruszysz dalej i zajmiesz
się czymś nowym, nawiążesz nowe relacje, wprowadzisz w swoje życie nowy dostatek czy nowe,
ekscytujące elementy? Wykorzystaj poniższe zestawienie, by odświeżyć pamięć, po czym zrób
własną listę i napisz, jak zamkniesz każdą ze spraw.
Gdy twoja lista będzie gotowa, wybierz cztery pozycje i zabierz się do pracy. Na pierwszy ogień
weź te sprawy, których dokończenie natychmiast zwolni najwięcej czasu, energii lub miejsca –
w sensie umysłowym lub fizycznym.
Zachęcam, byś domykał co najmniej jedną dużą sprawę na trzy miesiące. By ruszyć z kopyta,
zaplanuj „weekend zamykania spraw” i poświęć całe dwa dni, by zająć się możliwie największą
liczbą rzeczy z poniższej listy:

1. Byłe przedsięwzięcia gospodarcze i sprawy zawodowe.

2. Obietnice niedotrzymane, nieuznane lub nie renegocjowane.
3. Nie spłacone długi lub inne zobowiązania finansowe (twoje wobec innych i czyjeś wobec
ciebie).
4. Szafy pełne nienoszonych ciuchów.
5. Nieuporządkowany garaż pełen rupieci.
6. Chaos w dokumentach podatkowych.
7. Niezbilansowana książeczka czekowa lub rachunki, które powinny zostać zamknięte.
8. Zaśmiecone szuflady, pełne niepotrzebnych przedmiotów.
9. Brakujące lub zepsute narzędzia.
10. Poddasze zawalone rzeczami, których nikt nie używa.
11. Zaśmiecony bagażnik lub tylne siedzenie samochodu.
12. Braki w konserwacji samochodu.
13. Nieuporządkowana piwnica pełna rupieci.
14. Komoda pełna ukończonych lub niezrealizowanych projektów.
15. Nieskatalogowane dokumenty.
16. Pliki komputerowe, które wymagają skopiowania, lub dane, które trzeba przygotować do
składowania.
17. Zaśmiecone lub nieuporządkowane biurko.
18. Zdjęcia rodzinne niewłożone do albumu.
19. Rzeczy, które trzeba zreperować, wyprasować, itp.
20. Odłożone prace konserwacyjne domu.
21. Relacje osobiste, w których istnieją nie wypowiedziane urazy, lub gdzie brakuje słów uznania,
docenienia czyichś wysiłków.
22. Ludzie, którym jeszcze nie wybaczyłeś.
23. Czas, którego nie spędzasz z tymi, z którymi powinieneś go spędzać.
24. Projekty nieukończone lub oddane bez zamknięcia czy opinii zwrotnej.
25. Słowa uznania i podzięki, które komuś się od ciebie należą, lub które należą się tobie.

CO CIĘ IRYTUJE?

Podobnie jak niepodomykane sprawy, tak samo i codzienne źródła irytacji szkodzą twojej zdolności
osiągania sukcesów, ponieważ one również pochłaniają twoją uwagę. Być może przyczyną twojego
zdenerwowania jest brak guzika w marynarce, przez co nie możesz włożyć swojego ulubionego
garnituru na jakieś ważne spotkanie. Albo rozdarcie na zewnętrznych drzwiach siatkowych, w wyniku
którego po domu panoszą się denerwujące owady. Jedną z najlepszych rzeczy, jakie możesz zrobić,
by skuteczniej i szybciej pokonywać kolejne etapy na swojej drodze sukcesu, jest naprawić,
wymienić, załatać lub pozbyć się wszystkich tych codziennych źródeł irytacji, które grają ci na
nerwach i nie pozwalają skupić się na tym, co ważne.
Talane Miedaner, autor Coach Yourself to Success, radzi, by przejść się po domu, zajrzeć do
każdego pomieszczenia, do garażu itd. i zapisać wszystko, co cię irytuje, wkurza czy przeszkadza, po
czym wziąć się za każdą z tych spraw. Oczywiście uważając, by nie zaszkodzić swojej rodzinie czy
działalności zawodowej. Lecz pamiętaj, że za każdym razem, gdy widzisz coś denerwującego, co
wolałbyś, by wyglądało inaczej, spada twój poziom energii. Te rzeczy niezauważenie pozbawiają cię
życiowej energii, zamiast ci jej dodawać.

JEŚLI NIE WIESZ, OD CZEGO ZACZĄĆ, ZATRUDNIJ PROFESJONALNEGO

ORGANIZATORA

Misją Krajowego Stowarzyszenia Profesjonalnych Organizatorów (NAPO – National Association of

Professional Organizers) jest nieść ludziom pomoc przy porządkowaniu ich życia oraz tworzyć
systemy, które umożliwią utrzymanie osiągniętego ładu. Możesz potrzebować kogoś, kto potrafi na
chłodno ocenić sytuację i spojrzeć poza wszystko to, do czego przywykłeś, co znasz lub czego się
obawiasz, i kto wykaże się neutralnością, której tobie brakuje.
Poza tym członkowie NAPO są ekspertami w czynieniu rzeczy skutecznymi i łatwymi. To ich
zawód31.
Za mniej więcej cenę kilku lunchów biznesowych możesz zatrudnić organizatora na dzień pracy.
Ludzie NAPO zajmą się też bałaganem w twoim domu, a także wszystkim tym, co cię irytuje, pracami
konserwatorskimi oraz innymi rzeczami, których albo nie chcesz robić, albo nie umiesz.
Jeśli twoje finanse nie pozwalają ci na skorzystanie z usług profesjonalnego organizatora, poproś
o pomoc przyjaciela. Zatrudnij nastolatka sąsiadów, albo mieszkającą niedaleko kobietę na
macierzyńskim. Możesz też zaopatrzyć się w jakiś dobry poradnik i sam się wszytkim zająć32. Tylko
pamiętaj, nie musisz robić wszystkiego na raz. Wystarczy jedna rzecz na miesiąc. Zajęcie się brakami
i niedociągnięciami ma ogromne znaczenie dla twojego powodzenia w przyszłości, dlatego nie ma
dosłownie żadnego wytłumaczenia dla wciąż trwającej dezorganizacji w twoim życiu.
wybierzesz, celem Procesu jest wyrażenie gniewu i zranienia, po czym pójście w kierunku
przebaczenia i miłości.
Jeśli decydujesz się na metodę ustną – zawsze za zgodą tej drugiej osoby – zacznij od wyrażenia
swojego gniewu, po czym przejdź przez każdy etap, aż do ostatniego, którym jest miłość, współczucie
i przebaczenie. Poniższe podpowiedzi pomogą ci skupić się na każdym z etapów. By Proces był
skuteczny, każdemu etapowi poświęć jednakową ilość czasu.

1. Gniew i uraza
Jestem zły, że… Mam dość…
Nienawidzę, gdy… Nie podoba mi się…

2. Zranienie
Boli mnie, gdy… Czuję się zraniony, gdy…
Było mi smutno, gdy… Jestem rozczarowany…

3. Lęk
Bałem się, że… Boję się ciebie, gdy…
Jestem przerażony, gdy… Boję się, że (ja)…

4. Skrucha, żal i odpowiedzialność

Przykro mi, że… Przepraszam za…
Proszę, wybacz mi, że… Nie chciałem…

5. Pragnienia
Zawsze chcę (chciałem) tylko… Chcę (chciałem)…
Chcę, byś… Zasługuję…

6. Miłość, współczucie, przebaczenie i podziękowanie

Rozumiem, że… Wybaczam ci, że…
Doceniam… Dziękuję ci za…
Kocham cię za…
Jeśli czujesz się niezręcznie, wykonując to ćwiczenie ustnie, lub jeśli druga osoba nie może lub nie
chce brać w tym udziału, wyraź swoje uczucia pisemnie, pisząc List Całej Prawdy.

List Całej Prawdy

W napisaniu Listu pomogą ci następujące wskazówki:

1. Skieruj swój list ku osobie, która cię zdenerwowała, poświęcając mniej więcej równą ilość
miejsca na wyrażenie kolejnych emocji, uwzględnionych w Procesie Całej Prawdy.

2. Jeśli druga strona raczej nie będzie chciała wziąć udziału w tym ćwiczeniu, to gdy skończysz swój
list, możesz go po prostu wyrzucić. Pamiętaj, głównym celem jest uwolnić się od niewyrażonych
emocji, nie zaś zmienić tamtą osobę.

3. Jeśli osoba, na którą jesteś zły, zgadza się uczestniczyć w ćwiczeniu, poproś ją, by również
napisała List Całej Prawdy. Następnie przekażcie sobie wasze Listy. Niech każde z was przeczyta
otrzymany List w obecności „nadawcy”. Gdy skończycie, porozmawiajcie o waszych odczuciach.
Staraj się nie przyjmować pozycji obronnej. Spróbuj zrozumieć, dlaczego druga osoba czuje tak,
a nie inaczej, i co nią motywuje.

Po kilku próbach przejście przez Proces Całej Prawdy stnie się szybsze i mniej formalne, jednak
w trudniejszych chwilach możesz powrócić do sześciu etapów i posłużyć się nimi jako
wskazówkami.

PRZEBACZ I IDŹ DALEJ

Dopóki nie wybaczysz, ktokolwiek i cokolwiek to jest, będzie zajmować wolną przestrzeń
w twoim umyśle.

ISABELLE HOLLAND
nagradzana autorka 28 książek

Choć poruszanie tematu wybaczenia może się wydawać nieco niezwykłe w książce o tym, jak
osiągnąć życiowy sukces, to prawda jest taka, że gniew, uraza i pragnienie zemsty mogą pochłaniać
cenną energię, która mogłaby zostać skierowana ku pozytywnemu, zorientowanemu na cel działaniu.
Zgodnie z prawem przyciągania, przyciągamy więcej tych uczuć, których obecnie doświadczamy.
Negatywne nastawienie, gniew i brak wybaczenia z powodu krzywd i zranień z przeszłości
gwarantują, że twoje przyszłe dni będą pełne tego samego.

WYBACZ I PONOWNIE WEJDŹ W TERAŹNIEJSZOŚĆ

W biznesie, w rodzinie i w relacjach osobistych – na każdym obszarze naszego życia powinniśmy

przyjmować postawę pełną miłości i wybaczenia, uwalniając przeszłe zranienia, by iść naprzód.
Wybacz partnerowi biznesowemu, który cię okłamał i skrzywdził finansowo. Wybacz
współpracownikowi, który przypisał sobie zasługi na twoją pracę lub plotkował za twoimi plecami.
Wybacz byłemu współmałżonkowi, który cię zdradził, po czym zafundował ci bardzo przykry
rozwód. Nie musisz akceptować tego, co zrobili, ani nawet ponownie obdarzać ich zaufaniem.
Musisz jednak wyciągnąć wnioski z tego, co się stało, przebaczyć i pójść dalej.
Gdy wybaczasz, znów wchodzisz w teraźniejszość – gdzie może spotkać cię coś dobrego i gdzie
możesz podejmować kroki dla osiągnięcia przyszłych korzyści dla siebie, swojego zespołu, swojej
firmy i swojej rodziny. Trzymanie się tego, co było, pozbawia cię cennej energii i ograbia z mocy,
której potrzebujesz, by posuwać się do przodu w tworzeniu swojej upragnionej rzeczywistości.

ALE TAK TRUDNO JEST ZOSTAWIĆ TO ZA SOBĄ

Wiem, jak czasem trudno jest wybaczyć i pozwolić odejść przeszłości. Zostałem kiedyś napadnięty
i porwany, byłem bity przez ojca alkoholika, stałem się ofiarą odwróconego rasizmu, moi
pracownicy zdefraudowali poważne sumy pieniędzy, byłem pozywany w ewidentnie błahych
sprawach oraz wykorzystywany w wielu umowach biznesowych.
Ale po każdym z tych zajść podejmowałem wysiłek, by przepracować tę sytuację i wybaczyć
drugiej stronie. Wiedziałem, że jeśli tego nie zrobię, te przeszłe krzywdy i zranienia będą mnie
dosłownie zżerać, uniemożliwiając skoncentrowanie całej mojej energii na przyszłości, jaką
chciałem stworzyć.
Każde z tych doświadczeń uczyło mnie też, jak nie dopuścić do jego ponownego zaistnienia.
Nauczyłem się bardziej ufać mojej intuicji. Nauczyłem się, jak lepiej chronić moją rodzinę i zdobyte
ciężką pracą dobra materialne. I za każdym razem, gdy w końcu zostawiałem to doświadczenie za
sobą i pozwalałem mu odejść, czułem się lżejszy, uwolniony i silniejszy – i z większą energią
powracałem do wszystkich ważnych, bieżących zadań. Koniec z negatywnymi myślami. Koniec
z gorzkimi oskarżeniami.

Chowanie urazy to jak picie trucizny w nadziei, że pozabija twoich wrogów.

NELSON MANDELA
laureat Pokojowej Nagrody Nobla

Jakiejkolwiek doznałeś krzywdy i jakkolwiek czujesz się zraniony, wiedz, że i ja przeszedłem przez
wiele z nich.
Ale wiedz także, że czymś, co może cię zranić jeszcze bardziej, jest chowanie urazy i nieustanne
trwanie w nienawiści. Słowo wybaczyć tak naprawdę oznacza uwolnić się od czegoś dla samego
siebie – nie dla innych.
Miałem na moich seminariach osoby, które, gdy w końcu naprawdę komuś wybaczyły, w ciągu
kilku chwil pozbywały się długotrwałych, migrenowych bólów głowy, znajdowały błyskawiczną ulgę
w chroniczych zaparciach i zapaleniach okrężnicy, uwalniały się od bólów artretycznych, zauważały
poprawę wzroku i natychmiast doświadczały wielu innych korzyści zdrowotnych. Pewien mężczyzna
stracił prawie 3 kilo w ciągu 2 dni, niczego nie zmieniając w swoim sposobie odżywiania! Byłem też
świadkiem autentycznych cudów, jakie dzięki wybaczeniu ludzie dokonywali w swoim życiu
zawodowym i finansowym. Wierz mi, gra jest warta świeczki.

KROKI KU WYBACZENIU

Wszystkie następujące kroki mają zasadnicze znaczenie w procesie wybaczenia:

1. Uznaj swój gniew i urazę.

2. Uznaj zranienie i ból, jakiego doświadczyłeś w wyniku danego zajścia.
3. Uznaj lęki i zwątpienie w samego siebie, jakich wtedy zaznałeś.
4. Uznaj wszelką rolę, jaką odegrałeś w dopuszczeniu do danej sytuacji lub pozwoleniu, by trwała.
5. Uznaj to, czego chciałeś, a czego nie dostałeś, po czym postaw się w sytuacji drugiej strony
i spróbuj zrozumieć, jak się wtedy czuła i co nią motywowało oraz jakie potrzeby usiłowała
zaspokoić – aczkolwiek w sposób mało elegancki – zachowując się tak a nie inaczej.
6. Wybacz i zostaw to wydarzenie za sobą.
 Uważny czytelnik prawdopodobnie dostrzegł, że powyższe kroki uwzględniają te same sześć
etapów, z których składa się Proces Całej Prawdy.

LISTA ZRANIEŃ

Zrób listę wszystkich osób, które uważasz, że cię zraniły, oraz wyjaśnij, czym:

… zranił mnie…

Następnie, biorąc na warsztat każdą pozycję z osobna (i poświęcając jej tyle czasu, ile będzie
trzeba), przejdź przez Proces Całej Prawdy. Możesz to zrobić pisemnie lub ustnie, wyobrażając
sobie, że dana osoba siedzi naprzeciw ciebie. Nie spiesz się i bardzo dokładnie przemyśl, co mogło
dziać się w danej chwili w życiu tamtej osoby, że akurat w ten sposób wobec ciebie postąpiła.
Ważne, byś pamiętał następującą prawdę:
Każdy (łącznie z tobą) zawsze robi wszystko, co w jego mocy, by zaspokoić swoje podstawowe potrzeby, mając w danej chwili taką
a nie inną świadomość i będąc wyposażony w określoną wiedzę, umiejętności i narzędzia. Gdyby dana osoba mogła osiągnąć lepszy
rezultat swojego działania, zrobiłaby to. W miarę nabierania świadomości na temat tego, jak jej zachowanie wpływa na innych, oraz
w miarę poznawania bardziej skutecznych i mniej szkodliwych sposobów zaspokajania swoich potrzeb, zacznie postępować mniej
krzywdząco wobec otoczenia.

Zastanów się. Żaden rodzic nie budzi się rano, mówiąc do swojego współmałżonka: „Właśnie
wpadłem na kolejne trzy sposoby, jak moglibyśmy zespsuć nasze dziecko”. Rodzice zawsze robią
wszystko, co mogą, by być dobrymi rodzicami. Jednak kombinacja ich własnych ran
psychologicznych, braku wiedzy i umiejętności rodzicielskich oraz stresów i napięć dnia
codziennego często tworzy zachowania, które zadają ból ich dzieciom. Błędy twoich rodziców nie
wynikały z ich świadomej chęci zaszkodzenia ci. Pewnie postępowaliby tak samo wobec każdego,
kto byłby wtedy wtwojej skórze. To samo dotyczy wszystkich innych rodziców.

AFIRMACJA PRZEBACZENIA

Ostatnią już techniką, która pomoże ci wybaczyć, jest powtarzanie poniższej afirmacji kilka razy
dziennie:
Uwalniam się od wszelkich ograniczających mnie żądań i osądów. Pozwalam sobie na bycie wolnym – by żyć w radości, miłości
i pokoju. Pozwalam sobie na tworzenie satysfakcjonujących relacji, na osiąganie życiowych sukcesów, na doświadczanie
przyjemności oraz na świadomość, że zasługuję, by mieć to, czego chcę. Otwieram drzwi ku wolności. Przy okazji uwalniam
wszystkich innych od wszelkich żądań i oczekiwań, jakie wobec nich miałem. Wybieram bycie wolnym. Pozwalam też innym, by
byli wolni. Wybaczam sobie i wybaczam im. I niech tak zostanie.

JEŚLI ONI NIE MOGĄ, TY TO ZRÓB

W poszukiwaniu inspirujących opowieści do kolejnych części Balsamu dla duszy, przeczytałem

wiele historii o wybaczeniu i wiem już, że człowiek może wybaczyć dosłownie każdą rzecz – choćby
nie wiem jak tragiczną czy brutalną.
 W 1972 roku powstało uhonorowane Nagrodą Pulitzera zdjęcie młodej, nagiej Wietnamki – jej
ubranie pochłonął żar wybuchu – biegnącej z krzykiem, z ramionami wyrzuconymi w górę w geście
przerażenia i bólu, uciekającej ze swojej wioski, która chwilę wcześniej została zbombardowana
ładunkami z napalmem. Ta fotografia była powielana tysiące razy na całym świecie i wciąż można ją
znaleźć w szkolnych podręcznikach do historii. Tamtego dnia Phan Thi Kim Phuc doznała poparzeń
trzeciego stopnia na ponad połowie swojego ciała. Po 17 operacjach i 14 miesiącach bolesnej
rehabilitacji, Kim jakimś cudem wróciła do zdrowia. Pogodziwszy się z bolesną przeszłością
w procesie wybaczenia, obecnie jest obywatelką Kanady, ambasadorką dobrej woli UNESCO
(Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury) oraz założycielką Kim
Foundation, która pomaga niewinnym ofiarom wojny. Każdy, kto poznał Kim, daje świadectwo
niesamowitego spokoju, jaki od niej bije34.
W 1978 roku Simon Weston wstąpił do Welsh Guards w Wielkiej Brytanii. Jako członek
Falklands Task Force, przebywał na pokładzie Sir Galahada, gdy statek został zbombardowany
przez argentyńskie bombowce. W wyniku poparzeń, które objęły 49% powierzchni jego ciała,
Weston doznał poważnego uszkodzenia twarzy. Od tamtego tragicznego dnia przeszedł już 70
operacji, a czekają go następne. Z łatwością mógłby przeżyć resztę swoich dni w zgorzknieniu. Lecz
zamiast tego mówi: „Jeśli idziesz przez życie zgorzkniały i pełen oskarżeń, to zawiodłeś samego
siebie, zawiodłeś chirurgów, pielęgniarki i wszystkich innych, bo nie dajesz niczego w zamian.
Nienawiść może cię zniszczyć, to bezsensowne, nic niewarte uczucie”.
Zamiast utonąć w morzu zgorzknienia, Simon został pisarzem, mówcą motywacyjnym oraz
współzałożycielem i wiceprezesem Weston Spirit, organizacji nonprofit, która pomogła już
dziesiątkom tysięcy młodych brytyjczyków, których styl życia odzwierciedlał ubogość aspiracji35.
Podobnie jak Simon i Kim, ty również możesz wznieść się ponad swoją negatywną przeszłość
i zatriumfować.
A ponieważ nie masz ochoty na żadną z tych niewygodnych rzeczy, często wolisz tolerować sytuację,
która się nie sprawdza.

JAK WYGLĄDA WYPIERANIE SIĘ I ZAPRZECZANIE?

Choć złe sytuacje w naszym życiu mogą być niewygodne, żenujące i bolesne, często trwamy w nich
lub – co gorsza – chowamy je za mitami, powszechnie akceptowanymi poglądami i frazesami. Nawet
nie zdajemy sobie sprawy, że czegoś się wypieramy. Posługujemy się wyrażeniami takimi, jak:
Faceci po prostu tak robią.
W dzisiejszych czasach nie da się kontrolować nastolatków.
On po prostu daje upust swoim frustracjom.
To nie ma ze mną nic wspólnego.
Trzymam się z dala od kłopotów.
To nie moja sprawa.
Nie mam tu nic do powiedzenia.
Nie chcę wszczynać awantur.
Nie rób zamieszania.
Nic na to nie poradzę.
Nie pierze się swoich brudów przy ludziach.
Takie zadłużenie na karcie kredytowej to zupełnie normalna sprawa.
Takie rzeczy nie zdarzają się ludziom takim jak my.
Jeśli coś powiem, wyleją mnie.
Mamy przyjaciele z kościoła mają na nią oko.
Na szczęście to tylko marihuana.
Ona po prostu jest w takim wieku.
Te tabletki pomagają mi się rozluźnić.
Muszę tyle pracować, by być do przodu.
Musimy to po prostu przeczekać.
Jestem pewien, że odda mi te pieniądze.

Zdarza się, że nawet wymyślamy powody, dla których coś, co nie działa, działa, nie zdając sobie
sprawy, że im wcześniej uznajemy jakąś złą sytuację, tym mniej bolesne jest poradzenie sobie z nią.
Ponosimy niższe koszty, okoliczności są bardziej korzystne, problemy jeszcze nie tak trudne do
rozwiązania, możemy być bardziej szczerzy wobec wszystkich, których sytuacja dotyczy, mamy
lepsze mniemanie o sobie i z pewnością postępujemy bardziej uczciwie. Ale najpierw musimy
przestać zaprzeczać i wypierać się.
Z drugiej strony ludzie sukcesu zawsze starają się dowiedzieć, dlaczego rzeczy nie idą po ich
myśli i jak można temu zaradzić, zamiast bronić swojego stanowiska czy trwać w niewiedzy.
W biznesie mierzą się z nieprzyjemną prawdą w prawdziwych liczbach, zamiast usiłować
przekalkulować dane tak, by dobrze wyglądały w oczach udziałowców. Chcą wiedzieć, dlaczego
ktoś nie skorzystał z ich produktu czy usługi, dlaczego kampania reklamowa nie zadziałała, albo
dlaczego wydatki są tak niecodziennie wysokie. Są racjonalni i pozostają w kontakcie
z rzeczywistością. Są gotowi przyjrzeć się temu, co jest faktem i coś z tym zrobić, zamiast ukrywać
to i zaprzeczać, że istnieje.

Dalsze zajmowanie się czymś, co nie działa, nie sprawi, że to coś nagle zacznie działać.

CHARLES J. GIVENS
 Gdy w pełni przyjmujesz zmieniające się okoliczności, traktując je jako nieuniknioną część życia
i szukając sposobów, jak wykorzystać te zmiany dla wzbogacenia swojej rzeczywistości, uczynienia
jej łatwiejszą i bardziej satysfakcjonującą, wówczas twoje życie zaczyna funkcjonować znacznie
lepiej. Zmiana stanie się dla ciebie okazją do rozwoju i gromadzenia nowych doświadczeń.
Kilka lat temu przyjąłem zlecenie od organizacji wojskowej Naval Sea Systems Command
z siedzibą w Waszyngtonie, D.C. Organizacja właśnie ogłosiła, że przenosi się do San Diego
w Kalifornii, co wiązało się z likwidacją wielu cywilnych stanowisk. Moim zadaniem było
poprowadzić seminarium dla całego personelu cywilnego, który nie zostanie zabrany do Kalifornii.
I chociaż Naval Sea Systems Command żadnego ze swoich ludzi nie pozostawiła samemu sobie,
jednym proponując pracę i przeniesienie do San Diego (w tym pokrycie kosztów przeprowadzki),
innym zaś pomoc w znalezieniu nowego zatrudnienia w Waszyngtonie, to wielu pracowników
przygniatał lęk i uraza wobec organizacji.
Choć niemal każdy z nich postrzegał tę zmianę jako poważną katastrofę w swoim życiu, zachęciłem
ich, by spóbowali dostrzec w tym możliwość, okazję na coś nowego. Zapoznałem ich z równaniem
Z (zdarzenie) + R (reakcja) = W (wynik) i wyjaśniłem, że chociaż przenosiny organizacji do San
Diego (Z) są nieuniknione, to rezultat (W) – dobry czy zły – jest całkowicie zależny od ich reakcji
(R) na tę sytuację. „Być może tu, w D.C., znajdziecie jakąś ciekawszą pracę” – powiedziałem –
„albo nawet lepiej płatną. A może wolelibyście przenieść się do Kalifornii, gdzie przez większość
roku jest ciepło i gdzie czekają na was nowe przygody i nowi przyjaciele”.
Powoli moi słuchacze zaczęli pozbywać się paniki i lęku, uświadamiając sobie, że wszystko
rzeczywiście może się jeszcze ułożyć, być może nawet lepiej niż dotychczas, jeśli tylko przyjmą tę
zmianę i potraktują ją jako okazję do stworzenia czegoś nowego i lepszego.

JAK PRZYJĄĆ ZMIANĘ

Wiedz, że są dwa rodzaje zmian – zmiany cykliczne i zmiany strukturalne – i nad żadną z nich nie
masz kontroli.
Zmiany cykliczne, jak te, które obserwujemy na rynku papierów wartościowych, mają miejsce
kilka razy w roku. Ceny idą w górę, po czym spadają. Są rynki zwyżkujące i korekty. Widzimy
sezonowe zmiany w pogodzie, w sposobie spędzania urlopów, więcej podróży latem, itd. Są zmiany,
które zachodzą cyklami, i większość z nich po prostu akceptujemy jako normalną część życia.
Lecz są też zmiany strukturalne – jak np. wynalezienie komputera, który całkowicie odmienił to,
jak żyjemy, pracujemy, zdobywamy informacje i dokonujemy zakupów. Zmiany strukturalne to takie,
gdzie nie ma powrotu do robienia czegoś tak, jak było to robione wcześniej. I to właśnie tego rodzaju
zmiany mogą zmieść cię z powierzchni, jeśli będziesz się im opierać.
A ty? Pójdziesz za przykładem kwiaciarzy FTD i pracowników Naval Sea Systems Command,
przyjmując strukturalne zmiany i starając się je wykorzystać dla polepszenia swojego życia, czy może
będziesz jak amerykańscy kolejarze z początków ubiegłego stulecia, usiłując z tymi zmianami
walczyć?
Przypomnij sobie chwile, gdy w twoim życiu zaszła jakaś zmiana, której nie chciałeś
zaakceptować. Może była to przeprowadzka, zmiana stanowiska pracy, dostawcy, technologii
w twojej firmie, zmiana na poziomie zarządzania, a może wyjazd twojego dziecka na studia – zmiana,
z którą musiałeś sobie poradzić, choć myślałeś, że jest to najgorsza rzecz pod słońcem.
 Co się stało, gdy w końcu poddałeś się tej nowej sytuacji? Czy twoje życie zmieniło się na lepsze?
Czy możesz spojrzeć teraz wstecz i powiedzieć: „Cieszę się, że tak się stało. Ileż dobrego z tego
wynikło”?
Zawsze pamiętaj, że już nieraz przechodziłeś przez zmiany – i że w przeważającej mierze
przyniosły ci one coś dobrego – a zaczniesz podchodzić do każdej kolejnej zmiany z ekscytacją
i oczekiwaniem, czyli tak, jak powinieneś. By łatwiej ci było przyjmować je z otwartymi ramionami,
zadawaj sobie następujące pytania:
Jaka zmiana zachodzi w moim życiu, której się obecnie opieram?
Dlaczego boję się tej zmiany?
Czego się boję odnośnie tej zmiany?
Czego się obawiam, że może się ze mną stać?
Co będę z tego miał, jeśli wszystko pozostanie bez zmian?
Jaki poniosę koszt, jeśli wszystko pozostanie bez zmian?
Jakie korzyści może nieść ta zmiania?
Co musiałbym zrobić, by współpracować z tą zmianą?
Jaki kolejny krok mógłbym podjąć, by współpracować z tą zmianą?
Kiedy go podejmę?
Znając „liczby i fakty”, stwierdził, że temperatura wewnątrz wagonu musi wynosić jakieś zero stopni.
Myślał: Jeśli nie wyjdę, zamarznę tu na śmierć. Chcąc, by jego rodzina dokładnie wiedziała, co
przeżywał, wziął nóż i zaczął wyskrobywać słowa na drewnianej podłodze. Napisał: „Jest tak zimno,
moje ciało zaczyna drętwieć. Ogarnia mnie sen. To mogą być moje ostatnie słowa”.
Następnego dnia rano załoga otworzyła ciężkie drzwi wagonu i znalazła Nicka. Nie żył. Autopsja
wykazała, że umarł w wyniku zamarznięcia. Ale chłodzenie nie było włączone, a temperatura
wewnątrz wagonu wynosiła około 13°C! Nick zabił się mocą swoich myśli.36
I ty również, jeśli będziesz nieostrożny, możesz zabić się swoimi ogrniczający-mi myślami – może
nie od razu, jak Nick Sitzman, ale stopniowo, dzień po dniu, aż w końcu „umartwisz” swoją naturalną
zdolność realizowania marzeń.

TWOJE NEGATYWNE MYŚLI MAJĄ WPŁYW NA TWOJE CIAŁO

Jak pokazują testy na wariografach (wykrywaczach kłamstw), ciało reaguje na kłamstwa – zmieniając
swoją temperaturę, rytm serca, ciśnienie krwi, rytm oddechu, napięcie mięśni oraz poziom potliwości
dłoni. Jeśli podłączą cię do wykrywacza kłamstw i zadadzą pytanie: „Wziąłeś te pieniądze?”, to
twoje dłonie zrobią się zimne i spocone, serce zwiększy rytm, wzrośnie ciśnienie krwi, zaczniesz
szybciej oddychać, a twoje mięśnie się napną, jeśli rzeczywiście je wziąłeś, lecz odpowiesz
przecząco. Tego rodzaju zmiany fizjologiczne zachodzą nie tylko wtedy, gdy kłamiesz, ale także
w odpowiedzi na każdą myśl, jaka pojawia się w twojej głowie. Każda komórka twojego ciała
reaguje na każdą twoją myśl.
Negatywne myśli mają negatywny wpływ na twoje ciało – osłabiają cię, sprawiają, że się pocisz
i jesteś spięty. Pozytywne myśli wpływają na twoje ciało pozytywnie, sprawiając, że jesteś bardziej
odprężony, skoncentrowany i czujny. Powodują wydzielanie w mózgu endorfin, zmniejszają ból
i zwiększają odczucie przyjemności.

MÓW DO SIEBIE JAK ZWYCIĘZCA

Jesteś dziś tam, gdzie zawiodły cię twoje myśli; jutro będziesz tam, gdzie twoje myśli cię
zabiorą.

JAMES ALLEN
autor Tak jak człowiek myśli

Co by było, gdybyś nauczył się mówić do siebie jak zwycięzca, nie jak przegrany? Co by było,
gdybyś swoje negatywne myśli przekształcił wpoztywyne? Gdybyś uciszył myśli o brakach
i ograniczeniach i zastąpiłje myślami o nieograniczonych możliwościach? Gdybyś cały ten język
ofiary zastąpił językiem mocy? I co by było, gdybyś przekształcił swojego wewnętrznego krytyka,
który ocenia każdy twój ruch, we wspierającego cię wewnętrznego trenera, który cię zachęca
i podbudowuje twoją pewność siebie, gdy mierzysz się z nowymi sytuacjami i wyzwaniami? Cóż…
wszystko to jest możliwe dzięki odrobinie świadomości, koncentracji i uwagi.
 ROZDEPCZ TE MRÓWKI

Ograniczające myśli, jakie słyszymy w naszej głowie, psychiatra Daniel G. Amen nazwał
Automatycznymi Myślami Negatywnymi (Automatic Negative Thoughts – ANT; ang. ant – mrówka –
przyp. tłum.). Podobnie jak prawdziwe mrówki podczas pikniku, twoje „umysłowe” mrówki mogą
nieźle zatruć ci życie. Dr Amen radzi, by nauczyć się je rozdeptywać37. Najpierw musisz zyskać
świadomość istnienia swoich negatywnych myśli; potem strząsnąć je z siebie i rozdeptać przez
podważenie ich prawdziwości. W końcu musisz je zastąpić myślami bardziej pozytywnymi
i afirmującymi.

Nie wierz we wszystko, co słyszysz – nawet w swojej własnej głowie.

DANIEL G. AMEN
neurolog kliniczny, psychiatra i specjalista od zaburzeń uwagi

Kluczem do poradzenia sobie z wszelkiego rodzaju negatywnym myśleniem jest uświadomienie

sobie, że ostatecznie to ty decydujesz, czego będziesz słuchać lub z jakimi myślami będziesz się
zgadzać. Sam fakt, że coś myślisz – lub słyszysz – jeszcze nie oznacza, że to prawda.
Wciąż pytaj samego siebie: Czy ta myśl mi pomaga, czy szkodzi? Czy przybliża mnie do mojego
celu, czy raczej oddala? Czy zachęca mnie do działania, czy blokuje lękiem i zwątpieniem w siebie?
Naucz się podważać i odpowiadać na te myśli, które nie pomagają ci w budowaniu sukcesu
i szczęścia.
By przeciwstawić się swoim „mrówkom”, najpierw musisz uświadomić sobie ich istnienie. Mój
przyjaciel Doug Bench, autor „Mastery of Advanced Achievement Home Study Course” (Domowy
Kurs Sztuki Zaawansowanego Sukcesu)38, radzi, by zapisywać każdą negatywną myśl, która
przychodzi ci do głowy, lub którą wypowiadasz na głos, oraz każdą negatywną myśl, którą słyszysz
z ust kogoś innego – przez pełne trzy dni! (Niech dwa spośród tych dni będą dniami roboczymi,
a jeden dniem weekendowym.) To najlepszy sposób, by podnieść swoją świadomość na temat
swoich „mrówek”. A oto kilka innych sposobów.
Poproś swojego współmałżonka czy partnera, swoje dzieci, współlokatorów i kolegów z pracy, by
cię „punktowali” i karali grzywną jednego dolara za każdą negatywną myśl, jaką od ciebie usłyszą.
Podczas warsztatów, w których niedawno uczestniczyłem, mieliśmy wkładać do koszyka 2 dolary za
każdym razem, gdy powiedzieliśmy coś obwiniającego, osądzającego czy przykrego. Niesamowite,
jak szybko rosła kupka banknotów. Jednak z każdym dniem to tempo spadało – pojawiało się coraz
mniej negatywnych komentarzy, gdyż każdy z nas stawał się coraz bardziej świadomy i rozgniatał
swoje „mrówki”, zanim zdołały wydostać się z naszych ust. (Znacznie łatwiej będzie ci wykonać to
ćwiczenie, jeśli zdołasz namówić do niego jeszcze kogoś.)

RÓŻNE RODZAJE „MRÓWEK”

Warto przyjrzeć się pewnym rodzajom „mrówek”, które mogą cię zaatakować. Gdy je rozpoznasz,
wiedz, że są to irracjonale myśli, które powinieneś podważyć i zastąpić. Oto niektóre z najbardziej
powszechnych rodzajów „mrówek” oraz wskazania, jak sobie z nimi radzić.
 Myślenie typu zawsze-nigdy
W rzeczywistości, bardzo niewiele rzeczy dzieje się zawsze lub nigdy. Jeśli myślisz, że coś się
stanie, bo zawsze tak jest, albo że nigdy nie zdobędziesz tego, czego chcesz, to już od początku
skazujesz się na niepowodzenie. Gdy używasz słów w rodzaju zawsze, nigdy, wszyscy, nikt, za
każdym razem i wszystko, to przeważnie się mylisz. Oto kilka przykładów myślenia typu zawsze-
nigdy:
Nigdy nie dostanę podwyżki.
Wszyscy mnie wykorzystują.
Moi pracownicy nigdy mnie nie słuchają.
Nigdy nie mam dla siebie czasu.
Zawsze się ze mnie nabijają.
Nigdy nie pozwalają mi pójść na przerwę.
Ciągle muszę tyrać jak wół.
Za każdym razem, gdy ryzykuję, źle na tym wychodzę.
Nikogo nie obchodzi, czy żyję.

Gdy sobie uświadomisz, że masz tego rodzaju myśli, zastąp je prawdą. Myśl:
Zawsze mnie wykorzystuje zastąp myślą: Nienawidzę, kiedy mnie wykorzystuje, ale wiem, że już
nieraz był wobec mnie w porządku i że jeszcze będzie.

Skupianie się na tym, co negatywne

Niektórzy skupiają się tylko na tym, co złe w danej sytuacji, i nie dostrzegają niczego dobrego. Gdy
prowadziłem szkolenie dla nauczycieli szkół średnich, zauważyłem, że większość uczestników miało
zwyczaj koncentrowania się na tym, co negatywne. Gdy coś tłumaczyli i trzydziestu uczniów
zrozumiało, a czterech nie, widzieli tylko tę czwórkę i fatalnie się przez to czuli, zamiast pomyśleć,
że cała reszta „załapała” i pogratulować sobie talentu nauczycieskiego.
Naucz się szukać tego, co pozytywne. Nie tylko poprawi to twój nastrój, ale także stanie się
decydującym elementem procesu budowania upragnionego przez ciebie sukcesu. Niedawno
przyjaciel powiedział mi, że oglądał w telewizji wywiad z pewnym multimilionerem i ów człowiek
stwierdził, że punktem zwrotnym w jego karierze był dzień, w którym podczas porannego spotkania
zespołu poprosił wszystkich zebranych, by opowiedzieli o jednej dobrej rzeczy, która przydarzyła im
się w ciągu minionego tygodnia. Na początku usłyszał tylko jeszcze więcej skarg i narzekań na
problemy i trudności. W końcu jeden z pracowników wspomiał, że kierowca UPS, który dostarcza im
paczki do biura, powiedział mu, że idzie na studia, i jak bardzo postanowienie tamtego człowieka
zainspirowało go i zachęciło, by się dalej kształcić, podążając za swoim największym życiowym
marzeniem. Stopniowo, jeden po drugim, kolejni pracownicy zaczęli dzielić się różnymi
pozytywnymi doświadczeniami. Już wkrótce to ćwiczenie stało się stałą częścią każdego spotkania.
Doszło nawet do tego, że czasem nie starczało czasu na wymienienie wszystkich pozytywnych rzeczy.
Ogólne nastawienie firmy zmieniło się z koncentracji na rzeczach negatywnych, na koncentrację na
rzeczach pozytywnych. Od tamtego czasu interes ruszył z kopyta i zaczął rozwijać się w postępie
geometrycznym.
Naucz się Gry w Docenianie. W każdych okolicznościach staraj się znaleźć coś, co mógłbyś
docenić. Gdy aktywnie szukasz rzeczy pozytywnych, wzrasta twój optymizm i świadomość tego, co
dobre, bez czego nie zbudujesz życia swoich marzeń. Rozglądaj się za tym, co dobre.
Moja żona miała niedawno wypadek samochodowy. Przejeżdżała przez skrzyżowanie, gdzie nie
działały światła z powodu przerwy w dostawie prądu i uderzyła w samochód nadjeżdżający z boku.
Mogła poddać się zmasowanemu atakowi „mrówek”: Co się ze mną dzieje? Powinnam bardziej
uważać. Nie powinnam wsiadać za kierownicę, gdy w okolicy nie ma prądu. Lecz zamiast tego,
skupiła się na rzeczach pozytywnych: Mam szczęście, że żyję i nie odniosłam żadnych
poważniejszych obrażeń. Tamten kierowca też żyje i ma się dobrze. Dzięki Bogu, że mam tak
bezpieczny samochód. Cieszę się, że policja tak szybko zjawiła się na miejscu. Niesamowite, ilu
ludzi zaoferowało swoją pomoc. To był prawdziwy moment otrzeźwienia.
Skutecznym ćwiczeniem na rozwijanie mięśni wdzięczności i doceniania tego, co dobre, jest
poświęcenie każdego poranka siedmiu minut na spisanie wszystkich rzeczy, które doceniasz w swoim
życiu. Niech to stanie się twoim codziennym rytuałem na resztę twoich lat; jeśli jednak uważasz, że to
dla ciebie za dużo, rób to chociaż przez 30, 40 dni. Zasadniczo zmienisz swoje postrzeganie świata.

Katastroficzne przewidywania
Oddając się katastroficznym przewidywaniom, tworzysz w wyobraźni najgorszy z możliwych
scenariuszy, po czym zachowujesz się tak, jakby to wszystko było już z góry przesądzone. Możesz np.
myśleć, że potencjalny klient nie będzie zainteresowany twoją ofertą; że osoba, która ci się podoba,
nie będzie chciała umówić się z tobą na randkę; że twój szef nie da ci podwyżki; albo że samolot,
którym lecisz, z pewnością się rozbije. Słowa typu: „Ona na pewno mnie wyśmieje, gdy zaproszę ją
na randkę”, zastąp słowami: „Nie wiem, jak zareaguje. Być może się zgodzi”.

Czytanie w myślach
Praktykujesz czytanie w myślach, gdy uważasz, że wiesz, co ktoś sądzi, nawet, jeśli niczego ci nie
powiedział. Robisz to, gdy myślisz: On jest na mnie wściekły… Ona mnie nie lubi… Nie zgodzi
się… Zwolni mnie. Zastąp to prawdą: Nie wiem, co myśli, dopóki go nie zapytam. Może po prostu
ma zły dzień.
Pamiętaj, dopóki nie jesteś jakimś medium (czy kimś w tym rodzaju), nie możesz zajrzeć do
czyjegoś umysłu. Nie wiesz, co ktoś naprawdę myśli, dopóki go o to nie zapytasz lub sam ci tego nie
powie. Sprawdzaj swoje przypuszczenia, pytając: „Wydaje mi się, że jesteś na mnie zły. Mam
rację?” By pozostać na właściwej drodze, lubię sobie powtarzać: „Masz wątpliwości? Sprawdź!”

Poczucie winy
Gdy posługujesz się słowami powinienem i muszę, kierujesz się poczuciem winy. Oto przykłady:
Muszę poświęcić więcej czasu na naukę do egzaminu adwokackiego… Powieninem spędzać więcej
czasu w domu z dziećmi… Muszę więcej ćwiczyć. Gdy tylko poczujesz, że coś musisz lub
powinieneś, tworzy się w tobie wewnętrzny opór wobec danej czynności.

Dziś odpuszczam sobie wszelkie powinności.

Z POCZTÓWKI

Twoje działania będą bardziej skuteczne, jeśli powinności i przymusy zastąpisz słowami typu:
Chcę… Zbliżam się do mojego celu, gdy… Byłoby mądrze… Leży w moim najlepszym interesie,
by… Poczucie winy nie jest produktywne. Jedynie przeszkadza w osiągnięciu wytyczonych celów.
Dlatego pozbądź się tej emocjonalnej przeszkody na drodze do sukcesu.
 Szufladkowanie
Szufladkowanie to przyczepianie negatywnej etykiety sobie lub komuś innemu. To forma skrótu, która
powstrzymuje cię przed dokonywniem wyraźnych rozróżnień, które sprzyjałyby bardziej skutecznemu
działaniu. Niektóre przykłady negatywnych etykiet to: palant, idiota, arogancki czy
nieodpowiedzialny. Gdy dokonujesz takiego szufladkowania, przypisujesz daną osobę (siebie lub
kogoś innego) do kategorii wszystkich palantów czy idiotów, z jakimi się w życiu spotkałeś. A to
sprawia, że trudniej jest ci potraktować tę osobę jak kogoś jedynego w swoim rodzaju i podejść do
danej sytuacji jak do doświadczenia niepowtarzalnego (którym w istocie rzeczy jest). Myśl w stylu:
Jestem głupi zastąp słowami: To, co właśnie zrobiłem, nie było najmądrzejsze, ale nadal nie brak
mi rozumu.

Każde znaczenie tworzy się samo.

VIRGINIA SATIR
słynna psychoterapeutka, specjalizująca się w terapii rodzinnej i poczuciu własnej wartości

Personalizowanie
Personalizujesz, gdy neutralnemu wydarzeniu nadajesz osobiste znaczenie. Kevin jeszcze do mnie nie
oddzwonił. Pewnie jest na mnie zły. Albo: Vanderbilt zrezygnował z naszych usług. To pewnie
moja wina. Powinienem był bardziej przyłożyć się do oferty. Prawda jest taka, że poza negatywnymi
powodami, jakie podsuwają ci twoje „mrówki”, istnieje jeszcze wiele innych, możliwych wyjaśnień
dla czyjegoś zachowania. Na przykład, Kevin nie mógł do ciebie oddzwonić, bo jest chory, wyjechał
lub ma za dużo spraw na głowie. Nigdy tak naprawdę nie wiesz, dlaczego ktoś postąpił tak a nie
inaczej.

PRZEMIANA WEWNĘTRZNEGO KRYTYKA W WEWNĘTRZNEGO TRENERA

Jednym z najbardziej skutecznych sposobów zmiany postawy twojego wewnętrznego krytyka jest
nauczenie go, by mówił ci całą prawdę (Zob. Zasada 29: Zamknij przeszłość, by zanurzyć się
w przyszłości). By przekształcić swojego wewnętrznego krytyka w wewnętrznego trenera, musisz
zrozumieć pewną podstawową zasadę. Większość samokrytycyzmu i samoosądzania motywowana
jest miłością. Jakaś część ciebie usiłuje nakłonić cię do zrobienia czegoś dla twojego własnego
dobra. Tak jak twoi rodzice, twój wewnętrzny krytyk naprawdę chce dla ciebie jak najlepiej. Chce,
byś się poprawił, bo wie, jakie korzyści ci to przyniesie, pragnąc, by stały się one twoim udziałem.
Problem w tym, że mówi ci jedynie część prawdy.
Gdy byłeś mały, pewnie zdarzało się, że matka lub ojciec krzyczeli na ciebie i kazali iść do
swojego pokoju, gdy zrobiłeś coś głupiego, np. wybiegłeś na ulicę. Tak naprawdę wyrażali przez to:
„Kocham cię i nie chcę, byś wpadł pod samochód. Chcę, byś był tu z nami, byśmy mogli patrzeć, jak
wyrastasz na zdrowego i szczęśliwego człowieka”. Lecz przekazywali jedynie część tej wiadomości:
„Co z tobą? Nie masz rozumu? Chyba wiesz, że nie wolno wbiegać na ulicę, gdzie jeżdżą samochody.
Przez godzinę masz siedzieć w domu. Idź do swojego pokoju i przemyśl to, co zrobiłeś”. Bojąc się,
że mogą cię stracić, wyrażali jedynie swój gniew. Ale pod tym gniewem ukryte były jeszcze trzy
elementy przekazu, które nigdy nie zostały ujawione – lęk, konkretne żądania i miłość. Pełen przekaz
wyglądałby następująco:

Gniew: Jestem na ciebie zły, że wbiegłeś na ulicę bez obejrzenia się, czy coś nie nadjeżdża.

Lęk: Boję się, że coś ci się stanie, że zostaniesz poważnie ranny lub zabity.

Żądania: Chcę, byś bardziej uważał, gdy bawisz się w pobliżu ulicy. Zanim wejdziesz czy
wbiegniesz na ulicę, zatrzymaj się i spójrz w obie strony.

Miłość: Bardzo cię kocham. Nie wiem, co bym bez ciebie zrobił. Jesteś mi ogromnie drogi. Zależy
mi na twoim bezpieczeństwie i zdrowiu. Zasługujesz na to, by się bawić i być bezpiecznym, byś
zawsze mógł cieszyć się pełnią życia. Rozumiesz?

Zupełnie inny przekaz! Naucz swojego wewnętrznego krytyka, by mówił do ciebie w ten sam
sposób. Możesz ćwiczyć to na papierze lub ustnie, głośno wyrażając swoje myśli. Z reguły
wyobrażam sobie, że mówię do mojego klona, siedzącego naprzeciw mnie.
Zrób listę wszystkich rzeczy, które mówisz, gdy siebie oceniasz. Uwzględnij wszystko to, co
mówisz, że powinieneś robić, a czego nie robisz. Oto przykład typowej listy:
Za mało ćwiczysz.
Za bardzo przybierasz na wadze.
Jesteś tłustym nierobem – prawdziwym leniwcem!
Pijesz za dużo alkoholu i jesz za dużo słodyczy.
Musisz jeść mniej węglowodanów!
Musisz ograniczyć gapienie się w telewizor i chodzić wcześniej spać.
Gdybyś wcześniej wstawał, miałbyś więcej czasu na ćwiczenia.
Jesteś leniwy. Dlaczego nie kończysz tego, co zaczynasz?!
Bierzesz się za jakieś ćwiczenia, a potem nigdy się ich nie trzymasz!
Jesteś nieodpowiedzialny. Nie dotrzymujesz słowa.

Gdy twoja lista będzie gotowa, ćwicz komunikowanie każdego z przekazów, posługując się
wyjaśnionym wyżej, czterostopniowym procesem: (1) gniew, (2) lęk, (3) żądania i (4) miłość. Na
każdy krok poświęć co najmniej minutę. Gdy dojdziesz do żądań, wyrażaj się bardzo konkretnie.
Dokładnie określ, czego od siebie oczekujesz. „Chcę, byś się lepiej odżywiał” jest zbyt niejasne.
Bądź bardziej konkretny, np.: „Chcę, byś codziennie jadł przynajmniej cztery porcje warzyw. Chcę,
byś wykluczył frytki i desery. Chcę, byś co dzień na śniadanie jadł jakiś owoc. Chcę, byś jadł
produkty pełnoziarniste, np. zpełnego ziarna pszenicy zamiast białej mąki”. Im bardziej konkretnie
ujmujesz swoje żądania, tym cenniejsze staje się to ćwiczenie. Jeśli robisz to na głos, co polecam,
rób to z pasją i z możliwie największym zaangażowaniem emocjonalnym.
Oto przykład pełnego przekazu odnośnie powyższej listy krytycznych osądów:

Gniew: Jestem na ciebie zły, że zaniedbujesz swoje ciało. Ty leniu patentowany! Za dużo pijesz i za
dużo jesz. Nie masz żadnej samodyscypliny! Kiedy wreszcie coś z tym zrobisz? Lenisz się! Ciągle
tylko siedzisz i oglądasz telewizję. Nie mogę patrzeć, jak się obijasz. Z roku na rok robisz się coraz
grubszy i tracisz resztki formy. W nic się już nie mieścisz i nie wyglądasz dobrze. Jesteś odrażający!

Lęk: Jeśli się nie zmienisz, obawiam się, że będziesz tył, aż naprawdę zaszkodzisz swojemu
zdrowiu. Boję się, że poziom cholesterolu wzrośnie ci tak bardzo, że dostaniesz zawału serca. Boję
się, że za chorujesz na cukrzycę. Boję się, że już nigdy się nie zmienisz i zafundujesz sobie
przedwczesną śmierć, nie przeżywszy tego, co jeszcze na ciebie czeka. Jeśli nadal będziesz tak
postępować, nigdy nie zrealizujesz swoich marzeń. Obawiam się, że jeśli nie zaczniesz lepiej się
odżywiać i bardziej o siebie dbać, nikt nie będzie cię chciał. Możesz skończyć w samotności.

Żądania: Chcę, byś zapisał się do klubu fitness i chodził tam co najmniej trzy razy w tygodniu.
W pozostałe cztery dni masz chodzić na 20-minutowe spacery. Chcę, byś ograniczył oglądanie
telewizji o jedną godzinę dziennie i poświęcił ten czas na ćwiczenia. Chcę, byś wyrzucił z jadłospisu
dania smażone i zaczął jeść więcej warzyw i owoców. Masz przestać pić napoje gazowane i pić
więcej wody mineralnej. Chcę, byś spożywanie alkoholu ograniczył do piątkowych i sobotnich
wieczorów.

Miłość: Kocham cię. Chciałbym, byś jeszcze przez długi czas pobył na tym świecie. Zależy mi, byś
cieszył się wspaniałymi relacjami. Zasługujesz na to, by dobrze wyglądać w swoich ubraniach
i dobrze się czuć w swojej skórze. Zasługujesz na to, by spełniły się wszystkie twoje marzenia.
Chciałbym, byś był pełen życia i energii, a nie bez przerwy zmęczony i ospały. Zasługujesz, by żyć
pełnią życia i cieszyć się każdą chwilą. Zasługujesz na to, by być w pełni szczęśliwy.

Za każdym razem, gdy usłyszysz osądzający cię głos twojego wewnętrznego krytyka, po prostu
odpowiedz: „Dzięki za troskę. Czego się boisz?… Co konkretnie chciałbyś, bym zrobił?… Jak mi się
to przysłuży?… Dziękuję”.
Gdy 20 lat temu po raz pierwszy przeszedłem drogę od wewnętrznego krytyka do wewnętrznego
trenera, moje życie uległo zmianie. Po odejściu z pewnej firmy szkoleniowej pracowałem jako
konsultant i zawodowy mówca, lecz tym, co naprawdę chciałem robić, było założenie mojej własnej
firmy, szkolenie trenerów, otwieranie biur w innych miastach i wywieranie ogromnego wpływu na
świat. Jednak nie byłem pewien, czy temu wszystkiemu podołam, i obawiałem się porażki. Co
gorsza, wciąż sobie wyrzucałem, że nie mam dość odwagi, by w końcu się za to zabrać.
Po wykonaniu ćwiczenia „od krytyka do trenera”, coś się we mnie zmieniło. W miejscu wyrzutów
pojawiła się świadomość, jak dużo tracę, nie mierząc się ze stojącym przede mną wyzwaniem. Jasno
i wyraźnie powiedziałem sobie, co powinienem zrobić i już następnego dnia naszkicowałem
biznesplan mojej przyszłej firmy, poprosiłem moją teściową o 10 000 dolarów pożyczki, zaprosiłem
do współpracy przyjaciela, wyznaczyłem spotkanie, podczas którego mieliśmy przygotować
dokumenty rejestracyjne spółki oraz zacząłem projektować papier firmowy. Niecałe 3 miesiące
później poprowadziłem moje pierwsze szkolenie weekendowe, które odbyło się w St. Louis,
i w którym wzięło udział 200 osób. Niecały rok później miałem już biura w Los Angeles, St. Louis,
Filadelfii, San Diego i San Francisco. Od tamtego czasu ponad 40 000 osób wzięło udział w moich
weekendowych i tygodniowych szkoleniach: „Self-Esteem and Peak Performance” („Samoocena
i szczytowe osiągnięcia”), „Self-Esteem in the Classroom” („Samoocena w ławie szkolnej”), „The
Power of Focus” („Moc skupienia”), „Training of Trainers” („Szkolenie trenerów”), „Couples
Relationships” („Relacje w związkach romantycznych”), „Creating Wealth and Prosperity” („Droga
do zamożności i powodzenia”), „Living Your Highest Vision” („Realizowanie swojej największej
wizji”) oraz „Living the Success Principles” („Praktykowanie zasad sukcesu”).
Przemieniając mojego wewnętrznego krytyka w wewnętrznego trenera, przestałem czuć się jak
człowiek przegrany i zacząłem angażować się w czynności, dzięki którym moje marzenie stało się
rzeczywistością. Pokonałem drogę od bycia kimś, kto wykorzytuje swoją energię przeciko sobie
samemu, do kogoś, kto wykorzystuje swoją energię do stworzenia rzeczywistości, jakiej pragnie.
Nie daj się zwieść pozornej prostocie tej techniki. Ma ona ogromną moc. Lecz jak wszystko inne
w tej książce, musisz to zrobić, by osiągnąć z tego jakąś korzyść. Nikt inny tego za ciebie nie zrobi.
Poświęć teraz 20 minut, by przekształcić swojego wewnętrznego krytyka w wewnętrznego trenera.
Niech wszystko, co w sobie kryjesz, będzie po twojej stronie – pracując razem dla wspanialszego
celu, jakim jest spełnienie twoich marzeń i aspiracji.

JAK UCISZYĆ KRYTYKA TWOICH WYNIKÓW

Czy prowadziłeś kiedyś lekcję lub szkolenie, przemawiałeś, prowadziłeś prezentację handlową,
brałeś udział w zawodach sportowych, grałeś w sztuce, dawałeś koncert lub wykonywałeś
jakąkolwiek inną czynność lub pracę, po czym, wracając do domu, słyszałeś w głowie ten krytyczny
głos, mówiący ci, że dałeś plamę, że to czy tamto powinieneś był zrobić inaczej i że to czy tamto
mogłeś lub powinieneś był zrobić lepiej? Jestem pewien, że nieraz tego doświadczyłeś. A jeśli już
od dłuższego czasu słuchasz tego głosu, to może on podkopać twoją pewność siebie, obniżyć twoje
poczucie własnej wartości, a nawet zniszczyć twoje morale i ostatecznie sparaliżować cię. Oto
kolejna prosta, lecz skuteczna metoda, pozwalająca przekształcić przekaz o charakterze osądzająco-
krytycznym w przekaz o charakterze korygująco-wspierającym.
Ponownie mając na uwadze, że najgłębszą, ukrytą motywacją twojego wewnętrznego krytyka jest
pomóc ci być lepszym w tym, co robisz, powiedz mu, że jeśli nie przestanie cię krytykować i gromić,
to ty przestaniesz go słuchać. Powiedz temu wewnętrznemu głosowi, że nie chcesz więcej słyszeć
żadnych słów godzących w twój charakter, żadnych wyzwisk, ani żadnych słów zastraszania czy
zmuszania – a jedynie konkretne kroki, jakie możesz podjąć, by następnym razem poszło ci lepiej.
W ten sposób wyeliminujesz wszelkie komunikaty szkodliwe i skierujesz tok myślenia na
„możliwości poprawy”. Dzięki temu twój wewnętrzny krytyk stanie się twoim wewnętrznym
trenerem i przewodnikiem, który po prostu będzie ci wskazywał, jak możesz poprawić swoje
przyszłe wyniki. Przeszłość została za tobą; nic już nie możesz zrobić, by ją zmienić. Możesz jedynie
wyciągnąć wnioski, by następnym razem osiągnąć nieco lepsze rezultaty.
A oto, jak mogłaby wyglądać rozmowa między mną a moim wewnętrznym krytykiem/trenerem:

Krytyk/Trener: Nie do wiary! Co ci strzeliło do głowy? Tyle informacji na raz to o wiele za dużo jak
na jedno seminarium. Mówiłeś o wiele za szybko, a pod koniec gnałeś z materiałem, jakby cię kto
gonił. Nie ma mowy, by ludzie przyswoili wszystkie te informacje! Po tylu latach prowadzenia
seminariów można by się spodziewać, że stać cię na więcej!

Ja: Chwila. Nie mam zamiaru wysłuchiwać twojej krytyki. Przez cały dzień ciężko pracowałem,
starając się poprowadzić szkolenie na najwyższym poziomie, jaki w danej chwili byłem w stanie
zapewnić. Co się stało, to się nie odstanie; mogę jedynie poszukać sposobów, by w przyszłości
zrobić to lepiej. Jeśli chcesz mi powiedzieć o jakichś konkretnych rzeczach, które powinienem
zrobić następnym razem, to proszę, słucham. To jedyne, co chcę od ciebie usłyszeć. Nie interesują
mnie twoje osądy, a jedynie pomysły, co zrobić, by następnym razem wypaść lepiej.
Krytyk/Trener: W porządku. Następnym razem wybierz trzy lub cztery główne myśli, skup się na nich
i dogłębnie przeanalizuj, urozmaicając je przykładami, humorem i większą liczbą ćwiczeń
w grupach, by uczestnicy dokładnie przyswoili materiał. Nie przekażesz ludziom całej swojej wiedzy
w ciągu jednego dnia.

Ja: Masz racje. Coś jeszcze?

Krytyk/Trener: Tak. Na popołudnia, gdy ludzie są już zmęczeni, przygotuj więcej interaktywnych gier
edukacyjnych. W ten sposób grupa pozostanie czujna i skupiona.

Ja: W porządku. Jeszcze coś?

Krytyk/Trener: Tak. Sądzę, że lepsze byłyby dziesięciominutowe przerwy co godzinę, zamiast

dwudziestominutowych co dwie godziny. Dzięki temu uczestnicy zachowają wyższy poziom energii
i będą mieli więcej czasu na przyswojenie nowych informacji.

Ja: Dobry pomysł. Coś jeszcze?

Krytyk/Trener: Tak. Włącz jakieś ćwiczenia związane z aktywnością fizyczną, by podnieść poziom
zaangażowania i uwagi tych, którzy najlepiej uczą się przez ruch.

Ja: Czy to już wszystko?

Krytyk/Trener: Nie. Następnym razem dopilnuj też, by ludzie dostali po dwie kopie Arkusza
Koncentracji Człowieka Sukcesu – jeden do zapisania podczas seminarium, drugi do powielania
w przyszłości. W przeciwnym razie nie skorzystają z niego tak, jak należy. Możesz także umieścić
wzrór Arkusza na swojej stronie internetowej.

Ja: Świetny pomysł. Jeszcze jakieś uwagi?

Krytyk/Trener: Nie. To już chyba wszystko.

Ja: W porządku. Wszystko zapisałem. Z pewnością uzwględnię to w moim kolejnym seminarium.

Dziękuję.

Krytyk/Trener: Cięszę się, że mogłem pomóc.

Jak widać na powyższym przykładzie, twój wewnętrzny trener może podsunąć ci mnóstwo
pomysłów, jak poprawić przyszłe wyniki. Problem w tym, że do tej pory przedstawiał ci je w formie
osądów. Gdy przekształcisz ten wewnętrzny dialog w rzeczową dyskusję na temat możliwości
doskonalenia i poprawy, całe to doświadczenie z negatywnego stanie się pozytywnym.
Jedna cenna wskazówka. Badania nad pamięcią pokazują, że każda nowa myśl trwa w pamięci
krótkotrwałej zaledwie około 40 sekund, po czym znika. Dlatego tak ważne jest, by zapisywać te
nowe pomysły i umieszczać je w katalogu, który będzie można przejrzeć przed kolejnym podejściem.
W przeciwnym razie można zaprzepaścić rezultaty cennej rozmowy ze swoim wewnętrznym
trenerem.
 JESTEŚ ZDOLNY DO MIŁOŚCI I JESTEŚ JEJ WART

Podobnie, jest wielu takich, którzy nie wierzą, że posiadają odpowiednie umiejętności, by sprostać
życiowym wyzwaniom, czy że są warci miłości – dwa główne filary wysokiej samooceny.
Przeświadczenie, że jesteś zdolny poradzić sobie ze wszystkim, co pojawi się na twojej drodze,
oznacza, że niczego się nie boisz. Zastanów się – czy nie poradziłeś sobie ze wszystkim, co
przyniosło ci życie? Z rzeczami, które były znacznie trudniejsze, niż to sobie wyobrażałeś? Ze
śmiercią ukochanej osoby, z rozwodem, z bankructwem? Ze stratą przyjaciela, pracy, pieniędzy,
reputacji, młodości? To wszystko było naprawdę trudne, a jednak dałeś radę. I możesz także poradzić
sobie z każdą inną rzeczą, jaka ci się przytrafi. Gdy już to zrozumiesz, twoja pewność siebie
poszybuje w górę.
Przekonanie, że jesteś wart miłości, wyraża się w myśleniu: Zasługuję na to, by być dobrze
traktowanym – z szacunkiem i godnością. Zasługuję na to, by ktoś mnie otaczał czułością
i adorował. Jestem wart posiadania intymnej i satysfakcjonującej relacji. Nie godzę się na mniej
niż to, na co zasługuję. Zrobię, co w mojej mocy, by to osiągnąć.

MOŻESZ PRZEZWYCIĘŻYĆ KAŻDE OGRANICZAJĄCE PRZEKONANIE

Poza przeświadczeniem, że do czegoś nie jesteśmy zdolni i że w jakiś sposób nie zasługujemy na
miłość, często posiadamy też inne, ograniczające przekonania. Czy któreś z poniższych brzmi
znajomo?
Nie jestem dość bystry (atrakcyjny, bogaty, dojrzały, młody).
Kobiety nie robią tego typu rzeczy.
Nigdy mnie nie wybiorą, bym poprowadził ten nowy projekt.
Nawet, jeśli nie lubię tej pracy, to przecież potrzebuję zabezpieczenia finansowego, jakie mi daje.
Nic mi się nigdy nie udaje.
W tej okolicy nie można się wzbogacić.

JAK TO ZROBIĆ?

Oto prosty, lecz skuteczny, czteroetapowy proces, który pomoże ci przekształcić każde ograniczające
przekonanie w takie, które będzie cię inspirować i wzmacniać.

1. Zidentyfikuj ograniczające cię przekonanie, które chcesz zmienić. Zacznij od zrobienia listy
wszystkich swoich przekonań, które mogą cię ograniczać. Możesz poprosić dwóch czy trzech
przyjaciół, którzy również chcieliby popracować nad swoim rozwojem osobistym, by dołączyli do
ciebie w tym ćwiczeniu. Zróbcie burzę mózgów, zapisując wszelkie przekazy, jakie docierały do was
na przestrzeni lat od waszych rodziców, opiekunów, nauczycieli, trenerów – a nawet od działających
w dobrej wierze osób duchownych, np. zakonnic ze szkoły katolickiej – przekazy, które nadal w jakiś
sposób mogą was ograniczać. Oto niektóre z powszechnych przekazów oraz ograniczające
przekonania, jakie z nich wyrastają:

Jesteś głupi.
 Jestem głupi.

Nie jesteś dość bystry, by pójść na studia.

Studia są nie dla mnie.

Pieniądze nie rosną na drzewach.

Nigdy nie będę bogaty.

Czy ty niczego nie możesz zrobić tak, jak należy?

Niczego nie robię dobrze, więc po co w ogóle próbować?

Masz zjeść wszystko, co masz na talerzu. Dzieci w Chinach umierają z głodu.

Powininem zjadać wszystko, co mam na talerzu, nawet jeśli nie jestem głodny.

Jeśli nie jesteś dziewicą, nikt nie będzie chciał cię poślubić.
Jestem towarem wybrakowanym i nikt mnie nigdy nie pokocha.

Zawsze myślisz tylko o sobie.

Niedobrze jest skupiać się na własnych potrzebach.

Dzieci i ryby głosu nie mają.

Muszę być cicho, jeśli chcę, by mnie kochano.

Ludzi nie interesują twoje problemy.

Muszę ukrywać to, co tak naprawdę się ze mną dzieje.

Chłopaki nie płaczą.

Nie należy ujawniać swoich uczuć, szczególnie smutku.

Zachowuj się jak dama.

Nie należy zachowywać się swawolnie (głupio, seksownie, spontanicznie).

Nikogo nie interesuje, co myślisz.

To, co myślę, nie ma znaczenia.
Gdy skończysz spisywać swoją listę, wybierz jedno przekonanie, o którym sądzisz, że nadal działa
na ciebie ograniczająco, po czym przejdź przez pozostałe trzy etapy procesu.

2. Określ, jak to przekonanie cię ogranicza.

3. Określ, jaki chciałbyś być, jak chciałbyś się zachowywać lub czuć.

4. Stwórz twierdzenie przeciwne, które pozytywnie mówi o danej kwestii, lub które pozwala ci być,
zachowywać się lub czuć w ten nowy sposób.

Przykład:
1. Moje negatywne, ograniczające przekonanie brzmi: Wszystko muszę robić sam. Niedobrze jest
prosić o pomoc. Proszenie o pomoc to oznaka słabości.

2. Ogranicza mnie to w ten sposób, że nigdy nie proszę o pomoc i w rezultacie jestem na nogach do
późnych godzin nocnych, przez co ciągle chodzę niewyspany.

3. Chciałbym mieć poczucie, że nie ma nic złego w proszeniu o pomoc, że to nie jest oznaką słabości.
Zwrócenie się po pomoc wymaga odwagi. Chcę prosić o pomoc, gdy jej potrzebuję. Chcę powierzać
innym rzeczy, których nie lubię robić i z którymi nie radzę sobie najlepiej.

4. Nie ma nic złego w proszeniu o pomoc. Zasługuję na wsparcie, którego potrzebuję.

A oto kilka innych przykładów twierdzeń negatywnych i przeciwnych:

Negatywne: Nie należy koncentrować się na własnych potrzebach.

Przeciwne: Moje potrzeby są równie ważne, jak potrzeby innych.

Negatywne: Jeśli wyrażę moje prawdziwe uczucia, ludzie uznają, że jestem słaby i wykorzystają
mnie.

Przeciwne: Im bardziej wyrażam moje prawdziwe uczucia, tym więcej otrzymuję miłości, szacunku
i wsparcia.

Negatywne: Niczego nie robię dobrze, po co więc w ogóle próbować?

Przeciwne: Wiele rzeczy potrafię zrobić dobrze, a gdy próbuję czegoś nowego, uczę się i jestem
w tym coraz lepszy.

PODSUMOWANIE PROCESU

Pamiętaj, celem każdego wewnętrznego dialogu, jaki prowadzisz, i każdej rozmowy z drugą osobą
powinno być przybliżenie cię do rzeczywistości, w jakiej chcesz się znaleźć. Dlatego wszystkie
myśli i przekonania, które przeszkadzają ci w osiągnięciu twoich celów, zastępuj takimi, które będą
cię wzmacniać i zachęcać, skracając dystans między tobą, a tym, czego pragniesz. Posługuj się
poniższym szablonem, by każde ograniczające cię przekonanie przekształcić w przekonanie
wyzwalające.

1. Moje negatywne/ograniczające przekonanie brzmi: ……

2. Sposób, w jaki mnie ono ogranicza: ……
3. Jaki chciałbym być, jak chciałbym się zachowywać lub czuć: ……
4. Twierdzenie przeciwne, które mówi o danej kwestii pozytywnie lub które daje mi przyzwolenie
na daną rzecz: ……

Gdy już stworzysz swoje nowe przekonanie – twierdzenie przeciwne – zaszczep je w swojej
podświadomości przez wielokrotne powtarzanie – kilka razy dziennie przez minimum 30 dni. Posłuż
się techniką afirmacji, którą poznałeś w rozdziale 10 („Zwolnij hamulce”).
Jak pisze Claude Bristol w swojej wspaniałej książce The Magic of Believing, „ta subtelna siła
powtarzanej sugestii pokonuje nasz rozum. Działa bezpośrednio na nasze emocje i uczucia, a w końcu
dociera do najgłębszych pokaładów naszej podświadomości. I właśnie ta powtarzana sugestia
sprawia, że zaczynasz wierzyć”.
 Być może chcesz wyrobić w sobie nawyk zamykania w pracy wszystkich spraw do piątkowego
popołudnia, by w weenend mieć czas dla rodziny. To wspaniały cel, ale co konkretnie zrobisz, by go
osiągnąć? W jakie czynności się zaangażujesz? Jak podtrzymasz swoją motywację? Może stworzysz
listę zadań, jakie trzeba wykonać do piątku? Albo ograniczysz pogaduszki z kolegami przy automacie
z wodą? Będziesz od razu wysyłać mailem obiecane dokumenty tym, którzy cię o nie proszą?
Skrócisz przerwę na lunch?

CO MOŻESZ OSIĄGNĄĆ, ROZWIJAJĄC ROCZNIE CZTERY NOWE, POZYTYWNE

NAWYKI?

Jeśli wykorzystasz te strategie, by rozwinąć rocznie zaledwie cztery nowe nawyki, to za pięć lat
będziesz mógł pochwalić się dwudziestoma nowymi, prowadzącymi do sukcesu nawykami, które
mogą przynieść ci wszystkie te bogactwa, o których marzysz, wspaniałe i pełne miłości relacje,
których pragniesz, zdrowsze i pełne energii ciało, plus wszelkiego rodzaju nowe możliwości.
Zacznij od spisania czterech nowych przyzwyczajeń, jakie chciałbyś wprowadzić do swojego
życia od nowego roku. Nad każdym z nich pracuj przez trzy miesiące. Takie rozłożenie zadań
w czasie sprawi, że nie przygniotą cię nierealistyczne postanowienia noworoczne… a, jak pokazują
badania, zachowanie powtarzane przez 13 tygodni – czy to medytowanie przez 20 minut dziennie, czy
nitkowanie zębów, przeglądanie listy celów, czy też wysyłanie swoim klientom pisemnych
podziękowań – utrwala się już na resztę życia. Systematyczne dodawanie kolejnych nawyków,
zawsze po jednym na raz, stanowczo poprawi twój ogólny styl życia.
Oto kilka wskazówek, które pomogą ci wytrwać i utrwalić nowe przyzwyczajenia. Porozwieszaj
różne symbole i znaki, które będą ci przypominać o praktykowaniu danej czynności. Gdy
dowiedziałem się, że już niewielkie odwodnienie może obniżyć przenikliwość umysłu aż o 30%,
postanowiłem robić coś, co od lat zalecają wszyscy lekarze i dietetycy – pić dziesięć szklanek wody
dziennie (około 2,5 litra). Wziąłem plik kartek, napisałem na nich hasło: „Pij wodę!”
i poprzyklejałem je w różnych miejscach – na telefonie, na drzwiach mojego biura, na lustrze
w łazience, na lodówce. Poprosiłem też moją sekretarkę, by co godzinę mi o tym przypominała. Inną
skuteczną metodą jest znalezienie sobie partnera w danej czynności, monitorowanie swoich wyników
(zob. Zasada 21) oraz wzajemne odpowiadanie przed sobą za przestrzeganie tej procedury.
Kontaktujcie się co najmniej raz w tygodniu, by wzajemnie się wspierać i podtrzymywać, co ułatwi
wytrwanie w danym postanowieniu.
Być może najbardziej skutecznym sposobem wytrwania jest kierowanie się zasadą „żadnych
wyjątków”, która została wyjaśniona w kolejnym rozdziale.
najnowszą książkę biznesową miesięcznie, plus streszczenie i wywiad z autorem – w sumie za
niewiele więcej, niż wynosi cena książki. Ededge zaczynała jako serwis dla dyrektorów naczelnych
i kadry kierowniczej; teraz dostępna jest wszystkim. By uzyskać więcej informacji, wejdź na
www.ededge.com.

LIDERZY TO LUDZIE, KTÓRZY NIE STRONIĄ OD LEKTURY

Milioner, który do majątku doszedł pracą własnych rąk, dr John Demartini, zrobił listę laureatów
nagrody Nobla, po czym listę największych nazwisk w tych samych dziedzinach – czy to w poezji,
nauce, religii czy filozofii. Następnie przeczytał dzieła i biografie każdej z tych osób. Nic dziwnego,
że John jest jednym z najbardziej błyskotliwych i najmądrzejszych osób, jakie znam. Czytanie
popłaca.
„Nie da się włożyć ręki w słoik z klejem i wyjąć jej całkiem czystej” – mówi John. „Tak samo nie
da się włożyć swojego umysłu i serca w niektóre z dzieł tych mistrzów i odjeść takim, jakim się było
przedtem. Gdy czytasz o ludziach nieśmiertelnych, zwiększasz swoją szansę na zostawienie po sobie
czegoś nieśmiertelnego. Ogromnie dużo mi to dało”.
Jim Rohn, czołowy amerykański filozof motywacyjny, również radzi, by spędzać tę dodatkową
godzinę dziennie na czytaniu. Powiedział mi, że gdybyś czytał jedną książkę tygodniowo, to po 10
latach przeczytałbyś 520 książek, a po 20 latach ponad 1000 – wystarczy, by z łatwością znaleźć się
w ścisłej czołówce ekspertów w swojej dziedzinie. Dodaj do tego książki mistrzów z dziedzin
pokrewnych, a będziesz mieć przewagę, której inni po prostu nie mają.

NAUCZ SIĘ CZYTAĆ SZYBCIEJ, BY CZYTAĆ JESZCZE WIĘCEJ

Jeśi nie czytasz tak szybko, jak byś chciał, możesz zapisać się na kurs, by przyspieszyć nie tylko
umiejętność czytania, ale także przyswajania informacji. Polecam Kurs Czytania Fotograficznego
autorstwa Paula Scheele’a. Dostępny jest w wielu krajach na świecie w formie warsztatów
weekendowych lub materiałów do samodzielnj nauki, rozprowadzanych przez Learning Strategies
Corporation (2000 Plymouth Road, Minnetonka, MN 55305; telefon: 800-735-8273). Więcej na
temat kursu na stronie www.learningstrategies.com.

WEEKENDOWY SYSTEM POGŁĘBIANIA WIEDZY

Spójrz na listę lektur, jaką umieściłem na końcu. Czytanie tego rodzaju książek pomoże ci osiągnąć
znawstwo w dziedzinach życia, które pełnią zasadniczą rolę w twoim szczęściu i spełnieniu. Te
publikacje zawierają niektóre z najlepszych, sprawdzonych mądrości, informacji, metodologii,
systemów, technik i sekretów sukcesu, jakie kiedykolwiek zostały odnotowane. Jeśli postanowisz
czytać jedną książkę tygodniowo, i jeśli będziesz wracać do tego, co przeczytałeś, stosując
przynajmniej jedną rzecz, jakiej dowiedziałeś się z każdej książki, to w tworzeniu ponadprzeciętnego
życia znajdziesz się o całe mile przed innymi.
Wszyskie książki z tej listy pomogły mi osiągnąć wysoki poziom sukcesu, jakim obecnie cieszę się
w życiu. Wiele z nich to ponadczasowa klasyka, która powinna tworzyć trzon twojej osobistej
biblioteki sukcesu.
Jeśli nie stać cię na ich kupno, wypożycz je lub pożycz od przyjaciół.

PRZYGLĄDAJ SIĘ ŻYCIORYSOM WIELKICH TEGO ŚWIATA

Poza wspomnianą listą, polecam czytanie biografii i autobiografii wielkich tego świata. Z ich lektury
dowiesz się, jak samemu stać się wielkim. Jak pisze były burmistrz Nowego Jorku, Rudolph Giuliani:
„Biografie polityków już od dawna figurują na mojej liście lektur. Gdy byłem nastolatkiem, ogromne
wrażenie zrobiła na mnie książka Profiles in Courage Johna F. Kennedy’ego. Teraz, gdy jakiś
polityk mówi coś schlebiającego, myślę: «Czy nikt już nie ma ochoty na miejsce w Profiles in
Courage (portrety odważnych)?» Z równym entuzjazmem zaczytywałem się w biografiach Lincolna
i Washingtona, co w życiorysach Ruth, Gehriga i DiMaggio”39. Przemawiając niedawno w Santa
Barbara, Rudy Giuliani powiedział, że to właśnie lektura biografii Winstona Churchilla i to, jak
przeprowadził on Anglię przez bombardowania drugiej wojny światowej, pomogły mu pokierować
Nowym Jorkiem po ataku terrorystycznym 11 września 2001 roku.
Świetnym źródłem dobrej, skondensowanej inspiracji i informacji, płynącej z biografii wielkich
ludzi, jest Great Life Network. Ta firma stworzyła serię książek, programów komputerowych i nagrań
audio, które opowiadają historie sukcesu ponad pięciuset najbardziej znanych ludzi na świecie –
wszystkie w krótkim, łatwym do zrozumienia formacie. Zajrzyj na jej stornę internetową:
www.greatlifenetwork.com.
Ostatnia uwaga: jeśli już koniecznie chcesz oglądać telewizję, polecam program Biography na
A&E Television Networks. Zawsze inspirują mnie ludzkie losy, jakie ten program przedstawia.

BIERZ UDZIAŁ WE WSZELKIEGO RODZAJU ZJAZDACH MOTYWACYJNYCH

Pamiętam, jak pierwszy raz uczestniczyłem w zjeździe motywacyjnym. Tysiące ludzi przyjechało, by
uczyć się od wielu spośród najlepszych mówców, trenerów i ekspertów motywacyjnych naszych
czasów. Ty również możesz przeżyć równie cenne doświadczenie edukacyjne, biorąc udział
w zjazdach, konferencjach i szkoleniach – dodatkowo czerpiąc korzyść z ekscytacji i inspiracji
współuczestników oraz nawiązując nowe kontakty zawodowe. Szukaj ogłoszeń o tego typu
wydarzeniach w lokalnej prasie.

BĄDŹ PODATNY NA NAUKĘ

Człowiek pokorny lepiej się uczy. Nie widzę nic innego, co mogłoby ekscytować w pokorze, ale
przynajmniej jest to.

JOHN DOONER
przewodniczący zarządu i dyrektor naczelny Interpublic, największego na świecie konglomeratu
reklamowego

Gdy pisałem tę książkę, podczas pewnego lotu do Las Vegas usiadłem obok Skipa Barbera. Skip
zajmuje się szkoleniem kierowców wyścigowych. Gdy zapytałem, co wyróżnia jego najlepszych
uczniów, powiedział: „Ci, którzy naprawdę łapią, o co chodzi, są podatni na naukę. Są otwarci na
uczenie się. Ci, którym się nie udaje, sądzą, że już wszystko wiedzą. Niczego nie da się ich nauczyć”.
By uczyć się rozwijać w życiu, ty również musisz być podatny na naukę. Pozbądź się postawy, że
wszystko już wiesz, zawsze musisz mieć rację i dobrze wypaść, i otwórz się na wiedzę. Słuchaj tych,
którzy zasłużyli na prawo, by się wypowiadać, i którzy zrobili już to, co ty chcesz zrobić.
Przypomina mi się dr Billy Sharp, mój szef, gdy pracowałem w W. Clement and Jesse V.
Foundation, i jeden z najmądrzejszych ludzi, jakich w życiu poznałem. Podczas spotkań zespołu,
w których uczestniczyli konsultanci z zewnątrz, Billy zawsze był dziwnie cichy. Pewnego dnia
zapytałem go, dlaczego tak rzadko się odzywa na tych spotkaniach. Jego odpowiedź była nie tylko
wiele mówiąca, ale także ujawniała, skąd mój szef tyle wie. „Wiem już, co ja wiem – powiedział.
Jeśli zabieram głos, by zrobić na kimś wrażenie, nie dowiaduję się niczego nowego. Chcę
dowiedzieć się, co oni wiedzą”. I zawsze się dowiadywał.

BĄDŹ PRZYGOTOWANY, GDY OKAZJA ZAPUKA DO DRZWI

W swojej książce Live Your Dreams, Les Brown opowiada, jak marzył o zostaniu popularnym
didżejem radiowym z Miami. „Gdy zaczynałem” – mówi – „nie miałem pojęcia, jak to zrobię, ale
wiedziałem, że życie samo otworzy przede mną możliowości, jeśli będę przygotowany i jeśli będę
potrafił z nich skorzystać”.
Gdy był w szkole średniej, podążał za swoim nauczycielem teatru, chłonąc wiedzę z zakresu
lingwistyki. Razem pracowali też nad jego artykulacją. Już wkrótce Les zaczął rozwijać swój własny
styl mówienia do słuchaczy, udając, że siedzi za prawdziwą konsolą radiową. Nawiązał kontakty
z mentorami, którzy mogli go przygotować na możliwość rzeczywistego znalezienia się za
mikrofonem. A gdy skończył szkołę średnią, choć zarabiał jako pracownik służb oczyszczania miasta,
jego upór zaprowadził go do jednej z wiodących stacji radiowych z Miami, gdzie późnymi
wieczorami dorabiał jako goniec.
Dla Lesa była to świetna okazja, by się czegoś nauczyć, i chłopak nie zamierzał jej zmarnować.
Chłonął wszystko, co tylko mógł – przebywając wśród prezenterów iinżynierów radiowych – po
czym ćwiczył to, czego się nauczył, w prowizorycznym studiu kartonowym, jakie zrobił u siebie
w pokoju. Jego mikrofonem była szczotka do włosów. Aż w końcu któregoś wieczora jeden
z didżejów nie mógł dokończyć swojej audycji i Les otrzymał szansę dostania się na antenę.
Gdy nadszedł jego moment, Les był nie tylko przygotowany na poprowadzenie audycji, ale był też
przygotowany na to, by zrobić to doskonale. Jego styl, „gadka”, dialog i umiejętności radiowe, nad
którymi tak ciężko pracował, w jednej chwili przyniosły fantastyczny rezultat – Les natychmist
spodobał się słuchaczom i już wkrótce otrzymał propozycję pracy jako prezenter zastępczy…
a ostatecznie został pełnoetatowym didżejem, prowadzącym swój własny program radiowy.

CO MUSISZ ZROBIĆ, BY SIĘ PRZYGOTOWAĆ?

Jeśli jesteś branżowym ekspertem i sądzisz, że twój biznes konsultingowy ruszyłby z kopyta, gdybyś
zaprezentował swoje umiejętności podczas krajowego zjazdu, zacznij przygotowywać się już dziś…
planując swoje wystąpienie, nawiązując kontakt z Toastmasters (organizacja nonprofit, pomagająca
w nauce i doskonaleniu umiejętności oratorskich – przyp. tłum.), pisząc i ćwicząc swoją przemowę
oraz czekając na moment, gdy w końcu znajdziesz się na podium.
Jeśli zależy ci na awansie w pracy, zapytaj szefa, co jest konieczne, by ten awans dostać. Być
może chodzi o posiadanie dyplomu MBA. Albo o rok doświadczenia w księgowości. A może
o umiejętność obsługi najnowszego oprogramowania. Zrób wszystko, co potrzeba, a gdy nadejdzie
kolejna szansa na awans, będziesz mógł powiedzieć: „Jestem gotów!”
Czy powinieneś opanować jakiś nowy język obcy? A może rozwinąć jakieś posiadane
umiejętności, zdobyć nowe zasoby, nawiązać nowe kontakty? Czy nie sądzisz, że powinieneś
popracować nad kondycją fizyczną? Albo poszerzyć swoje umiejętności biznesowe, handlowe lub
negocjacyjne? Czy uczysz się czegoś nowego, jeśli chodzi o obsługę komputera – np. z zakresu takich
programów, jak PowerPoint, PageMaker, Photoshop czy Excel? Czy powinieneś nauczyć się grać
w golfa, by dobijać targu na polu golfowym? Czy kurs tańca wraz ze współmałżonkiem poprawiłby
jakość twojego małżeństwa i życia rodzinnego? Czy uczysz się żeglować lub grać w tenisa? Czy
powinieneś opanować grę na jakimś instrumencie muzycznym, wziąć kilka lekcji gry aktorskiej lub
nauczyć się lepiej pisać, by dostać się tam, gdzie chcesz się znaleźć?
Cokolwiek powinieneś zrobić, by się przygotować, zacznij już teraz – zrób listę 10
najważniejszych rzeczy, które mogłyby ci w tym pomóc i dzięki którym będziesz gotów, gdy okazja
zapuka do twoich drzwi. Chodź na kursy. Czytaj książki. Zdobywaj nowe umiejętności. Pojedź na
wystawę przemysłową swojej branży. Ubieraj się stosownie do swojej upragnionej roli. Wyglądaj
jak zawodnik, zanim jeszcze przystąpisz do gry.
Jak uczy nas historia Lesa Browna, wystarczy mieć pasję, wytrwałość i wiarę, że któregoś dnia
nadejdzie twój moment i los da ci szansę. Już teraz zacznij się do tej chwili przygotowywać.

BIERZ UDZIAŁ W SZKOLENIACH Z ZAKRESU LUDZKIEGO POTENCJAŁU

Nic się nie zmieni, dopóki sam się nie zmienisz.

ŹRÓDŁO NIEZNANE

Wyobraź sobie, że jedziesz samochodem i nagle odkrywasz, że masz zaciągnięty hamulec

bezpieczeństwa. Czy wciskasz mocniej pedał gazu? Nie! Po prostu odciągasz hamulec i natychmiast
jedziesz szybciej – bez żadnego dodatkowego nakładu energii.
Większość z nas idzie przez życie z zaciągniętym hamulcem bezpieczeństwa. Pora, by go zwolnić
i pozbyć się ograniczających nas przekonań, usunąć blokady emocjonalne oraz zaniechać
autodestrukcyjnych zachowań, które nie pozwalają nam rozwinąć skrzydeł.
Poza technikami, które zostały omówione w Zasadzie 10 (Zwolnij hamulce), 32 (Przemień
swojego wewnętrznego krytyka w wewnętrznego trenera) i 33 (Wznieś się ponad swoje
ograniczające przekonania), dwiema innymi, skutecznymi metodami zwolnienia swoich hamulców są:
szkolenie z zakresu rozwoju osobistego oraz terapia indywidualna. Gdybym miał przypisać czemuś
mój sukces, byłyby to setki seminariów z zakresu osobistego rozwoju, w których uczestniczyłem
w ciągu przeszłych 40 lat. Każdy z nas – ja również – potrzebuje pomocy z zewnątrz, by przełamać
swoje negatywne nawyki i stworzyć nowe sposoby myślenia i zachowania.
 Poniżej znajdziesz krótką listę organizacji, które wywarły największy wpływ na moje życie oraz
na życie mojej rodziny, pracowników i seminarzystów. Odwiedź strony internetowe tych organizacji,
skontaktuj się z nimi telefonicznie, weź udział w dniach otwartych, po czym wybierz którąś z nich
i skorzystaj z jej usług w dogodnym dla siebie terminie. Po więcej informacji na temat tych i innych
organizacji szkoleniowych, zajrzyj na koniec książki do części „Proponowane lektury i dodatkowe
źródła dla osiągnięcia sukcesu”.

Canfield Training Group, P.O. Box 30880, Santa Barbara, CA 93130, USA.
Telefon: 805-563-2935; fax: 805-563-2945. www.jackcanfield.com.

Global Relationship Centers, 25555 Pedernales Point Drive, Spicewood, TX 78669, USA. Telefon:
512-264-3333; fax: 512-264-2913. www.grc333.com.

Hoffman Institute, 223 San Anselmo Avenue, suite 4, San Anselmo, CA 94960, USA. Telefon: 415-
485-5220; tel. bezpłatny: 800-506-5253. www.hoffmaninstitute.org.

Insight Seminars, 2101 Wilshire Boulevard, suite 101, Santa Monica, CA 90403, USA. Telefon: 310-
315-9733. www.insightseminars.org.

Landmark Education – The Forum, 353 Sacramento Street, suite 200, San Francisco, CA 94111,
USA. Telefon: 415-981-8850. www.landmarkeducation.com.

Peak Potentials Training, 1651 Welch Street, North Vancouver, BC, Kanada, V7P 3G9. Telefon: 604-
983-3344. www.peakpotentials.com.

Sedona Training Associates, 60 Tortilla Drive, Sedona, AZ 86336, USA. Telefon: 928-282-3522;
fax: 928-203-0602. www.sedona.com.

TERAPIA I POMOC PSYCHOLOGICZNA

Choć szkolenia, które wyżej polecam, poszerzą twoje myślenie i pomogą zwiększyć możliwości
życiowe, niektórzy z nas potrzebują dodatkowej, pogłębionej pracy nad sobą, by usunąć blokady
emocjonalne i pozbyć się kodów dzieciństwa, które wstrzymują nas na drodze do sukcesu.
Odpowiedzią na taką potrzebę jest pomoc psychologiczna.
Jednak, jak wynika z mojego doświadczenia, jedynie około 20% terapeutów, na których trafisz,
należy do grona wysoko wykwalifikowanych i skutecznych psychologów. Zasięgnij języka i poszukaj
kogoś z polecenia.
Większość terapeutów specjalizuje się w jednym podejściu czy rodzaju terapii. Szczególnie
polecam trzy: terapię Gestalt, psychosyntezę oraz programowanie neurolingwistyczne (bardziej znane
jako NLP).
czym poprzeć. Jakim byłbym dla nich autorytetem i jak mógłbym im cokolwiek radzić? Jak mogę
im mówić, by podążały za swoimi marzeniami, jeśli sam nie idę za swoim?
Jeff natychmiast podjął dwie decyzje, które odmieniły jego życie. Podniósł słuchawkę telefonu
i zamówił program Tony’ego Robbinsa. Następnie obiecał sobie, że go ukończy, choćby nie wiem co
– chyba że jego zawartość okaże się kompletną bzdurą. I że wykorzysta go jako swój bilet powrotny
do pisania.
Gdy przesyłka dotarła na miejsce, Jeff zaczął wykonywać jedną lekcję dziennie, tak jak sobie
obiecał. Nikomu o tym nie powiedział, gdyż za bardzo się wstydził. Najpierw chciał zobaczyć jakieś
rezultaty. Na szczęście zawartość programu okazała się dokładnie tym, czego Jeff potrzebował.
Pierwszego dnia słuchania nagrań wiedział już, że musi wrócić do pisania, a następnego ranka, po
trzech latach z dala od klawiatury, zrezygnował z pracy w szkole karate, by pójść za swoim
marzeniem.
„Tony był pierwszą osobą – pierwszym głosem, jaki w ogóle usłyszałem – który nie wygłaszał
zdań w stylu: Twoje marzenie jest zbyt wielkie – powiedział mi Jeff. „Nie mówił: Daj spokój,
chcesz zbyt wiele. Powiedział za to: Musisz myśleć dalej i wyżej, niż kiedykolwiek sądziłeś, że
możesz! Oto ja, trzydzieści pięć lat, i po raz pierwszy w życiu ktoś daje mi przyzwolenie i zachętę,
bym marzył o czymś więcej, niż dotąd marzyłem”. Za pośrednictwem swojego programu Tony
powiedział Jeffowi: „Musisz marzyć o czymś znacznie większym!”
Zachęcony tymi słowami i umocniony pewnością siebie, jaką dało mu uzyskanie czarnego pasa
trzeciego stopnia, Jeff powrócił do pisania scenariuszy. I choć napisanie poprzednich zajmowało mu
od sześciu miesięcy do trzech lat, jego najnowsze dzieło było gotowe już w ciągu miesiąca!
Tekst został dobrze przyjęty, jednak nikt nie chciał go kupić. Na swoje nieszczęście, Jeff stworzył
opowieść o Zimnej Wojnie – jesienią 1989 roku – a skończył ją pisać akurat w dniu, gdy zburzono
Mur Berliński. Nagle, po 50 latach, Rosja nie była już wrogiem.
Jeff mógł pomyśleć: Kiedy w końcu do ciebie dotrze, że pisanie nie zostało ci przeznaczone? I po
prostu po raz kolejny dać za wygraną. Lecz teraz, ze swoją nową postawą, zadał sobie lepsze
pytanie: Jak bardzo chcesz tego, czego chcesz? Zamiast się poddać, zaczął myśleć, jak zdobyć to,
czego pragnie. No dobra, tu nie chodziło o pisanie, ale o wybór wątków. Jaki temat nie ma nic
wspólnego z bieżącymi wydarzeniami? Co ma charakter ponadczasowy?
Odpowiedź brzmiała: Miłość jest ponadczasowa. Pomyślał zatem: Jeśli napiszę historię
o miłości, która nie ma nic wspólnego z tym, co się teraz dzieje na świecie, to przetrwa ona na
zawsze.
I tak oto powstał scenariusz do filmu Bezsenność w Seatle. Jeff ponownie napisał go w ciągu
niecałego miesiąca, a już trzy miesiące później sprzedał za ćwierć miliona dolarów. Film stał się
hitem, otrzymując nominację do Oskara za najlepszy scenariusz (który został także zauważony przez
Writers Guild of America i British Academy of Film and Television Arts), rewitalizując gatunek
komedii romantycznej oraz wynosząc kariery filmowe Meg Ryan i Toma Hanksa na jeszcze wyższy
poziom.
Jeśli program motywacyjno-edukacyjny może zapoczątkować wartą miliony dolarów
i potwierdzoną nominacją do Oskara karierę pisarską, to czy nie jesteś sobie tego winien, by
skorzystać z podobnego źródła, z jakiego skorzystał Jeff Arch?”40
 NAGRANIA AUDIO UWOLNIŁY JEGO KREATYWNOŚĆ

Przez prawie 20 lat Allen Koss cieszył się całkiem udaną karierą hollywoodzkiego producenta
telewizyjnego. A przynajmniej z zewnątrz jego kariera wyglądała na udaną. Stworzył
i wyprodukował sporo programów i seriali, jakie przeciętny widz uznałby za klasykę gatunku, m.in.
Concentration, Joker’s Wild i Tic Tac Dough. Pieniądze i tytuły były miłe, i Allen z pewnością był
też szanowany przez swoich kolegów, lecz niestety, cała ta satysfakcja była tylko powierzchowna.
W śródku miał wrażenie, jakby to wszystko w każdej chwili mogło się skończyć. Nigdy nie czuł,
że ma kontrolę. Zawsze tylko reagował na to, co pojawiało się na jego drodze (zawsze z zawrotną
prędkością) i nigdy nie miał poczucia, że naprawdę trzyma cugle swojego przeznaczenia. Żył
w ciągłym napięciu i wciąż męczyło go wrażenie, że wykorzystał już całą swoją twórczość i nie miał
pojęcia, skąd wziąć swoją kolejną, twórczą myśl. Gdy stres nasilił się jeszcze bardziej, zaczął
zajadać swój ból i sporo przybrał na wadze – przez co czuł się jeszcze gorzej.
W końcu szwy jego życia całkiem się rozeszły, gdy wieloletni serial, który produkował, został
zdjęty z anteny. Na początku próbował stworzyć coś nowego, lecz rynek był już pełny i całe wysiłki
szły na nic. Zdołał nakłonić do współpracy innych producentów, lecz to nie wystarczyło, by utrzymać
się na fali.
Im mniej pracował, tym bardziej dręczący stawał się jego niepokój. A im bardziej był
niespokojny, tym większy odczuwał stres i tym dotkliwsze stawały się jego objawy. Wpadł
w spiralę, która ściągała go coraz niżej i niżej.
Po jakimś czasie jego sytuacja finansowa zaczęła stawać się tragiczna, jego waga niebotycznie
poszła w górę, a kłótnie w domu znalazły stałe miejsce w harmonogramie dnia. Tracił przyjaciół,
a ludzie z branży mieli coraz mniejszą ochotę, by z nim współpracować. Allen stawał się coraz
bardziej wyizolowany ze swojego otoczenia.
Któregoś dnia, przeglądając magazyn „Psychology Today”, trafił na reklamę pewnych taśm,
zawierających technologię audio, która miała wpływać na fale mózgu słuchacza, powodując u niego
pozytywne zmiany na poziomie umysłu i emocji. Wydalo mu się to mało przekonujące, jednak
w tamtym momencie pomyślał: A co mam do stracenia?
Zadzwonił do Centerpointe Research Institute i po pokonaniu bariery sztabu sekretarek, w końcu
zdołał połączyć się z Billem Harrisem, właścicielem firmy. Ten wyjaśnił mu, że stworzył program
audio, zbudowany wokół czegoś, co określił mianem Holosync. Allen postanowił zamówić ów
tajemniczy produkt, a gdy przesyłka została dostarczona, usiadł w swoim ulubionym fotelu, nałożył
słuchawki, włączył taśmę i rozluźnił się. Powtarzał to każdego dnia, poświęcając na słuchanie 30
minut dziennie.
Już po pierwszej sesji jego poziom stresu zaczął się obniżać, a im dłużej używał taśm
Centerpointe’a, tym bardziej robił się spokojny. A im bardziej był spokojny, tym łatwiej można było
się z nim dogadać i tym więcej osób wyciągało do niego rękę. Jego los zaczął się odmieniać.
Wrócił też zmysł twórczy Allena. Zaczął widzieć różne rzeczy z zupełnie nowej perspektywy,
a twórcze odpowiedzi na jego problemy zdawały się pojawiać niemal cudownie. Im dłużej
posługiwał się programem Holosync, tym bardziej zdawał się poznawać samego siebie w bardzo
głęboki i satysfakcjonujący sposób.
Zaczął angażować się w nowe projekty, robiąc to z nową jasnością i wiedząc, jaka jest w tym jego
rola, jak pasują do siebie poszczególne elementy i w jaki sposób może z powodzeniem doprowadzić
Fred Pryor Seminars/CareerTrack (9757 Metcalf Avenue, Overland Park, KS 66212, USA; tel.: 1-
800-780-8476; www.prvor.com) jest producentem kursów audio o szerokim zakresie tematyki, od
rozwoju osobistego po rozwój biznesu. Firma posiada obszerny i wyczerpujący katalog.
SkillPath Seminars (P.O. Box 804441; Kansas City, MO 64180-4441, USA; tel.: 1-800-873-7545;
www.ourbookstore.com) wydaje programy audio, które poruszają jej najbardziej popularne tematy
seminaryjne, m.im. zarządzanie czasem, upraszczanie życia, radzenie sobie w trudnych sytuacjach,
a także programy ze szczególnym przeznaczeniem dla kobiet.

Polecam również cztery programy audio mojego autorstwa, które mogą pomóc ci osiągnąć sukces
w każdej dziedzinie życia: Maximum Confidence, Self-Esteem and Peak Performance, The Aladdin
Factor oraz The Success Principles: A 30-Day Journey from Where You Are to Where You Want to
Be. Dostępne są na stronie www.jackcanfield.com.
z Joan Baez, Jurrassic 5, Dilated Peoples, the Beat Junkies, Blackalicious, the Alkaholiks, Freestyle
Fellowship, Babatunde Olatunji i Masta Ace; a także prowadzenie lekcji historii hip-hopu, jego
kultury i produkcji w Richmond High School w Richmond w Kalifornii. Uparcie podążał za swoim
marzeniem i nigdy nie porzucił muzyki.
Dlatego, choćby nawet nigdy miał nie zbić fortuny, ani nie zasłynąć poza obszarem Bay Area, to
już osiągnął sukces. Bo gdy jesteś szczęśliwy, robiąc to co kochasz, to już wygrałeś. Gdy z pasją
i wytrwałością oddajesz się czemuś, co kochasz, sukces jest twój. I nawet, jeśli nigdy nie znajdziesz
się na szczycie, to co z tego? I tak świetnie się bawisz. (Płyty Kyle’a dostępne są online na stronie
www.KoolKyle.com.)

PASJA DO KONI

Monty Roberts to bez wątpienia człowiek, który odnalazł swoją pasję. Szkoli konie, chcąc pokazać
ludziom, że przemoc nigdy nie jest rozwiązaniem. Wierzy, że konie próbują nauczyć ludzi, że gdyby
ci usunęli ze swojego życia wszelką przemoc, byliby znacznie szczęśliwsi. Z jego stajni pochodzi 8
krajowych championów, podziwianych na arenach całego świata, oraz ponad 300 zwycięzców
w międzynarodowych wyścigach Thoroughbred. Monty jest autorem kilku książek, m.in. The Man
Who Listens to Horses, która przez 58 tygodni pozostawała na liście bestsellerów „New York
Times’a”.
Monty posiada niezwykły sposób podążania za tym, co go pasjonuje. Oto, w jaki sposób o tym
napisał:
Gdy byłem w pierwszej, drugiej i trzeciej klasie, odkryłem, że gdy tylko myślę o robieniu czegoś, co mnie naprawdę ekscytuje,
odczuwam bardzo silne mrowienie gdzieś w głębi brzucha w okolicach klamry od paska.
Jako dziecko najczęściej doświadczałem tego uczucia, gdy marzyłem o zwycięstwie w mistrzostwach lub o osiągnięciu jakiegoś
celu jako jeździec. Gdy już ustaliłem swoje cele, to mrowienie w brzuchu mówiło mi też, w jakim kierunku mam się udać, gdy stałem
na jakimś życiowym skrzyżowaniu. Po prostu czekałem, aż to odczucie się pojawi, i wiedziałem już, jaki ma być kolejny, właściwy
krok.
Znajomość moich celów i kierunku, w jakim powinienem iść, była dla mnie jak mapa, dzięki której wkroczyłem w życie wolne od
pracy – a przynajmniej pracy takiej, jaką zna większość ludzi. Owszem, ciężko pracowałem, ale zawsze szedłem za tym
mrowieniem, które ukierunkowywało mnie na robienie dokładnie tego, co najbardziej chciałem robić. A to znaczyło, że mogłem
oddać się najbardziej wyczerpującym zajęciom, nie uważając ich za pracę. Dziś mam już 69 lat, a codziennie robię rzeczy, które
wykończyłyby większość trzydziesto – i czterdziestolatków.

W wielu poradnikach i książkach motywacyjnych czytałem, że powinniśmy ciężko pracować, by

zasłużyć sobie na prawo do wczesnej emerytury i cieszyć się „czasem wolnym”. Idąc za moimi
najsilniejszymi pragnieniami i dążąc do osiągnięcia moich największych celów, stworzyłem sobie
rzeczywistość, w której z radością mogę stwierdzić, że czas wolny i czas pracy to dla mnie to samo.

PASJA DO NAUCZANIA

Hobart Elementary School jest trzecią największą szkołą podstawową w Stanach Zjednoczonych,
a znajduje się w Los Angeles, w dzielnicy, w której roi się od gangów i handlarzy narkotyków.
Uczniowie piątej klasy, których wychowawcą jest Rafe Esquith to imigranci. Otrzymują o 50
punktów więcej w matematyce i czytaniu, niż pozostali uczniowie szkoły. Ich doskonała znajomość
języka angielskiego to zasługa grania w sztukach Szekspira. Do dziś ci młodzi adepci teatru
wystawili 15 pełnometrażowych przedstawień, grając przed najróżniejszą publicznością, począwszy
od mieszkańców Białego Domu, aż po mieszkańców podupadłych dzielnic miasta. Wśród ich
wiernych wielbicieli znajdują się aktorzy: Sir Ian McKellen i Hal Holbrook.
Gdy wchodzisz do klasy Rafe’a, zauważasz sporych rozmiarów napis, widniejący nad tablicą –
NIE MA DRÓG NA SKRÓTY. Na pobliskiej Ścianie Sławy wiszą szkolne proporce ze Stanford,
Princeton, Yale i UCLA, gdzie wielu z uczniów Rafe’a zdobywało wyższe wykształcenie.
Przedstawiciele władz szkolnych z całego świata siedzieli w jego klasie, by obserwować dziejące
się tam edukacyjne cuda. Rafe nie tylko otrzymał tytuł Krajowego Nauczyciela Roku organizacji
Disneya, ale jest też jedynym nauczcielem w historii, który został uhonorowany Krajowym Medalem
Sztuk Pięknych. Królowa Elżbieta oddała mu najwyższy hołd, jaki można złożyć osobie, nie będącej
obywatelem Wielkiej Brytanii – przyznała mu miano Członka Imperium Brytyjskiego.
Co podsyca tego oddanego, wizjonerskiego nauczyciela szkoły publicznej, by od 21 lat pracować
po 12 godzin dziennie, 6 dni w tygodniu i 52 tygodnie w roku? Pasja i entuzjazm. Niczego na świecie
nie kocha bardziej od pokazywania setkom dzieciaków, ile zabawy i radości może kryć się
w literaturze, teatrze, muzyce i w naukach ścisłych. Rezultaty? Rafe napełnia swoich uczniów
radością uczenia się, dzięki czemu poprawiają się ich wyniki i rośnie poczucie własnej wartości. Jak
mówi Rafe: „Jestem bardzo przeciętnym facetem, który wykonał jeden mądry ruch. Nie pozwoliłem,
by dzisiejsze edukacyjne fiasko systemowej mierności i uniformizmu zredukowało mnie do roli
robota, jakim staje się niejeden potencjalnie świetny nauczyciel. W mojej klasie podtrzymuję mojego
własnego ducha i osobiste pasje, a jako wielki fan Szekspira, przekazuję to zamiłowanie i ekscytację
gorliwym, młodym umysłom. W dzielnicy porażki i rozpaczy, w jakiej znajduje się moja szkoła,
sukces i doskonałość stały się standardem, nie zaś wyjątkiem od reguły. Lecz najlepsze w tym
wszystkim jest to, że moje dzieciaki i ja naprawdę świetnie się bawimy, gdy tak ciężko pracujemy
i zdobywamy nasze szczyty. Cudowne życie”.

JAK ROZWINĄĆ W SOBIE PASJĘ

Jak rozwinąć pasję na najważniejszych obszarach życia?

Spójrzmy przez chwilę na twoje życie zawodowe. Praca zajmuje ci większą część tygodnia.
Według niedawno przeprowadzonych badań Gallupa, jedna trzecia Amerykanów byłaby
szczęśliwsza, pracując gdzie indziej. Zadaj sobie pytanie: Czy robię to, co kocham?
Jeśli twoja odpowiedź jest negatywna, gdybyś mógł wybrać dowolną pracę, jaką chciałbyś
wykonywać, co by to było? Jeśli sądzisz, że nie mógłbyś się z tego utrzymać, wyobraź sobie, że
właśnie wygrałeś na loterii. Kupujesz luksusową posiadłość, rolls-royce’a, różne rzeczy, które
zawsze chciałeś mieć, odbywasz swoje wymarzone podróże, i co dalej? Jakie zajęcie wypełnia
twoje dnie? To samo, które wykonujesz teraz, czy może jakieś inne?
Poznałem wielu ludzi sukcesu, lecz ci, którzy osiągnęli w życiu najwięcej, tak bardzo kochają to,
co robią, że mogliby pracować za darmo. A wspięli się na szczyt, bo znaleźli sposób, jak na tym
zarabiać.
Jeśli brakuje ci umiejętności, by zajmować się tym, co kochasz, znajdź czas, by te umiejętności
nabyć. Zrób wszystko, co trzeba, by się przygotować – pracuj po godzinach, wykonując zajęcie
swoich marzeń, lub nawet zgłoś się jako wolontariusz – nadal utrzymując swoje obecne zatrudnienie.
Zwróć także uwagę na chwile poza pracą, gdy czujesz się najbardziej szczęśliwy, najbardziej
zaangażowany, najbardziej uznany i doceniany oraz gdzie odczuwasz najsilniejszy kontakt z samym
sobą i z innymi. Czym się wtedy zajmujesz? Czego doświadczasz? Te wydarzenia i sytuacje
wskazują, jak możesz wnieść pasję w swoje życie nie związane z pracą zawodową. Mówią, jaki
sposób spędzania czasu przyniesie ci najwięcej radości.

JAK PODTRZYMYWAĆ PASJĘ I ENTUZJAZM

Pasja to potężne narzędzie sukcesu i jako takie zasługuje na to, by nieustannie nad nim pracować.
Pasja sprawia, że twoje dni mijają lotem błyskawicy. Pomaga ci zrobić więcej w krótszym czasie.
Pomaga ci podejmować lepsze decyzje. I przyciąga do ciebie innych. Pasja sprawia, że ludzie chcą
mieć udział w tym, co robisz, chcą być kojarzeni z tobą i twoim sukcesem.
Jak zatem dzień po dniu podtrzymywać tę pasję i entuzjazm? Najbardziej oczywistym wydaje się
być spędzanie większej ilości czasu na robieniu tego, co kochasz. A jak już wiemy z poprzednich
rozdziałów, to zadanie wymaga zrealizowania kilku etapów: odkrycia swojego prawdziwego
przeznaczenia, określenia, co tak naprawdę chcesz robić i co chcesz mieć, uwierzenia, że możesz to
robić i mieć, świadomego i celowego tworzenia swojej wymarzonej kariery, powierzania innym jak
największej ilości zadań, które ci nie leżą, oraz podejmowania konkretnych kroków w kierunku
osiągnięcia danych celów.
Innym kluczem do pasji i entuzjazmu jest nawiązanie kontaktu z pierwotnym celem, dla którego
robisz to, co robisz. Gdy spojrzysz pod powierzchnię rzeczy, które wydają się raczej koniecznością
niż czymś, czym zajmujesz się z czystej chęci, niemal zawsze odkryjesz, że jest tam jakiś głębszy cel,
który budzi w tobie żar. Możesz nie lubić przesiadywania ze swoim dzieckiem w poczekalniach do
lekarzy pediatrów, ale gdy zajrzysz pod powierzchnię tej niechęci, to czy zdrowie i samopoczucie
twojego dziecka nie wzbudza w tobie głębokiej, żarliwej troski? Zadaj sobie pytanie: Jaka jest
głębsza przyczyna tego, co robię? Jeśli znajdziesz na nie odpowiedź, znacznie łatwiej będzie ci
z entuzjazmem podchodzić do tego, co musisz robić.
Odkryjesz, że wszystko to, co odbierasz jako konieczność, tak naprawdę jest twoim wyborem,
który dokonujesz dla jakiegoś wyższego celu, np. nakarmienia rodziny, zabezpieczenia przyszłości,
trzymania się z dala kłopotów, czy budowania swojego zdrowia i długowieczności. Gdy już sobie
uświadomisz, że tak naprawdę są to twoje wybory, zdasz sobie również sprawę, że możesz dokonać
jeszcze jednego wyboru, który dotyczy twojego nastawienia. I choćbyś nawet utknął w windzie
z trzema obcymi osobami, wciąż masz wybór co do swojej postawy. Możesz wybrać zrzędzenie
i narzekanie, bo ty tu siedzisz, a robota czeka, ale możesz też dostrzec w tym okazję do nawiązania
nowych znajomości. Wybór należy do ciebie. Dlaczego zatem nie zdecydować, że wszystko, czym się
zajmuję, będę robić z radością i entuzjazmem? Wybór należy do ciebie.
Na koniec jeszcze jedna myśl. Gdy wyrażasz swoją pasję i entuzjazm, stajesz się dla innych niczym
magnes, przyciągając ich do siebie swoim wysokim poziomem energii. Ludzie będą chcieli się z tobą
bawić, pracować i wspierać twoje marzenia i cele. W rezultacie ostatecznie więcej osiągniesz
w krótszym czasie.
 Zbuduj swoją drużynę sukcesu

Sami możemy tak niewiele; razem możemy tak dużo.

HELEN KELLER
amerykańska pisarka, mówczyni i działaczka na rzecz niewidomych
Jasne, jedna godzina to raczej niewiele, ale pomnóż to przez 20 weekendów wiosną i latem,
a zobaczysz, że masz już 20 godzin rocznie razy 65 dolarów za godzinę – w sumie 1300 dolarów
potencjalnego zarobku.
Podobnie, jeśli pracujesz w agencji handlu nieruchomościami, do twoich zadań należy
prowadzenie rejestru obiektów, zbieranie informacji, przygotowywanie domów do pokazu,
oprowadzanie klientów, umieszczanie kluczy w specjalnym miejscu, pisanie ofert i umawianie się na
spotkania. A jeśli masz szczęście, w końcu uda ci się zamknąć transakcję.
A teraz przypuśćmy, że pod względem zamykania transakcji jesteś najlepszym agentem w okolicy.
Dlaczego miałbyś tracić czas na wykonywanie wszystkich tych rutynowych czynności, którymi
z powodzeniem mógłby się zająć zespół twoich współpracowników i asystentów? Miałbyś więcej
czasu na zamykanie transakcji. I zamiast jednej tygodniowo, miałbyś ich na swoim koncie trzy,
ponieważ przekazałeś innym to, z czym radzisz sobie nieco gorzej.
Jedną ze strategii, której sam używam i której uczę, jest pełne delegowanie. Znaczy to po prostu
tyle, że delegujesz dane zadanie tylko raz i w pełni – zamiast robić to za każdym razem, gdy owo
zadanie musi zostać wykonane.
Gdy zatrudniłem ogrodnika do mojego domu w Santa Barbara, powiedziałem: „Chciałbym, by mój
ogród możliwie jak najbardziej przypominał ogrody wokół Four Seasons Biltmore w Montecito, przy
nie przekraczaniu ustalonego budżetu”. Gdy zatrzymuję się w Four Seasons, nie muszę sprawdzać,
czy drzewa wymagają przycięcia, albo czy działają automatyczne spryskiwacze. Kto inny się tym
zajmuje. Cóż, ten sam luksus chcę mieć u siebie. „Mając to na uwadze jako naszą główną zasadę –
powiedziałem – oto budżet. Proszę się wszystkim zająć. Jeśli nie będę z czegoś zadowolony, dam
panu znać. Jeśli nadal nie będę zadowolony, poszukam kogoś innego. Odpowiadają panu te
warunki?”
Odpowiadały, i to nawet bardzo. Ogrodnik wiedział, że nie będę wtrącać się w najdrobniejsze
szczegóły, a ja wiedziałem, że ogród to już nie moje zmartwienie – i rzeczywiście tak jest.
Rozumiesz, o co chodzi? Pełne delegowanie.
Gdy moja siostrzenica na rok przeniosła się do nas, chcąc uczęszczać do miejscowej szkoły
przygotowującej do studiów wyższych, ja i moja żona wykonaliśmy jeszcze jedno pełne delegowanie
– tym razem sprawa dotyczyła zakupów. Powiedzieliśmy siostrzenicy, że może bez ograniczeń
korzystać z naszej furgonetki, jeśli co tydzień będzie uzupełniać domowe zapasy jedzenia.
Wręczyliśmy jej listę podstawowych produktów żywnościowych, jakie zawsze chcemy mieć w domu
(jajka, masło, mleko, ketchup, itd.). Jej zadaniem było cotygodniowe sprawdzanie, czy coś się nie
kończy i uzupełnianie braków. Poza tym siostrzenica miała też kupować produkty na posiłki, jakie
moja żona planowała ugotować (rybę, kurczaka, brokuły, awokado, itd.). Zadanie zostało przekazane
raz i w pełni. Dzięki temu zyskaliśmy tamtego roku setki godzin, które mogliśmy poświęcić na
pisanie, ćwicznia, czas dla rodziny i rekreację.

ZOSTAŃ OSZUSTEM W TYM, CO KOCHASZ ROBIĆ

Największym błędem, jaki ludzie w życiu popełniają, jest to, że nie starają się utrzymać
z robienia tego, co sprawia im największą radość.
MALCOLM S. FORBES
Trener strategiczny Dan Sullivan powiedział kiedyś, że wszyscy przedsiębiorcy to tak naprawdę
oszuści. Ludzie płacą im, by doskonalili się w tym, co kochają robić42.
Pomyśl o tym.
Tiger Woods uwielbia grać w golfa. Ludzie płacą mu wielkie pieniądze, by grał. A za każdym
razem, gdy gra, uczy się robić to jeszcze lepiej. Trenuje i kumpluje się z innymi graczami w golfa,
i za to wszystko mu płacą.
Anthony Robbins jest mówcą i szkoleniowcem. Uwielbia przemawiać i prowadzić szkolenia. Tak
zorganizował swoje życie, by ludzie nieustannie płacili mu poważne sumy pieniędzy, by robił to, co
kocha.
Albo weźmy przykład wspaniałego bejsbolisty, Sammy’ego Sosy z Chicago Cubs. Wykonanie
uderzenia, które pozwala biegaczowi zaliczyć wszystkie mety i zdobyć punkt, zajmuje mu około
sekundy – tyle samo, ile piłce zajmuje spotkanie się z pałką. Sammy zarabia rocznie 10 625 000
dolarów za około 70 sekund uderzania, zatem musi być w tym całkiem niezły. Moment spotkania
pałki z piłką jest tym, co przynosi mu pieniądze. I właśnie temu poświęca cały swój czas –
trenowaniu i przygotowywaniu się na ten ułamek sekundy, gdy pałka spotyka się z piłką. Sammy Sosa
odkrył swój prawdziwy talent i większość dnia spędza na jego doskonaleniu.
Oczywiście, większość z nas nie dorównuje Tigerowi Woodsowi, Tony’emu Robbinsowi czy
Sammy’emu Sosie, faktem jest jednak to, że ich poziom koncentracji może nas wiele nauczyć.
Na przykład wielu handlowców spędza więcej czasu na zarządzaniu rachunkami klientów, niż na
zabieganiu o kolejną sprzedaż, podczas gdy mogliby zatrudnićkogoś do pomocy (być może dzieląc
koszt z innym handlowcem), by wykonywał za nich tę czasochłonną pracę.
Większość kobiet na stanowiskach kierowniczych poświęca zbyt wiele czasu na prowadzenie
domu, podczas gdy część zadań bez problemu i niewielkim kosztem mogłyby powierzyć firmie
sprzątającej czy opiekunce do dziecka. Taki zabieg pozwoliłby im skupić się na pracy zawodowej
lub mieć więcej czasu dla rodziny.
Nawet większość przedsiębiorców spędza mniej niż 30% swojego czasu, koncentrując się na
swoim podstawowym talencie i unikalnych zdolnościach. Prawdę mówiąc, często wydaje się, że
zanim rozkręcą biznes, zajmują się wszystkim, tylko nie tą jedną rzeczą, dla której w ogóle w ten
biznes weszli.
Nie pozwól, by i z tobą było podobnie. Określ, co jest twoim podstawowym talentem, po czym
resztę zajęć powierz innym, by mieć czas na zajmowanie się tym, co kochasz.

RÓB TO, CO KOCHASZ – PIENIĄDZE PRZYJDĄ SAME

Branie się za coś dla pieniędzy to największy życiowy błąd. Zajmij się tym, do czego czujesz, że
masz dar, a jeśli będziesz w tym dość dobry, pieniądze przyjdą same.

GREER GARSON
laureatka Oskara ‘43 w kategorii najlepsza aktorka

Diana von Welanetz Wentworth osiągnęła fantastyczny sukces, idąc za głosem serca i koncentrując
się na swoim podstawowym talencie. Największą przyjemność sprawiało jej gotowanie
i gromadzenie ludzi wokół stołu, by przy jedzeniu budować i pogłębiać relacje z nimi. Zawsze
szukała głębszego porozumienia i bliższych więzi, co nazywa „poczuciem celebracji przy stole”.
Dlatego zaczęła pisać książki na temat tego, jak wydać przyjęcie i wszystko wcześniej przygotować,
by mieć więcej czasu dla gości.
W maju 1985 roku pojechała na wycieczkę do Związku Radzieckiego wraz z grupą wybitnych
działaczy na rzecz rozwoju ludzkiego potencjału. Wtedy też zauważyła, że większość czasu wszyscy
ci ludzie spędzali w samotności. I choć były to osoby dość dobrze znane dzięki swoim książkom
i wpływowi na świat, to dla siebie nawzajem pozostawały obce. Po powrocie do kraju Diana zdała
sobie sprawę, że jej życiowy cel zawsze był bardziej związany z więziami międzyludzkimi niż
z jedzeniem. Jedzenie było jedynie katalizatorem.
Ta myśl doprowadzła ją do stworzenia Inside Edge, organizacji, która organizowała cotygodniowe
spotkania przy śniadaniu w Beverly Hills w Orange County oraz w San Diego w Kalifornii.
Gromadzili się tam posiadający krajową renomę ludzie wizji, by dzielić się swoją wiedzą
i mądrością z zakresu ludzkiego potencjału, duchowości, świadomości i światowego pokoju. Wśród
zaproszonych mówców znaleźli się m.in.: Mark Victor Hansen i ja, ekspert motywacyjny Anthony
Robbins, konsultant zarządzania Ken Blanchard, aktor Dennis Weaver, wielebny Leo Booth oraz
pisarze: Susan Jeffers i Dan Millman. Poza wysłuchaniem mówcy, uczestnicy spotkań nawiązywali
wzajemne kontakty, zachęcali się, by sięgać jeszcze wyżej i wzajemnie wspierali swoje projekty.
Osiemnaście lat później cotygodniowe spotkania w Orange County kontynuują swoją tradycję43.
Diana jest autorką i współautorką wielu książek, m.in. Balsamu dla duszy – książki kucharskiej,
gdzie po raz kolejny połączyła swoje zamiłowanie do gotowania z miłością do ludzi, którzy dzielą
się tam swoimi historiami, przemyśleniami i mądrością.
 Dzień Koncentracji Janet Switzer to tworzenie materiałów marketingowych, praca nad produktami
informacyjnymi lub przemawianie do grupy konsultantów i właścicieli firm na temat tego, jak
zasadniczo podnieść poziom osiąganych dochodów.
Twój Dzień Koncentracji może być wypełniony projektowaniem nowej linii ubrań,
wykonywaniem telefonów do klientów, negocjowaniem umów, przygotowywaniem pakietu
pożyczkowego dla udzielającego pożyczki hipotecznej, malowaniem, graniem, czy też pisaniem
propozycji dotacji dla organizacji nonprofit.

BUFFER DAYS®

Dzień Buforowy to dzień, w którym przygotowujesz i planujesz Dzień Koncentracji lub Dzień Wolny
– ucząc się jakiejś nowej umiejętności, lokalizując nowe źródła, szkoląc swój zespół wsparcia, czy
też delegując zadania i projekty. Dni Buforowe są po to, by zapewnić możliwie najwyższą
produktywność Dni Koncentracji.
Dla mnie Dzień Buforowy może oznaczać wzięcie udziału w seminarium dla szkoleniowców, by
podnieść moje umiejętności w tym zakresie, planowanie, jak zmaksymalizować internetową sprzedaż
naszych książek i nagrań, ćwiczenie nowego przemówienia, czytanie potencjalnych opowieści do
kolejnej części serii Balsam dla duszy lub też przekazywanie jakiegoś zadania jednemu z członków
mojego zespołu wsparcia. Twój Dzień Buforowy to może być szukanie mentora, praca nad nową
prezentacją handlową, pisanie broszury, przygotowywanie studia do sesji nagraniowej, rozmowa
z ubiegającym się o pracę, szkolenie asystenta, uczestniczenie w zjeździe branżowym, czy też pisanie
instrukcji dla pracowników.

FREE DAYS®

Dzień Wolny trwa od północy do północy i wyklucza wszelkie czynności, które w jakikolwiek
sposób wiążą się z pracą. W tym dniu nie ma miejsca na żadne spotkania biznesowe, rozmowy
telefoniczne związane z pracą, na żadne bieganie z komórką przy uchu, odbieranie i wysyłanie e-
maili lub czytanie związanych z pracą dokumentów.
Podczas prawdziwego Dnia Wolnego nie ma cię dla twoich pracowników, klientów, ani uczniów,
chyba że naprawdę by się coś stało – wypadek, śmierć, powódź albo pożar. Prawda jest taka, że
większość tzw. sytuacji awaryjnych wcale nimi nie jest. Z reguły chodzi po prostu o to, że któryś
z pracowników, współpracowników lub członków rodziny nie ma – czy też nie otrzymał –
dostatecznego szkolenia, odpowiedzialności lub pełnomocnictwa, by zająć się daną sytuacją, która
niespodziewanie zaistniała. Musisz ustalić wyraźne granice, przestać wyciągać ludzi z opresji
i zaufać, że poradzą sobie sami. Gdy nauczysz swój personel i współpracowników, by nie zawracali
ci głowy podczas twojego Dnia Wolnego, zmusisz ich do większego polegania na sobie samych.
A przy okazji również do rozwoju własnych umiejętności i pewności siebie. Jeśli będziesz
konsekwentny, w końcu zrozumieją. Ostatecznie wyjdzie ci to na dobre, gdyż zmiana postawy tych
ludzi sprawi, że będziesz mógł mieć więcej Dni Wolnych, a także więcej Dni Koncentracji.
personelem, współpracownikami czy szefem.
Osiągnięcie tej liczby może zająć ci trochę, być może całe lata, jednak zasadniczo chodzi o to, by
każdego roku systematycznie zwiększać bieżącą liczbę, dodając kolejne dni do puli swoich Dni
Wolnych.

WYKORZYSTAJ SWÓJ URLOP

Według Travel Industry Association of America (Amerykańskie Stowarzyszenie Branży

Turystycznej), przeciętny urlop w 1997 roku trwał 7,1 dni, a w 2001 roku już tylko 4,1 dni. Jeszcze
bardziej alarmujące są dane Families and Work Institute (Instytut Rodzin i Pracy): ponad jedna
czwarta wszystkich amerykańskich pracowników wcale nie wykorzystała swojego urlopu. Dlaczego?
Bo bali się, że nie będą już mieli do czego wracać.
Porównaj to z koncepcją Dni Wolnych, dzięki którym jesteś wypoczęty, bardziej produktywny
i bardziej cenny dla swojego pracodawcy. Jane Moyer, wzorcowa dyrektor roku 1996 w Xerox
Business Services, a obecnie pracująca w iQuantic w San Francisco, doskonale podsumowała
wartość Dni Wolnych w wywiadzie, jaki udzieliła magazynowi „Fast Company”:
(…) każdego października jeżdżę do Cape Cod. Wynajmuję domek nad oceanem i zostaję tam przez tydzień. W domku nie ma
telefonu ani telewizji. Nie wsiadam do samochodu, nie słucham radia i nie czytam gazet. Przez pierwsze dwa dni jestem jak na
głodzie, ale potem jest już coraz lepiej. Gotuję, czytam, spaceruję po plaży. Jest absolutnie wspaniale. W drodze do domu, gdy znów
zaczynam myśleć o pracy, różne rzeczy widzę inaczej. Praca wydaje się znacznie mniej przytłaczająca. Jedną z najbardziej
niesamowitych rzeczy w takim oderwaniu się od świata jest to, że pomaga mi to zrozumieć, co jest ważne, a co nie”45.

ZACZNIJ USTALAĆ GRAFIK

Kluczem do zwiększenia liczby swoich Dni Wolnych i Dni Koncentracji jest ich wyznaczenie.
Zaznaczając, ile Dni Koncentracji, Dni Buforowych i Dni Wolnych masz w miesiącu obecnie, możesz
postarać się zwiększyć w swoim kalendarzu liczbę Dni Koncentracji i prawdziwych, 24-godzinnych
Dni Wolnych, a także ograniczyć liczbę Dni Buforowych. Mając tego rodzaju grafik, zaczniesz
osiągać lepsze wyniki w pracy, cieszyć się większym spełnieniem w życiu osobistym oraz
doświadczać większej równowagi między obydwoma obszarami.
A oto kilka innych kroków, jakie możesz podjąć, by zacząć wprowadzać w życie Przedsiębiorczy
System Czasowy:

1. Wymień trzy najlepsze Dni Koncentracji, jakie kiedykolwiek miałeś. Zapisz wszelkie wspólne
elementy. W ten sposób zyskasz cenne wskazówki, jak stworzyć więcej takich idealnych Dni
Koncentracji. Zaplanuj je.
2. Spotkaj się ze swoim szefem, personelem i współpracownikami, by przedyskutować, jak
stworzyć więcej Dni Koncentracji, podczas których będziesz mógł poświęcić 80% swojego
czasu na robienie tego, co umiesz najlepiej, by osiągać najlepsze wyniki swoich działań.
3. Spotkaj się z przyjaciółmi lub członkami rodziny, by porozmawiać na temat tego, jak stworzyć
więcej prawdziwych Dni Wolnych w twoim życiu.
4. Wyznacz przynajmniej cztery dłuższe przerwy w pracy – długie weekendy lub urlopy – które
chciałbyś mieć w przyszłym roku. Może to być coś prostego, jak np. weekendowy wypad za
 miasto, weekend w jakimś ciekawym mieście, połączony ze zwiedzaniem atrakcji turystycznych,
wycieczka na wieś, weekend nad wodą, wyjazd na ryby, czy tydzień u przyjaciół w innejczęści
kraju, albo też coś większego, jak podróż twoich marzeń do jakiegoś odległego kraju czy na inny
kontynent. Jeśli tego nie zaplanujesz, nigdy się to nie wydarzy, dlatego usiądź i zrób plan.
5. Wymień trzy najlepsze Dni Wolne, jakie kiedykolwiek miałeś, po czym poszukaj w nich
wspólnych elementów. Uwzględnij więcej takich elementów w swoich zaplanowanych Dniach
Wolnych.

Nasz świat staje się coraz bardziej skomplikowany i coraz więcej w nim napięć i sytuacji
stresowych, dlatego trzeba z coraz większą świadomością podchodzić do kwestii swojego czasu
i celowo dzielić go tak, by w pełni wykorzystywać swoje talenty oraz maksymalizować wyniki
i dochód. Zacznij już teraz, by panować nad swoim czasem i życiem. Pamiętaj, ty tu dowodzisz.
 się ze swojej listy niskodochodowych, mało znaczących zadań i poświęcać na nie coraz mniej
czasu, a coraz bardziej skupiać się na tym, w czym jesteś naprawdę dobry. Właśnie w ten
sposób tworzysz wspaniałą karierę.

POSZUKAJ KLUCZOWYCH „CZŁONKÓW PERSONELU”

Jeśli jesteś właścicielem firmy – a wczesne zostanie przedsiębiorcą jest jednym ze znamion
największych ludzi sukcesu współczesnej historii – zacznij rozglądać się za kluczowymi członkami
zespołu, którzy zajęliby się zadaniami z twojej listy. Jeśli jest to biznes jednoosobowy, poszukaj
dynamicznego współpracownika, który zajmowałby się twoimi projektami, prowadził programy,
rezerwował transakcje sprzedaży i w pełni przejął wszystkie pozostałe zadania, pozwalając ci skupić
się na tym, co robisz najlepiej. Może to być jedna lub więcej osób zatrudnionych na stałe jako
pełnoetatowi pracownicy lub w niepełnym wymiarze godzin na kontrakcie, gdy twoja firma będzie
się rozwijać. Znam przypadki wielu ludzi sukcesu, którzy zatrudniali doskonałych menedżerów,
zanim jeszcze tak naprawdę ich potrzebowali, i właśnie dzięki temu ich firmy tak fantastycznie się
rozwinęły.
Jeśli prowadzisz działalność filantropijną lub realizujesz projekty społeczne, możesz zwerbować
do pomocy wolontariuszy. Mogą to być stażyści ze szkół wyższych, którym bardziej zależy na
doświadczeniu, niż na zarobku. Sam korzystam z pomocy kilku takich osób w mojej firmie. A może
jakaś miejscowa fundacja mogłaby zaoferować ci wsparcie w postaci rąk do pracy. Nie dowiesz się,
dopóki nie zapytasz.
A jeśli jesteś pełnoetatowym rodzicem, twoim najcenniejszym „zespołem wsparcia” będzie
sprzątaczka, nastolatek sąsiadów, opiekunka do dziecka i inni, którzy mogą ci pomóc, umożliwiając
zyskanie trochę czasu dla siebie i dla współmałżonka. Sąsiad lub opiekunka mogą wyręczyć cię
w bieżących zakupach, umyć samochód, przywieźć dzieci z zajęć, czy odebrać rzeczy z pralni –
wszystko za niewielką opłatą. A jeśli sam wychowujesz dziecko, ci ludzie są tym bardziej ważni dla
twojego przyszłego sukcesu i powinni być dobierani z wyjątkową dbałością.
Często jest tak, że gdy dajesz sygnał, że potrzebujesz pomocy, okazuje się, że właściwa osoba już
od dawna przebywała w zasięgu ręki – tylko po prostu o tym nie wiedziałeś.

PO CO CI OSOBIŚCI DORADCY

Nasz świat stał się miejscem bardzo złożonym. Wypełnienie zeznania podatkowego, zaplanowanie
emerytury, nagradzanie pracowników – a nawet kupno domu – wszystko to stało się bardziej
skomplikowane, niż kiedykolwiek przedtem. I właśnie dlatego każdy człowiek sukcesu posiada
skuteczny zespół osobistych doradców, który służy mu pomocą, radą i wsparciem. Prawdę mówiąc,
rola takiego zespołu jest tak ogromna, że warto zacząć go kompletować już na samym początku drogi
ku sukcesowi.
Bez względu na to, czy jesteś właścicielem firmy, czy dla kogoś pracujesz, czy też siedzisz
w domu i wychowujesz dzieci, potrzebujesz osobistych doradców, którzy odpowiadaliby na pytania,
pomagali planować, dbali, by twoje wysiłki przynosiły maksymalny plon, itd. Twoi osobiści doradcy
mogą przeprowadzić cię przez wyzwania i możliwości, oszczędzając czas, wysiłek i przeważnie też
i pieniądze. Wśród nich powinni się znaleźć: bankier, prawnicy, biegły księgowy, doradca
inwestycyjny, lekarz, dietetyk, osobisty trener oraz lider organizacji religijnej, do której należysz.
Jeśli prowadzisz własny biznes, ta zasada nabiera zupełnie nowego znaczenia. Spora liczba
właścicieli firm nie ma nawet własnego księgowego. Wszystko prowadzą na jednym programie
komputerowym i nigdy nie proszą żadnego zewnętrznego eksperta, by sprawdził ich zapisy. Nie
nawiązują kontaków z żadnymi konsultantami, którzy mogliby ich odciążyć, umożliwijąc im zajęcie
się tym, do czego zostali powołani.
Jeśli jesteś nastolatkiem lub studentem szkoły wyższej, twoim zespołem mogą być rodzice, najlepsi
przyjaciele, trener, psycholog szkolny – ludzie, którzy w ciebie wierzą. W przypadku nastolatków
często jest tak, że ich rodzice tak naprawdę nie należą do ich zespołu wsparcia, lecz stoją po
przeciwnej stronie. Czasem jest to kwestią percepcji nastolatka, któremu wydaje się, że rodzice są
jego wrogami, a czasem rzeczy naprawdę tak się mają. Jeśli wychowujesz się w rodzinie
zaburzeniowej, jeśli istnieje w niej problem alkoholu, agresji lub innego rodzaju nadużyć, lub jeśli
jesteś pozostawiony samemu sobie, bo twoi rodzice to pracoholicy lub rozwodnicy, potrzebujesz
wokół siebie grupy przyjaciół lub innych dorosłych. Wśród nich może być np. rodzic twojego kolegi
z sąsiedztwa.
Jeśli jesteś pracującą mamą, w twoim zespole wsparcia powinna się znaleźć dobra opiekunka lub
jakiś system dziennej opieki nad dzieckiem. Wybierz taką osobę (system) ze szczególną dbałością,
przy czym zatroszcz się też o „zasoby” pomocnicze: o dobrego lekarza, dentystę oraz inne osoby,
które mogłyby ci pomóc w wychowaniu zdrowych, szczęśliwych dzieci, gdy będziesz realizować
własne cele zawodowe.
Sportowcy mają swój sztab trenerów, kręgarzy, dietetyków i konsultantów do spraw wyników.
W skład ich zespołu wsparcia wchodzą osoby specjalizujące się w ustalaniu diet odpowiednich dla
ich organizmu i dla rodzaju uprawianej dyscypliny. Ci ludzie znajdują sobie zaufanych doradców, po
czym przez lata podtrzymują te relacje.
Gdy już określisz, kim są członkowie twojego zespołu wsparcia, możesz przystąpić do budowania
i troszczenia się o wasze relacje. Upewnij się, że każda z tych osób dokładnie wie, czego od niej
oczekujesz, a także, że ty sam wiesz, czego każda z tych osób oczekuje od ciebie. Czy jest to relacja
odpłatna? Jaki stosunek pracy jest tu najchętniej widziany? W jaki sposób oboje możecie sobie
pomóc, gdy któreś z was będzie tego potrzebować? Jak członkowie twojego zespołu mogą ci pomóc
rozwijać się i osiągać cele?
I w końcu, jak możesz pozostać z nimi w kontakcie i jaki jest najlepszy sposób podtrzymania
waszej relacji? Polecam wyznaczenie comiesięcznych, kwartalnych lub copółrocznych spotkań
z każdym spośród członków twojego zespołu wsparcia.

GDY JUŻ WYBIERZESZ CZŁONKÓW SWOJEGO ZESPOŁU, ZAUFAJ IM

Jeśli nie masz pomocnika, sam nim dla siebie jesteś.

RAYMOND AARON
założyciel „The Monthly Mentor”

Jeśli skompletowałeś swój zespół z należytą rozwagą, zacznij zdejmować ze swoich barków
wszystko to, co nie pozwala ci skupić się na twojej zasadniczej umiejętności – łącznie ze swoimi
„osobistymi” projektami.
Gdy Raymond Aaron sprzedał dom, postanawiając zamieszkać w apartamencie, całe
przedsięwzięcie powierzył asystentce. Polecił jej, by znalazła luksusowy apartament z jedną
sypialnią i dostępem do siłowni, zlokalizowany w pobliżu jego biura. „Znajdź go, wynegocjuj cenę
wynajmu i przynieś mi do podpisu gotową umowę” – powiedział. „Potem wynajmij firmę
przewozową, weź z mojego biura czek, by im zapłacić, spakuj rzeczy, które wymagają ostrożnego
obchodzenia się, dopilnuj ludzi, którzy będą to wszystko przewozić i pojedź za nimi do mojego
nowego lokum”. Polecił jej też, by wynajęła ekipę sprzątającą, nadzorowała ustawianie mebli,
rozpakowała pudła, odłożyła wszystko na bok – po czym zadzwoniła do Raymonda, gdy
przeprowadzka dobiegnie końca.
A gdzie był Raymond, gdy jego asystentka przenosiła cały jego dobytek? Na urlopie na Florydzie!
Często obawiamy się, że rzeczy nie zostaną zrobione jak należy, jeśli powierzymy je komuś
innemu. Są jednak ludzie, którzy uwielbiają robić to, czego ty nienawidzisz. I najczęściej jest tak, że
znacznie lepiej wywiązują się z danego zadania, niż sam byś to zrobił (o ile w ogóle byś potrafił) –
po zaskakująco niskich kosztach.
wiadomości, które przychodzą na mój adres iprzekazuje mi tylko te najważniejsze (nie więcej, niż
pięć dziennie), które wymagają odpowiedzi.
Są tacy, którzy nie mogą pójść na zakupy, na kolację czy wyjechać na urlop bez włączonej
komórki. Ten trend szerzy się na całym świecie. Jeśli chodzi o mnie, nadal noszę przy sobie komórkę,
ale włączam ją tylko wtedy, gdy muszę gdzieś zadzwonić.
Telefony komórkowe i poczta elektroniczna zapewniają natychmiastowy kontakt, dlatego też
tworzą oczekiwanie natychmiastowej odpowiedzi. Ludzie, którzy mają twój numer telefonu
komórkowego, wiedzą, że w każdej chwili mogą się z tobą skontaktować w sprawie swoich nagłych
potrzeb. E-maile dochodzą w ciągu kilku minut – dlatego ich nadawcy spodziewają się równie
szybkiej odpowiedzi.
Gdy podajesz komuś numer swojej komórki i adres poczty elektronicznej, udzielasz mu milczącej
zgody na wysuwanie wobec ciebie takich żądań. Wyobraź sobie, o ile więcej miałbyś czasu
i kontroli nad swoim życiem, gdybyś nie musiał reagować na wszystkie te palące potrzeby lub
otwierać codziennie tuzinów nic nie znaczących e-maili.
Nie dalej jak w zeszłym tygodniu jadłem lunch z czterema członkami wysokiej kadry zarządczej
sporej firmy wydawniczej. Wszyscy narzekali na całą masę emaili, jakie dziennie otrzymują – do150
wiadomości – z których większość wysyłana jest z ich własnej firmy.
Na moje pytanie, ile z tych listów ma zasadnicze znaczenie dla ich pracy, odpowiedzieli, że może
10-20%. Gdy zapytałem, dlaczego po prostu nie powiedzą ludziom, by załatwiali te sprawy w inny
sposób, odparli, że nie chcą nikogo urazić. Odniosłem wrażenie, że wolą raczej cierpieć, niż
rozwiązać ten problem. Pomyśl, jakie skutki może mieć niepowiedzenie wprost, jak się sprawy mają
i pozostawienie wszytkiego tak, jak jest. Gdyby ci ludzie mogli wyeliminować choćby połowę tych
niechcianych e-maili, codziennie zaoszczędziliby 90 minut czasu pracy. W sumie oznacza to 375
godzin lub niewiele ponad dziewięć 40-godzinnych tygodni pracy w roku. To aż ponad dwa miesiące
cennego czasu. Czy nie jest to warte popsucia kilku osobom humoru?
Barry Spilchuk, mój bliski przyjaciel i współautor A Cup of Chicken Soup for the Soul, wysłał
ostatnio zbiorczego e-maila do wszystkich, którzy figurowali w jego książce adresowej, z prośbą, by
przestali przesyłać mu wiadomości typu „podaj dalej” (jakieś wierszyki, dowcipy, itp.). (Dołączył
przeprosiny za tak obszerny e-mail.) Jeśli on mógł zrobić coś takiego, to i ty możesz.

JEŚLI SŁOWO „NIE” JEST TAK WAŻNE, TO DLACZEGO TAK CIĘŻKO PRZECHODZI NAM
PRZEZ GARDŁO?

Dlaczego tak trudno jest nam odmawiać? Jako dzieci nauczyliśmy się, że „nie” nie jest odpowiedzią
mile widzianą. Mówiłeś „nie” i dostawałeś karę. Później, już w życiu zawodowym, „nie” mogło być
przyczyną kiepskiej oceny, jaką wystawiał ci szef, lub tkwienia w miejscu na drabinie korporacyjnej.
gdy swoje zachowanie motywujesz jakimś wyższym celem czy zobowiązaniem. Wręcz przeciwnie,
twoja jasność stanowiska i siła budzi ich szacunek.
Jest wiele cennych technik, które mogą ci pomóc mówić „nie” bez poczucia winy. Polecam lekturę
którejś z kilku świetnych książek, znacznie głębiej wnikających w to zagadnienie. Dwie najlepsze
z nich to When I Say No, I Feel Guilty Manuela J. Smitha oraz How to Say No Without Feeling
Guilty Patti Breitman i Connie Hatch.
wszystko, poświęcił ten czas rodzinie, swojemu małżeństwu, swoim interesom, mnożeniu swoich
źródeł dochodu i innym przyszłościowym przedsięwzięciom?

TRUDNE POCZĄTKI SYLVESTRA STALLONE

Sylvester Stallone wie, jak mówić „nie” temu, co zaledwie dobre. Po ukończeniu pierwszego
scenariusza do filmu o Rocky’im, spotkał się z kilkoma producentami, którzy byli zainteresowani
zrobieniem z tego filmu. I choć już za sam scenariusz otrzymałby mnóstwo pieniędzy, Stallone chciał
także zagrać główną rolę. Kandydatami do roli Rocky’ego Balboa byli James Caan, Ryan O’Neal
i Burt Reynolds, lecz Stallone uparcie powtarzał „nie”. W końcu znalazł sponsorów, gotowych
sfinansować głodowy budżet w wysokości poniżej miliona dolarów, i już w ciągu 28 dni ukończył
filmowanie.
Rocky stał się nieoczekiwanym przebojem 1976 roku, zarabiając ponad 225 milionów dolarów
oraz zdobywając Oskary za film roku i reżyserię, jak również nominacje dla Stallone w kategorii
najlepszy aktor i najlepszy scenariusz. Stallone w pełni wykorzystał tę doskonałą szansę i uczynił
z Rocky’ego – a potem z Johna Rambo – przedsiębiorstwo franchisingowe, które na całym świecie
przyniosło już ponad 2 miliardy dolarów zarobku.
Co mogłoby zaistnieć w twoim życiu, gdybyś mówił „nie” temu, co zaledwie dobre?

JAK OKREŚLIĆ, CO JEST NAPRAWDĘ ŚWIETNE, BY POWIEDZIEĆ „NIE” TEMU, CO

ZALEDWIE

DOBRE?

1. Zacznij od spisania wszystkich swoich możliwości – po jednej stronie kartki możliwości

dobre, po drugiej świetne. Zobaczenie ich na piśmie pomoże ci skrystalizować myśli i określić,
jakie pytania powinieneś postawić, jakie informacje zebrać, jak mógłby wyglądać twój plan
działania, itd. Łatwiej ci będzie zdecydować, czy dana możliwość naprawdę pasuje do twoje –
go ogólnego celu życiowego i współgra z tym, co cię do głębi porusza, czy może jest to po
prostu coś, co pojawiło się w twoim życiu przypadkiem i nie ma dla ciebie większego
znaczenia.
2. Porozmawiaj z doradcami na temat swojej nowej, potencjalnej drogi. Ci, którzy byli już tam
przed tobą, mają bogate doświadczenia i potrafią zadawać realistyczne pytania na temat każdej
nowej, życiowej możliwości, nad którą się zastanawiasz. Uświadomią ci, jakich wyzwań
możesz się spodziewać i pomogą oszacować konieczny wkład – tzn. ile czasu, pieniędzy,
wysiłku, stresu i zaangażownia będzie cię to wszystko kosztować.
3. Wybadaj grunt. Zamiast skakać w nieznane wody, ufając, że wszystko potoczy się po twojej
myśli, przeprowadź niewielki test, poświęcając ograniczoną ilość czasu i pieniędzy. Jeśli
chodzi o jakąś nową działalność zawodową, poszukaj pracy na interesującym cię obszarze
w niepełnym wymiarze godzin lub zacznij działać jako niezależny konsultant, zatrudniając się na
kontrakt. Jeśli zaś chodzi o jakąś poważniejszą przeprowadzkę lub zaangażowanie się
w określony projekt wolontaryjny, pojedź na kilka miesięcy do swojego wymarzonego miejsca
 lub znajdź sposób, by przez jakiś czas pracować jako wolontariusz dla organizacji, która cię
interesuje.
4. I w końcu przyjrzyj się temu, co pochłania twój czas. Określ, czy dane czynności naprawdę
służą twoim celom, czy powinieneś raczej mówić im „nie”, by zrobić w swoim życiu nieco
miejsca na działania bardziej produktywne.
mówcę pod swoje skrzydła i doradzał mu w sprawie jego stylu przemawiania, ale również po cichu
otwierał przed nim drzwi i pomagał zdobywać ważne angaże. Nagle, choć Les był w branży
praktycznie nieznany, organizatorzy przemówień zaczęli dzwonić do niego i rezerwować terminy,
proponując mu nawet 5000 dolarów za wystąpienie, co było ogromną sumą w porównaniu ze
skromnymi 700 dolarami, jakie dotąd brał.
Jak Les wspomina, Norman Vincent Peale był pierwszą osobą, która mu powiedziała, że może
osiągnąć prawdziwy sukces w swojej dziedzinie.
„Przemówił bardziej do mojego serca niż do umysłu” – powiedział Les. „Gdy wątpiłem w siebie
i w swoje umiejętności, myśląc o brakach w edukacji i o moim pochodzeniu, dr Peale powiedział:
Jesteś na dobrej drodze. Masz wszystko, co potrzeba. Nadal przemawiaj z serca, a z pewnością sobie
poradzisz”.
Właśnie wtedy Les uświadomił sobie wartość posiadania mentora. I choć jego relacja z dr.
Peale’em polegała jedynie na krótkich rozmowach przez telefon oraz na okazjonalnym podążaniu jego
tropem, by posłuchać, jak przemawia, to ostatecznie dla nich obu znaczyła więcej, niż wtedy sądzili.
Podczas swojego ostatniego publicznego wystąpienia w wieku 95 lat, dr Peale posłużył się jedną
z fraz, często powtarzanych przez swojego protegowanego: „Kieruj się na księżyc, bo nawet jeśli tam
nie trafisz, to i tak wylądujesz pośród gwiazd”.
Być może, podobnie jak Les, potrzebujesz kogoś, kto będzie otwierał przed tobą drzwi. A może
porady eksperta od technologii, który pomógłby ci zbudować nowy system obsługi w twojej firmie.
Albo po prostu potwierdzenia, że droga, którą idziesz, jest właściwa. Mentor może ci pomóc w każej
z tych rzeczy, jednak musisz wiedzieć, o co konkretnie chcesz zapytać czy poprosić.

ODRÓB LEKCJE

Jednym z najprostszych sposobów dotarcia do kluczowych nazwisk i zapoznania się ze ścieżką

kariery tych, którzy osiągnęli sukces na interesującym cię obszarze, jest czytanie magazynów
branżowych, szukanie wiadomości w Internecie, rozpytywanie w zrzeszeniu branżowym
producentów, branie udziału w wystawach przemysłowych i zjazdach oraz zasięgnięcie języka
u znajomych przedsiębiorców lub u innych, którzy działają w twojej branży czy profesji.
Poszukaj mentorów, którzy posiadają bogate doświadczenie, jakie może być potrzebne na drodze
do twojego celu. Gdy zaczniesz dostrzegać jakieś cechy wspólne w osobach, które zostaną ci
polecone, będziesz mieć już listę swoich potencjalnych mentorów.
Janet Switzer regularnie wspomaga setki osób w rozwoju ich biznesu. Gdy Lisa Miller z CRA
Management Group skontaktowała się z Janet, zastanawiała się nad przekazaniem sporego procentu
swoich dochodów komuś, o kim sądziła, że pomoże jej rozwinąć nowy obszarjej działalności. Wtedy
Janet pokazała Lisie, jak natychmiast osiągnąć ten sam cel bez angażowania osób trzecich, a nawet
pomogła jej uzyskać nową sprzedaż od dotychczasowych klientów, co przyspieszyło plan rozwoju jej
firmy o cztery miesiące i pozwoliło zarobić dodatkowe setki tysięcy dolarów.
By nawiązać kontakt z potencjalnym mentorem, takim jak Janet, oraz zwiększyć szanse, by ten
kontakt był udany, zrób listę konkretnych kwestii, jakie chciałbyś poruszyć podczas waszej pierwszej
rozmowy, np. dlaczego chciałbyś, by dana osoba została twoim mentorem i jakiego rodzaju pomocy
szukasz. Wyrażaj się zwięźle i bądź pewny siebie.
Prawda jest taka, że ludzie sukcesu lubią dzielić się z innymi tym, czego się nauczyli. Pragnienie
przekazywania wiedzy i mądrości leży w ludzkiej naturze. Nie każdy zdecyduje się poświęcić czas,
by służyć ci swoją wiedzą, ale wielu chętnie się na to zgodzi, jeśli tylko ich poprosisz. Po prostu
zrób listę osób, które chciałbyś mieć za mentorów, po czym zapytaj, czy nie zechciałyby poświęcić ci
kilku minut w miesiącu.
Niektórzy odmówią, ale inni wyrażą taką chęć. Pytaj, aż otrzymasz pozytywną odpowiedź.
Les Hewitt, pomysłodawca Achievers Coaching Program, wspierał i prowadził pewnego
właściciela małej firmy przewozowej, który chciał poprosić jednego z głównych graczy branży
przewozowej, by został jego mentorem. Ów człowiek był zachwycony, że ktoś zwrócił się do niego
z taką prośbą, a jego pomoc ostatecznie okazała się nieoceniona dla rozwoju firmy młodego
przedsiębiorcy. A oto wiadomość, jaką wtedy otrzymał:
Dzień dobry, panie Johnston, mam na imię Neil. Jeszcze się nie znamy. Wiem, że ma pan mnóstwo zajęć, dlatego będę się
streszczał. Jestem właścicielem małej firmy przewozowej. W ciągu lat wykonał pan kawał dobrej roboty, budując swoją firmę
i czyniąc ją jedną z największych w naszej branży. Z pewnością spotkał pan na swojej drodze niejedno prawdziwe wyzwanie, gdy
zaczynał pan działalność. Cóż, ja wciąż jestem jeszcze na tym początkowym etapie, próbując wszystko jakoś poukładać. Panie
Johnston, byłbym głęboko wdzięczny, gdyby został pan moim mentorem. Wystarczyłoby, żeby poświęcał mi pan telefonicznie
dziesięć minut w miesiącu, bym mógł zadać panu kilka pytań. Byłbym naprawdę wdzięczny. Czy byłby pan skłonny przychylić się do
mojej prośby?

Jeśli jesteś właścicielem niewielkiej firmy lub dopiero zastanawiasz się nad rozpoczęciem
własnej działalności, skontaktuj się z organizacją zrzeszającą emerytowanych członków kadry
zarządczej (w Stanach Zjednoczonych jest to SCORE
– Service Corps of Retired Executives). Współpracując z U.S. Small Business Administration,
SCORE jest szeroką, krajową siecią, skupiającą ponad 10 000 emerytowanych i pracujących
biznesmenów, którzy w ramach służby publicznej świadczą darmowe usługi doradcze i prowadzą
tanie warsztaty dla wszelkiego rodzaju firm, będących na każdym etapie rozwoju, od pomysłu na
rozruch, aż po działalność pełną sukcesów. Na stronie www.score.org znajdziesz adresy 389
placówek SCORE. Innym źródłem darmowego poradnictwa dla właścicieli małych firm jest Small
Business Development Centers, służba U.S. Small Business Administration, która posiada 63 biura
na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Więcej informacji na www.sba.gov/sbdc.

DZIAŁAJ ZGODNIE Z RADAMI SWOICH MENTORÓW

Mentorzy nie lubią marnować czasu. Jeśli już szukasz ich rady… pójdź za nią. Przyglądaj się ich
metodom, zadawaj pytania, upewniaj się, że wszystko rozumiesz – po czym, jak tylko jest to możliwe,
powielaj działania swoich mentorów. Może nawet uda ci się je udoskonalić.

CENNA RADA

Jason Dorsey był typowym studentem Uniwersytetu Teksasu, gdy niespodziewanie poznał swojego
pierwszego mentora, miejscowego przedsiębiorcę, który został zaproszony przez uczelnię, by
powiedzieć kilka słów na lekcji biznesu. Gdy Brad (bo tak miał na imię ów przedsiębiorca) rzucił
klasie wyzwanie, mówiąc, że sukces to coś znacznie więcej, niż po prostu zarobienie mnóstwa
pieniędzy, Jason był zaintrygowany i zaryzykował poproszenie Brada o zostanie jego mentorem.
Podczas ich pierwszego spotkania, Brad zapytał Jasona o jego plany. Ten odparł, że zamierza
skończyć studia, zatrudnić się na nowojorskiej giełdzie papierów wartościowych, zdobyć dyplom
MBA, założyć własną firmę i w końcu, w wieku 40 lat odejść na emeryturę. Gdy już to zrobi,
zamierza pracować z trudną młodzieżą, kierując ją na drogę przyzwoitej edukacji i znalezienia
szanowanego zatrudnienia.
Brad zapytał, ile Jason będzie miał lat, gdy zacznie pomagać tym młodym ludziom. Około 45.
Wtedy zadał mu przełomowe pytanie: „Po co czekać 25 lat, by zająć się czymś, co naprawdę chcesz
robić? Dlaczego nie zacząć już teraz? Im dłużej zwlekasz, tym trudniej może ci być nawiązać z nimi
kontakt”.
Uwaga Brada miała sens, ale Jason miał zaledwie 18 lat i mieszkał w akademiku. Zapytał: „Jak
mógłbym pomagać moim rówieśnikom, gdybym chciał zacząć już teraz?”
„Napisz książkę, którą chcieliby przeczytać” – powiedział Brad. „Zdradź im, jak czuć się dobrze
z samym sobą, nawet, jeśli wszyscy wokół mają postawę negatywną. Powiedz im, jak znaleźć sobie
mentora. Powiedz im, dlaczego w wieku 18 lat masz już tak wiele możliwości pracy”.
7 stycznia 1997 roku, o godzinie 1.58 w nocy, Jason zaczął pisać. Podszedł do tego
z przeświadczeniem, że sobie poradzi, dlatego już trzy tygodnie później ukończył pierwszy szkic
swojej książki Graduate to Your Perfect Job. Sam ją wydał i zaczął przemawiać w szkołach, stając
się mentorem dla wielu młodych ludzi. W wieku 25 lat był już doświadczonym mówcą, którego
wysłuchało w sumie ponad 500 000 osób, miał za sobą trzy wizyty w programie Today, nadawanym
przez stację NBC, a jego pierwsza książka weszła do programu nauczania ponad 1500 szkół. Jason
jest tak utalentowanym mówcą i motywatorem, że już wkrótce szkoły zaczęły go zatrudniać, by szkolił
także ich nauczycieli i psychologów. Jego najnowszym przedsięwzięciem jest firma, która uczy
kierowników i dyrektorów, jak motywować i prowadzić młodych pracowników. Lecz co
najważniejsze, Jason wciąż uczy się od swoich mentorów – od wszystkich pięciu.
Niedawno, mając zaledwie 26 lat, otrzymał Austin Under 40 Entrepreneur of the Year Award
(nagroda dla przedsiębiorcy roku poniżej 40 lat) w kategorii edukacji. Tylko pomyśl: gdyby Jason
nie zaryzykował i nie poprosił obcego człowieka, by został jego mentorem, to obecnie byłby gdzieś
na etapie zdobywania dyplomu MBA.

BĄDŹ GOTÓW ODWDZIĘCZYĆ SIĘ ZA OKAZANĄ POMOC

Bądź gotów dać coś w zamian swoim mentorom. Nawet, gdyby miało chodzić o coś prostego – jak
dostarczanie im najświeższych informacji dotyczących danej branży, czy informowanie o nowych
możliwościach, które mogłyby okazać się dla nich korzystne – wciąż szukaj sposobów, jak się im
odwdzięczyć. I pomagaj innym. Cóż za wspaniała nagroda dla każdego mentora – zobaczyć, jak jego
były uczeń pomaga innym się rozwijać!
telefonicznych, choć mogą to być również spotkania osobiste, jak komu wygodnie. Podczas kolejnych
sesji, ty i twój trener pracujecie nad określeniem twoich celów, ustaleniem strategii i rozwojem
planu działania, które będą pozytywne, pożądane i realistyczne. Między sesjami możesz korzystać ze
wsparcia za pośrednictwem e-maili i innych środków przekazu.
Okazjonalnie, co już zależy od coacha, możesz brać udział w organizowanych dla większej grupy
telekonferencji, podczas której uzyskujesz różne cenne informacje, by później zastosować to, czego
się dowiedziałeś.
Niektórzy trenerzy kontaktują się ze swoimi podopiecznymi raz w tygodniu, inni raz w miesiącu.
W systemie Dana Sullivana spotkania odbywały się raz na kwartał, ale Dan zadawał tyle pracy
domowej, że nasza relacja okazała się jednym z najgłębszych doświadczeń w moim życiu.

JAK ZNALEŹĆ TRENERA

Są dosłownie tysiące trenerów, gotowych, by z tobą pracować. Są trenerzy osobiści, trenerzy sztuki
życia i trenerzy biznesowi. Niektórzy są specjalistami w konkretnej branży (stomatologia,
kręgarstwo, nieruchomości, przemawianie), inni zajmują się problematyką środowiska pracy
(trenerzy zarządzania), jeszcze inni działają na konkretnych obszarach zainteresowań (planowanie
strategiczne, zdrowie i kondycja psychofizyczna, finanse, zmiana kariery). Możesz znaleźć ich
w Internecie, w książce telefonicznej, czy pytając w różnych miejscach. Są organizacje, jak Coach
U czy International Coach Federation, które mogą pomóc ci znaleźć odpowiedniego dla ciebie
trenera47. Więcej takich organizacji znajdziesz w części „Proponowane lektury i dodatkowe źródła
dla osiągnięcia sukcesu” oraz na www.thesuccessprinciples.com.
 Albowiem gdzie są dwaj lub trzej zgromadzeni w imię moje, tam jestem pośród nich.

EWANGELIA wg ŚW. MATEUSZA 18,20

(Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa, 1989)

Zatem pojęcie „mastermind” oznacza zarówno moc, jaka płynie do nas od siebie nawzajem, jak
i moc, jaka płynie do nas z góry.

PROCES, KTÓRY PRZYSPIESZY TWÓJ ROZWÓJ

Podstawowa filozofia mastermindingu wyraża, że w krótszym czasie można osiągnąć więcej, gdy
ludzie ze sobą współpracują. Grupa mastermindingowa to osoby, które regularnie się spotykają – co
tydzień, co dwa tygodnie lub co miesiąc – by dzielić się pomysłami, przemyśleniami, informacjami,
opiniami i zasobami. Poznając punkt widzenia, wiedzę, doświadczenia i zasoby innych członków
grupy, nie tylko możesz wykroczyć poza swój ograniczony światopogląd, ale również przyspieszyć
realizację własnych celów i projektów.
W skład grupy mogą wchodzić osoby z twojej branży czy profesji, ale też ci, którzy kroczą
najróżniejszymi ścieżkami życia. Grupa może skupiać się na zagadnieniach biznesowych lub
osobistych, lub też na obu. Jednak, by spotkania były naprawdę skuteczne, tworzący grupę muszą czuć
się ze sobą na tyle dobrze, by mówić prawdę. Niektóre z najbardziej cennych opinii, jakie
kiedykolwiek usłyszałem na swój temat, pochodzą właśnie od członków mojej grupy mastermindin-
gowej. Ich komentarze uświadamiały mi, że zbyt tanio świadczę moje usługi, skupiam się na
błahostkach, za mało zadań przekazuję innym, nie mierzę dość wysoko i unikam wszelkiego ryzyka.
By zbudować taki poziom zaufania, potrzebna jest dyskrecja. Działając w świecie, przeważnie
posługujemy się pewnym osobistym i korporacyjnym wizerunkiem. Zaś będąc w grupie
mastermindingowej, rozluźniamy kołnierzyki i szczerze opowiadamy o naszym życiu osobistym
i zawodowym, czując się bezpiecznie i ufając, że to, co zostało powiedziane na forum grupy, w niej
też pozostanie.

NOWE MYŚLI, NOWI LUDZIE, NOWE ZASOBY

Gdy zakładasz swoją grupę, weź po uwagę możliwość włączenia do niej osób z różnych dziedzin
aktywności zawodowej, a także tych, którzy są „ponad” tobą i którzy mogą skontaktować cię
z ludźmi, do których normalnie nie miałbyś dostępu.
Choć korzyści z wymiany doświadczeń z osobami spoza twojej dziedziny mogą nie wydawać ci
się teraz oczywiste, to prawda jest taka, że każdy z nas ma tendencję do trzymania się własnego
obszaru działalności, robiąc rzeczy w ten sam sposób, co wszyscy pozostali w danej branży. Lecz
gdy gromadzimy ludzi z różnych branż i zawodów, zyskujemy mnóstwo różnych punktów widzenia na
ten sam temat.
Henry Ford był ekspertem linii montażowej. Thomas Edison był wynalazcą. Firestone – geniuszem
korporacyjnego zarządzania. Zatem ich grupa mastermin-dingowa połączyła odmienne talenty,
mogące rzucić różne światło na wyzwania, przed jakimi stał każdy z nich, czy to z dziedziny prawa,
finansów, czy relacji międzyludzkich.
Wśród członków mojej grupy znajdują się: strateg biznesu Marshall Thurber, specjalista od
marketingu internetowego Declan Dunn, dyrektor naczelna One-WorldLive Liz Edlic, potentat rynku
nieruchomości i strateg sukcesu John Assaraf oraz trener strategiczny i dyrektor naczelny Empowered
Wealth Lee Brower. Każda z tych osób posiada inny punkt widzenia, różne doświadczenia życiowe,
umiejętności i kontakty, z których korzysta cała grupa. Co dwa tygodnie mamy spotkania telefoniczne,
a raz na kwartał spędzamy ze sobą dwa dni, by wzajemnie pomagać sobie w osiąganiu
indywidualnych i korporacyjnych celów oraz przyczyniać się do dobrobytu ludzkości.
Grupy mastermindingowe pomagają członkom zakładać firmy lub ratować je przed upadkiem,
zmieniać pracę, zbijać majątek, stawać się lepszymi rodzicami, doskonalszymi nauczycielami,
bardziej skutecznymi orędownikami zmian społecznych, pomagają dbać o środowisko, itd.

JAK STWORZYĆ GRUPĘ MASTERMINDINGOWĄ

Bez względu na cel grupy, kluczem jest zgromadzenie w niej osób, które są już tam, gdzie i ty
chciałbyś się w swoim życiu znaleźć – lub które są przynajmniej o szczebel wyżej od ciebie. Jeśli
twoim celem jest zostanie milionerem, a na razie zarabiasz jedynie 60 000 rocznie, większą korzyść
odniesiesz ze spotkań z tymi, którzy są bogatsi od ciebie. Jeżeli obawiasz się, że ludzie o wyższym
statusie i z większymi osiągnięciami mogą nie chcieć być z tobą w grupie, pamiętaj, że to ty jesteś jej
twórcą. Organizujesz, podtrzymujesz i budujesz forum dla rozwoju i wparcia innych. Wiele osób
z wyższego szczebla będzie chciało uczestniczyć w takiej grupie tylko dlatego, by wziąć udział
w grze, na której organizację sami mogliby nigdy nie mieć czasu. Prawdopodobnie spodoba im się
perspektywa wymiany doświadczeń z ludźmi, których zamierzasz zaprosić do grupy – szczególnie,
jeśli niektórzy z nich działają na ich obszarze.

JAKA JEST IDEALNA LICZEBNOŚĆ GRUPY?

Idealna LICZEBNOŚĆ grupy to pięć do sześciu osób. Jeśli jest ich mniej, grupa traci swoją
dynamikę; jeśli znacznie więcej, robi się niewydolna – spotkania trwają dłużej, potrzeby części
uczestników mogą zostać niezaspokojone i brakuje czasu, by poszczególne osoby mogły w pełni
podzielić się swoimi doświadczeniami. Są jednak i grupy 12-osobowe, które całkiem nieźle
funkcjonują, spędzając ze sobą cały dzień raz w miesiącu.

PROWADZENIE SPOTKANIA GRUPY MASTERMINDINGOWEJ

Grupa powinna spotykać się raz na tydzień lub raz na dwa tygodnie, przy obecności wszystkich
zaangażowanych. Spotkania mogą mieć formę bezpośrednią lub telefoniczną. Ich optymalna długość
to od jednej do dwóch godzin.
Zaleca się, by przez kilka pierwszych spotkań każdy z uczestników miał całą godzinę na
zapoznanie grupy ze swoją sytuacją, możliwościami, potrzebami i wyzwaniami, natomiast reszta
obmyślała sposoby, jak tę osobę wesprzeć. Podczas kolejnych spotkań uczestnicy wyrażają się już
znacznie zwięźlej, informując o bieżących zmianach, zgłaszając prośby i słuchając opinii.
 Każde spotkanie powinno odbywać się według poniższego, sprawdzonego schematu, który
gwarantuje zaspokojenie potrzeb każego uczestnika i tym samym pozostanie tej osoby w grupie.
Grupa powinna też wyznaczyć kogoś do pilnowania czasu – na stałe lub na dane spotkanie – kto
czuwałby nad tym, by każda osoba trzymała się przydzielonego jej czasu mówienia i skupiania uwagi
pozostałych.

Krok 1: Prośba o duchowe prowadzenie poprzez słowa inwokacji

Każde spotkanie powinno zaczynać się od prośby o napełnienie i otoczenie uczestników potężną
energią duchową. Każdorazowo inwokację mogą wypowiadać różne osoby. W oparciu o wyznawaną
przez siebie wiarę i przekonania, wypowiadający prosi uniwersalną moc, by pomagała grupie we
wzajemnym zaspokajaniu swoich potrzeb. Oto przykład inwokacji, zawierającej prośbę do Boga (lub
do tej wyższej mocy) o Jego obecność:
Prosimy, wypełnij i otocz nas światłem oraz otwórz nasze serca na prowadzenie przez wyższą
moc.

Krok 2: Co nowego i co dobrego

By podtrzymać wzajemną więź i entuzjazm, niech każda osoba podzieli się jakimś sukcesem. Nawet
małe zwycięstwa, osiągnięte od poprzedniego spotkania, dają grupie poczucie, że proces wsparcia
działa i że jest to coś, co należy kontynułować.

Krok 3: Negocjowanie czasu wypowiedzi

Choć normalny, tygodniowy przydział czasu może wynosić od 10 do 15 minut na osobę, to niekiedy
zdarza się, że któryś z uczestników spotkania potrzebuje dodatkowych minut na omówienie jakiejś
szczególnie trudnej sytuacji. Podczas tego kroku ta osoba może poprosić o dodatkowy czas. Inni też
mogą stać przed jakimiś wyzwaniami i również potrzebować więcej czasu na wypowiedź. Jeszcze
inni mogą w ogóle zrezygnować ze swojej kolejki, nie mając nic ważnego do omówienia. Każdy
z obecnych negocjuje ilość czasu, jaki uważa, że będzie mu potrzebny, a osoba pilnująca czasu pełni
tu rolę sędziego rozstrzygającego.
Podczas negocjacji mogą paść komentarze w rodzaju: „Właśnie straciłem mojego astystenta
i potrzebuję czasu, by o tym opowiedzieć”…. „Chciałbym wam przeczytać nową ofertę, jaką
napisałem i usłyszeć waszą opinię na jej temat”…. „Muszę znaleźć jakąś firmę drukarską na Dalekim
Wchodzie i nie mam pojęcia, jak się do tego zabrać”.
Gdy proces negocjacji dobiegnie końca i wszyscy zaakceptują jego wyniki, spotkanie rozpoczyna
się na dobre, a pilnujący czasu czuwa, by każdy wypowiadający się nie przekraczał swojego limitu
i by trzymał się tematu. Jeśli potrzeby któregoś z uczestników nie zostaną zaspokojone, grupa
ryzykuje jego utratę. Inne zagrożenie płynie ze strony jednostek dominujących lub ciągle będących
w potrzebie, które mogą zmonopolizować spotkanie lub przekształcić swoje pomysły w osobiste
wywody.

Krok 4: Poszczególni uczestnicy mówią, a grupa słucha i proponuje rozwiązania

Jakiego rodzaju dyskusji można się spodziewać podczas spotkania grupy? „Potrzebuję kontaktów”….
„Potrzebuję skierowania”…. „Nie mogę się odnaleźć w nowej dziedzinie mojej działalności”….
„Szukam specjalisty, który pomoże mi rozwinąć ten pomysł”…. „Chciałbym, żebyście dali mi dostęp
do swoich baz danych osobowych”…. „Muszę zebrać 40 000 dolarów”…. „Potrzebuję rady na temat
obsługi klienta”.
Po przydzielonym czasie wyjaśnień, dyskusji i burzy mózgów, pilnujący czasu mówi: „Czas
minął!” i grupa przechodzi do potrzeb kolejnej osoby.
Dyskusje mogą mieć charakter osobisty lub profesjonalny – to nie ma znaczenia. Dopóki każdy
z uczestników wynosi coś ze spotkań, nikt nie będzie myślał o odejściu i skład grupy będzie stabilny.
A dopóki ty sam coś z siebie dajesz i w jakiś sposób innym pomagasz, wszyscy będą chcieli, byś
nadal należał do grupy.
Przekonasz się, że grupy mają skłonność do przechodzenia przez fazy. Na początku spotkania mają
charakter dość oficjalny i biznesowy, lecz w miarę, gdy ludzie coraz lepiej się poznają i zaczynają
wnikać w zagadnienia intymne, typu: „Moja żona i ja mamy problemy”, „Myślę, że mój syn bierze
narkoryki”, czy „Właśnie straciłem pracę”, zawiązuje się między nimi szczególna więź osobista. Ty
i inni członkowie grupy możecie nadać waszym spotkaniom taki charakter, jaki tylko chcecie.

Krok 5: Zobowiązanie do podjęcia kolejnego kroku

Gdy dany uczestnik przedstawi już swoją sytuację, przedyskutuje problemy oraz wysłucha pomysłów,
propozycji rozwiązań i opinii pozostałych, osoba pilnująca czasu prosi go, by ustnie zobowiązał się
do podjęcia kolejngo kroku, który przybliży go do realizacji jego celów – by zobowiązał się do
czegoś, co zrobi jeszcze przed nadejściem następnego spotkania. Dotrzymanie owego zobowiązania
powinno wymagać od niego pewnego wysiłku.
Ten kolejny krok może być rezultatem czegoś, co dana osoba usłyszała od grupy podczas bieżącego
spotkania: „Dobrze, wykonam trzy telefony, by zatrudnić nowego specjalistę od sprzedaży”, albo:
„Zadzwonię do Johna Deerfielda z Consolidated i polecę mu nasze nowe usługi”.
Dzięki temu zobowiązaniu każdy będzie nieustannie posuwać się w kierunku swoich celów, co jest
najwyższą korzyścią uczestnictwa w grupie mastermindin-gowej.

Krok 6: Zakończenie chwilą wdzięczności

Spotkanie można zakończyć wspólną modlitwą, wyrażającą wdzięczność. Albo każdy po kolei może
powiedzieć o jednej rzeczy, za jaką jest wdzięczny któremuś z członków grupy. Inny sposób
zakończenia to wykonanie ćwiczenia „Co chcę powiedzieć”, opisanego w Zasadzie 49 (Rozmowa od
serca).

Krok 7: Weź odpowiedzialność

Podczas kolejnego spotkania każdy z członków grupy dzieli się czymś, co ma związek z celem, jaki
ustalił tydzień wcześniej. Czy wszyscy podjęli kroki, do jakich się zobowiązali? Czy osiągnęli swój
cel?
Przekonasz się, że jedną z prawdziwych wartości grupy wsparcia jest czynnik odpowiedzialności
– pozostali uczestnicy sprawdzają, czy wywiązałeś się ze swoich zobowiązań. Ludzie działają
bardziej skutecznie, gdy na wykonanie danego zadania mają określony termin, i gdy przed kimś za to
odpowiadają. Wiedząc, że za tydzień zostaniesz zapytany o zobowiązanie, jakie dziś na siebie
wziąłeś, podejmiesz kroki w kierunku realizacji danego zadania w wyznaczonym terminie. Tą metodą
możesz osiągnąć znacznie więcej.

PARTNERZY W ODPOWIEDZIALNOŚCI
Zamiast grupy mastermindingowej, możesz wybrać współpracę z tzw. partnerem
w odpowiedzialności. Obaj ustalacie sobie cele, postanawiając, że będziecie działać w kierunku ich
osiągnięcia, po czym umawiacie się na regularne kontakty telefoniczne, by nawzajem się sprawdzać,
czy dotrzymujecie terminów, realizujecie cele i czynicie postępy.
Postanawiacie, że będziecie dzwonić do siebie co tydzień lub co dwa tygodnie, by sprawdzić, czy
obaj trzymacie się ustalonego planu działania. Świadomość, że będziesz zdawać przed kimś relację
ze swojego działania, dostarcza ci dodatkowej motywacji, by zrealizować dany cel. Posiadanie
partnera w odpowiedzialności jest tym cenniejsze, jeśli należysz do osób niezależnych i gdy
pracujesz w domu. Świadomość, że w czwartek będziesz z nim rozmawiać, czyni środę dniem
szczególnie produktywnym.
Możesz także prosić swojego partnera o dzielenie się z tobą pomysłami, informacjami, kontaktami
i zasobami. Możesz opowiedzieć mu o swoim najnowszym pomyśle i poprosić o opinię: „Co o tym
sądzisz? Jak byś dalej postąpił?” Twój partner może zgodzić się wykonać dla ciebie jakiś telefon,
podać ci nazwisko kontaktowe lub wysłać ci pewne informacje, które zebrał już w danej sprawie.
Partner w odpowiedzialności może też podnieść twój entuzjazm, gdy ten słabnie z powodu
przeszkód, niedogodności, przeciwności, a nawet lepszych możliwości. Kluczem do udanej relacji
tego rodzaju jest wybranie kogoś, kto dorównuje ci zapałem, jeśli chodzi o osiągnięcie postawionych
sobie celów – kogoś, komu zależy na twoim i na jego sukcesie.

KOLEJNE TRZY ŹRÓDŁA KONTAKTÓW Z PRZEDSIĘBIORCAMI I DYREKTORAMI

WYSOKIEGO SZCZEBLA

Cennymi źródłami, dającymi możliwość nawiązania kontaktu z innymi przedsiębiorcami, są: Young
Entrepreneurs Organization, TEC (pierwotnie The Executive Committee) oraz Young Presidents’
Organization. Każda z nich prowadzi comiesięczne, lokalne grupy wsparcia, a także regionalne
i krajowe spotkania, które fenomenalnie kształcą i motywują. Służyłem wiedzą i doświadczeniem
w dwóch z tych organizacji i wszyscy, których tam poznałem, z gromnym uznaniem wypowiadali się
na temat korzyści, jakie przyniosła im otrzymana tam pomoc – korzyści zarówno osobistych, jak
i zawodowych. By dowiedzieć się więcej na temat tych organizacji, wejdź na www.yeo.org,
www.teconline.com oraz www.ypo.org.
Kingman – natychmiast!
Burtowi wydało się to nieco dziwne, bo jeszcze kilka godzin wcześniej rozmawiał z pośrednikiem
z Kingman, który powiedział, że obecnie nie ma na sprzedaż niczego, co odpowiadałoby jego
wymaganiom. Lecz nauczony ufać swojemu wewnętrznemu głosowi, Burt bezzwłocznie wsiadł
w samochód i już o ósmej rano był na miejscu. Kupił gazetę i zajrzał do działu nieruchomości. Jest!
Ktoś chce sprzedać posiadłość dokładnie taką, o jaką mu chodzi. Od razu poszedł do agencji handlu
nieruchomościami i o 9.15 miał już swoją posiadłość w depozycie.
Ale jak to było możliwe? Poprzedniego dnia kontaktował się z pośrednikiem i ten nic dla niego nie
miał. Okazało się, że o 16.30 właściciel owej posiadłości zadzwonił z Nowego Jorku – chce ją
sprzedać jak najszybciej, potrzebuje pieniędzy. Było już za późno, by umieścić ofertę na liście,
jednak pośrednik wiedział, że ukazująca się co tydzień gazeta zamyka wydanie o 17.00, dlatego czym
prędzej zadzwonił i zamówił ogłoszenie.
A ponieważ Burt ufał swojemu „cichemu, wewnętrznemu głosikowi”, udało mu się capnąć ten
doskonały kąsek, zanim jeszcze ktokolwiek się o nim dowiedział.
Gdy magnat biznesowy Conrad Hilton, założyciel Hilton Hotels Corporation, chciał kupić na
aukcji Stevens Corporation, zaoferował 165 000 dolarów. Gdy obudził się następnego ranka, mając
w głowie liczbę 180 000, natychmiast podniósł swoją ofertę do 180 000 dolarów, z powodzeniem
zabezpieczając transakcję i zdobywając 2 miliony dolarów zysku. Kolejna najwyższa oferta wynosiła
ponad 180 000!
Bez względu na to, czy chodzi o inwestora na rynku nieruchomości, który w środku nocy słyszy
wewnętrzny głos; o detektywa, który, kierując się przeczuciem, doprowadza do pomyślnego
rozwiązania sprawę, stojącą w martym punkcie; o inwestora, który po prostu wie, kiedy wycofać się
z rynku; czy o zawodnika futbolu potrafiącego wyczuć, jaka będzie kolejna zagrywka przeciwnika –
ludzie sukcesu ufają swojej intuicji.
Ty również możesz posłużyć się intuicją, by zarabiać więcej pieniędzy, podejmować lepsze
decyzje, szybciej rozwiązywać problemy, uwolnić swój twórczy geniusz, odgadywać ukryte motywy
innych ludzi, dostrzegać nowe możliwości oraz tworzyć udane plany i strategie biznesowe.

KAŻDY MA INTUICJĘ – TO TYLKO KWESTIA JEJ ROZWOJU

Wszystkie zasoby, jakich potrzebujemy, znajdują się w naszym umyśle.

THEODORE ROOSEVELT
dwudziesty szósty prezydent Stanów Zjednoczonych

Intuicja nie jest czymś, co jest przypisane jedynie pewnym osobom czy ludziom ze zdolnościami
parapsychologicznymi. Każdy ją ma i każdy doświadczył jej działania. Czy zdarzyło ci się, że
myślałeś o swoim starym przyjacielu Jerrym i nagle zadzwonił telefon, a po drugiej stronie Jerry,
który mówi, że właśnie o tobie pomyślał? Czy obudziłeś się kiedyś w nocy z przeświadczeniem, że
coś się stało któremuś z twoich dzieci, a później dowiedziałeś się, że właśnie w tamtym momencie
twój syn miał wypadek samochodowy? Czy odczuwałeś kiedyś dziwne pieczenie na karku, po czym
odwróciłeś się i zobaczyłeś, że jakiś facet gapi się na ciebie z drugiego końca pomieszczenia?
Każdy z nas doświadczył tego rodzaju manifestacji intuicji. Cała sztuka w tym, by nauczyć się
podążać za jej głosem, chcąc osiągnąć wyższy poziom sukcesu.

MEDYTACJA SPOSOBEM DOSTĘPU DO INTUICJI

Jest tylko jedna podróż: podróż do wnętrza siebie.

RAINER MARIA RILKE

poeta i powieściopisarz

Gdy miałem 35 lat, wziąłem udział w tygodniowym zgrupowaniu medytacyjnym, które zmieniło moje
życie. Codziennie od 6.30 do 22.00 siedzieliśmy pogrążeni w medytacji – z przerwami jedynie na
posiłki i ciche spacery. Przez pierwsze kilka dni myślałem, że zwariuję. Albo zasypiałem, odrabiając
wieloletnie zaległości w spaniu, albo mój umysł przeskakiwał od jednego tematu do drugiego, gdy
przypominałem sobie różne przeszłe doświadczenia, planowałem, jak poprawić wyniki mojej
działalności zawodowej i zastanawiałem się, co ja tu w ogóle robię, siedząc i medytując, podczas
gdy wszyscy, których znam, korzystają z życia.
Czwartego dnia zdarzyło się coś niespodziewanego i wspaniałego. Mój umysł się wyciszył, a ja
sam przeniosłem się do miejsca, z którego mogłem obserwować wszystko, co dzieje się wokół mnie,
bez wydawania ocen i z emocjonalnym dystansem. Byłem świadom dochodzących mnie dźwięków
i wrażeń cielesnych, mając poczucie głębokiego, wewnętrznego pokoju. Myśli wciąż pojawiały się
i odchodziły, ale już nie w tym samym tempie czy tego samego rodzaju. Te nowe myśli były głębsze –
przemyślenia, jak można by rzecz, głębsze zrozumienie, mądrość. Zacząłem widzieć związki, jakich
nigdy wcześniej nie dostrzegałem. Zacząłem na głębszym poziomie rozumieć moje motywacje, lęki
i pragnienia. Moja świadomość zaczęła napełniać się twórczymi rozwiązaniami problemów, z jakimi
się w życiu zmagałem.
Czułem się odprężony, spokojny, świadomy i miałem taką jasność umysłu, jakiej jeszcze nigdy nie
zaznałem. Znikła presja na wyniki, na sprawdzanie siebie i udowadnianie swoich umiejętności,
znikła potrzeba tłumaczenia się, spełniania jakichś zewnętrznych standardów i czyichś potrzeb.
Zamiast tego pojawiło się głębokie poczucie samego siebie i mojego życiowego przeznaczenia. Gdy
skupiłem się na moich najgłębszych, płynących prosto z serca celach i pragnienach, do mojego
umysłu zaczęły napływać rozwiązania – jasne i wyraźne myśli i kroki, jakie powinienem podjąć,
ludzie, z którymi powinienem się skontaktować oraz sposoby pokonania wszelkich przeszkód, jakie
mogą pojawić się na mojej drodze. Przeżycie naprawdę magiczne.
To doświadczenie nauczyło mnie, że wszelkie pomysły, jakich potrzebuję, by z powodzeniem
wykonać każde zadanie, rozwiązać każdy problem czy osiągnąć każdy cel, znajdują się wewnątrz
mnie. Od tamtej pory korzystam z tej cennej lekcji.

REGULARNA MEDYTACJA POGŁĘBI TWOJĄ INTUICJĘ

Regularne praktykowanie medytacji pomoże ci usunąć wszystko to, co cię rozprasza, i nauczy
rozpoznawać subtelne impulsy, płynące z twojego wnętrza. Wyobraź sobie rodziców, siedzących na
ławce na skraju placu zabaw, wypełnionego roześmianymi i krzyczącymi dzieci. W całym tym
hałasie, ci rodzice potrafią wyłowić głos swojego dziecka, rozróżniając go pośród wszystkich innych
głosów na placu zabaw.
Twoja intuicja funkcjonuje w ten sam sposób. Gdy medytujesz, stając się coraz bardziej dostrojony
duchowo, zaczynasz coraz lepiej odróżniać i rozpoznawać głos swojego wyższego ja, czy też głos
Boga, przemawiającego do ciebie za pomocą słów, obrazów i wrażeń.

Intelekt nie ma wiele do roboty na drodze ku odkryciu. Bo nagle w twojej świadomości pojawia
się uskok, nazwij to intuicją albo czym chcesz, i masz już gotowe rozwiązanie, i nawet nie wiesz
jak i dlaczego.

ALBERT EINSTEIN
fizyk, laureat nagrody Nobla

ODPOWIEDZI SZUKAJ WEWNĄTRZ

Gdy Mark Victor Hansen i ja byliśmy o krok od ukończenia naszej pierwszej książki z serii Balsam
dla duszy, wciąż nie wiedzieliśmy, jak ją zatytułować. A ponieważ obaj medytujemy,
postanowiliśmy „poszukać odpowiedzi wewnątrz”. Codziennie przez tydzień pytaliśmy nasz
wewnątrzny głos, jaki tytuł byłby strzałem w dziesiątkę. Każdego wieczora Mark kładł się spać,
powtarzając w myślach frazę „mega-chwytliwy tytuł”, a rano, natychmiast po przebudzeniu, oddawał
się medytacji. Jeśli chodzi o mnie, po prostu prosiłem Boga, by objawił mi najlepszy tytuł dla naszej
książki, po czym siadałem z zamkniętymi oczami, odprężałem się i cierpliwie czekałem na
pojawienie się odpowiedzi.
Trzeciego dnia rano, w pewnym momencie, ujrzałem w wyobraźni dłoń, piszącą na tablicy słowo
„rosół” (orginalny tytuł książki to Chicken Soup for the Soul; chicken soup – rosół – przyp. tłum.).
Natychmiast pomyślałem: Co rosół ma wspólnego z naszą książką?
Głos w mojej głowie odparł: Gdy byłeś mały, twoja babcia dawała ci rosół, kiedy zachorowałeś.
Ale ta książka nie jest o chorych, pomyślałem.
Dusze ludzkie chorują, odpowiedział mój wewnętrzny głos. Miliony ludzi są w depresji i żyją
w lęku i rezygnacji, zanurzeni w przekonaniu, że nigdy nie będzie lepiej. Ta książka ich zainspiruje,
zachęci i podniesie na duchu.
W ciągu pozostałych minut tamtej medytacji, tytuł ewolułował od Balsam dla ducha, poprzez
Balsam dla duszy, aż po Balsam dla duszy: 101 opowieści otwierających serca i kojących duszę.
Gdy usłyszałem słowa „balsam dla duszy”, dostałem gęsiej skórki. Od tamtej pory wiem już, że gęsia
skórka jest jednym ze sposobów, w jakie moja intuicja daje mi znać, że jestem na właściwej drodze.
Dziesięć minut później powiedziałem o tym mojej żonie i ona też dostała gęsiej skórki. Potem
zadzwoniłem do Marka i on to samo. Szliśmy we właściwym kierunku i wiedzieliśmy o tym.

JAK TWOJA INTUICJA KOMUNIKUJE SIĘ Z TOBĄ

Twoja intuicja może komunikować się z tobą na wiele sposobów. Może przekazać ci wiadomość
w postaci wizji lub obrazów, gdy medytujesz lub śnisz. Często widzę w głowie obrazy, gdy leżę
w łóżku tuż po przebudzeniu, medytuję, siedzę w saunie lub biorę prysznic. Może to być nagły
przebłysk albo długi, rozwijający się obraz, przypominający film.
Twoja intuicja może przemówić do ciebie w formie przeczucia, myśli, czy też za pośrednictwem
głosu, mówiącego: tak, nie, zrób to lub jeszcze nie. Może dać o sobie znać w postaci głośno
i wyraźnie brzmiącego słowa, krótkiego zdania, czy wręcz całego wykładu. Czasem można nawet
z nią rozmawiać, pytając o wyjaśnienia czy dalsze informacje.
Wiadomość od intuicji można też otrzymać poprzez doznania zmysłowe. Przekaz typu uważaj lub
bądź ostrożny możesz odebrać w postaci dreszczy, ciarek, niepokoju, nieprzyjemnego wrażenia
w trzewiach, ucisku w klatce piersiowej, napięcia lub bólu pod czaszką, a nawet kwaśnego czy
cierpkiego smaku w ustach. Przekaz pozytywny, na tak, może pojawić się w postaci gęsiej skórki,
uczucia oszołomienia czy zawrotów głowy, ciepła, wrażenia lekkości w klatce piersiowej, poczucia
odprężenia, ulgi czy ustąpienia napięcia.
Przekazy intuicyjne mogą też korzystać z kanałów emocjonalnych, takich jak niepokój, obawa czy
zmieszanie. A gdy informacja ma charakter pozytywny, możesz doświadczyć uczucia radości, euforii
lub głębokiego, wewnętrznego pokoju.
Zdarza się też, że po prostu coś wiesz. Pewnie nieraz słyszałeś: „Nie wiem, skąd to wiedziałem;
po prostu wiedziałem”, albo: „Wiedziałem to w moim sercu”, czy „w głębi duszy”.
Wskaźnikiem, że dana wiadomość rzeczywiście jest produktem twojej intuicji, jest to, że często
towarzyszy jej poczucie większej jasności, uczucie właściwości co do jakiejś odpowiedzi czy
impulsu. Inny wskaźnik, że odbierana przez ciebie wiadomość jest właściwa, to towarzyszące jej
uczucie żaru i podekscytowania. Jeśli zastanawiasz się nad jakiś planem działania czy decyzją, i dany
pomysł sprawia, że czujesz się wycieńczony, znudzony lub osłabiony, to wyraźna wiadomość: Nie
tędy droga. Z drugiej strony, jeśli czujesz się pobudzony i pełen entuzjazmu, twoja intuicja mówi ci,
byś brał byka za rogi.

ZNAJDŹ CZAS, BY SŁUCHAĆ

Ważne, by znaleźć czas na słuchanie swojej intuicji. Twoja najcenniejsza, intuicyjna mądrość często
pojawia się w momentach, gdy jesteś odprężony i otwarty na jej przyjęcie. Takie chwile mogą mieć
miejsce podczas formalnej medytacji – lub podczas wielu różnych form medytacji nieformalnej, jaką
praktykujemy każdego dnia, np. siedząc nad wodospadem czy strumieniem, wpatrując się w morze,
przyglądając się przepływającym po niebie chmurom, patrząc w gwiazdy, siedząc pod drzewem,
czując na skórze delikatną bryzę, patrząc w ogień, słuchając inspirującej muzyki, biegając, ćwicząc
jogę, modląc się, słuchając śpiewu ptaków, biorąc prysznic, jadąc pustą autostradą, patrząc na
bawiące się dziecko, czy pisząc w pamiętniku.

Intuicja nie jest zjawiskiem mistycznym.

DR JAMES WATSON
laureat nagrody Nobla i współodkrywca DNA

Medytacji nieformalnej możesz nawet oddawać się pośrodku zabieganego dnia, robiąc to w wersji
skróconej. Gdy potrzebujesz pomocy przy podjęciu decyzji, zatrzymaj się na chwilę, weź głęboki
impulsy. Po jakimś czasie zaczniesz mieć wrażenie, jakby porwał cię nurt. Bo gdy płynie do ciebie
intuicyjna mądrość, a ty na nią reagujesz i zgodnie z nią działasz, wtedy wszystko wydaje się łatwe
i nie wymagające większego wysiłku. Wraz z coraz większym zaufaniem do samego siebie i do
swojej intuicji, ten proces staje się automatyczny.
Eksperci zgadzają się, że intuicja pracuje lepiej, gdy jej ufamy. Im więcej zaufania okazujesz
swojej intuicji, tym więcej rezultatów jej działania dostrzegasz w swoim życiu.
Gorąco zachęcam, byś słuchał swojej intuicji, byś jej ufał i szedł za jej głosem. Ufanie intuicji to
po prostu jedna z form ufania sobie samemu, a im bardziej sobie ufasz, tym większy sukces stanie się
twoim udziałem.
Pamiętaj, nie liczy się to, o czym myślisz, ale to, co zapisujesz i zgodnie z czym działasz.

WYSŁUCHAŁA I ZACZĘŁA DZIAŁAĆ

Madeline Balletta to osoba bardzo uduchowiona. Wewnętrzne poszukiwania to w jej przypadku

rozmawianie z Bogiem… i słuchanie Jego odpowiedzi.
W 1984 roku życie Madeline – i jej własna ścieżka sukcesu – uległo zasadniczej zmianie, gdy
wraz z członkami swojego kościoła modliła się o rozwiązanie problemu swojego zmęczenia.
Podczas modlity usłyszała słowa: świeże mleczko pszczele. Nie rozumiejąc tej jednoznacznie
brzmiącej wskazówki, zasięgnęła informacji i dowiedziała się, że mleczko pszczele jest substancją,
jaką pszczoły robotnice żywią w ulu swoją królową – zdrowym i wysoko odżywczym płynem, który
właśnie zaczął być rozprowadzany w Anglii jako suplement spożywczy.
Z czasem Madeline zaczęła czuć się lepiej. I już wkrótce zaczęła też modlić się, czy mleczko
pszczele ma służyć do czegoś więcej, niż tylko do poprawy jej stanu.
Załóż firmę, usłyszała w odpowiedzi na swoje modlitwy.
Obecnie, Bee-Alive jest wartą miliony dolarów firmą, która na terenie całego kraju rozprowadza
produkty odżywcze, zawierające mleczko pszczele, i której zaufały już setki tysięcy klientów.
A Madeline nadal modli się o prowadzenie i uważnie słucha odpowiedzi.
„Wierzę, że Bóg dał mi wizję, inspirację, siłę i odwagę, by to wszystko zrealizować” –
powiedziała Madeline.
Na przykład, w ciągu dwóch lat od założenia firmy, wysiłki marketingowe Madeline wciąż nie
przynosiły pożądanych rezultatów. Gdy na koncie zostało jej zaledwie 450 dolarów, księgowy
poradziłjej, by zamknęła interes. Madeline wróciła do domu, zamknęła się w swoim pokoju
i „płakała i modliła się, płakała i modliła się”. Trzeciego dnia otrzymała odpowiedź: usłyszała
słowo radio. Wtedy postanowiła postawić wszystko na jedną kartę i za ostatnie 450 dolarów
wykupiła 10 radiowych wejść reklamowych, po 45 dolarów za sztukę. W ciągu kolejnych dni
sprzedaż ruszyła z miejsca, osiągając przyzwoity poziom. Będąc pod wrażeniem jej żarliwego
oddania swojemu produktowi, owa stacja radiowa przeprowadziła z nią wywiad podczas jednej
z audycji. Gdy tylko Madeline wróciła do domu, zadzwonił do niej piosenkarz Pat Boone, pytając
o mleczko pszczele i jak może ono pomóc jego córce. Kilka miesięcy później Boone oddzwonił do
niej, by opowiedzieć o fantastycznych efektach jej produktu. Gdy powiedział: „Jeśli jest cokolwiek,
co mógłbym dla pani zrobić, zrobię to z ogromną chęcią”, Madeline poprosiła go o nagranie trzech
reklam radiowych. Boone zgodził się – i już wkrótce Bee-Alive znalazła się na antenie 400 stacji
radiowych z całych Stanów Zjednoczonych, osiągając sprzedaż wartą miliony dolarów.
 Co może się wydarzyć, gdy rozpoczniesz swoje wewnętrzne poszukiwania? Dla Madeline Balletty
modlitwa, uważne słuchanie i działanie zgodnie z tym, co usłyszała, oznaczało rozwój świetnie
prosperującej firmy, służącej setkom tysięcy zadowolonych klientów, a także stworzenie dla siebie
i swojej rodziny niewyobrażalnego stylu życia.

POGŁĘBIONA LEKTURA I DALSZE ZASOBY

W części „Proponowane lektury i dodatkowe źródła dla osiągnięcia sukcesu” znajdziesz doskonałe
tytuły, które pomogą ci rozwinąć umiejętność łatwiejszego kontaktowania się ze swoją intuicją.
 Twórz udane relacje

Osobiste relacje to żyzna gleba, na której wzrasta wszelki postęp, wszelki sukces i wszelkie
osiągnięcia.

BEN STEIN
pisarz, aktor i gospodarz programów rozrywkowych
 48SZTUKA SŁUCHANIA

Wysłuchaj sto razy. Rozważ tysiąc razy. Przemów raz.

ŹRÓDŁO NIEZNANE

Istnieje ogromna różnica między słyszeniem – czyli po prostu odbieraniem informacji –

a prawdziwym słuchaniem, które jest sztuką zwracania pełnej namysłu uwagi, z umysłem
skierowanym ku zrozumieniu pełnego przekazu, jaki do nas dociera. W przeciwieństwie do zaledwie
słyszenia tego, co ktoś mówi, słuchanie wymaga utrzymywania kontaktu wzrokowego, obserwowania
mowy ciała danej osoby, proszenia o dalsze wyjaśnienia oraz wychwytywania przekazów
niewerbalnych.
W branży medialnej dziennikarze szkoleni są w sztuce aktywnego słuchania – jest to technika
prowadzenia rozmowy, w której reporter słucha i tak dobrze rozumie wypowiedzi swojego
rozmówcy, że potrafi zadawać inteligentne, pogłębione pytania na temat uzyskiwanych informacji.
Dzięki aktywnemu słuchaniu powstają bardziej interesujące i wiarygodne opowieści. Jak można się
tego spodziewać, ta umiejętność pomaga też zapewnić dokładność i uczciwość w relacjonowaniu
wydarzeń, dwa z najważniejszych wyznaczników dobrego dziennikarza – oraz dwie najważniejsze
cechy każdej relacji.

SŁUCHANIE POPŁACA

Marcia Martin jest trenerem zarządzania. Któregoś razu zwrócił się do niej o pomoc wiceprezes
dużego banku, który chciał poprawić jakość spotkań swojego zespołu. Skarżył się, że jego
pracownicy nie zachowują się zgodnie z jego oczekiwaniami: nie przynoszą właściwych materiałów,
nie są skupieni na tym, co potrzeba i nie prezentują się należycie.
Marcia zapytała, jak dokładnie wyglądają te spotkania. Klient odparł, że na początku zawsze mówi
zgromadzonym, po co się tu zebrali, w czym w jego mniemaniu zawiedli i czego od nich oczekuje.
Gdy skończył opisywać przebieg typowego spotkania, Marcia wiedziała już, w czym problem: każde
posiedzenie sprowadza się do tego, że klient po prostu wydaje swoim ludziom polecenia.
Powiedziała: „Radziłabym, by każde spotakanie zaczynał pan od takiego oto zdania: Spotkaliśmy
się tu, gdyż chciałbym się od was dowiedzieć, co się dzieje w waszych wydziałach, co według was
poszło nie tak i czego ode mnie oczekujecie. Po tych słowach powinien pan zamilknąć i pozwolić im
mówić, mówić, mówić, aż się całkiem wygadają. Gdy skończą, niech pan powie: Czy chcielibyście
powiedzieć o czymś jeszcze? i znów pozwolić im mówić”.
Marcia wyjaśniła, że pracownicy prawdopodobnie nie mieli szansy wyrazić swoich uczuć,
przekazać swoich punktów widzenia, podzielić się sugestiami, czy zadać pytań. Ich szef zalewał ich
zbyt dużą ilością informacji i własnych opinii, i tak naprawdę wcale ich nie słuchał. Marcia
poradziła, by na każde spotkanie przeznaczył dwie godziny, podczas których nic by nie mówił. Miał
tylko słuchać, notować i kiwać głową – być obecny i zainteresowany, lecz nie odzywać się ani
słowem.
Trzy dni później ów człowiek skontaktował się z Marcią, mówiąc, że odbył najbardziej
fantastyczne i najbardziej skuteczne spotkanie zespołu, jakie kiedykolwiek poprowadził. Zrobił
dokładnie to, co mu poradziła – słuchał tak, jak nie słuchał jeszcze nigdy. W rezultacie ludzie mówili,
mówili i mówili, a on dowiedział się mnóstwa rzeczy na temat tego, przez co przechodzą, czego
potrzebują i co może dla nich zrobić – podczas jednego spotkania otrzymując znacznie więcej
informacji, niż podczas wszystkich swoich wcześniejszych doświadczeń na stanowisku prezesa.

MNIEJ DYSKUTUJ, A WIĘCEJ SŁUCHAJ

Pewien nowojorski fotograf, którego kiedyś poznałem, zjeździł cały świat, robiąc zdjęcia
w ekskluzywnych miejscach dla tak znanych marek, jak Revlon czy Lancôme. Któregoś razu
powiedział, że zdarza się, iż klient nie jest zadowolony z końcowego wyniku jego pracy, choć zawsze
daje mu to, o co prosił. I choćby były to piramidy w Egipcie, klient prosi, by sfotografować wszystko
od nowa.
Próby wybronienia się czy dyskutowania nie przynoszą nic dobrego, nawet, jeśli fotograf idealnie
trzymał się danych mu poleceń i wskazówek. Zamiast tego, w końcu nauczył się – po utracie kilku
lukratywnych kontraktów – że wszystkim, co w takich sytuacjach powinien powiedzieć, jest:
„Chciałbym się upewnić, że właściwie zrozumiałem: chce pan więcej tego, a mniej tamtego, zgadza
się? Dobrze, sfotografuję to jeszcze raz i wtedy mi pan powie, czy panu odpowiada”.
Innymi słowy, nauczył się, by nie dyskutować z tymi, którzy mu płacą, ale ich słuchać – reagując na
komentarze i działając zgodnie z ich wolą, aż stwierdzą, że są zadowoleni.

BĄDŹ RACZEJ ZAINTERESOWANY NIŻ INTERESUJĄCY

Inną przyczyną, dla której ludzie nie potrafią uważnie słuchać, jest to, że są zbyt zaabsorbowani, by
samemu wypaść interesująco, zamiast zainteresować się osobą, której słuchają. Sądzą, że receptą na
sukces jest nieustanne mówienie – poprzez słowa i komentarze popisywanie się swoim znawstwem
lub inteligencją.
Najlepszym sposobem dobrego ułożenia sobie z kimś stosunków i zdobycia jego przychylności jest
okazanie tej osobie prawdziwego zainteresowania i słuchanie jej z zamiarem, by naprawdę czegoś
się o niej dowiedzieć. Gdy twój rozmówca poczuje, że naprawdę chcesz go poznać i że naprawdę
interesują cię jego uczucia, znacznie szybciej się przed tobą otworzy i podzieli tym, co w sobie
skrywa.
Postaraj się rozwinąć w sobie postawę zainteresowania i ciekawości. Bądź ciekaw innych ludzi,
ich uczuć, myśli, ich sposobu postrzegania świata. Jakie są ich nadzieje, o czym marzą, czego się
boją? Jakie mają aspiracje? Z jakimi przeszkodami muszą się w życiu mierzyć?
Jeśli chcesz, by ludzie z tobą współpracowali, by cię lubili, albo otwierali się przed tobą, musisz
być zainteresowany… nimi. Zamiast skupiać się na sobie, zacznij skupiać się na innych. Zaobserwuj,
co czyni ich szczęśliwymi lub nieszczęśliwymi. Gdy twoje myśli skupione są bardziej na innych, niż
na tobie samym, odczuwasz mniejsze napięcie. Możesz działać i reagować bardziej inteligentnie.
Jesteś bardziej produktywny i lepiej się bawisz. Poza tym, gdy jesteś zainteresowany, ludzie na to
reagują. Chcą przebywać w twoim towarzystwie. Stajesz się bardziej popularny i lubiany.

PYTANIE PEŁNE MOCY

W ciągu tamtego roku, gdy uczestniczyłem w szkoleniu Dana Sullivana „Strategic Coach Program”48,
nauczyłem się jednej z najlepszych metod komunikacji międzyludzkiej, jakie w życiu poznałem. To
jeden z najbardziej skutecznych sposobów układania sobie dobrych stosunków z ludźmi oraz
tworzenia poczucia więzi z drugą osobą. Korzystałem z tej metody zarówno w życiu zawodowym, jak
i osobistym. Składa się ona z czterech pytań:

1. Gdybyśmy mieli spotkać się za trzy lata, co musiałoby się w tym czasie wydarzyć, byś był
zadowolony ze swojego rozwoju?
2. Jakie są największe zagrożnia, z którymi musiałbyś się zmierzyć, by ten rozwój osiągnąć?
3. Jakie są największe możliwości i szanse, które obecnie posiadasz, a na których musiałbyś się
skupić, by to zrealizować?
4. Jakie mocne strony musiałbyś doprowadzić do perfekcji i zmaksymalizować, a także, jakie
brakujące ci umiejętności i zasoby musiałbyś rozwinąć, by wykorzystać te możliwości?

Po około tygodniu od poznania tej metody, spotkałem się z moją siostrą Kim, która jest
współautorką wszystkich części Balsamu dla duszy nastolatka. Miałem poczucie, że rozwój naszej
więzi stoi w miejscu, dlatego postanowiłem zadać jej te pytania, po czym cały zamienić się w słuch.
Gdy padło pierwsze pytanie, to jakby wmagiczny sposób otworzyły się jakieś od dawna zamknięte
drzwi. Siostra opowiedziała mi o swoich nadziejach i marzeniach na przyszłość. Mówiła chyba przez
30 minut bez przerwy. Potem zadałemjej drugie pytanie. Mówiła przez kolejne 15 minut, a ja znów
tylko słuchałem; nie przerwałem jej ani słowem. W końcu zadałem trzecie i czwarte pytanie. Ponad
godzinę później zamilkła. Uśmiechała się od ucha do ucha i wyglądała na niezwykle spokojną
i odprężoną. Powiedziała: „Chyba jeszcze nigdy tak dobrze mi się nie rozmawiało. Uporządkowałam
myśli. Dokładnie wiem, co powinnam teraz zrobić. Dziękuję”.
To było niesamowite. Nie powiedziałem ani słowa – poza zadaniem tych czterech pytań. Dzięki
nim siostra przeszła przez proces porządkowania myśli. Nigdy wcześniej się nad nimi nie
zastanawiała, a teraz, robiąc to z moją pomocą, oczyściła umysł i odczuła ogromną ulgę. Nasza więź
się wzmocniła. Wcześniej miałem tendencję do mówienia jej, co w moim mniemaniu powinna
zrobić, przerywając jej własny proces odkrywania samej siebie przez niesłuchanie tego, co miała do
powiedzenia.
Od tamtej pory posługuję się tymi pytaniami w relacjach z żoną, z dziećmi, z moim personelem,
moimi klientami korporacyjnymi, klientami od coachingu, z potencjalnymi uczestnikami seminariów
oraz w kontaktach z wieloma potencjalnymi partnerami biznesowymi. Rezultaty zawsze są magiczne.

TWOJA KOLEJ
Już dziś napisz te pytania na kartce i noś je przy sobie. Codziennie zadawaj je komuś przy różnych
okazjach, np. podczas lunchu czy kolacji. Zacznij od swoich najbliższych i przyjaciół. Będziesz
zaskoczony, jak dużo się dowiesz i jak bardzo wzmocnią się wasze więzi.
Posługuj się tymi pytaniami również w kontaktach biznesowych z klientami i kolegami. Udzielone
odpowiedzi wskażą ci, czy są jakieś podstawy do budowania relacji zawodowej. Dowiesz się też,
czy twoje produkty i usługi mogą im pomóc osiągnąć cele.
Jeśli zapytana osoba nie chce udzielić ci odpowiedzi, to nie jest to ktoś, z kim chciałbyś robić
interesy, gdyż albo nie jest świadom swojej przyszłości i nie potrafi myśleć naprzód (przez co trudno
ci będzie mu pomóc), albo po prostu nie jest skłonny odpowiadać, co świadczy o braku zaufania (a
zatem nie masz na czym budować). Tak czy owak, brak podstawy do budowania relacji.
I ostatnia sugestia: postaraj się także samemu odpowiedzieć na te cztery pytania, czy to pisemnie,
czy też ustnie z pomocą przyjaciela lub partnera z grupy ma-stermindingowej. Naprawdę warto.
w tygodniu wszyscy zbierali się przy posiłku i James ze wszystkich sił starał się zjednoczyć tę wciąż
powiększającą się rodzinę. Miał nadzieję, że gdy przejdzie na emeryturę, firma nadal będzie
funkcjonować i dawać utrzymanie kolejnym pokoleniom.
I choć plan wydawał się doskonały, jego synowie wciąż ze sobą rywalizowali, a gdy obie synowe
również zaczęły pracować w firmie, całość zaczęła rozchodzić się w szwach. Urazy z powodu
błahostek były tłumione jakoby dla utrzymania pokoju, lecz później wypływały na wierzch
w sarkastycznych komentarzach i niespodziewanych wybuchach gniewu. Gdy między braćmi doszło
do rękoczynów, James stwierdził, że cała rodzina musi porozmawiać i oczyścić atmosferę. Obawiał
się jednak, że jeśli podczas rozmowy nie będą obowiązywać jakieś mocne, podstawowe zasady, to
sytuacja stanie się jeszcze bardziej wybuchowa – dlatego postanowił posłużyć się strukturą
Rozmowy od Serca.
Usiedli w sporym kręgu po swoim cotygodniowym, wspólnym posiłku, wszyscy byli niecodziennie
spokojni, nie wiedząc, czego się spodziewać. James zaczął od wyjaśnienia struktury rozmowy i jej
ośmiu zasad, na które wszyscy przystali. Z początku serce przechodziło z rąk do rąk dość szybko,
gdyż nikt nie miał zbyt wiele do powiedzenia. Podczas drugiej rundy jeden z synów Jamesa wyraził
swój gniew, a gdy nadeszła kolej jego brata, ujawniła się jeszcze większa wrogość – nikt jednak nie
miał zamiaru pogwałcić przyjętych zasad, wyjść z pokoju, czy rzucić czymś.
Rozmowa nie należała do najłatwiejszych i chwilami widać było, że każdy wolałby robić
wszystko inne, tylko nie siedzieć tu z innymi – choćby i zmywać naczynia. Lecz gdy serce trafiało
w ręce kolejnych mówców, poszczególne osoby zaczęły czuć, że wreszcie zostały wysłuchane,
i poziom wrogości zaczął się obniżać. Wtedy jedna z synowych zaczęła płakać, mówiąc, że już
odchodzi od zmysłów, że nie może już dłużej znieść wszystkich tych niesnasek i podziałów
w rodzinie i w firmie. Powiedziała, że coś musi się zmienić. W tamtej chwili coś pękło i płakali już
wszyscy. Lecz gdy serce kontynułowało swój szlak, ten powszechny smutek już wkrótce ustąpił,
zebrani zaczęli mówić, jaką miłością nawzajem się darzą i za ile rzeczy mogą być wdzięczni.
Choć nigdy nie będzie wiedział tego na pewno, James jest przekonany, że tamta Rozmowa od
Serca była najprawdopodobniej kluczowym wydarzeniem, które uratowało jego firmę, rodzinę i jego
zdrowie psychiczne.

„CO CHCĘ POWIEDZIEĆ” ZAOSZCZĘDZA MILIONY DOLARÓW

Mój przyjaciel Marshall Thurber jest trenerem ikonsultantem zarządzania, który już od ponad 30 lat
uczy, jak budować i chronić swój majątek. Ostatnio pracował z Lee Browerem z Empowered Wealth,
by pomóc superbogatym rodzinom nauczyć się, jak właściwie zarządzać swoimi pieniędzmi
i świadomie przekazywać je kolejnemu pokoleniu. Z niezwykłą skutecznością Marshall posługuje się
prostą modyfikacją Rozmowy od Serca, którą nazywa ćwiczeniem „Co chcę powiedzieć”:
Każde spotkanie biznesowe zaczynam od poproszenia wszystkich obecnych, by najpierw odpowiedzieli na takie oto pytanie: „Co
musisz powiedzieć, by oczyścić myśli i być w pełni obecny?” Jednym z kluczy sukcesu jest tu zasada, że nikt nie komentuje
wypowiedzi innych. Wszyscy czekają, aż dana osoba skończy mówić i powie «dziękuję», po czym głos zabiera kolejny uczestnik
spotkania. Po energii w grupie wnioskuję, czy należałoby zrobić drugą rundę. Zdarza się, że potrzeba ich więcej i każdy wypowiada
się po kilka razy. Gdy ktoś uzna, że oczyścił już myśli i nic nie zaprząta jego uwagi, rezygnuje z wypowiedzi i tylko siedzi i słucha.
Od jakiegoś czasu pracuję z pewną bardzo bogatą rodziną, która posiada setki milionów dolarów, lecz której funkcjonowanie
pozostawiało wiele do życzenia.
Dzieci nie rozmawiały z rodzicami i „karały” ich, nie pozwalając swoim dzieciom rozmawiać z dziadkami. Panująca między nimi
wrogość, kompletna niezdolność porozumiewania się i brak współpracy kosztowały tę rodzinę dziesiątki milionów dolarów!
Zaprosiłem ich wszystkich i powiedziałem: „Jest oczywiste, że każdy z was dźwiga emocjonalny bagaż z przeszłości i że istnieje
wiele ważnych, nierozstrzygniętych kwestii, lecz jeśli nie zdołamy połączyć sił i już teraz wspólnie się tym wszystkim zająć, to nie ma
sensu podejmowanie kolejnych wysiłków w celu tworzenia nowej i lepszej przyszłości”.
Gdy zaproponowałem ćwiczenie „Co chcę powiedzieć”, wszyscy uznali, że to kompletna strata czasu, lecz w końcu zdołałem ich
namówić do jego wykonania… co zajęło nam aż cztery godziny! I nie była to tylko jedna runda; było ich wiele. Lecz po upływie tych
czterech godzin wzajemne uczucia zgromadzonych tak radykalnie zmieniły kierunek, że obecnie cała rodzina gotowa jest pracować
z zespołem Empowered Wealth, by stworzyć nowy, bardziej świadomy sposób wspólnego zarządzania rodzinnym majątkiem. Ich
stosunki wciąż nie należą do idealnych, lecz przynajmniej przebyli oni drogę od kompletnego braku wzajemnej komunikacji do bycia
w pełni tu i teraz. A na gruncie tej pełnej obecności wyrosły dwa potężne, rodzinne porozumienia: „rodzina ma pierwszeństwo”
i „razem jest nam lepiej”. To wszystko, co na razie zrobiliśmy, lecz zajęło nam to cały dzień. Gdyby nie ćwiczenie „Co chcę
powiedzieć”, dla tej rodziny nie byłoby żadnej nadziei. Kompletnie żadnej!
Cud tej metody polega na tym, że gdy zaczynasz być w pełni obecny, przekonujesz się, że pod całym tym gniewem, pod urazami
i brakiem zaufania kryje się nic innego, jak tylko miłość. A budując na miłości, można stworzyć wszystko.\
idą w górę. Ludzie uświadamiają sobie, że to, co dotąd skrywali, nie jest tak straszne, ale wręcz
wspólne dla przynajmniej kilku innych osób. Wiedzą już, że nie są sami, ale że stanowią część
ludzkiej społeczności.
Lecz najbardziej zadziwiające jest to, o czym ludzie donoszą w ciągu kolejnych kilku dni.
Znikają trwające od lat migreny. Rozluźniają się spastyczne okrężnice i niepotrzebna jest już
medytacja. Podnoszą się szare chmury depresji i wraca ożywienie. Ludzie wyglądają na młodszych
i bardziej żywotnych. To naprawdę niesamowite. Jeden z uczestników powiedział, że w ciągu dwóch
dni od wyjawienia swoich sekretów zgubił ponad 2 kilo nadwagi. Rzeczywiście uwolnił coś więcej,
niż tylko jakieś skrywane informacje.
Ten przykład pokazuje, że niedopuszczanie do ujawnienia się jakiejś prawdy na swój temat
pochłania mnóstwo energii, która, gdy w końcu zostanie uwolniona, może być spożytkowana na
dążenia ku większemu powodzeniu we wszystkich dziedzinach naszego życia. Możemy stać się mniej
zachowawczy i bardziej spontaniczni, bardziej skłonni do bycia sobą. A gdy już się to stanie,
będziemy mogli wzajemnie dzielić się i działać zgodnie z informacjami, które mają zasadnicze
znaczenie dla realizowania kolejnych celów i osiągania sukcesów.

CZEGO NIE NALEŻY SKRYWAĆ

W każdej dziedzinie naszego życia, trzy rzeczy, których przede wszystkim nie należy skrywać, to:
nagromadzone urazy, niezaspokojone potrzeby i żądania, leżące u podstaw tych uraz, oraz to, za co
jesteśmy wdzięczni.
Pod powierzchnią każdej urazy leżą niezaspokojone potrzeby i pragnienia. Gdy poczujesz do kogoś
urazę, zadaj sobie pytanie: Czym jest ta rzecz, której od tej osoby chcę, a której nie dostaję? Po
czym obiecaj sobie, że przynajmniej o to poprosisz. Jak już wiemy, w najgorszym wypadku możesz
spotkać się z odmową. Lecz równie dobrze możesz dostać to, o co prosisz. Dlatego przynajmniej
głośno powiedz, na czym ci zależy.
Jedną z najcenniejszych praktyk, która jednocześnie przeważnie sprawia ludziom największe
problemy, jest mówienie prawdy w sytuacjach, gdy jest to niewygodne. Większość z nas tak bardzo
obawia się zranić czyjeś uczucia, że nie wyrażamy naszych prawdziwych uczuć. W rezultacie ranimy
samych siebie.

MÓWIENIE PRAWDY PRZYNOSI NAMACALNE ZYSKI

Krótko po tym, gdy założyłem Foundation for Self-Esteem, by dotrzeć do świata edukacji
nienastawionego na zyski, do więzień, do ludzi objętych opieką społeczną oraz innych środowisk,
wymagających szczególnej pomocy, dyrektor FSE Larry Price, dowiedział się o zapotrzebowaniu,
jakie zgłosił Urząd ds. Edukacji Okręgu Los Angeles. Okazało się, że ponad 84% ludzi,
zgłaszających zainteresowanie okręgowym programem aktywizacji bezrobotnych, rezygnowało już po
pierwszym dniu, nawet nie zaczynając szkolenia zawodowego. Urząd wiedział, że potrzebny jest
program, który da ludziom nadzieję i zmotywuje ich do ukończenia szkolenia i do pracy nad
stworzeniem lepszego życia dla siebie i swoich rodzin.
Byliśmy przekonani, że jesteśmy w stanie przygotować program, który spełniałby wytyczne okręgu,
ale wiedzieliśmy też, że trzymając się tych wytycznych, stworzymy program zbyt okrojony, by
zagwarantować rezultaty, jakich okręg oczekuje. Było dla nas jasne, że wizja, jaką mielibyśmy
zrealizować, po prostu się nie sprawdzi.
Chcąc jednak zdobyć ten wart 730 000 dolarów kontrakt i zasilić naszą fundację tak bardzo
potrzebnymi jej funduszami operacyjnymi, postanowiliśmy przygotować wyczerpującą ofertę i przez
kilka miesięcy pracowaliśmy nad stworzeniem doskonałej prezentacji. Na dzień przed terminem jej
dostarczenia siedzieliśmy całą noc, dopieszczając, drukując i porządkując liczne kopie, jakie
mieliśmy złożyć.
Musiała to być naprawdę dobra oferta, gdyż znaleźliśmy się w finałowej trójce ubiegających się
o zlecenie, otrzymując zaproszenie na bezpośrednią rozmowę i ostateczną prezentację w biurze
okręgu.
Wciąż pamiętam, jak stoję przed budynkiem urzędu i mówię do Larry’ego: „Wiesz co, nie jestem
pewien, czy chcę wygrać ten przetarg. Bo choćbyśmy nie wiem jak świetny program stworzyli, to
sposób, w jaki chcą go zorganizować, absolutnie wyklucza rezultaty, na jakich tym ludziom zależy.
Myślę, że powinniśmy powiedzieć im prawdę. Skąd mieli wiedzieć, jaka powinna być struktura
takiego programu? Nie są ekspertami motywacyjnymi. Jak mogliby poprosić o coś, czego do końca
nie rozumieją?”
Obawialiśmy się, że urzędnicy okręgu odniosą wrażenie, że są w jakiś sposób oceniani czy
krytykowani i wybiorą kogoś innego. Było to ogromne ryzyko, szczególnie, że chodziło o tak
poważną kwotę. Mimo to, postanowiliśmy powiedzieć prawdę.
Reakcja urzędników kompletnie nas zaskoczyła. Po wysłuchaniu naszego punktu widzenia,
postanowili, że tak czy owak nas zatrudnią, bo byliśmy gotowi powiedzieć prawdę. Przeanalizowali
to, co powiedzieliśmy i przyznali nam rację, mówiąc, że w ich mniemaniu jesteśmy jedynymi, którzy
poprawnie rozumieją sytuację, z jaką mają do czynienia.
Rezultaty były tak fantastyczne, że ostatecznie program, jaki opracowaliśmy
– GOALS Program – został wdrożony w innych okręgach, a także przez Housing and Urban
Development Authority, Head Start oraz przez liczne więzienia, w tym San Quentin, w ramach
przygotowania mających już wkrótce wyjść na wolność50.

NIE MA „NAJLEPSZEGO MOMENTU” NA POWIEDZENIE TRUDNEJ PRAWDY

W tamtej sytuacji powiedzenie prawdy było czynnikiem decydującym o wygraniu przetargu.

Mogliśmy postąpić nie do końca uczciwie, lecz zamiast tego postanowiliśmy, że powiemy prawdę
wcześniej niż później.
Niezwlekanie z mówieniem prawdy jest jednym z najważniejszych nawyków prowadzących do
sukcesu, jakie można w życiu rozwinąć. Gdy tylko zrodzi się w twojej głowie pytanie: Ciekawe,
kiedy będzie najlepszy moment na powiedzenie prawdy, to właśnie w tej chwili jest ten moment.
Czy będzie to niewygodne? Pewnie tak. Czy wywoła mnóstwo reakcji? Owszem. Ale właśnie tak
należy postąpić. Niech jak najszybsze mówienie prawdy stanie się twoim nawykiem. W końcu
zaczniesz to robić już w chwili, gdy dana myśl pojawi się w twojej głowie. Dopiero wtedy staniesz
się osobą w pełni autentyczną. Co w głowie, to na języku. Ludzie będą wiedzieć, kim naprawdę
jesteś. Będą mogli liczyć na to, że zawsze mówisz to, co myślisz.
 „NIE CHCĘ RANIĆ ICH UCZUĆ”

Ludzie często posługują się wymówką, że nie chcą ranić czyichś uczuć. Za każdym razem jest to
kłamstwo. Jeśli kiedyś złapiesz się na takim myśleniu, to wiedz, że tak naprawdę w tym momencie
chronisz się przed własnymi uczuciami. Chcesz uniknąć tego, co będziesz czuć, gdy dana osoba się
zdenerwuje. To wymówka tchórza, pozwalająca jedynie opóźnić moment, gdy będziesz musiał
odkryć karty.
Chodzi tu o sprawy tego typu, jak powiedzenie dzieciom, że się rozwodzicie, że cała rodzina
przenosi się na drugi koniec kraju, bo tatuś dostał nową pracę, że będziesz musiał zwolnić część
pracowników, że w tym roku nie pojedziesz z rodziną na wakacje, że musisz uśpić waszego psa, że
nie będziesz w stanie wykonać zamówienia w terminie, do jakiego się zobowiązałeś, albo że
straciłeś całe rodzinne oszczędności w fatalnym posunięciu giełdowym.
Zatajanie prawdy zawsze w końcu obraca się przeciwko tobie. Im dłużej ją skrywasz, tym bardziej
szkodzisz samemu sobie i wszystkim, których sprawa dotyczy.

WOLAŁBYŚ TEGO NIE SŁYSZEĆ, ALE…

Nie chcę wokół mnie żadnych potakiwaczy. Wszyscy mają mówić mi prawdę, choćby nawet miało
to ich kosztować pracę.

SAMUEL GOLDWYN
współzałożyciel Metro-Goldwyn-Mayer Studios

W 1986 roku Marilyn Tam pracowała jako dyrektor wydziału, nadzorując dla Miller’s Outpost
operacje 320 sklepów, gdy ktoś jej powiedział, że Nike planuje otwarcie swoich własnych sklepów,
a dyrektor naczelny, Phil Knight, chciałby ją zatrudnić do koordynacji tego projektu. Firma była
sfrustrowana, bo sklepy z obuwiem sportowym, jak np. Foot Locker, nie eksponowały ubrań Nike
w sposób, który właściwie oddawałby lansowany przez nią wizerunek stylu życia. Marilyn uznała, że
praca dla Nike byłaby dla niej świetną możliwością. Dlatego, zanim udała się na spotkanie
z Knightem, odwiedziła kilka sklepów, sprzedających odzież Nike, by mieć gotowy pomysł na sklep,
który firma z dumą zaprezentowałaby na rynku.
W trakcie tych przygotowań odkryła dwie rzeczy: obuwie było bez zarzutu – funkcjonalne, trwałe
i dobrze wycenione. Za to odzież to katastrofa: brak spójności jeśli chodzi o jakość, rozmiary
i trwałość, brak jednolitego wizerunku czy akcji doboru kolorów. Później dowiedziała się, że owa
linia ubrań była produktem stosunkowo nowym, stworzonym w odpowiedzi na zapotrzebowanie
konsumentów na większą ilość odzieży z logo Nike. Nie została przemyślana w sposób
skoordynowany. Nike po prostu kupiła jakieś rzeczy i umieściła na nich swoje logo. Była to odzież
od różnych producentów, pozbawiona wszelkich spójnych standardów, jeśli chodzi o rozmiar, jakość
czy kolor. Całość kompletnie nieprzemyślana i nie oddająca wizerunku marki.
Pragnienie Marilyn, by pracować dla Nike, kłóciło się z jej profesjonalną oceną produktów firmy.
Obawiała się, że jeśli powie Philowi, że produkt jest niespójny z wizerunkiem marki i powinien
zniknąć z rynku, nie dostanie tej pracy.
Gdy w końcu spotkała się z Philem Knightem w Oregonie, ich początkowa rozmowa na temat
potencjału nowych sklepów firmy była fantastyczna i ekscytująca. Lecz z upływem kolejnych minut
Marilyn stawała się coraz bardziej niespokojna, gdyż wiedziała, że musi powiedzieć mu prawdę
o jakości towarów i o swoim przekonaniu, że całe przedsięwzięcie zakończy się porażką, jeśli
najpierw nie stworzą ustandaryzowanej i zintegrowanej linii produktów. Wahała się w obawie, że
w swojej niecierpliwości, by otworzyć sieć sklepów, Phil po prostu znajdzie kogoś innego, kto
będzie chciał dla niego pracować. Po dwóch godzinach w końcu się przełamała: powiedziała, że
obuwie Nike jest świetne, ale jeśli chcą otworzyć sklepy firmowe z odzieżą i akcesoriami, to chociaż
odzież nie odgrywa w firmie kluczowej roli – stanowiąc jedynie około 5% jej całkowitej sprzedaży
– zajmie ponad połowę obszaru ekspozycji. Powiedziała też, że według niej sklepy nie odniosą
sukcesu, gdyż owe produkty nie będą odzwierciedlały tego, co Nike sobą reprezentuje.
Tak jak się obawiała, jej wnioski doprowadziły do szybkiego zakończenia spotkania. Wróciła do
Kalifornii, zastanawiając się, czy postąpiła właściwie. Podejrzewała, że prawdopodobnie
całkowicie pogrzebała swoje szanse na dostanie tej pracy, ale przy tym czuła się dobrze, że
powiedziała prawdę.
Dwa tygodnie później Phil Knight zadzwonił do niej i powiedział, że przemyślał jej słowa,
przeprowadził własne badania co do jakości towaru i musi przyznać jej rację. Zaproponował jej
stanowisko pierwszego wiceprezesa i dyrektora działu odzieży i akcesoriów. Powiedział: „Niech
pani przyjedzie i zajmie się towarem; potem otworzymy sklepy”.
Jak pewnie wiesz, reszta to już historia. I choć tamta decyzja opóźniła otwarcie sklepów Nike
o około 2 lata, to dzięki niej wydział odzieży fantastycznie się rozwinął, a całe przedsięwzięcie
pomogło firmie nadal się rozwijać i jeszcze bardziej ugruntować pozycję w amerykańskiej
wyobraźni51.
Ludzie sukcesu wypowiadają słowa, które łączą, a nie dzielą, słowa akceptacji, a nie odrzucenia,
oraz słowa tolerancji, a nie uprzedzeń.
Gdy wyrażę wobec ciebie miłość i akceptację, wzbudzę w tobie ciepłe uczucia. Gdy wyrażę
krytykę i pogardę, w odpowiedzi otrzymam to samo. Gdy wyrażę ci moją wdzięczność,
odwzajemnisz się wdzięcznością wobec mnie. Gdy z moich ust popłyną ku tobie słowa nienawiści,
najprawdopodobniej również będziesz mnie nienawidzić.
Prawda jest taka, że twoje słowa są nośnikiem pewnej energii czy też przekazu, który wzbudza
w innych określoną reakcję – reakcja ta z reguły wraca do ciebie ze zwielokrotnioną siłą. Jeśli jesteś
nieuprzejmy, niecierpliwy, arogancki czy wrogi, możesz się spodziewać, że ludzie odwzajemnią ci
się podobnie negatywnym zachowaniem.
Wszystko, co mówisz, wywołuje w świecie jakiś skutek. Wszystko, co mówisz do kogoś innego,
wywołuje jakiś skutek w tej osobie. Wiedz, że posługując się słowami, nieustannie coś tworzysz –
zarówno rzeczy pozytywne, jak i negatywne.
Zawsze zadawaj sobie pytanie: Czy to, co chcę powiedzieć, przyczyni się do realizacji mojej
wizji, misji i celów? Czy podniesie słuchacza na duchu? Czy zainspiruje, zmotywuje i nada
rozmachu? Czy rozwieje obawy i stworzy atmosferę bezpieczeństwa i zaufania? Czy zbuduje
poczucie własnej wartości, pewność siebie oraz gotowość, by podejmować ryzyko i działać?

PRZESTAŃ KŁAMAĆ

Podobnie jak w przypadku każdego negatywnego zachowania, gdy kłamiesz, nie tylko separujesz się
od swojego wyższego ja, lecz także ponosisz ryzyko, że wszystko się wyda i ludzie jeszcze mniej
będą ci ufać.
Podczas pracy nad serią Balsam dla duszy kierujemy się zasadą, że z wyjątkiem wierszy i historii,
które bez wątpienia należą do gatunku przypowieści bądź bajek, wszystkie wydarzenia, które
opisujemy, stały się naprawdę. Jest to dla nas ważne, bo jeśli dana historia jest inspirująca, chcemy,
by czytelnik mógł powiedzieć: Jeśli im się udało, to i mnie może się udać.
Czasem zdarza nam się odkryć, że któryś z autorów sfabrykował swoją opowieść – po prostu ją
wymyślił. Gdy tylko się o tym dowiadujemy, kończymy współpracę z taką osobą. Już jej nie ufamy.
Jej słowo zostało splamione, straciło swoją nienaganność.
W rzeczywistości kłamstwo jest produktem niskiej samooceny – przekonania, że ty i twoje
zdolności nie wystarczą, by dostać to, na czym ci zależy. Kłamstwo opiera się też na fałszywym
przekonaniu, że nie jesteś w stanie udźwignąć konsekwencji, jakie niesie ze sobą fakt poznania przez
kogoś prawdy na twój temat – co jest po prostu innym sposobem wyrażenia: Jestem nie dość…
Gdy podczas rozmowy z kimś mówisz źle o innej osobie, to między tobą a twoim rozmówcą może
zrodzić się tymczasowa więź, lecz ostatecznie wywrzesz trwałe wrażenie, że należysz do tych, którzy
plotkują i obgadują. Twój rozmówca już zawsze będzie się zastanawiać – choćby nawet
podświadomie – kiedy zwrócisz tę werbalną truciznę przeciwko niemu. Już nigdy nie będzie ci ufać
tak jak kiedyś.

TO, CO MÓWISZ O INNYCH, MA JESZCZE WIĘKSZE ZNACZENIE

się szansę, by go poznać.
Nauczyłem się, by nigdy nie pozwalać innemu nauczycielowi – a właściwie nikomu – by mówił
mi, jaki ktoś jest, zanim nie poznam tej osoby. Nauczyłem się polegać na moich własnych
obserwacjach. Dowiedziałem się też, że jeśli traktuję kogoś z szacunkiem i za pośrednictwem słów
i czynów sygnalizuję mu, że dużo dobrego się po nim spodziewam, to niemal zawsze ta osoba spełnia
te pozytywne oczekiwania.
Największym kosztem plotkowania jest to, że owo niechlubne zajęcie ograbia cię z jasności
umysłu. Ludzie, których mowa jest nienaganna, widzą świat jaśniej i wyraźniej. Myślą jaśniej, dzięki
czemu ich decyzje i działania są bardziej skuteczne. W książce Cztery umowy Don Miguel Ruiz
przyrównuje proces plotkowania do wpuszczenia do swojego umysłu wirusa komputerowego, który
powoduje, że zaczynamy myśleć coraz mniej jasno.
Oto kilka praktycznych sposobów, jak samemu przestać plotkować i zniechęcić do tego innych:

1. Zmień temat.
2. Powiedz coś pozytywnego o osobie, na którą zszedł temat rozmowy.
3. Wycofaj się z rozmowy.
4. Zamilknij.
5. Jasno i wyraźnie oznajmij, że nie chcesz już brać udziału w plotkowaniu na temat innych.

SPRAWDŹ SWOJE MYŚLI I UCZUCIA

Skąd masz wiedzieć, czy twoja mowa jest nienaganna? Gdy czujesz się dobrze, gdy jesteś
szczęśliwy, radosny, spokojny i nic cię nie dręczy. Jeśli twoje samopoczucie dalekie jest od tego
stanu, sprawdź swoje myśli, przyjrzyj się temu, co mówisz samemu sobie, a także temu, co
komunikujesz innym.
Gdy zaczniesz oczyszczać swoją mowę i pozbywać się wszystkiego, co w niej naganne,
dostrzeżesz zmiany, zachodzące we wszystkich dziedzinach twojego życia.
ciała owego uczestnika, ławo byłoby przypuszczać, że oto mam do czynienia z którąś z powyższych
opcji.
Lecz zamiast czynić podobne przypuszczenia, postanowiłem sprawdzić, jak jest naprawdę.
Podczas pierwszej przerwy podszedłem do niego i powiedziałem: „Zauważyłem, że nie sprawia
pan wrażenia kogoś, kto dobrze się tu czuje. Zastanawiałem się, czy może temat warsztatów panu nie
odpowiada. Albo, czy nie został pan tu przysłany wbrew swojej woli przez szefa i tak naprawdę nie
chce pan tu być. Chciałbym to wiedzieć”.
W tym momencie cała jego postawa zmieniła się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki.
Powiedział: „O nie, podoba mi się wszystko, co pan mówi. Po prostu czuję, że łapie mnie grypa. Nie
chciałem zostać w domu, bo wiedziałem, że będzie to świetne seminarium. Samo bycie tutaj wymaga
ode mnie sporego wysiłku i ogromnej koncentracji, ale warto, bo bardzo dużo mi to daje”.
O kurczę. Gdybym nie zapytał, przypuszczanie najgorszego mogłoby zruino-wać cały mój dzień.
Jak często ty sam robisz założenia i snujesz domysły – dobre lub złe – nie sprawdzając, czy masz
rację?
Czy zakładasz bez upewnienia się, że wszyscy zaangażowani w jakiś szczególny projekt, którego
termin coraz bliżej, wykonają swoją część na czas? Czy zakładasz bez upewnienia się, że to, co
dostarczasz, jest tym, czego wszyscy potrzebują? Czy pod koniec spotkania zakładasz bez upewnienia
się, że wszyscy dokładnie wiedzą, kto za co odpowiada i w jakim terminie?
Wyobraź sobie, o ile łatwiej byłoby nie zakładać – i zamiast tego mówić: „John, do przyszłego
piątku skończysz raport. Zgadza się? I Mary, do siedemnastej we wtorek będziesz mieć wycenę
z drukarni. Zgadza się?”

Z REGUŁY NAJBARDZIEJ WAHAMY SIĘ WTEDY, GDY CHODZI O ZŁE WIADOMOŚCI

Przeważnie nie chcemy czegoś sprawdzać, gdy zakładamy najgorsze. Po prostu boimy się, czego
moglibyśmy się dowiedzieć. Jeśli wrócę z pracy i moja żona będzie nachmurzona, z łatwością mogę
zakładać, że jest na mnie wściekła. I zamiast chodzić na palcach, myśląc, że zrobiłem coś złego
i spodziewając się wybuchu, o ileż lepiej byłoby dla naszej relacji, gdybym po prostu powiedział:
„Nie wyglądasz na szczęśliwą. Co się dzieje?”
Gdy tylko sprawdzisz swoje przypuszczenia, wydarzą się dwie rzeczy.
Po pierwsze, poznasz fakty. Czy rzeczywiście zrobiłeś coś złego – czy może twoja żona odebrała
właśnie telefon od swojej siostry i rozmowa nie należała do najprzyjemniejszych? Po drugie,
będziesz mógł coś w danej sytuacji zrobić – pomóc żonie się rozchmurzyć – wiedząc, o co tak
naprawdę chodzi.
To samo dotyczy rzeczy, które mogą poprawić jakość twojego życia. Być może przypuszczasz, że
nie ma mowy, byś dostał bilet na koncert rockowy w tak późnym terminie, albo, że za nic nie przyjmą
cię do tego projektu z dziedziny sztuk pięknych, czy też, że z pewnością nie stać cię na tamten
antyczny kredens, który tak wspaniale by się prezentował w twojej kuchni.
O wiele łatwiej jest po prostu zapytać. Sprawdzaj i upewniaj się, używając słów typu:
„Zastanawiam się, czy…”, „Czy byłoby w porządku, gdybym…”, „Czy czujesz się…”, „Czy jest
możliwe, bym dostał…”, „Co muszę zrobić, by…”, „Co musiałoby się wydarzyć, żebyś był
w stanie..”, itd.
 CZY TO ZNACZY…?

Innym sposobem upewniania się co do swoich przypuszczeń jest technika, której uczę podczas sesji
szkoleniowych dla par, a która może pomóc poprawić komunikację w twoich relacjach.
Nazywam to techniką „Czy to znaczy”.
Powiedzmy, że moja żona prosi mnie, bym w sobotę pomógłjej posprzątać garaż.
„Nie” – mówię.
W tym momencie żona mogłaby pomyśleć: Jack jest na mnie zły. Nie dba o moje potrzeby. Nie
obchodzi go, że mój samochód nie mieści się już w garażu, itd. Lecz posługując się techniką „Czy to
znaczy”, żona nie czyni żadnych założeń, ale zamiast tego pyta, o co tak naprawdę chodzi.
„Jack, czy to znaczy, że w ogóle nie chcesz mi w tym pomóc, i chcesz, żebym zrobiła to sama?”
„Nie, nie chodzi o to”.
„Czy to znaczy, że wolałbyś robić wtedy co innego?”
„Nie, nie chodzi również i o to”.
„Czy to znaczy, że w sobotę jesteś zajęty i masz już jakieś plany, o których nie wiem?”
„Tak jest, chodzi właśnie o to. Przepraszam, że ci jeszcze nie powiedziałem. Gdzieś mi to
umknęło”.
Zdarza się, że ludzie nie wyjawiają od razu przyczyny, jaka kryje się za ich odpowiedzią. Mówią
tylko „nie”, bez żadnych dalszych wyjaśnień. Najczęściej postępują tak mężczyźni. Z reguły jest tak,
że kobieta dokładnie ci wytłumaczy, dlaczego powiedziała „nie”, mężczyzna zaś nie poda żadnych
detali, tylko uraczy cię jakimiś ogólnikami. Pytając: „Czy to znaczy…?”, zyskasz znacznie większą
jasność co do danej sytuacji, nie musząc się już zastanawiać, o co tak naprawdę chodzi.

UPEWNIANIE SIĘ PRZYCZYNIA SIĘ DO TWOJEGO SUKCESU

Upewnianie się co do swoich przypuszczeń poprawia komunikację z innymi, twoje relacje, jakość
życia, a szczególnie twoje osiągnięcia zawodowe i produktywność w miejscu pracy. Zaczynasz
uzyskiwać lepsze wyniki. Nie zaskakują cię już sytuacje, gdy nagle stwierdzasz, że czegoś tu brakuje,
że ktoś się nie wywiązał. Nie czynisz założeń, że ktoś już zajął się czymś, co tak naprawdę nie
zostało ruszone. Gdy tylko obawiasz się, że Barbara nie zdąży zrobić tego na czas, dzwonisz do niej
i pytasz. Sprawdzasz.
W. Edwards Deming, genialny specjalista od systemów, który po drugiej wojnie światowej
wpółpracował z Japończykami, przyczyniając się do ich światowego sukcesu w produkcji
samochodów, elektroniki i innych dóbr konsumpcyjnych, powiedział kiedyś, że przy każdym
projekcie najważniejsze jest jego pierwsze 15%. To właśnie wtedy musisz wszystko dokładnie
wyjaśnić, zebrać dane, sprawdzić.
Na przykład, gdy nawiązujesz jakąś relację zawodową, już na początku wspólnie określacie –
podczas tych pierwszych 15% – jak będziecie współpracować, jak rozwiązywać konflikty, jaka jest
strategia wyjścia, gdyby któreś z was chciało się wycofać, jakie są kryteria oceny, czy każda ze stron
wywiązuje się ze swojej części umowy, itd. Większość konfliktów, jakie pojawiają się na
późniejszych etapach relacji, wynika stąd, że zaangażowane osoby już na początku poczyniły pewne
błędne założenia, nie sprawdzając, czy mają rację. Nie wyjaśniły sobie podstawowych kwestii. Nie
porozumiały się w sprawie zasadniczych uzgodnień.
 Deming powiedział też, że na początku każdego projektu ludzie przeważnie czym prędzej
przystępują do działania, nie znając faktów – nie wiedząc nawet, czym mierzyć sukces danego
przedsięwzięcia. Skąd będziesz wiedzieć, czy wygrałeś? Czy budujesz firmę, by po prostu zarobić,
a może, by osiągnąć jakiś cel społeczny, albo ostatecznie ją sprzedać, zgarnąć pokaźny zysk i przejść
na wczesną emeryturę, by posłużyć się nią jako odskocznią do polityki, by rozwiązać pewien
konkretny problem, z jakim boryka się świat? Co jest twoim celem? Jakie są twoje podstawowe
wartości? Jak wygląda strategia wyjścia?

PRZESTRZEŃ MIĘDZY ZASADAMI

Oczywiście, zasada pierwszych 15% odnosi się również do każdego celu osobistego, do jakiego
przyjdzie ci dążyć. Pamiętasz Tima Ferrissa, kickboksera, który zdobył tytuł mistrza kraju po
zaledwie sześciu tygodniach treningu? Kluczem do jego sukcesu było to, że Tim nie czynił żadnych
odgórnych założeń na temat zasad kickboksingu, lecz zamiast tego sam dokładnie wszystko
sprawdził. Jego własne doświadczenie nauczyło go, że gdy w jednej rundzie dwukrotnie wyrzucisz
przeciwnika z ringu, mecz jest twój.
Większość ludzi sądzi, że w kickboksingu chodzi o kopanie i boskowanie. Fer-riss zaś był
zapaśnikiem. Dlatego powiedział do swojego trenera: „Nie ucz mnie, jak nokautować. Naucz mnie,
jak wyrzucić przeciwnika z ringu, samemu nie dając się znokautować”. I tak oto wywalczył
mistrzostwo. Określił różnicę między tym, jakie rzeczywiście były zasady, a co ludzie w tej kwestii
zakładali.
W życiu jest wiele sytuacji, gdzie istnieje przestrzeń do manewrowania między zasadami. Zdarza
się, że ktoś z góry zakłada, że czegoś nie osiągnie, a tymczasem z łatwością mógłby to zrobić dzięki
jakiejś furtce czy ukrytym fakcie, który może poznać tylko wtedy, gdy trochę się wysili i poszuka –
gdy sprawdzi.
po prostu przyjacielem, jeśli chcesz, by twoje relacje z innymi układały się pomyślnie, musisz
posiąść sztukę okazywania wdzięczności.
Rozważ następującą kwestię. Pewna firma konsultingowa, specjalizująca się w problematyce
zarządczej, co roku przeprowadza obejmujące 200 firm badanie, którego celem jest poznanie
motywacji pracowników. Spośród listy 10 czynników motywujących, pracownicy zawsze wybierają
uznanie jako czynnik najważniejszy. Zaś menedżerowie i zwierzchnicy, poproszeni
o uporządkowanie tej samej listy według stopnia wagi poszczególnych czynników, uznanie
umieszczają na pozycji ósmej. To poważna rozbieżność, co dokładnie widać w poniższej tabeli.
10 SPOSOBÓW, JAK ZMOTYWOWAĆ PRACOWNIKA
Pracownicy Zwierzchnicy
Uznanie Dobre zarobki
Poczucie „wtajemniczenia” Pewność zatrudninia
Postawa zrozumienia Możliwość awansu
Pewność zatrudnienia Dobre warunki pracy
Dobre zarobki Interesująca praca
Interesująca praca Lojalność kadry zarządczej
Możliwość awansu Taktowny system dyscyplinarny
Lojalność kadry zarządczej Uznanie
Dobre warunki pracy Postawa zrozumienia
Taktowny system dyscyplinarny Poczucie „wtajemniczenia”
Warto też zauważyć, że trzy najważniejsze czynniki, wskazane przez pracowników – uznanie,
poczucie „wtajemniczenia” i postawa zrozumienia – nic nie kosztują, a wymagają jedynie trochę
czasu, szacunku i zrozumienia.

TRZY RODZAJE UZNANIA

Warto dokonać rozróżnienia między trzema rodzajami uznania – uznaniem słuchowym, wizualnym
i kinestetycznym. To trzy różne sposoby, w jakie mózg odczytuje informacje, i w przypadku każdego
z nas jeden z tych sposobów dominuje.
„Słuchowcy” lubią usłyszeć słowa uznania, „wizualni” lubią to uznanie zobaczyć, a „kinestetyczni”
poczuć. Jeśli w sposób wizualny wyrazisz swoją opinię na temat działania „słuchowca”, nie zrobi to
na nim specjalnego wrażenia. Być może powie: „Facet przysyła mi listy, kartki z podziękowaniami
i e-maile, ale nigdy nie przyjdzie i nie powie mi tego prosto w oczy”.
„Wizualni” lubią otrzymywać coś, co mogą zobaczyć, być może nawet powiesić sobie na lodówce.
Uwielbiają listy, kartki, kwiaty, tablice pamiątkowe, certyfikaty, zdjęcia – wszelkiego rodzaju
podarunki. Mogą je zobaczyć i już na zawsze zachować w pamięci. Takie osoby można poznać po
wiszących w ich gabinetach tablicach informacyjnych, po drzwiach ich lodówek i po ścianach
w pokojach, które pokryte są pamiątkami, przypominającymi im o miłości i uznaniu innych.
„Kinestetyczni” lubią odbierać bodźce czuciowe – przytulenie, uścisk dłoni, poklepanie po
plecach, czy nawet wspólne zrobienie czegoś. Sprawi im przyjemność podarunek w postaci masażu,
zabranie ich na lunch czy kolację, wspólne pójście na mecz, na spacer czy potańczyć.
Jeśli chcesz być prawdziwym mistrzem w okazywaniu uznania, dowiedz się, jaki rodzaj uznania
wywrze na kimś największe wrażenie. Prostym sposobem jest poprosić daną osobę, by przypomniała
sobie moment, kiedy czuła się najbardziej kochana. Niech opisze ci tamtą sytuację. Możesz zadawać
pytania wspomagające: „Czy chodziło o coś, co ktoś powiedział, zrobił, w jaki sposób cię dotknął?
Czy chodziło o sposób, w jaki ktoś na ciebie spojrzał (wizulani), o ton czyjegoś głosu (słuchowcy),
o czułość czyjegoś dotyku, czy może o sposób, w jaki ktoś cię trzymał, gdy tańczyliście
(kinestetyczni)?” Gdy już określisz, czy dana osoba preferuje przekazy słuchowe, wizualne czy
kinestetyczne, będziesz mógł odpowiednio przygotować formę, w jakiej chcesz okazać jej swoje
uznanie.
Moja żona Inga należy do grona „kinestetycznych”. Specjalizowała się w wychowaniu fizycznym
i przez wiele lat pracowała jako masażystka, trener osobisty i nauczycielka jogi. Uwielbia chodzić na
piesze wycieczki, jeździć konno, biegać po plaży, pływać, surfować i tańczyć. Uwielbia też brać
długie kąpiele, poddawać się masażom i ćwiczyć jogę. Wszystkie te zajęcia sprawiają, że czuje się
dobrze. Gdy kupuje jakieś ubranie, ważniejsze jest dla niej to, jakie jest ono w dotyku, niż jak
wygląda.
Sposób, w jaki mogę żonie podziękować, to np. przytulenie, pocałunek, czy masaż stóp. Inga
najbardziej czuje się kochana, gdy zabieram ją na spacer. Jeśli chcę przekazać jej coś pozytywnego,
prosi mnie, bym usiadł naprzeciw niej, spojrzał jej prosto w oczy i wziął ją za ręce. By poczuła się
kochana i doceniona, wystarczy, że położymy się na łóżku, trzymając się za ręce. A gdy zacznę się
rozwodzić nad tym, jaka jest wspaniała i w ogóle, w pewnym momencie przerwie mi i powie: „Bla,
bla, bla; po prostu weź mnie za rękę”.
Patty Aubery, prezes mojej firmy, należy do „słuchowców”. Uwielbia rozmawiać przez telefon,
słuchać radia i czerpie przyjemność ze spokoju i ciszy pustego domu. Jest wyjątkowo wrażliwa na
ton mojego głosu. Lubi, gdy zwracam się do niej tonem pełnym troski i uczucia. Krótki telefon
z kilkoma słowami podzięki może zdziałać cuda.
Jeśli chodzi o mnie, jestem typem „wizualnym”. Uwielbiam dostawać prezenty, kartki, listy i e-
maile od ludzi, których życie w jakiś sposób zmieniło się pod moim wpływem. Mam w domu ścianę
pełną tabliczek pamiątkowych, zdjęć, okładek książek, rysunków związanych z Balsamem dla duszy,
okładek magazynów, na których widnieją moje książki oraz „dzieł sztuki” moich dzieci. Lubię, kiedy
rzeczy ładnie wyglądają, są przywoite i uporządkowane – miłe dla oka. Wybierając ubrania, kieruję
się ich wyglądem. Mam dwa pudełka pełne listów i wycinków z gazet. Nazywam je moimi Ciepłymi
Puszystymi Pudełkami. Wystarczy, że do któregoś z nich zajrzę, a mój nastrój od razu idzie w górę.
Bardzo wiele dla mnie znaczy choćby prosty podarunek, wyrażający „dziękuję, jestem ci bardzo
wdzięczny”. Gdy żona przyniesie mi rano różę i postawi w wazonie na moim biurku, zerkam na nią
przez cały dzień i wiem, że jestem kochany. Niedawno Mark Victor Hansen przywiózł mi z jednej ze
swoich podróży do Azji niewielki posążek. Powiedział: „Gdy tylko go zobaczyłem, od razu
pomyślałem o tobie i chciałem, byś go miał”. Za każdym razem, gdy patrzę na ten posążek,
przypominam sobie, że jest ktoś, kto darzy mnie uznaniem, docenia i troszczy się o mnie.

IDEALNA KOMBINACJA

Gdy masz wątpliwości, posłuż się wszystkimi trzema typami przekazu – słuchowym, wizualnym
i kinestetycznym. Powiedz, pokaż i poklep po plecach. Weź daną osobę za ręce, spójrz jej prosto
w oczy, po czym w sposób szczery i pełen ekspresji powiedz, jak bardzo doceniasz ją i jej wysiłki.
Daj jej też kartkę z podziękowaniami lub jakiś niewielki podarunek, który przypominałby o twojej
wdzięczności. Możesz też objąć swojego syna czy córkę, gdy będziecie gdzieś razem szli
i powiedzieć, jak bardzo jesteś z niego dumny, a później wręczyć mu coś drobnego, co będzie mu
o tym przypominać. Twój przekaz z pewnością zostanie odebrany.

NIE USTAWAJ, A TRAFISZ W DZIESIĄTKĘ

Uczestniczyłem kiedyś w seminarium dla par, prowadzonym przez dr Harvil-le’a Hendricksa,

współautora Getting the Love You Want: A Guide for Couples. Dr Hendricks podzielił się z nami,
w jaki sposób dowiedział się, jak jego żona chce, by okazywać jej miłość i uznanie. W ramach
podziękowania zawsze dawała innym kwiaty, dlatego nasz prowadzący uznał, że właśnie to sprawi
jej największą przyjemność. Któregoś dnia wysłał jej zatem tuzin róż. Po przyjściu z pracy
spodziewał się otrzymać swoją „nagrodę” – duże, pełne wdzięczności dziękuję.
Gdy wszedł do domu, żona nawet słowem nie wspomniała o różach. Gdy zapytał, czy je otrzymała,
odparła, że tak. „Nie podobają ci się?” – zapytał.
„Nieszczególnie”.
„Nie rozumiem. Zawsze dajesz innym kwiaty. Sądziłem, że je uwielbiasz”.
„Nie tak bardzo”.
„Cóż, co w takim razie lubisz dostawać?”
„Kartki” – powiedziała.
Dobrze, pomyślał. Następnego dnia poszedł i kupił jej ogromną kartkę ze Snoopy’m i śmiesznym
napisem wewnątrz, po czym położył ją w miejscu, gdzie w ciągu dnia mogła ją znaleźć. Tego
wieczora, gdy wrócił do domu, ponownie spodziewał się swojej nagrody.
Nic. Był zawiedziony. Zapytał: „Znalazłaś kartkę?”
„Tak”.
„Podobała ci się?”
„Nie bardzo”.
„Dlaczego? Powiedziałaś, że lubisz dostawać kartki”.
„Lubię, ale nie śmieszne kartki. Lubię takie, które można kupić w galeriach, ze zdjęciem jakiegoś
dzieła sztuki, a wewnątrz z jakimś naprawdę słodkim i romantycznym napisem.
Dobrze.
Nazajutrz dr Hendricks poszedł do Galerii Metropolitan, kupił przepiękną kartkę, a wewnątrz
napisał kilka romantycznych słów. Kolejnego dnia położył ją w widocznym miejscu. Gdy wrócił
z pracy, żona powitała go w drzwiach i obsypała pocałunkami za tak cudowny podarunek.
Chcąc, by żona bez ciebia wątpliwości wiedziała, że ją kocha, w końcu znalazł doskonały środek
wyrazu swoich uczuć.

A KOGO TO OBCHODZI?

Czy potrafisz wymienić pięciu najbogatszych ludzi na świecie lub pięciu ubiegłorocznych laureatów
nagrody Nobla, czy też pięciu ostatnich zdobywców Oskara w kategorii najlepszy aktor i najlepsza
aktorka? Chodzi o to, że przeważnie nie pamiętamy wczorajszych nagłówków. Gdy milkną oklaski,
nagrody pokrywają się patyną, a osiągnięcia odchodzą w zapomnienie, nikt nie dba o to, co kto
wygrał.
Lecz gdybym cię poprosił, byś wymienił pięciu nauczycieli czy mentorów, którzy w ciebie
wierzyli i zachęcali cię, pięciu przyjaciół, którzy pomogli ci przejść przez trudny okres w twoim
życiu, pięć osób, które nauczyły cię czegoś wartościowego, czy dzięki którym poczułeś się kimś
szczególnym i docenionym – to już zadanie znacznie łatwiejsze, prawda? A to dlatego, że ci, którzy
mają największy wpływ na twoje życie, nie są tymi, którzy posiadają najwyższe kwalifikacje,
najwięcej pieniędzy, czy najwięcej nagród. To ci, którzy się troszczą. Jeśli chcesz zostać
zapamiętany jako ktoś ważny w czyimś życiu, spraw, by dana osoba czuła się doceniana.

WYRAZY UZNANIA SEKRETEM SUKCESU

Innym ważnym powodem, dla którego jak najczęściej powinieneś przyjmować postawę wdzięczności
i uznania wobec innych, jest to, że gdy to robisz, znajdujesz się w jednym z możliwie najlepszych
stanów emocjonalnych. Gdy wyrażasz uznanie i wdzięczność, twoja postawa mówi o pewnym
dostatku w twoim życiu. Dziękujesz za to, co masz, zamiast koncentrować się i narzekać na to, czego
nie masz. Skupiasz się na tym, co otrzymałeś, a jak już wiesz, zawsze dostajemy więcej tego, na czym
się skupiamy. A ponieważ podobne się przyciąga, przyciągniesz do siebie jeszcze więcej tego
dostatku – jeszcze więcej rzeczy, za które jesteś wdzięczny. (Im częściej wyrażasz wdzięczność, tym
więcej będziesz mieć tego, za co dziękujesz). Cały proces jest niczym spirala wciąż narastającego
dostatku, która wznosi się coraz wyżej i wyżej.
Zastanów się. Im więcej wdzięczności otrzymujemy za to, co ludziom dajemy, tym bardziej
jesteśmy skłonni dawać im jeszcze więcej. Czyjaś wdzięczność i uznanie wzmacnia naszą chęć
dawania. Ta zasada sprawdza się zarówno na poziomie uniwersalnym i duchowym, jak i na poziomie
interpersonalnym.

PROWADŹ ZAPIS

Gdy dowiedziałem się o mocy wdzięczności, byłem jak najbardziej za. Mimo to wyrażanie
wdzięczności wciąż było czymś, o czym zapominałem. Nie stało się to jeszcze moim nawykiem.
Cenną techniką, która pomogła mi to zmienić, było noszenie w portfelu niewielkiej kartki, na której
stawiałem znak za każdym razem, gdy okazałem komuś uznanie i wdzięczność. Nie kładłem się spać,
zanim na mojej kartce nie znalazło się 10 takich znaków. Jeśli było już późno, a wciąż nie miałem
ustalonej dziesiątki, dziękowałem żonie i dzieciom, wysyłałem e-maile do moich pracowników lub
pisałem list do mojej matki lub ojczyma. Starałem się, by wyrażanie wdzięczności i uznania stało się
moim nawykiem, czynnością wykonywaną automatycznie. Robiłem tak codziennie przez 6 miesięcy –
aż nie musiałem już nosić przy sobie kartki, która by mi o tym przypominała.

DZIĘKUJ RÓWNIEŻ I SOBIE

David Casstevens, niegdyś prezenter Dallas Morning News, opowiada historię Franka
Szymanskiego, futbolisty, który w latach 40. ubiegłego wieku był środkowym zawodnikiem drużyny
Notre Dame. Któregoś razu Szymanski został powołany na świadka w procesie cywilnym w South
Bend w stanie Indiana.
„Czy gra pan w tym roku w drużynie Notre Dame?” – zapytał sędzia.
„Tak, Wysoki Sądzie”.
„Na jakiej pozycji?”
„Na środkowej, Wysoki Sądzie”.
„Na jak dobrej środkowej?”
Szymanski nieco się zmieszał, lecz zaraz stanowczym tonem odrzekł: „Na najlepszej środkowej,
jaką Notre Dame kiedykolwiek miało”.
Obecny na sali trener Frank Leahy nie wierzył własnym uszom. Szymanski zawsze był
człowiekiem niezwykle skromnym. Dlatego, gdy przesłuchania dobiegły końca, wziął go na bok
i zapytał, co go skłoniło do takiej wypowiedzi. Szymanski oblał się rumieńcem.
„Nie przyszło mi to łatwo, trenerze – powiedział. – Ale mówiłem przecież pod przysięgą”.
Bądź jak Szymanski i mów pod przysięgą aż po kres swoich dni, wyrażając uznanie dla
wspaniałego człowieka, którym jesteś, dla pozytywnych cech, jakie posiadasz, i dla cudownych
osiągnięć, jakie stały się twoim udziałem.
z pracy i klientów. Tworzysz też bałagan w swoim własnym życiu i w życiu tych, którzy polegają na
tobie, spodziewając się określonego wyniku twoich działań – czy to punktualnego zjawienia się
w umówionym miejscu, by razem pójść do kina, czy terminowego wykonania raportu, czy też
posprzątania garażu.
Po kilku tygodniach składania swoim dzieciom pustych obietnic, że w weekend zabierzesz je do
parku, dzieci zaczynają wątpić w twoje słowo. Zaczynają zdawać sobie sprawę, że nie mogą na
ciebie liczyć. Tracisz u nich swój autorytet. Wasza relacja ulega pogorszeniu.

KAŻDE ZOBOWIĄZANIE, JAKIE NA SIEBIE BIERZESZ, SKŁADASZ WOBEC SIEBIE

SAMEGO

Co ważniejsze, każde zobowiązanie, jakie na siebie bierzesz, ostatecznie składasz sobie samemu.
Nawet, gdy obiecujesz coś komuś innemu, twój umysł słyszy to i traktuje jako zobowiązanie wobec
twojej osoby. Tak jakbyś obiecywał sobie samemu, że coś zrobisz, a gdy tej obietnicy nie
dotrzymujesz, przestajesz sobie ufać. W efektcie tracisz poczucie własnej wartości, pewność siebie
i szacunek wobec siebie samego. Tracisz wiarę w swoją zdolność do uzyskania określonego
rezultatu. Osłabiasz swoje poczucie wewnętrznej spójności.
Powiedzmy, że mówisz swojej żonie, że zamierzasz wstawać o 6.30, by jeszcze przed pójściem do
pracy trochę poćwiczyć. Lecz po trzech dniach problemów ze wstawaniem, twój mózg przestaje ci
ufać. Możesz oczywiście myśleć, że nic takiego się nie stało, ale twoja podświadomość jest zgoła
innego zdania. Bo gdy nie robisz tego, co postanowiłeś że będziesz robić, rodzi się w tobie zamęt
i zwątpienie we własne możliwości. Podważasz swoje poczucie osobistej mocy. Naprawdę nie
warto.

TWOJA WEWNĘTRZNA SPÓJNOŚĆ I POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI SĄ WARTE

WIĘCEJ NIŻ MILION DOLARÓW

Gdy sobie uświadomisz, jak ważna jest wewnętrzna spójność i ile znaczy twoja samoocena,
przestaniesz szastać swoim słowem tylko po to, by mieć kogoś z głowy. Przestaniesz sprzedawać
swoje poczucie własnej wartości za garść chwilowej aprobaty. Nie będziesz brać na siebie
zobowiązań, których nie masz zamiaru dotrzymać. Rzadziej będziesz coś obiecywać, ale za to
zaczniesz dokładać wszelkich starań, by swoje obietnice spełniać.
Podczas moich seminariów, by zilustrować to zagadnienie, pytam uczestników: „Gdybyście
wiedzieli, że dostaniecie milion dolarów, jeśli do końca szkolenia nie złamiecie ani jednej z naszych
podstawowych zasad, czy zrobilibyście to?” Większość twierdzi, że tak.
Często jednak znajduje się ktoś, kto mówi: „Nie ma mowy. Po prostu nie byłbym w stanie. Nie
odpowiadam za korek, w jakim utknąłem dziś rano w drodze na seminarium”. Albo: „Jak mam
zdążyć, jeśli spóźnia się ktoś, kto miał mnie tu przywieźć?”
Wtedy pytam: „A co, gdyby osoba, którą kochacie najbardziej na świecie, musiała umrzeć,
gdybyście nie dotrzymali wszystkich zasad tego szkolenia? Czy w takiej sytuacji postępowalibyście
jakoś inaczej?”
Wtedy osoba, która tłumaczyła się korkami na drodze, w końcu załapuje i przyznaje: „Jasne, gdyby
chodziło o życie mojego syna, to w ogóle nie opuszczałbym tego pomieszczenia. Wolałbym raczej
spać tutaj na podłodze, niż ryzykować spóźnienie”.
Gdy w końcu zdasz sobie sprawę, jak dużą wagę ma dotrzymanie danego przez ciebie słowa,
uświadomisz sobie też, że jesteś w stanie to zrobić. To po prostu kwestia uświadomienia sobie, co
musiałbyś w tym celu poświęcić. Poczucie osobistej mocy, jakie zyskujesz dzięki dotyrzymywaniu
swoich zobowiązań, warte jest znacznie więcej niż milion dolarów. Jeśli zależy ci na większym
poczuciu własnej wartości, większej pewności siebie, na szacunku do samego siebie, na osobistej
mocy, jasności umysłu i na większej energii, to nadaj większe znaczenie kwestii dotrzymywania
danego przez siebie słowa. Jeśli chcesz, by inni darzyli cię szacunkiem i zaufaniem, co jest
czynnikiem kluczowym dla osiągnięcia w życiu wszystkiego, co ważne (łącznie z zarobieniem tego
miliona dolarów), to potraktuj bardziej serio kwestię wywiązywania się przyjętych na siebie
zobowiązań.

KILKA WSKAZÓWEK DOTYCZĄCYCH PODEJMOWANIA I DOTRZYMYWANIA

ZOBOWIĄZAŃ

Oto kilka wskazówek, jak podejmować mniej zobowiązań i jak dotrzymywać te już podjęte:

1. Podejmuj jedynie te zobowiązania, które zamierzasz dotyrzymać. Zanim się do czegoś

zobowiążesz, zastanów się przez chwilę i pomyśl, czy dana rzecz naprawdę jest czymś, co
chcesz zrobić. Zajrzyj do swojego wnętrza i skonsultuj to z samym sobą. Jak twoje ciało na to
reaguje? Nie obiecuj czegoś tylko dlatego, że zależy ci na czyjejś aprobacie. Bo jeśli to zrobisz,
nie dotrzymasz słowa.
2. Zapisuj wszystko, do czego się zobowiązujesz. Posłuż się kalendarzem, organizerem,
notatnikiem czy komputerem, by prowadzić rejestr wszystkich swoich zobowiązań. W ciągu
tygodnia możesz złożyć tuziny obietnic. Jednym z głównych powodów, dla których nie
wywiązujemy się z przyjętych na siebie zobowiązań, jest to, że w natłoku codziennych zajęć po
prostu o wielu z nich zapominamy. Dlatego każde z nich zapisuj i codziennie zaglądaj do swojej
listy. Jak już wspomniałem, najnowsze badania nad funkcjonowaniem ludzkiego mózgu
pokazjuą, że jeśli czegoś nie zapiszemy lub nie postaramy się przenieść tego do naszej pamięci
długotrwałej, to dana myśl może nam umknąć już po 37 sekundach. Możesz mieć wspaniałe
zamiary, lecz jeśli zapomnisz zrobić to, do czego się zobowiązałeś, to skutek będzie taki sam,
jakbyś postanowił nie dotrzymać danego zobowiązania.
3. O każdej złamanej obietnicy czy nie dotrzymanym zobowiązaniu informuj przy pierwszej
stosownej okazji. Gdy tylko sobie uświadomisz, że będziesz musiał złamać daną obietnicę –
samochód nie chce zapalić, utknąłeś w korku, twoje dziecko się rozchorowało, spóźnia się
twoja opiekunka do dziecka, zepsuł ci się komputer – jak najszybciej powiadom o tym osobę,
której sprawa dotyczy, po czym ustal nowe warunki porozumienia. W ten sposób wyrazisz
szacunek dla czyjegoś czasu i potrzeb, a także dasz drugiej stronie czas na zminę planów,
ponowne rozplanowanie działań i poczynienie innych ustaleń, a także ograniczenie wszelkich
potencjalnych szkód. Jeśli owa pierwsza stosowna okazja jest już po fakcie, to i tak powiadom
drugą stronę, że nie dotrzymałeś zobowiązania, zajmij się wszelkimi skutkami i zdecyduj, czy
mimo wszystko wciąż chcesz zrobić to, do czego się zobowiązałeś.
 4. Naucz się częściej odmawiać. Zanim weźmiesz na siebie jakieś kolejne zobowiązanie, daj
sobie trochę czasu do namysłu. Mam taką prostą metodę: biorę żółty marker i piszę słowo „nie”
na każdej stronie mojego kalendarza, by zawsze pamiętać o konieczności dokładnego
przemyślenia, co będę musiał poświęcić, jeśli zgodzę się na coś nowego. Dzięki temu
zatrzymuję się i myślę, zanim dodam do mojego grafika kolejne zobowiązanie.

ZASADY GRY

Jednym z najcenniejszych szkoleń, w jakich miałem okazję uczestniczyć, było szkolenie zatytułowane
„Pięniądze i ty”, autorstwa Marshalla Thurbera, a odbyłem je pod koniec lat 70. Radykalnie zmieniło
ono moje podejście do pieniędzy, biznesu i relacji.
Wszystko, co chcesz osiągnąć, wiąże się z relacjami, jakie tworzysz z wieloma różnymi osobami –
ze swoimi przyjaciółmi, rodziną, pracownikami, sprzedawcami, trenerami, szefami, zarządem twojej
firmy, klientami, partnerami, współpracownikami, uczniami, nauczycielami, publicznością, fanami
i innymi. By każda z tych relacji układała się pomyślnie, na początku musisz określić „zasady
związku”, jak mawia mój przyjaciel John Assaraf, czy też, posługując się terminem używanym przez
Marshalla Thurbera, D.C. Cordovę i innych z Excellerated Business Schools, „zasady gry”.
Jak będziemy ze sobą grać? Jakie są podstawowe zasady i wytyczne, obowiązujące w naszej
relacji? Poniżej przytaczam zasady, które Marshall przekazał nam podczas tamtego szkolenia,
a zgodnie z którymi od tamtej pory usiłuję żyć. Gdybyś ty i wszystkie osoby, z którymi się
kontaktujesz, przyjęli je i według nich postępowali, twój poziom sukcesu poszybowałby pod
niebiosa.

1. Bądź skłonny wspierać nasz cel ostateczny, nasze wartości, zasady i cele pośrednie.
2. Wypowiadaj się w dobrym celu. Jeśli dane słowa czemuś nie służą, nie mów ich. Żadnego
wprowadzania kogoś w błąd, żadnego usprawiedliwiania ani bronienia.
3. Jeśli z czymś się nie zgadzasz lub czegoś nie rozumiesz, zadawaj pytania wyjaśniające. Nie
wprowadzaj nikogo w błąd i dąż do tego, by właściwie zrozumieć drugą stronę.
4. Bierz na siebie tylko takie zobowiązania, które jesteś skłonny i zamierzasz dotrzymać.
5. Jeśli nie możesz dotrzymać danego zobowiązania, jak najszybciej powiadom o tym właściwą
osobę. Przy pierwszej stosownej okazji wyjaśnij całą sytuację.
6. Gdy coś nie działa, najpierw przyjrzyj się systemowi i zastanów się, jakie poprawki należałoby
w nim wprowadzić, po czym oparte na systemie rozwiązanie zaproponuj osobie, która może coś
z tym zrobić.
7. Bądź odpowiedzialny. Żadnego obwiniania, bronienia się, usprawiedliwiania i przynoszenia
wstydu.

PODNOSZĄC STAWKĘ

Jeśli chcesz się stać prawdziwym mistrzem w sztuce dotrzymywania zobowiązań, polecam technikę,
której nauczył mnie mój przyjaciel Martin Rutte. Ustal konsekwencje (np. wypisanie pokaźnego czeku
danej osobie lub organizacji, której nie lubisz, czy ogolenie sobie głowy), które przerastają korzyści
(np. komfort i poczucie bezpieczeństwa, wynikające z braku konieczności podejmowania ryzyka),
a które będziesz musiał ponieść, jeśli nie dotrzymasz danego słowa. Koszt tych konsekwencji jest
zbyt wysoki, by pozwolić sobie na niewywiązanie się z przyjętego zobowiązania.
Martin posługiwał się tą techniką, by zmotywować się do nauki skakania do basenu z odskoczni.
By się upewnić, że nie wycofa się z tego zobowiązania, oświadczył swoim przyjaciołom, że jeśli
przed upływem określonego terminu nie nauczy się skakać, wypisze czek na 1000 dolarów dla Ku
Klux Klanu. Jako Żyd, Martin nie był szczególnie zagorzałym zwolennikiem tej ogranizacji. Zatem
z pewnością nie chciał wypisywać tego czeku. Byłoby to dla niego bardziej bolesne, niż konieczność
zmierzenia się ze swoim lękiem przed skakaniem. Dlatego, podejmując to ogromne wyzwanie, Martin
dotrzymał zobowiązania i nauczył się skakać.
Co jest w twoim życiu tak ważne, że nie chcesz się z tego wycofać? Złóż publiczne oświadczenie
o konsekwencjach, których poniesienie będzie cię sporo kosztować, a skutecznie zmotywujesz się do
podjęcia działania, o którym twierdzisz, że chcesz je podjąć, lecz które od jakiegoś czasu odwlekasz.
z którymi utrzymują kontakty. Ludzie z klasą z reguły przyciągają do siebie tych, którzy zajmują
szczytowe pozycje w swoich dziedzinach.
Czy ostatnio przyjrzałeś się uważnie swoim przyjaciołom, współpracownikom, partnerom,
klientom i innym osobom, z którymi się kontaktujesz? Czy są to ludzie z klasą? Jeśli nie, potraktuj tę
rozbieżność jak lustro, odzwierciedlające twój status. Już teraz postanów, że staniesz się
człowiekiem z klasą, po czym zaobserwuj, jakich ludzi zaczniesz do siebie przyciągać. Rób mniej
rzeczy, ale za to rób je lepiej. Podnieś jakość swojej postawy i zmień na lepsze zachowanie.
Przykład z mojego biura. Jakiś czas temu zauważyliśmy, że używamy papierowych kubków,
podczas gdy bez żadnego problemu mogliśmy korzystać ze szklanek. W ten sposób przyczynialibyśmy
się do ochrony środowiska – kolejne papierowe kubki to kolejne wycięte drzewa i jeszcze więcej
odpadów. Poza tym ta niewielka zmiana ulepszyłaby nasze środowisko pracy i dałaby znać naszym
pracownikom, klientom i gościom, że są dla nas ważni.
Moja żona i ja zwykliśmy wydawać rocznie kilka przyjęć, które, szczerze mówiąc, nie były aż tak
fantastyczne. Obecnie wydajemy jedno duże przyjęcie na rok, lecz staramy się, by było to wydarzenie
wyjątkowe i niezapomniane. Ludzie delektują się doskonałym jedzeniem w eleganckim otoczeniu,
ciesząc się towarzystwem interesujących i ważnych gości oraz ciekawym programem rozrywkowym.
Każdy z zaproszonych czuje się uprzywilejowany, ceniony, otoczony troską i miłością. Przykładam
szczególną wagę do tego, by traktować moich gości z wysokim poważaniem i szacunkiem.
To nie znaczy, że nigdy nie zdarza nam się zapraszać do siebie naszych najbliższych przyjaciół
i rodziny na pizzę i piwo nad basenem. Ale gdy chodzi o biznes i szersze kontakty towarzyskie,
zawsze staramy się postępować jak ludzie z klasą.

LUDZIE Z KLASĄ UCZĄ INNYCH, BY TRAKTOWALI ICH Z POWAŻANIEM

Oczywiście, jedną z pierwszych osób, które powinieneś traktować z szacunkiem i poważaniem,

jesteś ty sam. Mój przyjaciel Martin Rutte to prawdziwy człowiek z klasą. Zawsze dobrze się ubiera,
dobrze je i zachowuje się wytwornie i stylowo. Poza tym każdego traktuje z miłością, godnością
i szacunkiem. W ten sposób, dając innym przykład, nauczył ludzi wokół siebie, by również dobrze go
traktowali – po prostu dlatego, że sam odnosi się do siebie i innych z taką życzliwością i troską.
Jeśli jesteś niechlujny, zawsze się spóźniasz i nie przykładasz wagi do swojego zachowania, to
będziesz spotykać ludzi, którzy potraktują cię w podobny sposób.
Gdy Martin zapowiada się z wizytą, co najpierw robię? Kupuję butelkę dobrego wina,
wyśmienitą, świeżą rybę, jakieś niewyszukane, lecz doskonałe warzywa, a na deser świeże maliny
(nawet, jeśli nie jest sezon na maliny i muszę kupić droższe, importowane z Nowej Zelandii). A robię
to wszystko dlatego, że tak właśnie Martin mnie „wyszkolił”, by go traktować.
Gdyby miał cię odwiedzić jakiś ważny polityk (głowa państwa), papież czy Dalaj Lama, to czy nie
zrobiłbyś generalnych porządków? Czy nie kupiłbyś najlepszego jedzenia? Dlaczego zatem nie
zrobisz tego dla samego siebie? Jesteś przecież równie ważny!
Chodzi o to, że pewni ludzie wymagają pewnego poziomu szacunku nie tylko ze względu na to, jak
traktują innych, ale, co ważniejsze, ze względu na to, jak traktują samych siebie. Gdy podniesiesz
swoje osobiste standardy, nie tylko zaczniesz być lepiej traktowany przez ludzi wokół, ale także
zaczniesz przyciągać do siebie innych z podobnie wysokimi standardami. Zaczniesz być zapraszany
w miejsca, gdzie takie standardy funkcjonują. Zaczniesz cieszyć się czynnościami, jakimi cieszą się
ludzie z wyższych szczebli. A wszystko to dzięki staniu się człowiekiem z klasą.
 Sukces i pieniądze

Istnieje nauka o bogaceniu się i jest to nauka ścisła, jak algebra czy arytmetyka. Istnieją pewne
prawa, które rządzą procesem gromadzenia bogactw, a gdy ktoś pozna te prawa i będzie ich
przestrzegać, to z matematyczną pewnością stanie się człowiekiem bogatym.

WALLACE D. WATTLES
autor książki Sztuka bogacenia się
intencjami.
Czego twoi rodzice, dziadkowie, nauczyciele, przywódcy religijni, przyjaciele i współpracownicy
uczyli cię na temat pieniędzy, gdy dorastałeś i wkraczałeś w dorosłość?
Mój ojciec uczył mnie, że bogaci bogacą się na wykorzystywaniu klas pracujących. Wciąż mi
mówił, że nie jest zrobiony z pieniędzy, że pieniądze nie rosną na drzewach i że pieniądze są trudne
do zdobycia. W któreś święta Bożego Narodzenia postanowił sprzedawać choinki. Wynajął działkę,
co wieczór ciężko pracował, począwszy od Święta Dziękczynienia aż do Wigilii, lecz ostatecznie
niczego nie zarobił. Wszyscy nabraliśmy wtedy przekonania, że choćbyś nie wiem jak ciężko
pracował, i tak się nie wybijesz.
Anne miała już po trzydziestce, gdy wzięła udział w jednym z moich seminariów w Australii.
Odziedziczyła mnóstwo pieniędzy, ale nie była z tego powodu szczęśliwa. Wręcz przeciwnie;
wstydziła się ich, ukrywała je i nie chciała ich wydawać. Gdy podczas seminarium został poruszony
temat finansów, zaczęła krzyczeć, jak bardzo pieniądze zniszczyły jej rodzinę. Jej ojca, który
zgromadził cały ten majątek, nigdy nie było w domu, bo albo pracował, by zarobić jeszcze więcej,
albo rozbijał się gdzieś po świecie, wydając to, co zarobił. W rezultacie jej matka nadużywała
alkoholu, zamieniając dom w miejsce nieustannych kłótni i wrzasków. Jak można się domyślać,
dzieciństwo Anne nie należało do najprzyjemniejszych. Lecz zamiast poszukać przyczyny swojego
bólu w chciwości i pracoholizmie ojca, Anne już jako dziecko uznała, że wszystkiemu winne są
pieniądze. A ponieważ przekonania, jakich nabieramy w dzieciństwie w chwilach silnego
wzburzenia emocjonalnego, najczęściej zostają z nami na dłużej – i z czasem się umacniają – Anne
żyła ze swoimi negatywnymi przekonaniami na temat pieniędzy przez ponad 20 lat.
Jest wiele innych, ograniczających osądów, jakie możesz wydać na temat pieniędzy, a jakie mogą
stanowić przeszkodę na twojej drodze do budowania czy czerpania radości z majątku, na który
zasługujesz lub jakiego pragniesz. Na przykład:

Nie jest w porządku, bym zarabiał więcej niż mój ojciec

Scott Schilling, wiceprezes i dyrektor sprzedaży i marketingu w Pulse Tech Products
Corporation z Dallas w Teksasie, brał udział w jednym z moich seminariów, podczas którego
pracowaliśmy nad identyfikacją i uwolnieniem ograniczających przekonań.
Gdy poprosiłem uczestników, by wrócili pamięcią do czasów dzieciństwa i poszukali źródła
jakiegoś ograniczającego przekonania, Scott przypomniał sobie pewien dzień z 1976 roku. Miał
18 lat i właśnie skończył pierwszy miesiąc pracy jako agent ubezpieczeniowy, sprzedający
ubezpieczenia na życie – zarabiając 1856 dolarów prowizji. Jego ojciec, już od 46 lat w tej
samej firmie ubezpieczeniowej i zaledwie miesiąc przed emeryturą, również otrzymał tego dnia
swój czek z wypłatą – 1360 dolarów.
Scott powiedział: „Gdy pokazałem ojcu mój czek, nie powiedział ani słowa, ale po wyrazie
jego twarzy poznałem, że jest głęboko zraniony. Pomyślałem: Jak mogłem mu to zrobić? Jak
mogłem sprawić, by tak wspaniały i szlachetny człowiek zwątpił w siebie zakwestionował i swoją
wartość?”
Scott podjął podświadomą decyzję, by nie zarabiać więcej od swojego ojca – by już nigdy
więcej go nie zawstydzić i nie wprawić w zakłopotanie, jak tamtego dnia 1976 roku. A już
niecały miesiąc od uwolnienia się od tej decyzji, podczas mojego seminarium, Scott powiedział
mi, że podpisał kontrakt na przeprowadzenie tygodniowego szkolenia sprzedaży, za które
otrzyma wynagrodzenie równe jednej piątej jego całych, zeszłorocznych zarobków.

Zdobycie majątku pogwałci kod rodzinny

Wychowałem się w rodzinie robotniczej. Mój ojciec był kwiaciarzem i pracował „dla bogatych”.
Bogatym nie należało ufać. Ciemiężyli maluczkich. Wykorzystywali zwykłych pracowników.
Zostanie człowiekiem bogatym oznaczałoby zdradę mojej rodziny i mojej klasy społecznej. Nie
chciałem stać się jednym z „tych złych”.

Gdy stanę się bogaty, będę ciężarem

Mój przyjaciel Tom Boyer, doradca biznesowy, poczuł, że w kwestii zarobków natrafił na mur.
Z pomocą naszego przyjaciela Gaya Hendricksa odkrył pewne przekonania z dzieciństwa,
które zahamowały jego sukces:
Wychowałem się w Ohio, w rodzinie należącej do klasy średniej. Nigdy nie brakowało nam na utrzymanie, ale mój ojciec dokonał
wielu finansowych wyrzeczeń, bym mógł realizować moje marzenie o grze na klarnecie.
Zaczynałem od starego, metalowego klarnetu ojca, lecz już wkrótce przeszedłem na Leblanc, bardzo przeciętny, drewniany
instrument. Gdy zacząłem być w tym naprawdę niezły, mój nauczyciel gry, pan Zielinski, poszedł do moich rodziców i powiedział:
„Państwa syn ma prawdziwy talent. Zasługuje na najlepszy instrument. Powinien grać na Buffecie”. Na świecie są tylko dwa
świetne klarnety – Buffet i Selmer – a w 1964 roku Buffet kosztował 300 dolarów, co odpowiada dziesiejszej kwocie 1500 dolarów.
Były to dla nas ogromne pieniędze, jednak rodzice postanowili, że będę go miał – będzie to mój bożonarodzeniowy prezent, którego
wyborem zajmie się pan Zielinski.
Gdy w świąteczny poranek odpakowałem mój prezent i otworzyłem pudełko, moim oczom ukazał się niewiarygodnie wspaniały
klarnet z lśniącego, wypolerowanego drewna typu grenadilla, z błyszczącymi, srebrnymi klawiszami, spoczywający na królewskim,
błękitnym aksamicie. Nigdy w życiu nie widziałem niczego równie pięknego. Nawet klejnoty koronne króla Faruka, które jakiś czas
później miałem okazję podziwiać, nie olśniły mnie tak, jak tamten klarnet Buffeta w obitym błękin-tym aksamitem futerale, który
otworzyłem w świąteczny poranek.
Już miałem podziękować, gdy moja mama powiedziała: „Nigdy nie byłoby nas na to stać, gdyby żyła twoja siostra”. (Moja siostra
Carol umarła na zapalenie mózgu, gdy miałem 7 lat).
W tamtej chwili w mojej podświadomości zrodziło się przekonanie, że im więcej osiągam, tym większym jestem ciężarem dla
tych, którzy mnie kochają – pod względem finansowym i emocjonalnym.
Teraz już wiem, że to podświadome przekonanie powstrzymywało mnie przed osiągnięciem takiego sukcesu, jakiego świadomie
pragnąłem. Uznałem siebie winnym zbrodni bycia ciężarem, a jako dorosły karałem się za nią, nie pozwalając sobie na sukces, na
jaki prawdziwie zasługuję.

Dlatego też musisz zacząć rozumieć, że obecny stan twojego konta bankowego, twoje
osiągnięcia w sprzedaży, stan zdrowia, pozycja w pracy, itd. – wszystko to jest niczym więcej, jak
tylko fizyczną manifestacją twojego wcześniejszego myślenia. Jeśli szczerze pragniesz zmienić czy
poprawić swoje wyniki w świecie materialnym, musisz zmienić myśli i musisz zrobić to
NATYCHMIAST.

BOB PROCTOR
autor The Power to Have It All

TRZY KROKI DO ODWRÓCENIA OGRANICZAJĄCYCH PRZEKONAŃ DOTYCZĄCYCH

PIENIĘDZY

Możesz zmienić to wczesne programowanie, posługując się prostą, lecz niezwykle skuteczną,
trzystopniową techniką, polegającą na identyfikacji swoich ograniczających przekonań i zastąpieniu
ich bardziej pozytywnymi i umacniającymi. Poniższe ćwiczenie możesz wykonać sam, ale z reguły
wizja dotyczy.

POSŁUŻ SIĘ MOCĄ UWALNIANIA, BY WZMOCNIĆ SPOSÓB MYŚLENIA SPRZYJAJĄCY

BUDOWANIU MAJĄTKU

Gdy wypowiadasz afirmacje dotyczące pieniędzy – czy jakiekolwiek inne afirmacje – często zdarza
się, że budzi się w tobie sprzeciw i przychodzą ci do głowy myśli, próbujące te afirmacje podważyć:
Kogo ty chcesz nabrać? Nigdy nie będziesz bogaty. Ile razy mam ci to powtarzać? Żeby zarabiać
pieniądze, trzeba je najpierw mieć. Gdy zdarzy ci się coś takiego, zapisz te myśli, po czym zamknij
oczy i po prostu uwolnij je wraz z towarzyszącymi im emocjami.
Oto prosta technika uwalniania, będąca wersją Metody Sedońskiej autorstwa Hale’a Dwoskina.
Jestem ogromnym zwolennikiem Metody Sedońskiej, uczę jej na moich warsztatach i zachęcam do
udziału w weekendowym szkoleniu z jej zakresu, a także do zakupu programu audio Sedona Method
Home Study lub do lektury The Sedona Method Hale’a Dwoskina55.

Podstawowe Pytania Uwalniające

Ludzie mają skłonność do ignorowania lub opierania się negatywnym myślom i uczuciom, lecz w ten
sposób jedynie przedłużają ich istnienie. Wszystko, co musisz zrobić, to pozwolić sobie na pełne
doświadczenie towarzyszącego danej myśli uczucia, po czym uwolnić je. Możesz mieć przy tym
otwarte oczy, jednak większość ludzi twierdzi, że zamknięcie oczu pomaga lepiej skoncentrować się
na tym, co czują. Możesz pozwolić, by dane uczucie trwało, albo możesz też pozwolić, by odeszło;
jest to kwestia twojego wyboru. To znacznie łatwiejsze, niż sądzisz.
Za każdym razem, gdy uświadomisz sobie jakieś negatywne czy ograniczające przekonanie lub
uczucie dotyczące pieniędzy, przeprowadź siebie przez ten krótki proces.

Co w tej chwili czuję?

Skup się na uczuciu, jakie towarzyszy twojemu negatywnemu, ograniczającemu przekonaniu.

Czy mogę to uczucie przyjąć?

Przyjmij to uczucie i pozwól mu istnieć najlepiej jak potrafisz.

Czy mogę pozwolić mu odejść?

Zadaj sobie pytanie: Czy mogę pozwolić temu odejść?
Odpowiedz tak lub nie; obie odpowiedzi są akceptowalne.

Czy pozwolę mu odejść?

Zadaj sobie pytanie: Czy jestem skłonny pozwolić temu odejść?
Jeśli odpowiedź brzmi nie lub jeśli nie jesteś pewien, zapytaj się: Czy wolę doświadczać tego
uczucia, czy raczej uwolnić się od niego? Nawet, jeśli wolisz je przeżywać, przejdź do kolejnego
pytania.

Kiedy?
Zadaj sobie pytanie: Kiedy?
Jest to jedynie zaproszenie do uwolnienia tego uczucia. Pamiętaj, że uwolnienie jest decyzją, którą
możesz podjąć, kiedy tylko będziesz chciał.

Powtarzaj te kroki tak często, jak będzie to konieczne, aż poczujesz się wolny od danego uczucia.

WYOBRAŹ SOBIE TO, CZEGO CHCESZ, JAKBYŚ JUŻ TO MIAŁ

W swoich codziennych wizualizacjach pamiętaj też o pieniądzach, wyobrażając sobie wszystkie

swoje cele finansowe jako już osiągnięte. Zobacz wyobrażenia, przedstawiające pożądany przez
ciebie poziom dochodu: czeki z wypłatą, czeki za wynajem, czeki z tantiemami, oświadczenia
o dywidendzie, ludzie wręczający ci gotówkę. Zobacz wyobrażenia, przedstawiające twój idealny
stan konta, sprawozdania dotyczące posiadanych papierów wartościowych i portfeli nieruchomości.
Wyobraź sobie rzeczy, które byłbyś w stanie kupić, zrobić i do których mógłbyś się przysłużyć,
gdybyś zrealizował już wszystkie swoje finansowe cele. Zadbaj o wymiar kinestetyczny i węchowy
swoich wizualizacji – poczuj na skórze gładkość najprzedniejszego jedwabiu; doświadcz
doskonałego odprężenia, jakie ogarnia twoje ciało podczas masażu, zażywanego w najlepszym na
świecie spa; poczuj zapach swoich ulubionych, ciętych kwiatów, wypełniający dom, czy też delikatną
woń ulubionych, zagranicznych perfum. Następnie dodaj wymiar dźwiękowy, np. odgłos morskich
fal, uderzających o brzeg przed domem, czy łagodny pomruk doskonale pracującego silnika twojego
nowego porsche.
W końcu pamiętaj o uwzględnieniu uczucia docenienia i wdzięczności za posiadanie tego
wszystkiego. To poczucie dostatku odgrywa ważną rolę w przyciąganiu do siebie kolejnych
elementów, tworzących dostatek.
Nieustannie napełniaj swój umysł wyobrażeniami tego, co chcesz mieć i wizjami samego siebie,
gdy już to masz.
swoich celów finansowych – zrób to teraz. Wykonaj to zadanie pisemnie, posługując się poniższym
schematem:
Do roku …… mój majątek netto będzie wart …… .
W przyszłym roku zarobię przynajmniej …… .
Co miesiąc będę oszczędzać i inwestować …… .
Mój nowy nawyk finansowy, jaki zacznę rozwijać już dziś, to …… .
By uwolnić się od wszelkich długów, …… .

DOWIEDZ SIĘ, JAKI JEST KOSZT SFINANSOWANIA ŻYCIA TWOICH MARZEŃ…

OBECNEGO I PRZYSZŁEGO

Budując majątek, pamiętaj, że jest życie, jakie chciałbyś prowadzić teraz i życie, jakie chciałbyś
prowadzić w przyszłości.
Życie, jakie prowadzisz obecnie, to wynik twoich przeszłych myśli i działań. Życie, jakie będziesz
prowadzić w przyszłości, będzie wynikiem twoich obecnych myśli i działań. By już za rok czy dwa
lata zacząć cieszyć się takim życiem, jakiego pragniesz, a na emeryturze mieć wszystko to, co sobie
wymarzyłeś, już teraz określ dokładną sumę, jakiej będziesz potrzebować, by twoje marzenia stały
się rzeczywistością. Jeśli nie wiesz, ile by to mogło być, dowiedz się, ile kosztowałoby cię wszystko
to, co chcesz zrobić i kupić w ciągu najbliższego roku. Owa suma może zawierać: czynsz lub
hipotekę, wydatki na jedzenie, ubrania, opiekę medyczną, samochód, przedmioty codziennego użytku,
edukację, wakacje, rekreację, ubezpieczenie, oszczędności, inwestycje i działalność dobroczynną.
Wyobraź sobie poszczególne elementy lub czynności każdej kategorii, po czym zapisz, ile
musiałbyś wydać, by to wszystko stało się twoim udziałem. Wyobraź sobie, że jesz w najlepszych
restauracjach, siedzisz za kierownicą swojego wymarzonego samochodu, spędzasz wakacje swoich
marzeń – a nawet, że odnawiasz swój dom lub wprowadzasz się do nowego. Nie pozwól, by twój
umysł mówił ci, że te rzeczy są niemożliwe czy szalone. W tej chwili wystarczy, że przeprowadzisz
niewielkie dochodzenie i dowiesz się, ile dokładnie będzie cię kosztować życie twoich marzeń –
jakkolwiek miałoby ono wyglądać.

POMYŚL REALNIE O SWOJEJ EMERYTURZE

Określ też, ile będziesz potrzebować, by utrzymać obecny styl życia, gdy przestaniesz już pracować
i odejdziesz na emeryturę. Jeśli chodzi o mnie, nie planuję, że kiedykolwiek przestanę pracować.
Lecz jeśli emerytura należy do twojego planu, to, jak twierdzi Charles Schwab, na każde 1000
dolarów miesięcznego dochodu, jaki chcesz mieć na emeryturze, potrzebujesz 230 000 dolarów
inwestycji w chwili, gdy przestaniesz pracować. Jeżeli w momencie odejścia na emeryturę wartość
twoich inwestycji będzie wynosić milion dolarów przy 6% zysku, twój podlegający opodatkowaniu
dochód wyniesie około 4300 dolarów miesięcznie.
Czy ta suma wystarczy, czy nie, to będzie zależeć od wielu różnych czynników, np. czy spłaciłeś
już swój dom, ile osób będziesz mieć na utrzymaniu, ile będziesz otrzymywać od państwa i jaki styl
życia chcesz prowadzić. Bez względu na wysokość stóp procentowych, dzisiejsze 4300 dolarów
miesięcznie może nie wystarczyć na ekstrawagancje, jakie być może planujesz. Jeżeli masz nadzieję
podróżować i prowadzić aktywny tryb życia, ta suma może w ogóle nie być adekwatna. A biorąc pod
uwagę inflację, może być mniej niż adekwatna.

BĄDŹ ŚWIADOM SWOJEJ SYTUACJI FINANSOWEJ

Większość ludzi nie posiada świadomości swojego stanu finansowego. Na przykład, czy wiesz, ile
wynosi twój majątek netto – suma twoich aktywów minus suma wszystkich twoich zobowiązań? Czy
wiesz, ile pieniędzy trzymasz w oszczędnościach? Czy znasz dokładną kwotę swoich miesięcznych
wydatków stałych i zmiennych? Czy znasz całkowitą wartość swojego zadłużenia i czy wiesz, ile
rocznie kosztują cię odsetki od tych długów? Czy jesteś właściwie ubezpieczony? Czy masz plan
finansowy? Czy masz plan dotyczący twoich nieruchomości? Czy sporządziłeś testament? Czy jest
aktualny?
Jeżeli zależy ci na sukcesie finansowym, musisz być świadom wszystkich tych rzeczy. Nie tylko
musisz na wskroś poznać swoją bieżącą sytuację finansową, ale też wiedzieć, gdzie dokładnie chcesz
się znaleźć i co jest konieczne, by tam dotrzeć.

Krok 1: Określ wartość swojego majątku netto

Jeśli nie znasz wartości swojego majątku netto, możesz:
1. Skorzystać z pomocy księgowego czy planisty finansowego, by ją obliczyć.
2. Zwrócić się do organizacji typu Avedis Group (oragnizacja świadcząca usługi finansowe
i doradcze przeciętnym ludziom, którzy chcą podnieść poziom swojej wiedzy w zakresie finansów
i stać się finansowo niezależni).
 Problemem numer jeden w dzisiejszym pokoleniu i gospodarce jest finansowy analfabetyzm.

ALAN GREENSPAN
przewodniczący Zarządu Rezerwy Federalnej

Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy, ile tak naprawdę miesięcznie wydaje. Jeśli nigdy nie
śledziłeś, na co idą twoje pieniądze, zacznij od spisania wszystkich stałych, miesięcznych wydatków,
takich jak: czynsz czy rata hipoteczna, opłaty za samochód, spłaty kredytów, składki
ubezpieczeniowe, rachunki za usługi telekomunikacyjne, Internet, karnet do klubu fitness, itd.
Następnie przyjrzyj się ostatnim 6 i 12 miesiącom i oblicz wartość przeciętnych miesięcznych
wydatków, które podlegają wahaniom – koszty zakupu przedmiotów codziennego użytku, wydatki na
jedzenie, ubrania, utrzymanie samochodu, usługi medyczne, itp.
W końcu przez miesiąc zapisuj wszystko, na co wydajesz pieniadze, bez względu na wysokość
kwot – począwszy od benzyny do samochodu, aż po filiżankę kawy w pobliskiej kawiarni. Pod
koniec miesiąca podsumuj zapis, by mieć pełną świadomość – zamiast przebywać w błogiej
nieświadomości – tego, ile wydajesz. Zaznacz te pozycje, na które musisz wydawać i te, na które
wydajesz według własnego uznania. Dzięki temu dowiesz się, ile obecnie wynoszą wszystkie twoje
wydatki i gdzie mógłbyś zaoszczędzić, gdybyś chciał.

Krok 4: Bądź finansowo oczytany

W szkole nikt nas nie wprowadzał w tajniki świata finansów. Trzeba mnóstwa pracy i czasu, by
zmienić swój sposób myślenia i stać się finansowo oczytanym.

ROBERT KIYOSAKI
współautor Bogaty ojciec, biedny ojciec

Świadomość własnej sytuacji finansowej przez przeglądanie swoich finansowych celów

i comiesięczne śledzenie wydatków, to jedna rzecz. Kolejna to podejmowanie celowych działań
w kierunku poznawania świata pieniędzy i inwestycji, dlatego zachęcam, byś przez następny rok
czytał miesięcznie przynajmniej jedną dobrą książkę na ten temat. By zacząć, zajrzyj do części
„Proponowane lektury i dodatkowe źródła dla osiągnięcia sukcesu” lub wejdź na
www.thesuccessprinci-ples.com, gdzie znajdziesz listę wielu świetnych tytułów.
Innym sposobem głębszego poznania świata finansów jest zwrócenie się o pomoc do
profesjonalistów, którzy mogą nauczyć cię wielu umiejętności związanych z pieniędzmi, niezbędnych
do zbudowania zdrowej, finansowej przyszłości. Możesz inwestować w akcje i obligacje, zarabiając
na odsetkach, lub w przynoszące dochód nieruchomości, zarabiając na wynajmie, który będzie
przekraczać wysokość twoich rat hipotecznych.
Jak większość pięćdziesięciolatków z pokolenia wyżu demograficznego, Mark i Sheila Robbins
myśleli w sposób typowy dla przeciętnego pracownika. Nie rozmawiali na temat budowania majątku
i dostatniego życia. Po prostu ciężko pracowali – Sheila od 35 lat jako stewardesa w United
Airlines, a Mark jako kierownik salonu sprzedaży samochodów – odkładając pieniądze na kontach
oszczęnościowych.
Gdy podczas kryzysu na rynku papierów wartościowych stracili około połowę wartości swoich
funduszy emerytalnych, uznali, że nie tędy droga. Zwrócili się o pomoc do wspomnianej już
organizacji o nazwie Avedis Group. Przeczytali też Bogaty ojciec, biedny ojciec i zapoznali się z grą
Cash Flow, dzięki czemu w ich rozmowach zaczęło pojawiać się słownictwo z zakresu finansów,
a w ich umysłach zrodził się pomysł, by zacząć inwestować na rynku nieruchomości. Poszukali
pośrednika w handlu nieruchomościami, specjalizującego się w interesującym ich rodzaju
nieruchomości, i zaczęli kupować. Od tamtego czasu minął zaledwie rok, a małżeństwo Robbinsów
wynajmuje już 15 jednorodzinnych domów, wartych ponad 2 miliony dolarów, z których każdy
przynosi im przyzwoity zysk.
Gdyby to nie wystarczyło, posiadają też świetnie prosperujący salon sprzedaży samochodów
marki Chrysler, Dodge i Jeep oraz jeszcze jedną firmę z siedzibą w swoim domu. Robbinsowie byli
skłonni poświęcić czas i pieniądze, by zainwestować w swoją edukację finansową i zastosować
zasady, które poznali, dlatego ich życie uległo dramatycznej zmianie i już nigdy nie będzie takie, jak
kiedyś.
By dowiedzieć się czegoś więcej na temat Avedis i innych organizacji, które mogą pomóc ci
poznać narzędzia budowania majątku, wejdź na www.thesucces-sprinciples.com.

POJĘCIE BOGACTWA MA WIELE ASPEKTÓW

Lee Brower, założyciel Empowered Wealth i członek mojej grupy mastermindin-gowej, opracował
model postępowania z całym swoim bogactwem – nie tylko bogactwem finansowym. Jak widać na
diagramie na s. 413, każdy z nas posiada cztery różne rodzaje zasobów.
Pierwszy rodzaj to zasoby ludzkie: twoja rodzina, zdrowie, charakter, możliwości, dziedzictwo,
relacje, nawyki oraz twoja etyka, zasady moralne i wartości.
Drugi to zasoby intelektualne: umiejętności i talenty, mądrość i wykształcenie, doświadczenia
życiowe (dobre i złe), reputacja, systemy, jakie opracowałeś, pomysły, tradycja, jaką przejąłeś lub
ustanowiłeś, oraz sojusze, jakie w ciągu lat zbudowałeś.
wiedzą, że jeśli ich dzieci będą mieć zasoby z tych dwóch kategorii, to finansowo zawsze sobie
poradzą. A gdyby miały jedynie pieniądze, a żadnych zasobów ludzkich i intelektualnych, to
ostatecznie te pieniądze stracą. Dlatego Lee i jego ekipa z Empowered Wealth uczy bogate rodziny,
jak maksymalizować i przekazywać kolejnemu pokoleniu zasoby ze wszystkich czterech kwadrantów
modelu.
Zachęcam, byś zaczął myśleć, jak zbudować i zoptymalizować swoje zasoby ze wszystkich
czterech sektorów, tworzących Kwadranty Empowered Wealth. Dzięki temu stworzysz prawdziwy
majątek, zbilansowany i zintegrowany. I zachowasz właściwe spojrzenie na pieniądze. Bo pieniądze
to tylko narzędzie, pozwalające realizować wyższe cele.
inwestować, gdy ma 25 lat, lecz już 10 lat później przestaje. Tom idzie w jej ślady dopiero w wieku
35 lat, lecz nie przerywa aż do emerytury, czyli do 65 lat. Każde z nich odkłada na konto 150
dolarów miesięcznie, przy odsetkach w wysokości 8% w skali roku. Lecz spójrz na zaskakujący
rezultat, gdy oboje przechodzą na emeryturę w wieku 65 lat. Mary w ciągu 10 lat zainwestowała
jedynie 18 000 dolarów, a otrzymała 283 385 dolarów, zaś Tom przez 30 lat zainwestował 54 000
dolarów, a ostatecznie otrzymał zaledwie 220.233 dolary. Osoba, która inwestowała przez 10 lat,
ostatecznie ma więcej niż ta, która inwestowała przez 30 lat, lecz później zaczęła! Im wcześniej
zaczynasz oszczędzać, tym dłużej metoda składanych odsetek objawia swoje magiczne działanie.

NIECH OSZCZĘDZANIE I INWESTOWANIE STANIE SIĘ TWOIM PRIORYTETEM

Dla najzagorzalszych zwolenników oszczędzania inwestowanie pełni równie ważną rolę w ich
sposobie zarządzania pieniędzmi, co regularne płatności hipoteczne.
By wyrobić w sobie nawyk oszczędzania co miesiąc jakiejkolwiek kwoty, natychmiast wydziel
pewną z góry okerśloną część swojej pensji i włóż ją na konto oszczędnościowe, którego pod
żadnym pozorem nie ruszysz. Gromadź tę sumę dotąd, aż będzie dość wysoka, by przenieść ją na
inwestycyjny fundusz wzajemny (fundusz otwarty), włożyć w obligacje lub zainwestować na rynku
nieruchomości – łącznie z zakupem własnego domu. Topienie pieniędzy w wynajem, bez budowania
własności nieruchomości, to tragedia wielu ludzi.
Inwestowanie zaledwie 10 czy 15% swoich dochodów pomoże ci ostatecznie zgromadzić fortunę.
Najpierw płać sobie, a żyj z tego, co zostanie. Takie działanie doprowadzi do dwóch rzeczy: (1)
zmusi cię do rozpoczęcia zdobywania majątku i (2) zmusi cię do poszukania sposobów na zarobienie
więcej pieniędzy, gdybyś nie chciał z niczego rezygnować i miał spore wydatki.
Nigdy nie sięgaj do oszczędności, by sfinansować swój wyższy poziom życia. Twoim celem jest
zgromadzić dość wysoką sumę, by w razie konieczności móc utrzymać się z odsetek. Tylko wtedy
będziesz prawdziwie niezależny finansowo.

CZŁOWIEK, KTÓRY NAJPIERW PŁACIŁ SOBIE

Dr John Demartini jest kręgarzem obecnie szkolącym innych kręgarzy w zakresie rozwoju osobistego
i finansowego rozwijania ich praktyki zawodowej. To jeden z najbogatszych ludzi, jakich znam,
powodzi mu się w wielu różnych dziedzinach życia – bogaty duchowo, cieszy się szerokim gronem
przyjaciół i ma za sobą wiele życiowych doświadczeń i przygód, jest także bogaty pod względem
finansowym. Oto, co mi powiedział:
Wiele lat temu, gdy dopiero zaczynałem moją praktykę, najpierw płaciłem wszystkim innym, a dla siebie brałem to, co zostawało.
Myślałem, że tak jest najlepiej. Któregoś razu zauważyłem, że wszyscy, którzy pracują dla mnie mniej niż 6 miesięcy, zawsze
otrzymują swoje wynagrodzenie na czas. Uświadomiłem sobie, że czas ich wypłaty jest stały, mojej zaś zmienny. Coś tu było nie
tak. Osoba najważniejsza – ja – żyła w niepewności i stresie, podczas gdy pozostali cieszyli się pełną stabilnością. Postanowiłem
odwrócić tę sytuację i w pierwszej kolejności płacić sobie. Na drugim miejscu były podatki, potem budżet finansujący mój styl życia,
a zaraz za nim pieniądze na rachunki.
Zleciłem automatyczne odprowadzanie pieniędzy z konta, co zupełnie odmieniło moje życie. Nie odchodzę od mojej decyzji.
Nawet, gdy rachunki się piętrzą, a pieniądze nie wpływają, nie przerywam tej taktyki. Moi ludzie są zmuszeni znaleźć sposób, by
zorganizować więcej seminariów i zebrać więcej pieniędzy. Wcześniej, jeśli tego nie robili, konsekwencje ponosiłem ja. Obecnie
sytuacja się odwróciła. Jeśli chcą dostać swoje pensje, muszą się postarać o większy zarobek.
 PRAWO 50/50

Kolejna reguła, jaką John proponuje, jest taka, by suma wydatków nie przekraczała sumy
oszczędności. John oszczędza 50% z każdego zarobionego dolara. Jeśli chce zwiększyć swoje
wydatki o 45 000 dolarów, najpierw musi zarobić dodatkowe 90 tysięcy. Powiedzmy, że chcesz
kupić samochód za 40 000 dolarów. Jeżeli nie jesteś w stanie odłożyć na konto oszczędnościowe
dodatkowych 40 000, wstrzymujesz się z zakupem. I albo kupujesz jakiś inny, tańszy samochód, albo
do końca zajeżdżasz ten, który masz obecnie, albo też szukasz możliwości dodatkowego zarobku.
Zasadniczo chodzi o to, że nie podnosisz swojego poziomu życia, dopóki na twoim koncie
oszczędnościowym nie pojawi się suma równa kwocie, jaką planujesz wydać. Dopiero, gdy
zgromadzisz te dodatkowe 40 000 dolarów oszczędności, zyskasz prawo do tego, by podnieść swój
poziom życia o tę samą kwotę.
Prawo 50/50 bardzo szybko pozwoli ci się wzbogacić. Właśnie na nim miliarder Sir John Marks
Templeton oparł swoją strategię budowania majątku.

NIE MÓW MI, ŻE NIE MOŻESZ TEGO ZROBIĆ!

Większość ludzi zaczyna oszczędzać dopiero wtedy, gdy ma jakieś nie zagospodarowane pieniądze –
taką wygodną nadwyżkę. Nie tędy droga. Musisz zacząć oszczędzać i inwestować już teraz! A im
więcej zainwestujesz, tym szybciej osiągniesz finansową niezależność. Sir John Marks Templeton
zaczynał od pracy za 150 dolarów tygodniowo jako makler giełdowy. On i jego żona, Judith Folk,
postanowili inwestować na giełdzie 50% swoich dochodów, nadal odkładając na konto
oszczędnościowe 10%. Na życie zostawało im jedynie 40%. Lecz dziś John Templeton jest
miliarderem! Przez całe życie stosował tę zasadę, a obecnie, na każdy wydany przez siebie dolar, 10
dolarów oddaje osobom i organizacjom, które wspierają rozwój duchowy.

KTO CHCE BYĆ MILIONEREM?

Według danych państwowych w 1980 roku w Stanach Zjednoczonych było 1,5 miliona milionerów.
W 2000 roku było ich już 7 milionów, a przewiduje się, że do roku 2020 ta liczba wzrośnie do 50
milionów. Oszacowano, że co cztery minuty ktoś staje się w Ameryce milionerem. Wystarczy nieco
planowania, samodyscypliny i wysiłku, a możesz dołączyć do tego grona.

MILIONER TO NIE KONIECZNIE OSOBA SŁAWNA

Choć można by uważać – sądząc po takich nazwiskach, jak Donald Trump, Britney Spears, czy Oprah
Winfrey – że większość milionerów to osoby z pierwszych stron gazet, to prawda jest taka, że ponad
99% milionerów to ludzie ciężko pracujący, którzy metodycznie oszczędzają i inwestują.
Ci ludzie z reguły osiągają swoją fortunę na jeden z trzech sposobów: prowadząc własną
działalność gospodarczą (75% wszystkich milionerów w USA); pracując na wysokim stanowisku
kierowniczym w dużej korporacji (około 10% milionerów) lub prowadząc specjalistyczną praktykę
(lekarz, prawnik, dentysta, biegły księgowy, architekt). Ponadto, około 5% dorabia się na sprzedaży
i konsultacjach z zakresu sprzedaży.
W rzeczy samej większość amerykańskich milionerów to zwykli ludzie, którzy ciężko pracowali,
żyli z tego, co mieli, oszczędzali 10 do 20% swoich dochodów i inwestowali w swoją działalność
gospodarczą, w nieruchomości i na giełdzie. To ludzie, którzy posiadają własną pralnię chemiczną,
salon sprzedaży samochodów, sieć restauracji, piekarnię, sklep z biżuterią, hodowlę bydła, firmę
przewozową lub sklep z częściami hydraulicznymi.
Każdy może stać się milionerem, jeśli tylko wyrobi w sobie nawyk oszczędzania i inwestowania
i jeśli zacznie to robić dość wcześnie. Być może czytałeś lub słyszałeś o Oseoli McCarty,
pochodzącej z Hattiesburga w Mississippi, która w szóstej klasie musiała przerwać naukę, by zająć
się rodziną, i która przez jakieś 75 lat prała i prasowała cudze ubrania. Żyła bardzo skromnie
i oszczędzała, co mogła, z niewielkiej sumy swoich zarobków. W 1995 roku przekazała 150 000
dolarów – lwią część swoich wynoszących 250 000 dolarów oszczędności – Uniwersytetowi
Południowego Mississippi na stypendia dla biednych studentów. A oto rzecz najbardziej
interesująca: gdyby Oseola zainwestowała swoje oszczędności, które szacuje się na około 50 000
dolarów w 1965 roku, wkładając je na fundusz indeksowy S&P 500, zarabiający średnio 10,5%
rocznie, to ostatecznie jej majątek urósłby nie do 250 000 dolarów, lecz do aż 999 628 dolarów –
miałaby w zasadzie milion, czyli aż cztery razy więcej58.

JAK ZOSTAĆ „AUTOMATYCZNYM MILIONEREM”

Najprostszym sposobem zastosowania metody „najpierw płać sobie” jest opracowanie planu, który
będzie działać w pełni „automatycznie” – czyli ustalenie, by jakaś część twoich zarobków była
automatycznie odliczana i inwestowana według twojego wskazania.
Planiści finansowi mogą potwierdzić, opierając się na swoim szerokim doświadczeniu z setkami
klientów, że bardzo niewiele osób – jeśli w ogóle jakieś – realizuje plan płacenia najpierw sobie,
jeżeli nie działa on w sposób automatyczny. Jeśli nie pracujesz na własny rachunek, dogadaj się w tej
kwestii ze swoim pra-codawdą.
Zleć swojej firmie, by automatycznie odprowadzała część twoich zarobków na wskazane przez
ciebie inwestycje. Potrącanie danej kwoty jeszcze zanim twoja comiesięczna wypłata znajdzie się na
twoim koncie jest gwarantem zachowania ciągłości metody płacenia najpierw sobie. Co ważniejsze,
zwalnia cię z konieczności myślenia o inwestycjach – nie musisz wykazywać się samodyscypliną,
jeśli chodzi o regularne inwestowanie. Cykl trwa już bez twojego udziału, niezależnie od tego,
w jakim jesteś akurat nastroju, jakie nieprzewidziane okoliczności pojawiły się w twojej rodzinie,
czy wydarzyło się jeszcze coś innego. Inną zaletą tego rodzaju planu jest to, że gromadzone w ten
sposób fundusze są wolne od większości podatków aż do chwili wycofania pieniędzy. Zatem, jeśli
inwestujesz 1 dolara, to pracuje dla ciebie nie 70 centów, ale cały dolar – rok po roku pomnażając
swoją wartość.
Niektóre firmy mogą nawet uzupełniać część twojego wkładu. Jeśli pracujesz dla takiej firmy, to
na co czekasz! Bezzwłocznie dowiedz się, jak wziąć udział w proponowanym przez nią
automatycznym planie. Ustal najwyższą, dopuszczalną prawem wysokość wkładu, nie mniej niż 10%.
Jeśli absolutnie nie stać cię na odprowadzanie 10%, to niech będzie to największa część zarobków,
na jaką możesz sobie pozwolić. Po kilku miesiącach ponownie oszacuj możliwości i sprawdź, czy
nie mógłbyś podnieść stawki. Zastanów się, jak mógłbyś zmniejszyć wydatki i jak zwiększyć
negatywnego w doświadczenie, w którym ma królować miłość i szczęście, lecz w dzisiejszych
czasach taka umowa stała się niemal koniecznością. Zbyt wiele razy byłem świadkiem, jak ludzie –
kobiety i mężczyźni – tracili to, co im się prawowicie należało, tylko dlatego, że nie zawarli
intercyzy.
Gdy żeniłem się po raz drugi, moja przyszła żona była jak najbardziej za porozumieniem
przedmałżeńskim. „Nigdy w życiu nie chcę odbierać ci niczego, co jest twoją prawowitą
własnością” – powiedziała. „Ciężko na to pracowałeś i chcę, byś czuł się bezpieczny, wiedząc, że to
wszystko nadal będzie twoje, jeśli nam się nie uda”.
I właśnie dzięki tej postawie mojej żony wiem, że się nam uda, bo świadczy to o jej miłości do
mnie, a nie do moich pieniędzy. To wspaniale, że mam za żonę osobę tak rozsądną i racjonalną, która
nie chce wykorzystać mnie ani mojej firmy.
Jeśli nie umiesz otwarcie porozmawiać o intercyzie, to pewnie nie będziesz też umiał otwarcie
rozmawiać o innych trudnych, budzących emocje kwestiach, jakie mogą się później pojawić. To nie
wróży dobrze jakości czy długości waszego związku. Znajdź dobrego doradcę małżeńskiego i kilku
dobrych prawników – doświadczonych w sprawie intercyz – i wspólnie wypracujcie porozumienie,
które będzie zadowalać obie strony. Dla was obojga może to być bardzo cenne, wiele wyjaśniające
doświadczenie, wznoszące was na wyższy poziom rozwoju osobistego.
Jedną z metod trzymania swoich wydatków w ryzach jest płacenie za wszystko gotówką. Dzięki temu
zaczniesz myśleć o tym, co kupujesz. Prawdopodobnie przekonasz się, że wydajesz mniej, niż gdybyś
posługiwał się kartą kredytową. Decyzja o każdym potencjalnym zakupie będzie poprzedzona chwilą
namysłu, wydatki „konieczne” staną się mniej konieczne, a duże zakupy prawdopodobnie odłożone na
później, co da ci czas do zastanowienia, czy możesz się bez danej rzeczy obejść.

ZREDUKUJ KOSZT SWOJEGO BOGATEGO STYLU ŻYCIA

Innym sposobem opanowania sztuki wydawania jest prowadzenie takiego stylu życia, jakiego
pragniesz, lecz po znacznie niższych kosztach. Znam wielu, którzy to robią, wciąż sporo oszczędzając
i inwestując, z zaledwie kilkoma prostymi zmianami w sposobie wydawania i kupowania.
Spójrzmy na kilka przykładów.
Pewna znana mi kobieta regularnie kupuje warte 685 dolarów, sezonowe bilety do opery, płacąc
za nie zaledwie 123 dolary. Ogląda tych samych, światowej klasy tenorów, słucha tej samej, potężnej
muzyki i przebywa w gronie tych samych patronów sztuki, co ci, którzy płacą więcej, by tam być –
kupując bilety z 82% zniżką. Jak to robi? Gdy w marcu otrzymuje katalog dla subskrybentów biletów
sezonowych, wybiera przedstawienia, które chce zobaczyć, pomija te, które jej nie interesują, po
czym wysyła zapłatę za program, który sama ułożyła – zakładając, że zamówienie zostanie przyjęte
(co zawsze okazuje się założeniem prawidłowym). A ponieważ miejsce na balkonie jak najbardziej
jej odpowiada, korzysta z całego sezonu „szampańskich” przeżyć za cenę niższą, niż koszt
miesięcznego tankowania jej samochodu.
Inny mój znajomy kolekcjonuje zabytkowe samochody – i to nie jakiekolwiek samochody, ale
kabriolety Cadillaca. Kupuje je w styczniu, gdy nikt nawet nie pomyślałby o zakupie kabrioletu, przez
co oszczędza dosłownie dziesiątki tysięcy dolarów. Dzięki tej strategii i innym sprytnie pomyślanym
zakupom stać go na posiadanie kilku przeznaczonych pod wynajem nieruchomości, które zasilają jego
konto pokaźnym zyskiem, przyczyniając się do budowania jego majątku.
Kolejna kobieta, którą znam, lubi nosić drogie ubrania od popularnych projektantów, lecz jej
system wartości nie pozwala zaopatrywać się w markowych salonach sprzedaży. Dlatego chodzi do
tzw. second handów, gdzie wybiera spośród całej masy praktycznie nowych lub w ogóle
nienoszonych ubrań z drugiej ręki, płacąc ułamek ich normalnej ceny, by wyglądać jak gwiazda
filmowa.
Inni targują się o towary i usługi, proszą o zniżki, gdy nie są im one proponowane, pytają, jak daną
rzecz mogą kupić taniej, kontaktują się z czterema czy pięcioma punkami sprzedaży i zgłaszają ofertę
kupna tej samej, identycznej rzeczy, zakupy mało ważne robią w super tanich sklepach, by
zaoszczędzić na zakupy o większej wadze – mówiąc krótko, wyciskają każdy grosz z kosztów
ekstrawaganckiego stylu życia, jaki chcą prowadzić.
Dla nich wszystkich – tworzących grono zagorzałych zwolenników oszczędzania – prowadzenie
takiego stylu życia po jak najmniejszych kosztachjest niczym gra.

JUŻ TERAZ ZACZNIJ DZIAŁAĆ W KIERUNKU UWOLNIENIA SIĘ OD DŁUGÓW

Kolejną ważną kwestią w sztuce wydawania jest wydostanie się z długów. Przestań płacić wysokie
odsetki od długu na karcie kredytowej i przyjmij mniej konsumpcyjny styl życia.
To niesamowite, że jako populacja zgromadziliśmy aż tak wielki dług osobisty. Suma naszego
zadłużenia na kartach kredytowych z tytułu kredytów hipotecznych i rat za samochody jest wręcz
oszałamiająca. Cierpią na tym nasze oszczędności i bezpieczeństwo finansowe. Jeśli ta sytuacja
dotyczy i ciebie, już teraz podejmij kroki, by zacząć wieść życie wolne od długów. Pomogą ci w tym
poniższe wskazówki:

1. Przestań zaciągać pożyczki. Sprawa wydaje się dość prosta, jednak zaciąganie pożyczek jest
jednym z głównych powodów, dlaczego ludzie nie wychodzą z długów. Spłacają swój istniejący
dług, lecz wciąż posługują się kartą kredytową, zaciągają kolejne pożyczki, itd. To czyste szaleństwo.
Dlaczego? Bo koszt życia na kredyt jest znacznie wyższy, niż większość ludzi zdaje sobie z tego
sprawę. Oto prosty przykład, ile tak naprawdę płacisz, gdy kupujesz coś za pożyczone pieniądze:
Suma pożyczona 10 000 dolarów
Stopa procentowa 10%
Liczba miesięcy finansowania 60
Całkowita kwota odsetek 3346,67 dolarów
Udział odsetek w cenie kupionego przedmiotu 33,5%

Jeśli nie chcesz zapłacić 13 346 dolarów za coś, na co właśnie pożyczyłeś 10 000, znajdź sposób,
by kupić to za gotówkę, kup rzecz podobną, lecz tańszą, lub zastanów się, czy w ogóle jej
potrzebujesz.

2. Nie zaciągaj pożyczki na spłatę istniejących długów. Gdy „konsolidujesz” swoje miesięczne
raty, zaciągając tzw. kredyt konsolidacyjny, umożliwiający płacenie jednej, niższej raty, tak
naprawdę pogarszasz swoją sytuację. Dlaczego? Ponieważ cofasz się na sam początek skali
amortyzacji, gdzie odsetki stanowią najwyższą część miesięcznych spłat. Zaraz po wzięciu pożyczki
bardzo niewielka część miesięcznych rat idzie na spłatę kwoty zasadniczej, podczas gdy przy
pożyczkach konsumenckich, które wcześniej spłacałeś, większość lub wręcz cała kwota twoich
miesięcznych rat szła na spłatę kwoty zasadniczej.

3. W pierwszej kolejności spłacaj swoje najniższe długi. Spłacając najpierw swoje najniższe
długi, osiągasz przełom na drodze do sukcesu – nawet jeśli nic na to nie wskazuje. Dlaczego? Bo
osiągnięcie każdego kolejnego celu to wzrost twojej pewności siebie. Warto zatem zacząć od celów
najmniejszych, które najłatwiej osiągnąć.

4. Stopniowo zwiększaj wysokość swoich miesięcznych spłat. Gdy spłacisz swój najniższy dług,
powiększ wysokość miesięcznych spłat kolejnych długów o sumę, jaką płaciłeś za tamten dług. Na
przykład, jeśli płacąc 300 dolarów miesięcznie, zredukowałeś zadłużenie na swojej karcie
kredytowej, dodaj te 300 dolarów do miesięcznych spłat pożyczki na samochód. Wcześniejsza spłata
tej pożyczki pozwoli ci zaoszczędzić tysiące dolarów odsetek, a zagospodarowanie 300 dolarów
miesięcznie uniemożliwi ci przepuszczenie tej sumy na dodatkową konsumpcję.

5. Jak najszybciej spłać swoją hipotekę i karty kredytowe. Wielu udzielających kredyty
hipoteczne proponuje spłatę w systemie dwutygodniowym. To znaczy, że zamiast dokonywać jednej,
dużej wpłaty raz w miesiącu, pożyczkobiorca raz na dwa tygodnie płaci połowę swojej miesięcznej
raty. Często jest tak, że kredyty hipoteczne amortyzują się z każdą kolejną wpłatą, dlatego efektem
systemu dwutygodniowego jest skrócenie 30-letniego kredytu do 23 lat spłat. Dzięki temu
kredytobiorca oszczędza ogromną kwotę na odsetkach i pozbywa się zadłużenia znacznie szybciej,
niż przypuszczał. Jeśli twój kredytodawca nie proponuje takiego systemu, postaraj się wpłacać
dodatkową sumę rocznie lub dodać co nieco do swojej miesięcznej raty. Skrócisz czas spłaty kredytu
i zaoszczędzisz na odsetkach. Tak samo potraktuj długi na swoich kartach kredytowych.

MOC KONCENTRACJI

Gdy podejmiesz działania w kierunku uwolnienia się od długów i zaoszczędzenia większej sumy
pieniędzy, doświadczysz niemal magicznej mocy w swoim życiu. Bo gdy zamiast oddawać się
konsumpcji i kolejnym wydatkom, zaczniesz skupiać się na oszczędzaniu, ciesząc się tym, co masz,
twoja sytuacja zacznie poprawiać się w niemal niewytłumaczalnym tempie.
Nawet jeśli wątpisz, byś zdołał przetrwać przy tak niskim budżecie, nie wycofuj się. By gdy już
rozpoczniesz plan redukcji zadłużenia i podniesienia poziomu oszczędności, będziesz zaskoczony
rezultatami. Przekonasz się, że nie tylko jesteś w stanie się utrzymać, ale też osiągasz poszczególne
cele szybciej, niż zaplanowałeś.
Możesz doświadczyć głębokiej przemiany. Zobaczysz, jak zmieniają się twoje wartości
i priorytety. Nagle zaczniesz mierzyć swój sukces w kategoriach spłaconych długów, zamiast
kolejnych nabytków. A gdy poszerzy się portfel inwestycji, na każdy swój wydatek zacznij patrzeć
z punku widzenia osiągnięcia finansowego bezpieczeństwa i uwolnienia się od długów.
Bez względu na to, jak wygląda twoja sytuacja życiowa – choćby nawet zdawała się być
beznadziejna – trzymaj się planu i pozwól, by jego magiczna siła przybliżała cię do celu.
kupił Daydots za dziesiątki milionów dolarów. Coś, co zaczęło się jako proste przedsięwzięcie,
mające przynieść parę dodatkowych dolarów, by „dzieciaki miały na szkołę”, ostatecznie pozwoliło
Mike’owi zarobić dość, by starczyło na tę szkołę – i na wiele więcej. Mike Milliorn dostrzegł
potrzebę i znalazł twórczy, ekonomiczny sposób na jej zaspokojenie.

We the People
Na początku lat 90. Linda i Ira Distenfieldowie zaczęli rozglądać się za kolejną przygodą w swoim
życiu. Ich praca na stanowiskach państwowych przynosiła im wiele satysfakcji, lecz potrzebowali
jakiejś zmiany. Po zbadaniu sytuacji na rynku – po przyjrzeniu się wszystkim dostępnym produktom
i usługom – jedynym, czego nie mogli znaleźć, były tanie usługi prawne.
Nic dziwnego, że nie mogli ich znaleźć.
W owych czasach adwokaci wciąż jeszcze dyktowali warunki i brali tysiące dolarów za proste
dokumenty, których wypisanie zajmowało dosłownie kilka minut. Typowe bankructwo kosztowało
1500 dolarów, a zwykły rozwód mógł kosztować od 2000 do 5 000 000 dolarów.
A gdyby tak otworzyć biuro – pomyśleli Distenfieldowie – gdzie przeciętny człowiek z ulicy
mógłby otrzymać pomoc przy prostych dokumentach prawnych za 399 dolarów lub mniej? Gdzie
klienci mogliby poznawać zawiłości prawne, które byłyby im tłumaczone codziennym, zwykłym
językiem?
Wynajęli niewielką witrynę sklepową w Santa Barbara i zaczęli realizować swój pomysł. Tak
narodziła się ich firma We the People.
Obecnie to małżeńskie przedsięwzięcie składa się z ponad 150 biur w 30 stanach, a w ciągu 10 lat
pomogło ponad 500 000 klientów w aż 60 różnych kwestiach prawnych – po cenach, które nie
rozbijają banku. To się dopiero nazywa znaleźć potrzebę i ją zaspokoić.
Lecz być może najbardziej znamiennym dowodem na to, że tę potrzebę znaleźli i doskonale ją
zaspokoili, jest historia pewnego zadowolonego klienta z Nowego Jorku. Któregoś razu ów klient
z zachwytem i entuzjazmem opowiedział o firmie Distenfieldów byłemu nowojorskiemu prawnikowi
korporacyjnemu, Michaelowi Hessowi. Ten w ciągu kilku dni sprawdził otrzymane informacje, po
czym podzielił się nimi z byłym burmistrzem Nowego Jorku, Rudolphem Giulianim. Jako były
prokurator, Giuliani był zaintrygowany firmą, która świadczy usługi prawne dla zwykłych ludzi,
upraszczającąc procedury i pobierając niskie opłaty. Dziś jest partnerem We the People, wnosząc
ogrmną wiarygodność w marzenie Distenfiel-dów i w stworzone przez nich przedsiębiorstwo.
We the People osiągnęła tak fantastyczny sukces, że niedawno skontaktowała się z nią pewna
korporacja, proponując przejęcie i wyniesienie firmy na kolejny poziom. Zaangażowanie
Distenfieldów w świadczenie swojej społeczności przystępnych usług zwróciło im się po wielekroć.

Balsam dla duszy

Gdy Mark Victor Hansen i ja napisaliśmy naszą pierwszą książkę z serii Balsam dla duszy,
bezwiednie zaspokoiliśmy pewną ogromną potrzebę, na temat której mieliśmy z początku jedynie
nikłe domysły. Wiedzieliśmy, że ludzie pragną inspiracji przez pozytywne i podnoszące na duchu
historie; dlatego właśnie wzięliśmy się za ten projekt. Nie wiedzieliśmy jednak, jak głęboka jest ta
potrzeba. Zdaliśmy sobie sprawę, że oto stoimy przed czymś znacznie większym, niż
przypuszczaliśmy, gdy zaczęliśmy dostawać od 50 do 300 listów dziennie – zwykłą pocztą, faxem
i pocztą elektroniczną. Każdy miał do opowiedzenia jakąś historię i każdy chciał przeczytać historie
nadesłane przez innych.
Gdy pierwsza książka znalazła się na rynku i ostatecznie sprzedała się w nakładzie 8 milionów
egzemplarzy, wszyscy (nasz wydawca i księgarnie) zaczęli głośno domagać się drugiej części.
Byliśmy gotowi i od tamtej pory zaspokajamy tę potrzebę, pisząc aż 10 książek rocznie59.

Możliwości jest nieskończenie wiele

Czy dostrzegasz jakąś podobną potrzebę w swoim własnym życiu? A co z pragnieniami czy
aspiracjami w życiu innych wokół ciebie?
Czy jest coś, co trzeba zapewnić, rozwiązać, czym trzeba się zająć, a może wyeliminować? Czy
jest coś, co cię denerwuje, a co można by ograniczyć bądź załagodzić, gdyby istniał jakiś produkt lub
usługa, która pozwoliłaby rozwiązać dany problem? Czy istnieje jakaś wspólna ambicja lub cel,
który dzielisz z innymi ze swojej branży czy kręgu społecznego, a który mógłbyś osiągnąć, gdyby
tylko ktoś podsunął ci system lub metodę jego realizacji? Czy są jakieś zajęcia, którym
z przyjemnością się oddajesz, a które mogłyby być jeszcze przyjemniejsze, gdyby wzbogacić je
o nowe pomysły czy usługi?
Przyjrzyj się swojemu własnemu życiu i zadaj sobie pytanie, czego w nim brakuje, a co uczyniłoby
je łatwiejszym lub bardziej satysfakcjonującym.

POMYSŁ NA ZAROBEK # 3: MYŚL NIEKONWENCJONALNIE

Gdy Dave Liniger, założyciel i dyrektor naczelny RE/MAX, był młodym, odnoszącym sukcesy
pracownikiem agencji handlu nieruchomościami, podobnie jak wszyscy jego koledzy narzekał na
konieczność oddawania 50% swoich prowizji pośrednikowi, w którego biurze pracował. Lecz jako
człowiek doświadczony i obdarzony umiejętnością niestereotypowego myślenia, zaczął rozglądać się
za jakąś alternatywą – za lepszym sposobem sprzedaży domów, przy jednoczesnym zatrzymywaniu
większej części swoich zarobków.
Nie minęło wiele czasu, gdy Dave natknął się na niezależne biuro handlu nieruchomościami,
działające na prostych zasadach wynajmu: za 500 dolarów miesięcznie zapewniało miejsce do pracy,
recepcjonistkę i inne usługi agentom, którzy byli na tyle doświadczeni, by znaleźć swoich własnych
klientów i samodzielnie radzić sobie na rynku. Podobnie jak Dave, ci ludzie nie potrzebowali
wsparcia znanej instytucji, by osiągnąć sukces. Lecz w przeciwieństwie do profesjonalnie
zarządzanych agencji handlu nieruchomościami, system oparty na wynajmie nie oferował
doskonałego zarządzania, znanej marki, mnóstwa agentur oraz możliwości podziału kosztów między
tysiące agentów.
To może stworzyć hybrydę? – rozmyślał Dave. Firmę, która dawałaby swoim pracownikom
więcej niezależności, która pozwalałaby im zatrzymywać więcej niż 50% prowizji ze sprzedaży,
przy czym zapewniałaby wsparcie, którego brakuje w działalności samodzielnej?
I tak powstała Real Estate Maximums – w skrócie RE/MAX. Od tamtego czasu, czyli od 1973
roku, dzięki oddaniu Dave’a swojej wizji i dzięki jego nieustępliwej determinacji, by nie
rezygnować podczas szczególnie trudnych, pierwszych pięciu lat działalności, RE/MAX stała się
najszybciej rozwijającą się, największą siecią agencji handlu nieruchomościami na świecie. Obecnie
działa już na terenie 50 krajów, gdzie posiada ponad 92 000 agentur, które dzielą koszty ogólne,
objęte są wspólną kontrolą wydatków oraz stanowią część większej całości, które jednak posiadają
też dość wysoki stopień niezależności, by samodzielnie ustalać swój własny budżet reklamowy
i decydować, jaką część dochodów chcą zatrzymać po pokryciu wydatków.
A ponieważ niekonwencjonalny pomysł Linigera został poparty ciężką pracą, wytrwałością
i pasją, i ponieważ stanowił on zaspokojenie potrzeby tysięcy pracowników agencji handlu
nieruchomościami, ostatecznie wizja jednego człowieka przerodziła się w przedsięwzięcie, które
z roku na rok przynosi niemal miliard dolarów dochodu.
Jak daleko mógłbyś zajść, gdybyś poświęcił chwilę na niekonwencjonalne myślenie?

POMYSŁ NA ZAROBEK # 4: ZAŁÓŻ FIRMĘ INTERNETOWĄ

Jako specjalistka od generowania dochodu, Janet Switzer pracuje z niezliczoną liczbą

przedsiębiorców internetowych, pomagając im zarabiać więcej pieniędzy na ich działalności online.
W dzisiejszych czasach firma internetowa jest jedną z najprostszych do rozpoczęcia i prowadzenia
form działalności gospodarczej – nawet gdy wciąż utrzymujesz swoje dotychczasowe zatrudnienie.
Możesz zlokalizować i zaspokoić potrzebę bardzo wąskiego rynku, co jednak w tym przypadku może
oznaczać dotarcie do tysięcy, a nawet milionów osób na całym świecie.
Możesz sprzedawać książki online (e-books), pliki audio, oprogramowanie, materiały
szkoleniowe, specjalistyczne opracowania i kursy oraz inne produkty informacyjne, które można
ściągnąć z sieci – co znaczy, że nigdy nie będziesz musiał nadać ani jednej paczki czy wysłać choćby
jednej koperty. Oczywiście, są jeszcze inne rzeczy, które równie łatwo można sprzedawać. Trzeba
się tylko dowiedzieć, kto czego potrzebuje, jak najlepiej można do tych ludzi dotrzeć i jak ich
przekonać do zakupu.
Dobra wiadomość jest również taka, że Internet jest już rynkiem dojrzałym. Istnieją setki stron,
biuletynów internetowych i klubów, które cieszą się pokaźną liczbą odwiedzających, subskrybentów
i członków, mogących stanowić doskonały materiał na twoich przyszłych klientów (wystarczy tylko,
że nawiążesz współpracę z właścicielami takich stron). Jednym z najlepszych opracowań, jakie
znalazłem, traktujących o nawiązywaniu tego rodzaju internetowj współpracy, jest Instant Internet
Profits Yanika Silvera, dostępne na www.instantinternetpro-fits.com. Jeden z klietnów Janet
skorzystał z takiego systemu, dzięki czemu w ciągu zaledwie 90 dni na jego stronę internetową
weszło 578 667 nowych odwiedzających, a wielu z nich kupiło oferowane przez niego produkty
i usługi.
Gdy już zadomowisz się na rynku internetowym, będziesz mógł także sprzedawać produkty innych
ludzi. Pewien mieszkaniec Florydy zwrócił się do miejscowego jubilera z pytaniem, czy ten
zastanawiał się kiedyś nad możliwością sprzedaży swojej biżuterii przez Internet. Jubiler odparł, że
owszem, zastanawiał się, lecz nigdy nie miał czasu, by się za to zabrać. Wtedy ów człowiek
zaproponował, że stworzy stronę internetową z ofertą jubilera i postara się, by była szeroko
odwiedzana, w zamian za część zysków ze sprzedaży. Jubiler z chęcią przystał na propozycję. Była to
sytuacja korzystna dla obu stron.
W lipcu 2001 roku, Shane Lewis, student medycyny z Wirginii, postanowił założyć firmę
internetową, by pokryć koszty utrzymania swojej rodziny, w czasie gdy będzie studiować na
Uniwersytecie George’a Washingtona. Gdy z pomocą StoresOnline.com szukał produktu, który
mógłby sprzedawać, natknął się na błyskawiczne testy na obecność narkotyków w moczu (do użytku
np. dla rodziców, podejrzewających swoje dzieci o zażywanie narkotyków). Dziś Lewis zarabia
grubo ponad 100 000 dolarów rocznie, sprzedając te i jeszcze dwa inne produkty, pozwalające
wykryć obecność alkoholu i narkotyków w ludzkim organizmie. Gdy z nim rozmawiałem,
powiedział: „W pierwszym miesiącu miałem zaledwie kilka zamówień, lecz już po trzech miesiącach
interes całkiem nieźle się rozkręcił i nawet przekroczyłem moje pierwotne cele. Dziś zarabiam dość,
by moja żona siedziała w domu z dziećmi, a ja mógę bez przeszkód studiować. Dzięki naszej firmie
internetowej w zasadzie nie mamy już żadnych długów i nie musimy już polegać na pożyczkach
studenckich, by związać koniec z końcem”.

POMYSŁ NA ZAROBEK # 5: PRZYŁĄCZ SIĘ DO FIRMY OPARTEJ NA MARKETINGU

SIECIOWYM

Istnieje ponad 1000 firm, które sprzedają swoje produkty i usługi w systemie marketingu sieciowego
– z pewnością co najmniej jedna z nich może cię zainteresować. Począwszy od produktów
zdrowotnych i odżywczych, poprzez kosmetyki, sprzęt kuchenny, zabawki, aż po materiały edukacyjne
i usługi telefoniczne – a nawet tanie usługi prawne i finansowe – dla każdego coś dobrego. Kilka
kliknięć w Internecie, a otworzy się przed tobą całe mnóstwo możliwości. Listę adresów 500 firm
znajdziesz na www.onlinemlm.com/500List.html. Kolejna lista firm dostępna jest na
www.mlminsider.com/CompaniesList.html#1. Możesz też odwiedzić stronę Direct Selling
Association (www.dsa.org) lub Direct Selling Women’s Alliance (www.mydswa.org).
Tony i Randi Escobar postanowili przyłączyć się do Isagenix, nowo powstałej firmy działającej na
zasadzie marketingu sieciowego, specjalizującej się w odżywkach, kuracjach oczyszczających,
środkach na odchudzanie oraz produktach do pielęgnacji skóry. Tony, imigrant z Australii, który
zaledwie kilka lat wcześniej pracował w kopalni miedzi w Superior w Arizonie, oraz jego żona
Randi, oboje na skraju bankructwa tuż przed przyłączeniem się do Isagenix, w ciągu niecałych 2 lat
wypracowali dochód w wysokości niemal 2 milionów dolarów rocznie. A wszystko to dzięki
wspólnemu zamiłowaniu do zdrowia i dobrego samopoczucia, dzięki ogromnemu pragnieniu sukcesu,
miłości do ludzi, pasji do tego typu produktów oraz gotowości ciężkiej pracy. Choć tempo, w jakim
tak wysoko zaszli, jest doprawdy wyjątkowe, to jednak miliony innych dodają tysiące dolarów do
swoich miesięcznych dochodów, pracując dla firm działających na zasadzie marketingu sieciowego –
i wielu z nich zostaje milionerami. Istnieją dane, według których, począwszy od połowy lat 90.,
w samych tylko Stanach Zjednoczonych przybyło aż 100 000 milionerów właśnie dzięki
marketingowi sieciowemu!
Wiele firm opartych na marketingu sieciowym nie trwa zbyt długo, dlatego zanim zaangażujesz się
w którąś z nich, zdobądź rzetelne informacje na temat samej firmy i jej produktów. Znajdź taką, która
działa już od pewnego czasu i która cieszy się świetną opinią. Wypróbuj jej produkty i upewnij się,
że ci odpowiadają. A jeśli posiadasz żyłkę handlowca i jeśli lubisz pracę z ludźmi, możesz zarobić
mnóstwo pieniędzy, opierając się na zbudowanej sieci kontaktów. Bardzo niewiele rodzajów
działalności daje możliwość tak dużego zarobku przy tak niewielkich nakładach inwestycyjnych60.

PIENIĄDZE PŁYNĄ W KIERUNKU TEGO, CO WARTOŚCIOWE

W cokolwiek postanowisz się zaangażować, sprawą zasadniczą jest to, by stać się cennym dla
swojego obecnego pracodawcy i dla swoich klientów. Można to zrobić przez bycie coraz lepszym
w rozwiązywaniu ich problemów, w dostarczaniu produktów i świadczeniu usług, których pragną
i potrzebują.
Może się okazać, że potrzebujesz przejść przez jakieś dodatkowe szkolenia, rozwinąć nowe
umiejętności, nawiązać więcej kontaktów, czy poświęcić więcej czasu. Jednak odpowiedzialność za
bycie coraz lepszym w tym, co robisz oraz za to, jak to zrobisz, spoczywa tylko i wyłącznie na tobie.
Zawsze szukaj możliwości doskonalenia się i samorozwoju. Jeśli potrzebujesz podnieść swoje
kwalifikacje czy zdobyć jakieś uprawnienia, by posunąć się naprzód na wybranej przez siebie
ścieżce zawodowej, przestań wciąż tylko o tym mówić i weź się w końcu do roboty.

STWÓRZ WIELORAKIE ŹRÓDŁA DOCHODU

Najlepszym sposobem, by cieszyć się większymi dochodami oraz zbudować bezpieczeństwo

finansowe w swoim życiu, jest stworzenie wielorakich źródeł dochodu. Taka strategia chroni przed
sytuacją, gdy nagle zostajesz bez pieniędzy, bo wysycha jedyne źródło utrzymania, jakie posiadasz –
a którym z reguły jest twoje etatowe zatrudnienie. Zawsze miałem kilka źródeł dochodu. Nawet gdy
byłem terapeutą, prowadząc prywatną praktykę, organizowałem też wykłady, prowadziłem warsztaty
dla nauczycieli oraz pisałem książki i artykuły do magazynów.
Ty również możesz znaleźć różne dodatkowe metody zarabiania pieniędzy, jeśli tylko zaczniesz ich
szukać. Możesz wybrać spośród rzeczy najprostszych, jak weekendowe przewożenie różnych rzeczy
swoją furgonetką, dawanie korepetycji czy lekcji muzyki, lub też zwrócić się ku zajęciom bardziej
skomplikowanym, jak inwestowanie w nieruchomości pod wynajem, doradztwo czy sprzedaż przez
Internet.
Jeśli chodzi o wielorakie źródła dochodu, możliwości są nieskończone. Być może uwielbiasz
czytać; stwórz zatem internetową stronę dla miłośników książek, zawierającą recenzje tytułów, które
przeczytałeś, oraz linki do Amazon.com, zapewniając sobie część zysków od każdej książki, która
zostanie sprzedana za pośrednictem tych linków. Możesz sprzedawać różne rzeczy na e-Bay’u.
Możesz kupować i sprzedawać dzieła sztuki. Jeden z moich przyjaciół, którego głównym źródłem
dochodów jest profesjonalne przemawianie, uwielbia sztukę orientalną. Dwa razy w roku odbywa
podróż do Chin i Japonii, gdzie za bardzo małe pieniądze kupuje miejscowe wyroby. Rzeczy, które
szczególnie przypadną mu do gustu, zatrzymuje dla siebie, a resztę z pokaźnym zyskiem sprzedaje
wciąż rosnącej liczbie kolekcjonerów, których zaraził swoją pasją. Te podróże i to, co przywozi dla
siebie, w zasadzie nic go nie kosztują, a dodatkowo jeszcze zarabia na tym, co sprzedaje. Znam też
pewnego dyrektora prywatnej szkoły, który to samo robi z antycznymi, chińskimi meblami, jeżdżąc po
nie podczas letnich wakacji, a następnie sprzedając je wprost ze swojego domu i garażu.
Gdy moja siostra Kim miała dwadzieścia kilka lat, zaczęła w ramach hobby nawlekać koraliki,
a już około 10 lat późnej, jej firma, Kimberly Kirberger Designs, sprzedawała biżuterię takim
sieciom handlowym jak Nordstrom i Barneys, a także zaopatrywała wiele miejscowych butików oraz
obsadę serialu telewizyjnego Beverly Hills 90210.

WAŻNE ROZRÓŻNIENIE
 Gdy budujesz wielorakie źródła dochodu, koncentruj się na takiej działalności, której rozpoczęcie
nie wymaga zbyt wielu nakładów czasu i pieniędzy. Twoim ostatecznym celem jest zorganizowanie
sobie życia tak, by móc pracować wtedy, kiedy chcesz, i tam, gdzie chcesz – lub w ogóle nie
pracować, oddając się słodkiemu lenistwu. Mając zbyt wiele rozproszonych źródeł dochodu,
ponosisz ryzyko utraty swojego głównego źródła utrzymania.
Dwoma najlepszymi opracowaniami, jakie znam, tłumaczącymi zagadnienia związane
z wielorakimi źródłami dochodu, są: Multiple Streams of Income: How to Generate Lifetime of
Unlimited Wealth (wydanie drugie) oraz Multiple Streams of Internet Income: How Ordinary
People Make Extraordinary Money Online -oba autorstwa Roberta G. Allena.
I pamiętaj, by tworząc wielorakie źródła dochodu, zastosować wszystko to, czego się do tej pory
dowiedziałeś i nauczyłeś. Niech tworzenie tych źródeł stanie się częścią twojej wizji i twoich celów;
stosuj wizualizacje i afirmacje, których treścią jest czerpanie z nich zysków, a także czytaj książki
i artykuły na ten temat oraz rozmawiaj o tym ze swoimi przyjaciółmi. Dzięki temu zaczniesz
przyciągać wszelkiego rodzaju możliwości, szanse i pomysły. Idź za tymi, które wydają ci się
najbardziej właściwe.
zapobiegliśmy tysiącom samobójstw wśród nastolatków (pomagając Yellow Ribbon International).
Tak wiele otrzymaliśmy, że chcemy się tym podzielić. Jesteśmy też głęboko przekonani, że wszystko,
co dajemy, wraca do nas pomnożone po wielekroć.
Przekazujemy też 10% naszych osobistych dochodów na potrzeby naszych kościołów i innych
religijnych organizacji służebnych i misyjnych, które biorą udział w Bożym dziele, prowadząc ludzi
na wyższy poziom rozwoju duchowego.
Jednym z najbardziej ekscytujących projektów, w jakich braliśmy udział, było rozprowadzenie
100 000 darmowych egzemplarzy Chicken Soup for the Prisoner’s Soul ludziom przebywającym
w amerykańskich zakładach karnych. Tworząc tę część, nie zamierzaliśmy przeznaczać jej do ogólnej
sprzedaży, jednak jej sukces był tak wielki, że już wkrótce zaczęliśmy otrzymywać tysiące listów
i telefonów od krewnych osadzonych, pracowników zakładów karnych i duszpasterzy więziennych,
którzy pytali, w jaki sposób mogą wejść w posiadanie tej książki. I tak oto projekt o charakterze
czysto filantropijnym przekształcił się w komercyjny sukces kolejnej części Balsmu dla duszy –
stając się żywym dowodem na to, że dobro przekazane wraca do ciebie w formie zwielokrotnionej.

RÓŻNE RODZAJE DZIESIĘCINY

Są dwa różne rodzaje dzięsięciny. Dziesięcina finansowa to przekazywanie 10% swoich dochodów
brutto na potrzeby organizacji, która zapewnia ci duchowe przewodnictwo lub którą chcesz wesprzeć
w jej działalności dobroczynnej.
Dziesięcina czasowa to poświęcenie czasu na służbę swojemu kościołowi, świątyni lub
synagodze, czy też na służbę jakiejkolwiek organizacji dobroczynnej, której przydałaby się twoja
pomoc. W samych tylko Stanach Zjednoczonych działa obecnie ponad 18 000 organizacji
charytatywnych, które potrzebują wolontariuszy.

GDY TYLKO ZACZĄŁ ODDAWAĆ DZIESIĘCINĘ, JEGO ŻYCIE ODMIENIŁO SIĘ

Natura daje wszystko bez zastrzeżeń i niczego nie traci; gdy człowiek wyciąga rękę po wszystko,
wszystko też traci.

JAMES ALLEN
autor Path of Prosperity

Robert Allen, autor bestsellrów Nothing Down i The One Minute Millionaire, nie zawsze oddawał
dziesięcinę. Lecz gdy stracił wszystko, co miał, i gdy cały jego majątek skurczył się do zera,
pomyślał: Chwileczkę. Miałem w życiu tyle pieniędzy. Powinienem być guru, który uczy innych, jak
zostać bogatym. Gdzie to wszystko się podziało? Musiałem zrobić coś nie tak.
Ostatecznie Bob odrobił wszystkie straty i odzyskał majątek. Jednak całe to doświadczenie
nauczyło go czegoś cennego. Pomyślał: Albo wierzę w oddawanie dziesięciny, albo w to nie wierzę.
Jeśli wierzę, to będę to robić każdego tygodnia. Będę obliczać mój tygodniowy dochód
i wypisywać czek na 10% jego sumy.
Gdy owo postanowienie zaczął wprowadzać w czyn, nagle otworzył się przed nim zupełnie nowy
świat. Choć jego długi były niemal nie do spłacenia, Bob stał się bardziej wdzięczny za to, co miał.
Już wkrótce zaczęły też napływać do niego nowe możliwości. Dziś, jak mówi, jest ich tak wiele, że
musiałby żyć 10 razy tyle, by je wszystkie wykorzystać. Jest też przekonany, że to samo czeka
każdego, kto stanie się gorliwym zwolennikiem oddawania dziesięciny.
Lecz jeszcze bardziej wymowny od jego własnej historii jest sposób, wjaki zachęca innych do
oddawania dziesięciny. Któregoś razu podeszła do niego pewna kobieta i zaczęła narzekać: „Mój
mąż i ja nie możemy oddawać dziesięciny. Ledwo starcza nam na raty hipoteczne. Na życie idzie
5000 dolarów miesięcznie. Pod koniec miesiąca prawie nic już nie zostaje”.
Wtedy Bob upomniał ją: „Nie oddajemy dziesięciny po to, by coś dostać. Robimy to dlatego, że
już coś mamy. Pani i pani mąż macie tak wiele, że nigdy nie zdołacie się za to odwdzięczyć. Na
świecie jest sześć miliardów ludzi, którzy oddaliby swoje lewe płuco, by zamienić się z wami
miejscami. Przekazujcie dziesięcinę z wdzięczności za te wspaniałe błogosławieństwa i styl życia,
jaki prowadzicie”.
Gdy Bob przekazuje dziesięcinę, nigdy nie spodziewa się niczego w zamian, bo teraz już wie, że
okna niebieskie zostały przed nim otwarte. Robi to, ponieważ jego życie pełne jest błogosławieństw.

DATKI KORPORACYJNE

Również i korporacje mogą zbierać plony oddawania części swoich dochodów. Niedawno, podczas
odbywającej się w Minneapolis konferencji dotyczącej działalności filantropijnej, William H.
George, przewodniczący zarządu i dyrektor naczelny Medtronic, ujawnił, że już wiele lat temu jego
firma postanowiła przekazywać na cele dobroczynne 2% swojego zysku brutto. I choć na początku ta
„dziesięcina” wynosiła zaledwie 1,5 miliona dolarów rocznie, to po 11 latach działalności i przy
rozwoju firmy w tempie 23% rocznie, wysokość tej sumy wzrosła aż do 17 milionów dolarów.
Być może do najbardziej imponujących aktów dobroczynnych ostatnich czasów należy przekazanie
przez Teda Turnera miliarda dolarów na rzecz United Nations oraz w sumie 7 miliardów dolarów
przez Billa i Melindę Gates za pośrednictwem ich fundacji Bill and Melinda Gates Foundation.
Mimo to wcale nie musisz być właścicielem potężnej firmy ani jakimś super bogaczem, by dzielić się
z innymi tym, co masz. Każdy wkład, czy to w postaci czasu, czy pieniędzy, ma znaczenie i wpływ
zarówno na odbiorców, jak i na ciebie samego, poprawiając twoje samopoczucie i odwzajemniając
się wzmożonym napływem wszelkich dóbr do twojego życia.

DZIEL SIĘ MAJĄTKIEM

Pieniądze są jak nawóz. Rozłożony na polu, czyni wiele dobrego. Ale trzymany w stercie
w jednym miejscu, śmierdzi jak jasny gwint.

JUNIOR MURCHISON

Gdy angażujesz innych w swoje powodzenie – gdy dzielisz się z innymi swoim majątkiem – więcej
zostaje zrobione, większy sukces zostaje osiągnięty i ostatecznie każdy więcej na tym korzysta.
Kluczem do sukcesu serii Balsam dla duszy była nasza decyzja, by w proces tworzenia kolejnych
książek zaangażować większą liczbę osób. I choć dla Marka jak i dla mnie wiązało się to
z koniecznością obniżenia naszych tantiem – z 60 do 30, 40 centów od każdego sprzedanego
egzemplarza – to dzięki temu wydaliśmy więcej części, zdobyliśmy większe zainteresowanie mediów
i sprzedaliśmy więcej książek. Nie ma mowy, byśmy samodzielnie zdoła li zebrać materiały,
zredagować, napisać i wypromować 80 tytułów.
Projekt, który rozpoczął się od współpracy dwóch autorów i dwóch sekretarek, rozrósł się do
przedsięwzięcia, w którym obecnie bierze udział wieloosobowy zespół: dwóch redaktorów (którym
pomaga dwóch asystentów i kilku konsultantów), specjalista od pozwoleń, dyrektor marketingu,
dyrektor od praw autorskich, dyrektor od nowych projektów, kilka sekretarek, a także grupa 75
współautorów i niemal 7000 osób, które nadsyłają swoje historie, w tym ponad 50 rysowników.
Zawsze staraliśmy się jak najlepiej wynagrodzić każdą zaangażowaną osobę. Stawki naszego
personelu są wyższe niż przeciętne płace w branży wydawniczej; nasi ludzie są także objęci hojnym
systemem emerytalnym i równie hojnym systemem premiowym. Każdy z członków naszej ekipy
korzysta z 6 tygodni urlopu rocznie. Zapłaciliśmy w sumie ponad 4 miliony dolarów osobom, których
teksty wykorzystaliśmy w naszych książkach, a także przekazaliśmy miliony dolarów na cele
charytatywne. Głęboko wierzymy, że gdyby nie ta chęć dzielenia się, sami nigdy nie zbudowalibyśmy
takiego majątku, jakim cieszymy się obecnie. Kurczowe trzymanie się tego, co posiadasz, jedynie
powstrzymuje napływ kolejnych dóbr.
Gdy służysz pomocą, w zamian otrzymasz znacznie więcej, niż dajesz. Badania nad wolontariatem
pokazują, że wolontariusze dłużej żyją, mają silniejszy system odpornościowy, mniej ataków serca,
po zawale szybciej wracają do zdrowia, mają wyższą samoocenę, a także posiadają głębsze poczucie
znaczenia i celu, niż ci, którzy wolontariuszami nigdy nie byli. Owe badania pokazują też, że osoby,
które już za młodu służyły swoim czasem i umiejętnościami, mają większe szanse na znalezienie
prestiżowej i wysoko płatnej pracy, niż ich koledzy, którzy tego nie robili. Wolontariat to świetny
sposób budowania sieci kontaktów i często otwiera przed daną osobą drzwi do dalszej kariery.
Wolontariat to również sposób rozwoju ważnych umiejętności, mających kluczowe znaczenie
wosiąganiu sukcesu. Wiele ogromnych korporacji zdało sobie z tego sprawę i zaczęło wręcz
zachęcać swoich pracowników do służby w różnych organizacjach. Wiele firm, np. SAFECO
i Pillsbury Company, włączyło wolontariat do swoich programów rozwoju pracowników i uczyniło
go częścią corocznej rewizji swoich systemów. Wprowadzony przez SAFECO Program Budowania
Umiejętności poprzez Wolontariat pomaga pracownikom identyfikować umiejętności, które chcieliby
rozwijać. Pracownicy mogą zalogować się do sieci intranetowej „Wolun-teer @ SAFECO”, gdzie
znajdą wskazówki prowadzące ich ku takiej działalności wolontaryjnej, która pomoże im budować
umiejętności z interesujacego ich zakresu. Następnie odbywają rozmowę ze swoim zwierzchnikiem
na temat uwzględnienia okerślonego rodzaju służby w ich programie rozwoju osobistego.
Podczas rozmów kwalifikacyjnych wielu pracodawców zwraca obecnie uwagę, czy kandydat
zaangażowany był w jakąś działalność wolontaryjną. Może to być zatem twój atut, pomocny
w znalezieniu świetnej posady.
Ponadto jednym z kluczy do sukcesu jest budowanie obszernej sieci relacji, a wolontariat
umożliwia poznanie wielu różnych osób, których inaczej mógłbyś nigdy nie spotkać. Co więcej,
często są to ludzie – lub współmałżonkowie tych ludzi – którzy pełnią wysokie funkcje w twojej
profesji i w twojej społeczności.

NIESPODZIEWANE KORZYŚCI ZAWODOWE

Na każdego zatrudnionego pracownika Dillanos Coffee Roasters sponsoruje jedno dziecko w ramach
Christian Children’s Fund (Chrześcijański Fundusz Dziecięcy). Chcąc w jakiś sposób odwdzięczyć
się krajom, dzięki którym może prowadzić swoją działalność, firma wspiera dzieci tylko z tych
krajów hodujących kawę, od których kupuje ziarna: z Gwatemali, Kolumbii i Kostaryki. Za każde
dziecko Dil-lanos płaci miesięcznie 35 dolarów tzw. opłaty sponsoringowej, a dodatkowo każdy
z pracowników utrzymuje kontakt ze „swoim” dzieckiem, koresponduje z nim i przesyła mu prezenty
na urodziny i na Boże Narodzenie. Ten program wsparcia to nie tylko prawdziwe błogosławieństwo
dla dzieci, ale także dla samych pracowników Dillanos, przyczyniając się do znacznego wzrostu ich
morale.
Chęć sponsorowania dzieci zrodziła się z pobudek czysto filantropijnych, jednak ostatecznie
wywarła też pozytywny wpływ na interesy firmy. Na ścianie jednego z korytarzy siedziby Dillanos
wiszą zdjęcia wszystkich objętych opieką dzieci. Któregoś razu oprowadzano po budynku
potencjalną klientkę, która w pewnym momencie zapytała o pochodzenie owych zdjęć. Gdy usłyszała,
że są to zdjęcia dzieci wspieranych przez firmę w ramach Christian Children’s Fund, kobieta była tak
poruszona, że nawet nie spróbowała kawy Dillanos. Od razu stwierdziła, że chce nawiązać
współpracę z firmą, która tak bardzo troszczy się o dzieci i o swoich pracowników.
 BALSAM DLA DUSZY

Gdy Mark i ja pracowaliśmy nad treścią pierwszej części Balsamu dla duszy, w którymś momencie
zdaliśmy sobie sprawę, że do zamknięcia książki potrzebujemy jeszcze 30 opowieści. A ponieważ
przez tyle lat służyliśmy innym w ramach naszej pracy wolontaryjnej, przygotowując prezentacje na
profesjonalne zjazdy i konferencje oraz prowadząc działalność, która podnosiła na duchu i zachęcała
innych, wszyscy byli wielce uradowani, że mogą nam się jakoś odwdzięczyć, i z chęcią przysyłali
jedną lub więcej opowieści do wykorzystania w naszej książce. Nikt nawet nie wspomniał
o jakiejkolwiek zapłacie. Każdy chciał tylko służyć nam i czytelnikom, mając nadzieję, że jego
opowieść zachęci ich i zainspiruje do pełnego wykorzystania posiadanego potencjału.
Gdy latami służysz tym, którzy służą innym, budujesz relacje z hojnymi, troskliwymi ludźmi, którzy
uwielbiają dawać i chcą coś zmienić na tym świecie. A znając mnóstwo ludzi zaangażowanych
w służbę innym, możesz wiele zdziałać.

SŁUŻBA ZAWSZE ZWRACA SIĘ PO WIELEKROĆ

Służba innym może także polegać na skupieniu misji swojej firmy wokół produkcji dóbr i usług, które
są korzystne dla ogółu ludzi. Sir John Marks Templeton w ciągu 50 lat przyjrzał się ponad 10 000
firm i odkrył, że najlepsze, długoterminowe wyniki odnotowały te, które koncentrowały się na
dostarczaniu coraz bardziej korzystnych dla ludzkości produktów i usług.
„Za cokolwiek się bierzesz” – powiedział Templeton – „najpierw odpowiedz sobie na pytanie:
Czy na dłuższą metę jest to naprawdę pożyteczne dla ogółu? Jeśli tak, twoja praca nabiera
charakteru służebnego. Sądzę, że ludzie biznesu mogą się wzajemnie zapewnić, że gdy ktoś stara się
dać z siebie wszystko, służąc społeczeństwu, jego interesy nie podupadną, ale będą rozwijać się
i kwitnąć”62.
Tylko pomyśl: gdy wykonujesz pracę, która wprowadza coś dobrego i w jakiś sposób służy innym;
gdy dostarczasz „coraz bardziej korzystne” produkty i usługi; gdy twoje wysiłki skupione są raczej na
dawaniu niż braniu – to ostatecznie otrzymasz w zamian znacznie więcej, niż dałeś.
Świat bardziej pozytywnie reaguje na tych, którzy dają, niż na tych, którzy biorą. Człowiek posiada
naturalną skłonność do wspierania tych, którzy wyciągają rękę po to, by dać. Mówiąc krótko, ci,
którzy dają, otrzymują.
Jestem przekonany, że cały ten pokaźny zysk, jaki czerpiemy z kolejnych edycji Balsamu dla duszy,
jest częściowo owocem naszej ciężkiej pracy, lecz przede wszystkim wynikiem naszego głębokiego
pragnienia przysłużenia się ludziom, pragnienia, by za pośrednictwem naszych książek dać jak
najwięcej, jak największej liczbie czytelników. Głęboko wierzę, że nasze opowieści przyczyniają się
do uzdrowienia świata, osoba po osobie i opowieść po opowieści.
Stare powiedzenie mówi, że jeśli dasz człowiekowi rybę, nakarmisz go tu i teraz, lecz jeśli
nauczysz go łowić, dasz mu pożywienie na całe życie. Owemu człowiekowi zacznie się powodzić
i pewnie przekaże tę umiejętność innym. Naszą życiową misją jest uczyć ludzi łowić, przekazując
zasady i umiejętności, które umożliwią im osiągnięcie w życiu większego sukcesu. Jest to również
celem programów, jakie stworzyłem dla osób żyjących na zasiłku, więźniów oraz uczniów szkół
średnich ze środowisk o gorszej reputacji – przekazywać im umiejętności, dzięki którym staną się
samowystarczalni i będą mogli samodzielnie się utrzymać. To w pewnym sensie forma służby –
posługiwanie się swoimi talentami, by wydźwignąć i zainspirować innych. A jak lubi mawiać Zig
Ziglar, jeden z najznakomitszych, amerykańskich nauczycieli zasad sukcesu: „Możesz mieć w życiu
wszystko, czego pragniesz, jeśli tylko dostatecznie pomożesz innym w zdobyciu tego, czego oni
pragną”.
 Sukces zaczyna się juz dziś

Żadna liczba przeczytanych książek czy zapamiętanych informacji nie zapewni ci w życiu
sukcesu. Liczy się zrozumienie i zastosowanie mądrych myśli.

BOB PROCTOR
autor You Were Born Rich
Pierwszego dnia pracy daleko mi było do miana nauczyciela doskonałego. Musiałem się wiele
nauczyć, jeśli chodzi o panowanie nad klasą, skuteczne dyscyplinowanie, właściwe podejście do
klasowych „spryciarzy”, postępowanie wobec zachowań manipulacyjnych, a także motywowanie
uczniów nie dość zmotywowanych. Tak czy owak, musiałem zacząć. I dopiero w praktyce nauczyłem
się wszystkich tych rzeczy.
Przez większość życia uczymy się w praktyce. Niektórych z najważniejszych rzeczy można się
nauczyć jedynie w procesie ich wykonywania. Robisz coś i otoczenie na to reaguje – sygnalizując, co
jest w porządku, a co nie. Jeśli siedzisz bezczynnie z obawy przed zrobieniem czegoś nie tak, kiepsko
czy źle, nie otrzymujesz żadnej reakcji zwrotnej, przez co nie rozwijasz się ani nie doskonalisz.
Gdy rozpoczynałem moją działalność, chcąc otworzyć centrum konferencyjno-szkoleniowe
w Amherst w Massachusetts o nazwie New England Center for Personal and Organizational
Development, postanowiłem zaciągnąć kredyt. W pierwszym banku, do którego się zwróciłem,
powiedziano mi, że muszę mieć biznesplan. Nie wiedziałem, co to takiego, więc kupiłem książkę
tłumaczącą co i jak. Zrobiłem biznesplan i zaniosłem go do banku. Usłyszałem, że mój plan ma
dziury, całe mnóstwo dziur. Zapytałem, jakie to dziury, i otrzymałem szczegółowe wyjaśnienia.
Poszedłem do domu i zrobiłem wszystko od nowa, wypełniając miejsca, które pominąłem,
i zmieniając te, które były niejasne lub mało przekonujące. Ponownie wróciłem do banku.
Powiedziano mi, że plan jest dobry, ale mimo wszsytko bank nie zdecyduje się na jego
sfinansowanie. Zapytałem, kto w takim razie mógłby to zrobić. Polecono mi na kilka miejscowych
banków, które mogłyby odpowiedzieć pozytywnie. Kontynuowałem więc moje starania o kredyt.
Każdy z banków, do którego się zwróciłem, wyrażał swoją opinię na temat tego, z czym do niego
przychodziłem, aż w końcu tak udoskonaliłem mój plan i całą prezentację, że otrzymałem te 20 000
dolarów pożyczki, jakiej potrzebowałem.
Gdy Mark Victor Hansen i ja wydaliśmy nasz pierwszy Balsam dla duszy, pomyślałem, że warto
byłoby sprzedać książkę hurtowo niektórym z większych firm działających na zasadzie marketingu
sieciowego. Owe firmy mogłyby rozprowadzić nabyte egzemplarze wśród swoich przedstawicieli
handlowych, by poprzez treść książki i zachęcić ich do wiary w marzenia i do podejmowania
większego ryzyka, a w rezultacie do sięgania po wyższe cele. Zdobyłem listę wszystkich organizacji,
należących do Direct Marketing Association i zacząłem telefonicznie składać moją ofertę dyrektorm
sprzedaży większych firm. Czasem nie mogłem się połączyć z daną osobą. Innym razem słyszałem:
„Nie jesteśmy zainteresowani”.
Zdarzało się też, że bez słowa odkładano słuchawkę! Lecz z czasem, gdy coraz lepiej szło mi
łączenie się z właściwymi osobami i gdy z coraz większą wprawą przedstawiałem potencjalne
korzyści, wiążące się z lekturą naszej książki, udało mi się zdobyć kilku klientów i podpisać kilka
znaczących umów sprzedaży. Niektóre z tych firm były tak zachwycone Balsamem…, że poprosiły
mnie, bym przemawiał na ich krajowych zjazdach.
Czy byłem nieco przerażony, gdy dzwoniłem do tych ludzi i przedstawiałem im moją ofertę?
Owszem. Czy wiedziałem, co robię, gdy się za to brałem? Nie. Nigdy wcześniej nie próbowałem
sprzedać hurotwej ilości książek. Musiałem się tego nauczyć w praktyce. Lecz najważniejsze było to,
że w ogóle zacząłem. Nawiązałem kontakt z tymi, którym chciałem służyć; dowiedziałem się, jakie
mają marzenia, aspiracje i cele, po czym zbadałem, w jaki sposób nasza książka mogłaby pomóc im
to wszystko osiągnąć. Wszystko, co nastąpiło potem, było możliwe jedynie dzięki temu, że byłem
gotów podjąć ryzyko i wskoczyć na ring.
 I ty też musisz zacząć – z miejsca, w którym obecnie jesteś – zacząć podejmować kroki, dzięki
którym dotrzesz tam, gdzie chciałbyś się znaleźć.

JAK ZACZĄĆ

Podróż długa na tysiąc mil musi się zacząć od pierwszego kroku.

STAROŻYTNE CHIŃSKIE PRZYSŁOWIE

Kluczem do sukcesu jest zastosowanie tego, czego się z tej książki dowiedziałeś (lub, co sobie
przypomniałeś). Nie zrobisz wszystkiego na raz, ale możesz od czegoś zacząć. Książka składa się
z 64 zasad. Jeśli nie będziesz dość ostrożny, ta liczba może cię przytłoczyć. Oto zatem, co
powinieneś zrobić:
Wróć do Części I i zacznij pracować z każdą z zasad, po jednej na raz, w kolejności, w jakiej
zostały przedstawione – weź 100% odpowiedzialności za swoje życie i swój sukces, sprecyzuj
swoje życiowe przeznaczenie, zdecyduj, czego chcesz, ustal konkretne i mierzalne cele dla
wszystkich części swojej osobistej wizji, podziel je na konkretne kroki, jakie możesz podjąć, stwórz
afirmacje dla każdego z ustalonych celów oraz rozpocznij codzienną wizualizację osiągniętych
celów. Mądrze byłoby znaleźć sobie towarzysza w tej podróży, osobę, przed którą zdawałbyś
sprawę ze swoich poczynań i wyników, lub też założyć grupę master-mindingową, która wykonałaby
z tobą te pierwsze kroki.
Teraz zacznij działać ku realizacji swoich najważniejszych celów – działać codziennie,
w wyjątkiem swoich Dni Wolnych. Ponieś koszt tego działania, robiąc wszystko, co trzeba; proś
o wszystko, czego potrzebujesz, bez obawy przed odmową; proś o opinię zwrotną i reaguj na nią,
korygując swoje działanie zgodnie z tym, co usłyszysz; oddaj się nieustannemu doskonaleniu;
i w końcu – trwaj w obliczu wszelkich przeszkód, jakie mogą się pojawić. Posuwaj się w kierunku
swoich głównych celów.
Następnie, by zbudować i utrzymać pęd działania, zakończ wszelkie niepodomykane sprawy,
przekształć ograniczające przekonania, wyrób nawyk planowania zadań na kolejny kwartał,
przeczytaj którąś z książek polecanych w części „Proponowane lektury i dodatkowe źródła dla
osiągnięcia sukcesu” (po czym jeszcze jedną, i kolejną), a także zaopatrz się w taśmy lub płyty
z programem motywacyjnym, których mógłbyś słuchać podczas jazdy samochodem czy podczas
ćwiczeń. Na najbliższe sześć miesięcy zaplanuj urlop ze współmałżonkiem czy z przyjaciółmi oraz
udział w seminarium z zakresu rozwoju osobistego. Zacznij mówić „nie” ludziom i rzeczom, które
odciągają cię i odwracają twoją uwagę od twoich głównych celów, a także znajdź sobie mentora lub
wynajmij trenera, który by ci doradzał i pomagał utrzymać właściwy kurs.
W końcu, pracuj nad rozwojem swojej świadomości pieniądza. Zadbaj o wprowadzenie procedury
automatycznego odprowadzania 10% lub więcej swoich zarobków na konto inwestycyjne. Poświęć
też część swojego czasu i pieniędzy na potrzeby organizacji religijnej lub wybranej organizacji
nonprofit. Przeanalizuj i ogranicz wydatki i zacznij się zastanawiać, jak zbudować majątek, zamiast
mieć zaledwie na bieżące potrzeby, stając się bardziej cennym dla swojego pracodawcy lub swoich
klientów.
Nie zrobisz wszystkiego na raz. Lecz jeśli codziennie będziesz wykonywać jeden krok naprzód, to
z czasem w twoim życiu pojawią się całkiem nowe nawyki i działania. Pamiętaj, wszystko, co cenne,
wymaga czasu. Żaden sukces nie przychodzi z dnia na dzień. Minłęy lata, zanim nauczyłem się
i zastosowałem wszystkie przedstawione tu zasady. Niektóre z nich opanowałem do perfekcji, nad
innymi wciąż pracuję.
I choć cały proces z pewnością zabierze ci trochę czasu, to niekoniecznie aż tyle, ile zajął mnie.
Przez wiele lat i na podstawie wielu różnych źródeł sam musiałem odkrywać wszystkie te zasady.
A teraz przekazuję ci je zebrane w jedną całość. Wykorzystaj ten przetarty przeze mnie szlak
i utorowaną drogę. Jest tu wszystko, czego potrzebujesz, by wspiąć się na wyższy poziom.
Zgoda, istnieją pewne nieporuszone tu kwestie i rzeczy, których będziesz musiał się nauczyć,
a które są właściwe dla twojej konkretnej sytuacji, profesji, kariery zawodowej i celów. Jednak jeśli
chodzi o podstawowe zasady, potrzebne do odniesienia sukcesu w jakimkolwiek przedsięwzięciu,
wszystkie one zostały przedstawione w kolejnych rozdziałach tej książki. Już dziś wyrusz w tę
fascynującą podróż i zacznij je stosować, budując życie swoich marzeń.

EFEKTY PRECESYJNE

Buckminster Fuller, naukowiec, wynalazca i filozof, mówił o tzw. efektach precesyjnych (ang…
precessional effects), które towarzyszą działaniu dla dobra ludzkości. Fuller wyjaśnił to zjawisko na
przykładzie pszczół miodnych. Zauważył, że ich z pozoru nadrzędną funkcją jest zbieranie nektaru dla
potrzeb produkcji miodu, jednak zbierając nektar, pszczoła bezwiednie uczestniczy w realizacji
znacznie wyższego celu. Lecąc z kwiatka na kwiatek w poszukiwaniu nektaru, przenosi na
skrzydełkach pyłek kwiatowy i w ten sposób zapyla krzyżowo wszelkie ukorzenione rośliny na
świecie. Jest to niezamierzone działanie podczas wypraw po nektar. Pomyśl o sobie jako
o motorówce, mknącej po powierzchni wody. Po bokach i z tyłu pozostawiasz ślady, wywołane siłą
posuwistego ruchu naprzód. W życiu jest podobnie. Dopóki znajdujesz się w ruchu, podążając
w kierunku realizacji swoich celów, tworzysz efekty precesyjne, które ostatecznie okazują się
znacznie ważniejsze, niż pierwotnie mogłeś to zrozumieć czy zamierzyć. Wystarczy, że zaczniesz
działać, a ścieżka możliwości sama będzie się przed tobą rozwijać.
Żaden ze znanych mi bogatych ludzi sukcesu (zarówno spośród moich najbliższych przyjaciół, jak
i ponad 70 osób, z którymi rozmawiałem dla potrzeb tej książki) nie mógł zaplanować czy
przewidzieć dokładnego przebiegu zdarzeń, jakie miały miejsce na przestrzeni lat jego życia. Każda
z tych osób zaczynała od marzenia i planu, lecz gdy już zrobiła ten pierwszy krok, wydarzenia ułożyły
się w niespodziewany sposób.
Spójrz na mój własny przykład. Mark i ja nigdy nie sądziliśmy, że Balsam dla duszy, tytuł naszej
pierwszej książki, osiągnie status marki i stanie się frazą powszechnie znaną w Ameryce Północnej
i w wielu innych krajach na całym świecie. Nigdy też nie przypuszczaliśmy, że będziemy firmować
pokarm dla psów i kotów (karma nosi nazwę Chicken Soup for the Pet Lover’s Soul), mieć własną
linię kartek z życzeniami, kolumnę prasową, czy własny program w radiu i telewizji. Wsztystko to
pojawiło się później, wyrastając na gruncie naszego pierwotnego postanowienia, by napisać książkę
i nieść ludziom pomoc.
Gdy Dave Liniger postanowił opuścić największą w Denver agencję handlu nieruchomościami
i otworzyć własną, nie miał najmniejszego pojęcia, że 30 lat później jego firma, RE/MAX, stanie się
największą agencją w Stanach Zjednoczonych, wartą miliardy dolarów i zatrudniającą 92 000
pracowników w 50 krajach na całym świecie.
Gdy Donald Trump zbudował swój pierwszy budynek, nie zdawał sobie sprawy, że w przyszłości
stanie się właścicielem kasyn, pól golfowych, kurortu, konkursu Miss USA oraz najbardziej
popularnego w amerykańskiej telewizji reality show. Wiedział tylko, że chce wznosić fantastyczne
budowle. Reszta przyszła po drodze.
Carl Karcher zaczynał od wózka z hot dogami w centrum Los Angeles. Gdy trochę zarobił, kupił
kolejny wózek, i jeszcze jeden, aż stać go było na kupno prawdziwej restauracji. Ta restauracja
rozrosła się do sieci Carl’s Junior.
Gdy Paul Orfalea otworzył skromny punkt kserograficzny, by służyć studentom miejscowego
college’u, nawet mu się nie śniło, że po latach będzie posiadać sieć ponad 1800 sklepów Kinko’s,
której sprzedaż przyniesie mu czysty zysk w wysokości 116 milionów dolarów.
Każda z tych osób mogła mieć swoje cele i szczegółowy plan ich osiągnięcia, plan najlepszy, jaki
w owym czasie była w stanie opracować, lecz każdy nowy sukces otwierał przed nią nowe,
nieprzewidziane możliwości. Wystarczy, że obierzesz kierunek na dany cel, jaki chcesz osiągnąć,
wykonasz pierwszy krok i będziesz ustawicznie posuwać się do przodu, a wszelkiego rodzaju
nieprzewidziane szanse i możliwości będą wyrastać z tego ruchu naprzód.

SPOTKANIE Z VINEM DI BONĄ

Gdy nasz pierwszy Balsam dla duszy trafił na listę bestsellerów, wydawca poprosił o dalszy ciąg.
Zapytał też, czy nie zechcielibyśmy napisać książki kucharskiej z przepisami na rosół. Uznaliśmy, że
to zbyt ograniczające jak na całą książę – ile można wymyślić przepisów na rosół? – jednak sam
pomysł stworzenia książki kucharskiej wydał nam się całkiem intrersujący. Jedna z naszych bliskich
przyjaciółek, Diana von Welanetz Wentworth, to nagradzana autorka książek kucharskich, która
poświęciła swoje życie zmienianiu świata na lepsze. Pomysł książki złożonej z opowieści
napisanych przez sławnych ludzi, uznanych autorów książek kucharskich, kucharzy i restauratorów,
„okraszonych” wiążącym się z daną opowieścią przepisem kucharskim, naprawdę nas zaintrygował.
Dlatego zaprosiliśmy Dianę do współpracy. Wspólnie zebraliśmy wiele poruszających historii,
skupiających się wokół jakiegoś znaczącego wydarzenia związanego zjedzeniem, wzbogaconych
o przepis na daną potrawę.
Najlepsze w tym projekcie było to, że Diana wykonywała każdą z potraw, by sprawdzić, jak
smakuje, i upewnić się, czy z danym przepisem jest wszystko w porządku. Raz na jakiś czas, Mark
i ja odwiedzaliśmy Dianę i próbowaliśmy efektów jej pracy, wybierając spośród setek propozycji
dania, jakie miały znaleźć się w naszej książce. (Nie przypominam sobie, bym w ciągu tamtych
miesięcy stracił na wadze!)
Rok później, wraz z Markiem zaczęliśmy myśleć, że wszystkie te opowieści, które udało nam się
zebrać, byłyby świetnym materiałem na program telewizyjny. Poza wywiadami podczas wielu talk
show i programów informacyjnych, udzielanymi w ramach promocji naszych książek, nie mieliśmy
żadnych doświadczeń ze światem telewizji. Nie znaliśmy żadnych producentów, reżyserów czy
dyrektorów programowych. Zaczęliśmy mieć jednak poczucie, że telewizja to następny krok, jaki
powinniśmy podjąć. Gdy do listy naszych celów dołączyliśmy program telewizyjny Balsam dla
duszy i gdy zaczęliśmy afirmować i wizualizować ten cel, zaledwie kilka tygodni później Diana
zadzwoniła do nas ze słowami: „Wiecie co, tak się zastanawiałam i doszłam do wniosku, że
powinnam was przedstawić Vinowi Di Bonie. Vin jest producentem America’s Funniest Home
Videos. Jakiś czas temu produkował program kucharski, który robiłam wraz z Paulem, i myślę, że
Balsam dla duszy mógłby go zainteresować”.
Za pośrednictwem Diany umówiliśmy się na spotkanie z Vinem Di Boną i wiceprezesem jego
firmy, Lloydem Weintraubem. Okazało się, że Lloyd jest wielkim fanem Balsamu. Zdominował
spotkanie i przekonał Vina do pomysłu programu na podstawie naszej książki. Rok później
rozpoczęliśmy produkcję 16-odcinkowego programu (emitowanego przez PAX TV, a potem przez
ABC), w którym pojawili się tacy goście, jak Jack Lemmon, Ernest Borgnine, Martin Sheen,
Stephanie Zimbalist, Teri Garr, Rod Steiger i Charles Durning.
Gdy już rozpoczniesz działanie i będziesz posuwać się do przodu, w twoim życiu zaczną dziać się
rzeczy, które przyspieszą tę podróż, zabierając cię dalej i szybciej, niż kiedykolwiek sądziłeś, że
będzie to możliwe.

OD OLIMPIJSKIEGO MARZENIA DO KARIERY MÓWCY

Gdy Ruben Gonzalez w końcu zrealizował swoje marzenie o kolejnym już, trzecim w swoim życiu,
udziale w zimowych igrzyskach olimpijskich, wrócił do domu, do Teksasu. Na miejscu zaś jego 11-
letni sąsiad Will przypomniał mu o złożonej niegdyś obietnicy, że odwiedzi jego szkołę i na forum
klasy opowie o swoich przeżyciach. Ruben dotrzymał słowa, dzieląc się z piątoklasistami
doświadczeniami z podróży ku swojemu olimpijskiemu marzeniu. Gdy lekcja dobiegła końca,
nauczyciel Willa zapytał Rubena, czy ten nie zechciałby powtórzyć tego przed całą szkołą. I tak oto
słynny saneczkarz został na kolejnej lekcji, mówiąc do zgromadzenia wszystkich 200 dzieciaków.
Pod koniec spotkania kilku nauczycieli powiedziało Rubenowi, że szkoła często zaprasza różnych
mówców, lecz jeszcze żaden z nich nie przemawiał tak świetnie jak on. Powiedzieli mu też, że ma
naturalny talent do bycia mówcą. Zachęcony tą opinią Ruben zaczął kontaktować się z innymi
szkołami z Houston i już wkrótce miał tak wypełniony grafik spotkań, że zrezygnował ze swojej
posady sprzedawcy fotokopiarek.
Wszystko szło świetnie aż do czerwca, gdy, ku zaskoczeniu Rubena, szkoły zamknęły podwoje. Aż
do jesieni jego kalendarz świecił pustkami. Zmuszony koniecznością utrzymania siebie i swojej żony
Ruben zaczął dzwonić do lokalnych firm. Krok po kroku, w końcu zdołał zaczepić się
w korporacyjnym świecie Dallas, a gdy rozeszła się wieść o niezwykle motywujących
przemówieniach, jego kariera ruszyła z kopyta. Zaledwie niecałe dwa lata później, w ciągu dwóch
pierwszych miesięcy roku zarobił tyle, ile przez cały rok jako sprzedawca fotokopiarek.
Osiągnięcie trzydziestej piątej pozycji w światowym rankingu saneczkarzy, w sporcie, o którym
wielu nawet nie słyszało, okazało się dla niego krokiem w kierunku światowej kariery mówcy. Nie
było to coś, co Ruben planował, gdy mnkął po lodowym torze z prędkością niemal 150 km na
godzinę, trenując w US Olympic Training Center w Lake Placid w stanie Nowy Jork. Był to jeden
z efektów precesjonalnych, o których mówił Buckminster Fuller.

RUSZ SIĘ!

Zrobiłem co w mojej mocy, by przekazać ci narzędzia i zasady, których potrzebujesz, by ziścić

wszystkie swoje marzenia. Te zasady sprawdziły się w moim przypadku i w przypadku niezliczonej
liczby innych ludzi, i mogą przynieść pożądany owoc również tobie. Doszliśmy jednak do momentu,
w którym kończy się informowanie, motywowanie i inspirowanie, a zaczyna ciężka praca – twoja
ciężka praca. Ty i tylko ty odpowiadasz za podejmowanie kroków i działań w kierunku stworzenia
życia swoich marzeń. Nikt tego za ciebie nie zrobi.
Masz wszelkie potrzebne umiejętności i zasoby, by zacząć już teraz i ostatecznie stworzyć
wszystko, czego tylko pragniesz. Wiem, że portafisz. I ty wiesz, że potrafisz… dlatego rusz się i zrób
to! Czeka cię cięka praca, ale też i wiele świetnej zabawy. Zatem pamiętaj, ciesz się każdym etapem
tej podróży!

Każdy, kto dotarł tu, gdzie jest obecnie, musiał zacząć z miejsca, w którym się kiedyś znajdował.

RICHARD PAUL EVANS

autor bestsellera The Christmas Box
wszyscy pracownicy twojej firmy zaczęli praktykować te zasady? Lub wszyscy członkowie twojej
drużyny sportowej podchodzili do życia w ten sposób? Co by było, gdyby wszyscy uczniowie szkół
średnich znali je i zaczęli stosować w klasie, na boisku i w życiu towarzyskim? Lub gdyby wszyscy
osadzeni w więzieniach poznali te cenne zasady, zanim ponownie trafią na łono społeczeństwa?
Świat byłby zupełnie inny.
Ludzie braliby pełną odpowiedzialność za swoje życie i za wyniki, jakie osiągają (lub których nie
osiągają). Mieliby jasno sprecyzowaną wizję i wyraźnie ustalone cele. Nikt nie padałby ofiarą
krytyki i złego traktowania ze strony innych. Nikt nie poddawałby się w obliczu przeszkód
i trudności. Mężczyźni i kobiety zjednoczyliby siły, by wzajemnie się wspierać na drodze do stania
się wszystkim, czym mogą się stać. Ludzie prosiliby o to, czego potrzebują i czego chcą, i nie mieliby
oporów przed odmawianiem innym, w chwilach gdy odpowiedź pozytywna nie jest im na rękę.
Przestaliby narzekać i lamentować i zamiast tego zabraliby się za tworzenie rzeczywistości, jakiej
pragną. Mówiliby prawdę i wzajemnie się słuchali w postawie pełnej współczucia i zrozumienia,
gdyż wiedzieliby, że dzięki temu kwitnie pokój, radość i dobrobyt.
Mówiąc krótko, wszystko działałoby jak w zegarku!
Największym dobrodziejstwem, jakie możesz wyświadczyć światu, jest wzrastanie
w samoświadomości, samospełnieniu oraz w mocy realizacji swoich najgłębszych marzeń i pragnień.
Zaraz potem jest pomoc innym, by zrobili to samo. Jakiż wspaniały byłby świat, gdyby każdy z nas
żył w ten sposób.
Gorąco pragnę, by ta książka pomogła stworzyć tego rodzaju rzeczywistość. Jeśli tak się stanie,
spełni ona mój cel inspirowania i umacniania innych, by realizowali swoją największą wizję
z miłością i radością.

Gdy gruntownie coś poznasz, przekaż tę wiedzę innym.

TYRON EDWARDS
amerykański teolog

Jednym z najskuteczniejszych sposobów, by się czegoś nauczyć, jest przekazywać to innym. Uczenie
innych zmusza cię do sprecyzowania swoich przemyśleń, do zmierzenia się z istniejącymi w twoim
myśleniu niespójnościami oraz do większego poparcia słów czynami. Lecz co najważniejsze,
wymaga od ciebie, byś czytał, studiował i wciąż przekazywał poznane informacje. Takie ciągłe
powtarzanie ugruntowuje wiedzę i wzmaga twój własny proces uczenia się.
Jeśli chodzi o mnie, jedną z największych korzyści zgłębiania i nauczania zasad sukcesu jest to, że
nieustannie odświeżam je w swojej pamięci i przypominam sobie, jak ważne jest ich praktykowanie.
Gdy mój zespół czytał poszczególne, ukończone rozdziały tej książki, wszystkim nam to pomagało
w ponownym oddaniu się zasadom, które były przez nas nieco zaniedbywane. A za każdym razem,
gdy prowadzę seminaria, odwiedzając różne zakątki kraju, przekonuję się, że i ja na tym korzystam,
gdyż bardziej przykładam się do stosowania przekazywanej przeze mnie wiedzy.

PRZEKAZUJ TE ZASADY INNYM

Zastanów się, z kim mógłbyś się podzielić tymi zasadami. Czy mógłbyś poprowadzić seminarium
w swoim kościele? Zaproponować lekcję w miejscowej szkole średniej lub wyższej? Poprowadzić
seminarium w pracy? Zorganizować 6-tygodniowe szkolenie dla grupy chętnych, którzy spotykaliby
się raz w tygodniu podczas przerwy na lunch? Poprowadzić grupę dyskusyjną w swojej rodzinie?
Jeżeli chciałbyś się tego podjąć, wejdź na www.thesuccessprinciples.com i ściągnij darmowe
materiały szkoleniowe, które pomogą ci przekazać podstawowe zasady sukcesu przedstawione w tej
książce. I choć z pewnością przysłużysz się tym, których będziesz uczyć, to jeszcze bardziej
przysłużysz się samemu sobie.
By poprowadzić grupę dyskusyjną, nie musisz być mistrzem zasad sukcesu. Wystarczy, że
weźmiesz na siebie rolę prowadzącego dyskusję na ich temat. Proponowane przez nas materiały
szkoleniowe wskażą ci, co powinieneś powiedzieć i zrobić, by poprowadzić produktywną dyskusję
i pomóc jej uczestnikom zastosować poznane zasady w pracy, w szkole i w domu.
Wyobraź sobie rodzinę, grupę, klub, grupę religijną, biuro, zespół sprzedaży czy firmę, gdzie
wszyscy ze sobą współpracują, by się wzajemnie wspierać w aktywnym praktykowaniu zasad
sukcesu. Rezultaty byłyby wręcz cudowne. I właśnie ty mógłbyś być tym, kto to wszystko
zainicjował. Bo jeśli nie ty, to kto? I jeśli nie teraz, to kiedy?

GDY POMOŻESZ WZNIEŚĆ SIĘ INNYM, ONI TO SAMO ZROBIĄ DLA CIEBIE

A oto kolejna, poważna korzyść – im bardziej pomagasz innym w osiąganiu życiowych sukcesów,
tym bardziej oni będą chcieli pomóc tobie. Być może zastanawiasz się, dlaczego ci wszyscy ludzie,
którzy nauczają strategii sukcesu, sami tak wiele w życiu osiągnęli. Odpowiedzią jest fakt, że dzięki
ich pomocy mnóstwo ludzi zrealizowało swoje marzenia. A ludzie mają naturalną skłonność do
wspierania tych, którzy okazali im wsparcie. Tak samo będzie i w twoim przypadku.
Jeden z moich nauczycieli duchowych powiedział mi kiedyś, bym był uczniem wobec tych, którzy
są nade mną, nauczycielem dla tych, którzy są niżej ode mnie oraz współtowarzyszem podróży
i pomocnikiem dla tych, którzy są na tym samym poziomie co ja. To świetna rada dla każdego z nas63.

POMÓŻ NAM ZAPOCZĄTKOWAĆ RUCH

Jeśli sądzisz, że jesteś zbyt nieznaczący, by mieć jakiś wpływ i coś zmienić, spróbuj zasnąć
z komarem brzęczącym nad uchem.

ANITA RODDICK
założycielka Body Shop (1980 sklepów obsługujących 77 milionów klientów) oraz czołowa
działaczka na rzecz obrony praw człowieka i na rzecz ochrony środowiska

Wyobrażam sobie świat, gdzie wszyscy ludzie wierzą w siebie i w swoje możliwości oraz w pełni
wykorzystują swój potencjał i realizują wszystkie marzenia. Gdzie zasady sukcesu przekazywane są
w każdej szkole i na każdym uniwersytecie oraz praktykowane w każdym drobnym przedsiębiorstwie
i w każdej dużej korporacji.
Wyszkoliłem trenerów i mówców, opracowałem programy nauczania dla szkół64, przygotowałem
kursy szkoleniowe dla ośrodków opieki społecznej i korporacji65, napisałem książki, stworzyłem
programy audio i wideo66, poprowadziłem seminaria i kursy online oraz opracowałem programy
coachingowe i telecoachingowe dla ogółu społeczeństwa. Stworzyłem agencyjną kolumnę
prasową, pomogłem wyprodukować program telewizyjny oraz wystąpiłem w niezliczonych
programach radiowych i telewizyjnych, dzieląc się zasadami sukcesu z widzami i słuchaczami.
Byłoby wspaniale, gdybyś dołączył do mnie w szerzeniu tej wiedzy. Jeśli chciałbyś należeć do
Zespołu Zasad Sukcesu, wejdź na www.thesuccessprinciples.com, zarejestruj się, klikając na
link Success Principles Team, a powiadomimy cię, jak możesz do nas dołączyć w dziele
docierania do innych i przekazywania im zasad sukcesu.
 Wynieś swój sukces na wyższy poziom…
Ściągnij
firmowane przez Zasady Canfielda
DARMOWE NARZĘDZIA SUKCESU (SUCCESS TOOLS™)
wchodząc na www.thesuccessprinciples.com/tools.html

DARMOWY Roczny Planer. który pomoże ci rozplanować działania, listę zadań do wykonania, poszczególne czynności,
lekturę publikacji pomocnych na drodze do sukcesu, a także stworzyć oparty na zarządzaniu czasem grafik Przełomowych
Wyników, i wiele więcej. Zawiera przeznaczone na każdy dzień kolorowe listy kontrolne, miejsce na notatki, miejsce na
ustalenie celów, listy lektur, miejsce ma dziennik osobisty, inspirujące i skłaniające do zastanowienia wiadomości od Jacka
i Janet… i wiele więcej.

DARMOWY Dziennik Zwycięstw. w formie segregatora lub innej. Te kolorowe, posiadające format listu strony umocnią cię
i zachęcą do dalszych wysiłków, wskazując na twoje dotychczasowe, codzienne sukcesy. W ciężkich chwilach przypomnij
sobie, jak wiele potrafisz osiągnąć i jak wspaniałe zwycięstwa masz już za sobą – przeglądając swój Dziennik Zwycięstw,
skoordynowany z programem audio „Zasady Canfielda”.

DARMOWY Przewodnik Strategii Mastermindingu… przygotowany specjalnie dla grup mastermindingowych, by poprzez
ćwiczenia, pomysły i skłaniające do myślenia przekazy pomóc twojej grupie osiągnąć wyższy poziom sukcesu.
firmowany przez Zasady Canfielda
DOROCZNY KONKURS OSIĄGNIĘĆ
(ANNUAL SUCCESS CHALLANGE™)

Co roku Janet i ja wybieramy osoby z ponad tuzina kategorii, które przejawiają znaczny postęp w swoich osobistych lub
zawodowych osiągnięciach. Być może pokonałeś jakąś poważną przeszkodę… odkryłeś nowe przeznaczenie… przebyłeś
nową drogę.
Możesz zwyciężyć w Konkursie Osiągnięć, jeśli przeczytasz i zastosujesz w swoim życiu Zasady Canfielda. Dowiedz się, jak
tego dokonać, odwiedzając www.thesuccessprinciples.com!
firmowany przez Zasady Canfielda
DARMOWY KURS STRATEGII SUKCESU
(SUCCESS STRATEGIES COURSE™)

Biorąc udział w tym niezwykle skutecznym, DARMOWYM kursie online – dostarczanym pod twój adres e-mailowy –
odkryjesz łatwe w użyciu strategie, które pomogą ci określić, czego chcesz… i zdobyć to. Zapisz się już dziś, wchodząc na
www.thesuccessprinciples.com.
By nabyć program audio Zasady Canfielda, wejdź na www.thesuccessprinciples.com. W sprawie warsztatów, zadzwoń pod
numer 805-563-2935, wew. 41.
PROPONOWANE LEKTURY I DODATKOWE ŹRÓDŁA
DLA OSIĄGNIĘCIA SUKCESU

Jesteś dziś tym samym człowiekiem, którym będziesz za pięć lat, z wyjątkiem dwóch rzeczy: książek, jakie czytasz, i ludzi,
których spotykasz.

CHARLIE „TREMENDOUS” JONES

członek National Speakers Hall of Fame

Radzę, byś czytał godzinę dziennie. W tym tempie powinieneś uporać się z jedną, dwiema książkami tygodniowo. Poniższa lista zawiera
120 książek – wystarczy, byś miał co robić przez przynajmniej dwa lata. Przejrzyj ją i zobacz, które tytuły wydają ci się najbardziej
zachęcające, po czym zacznij właśnie od nich. Idź za tym, co cię interesuje, a przekonasz się, że każda wybrana książka prowadzi do
kolejnych.
Poniżej znajdziesz też listę 27 programów audio, jakich warto posłuchać, oraz 12 programów szkoleniowych, w których warto wziąć
udział. Możesz także wysłać swoje dzieci na letni obóz, na którym poznają podstawowe zasady sukcesu.
Jeśli chcesz mieć dostęp do rozszerzonej i wciąż uaktualnianej listy książek, programów audio i szkoleń z każdej z wyodrębnionych
dziedzin, wejdź na www.thesuccessprin-ciple.com.

I. PODSTAWY SUKCESU

Sukces jako dziedzina nauki

Jack Canfield, Mark Victor Hansen i Les Hewitt, The Power of Focus: How To Hit Your Business, Personal and Financial Targets
with Absolute Certainty, Health Communications, Foryda 2000.
Jack Canfield i Mark Victor Hansen, The Aladdin Factor: How to Ask for and Get Anything You Want in Life, Berkley, Nowy Jork
1995.
Rosamund Stone Zander i Benjamin Zander, The Art of Possibility: Transforming Personal and Professional Life, Penguin, Nowy
Jork 2000.
Jack M. Zufelt, The DNA of Success: Know What You Want… To Get What You Want, Regan Books, Nowy Jork 2002.
James A. Ray, The Science of Success: How to Attract Prosperity and Create Life Balance Through Proven Principles, SunArk
Press, La Jolla, Kalifornia 1999.
W. Clement Stone, The Success System That Never Fails, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, Nowy Jork 1962.
Napoleon Hill i W. Clement Stone, Success Through a Positive Mental Attitude, Prentice-Hall, Englewood, Nowy Jork1977.
Napoleon Hill, Think and Grow Rich, Fawcett Crest, Nowy Jork 1960.
Praca zbiorowa pod redakcją Matthew Sartwella, Napoleon Hill’s Keys to Success: The 17 Principles of Personal Achievement,
Plume, Nowy Jork 1997.
Dennis P. Kimbro, Think and Grow Rich: A Black Choice, Ballantine, Nowy Jork 1997.
Dennis P. Kimbro, What Makes the Great Great: Strategies for Extraordinary Achievement, Doubleday, Nowy Jork 1997.
Stephen R. Covey, The 7 Habits of Highly Effective People, Fireside, Nowy Jork 1989.
Brian Tracy, The 100 Absolutely Unbreakable Laws of Business Success, Berret-Koehler, San Francisco 2000.
Larry Wilson i Hersch Wilson, Play to Win: Choosing Growth Over Fear in Work and Life, Bard Press, Austin, Texas 1998.
Bill Fitzpatrick, Master Success: Create a Life of Purpose, Passion, Peace and Prosperity, American Success Institute, Natick,
Massachusetts 2000.
Andrew Wood i Brian Tracy, The Traits of Champions: The Secrets to Championship Performance in Business, Golf and Life,
 Executive Excellence Publishing, Provo, Utah 2000.
Dan Sullivan, Babs Smith i Michel Neray, The Great Crossover: Personal Confidence in the Age of the Microchip, The Strategic
Coach, Chicago-Toronto 1994.
Richard Fettke, Extreme Success, Fireside, Nowy Jork 2002.
Dan Robey, The Power of Positive Habits, Abritt Publishing Group, Miami 2003.
Anthony Robbins, Unlimited Power, Simon & Schuster, Nowy Jork 1986.
Tom Hopkins, The Official Guide to Success, Champion Press, Scottsdale, Arizona 1982.
Brian Tracy, Create Your Own Future, John Wiley & Sons, Nowy Jork 2002.
John Assaraf, The Street Kid’s Guide to Having It All, The Street Kid, LLC, San Diego 2003.
Charles A. Garfield i Hal Z. Bennett, Peak Performance: Mental Training Techniques of the World’s Greatest Athletes, Jeremy P.
Tarcher, Los Angeles 1984.
Charles Garfield, Peak Performers: The New Heroes of American Business, William Morrow, Nowy Jork 1986.
Marilyn Tam, How to Use What You’ve Got to Get What You Want, Jodere, San Diego
2003.
Bob Proctor, You Were Born Rich, McCrary Publishing, Willowdale, Ontario, Kanada 1984.
Claude M. Bristol, The Magic of Believing, Simon & Schuster, Nowy Jork 1991.
David Schwartz, The Magic of Thinking Big, Fireside, Nowy Jork 1987.
Jennifer White, Work Less, Make More, John Wiley & Sons, Nowy Jork 1998.
Esther i Jerry Hicks, Ask and It Is Given: Learning to Manifest Your Desires, Hay House, Carlsbad, Kalifornia 2004.
Tom Butler-Bowdon, 50 Success Classics, Nicholas Brealey Publishing, Yarmouth, Maine
2004.
Zig Ziglar, See You at the Top (wyd. II), Pelican, Nowy Jork 2000.

Sukces w biznesie
A. L. Williams, All You Can Do Is All You Can Do But All You Can Do Is Enough!, Ivy Books, Nowy Jork 1988.
Michael Gerber, The E-Myth Revisited: Why Most Small Businesses Don’t Work and What to Do About It, HarperBusiness, Nowy
Jork 1995.
Michael Gerber, E-Myth Mastery: The Seven Essential Disciplines for Building a World Class Company, HarperBusiness, Nowy
Jork 2004.
Verne Harnish, Mastering the Rockefeller Habits, Select Bookks, Nowy Jork 2002.
Bob Nelson, 1001 Ways to Reward Employees, Workman Publishing, Nowy Jork 1994.
Kenneth Blanchard i Spencer Johnson, The One Minute Manager, Berkley Books, Nowy Jork 1983.
Fred DeLuca i John B. Hayes, Start Small, Finish Big: Fifteen Key Lessons to Start – and Run – Your Own Successful Business,
Warner Books, Nowy Jork 2000.

Sukces korporacyjny
Jim Collins i Jerry I. Porras, Built to Last: The Successful Habits of Visionary Companies, HarperBusiness, Nowy Jork 1997.
Larry Bossidy i Ron Charan, Execution: The Discipline of Getting Things Done, Crown Business, Nowy Jork 2002.
Jim Collins, Good to Great: Why Some Companies Make the Leap… and Others Don’t, HarperCollins, Nowy Jork 2001.
Patrick M. Lencioni, The Five Temptations of a CEO: A Leadership Fable, Jossey-Bass, San Francisco 1998.
Jack Welch, Jack: Straight from the Gut, Warner, Nowy Jork 2001.
Eliyahu M. Goldratt, The Goal: A Process of Ongoing Improvement (wyd. II), North River Press, Great Barrington, Massacgusetts
1992.
Kenneth Blanchard i Spencer Johnson, The One Minute Manager, William Morrow, Nowy Jork 1982.
J.W. Marriott jr., The Spirit to Serve: Marriott’s Way, HarperCollins, Nowy Jork 2001.
Louis V. Gerstner jr., Who Says Elephants Can’t Dance? Inside IBM’s Historic Turnaround, HarperCollins, Nowy Jork 2002.

Monitorowanie sukcesu
Charles A. Coonradt, The Game of Work: How to Enjoy Work as Much as Play, Game of Work, Park City, Utah 1997.
Charles A. Coonradt, Jack M. Lyons i Richard Williams, Managing the Obvious: How to Get What You Want Using What You
Know, Game of Work, Park City, Utah 1994.
Charles A. Coonradt, Scorekeeping for Success, Game of Work, Park City, Utah 1999.

Inspiracja i motywacja
Jack Canfield i Mark Victor Hansen, Balsam dla duszy, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1996.
Jack Canfield, Mark Victor Hansen, Martin Rutte, Maida Rogerson i Tim Clauss, Balsam dla duszy pracującej, Dom Wydawniczy
Rebis, Poznań 1998.
Jack Canfield i Mark Victor Hansen, Chicken Soup for the Soul: Living Your Dreams, Health Communications, Deerfield Beach,
Floryda 2003.
Jack Canfield i Mark Victor Hansen, Miej odwagę zwyciężać!, Diogenes, Warszawa 2000.
Les Brown, It’s Not Over until You Win, Simon & Schuster, Nowy Jork 1997.
Rudy Ruettiger i Mike Celizic, Rudy’s Rules for Success, Doddridge Press, Dallas, Teksas 1995.

Zdrowie i fitness
Jorge Cruise, 8 Minutes in the Morning, HarperCollins, Nowy Jork 2001.
Jay Williams, The 24-Hour Turnaround: The Formula for Permanent Weight Loss, Antiageing and Optimal Health – Starting
Today!, Regan Books, Nowy Jork 2002.
Bill Phillips, Body For Life: 12 Weeks to Mental and Spiritual Strength, HarperCollins, Nowy Jork 1999.
John Gray, The Mars and Venus Diet and Exercise Solution, St. Martin’s Press, Nowy Jork 2003.
Jay Winner, Stress Management Made Simple, Blue Fountain Press, Santa Barbara, Kalifornia 2003.
Covert Bailey, Ultimate Fit or Fat, Houghton Mifflin Company, Boston 2000.

II. WEWNĘTRZNA PRZEMIANA DLA SUKCESU

Zarządzanie czasem i realizowanie zadań

Stephen Covey, A. Roger Merrill i Rebecca R. Merrill, First Things First, Fireside, Nowy Jork 1995.
David Allen, Getting Things Done: The Art of Stress-Free Productivity, Viking, Nowy Jork 2001.
Edwin C. Bliss, Getting Things Done, Charles Scribner’s Sons, Nowy Jork 1991.
Edwin C. Bliss, Doing It Now, Macmillan, Nowy Jork 1983.
Hyrum W. Smith, The 10 Natural Laws of Successful Time and Life Management: Proven Strategies for Increased Productivity
and Inner Peace, Warner Books, Nowy Jork 1994.
Rita Emmett, The Procrastinator’s Handbook: Mastering the Art of Doing It Now, Walker Publishing, Nowy Jork 2000.

Osobista świadomość, ludzki potencjał, wewnętrzny pokój i duchowość

Byron Katie, Loving What Is: Four Questions That Can Change Your Life, Harmony Books, Nowy Jork 2002.
Hale Dwoskin, The Sedona Method: Your Key to Lasting Happiness, Success, Peace and Emotional Wellbeing, Sedona Press,
Sedona, Arizona 2003.
Don Miguel Ruiz, The Four Agreements: A Practical Guide to Personal Freedom, AmberAllen, San Rafael 1999.
Jim Loehr i Tony Schwartz, The Power of Full Engagement, Free Press, Nowy Jork 2002.
Richard Carlson, Dont’t Sweat the Small Stuff… and It’s All Small Stuff: Simple Ways to Keep the Little Things from Taking Over
Your Life, Hyperion, Nowy Jork 1997.
Nathaniel Branden, The Six Pillars of Self-Esteem, Bantam, Nowy Jork 1994.
Raymond A. Moody jr., Life After Life, Bantam, Nowy Jork 1975.
Phillip C. McGraw, Life Strategies: Doing What Works, Doing What Matters, Hyperion, Nowy Jork 1999.
David R. Hawkins, Power vs. Force: The Hidden Determinants of Human Behavior, Hay House, Carlsbad, Kalifornia 2002.
Eckhart Tolle, The Power of Now: A Guide to Spiritual Enlightenment, New World Library, Novato, Kalifornia 1999.
Susan Jeffers, Feel the Fear and Do It Anyway, Ballantine Books, Nowy Jork 1987, 2007 (wydanie jubileuszowe).
Deepak Chopra, The Seven Spiritual Laws of Success, Amber-Allen, San Rafael, Kalifornia 1994.
Vincent M. Roazzi, The Spirituality of Success: Getting Rich with Integrity, Brown Books 2002.
David Gershon, The Way of the Spiritual Warrior (kaseta audio), dostępna na stronie internetowej autora:
www.empowermenttraining.com.

Programy audio
Jack Canfield i Janet Switzer, The Success Principles: Your 30-Day Journey from Where You Are to Where You Want to Be.
trzydziestodniowy kurs, składający się z 6 płyt CD i 90-stronicowego zeszytu ćwiczeń, doskonałe uzupełnienie tej książki. Zawarte
w nim ćwiczenia pomogą ci przyswoić przedstawiony tu materiał, a słuchanie płyt CD (np.
w samochodzie) wzmocni proces uczenia się. Zamówienia można składać na www.the-successprinciples.com, www.jackcanfield.com
lub pod telefonem 1-800-237-8336.
A oto inne programy motywacyjne i szkoleniowe, które szczególnie polecam. Wszystkie dostępne u Nightingale-Conant
(www.nightingale.com), poza jednym, jak wskazano: Brian Tracy, Action Strategies for Personal Achievement Zig Ziglar, A View
 from the Top
Jack Canfield i Mark Victor Hansen, The Aladdin Factor Jim Rohn, The Art of Exceptional Living David Bach, The Automatic
Millionaire Anthony Robbins, Get the Edge Zig Ziglar, Goals
Roger Dawson, Guide to Everyday Negotiating
Robin Crow, Jump and the Net Will Appear
Anthony Robbins, Live with Passion
Deepak Chopra, Magical Mind, Magical Body
Jack Canfield, Maximum Confidence
Robert Allen, Multiple Streams of Income
Denis Waitley, The New Dynamics of Winning
Maxwell Maltz i Dan Dennedy, The New Psycho-Cybernetics
Mark Victor Hansen i Robert Allen, The One Minute Millionaire System
Les Brown, The Power of Purpose
Dr Lee Pulos, The Power of Visualization
Brian Tracy, The Psychology of Achievement
Brian Tracy, The Psychology of Selling
Dan Sullivan, Pure Genius
Robert Kiyosaki, Rich Dad Secrets
Wayne Dyer, The Secrets to Manifesting Your Destiny
Stephen Covey, The 7 Habits of Highly Effective People
Jack Canfield, Self-Esteem and Peak Performance, (dostępny u CareerTrack)
Roger Dawson i Mike Summey, The Weekend Millionaire’s Real Estate Investing Program
Napoleon Hill, Think and Grow Rich

Szkolenia z zakresu ludzkiego potencjału i samorozwoju

Canfield Training Group, P.O. Box 30880, Santa Barbara, CA 93130, USA. Tel.: 805-5632935. Tel… darmowy: 1-800-237-8336. Fax:
805-563-2945. www.jackcanfield.com. Przez cały rok prowadzę jednodniowe, weekendowe i tygodniowe szkolenia: „Living the
Success Principles” („Praktykowanie zasad sukcesu”), „Living Your Highest Vision” („Realizowanie swojej najwyższej wizji”),
„Power of Focus” („Potęga koncentracji”), „Self-Esteem and Peak Performance” („Samoocena i szczytowe osiągnięcia”),
„Maximum Confidence” („Maksimum pewności siebie”) oraz „Training of Trainers Program” („Program szkolenia trenerów”).
Global Relationship Centers, 25555 Pedernales Point Drive, Spicewood, TX 78669, USA. Tel.: 512-264-3333. Fax: 512-264-2913.
www.grc333.com. Larry Price, dyrektor naczelny mojej fundacji – Foundation for Self-Esteem – przebył proponowane przez GRC
szkolenie „Rozumienie siebie i innych” i ogromnie na nim skorzystał.
The Hendricks Institute, 402 W. Ojai Avenue, lok. 101, PMB 413, Ojai, CA 93023, USA. Tel.: 1-800-688-0772. www.hendricks.com.
Gay i Katie Hendricks proponują szeroki wachlarz szkoleń, zarówno prowadzonych bezpośrednio, jak i online, z zakresu relacji
międzyludzkich i świadomego życia. Moja żona i ja wiele zyskaliśmy na ich pracy.
Hoffman Institute, 223 San Anselmo Avenue, lok. 4, San Anselmo, CA 94960, USA. Tel.: 415-485-5220. Tel… darmowy: 1-800-506-
5253. www.hoffmaninstitute.org. To niezwykle skuteczne, tygodniowe szkolenie pomoże ci pogodzić się z rodzicami oraz pozbyć się
nabytych w dzieciństwie ograniczających przekonań i reaktywnych wzorców zachowań. Niedawno przebył je mój partner, Mark
Victor Hansen, a także Martin Rutte i Tim Claus, współautorzy Balsamu dla duszy pracującej. Mój syn Oran, obecnie 30-letni,
również wziął udział w tym szkoleniu, co radykalnie odmieniło jego życie.
Human Awareness Institute. Tel.: 1-800-800-4117; tel. międzynarodowy: + 1-650-5715524. www.hai.org. Instytut prowadzi warsztaty
z zakresu otwierania serca i tworzenia intymnych relacji, zarówno dla par, jak i singli. Posiada biura w Australii, w Wielkiej Brytanii
i na terenie całych Stanów Zjednoczonych.
Insight Seminars, 2101 Wilshire Boulevard, lok. 101, Santa Monica, CA 90403, USA. Tel.: 310-315-9733. Fax: 310-315-9854.
www.insightseminars.org. Weekendowe seminarium stwarza uczestnikom możliwość przemiany swojego życia, nawiązania głębszego
kontaktu ze swoim prawdziwym ja oraz osiągnięcia większej równowagi i stanu osobistego spełnienia. Kursy dla zaawansowanych
pomagają pozbyć się lęków i ograniczających zachowań, rozwinąć większą zdolność docierania do własnej mądrości, intuicji
i wewnętrznej świetności oraz żyć w większej zgodzie ze swoimi wartościami duchowymi.
Landmark Education – The Forum, 353 Sacramento Street, lok. 200, San Francisco, CA 94111, USA. Tel.: 415-981-8850. Fax: 415-616-
2411. www.landmarkeducation.com. To doskonałe, tygodniowe szkolenie uwalnia cię od lęku i wprowadza w życie dynamiczne,
świadome i celowe, niosące poczucie głębszego sensu i spełnienia. Podniesiesz swoją samoocenę, poprawisz jakość swoich relacji,
a także osiągniesz większy sukces finansowy i większą równowagę w życiu.
Excellerated Business School for Entrepreneurs, szkolenie „Pieniądze i ty”, 4878 Pescade-ro Avenue, lok. 204, San Diego, CA 92107,
USA. Tel.: 619-224-8880. www.excellerated.com. Szkoła prowadzi niosące gruntowną przemianę warsztaty dla przedsiębiorców
 z zakresu finansów i biznesu.
Peak Potentials Training, 1651 Welch Street, North Vancouver, BC, Kanada, V7P 3G9. Tel.: 604-983-3344. www.peakpotentials.com.
Gorąco polecam prowadzone przez Harva Ekera weekendowe szkolenie „Millionaire Mind” (Umysł milionera). To cała kwintesencja
jego nauczania. Zapisz się na darmowe Wieczorne Teleseminarium Millionaire Mind, wchodząc na podaną stronę internetową.
Znajdziesz tam również wiele propozycji szkoleń podyplomowych z najróżniejszych dziedzin, m.in. kurs dla szkoleniowców, chcących
podnieść skuteczność swojego nauczania.
PSI Seminars, 11650 High Valley Road, Clearlake Oaks, CA 95423, USA. Tel.: 707-9982222. www.psiseminars.com. Firma proponuje
serię doskonałych, niosących głęboką przemianę szkoleń.
Sedona Training Associates, 60 Tortilla Drive, Sedona, AZ 86336, USA. Tel.: 928-282-3522. Fax: 928-203-0602. www.sedona.com.
Metoda Sedońska to jedno z najłatwiejszych inajbardziej skutecznych narzędzi samodoskonalenia iduchowego wzrostu, zjakimi
kiedykolwiek miałem do czynienia. Byłem zdumiony jego prostotą i potęgą wpływu, jaki wywarło na moje życie. Metoda koncentruje
się na uwolnieniu emocji, by móc ponownie wejść w kontakt z najgłębszymi pokładami swojej natury. Życie staje się prostsze. Różne
rzeczy zaczynasz przyjmować z mniejszym oporem. Pozbywasz się niepokoju i lęków, uwalniasz od stresu, uczysz się panować nad
gniewem, pokonujesz depresję, udoskonalasz swoje relacje, doświadczasz przypływu energii, śpisz spokojniej, poprawiasz swój stan
zdrowia, a także znajdujesz trwały wewnętrzny pokój, radość i miłość.
Demartini Seminars, „Przełomowe doświadczenie” z dr. Johnem Demartini, 2800 Post Oak Boulevard, lok. 5250, Houston, TX 77056,
USA. Tel.: 713-850-1234. Tel… darmowy: 888-DEMARTINI. www.drdemartini.com. John to doskonały wykładowca i osoba
obdarzona prawdziwą mądrością i duchową głębią.

Psychoterapia i poradnictwo psychologiczne

Poniższe źródła pomogą ci znaleźć psychologa w twojej okolicy. Z szukaniem dobrego terapeuty jest jak z chodzeniem na randki. Zanim
znajdziesz kogoś, kto przypadnie ci do gustu, być może będziesz musiał kilka osób „wypróbować”. Dobry terapeuta to taki, przy którym
czujesz się bezpiecznie, ale który zmusza cię też do pewnego wysiłku. Powinien odznaczać się postawą pełną miłości, lecz
jednocześnie nie unikać konfrontacji.
Trzy poniższe metody terapii są moimi ulubionymi ze względu na rezultaty, jakie przynoszą. Jest wielu świetnych terapeutów, którzy nie
posługują się tymi metodami, lecz jeśli trafisz na osobę, która to robi, to prawdopodobnie jesteś w dobrych rękach.
Terapia Gestalt. By uzyskać informacje na temat terapii Gestalt oraz dostęp do katalogu stosujących ją terapeutów, praktykujących we
wszsytkich regionach Stanów Zjednoczonych, wejdź na www.gestalt.org. Następnie zjedź w dół strony, aż znajdziesz słowa: If the
reason for your visit to The Gestalt Therapy Page is to find a Gestalt therapist in your locale for personal therapy, click here
(Jeśli powodem, dla którego wszedłeś na stronę Terapii Gestalt, jest chęć znalezienia stosującego tę metodę terapeuty,
praktykującego w twojej okolicy, kliknij tutaj). Trafisz wprost do jedynego wyczerpującego, ogólnoświatowego katalogu
prywatnych terapeutów, stosujących terapię Gestalt. Kliknij na obszar, na którym mieszkasz i przewiń do najbliższego sobie miasta.
Psychosynteza. By zyskać dostęp do katalogu ośrodków i terapeutów, specjalizujących się w psychosyntezie, wejdź na
www.chebucto.ns.ca/Health/Psychosynthesis/. Kliknij na „Centers and Practitioners” (Ośrodki i terapeuci).
Programowanie neurolingwistyczne (NLP). NLP to posiadający ogromną moc system myślenia, mogący przyspieszyć osiągnięcie
twoich osobistych i zawodowych celów – spora część pracy Tony’ego Robbinsa bazuje na tej metodologii. Na www.nlpinfo.com
znajdziesz katalog terapeutów, trenerów i ośrodków specjalizujących się w NLP. Wśród moich ulubionych trenerów tej metody
znajdują się Robert Dilts i Judith DeLo-zier (408-336-3457) z NLP University w Kalifornii, Ted James (808-596-7765) z Advanced
Neuro Dynamics na Hawajach oraz Steve Andreas (303-987-2224) i jego koledzy z NLP Comprehensive w Kolorodo. Wyszkolili setki
osób z całych Stanów Zjednoczonych i Kanady.

III. ZBUDUJ SWOJĄ DRUŻYNĘ SUKCESU

Patti Breitman i Connie Hatch, How to Say No Without Feeling Guilty: And Say Yes to More Time and What Matters Most to You,
Broadway, Nowy Jork 2001.
Manuel J. Smith, When I Say No, I Feel Guilty, Bantam, Nowy Jork 1975.
Talane Miedaner, Coach Yourself to Success: 101 Tips From a Personal Coach for Reaching Your Goals at Work and in Life,
Contemporary Books, Lincolnwood, Illinois 2000.
Laura Berman Fortgang, Take Yourself to the Top: The Secrets of America’s #1 Career Coach, Warner, Nowy Jork 1998.
Thomas J. Leonard, The Portable Coach: 28 Sure Fire Strategies for Business and Personal Success, Scribner, Nowy Jork 1998.

PROGRAMY COACHINGOWE

By uzyskać informacje na temat przygotowanych przez zespół Zasad Canfielda programów coachingowych, których celem jest
 udzielenie ci osobistej pomocy w wprowadzeniu poznanych zasad do swojego życia, kariery zawodowej, relacji i finansów, wejdź na
www.JackCanfield.com lub zadzwoń pod numer 1-800-2ESTEEM. Możesz skorzystać z indywidualnego programu
telecoachingowego lub z e-coachingu.
A oto namiary na dwa inne programy coachingowe, które szczególnie polecam:
The International Coach Federation. Zadzwoń pod darmowy numer 888-423-3131 lub wejdź na www.coachfederation.org.
Coach U. Zadzwoń pod darmowy numer 1-800-482-6224 lub wejdź na www.coa-chinc.com. Kliknij na „Find a Coach” (Znajdź coacha).
Inni trenerzy – szczególnie ci, którzy specjalizują się w konkretnej tematyce branżowej czy biznesowej – mają własne strony internetowe,
które można znaleźć przez wpisanie w wyszukiwarce prostego hasła typu „coaching na rynku nieruchomości”.

Rozwijanie intuicji
Lynn A. Robinson, Divine Intuition: Your Guide to Creating a Life You Love, Dorling Kindersley, Nowy Jork, 2001. Wejdź też na
stronę Lynn: www.lynnrobinson.com.
Marcia Emery, PowerHunch, Beyond Words Publishing, Hillsboro, Oregon 2001.
Laura Day, Practical Intuition, Broadway Books, Nowy Jork 1997.
Laura Day, Practical Intuition for Success, HarperCollins, Nowy Jork 1997.
Gay Hendricks i Kate Ludeman, The Corporate Mystic, Bantam Books, Nowy Jork 1997.
Barrie Dolnick, The Executive Mystic, HarperBusiness, Nowy Jork 1999.

IV. TWÓRZ UDANE RELACJE

Gay Hendricks i Kathlyn Hendricks, Lasting Love: The 5 Secrets of Growing a Vital, Conscious Relationship, Rodale, Nowy Jork
2004.
John Gray, Men Are from Mars, Women Are from Venus: A Practical Guide for Improving Communication and Getting What You
Want in Your Relationships, HarperCollins, Nowy Jork 1993.
Barbara DeAngelis, Real Moments: Discover the Secret for True Happiness, Doubleday, Nowy Jork 1994.
Cliff Durfee, Feel Alive with a Heart Talk, Live, Love, Laugh, San Diego 1979.
Adele Faber i Elaine Mazlish, How to Talk So Kids Will Listen & Listen So Kids Will Talk, Avon Books, Nowy Jork 1980.
Dianna Booher, Communicate with Confidence, McGraw Hill, Nowy Jork 1994.
Jack Griffin, How to Say It at Work: Putting Yourself Across with Power Words, Phrases, Body Language and Communication
Secrets, Prentice-Hall, Englewood Cliffs-Nowy Jork 1998.
Henry Cloud i John Townsend, Boundaries: When to Say Yes, When to Say No to Take Control of Your Life, Zondervan, Grand
Rapids 1992.
Brad Blanton, Radical Honesty: How to Transform Your Life by Telling the Truth, Dell, Nowy Jork 1996.
Brad Blanton, Practicing Radical Honesty, Sparrowhawk Publishing, Stanley, Wirginia 2000.
Will Schutz, The Truth Option, Ten-Speed Press, Berkeley, Kalifornia 1984.

V. SUKCES I PIENIĄDZE

Robert Kiyosaki, Cash Flow Quadrant, Warner Books, Nowy Jork 2000.
Robert G. Allen, Multiple Streams of Income, John Wiley & Sons, Nowy Jork 2000.
Robert G. Allen, Multiple Streams of Internet Income, John Wiley & Sons, Nowy Jork 2001.
Robert Kiyosaki i Sharon L. Lecter, Rich Dad, Poor Dad, Tech Press, Paradise Valley, Arizona, 1997.
Suze Orman, The Courage to Be Rich: Creating a Life of Material and Spiritual Abundance, Riverhead Books, 1999.
Catherine Ponder, The Dynamic Laws of Prosperity, DeVorss, Nowy Jork 1988.
David Bach, The Automatic Millionaire: A Powerful One-Step Plan to Live and Finish Rich, Broadway Books, Nowy Jork, 2003.
Lewis Schiff i Douglas Gerlach, The Armchair Millionaire, Pocket Books, Nowy Jork
2001.
Mark Allen, The Millionaire Course, New World Library, Novato, Kalifornia 2003.
Michael LeBoeuf, The Millionaire in You, Crown Business, Nowy Jork 2002.
Thomas J. Stanley, The Millionaire Mind, Andrews McMeel Publishing, Kansas City 2000.
Gerry Robert, The Millionaire Mindset: How Ordinary People Can Create Extraordinary Income, Awesome Books, Kuala
Lumpur, Malezja 1999.
Thomas J. Stanley i William D. Danko, The Millionaire Next Day, Pocket Books, Nowy Jork 1996.
Mark Victor Hansen, The Miracle of Tithing, Mark Victor Hansen & Associates, Newport Beach, Kalifornia 2003. By zamówić,
 zadzwoń pod numer 1-800-433-2314.
Mark Victor Hansen i Robert G. Allen, The One Minute Millionaire: The Enlightened Way to Wealth, Harmony Books, Nowy Jork
2002.
Wallace D. Wattles, The Science of Getting Rich, Iceni Books, Tuscon, Arizona 2001. (Reprint orginalnej książki, wydanej w 1910
roku.)
Brian Tracy, The 21 Success Secrets of Self-Made Millionaires, Berrett-Koehler, San Francisco 2001.
David Chilton, The Wealthy Barber, wyd. III., Prima Publishing, Roseville, Kalifornia 1998.
T. Harv Eker, Secrets of the Millionaire Mind: Mastering the Inner Game of Wealth, Harper Collins, Nowy Jork 2005.
CASHFLOW® 101 to zabawna gra edukacyjna, opracowana przez Roberta Kiyosaki. Gracze poznają podstawy księgowości, finansów
i inwestycji, starając się wydostać z wyścigu szczurów i wkroczyć na tor szybkiego ruchu, gdzie ich pieniądze będą dla nich pracować,
zamiast oni urabiać się dla pieniędzy. Gra przeznaczona jest dla osób powyżej 10 roku życia. Do nabycia na www.richdad.com.

DODATKOWE ŹRÓDŁA

Wysyłkowy klub książki (podobny do wspomnianego w Zasadzie 36 ededge) to świetny sposób na to, by być na bieżąco z najnowszymi
publikacjami z dziedziny sukcesu w biznesie. By przyłączyć się do klubu ededge, wejdź na www.postivedeviantnetwork.com.
SuperCamp to doskonała propozycja wyjazdu wakacyjnego dla twoich dzieci, doświadczenie, które niesie prawdziwą przemianę
wewnętrzną, zapewniającą obozowiczom mocny start na drodze do sukcesu. Wejdź na www.quantumlearning.com, by uzyskać
informacje na temat 10-dniowego obozu letniego dla dzieci w wieku od 9 do 18 lat. Osiągnięcia tych, którzy na nim byli, są doprawdy
zdumiewające.
Chicken Soup’s Daily Serving (www.chickensoup.com) to darmowe, codzienne e-maile z pokrzepiającą, zachęcającą opowieścią,
zaczerpniętą z megapopularnej serii Balsam dla duszy.
 O AUTORACH

Jack Canfield jest odnoszącym liczne sukcesy autorem książek, zawodowym mówcą, twórcą
seminariów, trenerem korporacyjnym i przedsiębiorcą. Po ukończeniu Uniwersytetu Harvarda,
rozpoczął pracę jako nauczyciel w szkole średniej w podupadłej części chicagowskiego śródmieścia.
Już wkrótce tym, co pochłaniało go najbardziej, było znalezienie sposobu na zmobilizowanie swoich
najmniej zmotywowanych uczniów. W toku owych poszukiwań trafił na miejscowego milionera
i guru sukcesu, który swój majątek zbudował pracą własnych rąk, W. Clementa Stone’a. Stone był
wydawcą „Success Magazine”, prezesem Combined Insurance Corporation, autorem książki The
Success System That Never Fails oraz współautorem (wraz z Napoleonem Hillem) pracy Success
Through a Positive Mental Attitude.
Jack otrzymał zatrudnienie w W. Clement & Jessie V. Stone Foundation z zadaniem przeniesienia
poznanych zasad sukcesu do szkół i do Boys Clubs na terenie Chicago – a potem na obszarze całego
Midwest. Chcąc jeszcze lepiej zrozumieć mechanizm działania tych zasad, Jack podjął uzupełniające
studia magisterskie na Uniwersytecie Massachusetts, gdzie zdobył dyplom magistra edukacji
psychologicznej. Wyposażony w pogłębioną wiedzę i umiejętności, rozpoczął prowadzenie
seminariów dla nauczycieli, psychologów i psychoterapeutów, a potem także dla liderów
korporacyjnych, menedżerów, handlowców i przedsiębiorców, ucząc zasad samooceny, szczytowych
osiągnięć, motywacji i sukcesu.
Na przestrzeni lat Jack stał sie autorem i współautorem takich książek, jak: 100 Ways to Enhance
Self-Esteem in the Classroom, Dare to Win, The Aladdin Factor, Heart at Work, The Power of
Focus: How to Hit All Your Personal, Business and Financial Goals with Absolute Certainty,
a także 85 części z megapopularnej serii Balsam dla duszy, która na obecną chwilę sprzedała się
w ponad 80 milionach egzemplarzy w 39 językach całego świata. Zasadami sukcesu, samooceny
i szczęścia Jack podzielił się także w swoim bestsellerowym programie audio Self-Esteem and Peak
Performance, sygnowanym przez CareerTrack, oraz w przygotowanych dla Nightingale-Conant
albumach Maximum Confidence i The Aladdin Factor.
Zainteresowanie wykładami i seminariami Jacka przerasta jego możliwości osobistego
zaspokojenia wszystkich zgłaszanych potrzeb, dlatego opracował on również dwa szkoleniowe
programy wideo: STAR Program – podstawowe szkolenie z zakresu samooceny i szczytowych
wyników, przeznaczone dla korporacji i szkół, oraz GOALS Program – prezentacja tych samych
zasad, lecz z przeznaczeniem dla środowisk podwyższonego ryzyka, takich jak osoby korzystające
z zasiłków i więźniowie.
Wśród organizacji i korporacji, które skorzystały z wiedzy i umiejętności Jacka, zapraszając go, by
osobiście podzielił się swoimi zasadami z ich członkami i pracownikami, znalazły się: Virgin
Records, Sony Pictures, Merrill Lynch, Monsanto, ITT Harftord Insurance, GlaxoSmithKline, Scott
Paper, The Million Dollar Forum, Coldwell Banker, RE/MAX, FedEx, Campbell’s Soup, TRW,
Society of Real Estate Professionals, the Million Dollar Roundtable, American Society of Training
& Development, Ameritech, NCR, Young Presidents’ Organization, Chief Executives Organization,
GE, Income Builders International, US Department of the Navy, Siemens, Cingular Wireless,
Southern Bell, Domino’s Pizza, Accenture, Bergen Brunswig Pharmaceuticals, Children’s Miracle
Network, UCLA, University of Michigan, the Council of Excellence in Government i setki innych.
Jack przemawiał i prowadził warsztaty we wszystkich 50 stanach USA, a także w Kanadzie,
Meksyku, Europie, Azji, Afryce i Australii. Wystąpił także w ponad 600 programach radiowych
i 200 telewizyjnych, w tym w: 20/20, Inside Edition, Today, Oprah, Fox and Friends, CBS Evening
News, NBC Nightly News, Eye to Eye, a także w Talk Back Live! stacji CNN oraz w na antenie PBS
i QVC.
Jack prowadzi jednodniowe i weekendowe seminaria: „Living the Success Principles”
(„Praktykowanie zasad sukcesu”), „The Power of Focus” („Potęga koncentracji”), „Self-Esteem and
Peak Performance” („Samoocena i szczytowe osiągnięcia”), „Maximum Confidence” („Maksimum
pewności siebie”) oraz doroczne, 7-dniowe szkolenie „Breakthrough to Success: Living the Success
Principles” („Punkt zwrotny w kierunku sukcesu: praktykowanie zasad sukcesu”) – niezwykle
skuteczne, niosące życiową przemianę warsztaty. Jego szkolenia przeznaczone są dla ludzi biznesu,
menedżerów, przedsiębiorców, handlowców, dyrektorów sprzedaży, nauczycieli, psychologów
i psychoterapeutów, coachów, konsultantów, duszpasterzy i innych, którzy chcą wspiąć się na wyżyny
osobistego i zawodowego sukcesu.
By uzyskać więcej informacji na temat warsztatów i szkoleń Jacka, jego książek i szkoleniowych
programów audio i wideo, a także dowiedzieć się o możliwości wynajęcia Jacka w charakterze
mówcy czy trenera, skontaktuj się z jego biurem:

The Jack Canfield Companies

P.O. Box 30880, Santa Barbara, CA 93130, USA
Tel.: 805-563-2935; 1-800-237-8336; fax: 805-563-2945
www.thesuccessprinciples.com

Janet Switzer, począwszy od swojej pierwszej pracy (w wieku 19 lat) jako koordynator kampanii
jednego z członków Kongresu, aż po zbudowanie (zaledwie dziesięć lat później) międzynarodowej
firmy wydawniczej, której aktywa przekraczają 10 milionów dolarów, jest uosobieniem osobistego
sukcesu i zawodowego spełnienia, wynikających ze stosowania sprawdzonych zasad sukcesu.
Dziś Janet jest geniuszem marketingu i specjalistką od rozwoju biznesu, z której wiedzy
i doświadczenia korzystają niektórzy z największych na świecie guru sukcesu: ekspert od
szczytowych osiągnięć Jack Canfield, mistrz motywacji Mark Victor Hansen, ikona marketingu Jay
Abraham, ekspert od dochodów internetowych Yanik Silver, a także autorka książki Jesus CEO,
Laurie Beth Jones, i inni. Ponadto, Janet prowadzi praktykę doradczą, w ramach której pomogła już
ponad 50 000 firm i przedsiębiorców z całego świata w takim wykorzystaniu swoich aktywów
niematerialnych i zasobów informacyjnych, by przyniosły im miliony w potencjalnym przypływie
dochodów. Jest też autorką Instant Income® – serii opracowań marketingowych, stworzonych
z myślą o drobnych przedsiębiorcach, by pomóc im nie tylko w natychmiastowej poprawie sytuacji
finansowej ich firm, ale także w rozwinięciu nowych, lukratywnych źródeł zysku. Więcej informacji
na www.instantincome.com.
Janet jest mówczynią o międzynarodowej renomie oraz założycielką i redaktor naczelną magazynu
„Leading Experts” – a także felietonistką, publikującą w „Training Magazine Asia” i w wielu innych
wydawnictwach prasowych.
Regularnie przemawia przed tysiącami słuchaczy: przedsiębiorcami, niezależnymi specjalistami
od sprzedaży, pracownikami korporacji i członkami stowarzyszeń branżowych, dzieląc się z nimi
zasadami sukcesu i gromadzenia dochodów. Ponadto pomaga ludziom sukcesu, którzy są ekspertami
w swojej dziedzinie, w zdobyciu ogólnoświatowej pozycji i dochodów liczonych w milionach
dolarów przez budowanie imperiów wydawniczych opierając się na ich strategiach biznesowych,
koncepcjach szkoleniowych, znawstwie branżowym i unikalnej pozycji rynkowej. Jej multimedialne
opracowanie „How Experts Build Empires: The Step-By-Step System for Turning Your Expertise
into Super-Lucrative Profit Centers” („Jak eksperci budują imperia: szczegółowy system
wykorzystania swojej wiedzy i umiejętności dla stworzenia super-lukratywnych źródeł zysku”) jest
autorytatywną pracą branżową, poruszającą zagadnienia rozwoju i sprzedaży produktów
informacyjnych.
Janet mieszka w Thousand Oaks w Kalifornii, gdzie należy do Calvary Community Church
i pracuje z młodymi ludźmi, prowadząc miejscowy 4-H Club – funkcja, którą cieszy się już od niemal
20 lat.
By zaprosić Janet jako mówczynię, zadzwoń pod numer 805-499-9400 lub wejdź na
www.janetswitzer.com. By zamówić prenumeratę „Leading Experts e-Magazine”, wejdź na
www.leadingexperts.net.
 POZWOLENIA

Dziękujemy poniższym wydawnictwom i osobom, które udzieliły nam zgody na przedruk cytowanych treści:
© Randy Glasbergen, www.glasbergen.com.

Charles Rodrigues. © 1991 Tribune Media Services. Przedruk za zgodą.

D.C. Dordova, przedruk za zgodą.
T. Harv Eker, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Anthony Robbins, przedruk za zgodą.
Monty Roberts, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Julie Laipply, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Pat Williams, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Arnold M. Patent, przedruk za zgodą.
© Randy Glasbergen, www.glasbergen.com.
Dave Liniger, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Na podstawie artykułu Placebos Prove So Powerful Even Experts Are Surprised: New Studies Explore the Brain’s Triumph Over
Reality Sandry Blakeslee, „New Jork Times”, 13 października 1998, sekcja F, strona 1. Przedruk za zgodą.
Timothy Ferriss, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Ruben Gonzales, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Stephen J. Cannell, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Charles A. Garfield, Peak Performance, przedruk za zgodą.
Buddy Hickerson. © Tribune Media Sevices. Przedruk za zgodą.
Daniel Amen, dyrektor Amen Clinics, Inc… oraz autor Change Your Brain, Change Your Life. Stan Dale, przedruk za zgodą.
Kapitan Gerald Coffee, przedruk za zgodą.
Przedruk za specjalnym pozwoleniem King Features Syndicate.
Stuart Lichtman, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Brian Tracy, przedruk za zgodą.
Les Hewitt, przedruk za zgodą.
Copyright © 1994 Stephen Rebello. Pierwotnie opublikowano w „Movieline”, lipiec 1994. Wszystkie prawa zastrzeżone. Przedruk po
uzgodnieniu z Mary Evans, Inc.
© 1998 The New Yorker Collection. William Haefeli z cartoonbank.com. Wszystkie prawa zatrzeżone.
Peter Vidmar, przedruk za zgodą.
John Assaraf, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Marilyn Kentz, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Caryl Kristensen, przedruk za zgodą.
Diana von Welanetz Wentworth, przedruk za zgodą. www.cartoonstock.com, przedruk za zgodą.
Jack Bierman, przedruk za zgodą.
© 1990 Thaves, przedruk za zgodą. Gazeta rozprowadzana przez NEA, Inc.
Jana Stanfield, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Jeff Arch, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Michael T. Kelley, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Dr John Demartini, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Richard Paul Evans, przedruk za zgodą.
Robert Allen, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Tom Boyer, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Wyland, przedruk za zgodą.
Marshall Thurber, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Sylvia Collins, przedruk za zgodą.
Dale i Donna Hutcherson, przedruk za zgodą.
Chad Pregracke, przedruk za zgodą.
Charles Coonradt, przedruk za zgodą.
Michael Walsh, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Zaczerpnięto z artykułu Don’t Burn Out, pierwotnie opublikowanego w magazynie „Fast Company”, maj 2000, © 2000 FAST
COMPANY. Wszystkie prawa zastrzeżone. Debbie Macomber, autorka bestsellerów figurujących na liście „New York Times’a”,
przedruk za zgodą.
Jaroldeen Edwards, przedruk za zgodą.
David J. Morris, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Steve Beers, przedruk za zgodą.
Mike Foster, przedruk za zgodą.
Dan Sullivan, przedruk za zgodą.
Martin Rutte, www.martinrutte.com, przedruk za zgodą
Sid Simon, zasłużony emerytowany profesor psychologii, Uniwersytet Massachusetts. Przedruk za zgodą.
Dr. Wayne Dyer, przedruk za zgodą.
© Randy Glasbergen, www.glasbergen.com.
Paul R. Scheele, przedruk za zgodą.
Skip Barber, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Les Brown, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
© 1996 Tedd Goff.
© Randy Glasbergen, www.glasbergen.com.
Allen Koss, przedruk za zgodą.
© Randy Glasbergen, www.glasbergen.com.
Kyle Canfield, przedruk za zgodą.
Rafe Esquith, przedruk za zgodą.
© Leo Cullum z cartoonbank.com. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Raymond Aaron, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Barry Spilchuk, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
© 1993 The New Yorker Collection. Robert Mankoff z cartoonbank.com. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Lisa Miller, przedruk za zgodą.
Jason Ryan Dorsey, autor bestsellera Graduate to Your Perfest Job, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Burt Dubin, twórca Speaking Success System, www.speakingsuccess.com, przedruk za zgodą.
Madeline Balleta, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Pat Boone, przedruk za zgodą.
Marcia Martin, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Cliff Durfee, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Larry Price, dyrektor naczelny Foundation for Self-Esteem, przedruk za zgodą.
Marilyn Tam, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Don Miguel Ruiz, przedruk za zgodą.
Randee Zeitlin Feldman, przedruk za zgodą.
Patty Aubery, przedruk za zgodą.
Inga Canfield, przedruk za zgodą.
Dr Harville Hendricks, przedruk za zgodą.
„Dallas Morning News”, 10 września 1985, s. 1B. Przedruk za zgodą.
Kim Kirberger, przedruk za zgodą.
Scott Schilling, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Rick Kinmon, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Real Live Adventures © 1993 GarLanco. Przedruk za zgodą Universal Press Syndicate. Wszystkie prawa zatrzeżone.
Lee Brower, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
© Randy Glasbergen, www.glasbergen.com.
J. Mike Milliorn, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Ira i Linda Distenfield, zaczerpnięto z rozmowy z autorem.
Shane Lewis, www.autosplit.com, przedruk za zgodą.
Tony i Randy Escobar, przedruk za zgodą.
Zaczerpnięto z „Religion and Liberty”, listopad/grudzień 2000, wol. 10, nr 6, publikacja Acton Institute for the Study of Religion and
Liberty. Przedruk za zgodą.
 84 N., Great River Road, East Moline, Illinois 61244, USA.
25
Charles A. Coonradt, The Game of Work: How to Enjoy Work as Much as Play, Park City, Utah, Game of Work, 1997. Zobacz też
inną pozycję tego autora, Scorekeeping for Success, Park City, Utah, Game of Work, 1999 oraz Managing the Obvious: How to
Get What You Want Using What You Know, autorstwa Charlesa Coonradta, Jacka M. Lyona i Richarda Williamsa, Park City, Utah,
Game of Work, 1994.
26
Don’t Burn Out!, magazyn „Fast Company”, maj 2000, str. 106.
27
By uzyskać więcej informacji, wejdź na www.xmradio.com. Cena akcji z 1 czerwca 2004.
28
Na podstawie książki Davida Frosta, David Frost’s Book of Millionaires, Multimillionaires, and Really Rich People, Random
House, Nowy Jork, 1984.
29
By uzyskać więcej informacji na temat Programu GOALS, skontaktuj się z Foundation for Self-Esteem, 6035 Bristol Parkway, Culver
City, CA 90230, USA. Telefon: 310-568-1505. Do tej pory 355 tysięcy osób skorzystało z Programu.
30
Możesz ściągnąć gotowy, darmowy formularz ze strony www.thesuccessprinciples.com.
31
By uzyskać więcej informacji, zajrzyj na stronę internetową NAPO: www.napo.net lub odwiedź www.organizersincanada.com
i www.organizerwebring.com, gdzie znajdziesz listy organizatorów z siedmiu krajów. Martha Ringer to specjalistka od wydajności
pracy, która pomogła mi zorganizować moje miejsce pracy i dzień roboczy. Po zaledwie dwóch dniach moje biuro wyglądało jak
zupełnie nowe miejsce, awmoim dniu roboczym wszystko teraz chodzi jak wzegarku. Kontakt do Marthy znajdziesz na www.mar-
tharinger.com.
32
Oto niektóre z najlepszych, amerykańskich tytułów: Stephanie Winston, Getting Organized, Bantam Books, Nowy Jork, 1978 Julie
Morgenstern, Organizing from the Inside Out, wydanie drugie, Henry Holt, Nowy Jork, 2004 Julie Morgenstern i Jessi Morgenstern-
Colón, Organizing from the Inside Out for Teens, Henry Holt, Nowy Jork, 2002 Sunny Schlenger i Roberta Roesch, How to Be
Organized in Spite of Yourself, wydanie poprawione, Signet Books, Nowy Jork, 1999 Harriet Schecter, Let Go of Clutter,
McGraw-Hill, Nowy Jork, 2001.
33
Dziękuję Johnowi Grayowi i Barbarze DeAngelis, którzy nauczyli mnie tej metody.
34
Aby dowiedzieć się więcej na temat działalności Kim Foundation, wejdź na stronę www.kimfounda-tion.com.
35
Aby dowiedzieć się więcej na temat działalności i wizji Weston Spirit, wejdź na stronę www.weston-spirit.org.uk.
36
zob. Glen Van Ekeren, The Speaker’s Sourcebook, Prentice-Hall, Englewood-Cliffs, Nowy Jork, 1988.
37
Zob. Daniel G. Amen, Change Your Brain, Change Your Life, Three Rivers Press, Nowy Jork, 1998. Książka zawiera błyskotliwe
spojrzenie na to, jak posługiwać sie wpływającymi na pracę mózgu strategiami, by pokonać niepokój, depresję, obseje, gniew
i impulsywność – mogące stanowić poważną przeszkodę na drodze ku życiu, jakiego pragniesz. Kilka kolejnych stron na temat
„deptania mrówek” powstało w dużej mierze w oparciu o przemyślenia dr. Amena.
38
By uzyskać więcej informacji na temat fascynującej pracy Douga, łączącej wyniki najnowszych badań neurologicznych ze zdolnością
osiągania wyższych poziomów sukcesu, wejdź na stronę www.science-forsuccess.com.
39
Rudolph Giuliani i Ken Kurson, Leadership, Hyperion, Nowy Jork, 2002.
40
Personal Power II” i najnowszy program Tony’ego Robbinsa, „Get the Edge”, dostępne są na www.anthonvrobbins.com lub pod
adresem Nightingale-Conant, który znajdziesz na końcu książki.
41
By zamówić program Holosync, skontaktuj się z Centerpointe Research Institute, dzwoniąc pod numer: 800-945-2741 lub odwiedzając
stronę www.centerpointe.com.
42
Jestem wdzięczny Danowi Sullivanowi za wiele myśli z tego i kolejnych rozdziałów. Aby poznać więcej jego przełomowych
przemyśleń, odwiedź stronę www.strategiccoach.com.
43
By dowiedzieć się więcej na temat Inside Edge, wejdź na www.insideedge.org.
44
The Entrepreneurial Time System oraz Free Days, Focus Days i Buffer Days to znaki handlowe Strategic Coach, Inc. Wszystkie
prawa zastrzeżone. Wykorzystano za pisemną zgodą. www.strategiccoach.com.
45
„Fast company”, maj 2000, str. 101.
46
Przeczytaj The 80/20 Principle: The Secret to Success by Achieving More With Less Richarda Kocha (Currency, Nowy Jork,
1998), by zgłębić zastosowanie Zasady 80/20 w przyspieszeniu drogi do osobistego sukcesu.
47
Więcej na temat Coach U na www.coachu.com, zaś na temat International Coach Federation na www.co-achfederation.org.
Informacje dotyczące „Strategic Coach Program” Dana Sullivana znajdziesz na www.strate-giccoach.com, zaś informacje dotyczące
mojego programu coachingowego na www.JackCanefield.com.
48
Więcej informacji na temat „Strategic Coach Program”, a także na temat doskonałych książek i programów audio Dana Sullivana na
stronie www.strategiccoach.com.
49
Dla pełniejszych informacji polecam wejście na www.livelovelaugh.com i nabycie ezgemplarza Heart Talk Book za jedyne 5, 95
dolarów. Do każdej kopii dołączone jest jaskrawoczerwone, kartonowe serce, a na ostatniej stronie widnieje podsumowanie ośmiu
kluczowych zasad dla łatwego przypomnienia przed każdą sesją Rozmowy od Serca. Jeśli prowadzisz szkolenia, istnieje wyczerpujący
podręcznik do nauki tego zagadnienia, zatutułowany More Teachable Moments.
50
By uzyskać więcej informacji na temat GOALS Program, skontaktuj się z Foundation for Self-Esteem, 6035 Bristol Parkway, Culver
City, CA 90230, USA. Tel.: 310-568-1505.
51
Gorąco polecam pełną inspiracji książkę Marilyn How to Use What You’ve Got to Get What You Want (SelectBooks, Nowy Jork,
2004). Marilyn opowiada w niej o swoim niezwykłym życiu i dzieli się zasadami sukcesu, jakie poznała na przestrzeni lat, począwszy od
swojego wychowania w tradycyjnej rodzinie w Hong Kongu, aż po błyskawiczną karierę w zarządzaniu w świecie międzynarodowego
biznesu, pracując dla takich światowej klasy firm, jak Aveda, Reebok i Nike.
52
Pragnę wyrazić moją wdzięczność Donowi Miguelowi Ruizowi, autorowi Czterech umów, za przemyślenia dotyczące nienaganności
słowa, jakie umieściłem w tym rozdziale. By dowiedzieć się na ten temat czegoś więcej, gorąco polecam wspomnianą książkę.
53
Aby zapoznać się z opracowaną przez Dana, doskonałą prezentacją Modelu Człowieka z Klasą, wejdź na stronę
www.strategiccoach.com i kup The Class Acts Model (trzecia część z serii Always Increase Your Confidence). To niezwykle
cenna publikacja, którą warto mieć i z którą warto pracować. Gdy w pełni pojmiesz i przyswoisz cechy człowieka z klasą, będziesz
o lata świetlne przed 99% całej ludzkiej populacji, jeśli chodzi o osiąganie sukcesów i wprowadzanie pozytywnych zmian na tym
świecie.
54
Silne emocje ułatwiają wzrost setek tysięcy nowych, mikroskopijnych włókien na zakończeniach dendrytów, stanowiących części
neuronów ludzkiego mózgu. Te niewielkie rozgałęzienia tworzą kolejne połączenia w mózgu, które wspomagają przyjęcie nowego
przekonania i twórcze zrealizowanie nowych celów finansowych. To nie magia; to czysta nauka! Aby więcej dowiedzieć się na ten
temat, wejdź na fantastyczną stronę Douga Bencha, www.scienceforsuccess.com. Doug jest fanatykiem, jeśli chodzi o bycie na
bieżąco z najnowszymi badaniami, dotyczącymi ludzkiego mózgu i związku, jaki zachodzi między procesami mózgowymi a osiąganiem
sukcesów.
55
The Sedona Method, Hale Dwoskin, Sedona Press, Sedona w stanie Arizona, 2003. By uzyskać więcej informacji na temat
warsztatów, programów audio i innych materiałów dotyczących Metody Sedońskiej, wejdź na stronę www.sedona.com lub zadzwoń
pod numer 1-888-282-5656. Jeśli będziesz posługiwać się tą metodą za każdym razem, gdy będziesz mieć jakieś negatywne myśli lub
uczucia, dosłownie uwolnisz swoją drogę do sukcesu.
56
Więcej informacji na temat Avedis Group na www.thesuccessprinciples.com.
57
Jedno z takich miejsc to www.armchairmillionaire.com/calculator.
58
Przeczytaj „The Oseola McCarty Fribble” autorstwa Seleny Maranjian, artykuł z 5 września 1997, zamieszczony na stronie
internetowej Motley Fool: www.fool.com/Fribble/1997/Fribble970905.htm.
59
Pełną listę książek z serii Chicken Soup for the Soul znajdziesz na www.chickensoup.com (informacje na temat polskich wydań na
stronie Domu Wydawniczego Rebis).
60
Jeśli chcesz przyłączyć się do firmy opartej na marketingu sieciowym, polecam następujące książki, które pozwolą ci szybko zapoznać
się z najważniejszymi informacjami podstawowymi: Mark Yarnell i Rene Reid Yarnell, Your First Year in Network Marketing,
Prima Publishing, Roseville, Kalifornia 1998; Joe Rubino, Secrets of Building a Million Dollar Network Marketing
Organizationfrom a Guy Who’s Been There, Done That and Shows You How to Do It Too, Upline Press, Charlottesville, Va.
1997.
61
Przeczytaj God Wants You to Be Rich: How and Why Everyone Can Enjoy Material and Spiritual Wealth in Our Abundant
World autorstwa Paula Zane Pilzera (Fireside, Nowy Jork 1997).
62
Zaczerpnięto z Religion and Liberty (listopad – grudzień 2000, t. 10, nr 6), publikacji Acton Institute for the Study of Religion and
Liberty, 161 Ottawa NW, apart. 301, Grand Rapids, MI 49503. Tel.: 616-4543080; fax: 616-454-9454; info@acton.org.
63
Jeśli chciałbyś pogłębić swoje zrozumienie przedstawionych tu zasad sukcesu i dowiedzieć się, jak przekazywać je innym w formie
interaktywnego warsztatu, możesz także wziąć udział w moim dorocznym 7-dniowym, letnim szkoleniu. Przyspieszy ono twój własny
rozwój oraz umożliwi nabycie cennych umiejętności przywódczych i poznanie metod instruktażowych. Więcej informacji na
www.jackcanfield.com.
64
Zob. Jack Canfield, Self-Esteem in the Classroom: A Curriculum Guide. Do nabycia pod adresem: Self-Esteem Seminars, P.O. Box,
30880, Santa Barbara, CA 93130, USA; www.jackcanfield.com.
65
Informacje na temat tych opracowań – GOALS Program i STAR (Success Through Action and Responsibility) Program – dostępne
pod adresem: Foundation for Self-Esteem, 6035 Bristol Parkway, Culver City, CA 90230, USA; tel.: 310-568-1505.
66
Pełna lista moich książek, programów audio i video, seminariów i programów coachingowych na www.thesuccessprinciples.com
(ikonka „Jack’s Success Resources”).