solar

Vrouwen, eten en wetenschap. Dit beschrijft het leven van Michael Beard, het
hoofdpersonage uit ‘Solar’ een roman van de Britse schrijver Ian McEwan, die de veelvraat
en fysicus volgt die door zijn Beard-Einstein Synthese de nobelprijs van de natuurkunde
won. Daar teert hij nu al zo’n twintig jaar op zonder andere wetenschappelijke inspanningen
te doen. In het boek krijgen we drie delen, die elk een andere periode uit Beard’s leven
vertellen.

In het eerste deel, dat zich afspeelt in 2000, maken we kennis met Beard die op dat moment
al bezig is aan het einde van zijn vijfde huwelijk. Deze keer (bij zijn vier vorige huwelijken
was Beard degene die ontrouw was) is het zijn vrouw die tot tweemaal toe vreemdgaat.

Bij het volgende deel in 2005 treffen we een Beard aan die nog steeds geobsedeerd is door
vrouwen, maar wiens obsessie voor eten steeds meer aanwezig is. Ondertussen is hij samen
met Melissa, die graag een kind van hem wil, maar hij wil dit absoluut niet. Op het
professionele vlak gaat het wel beter, Beard wil zonne-energie, via fotosynthese,
revolutionaliseren en hij wordt regelmatig gevraagd om over zijn Synthese te spreken.

Dan volgt het laatste deel, ondertussen zijn we in 2009 en heeft zijn ‘liefde’ voor eten de
overhand genomen, daardoor is hij inmiddels vele kilo’s bijgekomen, ondanks hij steeds
belooft om op dieet te gaan. Zijn gezondheid is niet om over naar huis te schrijven en ook
een doktersbezoek bevestigd dit.

Doorheen het boek werd mij één ding steeds duidelijker, Michael Beard heeft een
eetstoornis. Maar meestal denken we bij ‘eetstoornis’ rechtstreeks aan anorexia, wat bij dit
personage duidelijk niet het geval is. Er zijn dus blijkbaar verschillende soorten
eetstoornissen. Maar welke soorten zijn er, hoe worden die gekenmerkt?

Diëtiste Desiré Van Der Kruk legt op gezondeten.nl uit dat er veel soorten eetstoornissen
bestaan, waarvan de meest voorkomende anorexia nervosa, boulimia nervosa en binge
eating disorder.

Anorexia (nervosa) wordt gekenmerkt door een laag lichaamsgewicht en vervorming van het
lichaamsbeeld met een obsessieve angst om aan te komen. Anorexia-patiënten hebben
vaak zelf niet door dat ze aan anorexia lijden. Anorexia nervosa heeft ook een heel hoog
sterftecijfer ten opzichte van andere psychische stoornissen. Boulimia nervosa houdt in dat
er frequente eetbuien zijn die dan later gecompenseerd worden door bv. braken,
laxeermiddelen, … . En als derde hebben we binge eating disorder (BED), de meest
voorkomende eetstoornis. Bij BED gaat het om oncontroleerbare eetaanvallen (veel eten in
een korte tijd) meestal zeer ongezond voedsel, die niet gecompenseerd worden. BED gaat
daardoor vaak gepaard met overgewicht of obesitas.
In het boek is Michael Beard constant met eten bezig is. Hij vindt het ook heel moeilijk om
‘nee’ te zeggen tegen eten en hij blijft zeggen dat hij zal stoppen en op dieet zal gaan, maar
daar houdt hij zich nooit aan.

Chips met zout- en azijnsmaak. Hij zat nog steeds vol van zijn lunch, maar dit
bijzondere chemische feestmaal was in Parijs, Berlijn of Tokio niet te vinden
en daar verlangde hij nu naar, de scheikundige prikkeling van die dertig gram -
de dosis van een drugshandelaar. Eén laatste shot voor het systeem, dan zou
hij die troep nooit meer aanraken. Hij dacht alle kans te hebben om eraf te
blijven totdat hij in de trein naar Paddington zat. (McEwan, p. 153)

Het is nu duidelijk dat Michael BED heeft, maar hoe is dit precies ontstaan? Komt het vanzelf
of is er een bepaalde oorzaak voor zo’n eetstoornis? Ron Meijering verklaart op
ronmeijering.nl: “Over de oorzaken van een eetstoornis lopen de meningen van de
professionals nogal uiteen; een eenduidige oorzaak is meestal niet aan te wijzen. Wel staat
vast dat er bepaalde risicofactoren zijn voor het ontwikkelen van een eetstoornis.” Deze
‘risicofactoren’ zijn :
- erfelijkheid en aanleg
- opvoeding
- persoonlijkheid
- puberteit
- sociale en culturele aspecten
- ingrijpende gebeurtenissen
- lijnen of afvallen.

Als we nu eens kijken naar het leven van Michael Beard zien we dat er bij hem misschien
wel een deel van de oorzaak bij de opvoeding zat.

Zijn moeder Angela was een knokige schoonheid die hem aanbad en haar liefde in
voedsel uitdrukte. Hartstochtelijk gaf ze hem de fles, overdadig. Een jaar of veertig
voor hij de Nobelprijs voor de Natuurkunde won, werd hij in de babywedstrijd van
Cold Norton en omgeving eerste in de klasse van nul tot zes maanden. In die harde
naoorlogse jaren school het ideaal van kinderschoonheid hoofdzakelijk in vet, …
(McEwan, p.247)

Zuigelingen werden tentoongesteld en gekeurd als prijspompoenen en in 1947 liet de

vier maanden oude Michael, vetgemest en monster, iedereen achter zich.
(McEwan, p.247)

Ze leefde voor haar zoon en haar nalatenschap was duidelijk: een dikke man die
rusteloos verlangde naar de aandacht van mooie vrouwen die konden koken.
(McEwan, p.248)

In deze drie fragmenten krijgen we een kijkje in de jeugd/kindertijd van Michael Beard. Uit het
eerste en tweede fragment leiden we af dat Michael van kleins af aan dikker was, hij deed
bijvoorbeeld mee aan wedstrijden waarvoor hij expres ‘vetgemest’ werdt.
Uit het derde fragment leiden we af dat het ook door zijn genen komt, dit zorgde er dan ook
voor dat hij sneller overgewicht kreeg. En zoals eerder gezegd gaat BED vaak gepaard met
overgewicht. (Van Der Kruk)

Aan het einde van het boek krijgt Michael steeds meer problemen met zijn gezondheid door
zijn overgewicht, maar kan dit echt gebeuren? Volgens Asha ten Broeke en Ronald
Veldhuizen (Nemo Kennislink, 2010) is er veel discussie of je nu wel of niet ‘rond en gezond
kunt zijn. Waar iedereen het wel over eens is is dat overgewicht zorgt voor een groter risico
op andere gezondheidsproblemen.

Zo zijn extra kilo’s een risicofactor voor diabetes, hoge bloeddruk en een ongezond
cholesterolgehalte. Deze drie problemen maken vervolgens de kans dat je last krijgt
met je hart of bloedvaten weer flink groter. Overgewicht en obesitas maken bovendien
het risico op astma, sommige soorten kanker en artritis (chronische
gewrichtsontstekingen) groter. (Asha ten Broeke en Ronald Veldhuizen)

Kortom Michael Beard heeft Binge Eating Disorder, wat de meest voorkomende eetstoornis,
waarschijnlijk te danken aan zijn jeugd en genen die ervoor zorgen dat hij meer risico heeft
op overgewicht en daardoor heeft hij op latere leeftijd gezondheidsproblemen.

Luna Van Hessche

5LWi
- Van Der Kruk, D. (z.d.). In de ban van eten: alles over eetstoornissen. Gezondeten.nl.

https://gezondeten.nl/medisch/eetstoornissen

- Ron Meijering. (2022, 24 februari). Oorzaken eetstoornis | Risicofactoren -

Ronmeijering.nl. https://ronmeijering.nl/eetstoornis-overwinnen/oorzaken-eetstoornis

- Broeke, A. T. (2022, 21 april). Overgewicht. NEMOKennislink.

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/overgewicht/?search_page=true