Προφορικός και γραπτός λόγος

Η γλωσσική επικοινωνία διακρίνεται σε προφορική και γραπτή. Ο προφορικός

λόγος διαφέρει σε πολλά σημεία από το γραπτό, είναι όμως ισάξιοι ως τρόποι
επικοινωνίας.

Ομοιότητες
πομπός-δέκτης-σκοπός-μήνυμα

Διαφορές

Προφορικός λόγος Γραπτός λόγος

 αυθόρμητος και απροσχεδίαστος σχεδιασμένος/επιμελημένος

 πιο πρόχειρο λεξιλόγιο πιο επεξεργασμένο λεξιλόγιο

 λιγότερο σαφής και ακριβής πιο σαφής και ακριβής

 πιο αναλυτικός πιο πυκνός

 συντακτικά λάθη πιο φροντισμένη σύνταξη

 παρατακτική σύνταξη υποτακτική σύνταξη

 μικρές προτάσεις μακροπερίοδος λόγος

 «γεμίσματα» και παύσεις συνοχή και συνεκτικότητα

 πρόχειρη οργάνωση και δομή καλύτερη οργάνωση και δομή

 επικοινωνία στον ίδιο χώρο και ασύγχρονη και εξ’ αποστάσεως

χρόνο επικοινωνία

 χρήση άλλων στοιχείων(βλέμμα, χρήση σημείων στίξης

χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου)

 έχει περιορισμένη διάρκεια έχει απεριόριστη διάρκεια

 χρησιμοποιείται από όλους χρησιμοποιείται απ’ όσους

γνωρίζουν γραφή-ανάγνωση

 κατακτιέται φυσικά χρειάζεται εκπαίδευση

1
 Μεικτός λόγος

Συχνά το όρια ανάμεσα σε αυτά τα δύο είδη είναι δυσδιάκριτα πχ. :

α) στα κείμενα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας (μηνύματα σε κινητό τηλέφωνο, e-
mail, κλπ.), που συνδυάζουν στοιχεία και από τα δύο είδη γλωσσικής επικοινωνίας.
β) στον προσχεδιασμένο προφορικό λόγο (πχ. ομιλία-διάλεξη)

Η παράγραφος
Παράγραφος είναι κάθε ξεχωριστό τμήμα γραπτού κειμένου που αποτελείται από
πολλές προτάσεις ή περιόδους και στο οποίο αναπτύσσεται μια σκέψη, άποψη, ιδέα ή
πληροφορία, μια πλευρά ενός θέματος
Κύρια στοιχεία
Κάθε παράγραφος: α) είναι ένα ενιαίο κείμενο με αρχή, ανάπτυξη (μέση) και τέλος
β) διαθέτει αυτονομία, αφού αναλύει μια πλευρά ενός θέματος,
γ) ταυτόχρονα όμως συνδέεται νοηματικά με τις προηγούμενες και τις επόμενες
παραγράφους που αποτελούν ένα κείμενο.
Χαρακτηριστικά παραγράφου
Η μια παράγραφος πρέπει να ξεχωρίζει από την άλλη, γι’ αυτό αφήνουμε
περιθώριο στην αρχή κάθε παραγράφου.
Οι παράγραφοι που αποτελούν ένα κείμενο συνδέονται νοηματικά μεταξύ
τους. Η νοηματική αλληλουχία των παραγράφων επιτυγχάνεται με τις
συνδετικές λέξεις ή φράσεις ή τους άλλους τρόπους που χρησιμοποιούνται για
τη σύνδεση των λεπτομερειών μέσα στην παράγραφο.
Η δομή της παραγράφου θυμίζει τη δομή της έκθεσης. Γι’ αυτό θα λέγαμε ότι
η παράγραφος είναι μια μικρογραφία της έκθεσης.

Παράγραφος Έκθεση
Θεματική περίοδος Πρόλογος
Σχόλια/λεπτομέρειες Κύριο μέρος
Κατακλείδα Επίλογος

Η δομή της παραγράφου

Η παράγραφος είναι ένα κείμενο με συγκριμένη δομή, που αποτελείται από τρία
μέρη:

α. Τη θεματική πρόταση/περίοδο: είναι η πρώτη πρόταση/περίοδος της

παραγράφου και σ’ αυτήν παρουσιάζεται το θέμα, η κύρια ιδέα της παραγράφου.
 Η θεματική πρόταση/περίοδος βρίσκεται συνήθως στην αρχή της
παραγράφου, αλλά μπορεί να τοποθετηθεί και σε άλλα σημεία της, ακόμα και
στο τέλος. Μπορεί επίσης να μη δηλώνεται σαφώς, αλλά να συμπεραίνεται
από το νόημα των άλλων.

2
β. Τις λεπτομέρειες ή σχόλια: είναι οι προτάσεις/περίοδοι που ακολουθούν τη
θεματική πρόταση και την αναλύουν και την επεξηγούν (αναπτύσσουν δηλαδή το
θέμα της παραγράφου).
γ. Την κατακλείδα: είναι η τελευταία πρόταση/περίοδος της παραγράφου και
αποτελεί το συμπέρασμά της.
 Η κατακλείδα δεν είναι απαραίτητη σε μια παράγραφο, μπορεί δηλαδή και να
παραλείπεται.

Η σύνδεση των παραγράφων

Η σύνδεση των προτάσεων μιας παραγράφου, αλλά και των παραγράφων ενός
κειμένου μεταξύ τους, γίνεται με λέξεις ή φράσεις που ονομάζονται συνδετικές και
δηλώνουν:
α) επεξήγηση δηλαδή, πιο συγκεκριμένα, ειδικότερα, με άλλα λόγια, εξηγώντας, αυτό
σημαίνει, για να γίνω πιο σαφής κ.α.
β) αντίθεση - εξάλλου, εντούτοις, όμως, ενώ, αλλά, αν και, ωστόσο, αντίθετα, παρόλο
εναντίωση που, από την άλλη πλευρά κ. α.
γ) συμπέρασμα επομένως, λοιπόν, άρα, συμπερασματικά, συνεπώς, με αποτέλεσμα, το
συμπέρασμα είναι, όπως φαίνεται κ.α
δ) χρονική σειρά μετά, ύστερα, αργότερα, πριν από αυτό, κατόπιν, έπειτα, προηγουμένως,
στο μεταξύ, την ίδια στιγμή κ.α
ε) τόπο πάνω, κάτω, αριστερά, δεξιά, ανάμεσα, στη μέση, στο βάθος, στην άκρη,
στο κέντρο, πέρα, μακριά κ.α
στ) αιτία επειδή, εφόσον, γιατί, γι' αυτό, μια και, λόγω του ότι, εξαιτίας, αυτό
οφείλεται, ο λόγος είναι κ.α
ζ) παράδειγμα παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη, για παράδειγμα, όπως κ.α
η) σύγκριση παρόμοια, κατά παρόμοιο τρόπο, αντίστοιχα, με τον ίδιο τρόπο, κατ'
ανάλογο τρόπο, κάτι ανάλογο συμβαίνει κ.α
θ) έμφαση ιδιαίτερα, μάλιστα, κυρίως, προπάντων, θα θέλαμε να τονίσουμε, αξίζει
να υπογραμμιστεί, ιδιαίτερα χαρακτηριστικό είναι ότι κ.α
ι) προσθήκη επίσης, επιπλέον, επιπροσθέτως, συμπληρωματικά, εκτός από αυτό,
ακόμα, εξάλλου κ.α
ια) απαρίθμηση πρώτον, δεύτερον, τρίτον …, αρχικά, στην αρχή, πρώτα πρώτα, στη
συνέχεια, ακολούθως κ.α
ιβ) όρο / αν, με την προϋπόθεση, με τον όρο, με δεδομένο, σ' αυτή την περίπτωση,
προϋπόθεση υπό αυτές τις συνθήκες, στην περίπτωση που, σ' αυτό το πλαίσιο κ.α
ιγ) βεβαίωση ή βέβαια, ασφαλώς, κατά γενική ομολογία, προφανώς, αναμφίβολα, χωρίς
πιθανότητα αμφιβολία, είναι γενικά αποδεκτό, όλοι θα συμφωνήσουν ότι, το βέβαιο
είναι ότι, είναι αλήθεια ότι, ίσως, μάλλον, πιθανόν, είναι πιθανόν κ.α

3
4