RISALAH

KANZUL MAKRIFAT
MENGANDUNGI JALAN-JALAN MAKRIFAT KEPADA ALLAH

DISUSUN OLEH:
MAULANA SYEIKH MUHAMMAD ARSYAD AL-BANJARI

TRANSLASI RUMI OLEH:

MUHAMMAD AL-FANDANI
(FEB 2023)

Halaman | 1
 : ‫س بدا نيب صىل هللا عليه وسمل‬
Sabda Nabi SAW:

"‫"من عرف نفسه فقد عرف ربه‬

‫أرتڽي ابرڠس ياڤ مڠنل اي اکن توهڽن‬
Ertinya Barangsiapa mengenal ia akan dirinya nescaya
mengenal ia akan Tuhannya.
:‫برمول حقيقة مڠنل ديري ايت تيݢ ڤراکرا‬
‫ڤراتم مڠنل أصل کجادين ديري اييت درڤدا نور محمد‬
‫کدوا دمتيکڽن ديريڽ دهولو درڤدا مايت سڤريت‬
: ‫س بدا نيب صىل هللا عليه وسمل‬
Bermula hakikat mengenal diri itu tiga perkara:
Pertama mengenal asal kejadian diri iaitu daripada Nur Muhammad.
Kedua dimatikannya dirinya dahulu daripada mati seperti
Sabda Nabi SAW:

"‫"موتوا قبل أن تموتوا‬

‫ماتيکن اوليه اکمو اکنديري اکمو دهولو درڤدا‬
‫هبوا مايت اکمو‬
“Matikan oleh kamu akan diri kamu dahulu daripada
bahawa mati kamu”
Halaman | 2
 ‫برمول س تڠه درڤدا مماتيکن ديري ايت سڤريت داکتڽ‬
:‫دڠن ليدهڽ دان داعتقادکن ددامل هايت‬
Bermula setengah daripada mematikan diri itu seperti dikatanya
dengan lidahnya dan diiktiqadkan di dalam hati:
‫ح ول سيع ول بصي‬ ‫ل قادر ول مريد ول عالم ول ي‬
‫ول متکَم ف القيقة ال هللا‬
Ertinya Tiada yang kuasa dan tiada yang berkehendak dan tiada yang
tahu dan tiada yang hidup dan tiada yang mendengar dan tiada yang
melihat dan tiada yang berkata-kata pada hakikatnya melainkan
Allah Taala.

‫کتيݢا فناء سکني ديري ايت ددامل قدرة هللا دان‬

‫ارادة هللا دان عمل هللا تعاىل سڤريت فرمان هللا تعاىل‬
Ketiga, fana’ sekelian diri itu diri dalam Qudrat Allah dan
Iradat Allah dan Ilmu Allah Taala seperti firman Allah Taala:

‫ل‬
‫ك شء هال ال وجه‬
Tafsirnya bermula tiap-tiap sesuatu binasa melainkan zat Allah Taala.

:‫دانالݢي فرمانڽ‬
Dan lagi firman-Nya:
‫انن ان هللا ل ال ال ان فاعبدن واقم الصلوة لکرى‬
Ertinya bahawa sesungguhnya Aku lah Allah tiada Tuhan hanya
Aku.Maka sembah olehmu akan Daku. Dan kerjakan olehmu akan
sembahyang lima waktu kerana menyebut-Ku.

Halaman | 3
‫شهدان واجب کيت مڠيکوت أمر نيب صىل هللا عليه وسمل‬
‫دان منجاويه سݢل لراڠڽن سڤاي مدمهداهن‬
‫ترماسوق کندوڠ عبدهللا يعن مهب هللا تعاىل‬
‫يڠ اکمل ڤد کهمبأنڽ‬
Syahdan wajib kita mengikut amar Nabi SAW
dan menjauhi segala laranganNya supaya mudah-mudahan
termasuk kandung Abdullah yakni hamba Allah
yang kamil pada kehambaan-Nya.

‫س تهل ايت هندقهل کيت کرجاکن مشاهده کسأن ذاتڽ‬

‫دان مراقبه دان حمارضه هايت کيت کڤدا حرضتڽ رست‬
‫مڠوچڤ ذکر ل ال الا هللا رست مڠيڠتکن معناڽ‬
‫ددامل هايت کيت اکن کسأن ذاتڽ دان ڤکرجأن بربوات‬
‫خدمة دان طاعة اکندي‬
Setelah itu hendaklah kita kerjakan musyahadah keesaan zat-Nya
dan muroqabah dan muhadoroh hati kita kepada hadrat-Nya serta
mengucap zikir Laa Ilaaha Ilallah serta mengingatkan maknanya
di dalam hati kita akan keesaan zat-Nya dan pekerjaan berbuat
khidmat dan taat akan dia.

Halaman | 4
 ‫س يوݢياڽ اتس کيت تتاکل هندق مڠرجاکن ذکر ايت مندي‬
‫دان برسوچي درڤدا لت يڠ ظاهر رست مڠمبيل اير‬
‫سهبيڠ دان يڠ ابطن دڠن مڠوچڤ اس تغفار منت‬
‫امڤون کڤدا حرضة توهن کيت عزوجل دڠن ممايک‬
‫ڤاکين يڠ ڤوته دان خلوة ڤدا متڤة يڠ سوڽيي مک‬
‫سهبيڠ دوا رکعة سالم مموهنکن توفيق دان هدايه‬
‫کڤدا حرضتڽ للو دودق برس يال دڠن سوڤن دان‬
‫مرنداهکن ديري کڤداڽ دڠن مڠادڤ قبةل املسلمني‬
Seyogianya atas kita tatkala hendak mengerjakan zikir itu mandi
dan bersuci daripada litta yang zahir serta mengambil air
sembahyang, dan yang batin dengan mengucap istighfar minta
ampun kepada hadrat Tuhan kita Azzawajalla dengan memakai
pakaian yang putih dan kholwat pada tempat yang sunyi, maka
sembahyang dua rakaat salam memohonkan taufik dan hidayah
kepada hadrat-Nya lalu duduk bersila dengan sopan dan
merendahkan diri kepada-Nya dengan mengadap kiblat Al-Muslimin.

‫مک دهنرتکن کدوا اتڤق اتڠڽن کڤدا لوتوة کدوا للو‬

‫ ل ال الا هللا رست مڠيڠتکن معناڽ‬: ‫مڠوچڤ‬
‫ددامل هايت دڠن اعتقاد يڠ ڤوتس تيادا کدأنکو دان‬
‫سست سکني عامل اين وجود حقيقي‬
Maka dihantarkan kedua tapak tangannya kepada lutut kedua lalu
mengucap: Laa Ilaaha Illallah serta mengingatkan maknanya
di dalam hati dengan iktiqad yang putus, tiada keadaanku dan
semesta sekelian alam ini wujud hakiki.

Halaman | 5
 ‫مک لكمه الا هللا دڠن ممامجکن کدوا مات رست‬
‫ماعتقادکن راس معنا لكمة توحيد ايت ماسوق کدامل هايت‬
‫هاڽ هللا جوا وجود حقيقي دڠن سهابس هابس اعتقاد‬
‫دان ڤراسأن مڠأساکندي قدر دوا تيݢ اکيل‬
Maka kalimah Ilallah dengan memejamkan kedua mata serta
mengiktiqadkan rasa makna kalimah tauhid itu masuk ke dalam hati
hanya Allah jua wujud hakiki dengan sehabis-habis iktiqad
dan perasaan mengesakan Dia kadar dua tiga kali.

‫دمکني تڠݢالکنهل لكمه نفي دان اثبات هاڽ هللا هللا هللا‬
‫جوا مرساکن ڤد هايت دان بياساکن س ننتياس ددامل جاݢا دان‬
‫ هڠݢا نفس‬٢‫تيدور دان ددامل دودق دان برديري دان براکت‬
‫تورن نيک ايتڤون ددامل مڠوچڤ لكمه توحيد جوا‬
Demikian tinggalkanlah kalimah nafi dan isbat hanya Allah Allah Allah
jua. Mesrakan pada hati dan biasakan senantiasa di dalam jaga dan
tidur dan di dalam duduk dan berdiri dan berkata-kata hingga nafas
turun naik itu pun di dalam mengucap kalimah tauhid jua.

‫مک تتاکل هبوا ڤدا کسدهن لكمه توحيد ايت هندقهل‬

‫ حاصل راس غائبهل ديري درڤدا ممنداڠ‬٢‫دلنجوتکن سکيا‬
‫دان ايڠت اکن سݢل ما سوى هللا دان لكيه هاڽ سوڠݢهڽ‬
‫ ددامل کسأن ذات هللا تعاىل واجب الوجوب سڤاي‬٢‫سامت‬
Maka tatkala bahawa pada kesudahan kalimah tauhid itu hendaklah
dilanjutkan sekira-kira hasil rasa ghaiblah diri daripada memandang
dan ingat akan segala maa siwallah dan kulliyyah hanya sungguhnya
semata-mata di dalam keesaan zat Allah Taala wajibal wujud supaya

Halaman | 6
 ‫مدمهداهن داتڠ جذبه هللا تعاىل اتس عبد‬
‫يڠدمکني ايت هڠݢا حيان دان ملههل اى دڠن‬
‫مشاهدهڽ رست ليل دان فناء درڤدا سݢل ما سوى هللا‬
‫دان لكيه ديري هڠݢا درڤدا فناءڽ ڤون‬
mudah-mudahan datang jazbah Allah Taala atas abdun
yang demikian itu hingga hairan dan lemahlah ia dengan
musyahadahnya serta lalai dan fana’ daripada segala maa siwallah
dan kulliyyah diri hingga daripada fana’nya pun.

‫فناءل اي سبب مرنمي مله جتيل نور جامل هللا دان جاللڽ‬
‫اتس عبد دري کرن ساکيل اکيل تيادا دڤراول ليل دان فناء‬
‫يڠرتس بوت ايت ملينکن دڠن جذبه حق تعاىل جوا‬
Fana’ lah ia sebab menerima lemah tajalli Jamal Allah dan Jalal-Nya
atas abdun dari kerana sekali-kali tiada diperoleh lalai dan fana’
yang tersebut itu melainkan dengan jazbah hak Taala jua.

‫مک اينهل ڤنداڤة يڠرتلبه اواتم دان اوىل درڤدا سݢل‬

‫کرامة دان مقامات اييتول اثر الکشف درڤدا حق س بحانه وتعاىل‬
:‫اکن مهباڽ سڤريت اکت ابو بکر الصديق رىض هللا عنه‬
Maka inilah pendapat yang terlebih utama dan aula pada segala
karamah dan maqamat iaitulah Asarul Kasyfi daripada haq SWT
akan hamba-Nya seperti kata Abu Bakar As-Siddiq R.A:

‫العجز عن درک الدراک ادراک‬

Ertinya Yang lemah daripada didapat segala pendapat itu itulah pendapat.

Halaman | 7
 ‫يعن جک لولس لݢي ڤد چبارا کڤداڽ مک اييت بوکن ڤنداڤة‬
:‫سڤريت اکت س يدن عيل ابن ايب طالب کرم هللا وجه‬
Yakni jika lulus lagi pada bicara kepadaNya maka iaitu bukan pendapat
seperti kata Saidina Ali ibn Abi Talib KWH:

‫ل‬
‫ك ما تطر ف خيالک وتصور ف ابلک فالل بالف ذلک‬
Ertinya Tiap-tiap barang yang terlintas pada citamu dan terupa pada
hatimu maka Allah Taala bersalahan dengan yang demikian itu.

:‫شهدان هبوا ادال حال يڠ دمکني ايت دوا ابݢي‬

Syahdan bahawa adalah hal yang demikian itu dua bagai:

‫ڤراتم فناء عبد درڤدا سݢل صفة برشيه سبب اکرم‬

‫مشاهدهڽ کڤدا سݢل صفة تعاىل مک اييت‬
‫قرب النوافل مناڽ‬
Pertama, fana’ abdun daripada segala sifat basyariah sebab karam
musyahadahnya kepada segala sifat Taala maka iaitu
Qurbu An-Nawafil namanya.

‫کدوا فناء عبد درڤدا سݢل ما سوى هللا دان لكيه‬

‫ديريڽ سبب اکرمڽ ددامل مشاهده وجود هللا هڠݢا‬
‫درڤدا حال فناءڽ ڤون فناءل اي‬
Kedua, fana’ abdun daripada segala maa siwallah dan kulliyyah
dirinya sebab karamnya di dalam musyahadah wujud Allah hingga
daripada hal fana’nya pun fana’lah ia

Halaman | 8
 ‫مک اييت قرب الفرائض مناڽ‬
‫ادال يڠ برديري مقام مجع امجلع ڤد حال‬
‫فناء ف هللا دان بقاء ابلل‬
maka iaitu Qurbul Faraid namanya
adalah yang berdiri maqam Jam’ul Jam’i pada hal
fana’ fillah dan baqa billah.

‫هندقهل دابچ تتاکل س يومن درڤدا حال جعز دان فناء ايت‬
:‫دعاء يڠدابچ اوليه نيب صىل هللا عليه وسمل‬
Hendaklah dibaca tatkala siuman daripada hal ajzun dan fana’ itu
doa yang dibaca oleh Nabi SAW:

‫الل َهم زدن فيك ت ل ريا‬

Ertinya Hai Tuhanku tambahi kiranya olehMu akan daku hairan pada
musyahadah keesaan zatMu.

‫يه سوداراکو يڠ عاقل لݢي بودمين ف معرفة الرمحن‬

‫دمکينهل هنداق دکرجاکن سݢل مهب هللا يڠ ڤيلهين‬
‫تتاکل برلکو اتسڽ ڤکرجأن داتڠ سکرة املوت اتسڽ‬
‫مک جاڠنهل ليل دان لوڤا درڤدا ممشاهدهکن کسأن‬
‫ذات هللا دان حمارضه قلب کڤدا حرضتڽ برابيک ديري‬
‫مڠادڤ قبةل‬
Hai saudaraku yang aqil lagi budiman fii makrifati Ar-Rahman
demikianlah hendak dikerjakan segala hamba Allah yang pilihan
tatkala berlaku atasnya pekerjaan datang sakaratul maut atasnya.
Maka janganlah lalai dan lupa daripada memusyahadahkan keesaan
zat Allah dan muhadoroh qolbu kepada hadrat-Nya berbaik diri
mengadap kiblat.

Halaman | 9
 ‫مک تتلک ايت هنداقهل فناء ديري درڤدا سڠکوتن‬
‫ما سوى هللا دان اکن هڠݢا درڤدا سدر نفس اکن لكيه‬
‫دان درڤدا راس ڤده دان کساکيتڽن چري ڽاوا دڠن بدان‬
‫تتاکل دامبيل ملک املوت هڠݢا سڤيهل کڤداڽ موت‬
‫ددامل بقاء مشاهدهڽ اکن حق هللا تعاىل دان‬
‫حمارضه قلب کڤدا حرضتڽ جوا سڤاي مدمهداهن‬
‫جاڠن دراساکن حق س بحانه وتعاىل کڤدا سݢل هارو هارا سکرة املوت‬
‫سبب چيت راس مشاهده ايت‬
‫هڠݢا ماتيهل اي ددامل حمارضهڽ‬
Maka tatkala itu hendaklah fana’ diri daripada sangkutan
maa siwallah dan akan hingga daripada sedar nafas akan kulliyyah
dan daripada rasa pedih dan kesakitan cerai nyawa dengan badan
tatkala diambil malakul maut hingga sampailah kepadanya maut
di dalam baqa’ musyahadahnya akan haq Allah Taala dan
muhadoroh qolbu kepada hadrat-Nya jua supaya mudah-mudahan
jangan dirasakan haq SWT kepada segala haru-hara sakaratul maut
sebab cita rasa musyahadah itu hingga matilah ia di dalam
muhadoroh-Nya.

‫مک ادال مايت يڠدمکني ايت حارض ددامل‬

‫فناء ف هللا بقاء ابلل يڠ براول مقام مجع امجلع اييتول‬
‫معل دان حال مايت معنوي يڠ دهول درڤدا مايت صوري‬
Maka adalah mati yang demikian itu hadir di dalam
fana’ fillah baqa’ billah yang beroleh maqam Jam’ul Jam’i iaitulah
amal dan hal mati maknawi yang dahulu daripada mati suri

Halaman | 10
 :‫سڤريت س بدا نيب صىل هللا عليه وسمل‬
seperti sabda Nabi SAW:

‫موتوا قبل أن تموتوا‬

‫ارتڽي ماتيکن ديري دهول درڤدا مايت اکمو‬
‫يعن حالکن مايت معنوي درڤدا مايت صوري‬
Ertinya matikan diri dahulu daripada mati kamu
yakni halkan mati maknawi daripada mati suri.

‫اينهل کسداهن جالن نيب صىل هللا عليه وسمل دان‬

‫سݢل عارف ابلل يڠ اکمل ممکل رىض هللا عنه‬
Inilah kesudahan jalan Nabi SAW dan
segala Arifbillah yang kamil mukammil R.A.

‫يه سوداراکو يڠ ڤيلهين هللا لݢي برهباݢيا دنيا اخرة تتاکل‬

‫ايت جاڠنهل برهادڤ کڤدا سسوات يڠالين درڤدا کسأن‬
‫ذات هللا تعاىل يڠ ليس مکثهل شء يڠ مزنهه درڤدا‬
‫سݢل خملوق لݢي تيادا لولس بودي چبارا کڤدا معرفڽت ملينکن مله دان‬
‫حيان سڤريت يڠرتس بوت دهول ايت جوا‬
Hai saudaraku yang pilihan Allah lagi berbahagia dunia akhirat tatkala
itu janganlah berhadap kepada sesuatu yang lain daripada keesaan
zat Allah Taala yang Laisa Kamislihi Syai’ yang munazzahah daripada
segala makhluk lagi tiada lulus budi bicara kepada makrifatnya
melainkan lemah dan hairan seperti yang tersebut dahulu itu jua.
‫وهللا أعمل ابلصواب‬
“Wallahuaklam Bissowab”
"Telah selesai translasi ini kitab pada 03 Feb 2023 / 12 Rejab 1444 "

Halaman | 11
Halaman | 12
Halaman | 13
Halaman | 14
Halaman | 15
Halaman | 16
Halaman | 17
Halaman | 18
Halaman | 19
Halaman | 20