DAT HOC QUÓC GIÀ HA NOI

TRUÒNG DAI HoV KHOA HOC XÀ HÓI VA NHÀN VÀN

KHOA LUAT

CIÀO TRINH

v a TRA HÌNH SU
 D.-I HOC QUÓC CIA UÀ N'ÒI
TRUÒNG DAI H3C KHOA HOC XÀ HÓI VA NHÀN VÀN
KHOA LUÀT

GIAO TRINH

DIÉU TRA HJNH SIT

NHA XUAT BAN DAI HOC QUOCGIA

HA NÓI -1999
 GIÀO TRÌNH DIÉU TRA HÌNH SU

NHOM TACCIA

1. PGS-PTS. Nguyén Thù Thanh: Chù bièn va viét

càc Chuong: I, IV, V. X va XII
2. Thac si Pham Viét Truòng: vièt càc Chutmg: II,
VI, XIII va X^/II
3. Thac si Le Minh Hting: viét Chuomg: IX
4. Thac sì Nguyén Qui Khoàt: viét càc Cbuong Vili
va XV
5. Giàng vién Le Ngpc An: viét càc Chuong II va XI
6. Giàng vién Pham Thành Huomg: vié't Chuong
XIV
7. Giàng vién chinh Tran The Quàn viét chuomgXVI
8. Thac sì Chù Quang Thiéu: viét Chuorng: VII

Khoa Luàt - Truòmg Dai hoc KHXH&NV givi bàn quyén

 LCflNOIDAU

Giào trình diéu tra hình susoan cho sinh vién khoa
Luàt, Trixàng Dai hoc Khoa hoc xà hai Nhàn vàn vói tir
càch mot chuyèn ngành khoa hoc phàp ly co tinh chat
bo tra, dac bièt vói luàt tó tung hình sii va luàt hình
su: Tièp can nói dung bò bài giàng này sé dàm bào
khòng chi ciìng co thém càc tri thùc phàp ly lièn quan,
ma con hình thành biìóc dàu khà nàng àp dung càc qui
dinh cùa Luàt tó tung hình sii trong thiic tièn diéu tra,
khàm phà va chùngminh tóipham. Nói dung giào trình
này de càp càc vàn de ehung nhat trong hoat dòng diéu
tra hình sir à tàt cà càc co quan diéu tra thuòc bò mày
diéu tra cùa nuóc ta.

Dì nhién huóng soan thào dàu tu tàp trung vào

phàn phuong phàp luàn va dàc bièt phàn to chùc va
chièn thuat diéu tra, thóng qua nhCtng hoat dòng diéu
tra hình su chd yéu.Giào trình chi néu ra càc vàn de co
bàn ve li luàn va thuc tièn, mac dù giùp sinh vièn tu
nghièn cùu, song càn luu y ràng su phàn tich, càc chi
tièt va minh boa nàm ò càc tài liéu tham khào khàc
nvta.

Khoa Luàt Truòng Dai hgc Khoa hocxà hòi va Nhàn

vàn cùng vói nhóm tàc già cùa Khoa Diéu tra Dai hgc
An Ninh nhàn dàn hop tàc vièt cuón giào trình này.
 Duoc tài bàn làn thù ba, mac dù co sua eh ila, bo
sung nhung khó co the trành khòi nhùng thieu sót,
chùng tòi mong nhàn duoc su gòp y phè binh cùa càc
ban dgc. .

Ha Nói, t h a n g 10 - 1998
KHOA L U À T
 CHUOTSIG I

LY LUÀN CHUNG VE KHOA HOC

m m

DIÉU TRA HÌNH SIT

I. DÓITUONG, PHUONG PHÀP, HE THÓNG VA SU
PHÀT TRIÉN CÙA KHOA HOC DIÉU TRA HÌNH SU
VIÉT NAM

1. D ò i tuqng n g h i è n ciru c ù a k h o a h o c d i é u t r a
hinh su
Bàt cu khoa hpc nào muòn tón tati vói t u càch là mot
khoa hpc dòc làp déu pbài hinh t h à n h dòi tupng nghièn
cùu riéng cùa minh. Su p h à t trién hon cùa thè ky dà
dua khoa hpc diéu t r a hinh su lèn b a n g n h ù n g khoa hpc
dòc làp co dòi tupng, phuomg phàp, he thóng riéng. Tuy
muòn m a n nhung ò Viét Nam khoa hpc diéu tra hinh
su dà co mot buóc tièn d à n g ke. Vàn de dòi tupmg
nghièn cihi cùa nò cho-dèn nay vàn luón là de t-ài t r a n h
l u à n cùa nhiéu tàc già, song ve co bàn co t h e chi ra
n h ù n g nhóm qui luàt sau day là dòi tupfng nghièn cùu
cùa khoa hpc diéu tra hinh su:

- N h ù n g dàc diém cùa tpi p h a m co y nghìa dòi vói

viéc diéu tra, k h à m phà vu à n hinh s u (phuorng p h à p .
t h ù doan, phuong tièn, tbòi gian, dia diém thuc bièn va
che d à u tòi pham; nhàn t h à n cùa nguòi thxlc bièn b à n h
. i pham tòi, cùa nguòi bi hai; dòng co pham tpi, mòi
uan he nhàn qua...)
- Su xuàt bièn, tón tai va piàt di cùa càc thòng tin
làu vét hinh su) ve tòi pham.
- Phàt hién, thu thàp, kiém tra, dành già, su dting
ti liéu, chùng cu trong qua trinh diéu tra.
- Càc phuorig tièn, phucmg phàp, chién thuàt, thù
1 huàt, càc chi dàn khoa hpc diéu tra hinh su.
- Nhùng dàc diém phòng ngùa tòi pham trong diéu
.ra hình su. ,

2. P h u o n g phàp nghièn curu c ù a khoa hoc diéu

tra hinh s u
- Phutfng phàp duy vàt bièn chùng là phuong phàp
chung nhàt cùa khoa hpc diéu tra hình su.
- Khoa hpc diéu tra hinh su co càc phuorng phàp
chung sau day:
+ Phuorng phàp quan sàt
+ Phuomg phàp do dac
+ Phuomg phàp mò tà
+ Phuomg phàp so sành
+ Phuomg phàp thuc nghiém
+ Phuomg phàp mò hình hóa
+ Phuomg phàp dóng nhàt
 - Phuong phàp chuyèn ngành:

Theo t ù n g bò phàn, t ù n g nói dung càu t h à n h khoa

hpc, diéu t r a hinh su hinh t h à n h nhùng phuong p h à p
riéng. Tàt cà n h ù n g phuomg phàp dò tao t h à n h he thòng
phuong p h à p chuyèn n g à n h cùa khoa hpc diéu t r a hinh

3. H e t h ò n g c ù a k h o a h o c d i é u tra h i n h s u

Su p h à t trién va hoàn thién cùa khoa hpc diéu t r a

binh su tao nèn he thòng tri thùc cùa nò. Khoa hpc diéu
t r a hinh s u Viét N a m bièn nay dupe chia làm bòh bò
p h à n càu t h à n h . ,

Phàn d/ Ly luàn chung ve khoa hgc diéu tra hinh

su.

Ly luàn chung ve khoa hpc diéu tra hinh su là mot

bò p h à n cùa khoa hpc diéu t r a hinh su, bao góm he
thòng càc kbài niém, càc quan diém chung n h à t làm co
so phuong p h à p l u à n cho vièc p h à t trién ky t h u à t hinh
su, chién t h u à t hình svt va phuomg phàp diéu t r a càc
loai tòi p h a m cu t h e . Ly luàn chung ve khoa hpc diéu
t r a hinh s u góm n h ù n g vàn de sau day:

- Dòi tuong, phuomg phàp, he thòng va thuc t r a n g

cùa khoa hpc diéu t r a h ì n h su.

- Nguyén tàc, n h i é m vtj, yéu càu diéu t r a hình s u

7
 - Ly luàn ve ngòn ngù cùa khoa hpc diéu tra hinh
su
- Truy nguyén hinh su
- Thu hùt quàn chùng tham già vào qua trinh diéu
tra hinh su.
- Bò mày, chùc nàng, nhiém vu cùa co quan diéu tra.
Phàn 2/Ky thuàt hinh su
Ky thuàt hinh su là mot bó phàn tuomg dòi dòc làp,
dugc hinh thành va phàt trién sómi nhàt so vói càc phàn
khàc cùa khoa hpc diéu tra hình su. Nói dung cùa ky
thuàt hình su bao góm he thòng càc quan diém, càc
phuomg phàp, thù thuàt va càc phuomg tién ky thuàt
de' phàt bièn, thu thàp, nghièn cùu dàu vét hinh sii,
phàt hién va phòng ngùa tòi pham. Nói dung cu thè cùa
phiàn này bao góm:
- Nhùng quan diém chung ve ky thuàt hình su.
- Ành hình su.
- Nghièn cùu dàu vét hình 8\f.
- Giàm dinh hình su
- Tà dang nguòi theo dac diém bé ngoài
- Nghièn cùu tài liéu.
- Thòng. ké hình su.
- Phàp y hình su .

8
 - Nghièn cùu d à u vét càc chat ma tùy.

- Ky t h u à t binh sir dàc biét...

TÓ chùc va chién t h u à t diéu t r a là mot bó phàn quan

trpng cùa khoa hpc diéu t r a hinh su. Nò là bé thòng càc
quan diém, huóng d à n diéu tra; bé thòng, chién t h u à t
cùa càc boat dóng diéu tra. Nói dung phàn này góm:

- N h ù n g quan diém chung ve chién t h u à t diéu tra.

- Tó chùc diéu t r a vu àn hinh su.

- K h à m nghiém hién truòng

- B à t trong diéu t r a hinh su.

- Khàm xét trong diéu t r a hinh su,

- Thu giù, tam giù, bào quàn va xù ly vàt chùng.

- Lày lói khai nguòi làm chùng.

- Hòi cung hi can

- Dòi chat trong diéu t r a hinh su.

- N h à n dang trong diéu t r a hinh su.

- T r u n g càu giàm dinh trong diéu t r a hinh su.

- Ho so diéu t r a hình su.

- Bàn kèt luàn diéu tra.

P h à n 4: Phuomg p h à p diéu t r a loai tpi pham riéng

biét là he thòng càc quan diém, chi dàn càch thùc tó

9
chùc va tièn bành diéu tra riéng dòi vói tùng loai tpi
pham.

Ky thuàt hình su, tó chùc va chièn thuàt diéu tra

chi di vào thuc tièn qua phuomg phàp diéu tra tùng loai
tpi pham. Su hình thành phuomg phàp diéu tra tùng
loai tpi pham tùy thuòc ó tinh phó bièn hoàc nghiém
trpng cùa loai tpi pham dò. Hién nay chièn thuàt diéu
tra là nhùng vàn déu càn uu tién hoàn thién, con tri
thùc chung ve diéu tra hình su va phuomg phàp diéu
tra riéng dòi vói tùng loai tòi pham cu the dang bàt dàu
xày dung. Nhiém vu chù yéu cùa càn bò nghièn cùu va
càn bó diéu tra hién nay là tàp trung mpi nò lue vào
nghièn cùu va hình thành phuomg phàp diéu tra riéng
dòi vói tùng loai tpi pham.

II. NHIÉM VU, NGUYÉN TÀC DIÉU TRA HÌNH SU

A, Nhiém vu
Thuc tiln diéu tra hình su dà xàc dinh nhùng nhiém
vu sau day:
1. Phàt hién, thu thàp, kiém tra, dành già va
sur dung chùmg cu, làp ho s a de nghi x ù ly chinh
xàc
- Thuc chat cùa diéu tra là khàm phà vu àn, xàc
dinh chàn ly khàch quan. Dò là qua trinh làm sàng tò
nhùng và'jji de càn chùng minh trong vu àn. Muòn vày

10
phài thu t h à p , kiém t r a , d à n h già va su dung chùng cu
cùa vu an.

- Kèt thùc diéu tra vu àn bao gió cùng dàn dèh mot
binh thùc xù ly n h à t dinh. Muòn vày, pbài càn eù vào
n h ù n g tài liéu thu dupe, ebùa dirng trong ho so diéu tra
vu àn hinh su. Trèn co so kèt qua diéu tra ma co quan
diéu tra ra quyèt dinh hoàc de xuàt hinh thùc xù ly
thich bop, dàm bào chinh tri, phàp luàt.

- Nói dung phn^ ^ ' ^ ^ thu thàp, kiém tra, dành già
va su dung chùng cu pbài huóng vào càc dòi tupng
chùng minh cu t h è ma luàt dinh. Ngoài ra càn quan
tàm dén dàc diém thuc té xày ra cùa vu àn ma huóng
càc boat dóng diéu tra vào thu t h à p chùng cu làm sàng
tò càc dàc diém dò.

- Qua t r i n h diéu t r a là qua trinh xày dung càc vàn

bàn, tich lùy càc tài liéu, chùng cu cùa vu àn va thièt
làp bó so diéu tra hinh su. Còng viéc này do diéu tra
vièn tién b à n h .

- Càc hình thùc xù ly khi kèt thùc diéu tra vu àn.

+ Dinh chi diéu tra.

Truòng herp iình chi ^iéu t r a là dua và« càc càn cu

quy dinh ó diéu 89 Bó l u à t tó' t u n g hình su hoàc dà bét
thòi barn diéu t r a ma khòng chùng minh dupe bi can dà
thuc bièn b à n h vi pham tòi.

11
 Truòng bop duoc quy dinh ó doan 1, khoàn 1 diéu
48 Bò luàt hinh sii.
+ De nghi truy tó:
Khi co day dù chùng cu xàc dinh co tpi pham xày ra
va bi can thi co quan diéu tra sé chuyèn ho so cùng vói
bàn kèt luàn diéu tra, vàt chùng, càc vàn bàn ve thòi
han diéu tra, tam giam, tam giù, càc hién phàp boi
thuòng, phat tién hoàc tich thu tài san (Néu co) dén
vièn kiém sàt.
Cùng co thè de nghi tàp trung cài tao.
Ngoài ra co thè xù ly bang hình thùc khàc do yéu
càu bào ve an ninh quoc già va tràt tu an toàn xà boi
dòi hòi.
De nghi hoàc ra quyé't dinh xù ly cùa co quan diéu
tra là pbài kién quyèt va thàn trpng. Khòng dupe de
mot tòi pham bay mot ké pham tpi nào khòng bi vach
tran truóc phàp luàt dùng tinh chat, mùc dò cùa nò,
dóng thòi cùng khóng duoc de nguòi vò tpi bi xù ly oan,
nguòi co tòi bi xù ly sai. Muòn vày khi càn nhàc xù ly
càn:
Dua trèn co so chùng cu thu duuc ve vu àn va tòi
trang cùa tùng bi can trong vu àn dò ma xét hình thùc
xù ly (àn tai ho sor). .
Càn cu vào nhiém vu chinh tri cùa toàn quóc hoàc
cùa tùng dia phuomg ma de nghi hình thùc xù ly.

12
 Ngoài ra cùng càn quan tara dén càc yéu càu còng
tac ngbiép vu dàu tranh ehóng tpi pham làu dai va trèn
phuomg dién ròng hon.

2. Tièp t u e va m<y r ò n g c ò n g t à c dàu tranh

c h ò n g tòi p h a m
Theo luàt dinh diéu tra tó tung hinh su duprc bàt
dàu tu viéc khòi tó vu àn. Tuy nhién, truóc dò co thè
dién ra càc qua trinh khàc nbau vói viéc àp dting nhùng
bién phàp tò tung hinh su va khòng pbài tó tung hinh
su. Bòi vày, còng tàc diéu tra co nhiém vu tièp tue
nhùng kèt qua dà thu dxieyc truóc dò: kiém tra xàc minh
lai; dành già va su dung tài lièu chùng cu vào qua trinh
diéu tra.
- Qua trinh diéu tra là qua trinh thu thàp tài liéu
chùng cu cùa vu àn, song do dàc diém va tinh chat tòi
càc tòi pham va bi can co mòi lièn he làn nbau. Cho nèn
khai tbàc triét de nhùng thòng tin ve tòi pham cho phép
mó ròng còng tàc diéu tra, nàng cao hièu qua dàu tranh
chòng tòi pham.
- Mó ròng theo huóng thu thàp nhùng tin tue ve càc
phuomg thùc, thù doan, càc phuomg tién thuc hién tòi
khàc ngoài pham vi vu àn dang diéu tra.

3. Phàt hién nguyén nhàn va diéu kién pham

tòi
Diéu 15 Bó luàt tó tung hinh su qui dinh viéc phàt
hién nguyén nhàn, diéu kién pham tpi là nhiém vu cùa

13
càc co quan diéu tra. Vién kiém sàt, tòa àn trong qua
trinh diéu tra, truy tó, xét xù.
- Còng tàc diéu tra co khà nàng khai tbàc triét de
mpi thòng tin càn thièt cho phòng ngùa tòi pham.
- Phàt hién nguyén nhàn càn tim nguón gòc sàu xa
cùa nò, dàc biét pbài chù y dén boi cành, diéu kién kinh
tè, xà hòi hién nay.
- Phàt hién nhùng sor ho, thiéu sót cùa ta trèn mpi
Iình vuc ma kè pham tpi dang bang ngày, bang gió tim
kiém va Ipi dung vào viéc thuc hién tpi pham, trong dò
càn chù y dèn còng tàc quàn ly Nhà nuóc cùa ta trèn
càc Iình vuc chinh tri, kinh tè, vàn hóa xà bòi, an ninh
quóc phòng;

- Khi phàt hién duoc nhùng nguyén nhàn va diéu

kién pham tòi qua diéu tra tùng vu àn, cu thè, cor quan
diéu tra yéu càu càc cor quan va tó chùc htJu quan àp
dung nhùng bién phàp khàc phiic va phòng ngùa.

B. Nguyén tàc còng tàc diéu tra hình s u

1. Phuc tùng duòrng lò'i, chinh sàch cùa Dàng

va phàp luàt cùa Nhà nude.
a. Vi sao:
- Còng tàc diéu tra hình su rat he trpng, nò quan he
truc tièp dén tinh mang chinh tri, kinh tè, dèn quyén
bàt khà xàm pham ve thàn thè cùa con nguòi. Tàt cà

1 4 .•• •: '
càc quyén dò déu dupc dàm bào bang phàp luàt cùa Nhà
nuóc.

- Viéc diéu tra va xù ly vu àn, xù ly ké pham tòi tuy

mùc dò khàc nbau co ành huóng dèh nhiéu mòi quan
he ve chù quyén quóc già, ve dòi nói, dòi ngoai cùa Dàng
va N h à nuóc. Dàc biét là diéu tra càc vu àn xàm pham
an ninh quóc già.

b. Nói dung:

- Mpi nhiém vu cùa còng tàc diéu tra déu pbài phuc
vu nhiém vu chinh tri cùa Dàng va Nhà nuóc trong
pham vi toàn quóc, tùng dia phuomg va tùng thòi gian
n h à t dinh.

- Mpi thù t h u à t , chién t h u à t , phuomg phàp dupc àp

dung trong diéu t r a déu phài phù bop vói phàp luàt,
duòng lói, chinh sàch va dao due xà bòi.

- Trong qua trình diéu tra khàm phà vu àn, càn bó

diéu t r a khóng chi chàp b à n h nghiém chinh ma con
pbài l à m cho duòng lói, chinh sàch va phàp luàt t r ò
t h à n h vù khi sàc ben, dàu tranh co hièu qua dòi vói bpn
tòi p h a m .

- Còng tàc diéu t r a phài chiù su lành dao truc tièp

cùa Dàng, dàc biét dòi vói càc vu àn quan trpng, phùc
tap.

- Càn bò diéu t r a phài dùng càm bào ve chàn ly.

15
 Khòng dupc de tpi pham va kè pham tòi nào khòng
bi vach tran truóc phàp luàt song cùng khòng dupc làm
oan nguòi ngay.

2. Tòn trong su thuc khàch quan trong diéu

tra vu àn hinh su.
a. Vi sao?
- Miic tièu cùa diéu tra là khàm phà chàn ly, su thàt
- dò là su kién dà xày ra va ai dà gay ra nò. Do vày dòi
hòi diéu tra phài bét sue khàch quan, thàn torng.
- Kè pham tòi luón luòn che già'u tòi pham, trón
trành diéu tra bang nhùng thù doan, phuomg tièn tinh
vi, xào quyèt va bi màt nhàt. Do vày dòi hòi diéu tra
phài thàn trpng, khàch quan.
- Trong thuc tè diéu tra, chùng ta thuòng gap nhùng
truòng bop khó phàn biét giùa hién tupmg va phàn
dòng, tòi pham va khòng tpi pham. Do vày dòi hòi diéu
tra phài bét sue khàch quan de xàc dinh chàn ly.
- Còng tàc diéu tra rat he trpng, dung cham dén sinh
mang cùa con nguòi. Vi vày, sai sót nhò cùng de gay ra
bau qua lón, nguy bièm. Do dò de cao nguyén tàc khàch
quan là hèt sue càn thièt trong diéu tra vii àn.
b. Nói dung :
- Mpi quyèt dinh trong diéu tra déu phài dua vào
chùng cu dà thu dupc trong vu àn.

16
v\ - Phàt thuòng xuyén kiém tra. dành già chùng cu
• va chi su dung chùng ci'r kbi dà dirpc kiém tra ky luóng.

- Mpi phuong phàp, chièn t h u à t dupc àp dung déu

phài dira trèn n h ù n g càn eù khoa hpc va huóng vào xàc
dinh sir t h à t khàch quan cùa vu àn binb su.
M
'\ - Kbi xem xét bay dành già mot nguòi càn phài
nghièn cùu cà m à t tich cuc va tièu cuc. Khóng chù quan,
dinh kién.

- Khi xù ly phài eò dù chùng cu chùng minh tòi pham

va b à n h vi pham tòi vói t à t cà càc tinh tièt càn phài
làm rò trong vu àn. Dàm bào xù ly chàc chàn dùng
nguòi dùng tpi, dùng duòng lói, chinh sàch cùa Dàng,
phàp luàt cùa N h à nuóc.

- Pbài dùng càm dàu t r a n h bào ve chàn ly, bào ve

chùng cu.

Tòn trpng thuc tè khàch quan là nguyén tàc xuyén

suòt qua trinh diéu tra vu àn.

3. C h ù d ò n g t i é n c ò n g , t r i é t d e k h a i t h à c t r o n g
qua trình diéu tra vu àn.

a. Vi sao?

- Tién còng tòi pham trong diéu tra là mot t à t yéu

khàch quan. Ta khóng tièn còng, bpn tpi pham sé tién
còng lai: ta khòng tièn còng bpn tpi pham sé che giàu
tòi p h a m , trón t r à n h p h à p lu,|t,-4°^ P^° ^^^ ^^^^ *^^-
Khóng tièn còng kip thòi sé màt thòi co, diéu kièn khàm
phà tpi pham.
- Diéu tra tòi pham co diéu kièn di sàu khai thàc
toàn dién vu àn va mó ròng còng tàc dàu tranh chòng
mpi loai tòi pham truóc màt cùng nhu làu dai.
b. Ngi dung
, - Nàm vùng vu àn va tùng bi can trong vu àn. Càn
co mot ké hoach diéu tra toàn dién, chu dào.
- Huy dóng va phòi hprp chat che càc lue lugmg va
phuomg tién trong diéu tra.
- Phài biét nàm vùng thòi cor, tao ra thòi cu ma chù
dòng tién còng, triét de khai thàc.
- Mpi hièu bièt cùa bi can, mpi tài liéu co lièn quan
dén cupe dàu tranh bào ve an ninh quóc già va tràt tu
an toàn xà bòi déu phài duprc thu thàp day dù.
- Tién còng va triét de khai thàc phài duprc thè hién
ò mpi giai doan, mpi khàu, mpi bién phàp àp dung trong
diéu tra vu àn.

18
 CHUONG II

TÓ CHirC Ca QUAN DIÉU TRA

1. Dinh n g h ì a

Co quan diéu tra là co quan tièn b à n h tò tung hinh

su, tó chùc va hoat dóng cùa co quan diéu tra do phàp
luàt tò tung binh su xàc làp, co nhiém vu àp dung mpi
bién phàp bop phàp nbàm giài quyèt muc tièu càn bàn
là xàc dinh toàn bò su t h à t vu àn hinh su.

Phàp luàt tó t u n g hinh su cùa Viét Nam va càc nuóc

Lrèn t h è giói, trong lich su cùng n h u hién tai r a t chù
trpng dén viéc hoàn thién tó chùc mòi quan he va boat
dóng giùa càc khàu cùa tó tiing hinh su va càc co quan
tièn b à n h tò tung hinh su, trong dò co quan diéu tra va
boat dóng diéu tra dupe dàc biét quan tàm. ,

Nhà nuóc phàp quyén Viét Nam t ù n g buóc dupc xày

dung va cùng co, tó chùc va boat dòng t u phàp dang
trong qua trinh cài càch lón, do dò dói mei va hoàn
thién co quan diéu t r a va hoat dóng diéu t r a dang va
sé là vàn de vùa dàp ùng tinh hinh truóc màt, vùa mang
y nghìa chièn lupe.

He thòng còng cu chuyèn chinh cùa bò mày Nhà

nuóc dupc binh t h à n h , thi dóng thòi ngay trong nò,
cùng vói nhiéu bò p h à n khàc, cor quan diéu t r a dupc xàc

19
làp va boat dòng. Su xuàt hién som trong co càu bành
phàp va tu phàp là nhùng dàm bào phàp ly cho tó chùc
va boat dóAg diéu tra va tièp dò co quan diéu tra dupc
hoàn thién gàn lién vói su kién toàn Nhà nuóc.

Duoc phàp luàt che dinh, co quan diéu tra thi

hành nhùng nhiém vu trpng yéu, thuc su là còng cu
phàp ly hùu hièu tièn hành phàt hién, diéu tra va
tién còng manh me mpi loai tòi phani, triic tièp dàm
bào ón dinh chinh tri va duy tri tràt tu phàp luàt,
thièt thuc cùng co' vai trò thòng tri ciia giai càp càm
quyén.

Màt tu phàp va màt hành chinh là hai thuòc tinh

hùu cor dóng thòi tón tai cùa cor quan diéu tra, song
tinh tu phàp là vàn de càn bàn va nói bàt. Xày dung,
cùng co va hoàn thién cor quan diéu tra phài dóng thòi
trén cà hai màt, nhung uu tién hom vàn là màt tu
phàp. Su thùa nhàn mang tinh tu nhién này khòng
phài chi do phàp luàt tó tung hình su dà che dinh, co
quan diéu tra là chù thè tu phàp khòng thè thiéu, xàc
làp boat dóng diéu tra là khàu tàt yéu va dàc biét cùa
qua trình tó tung hình su.

Cor quan diéu tra ve cor bàn thuòc bp mày hành chinh
trong tó chùc Nhà nuóc. Cor quan diéu tra, do vày là co
quan tu phàp - hành chinh. He thóng càc quy pham trén
Iình vuc tu phàp - hành chinh thuc su là còng cu thuòng
xuyén va sàc ben de diéu tra, khàm phà va xù ly co hièu

20 . . ,
qua mpi loai tói pham. Co quan diéu tra là bó phàn
quan trpng cùa bó mày tu phàp. Co quan va càn bó cùa
no la chù thè tièn hành tó tung hinh sti.
Càn bó cùa co' quan diéu tra là nhùng càn bó tu
phàp, mang quyén va nghìa vii theo càc chùc danh va
VI tri tò tung dupc phàp luàt quy dinh.
Càc thuòc tinh ve bò mày va càn bó cùa co quan
diéu tra chinh la nhùng càn eù làm ranh giói de phàn
dinh chùc nàng giùa co quan diéu tra va càc co quan
khàc. Tién hành diéu tra theo tó' tung hinh su mot
càch dòc làp là chùc nàng càn bàn nhàt cùa co quan
diéu tra. Càc co quan khàc chi dupc tham già mot
phàn vào chùc nàng này bang viéc tién hành mot vài
boat dòng diéu tra trong khi thuc hién chùc nàng càn
bàn khàc là quàn ly nhà nuóc ó mot Iình vuc nhàt
dinh nào dò.
Tó chùc co quan diéu tra dòi hòi tinh tàp trung
cao, co su thòng nhàt chi huy, lày quy pham phàp luàt
làm tièu chuàn cho mpi boat dòng diéu tra cu thè. Mòi
quan he giùa cor quan diéu tra vói cac cor quan, tó chùc
khàc duoc phàp luàt tò tung hình su diéu chinh. Diéu
9 Bò luàt Tó' tung hinh su va diéu 5 Phàp lénh Tó
chùc diéu tra hinh su ghi rò: "Trong pham vi tràch
nhiém cùa minh, càc co quan Nhà nuóc phòi hpp vói
co quan diéu tra... trong dàu tranh chòng va phòng
ngùa tòi pham. Càc co quan Nhà nuóc phài thòng bào

21
ngay cho co quan diéu tra, Vién kiém sàt bièt mpi
hành vi pham tpi xày ra trong co quan don vi minh,
thuc hién càc yéu càu cùa càc co quan hoàc nguòi tièn
hành tò tung".
"Càc co quan, tó chùc hùu quan va còng dàn phài
chàp hành nhùng quyèt dinh, yéu càu cùa thù truòng
cor quan diéu tra,cùa diéu tra vién, cùa thù truòng va
nhùng càn bó dupc phàn còng làm nhiém vu diéu
tra... Càc co quan tó chùc lién quan phài tra lói bang
vàn bàn ve viéc thuc hiéh càc quyèt dinh, yéu càu dò".
Co quan diéu tra àp dung mpi bién phàp hprp phàp
de xàc dinh su thàt cùa vu àn mot càch khàch quan.
Khi tièn hành tó tung hình su co quan diéu tra là chù
thè dòc làp, càc mòi quan he phàt sinh mang tinh
ménh lénh. Co quan diéu tra dóc làp àp dung mpi bién
phàp bop phàp, bang càch tu tó chùc, tién hành hoàc
phòi àp dung, bang càch cùng càc co quan chùc nàng
khàc tién hành hoàc yéu càu àp dung, cor quan diéu
tra dua ra càc quyèt dinh va yéu càu càc cu quan, tÓ
chùc hùu quan phài thuc hién, tra lói bang vàn bàn
trong thòi han va thù tue luàt dinh, kièn nghi phòng
ngùa va buóc phài thi hành càc kièn nghi dò.
Diéu tra là giai doan bop thành cùa tó' tung hình
su, cor quan diéu tra huóng càc boat dóng càn bàn vào
muc tièu chung là xàc dinh toàn bò su thàt cùa vu àn
hình su.

22 ,••
 2. Ile t h ò n g co q u a n d i é u tra va c à c c o quan
k h à c d u o c g i a o t i é n h à n h m o t so h o a t d ò n g d i é u
tra.

a. Co quan diéu tra chuyèn tràch:

a l . Co quan diéu tra cùa lue lupng an ninh nhàn

dàn.

Co q u a n diéu tra cùa lue luong an ninh n h à n dàn

upe chia t h à n h hai càp:

- Co quan an ninh diéu t r a Bó nói vu:

Co quan an ninh diéu tra Bó nói vu con gpi là co

' uan an ninh diéu t r a càp t r u n g uomg, dupc tó chùc n h u
. au:

+ L à n h dao co quan an ninh diéu t r a góm: 01 thù

truòng va càc phó thù truòng.

+ Phòng t h a m muu tóng hprp góm càc bò phàn: Tham

muu tóng hpp; Nghièn cùu chuyèn de; Tó chùc càn bò;
Vàn thu; H à n h chinh; H à u càn...

+ Phòng kiém tra, h u ó n g dàn dia phuomg: Càc bò

phàn hinh t h à n h theo cum càc tinh, t h à n h phò'vói chùc
nàng chinh kiém tra, huóng dàn, bó trpr qua trình giài
quyèt vu à n hinh su cho t à t cà co quan an ninh diéu t r a
càp tinh va càc co quan khàc trong lue luprng an ninh
nhàn dàn duprc tièn h à n h mot so boat dòngUiéu tra.

23
 + Phòng diéu tra: Góm truc ban hinh su va càc dpi
àn, co chùc nàng true tièp thti ly diéu tra càc vu à n
thuóc t h a m quyén hoàc dupe phàn còng.

+ Trai t a m giam.

O phia Nam, tai t h à n h phó Ho Chi Minh eò dai dién

cor quan an ninh diéu t r a Bò nói vu góm mot phó t h ù
truòmg phu tràch va càc bò phàn truc thuóc, p h à t trién
hom là cà bó phàn kiém tra, huóng dàn va trai t ^ m
giam.

- Cor quan an ninh diéu t r a còng an tinh, t h à n h phó:

ó t à t cà càc tinh, t h à n h phó truc thuòc t r u n g uomg déu
co co quan an ninh diéu tra. Cor càu góm: Dpi tóng bop
va dpi diéu t r a àn. Chùc nàng truc ban hinh su giao
chung cho co quan cành sàt diéu t r a cùng càp, gpi chung
là truc ban hình su - còng an tinh, t h à n h phó'.

a2. Co quan diéu t r a cùa lue lupmg cành sàt:

Cor quan diéu t r a cùa lue lupmg cành s à t duprc chia

làm 3 càp:

- Cor quan cành sàt diéu t r a Bp nói vu

- Ccr q u a n cành sàt diéu t r a còng an tinh, t h à n h phó.

- Dói cành sàt diéu t r a cóng an huyén, quàn.

a3. Co quan diéu t r a trong quàn dpi n h à n dàn.

- Cuc diéu t r a hinh su Bó quóc phòng; Phòng diéu

tra hình s u ó càc tÓng cuc, quàn khu, quàn chùng, binh

24
chùng va càp tuong duo'ng; Ban diéu tra hình su ó chi
huy quàn sxi càp tinh va tuong duong.

- Cuc an ninb quàn dòi ó Bó quóc phòng, Phòng an

ninh quàn dot ó tÓng cuc, quàn khu, quàn chung, binh
chùng va càp tuong duorng.
a4. Co quan diéu tra cùa Vién kiém sàt nhàn dàn:

Co quan diéu tra cùa Vién kiém sàt nhàn dàn chia
làm hai càp:
- Cuc diéu t r a cùa Vién kiém sàt nhàn dàn tòi cao.
- Phòng diéu tra Vién kiém sàt nhàn dàn tinh,
t h à n h phó.
Trong quàn dòi nhàn d à n con co phòng diéu t r a
thuóc Vién kiém sàt quàn sii t r u n g uomg va Ban diéu
t r a thuóc Vién Kiém s à t quàn su ó tóng cuc, quàn khu,
quàn chùng, binh chùng va càp tuong duong.

b. Càc co quan khàc duoc giag mot so'boa t dóng diéu

tra.
- Trong cóng an n h à n dàn:

+ Càc cuc trinh sàt cùa lue luong cành sàt truc tièp
dàu t r a n h chòng tpi pham kinh t è va càc tpi xàm p h a m
t r à t t u an toàn xà bòi, càc phòng trinh sàt cùa lue lupmg
cành s à t trUe tièp dàu t r a n h chòng tòi pham kinh tè va
càc tòi p h a m xàm pham t r à t t u an toàn xà bòi; Ban
giàm thi trai t a m giam càp tinh va Ban giàm thi trai
giam.

25
 + Càc cuc trinh sàt cùa lue lupng an ninh nhàn dàn
va càc phòng trinh sàt an ninh càp tinh truc tièp dàu
tranh chòng càc tòi pham xàm pham an ninh quóc già,
va dòi an ninh ò cóng an càp quàn, huyén.
- Trong càc lue lupng khàc:
+ Trong quàn dói: Thù truòng dom vi dòc làp càp
trung doàn, lù doàn; Càc dom vi bó dói bièn phòng góm:
Cuc trinh sàt bièn phòng, Bó.dói bièn phòng càp tinh.
Don bién phòng.
+ Trong lue luong Hai quan: góm bò phàn kiem soàt,
giàm quàn, chòng buon làu ò Tóng cuc Hai quan; Hai
quan càp tinh va truòng bài quan cùa khàu dupc Tóng
cuc Hai quan chi dinh.
+ Trong lue lupng kiém lam: góm phta tràch càc cuc
kiém làm, chi cuc va hat kiém làm.
3. Thù truòng, phó thù trudng cor quan diéu
tra va diéu tra vién
Trong cor quan diéu tra góm co:
- Càn bò quàn ly, chi huy:
+ Thù truòng cor quan diéu tra
+ Càc phó thù truòmg cor quan diéu tra.
- Diéu tra vién càc càp.
- Càn bó diéu tra: truc tièp tién hành diéu tra'nhung
chua bó nhiém là diéu tra vién.

26
 - N h à n vièn khàc: Nghièn cùu, tóng hpp, tham muu,
tó chu'c, càu càn, quàn Iv nguói bi tam giù, tam giam
va bào ve trai tam giam, nhà tam giù, kì thuàt...

a. Thù truòng co o u a n diéu tra :

Nguòi co phà'm chat cninh tri, dao due tòt, trung

thuc, khàch quan, co trinh dò dai hpc an ninh, cành sàt,
p h à p ly hoàc tuong duomg, co ngbiép vu diéu tra, co
kinh nghiém tó chùc, chi dao boat dòng diéu tra eò t h è
dupe bó nhiém làm thù truòng, phó thù truòng co quan
diéu tra. Viéc bó nhiém va càp giày chùng nhàn t h ù
truòng, phó thù truòng co quan diéu tra ò càp t r u n g
Uomg trong mòi ngày do thù truòng ngành quyèt dinh.
O càp dinh phuomg do t h ù truòng co quan diéu t r a càp
trèn trUc tièp quyét dinh. Thù truòng co quan diéu t r a
cùa cóng an nhàn dàn gòra:

- L à n h dao tóng cuc phàn giàn là thù truòng co q u a n

an ninh diéu tra Bò nói vu.

- L à n h dao tóng cuc cành sàt là t h ù truòng co q u a n

cành s à t diéu t r a Bò nói vu.

- Phó giàm dòc phu tràch an ninh là thù truòng cor

quan an ninh diéu tra còng an càp tinh, t h à n h phó t r u c
thuóc t r u n g uong.

- Phó giàm dòc phu tràch cành sàt là thù truòng co

quan cành s à t diéu t r a còng an tinh, thành phó truc
thuóc t r u n g uomg.

27
 - Truòng cóng an quàn (huyén) là t h ù truòng cor
quan cành sàt diéu t r a cóng an quàn (huyén).

Thù truòng co quan diéu t r a càc càp co quyén:

+ Khòi tó vu àn

+ Khòi t ó bi can.

+ Àp dung, t h a y dói hoàc hùy bò bién phàp n g à n

chàn.

+ Truy nà - ,

+ K h à m xét

+ P h à n cóng, thay dói diéu tra vién

+ Triic tièp tién h à n h diéu t r a

+ Ky càc vàn b à n diéu t r a quan trpng.

Là nguòi chiù t r à c h nhiém va m a n g quyén h a n cao

n h à t , diéu h à n h va r a quyét dinh cuòi cùng trong b o a t
dóng cùa co q u a n diéu tra, do vày toàn bp àn t h u ly
ngay t u khi p h à t hién, tié'p n h à n , t h ù truòng cor quan
diéu t r a phài truc tié'p nghièn cùu toàn dién, phé duyét
càc bào cào de x u à t cùa càp duói de quyèt dinh viéc khòi
tó' vu àn, truc tièp chi dao diéu tra (néu thuóc t r à c h
nhiém) hoàc ùy quyén phó t h ù truòng cu quan diéu t r a
va p h à n còng diéu t r a vién.

b. Phó t h ù t r u ò n g cor quan diéu t r a

b l . Phó t h ù t r u ò n g cor q u a n an n i n h diéu tra:

28
 Phó thù truòng thù nhàt co quan an ninh diéu tra
là cuc truòng Cuc An ninh diéu tra ò Bó nói vu,
truòng phòng càc phòng an ninh diéu tra ò cóng an
càc tinh, thành phó. Phó thù truòng thù nhàt co quan
an ninh diéu tra thuc bién quyén cùa thù truòng co'
quan diéu tra quy dinh trong phàp luat tó tung hinh
su, co tràch nhiém giùp thù truòng co quan an ninh
diéu tra chi huy, chi dao toàn dién truc tièp cóng tàc
cùa co quan an ninh diéu tra, thuc hién càc quyén cùa
thù truòng co quan diéu tra khi dupc ùy nhiém.

Ve màt hành chinh, phó thù truòng thù nhàt co

quan an ninh diéu ta là nguòi lành dao cao nhàt cùa
dom vi.

Càc phó thù truòng co quan an ninh diéu tra khàc

góm càc phó cuc truòng cuc an ninh diéu tra, truòng
phòng an ninh diéu tra ò cóng an càc tinh, thành phó.

b2. Phó thù truòng co quan cành sàt diéu tra:

Phó thù truòng thù nhàt co quan cành sàt diéu

tra là Clic truòng Cuc cành sàt diéu tra Bó nói vu,
Truòng phòng càc phòng cành sàt diéu tra Cóng an
càc tinh, thành phó'. Phó thù truòng thù nhàt co quan
canh sàt diéu tra thuc hién quyén cùa thù truòng cor
quan diéu tra trong phàp luàt tó tung hinh su va là
nguòi lành dao cao nhàt ve màt hành chinh cùa càc
dcm vi.

29
 Càc phó thù truòng khàc cùa co quan cành s à t diéu
t r a góm càc phó cuc truòng Cuc cành s à t diéu t r a , Cuc
truòng càc Cuc trinh sàt truc tièp dàu t r a n h chòng tpi
pham hinh su, kinh tè ò Bó va càc phó truòng phòng
cùa phòng Cành sàt diéu tra, truòng phòng càc phòng
trinh sàt truc tièp dàu t r a n h chòng tòi p h a m hình sU,
kinh tè ó cóng an càp tinh, t h à n h phó.

O còng an càp quàn, huyén, thù truòng, phó t h ù

truòng co quan cành sàt diéu tra là truòng, phó truòng
cóng an quan, huy^n dupcbó nhiém.

e.Diéu t r a vién:

Diéu tra vién chù dòng tién h à n h càc boat dóng diéu
t r a theo luàt dinh sau khi dupc thù truòng, phó thù
truòng cor quan diéu t r a phàn còng diéu t r a vu àn; Diéu
t r a vièn dóng thòi chiù su diéu hành, quàn ly cà ve m à t
tó tung hinh su va h à n h chinh trong cu quan diéu tra;
Chàp h à n h su phàn còng, che dò bào cào de x u à t bang
vàn bàn va thòng qua càp quàn ly truc tié'p, t r ù truòng
hprp dac biét.

Nguòi co pham chat chinh tri, dao due tòt, t r u n g

thuc, khàch quan, co kién thùc phàp ly càn thièt va co
kinh nghiém thuc hién càc nhiém vu diéu t r a co t h è
duoc bó nhiém làm diéu t r a vién theo quy dinh cùa phàp
luàt.

Diéu t r a vién góm co càc bàc:

30
 - Diéu t r a vièn so càp: phài co trinh dò trung hpc an
ninh, cành sàt, phàp ly hoàc tuong duong va eò khà
n à n g dièu tra vu àn it nghiém trpng.

- Dièu tra vièn t r u n g càp: phài eò trinh dò dai hoc

an ninh, cành sàt, phàp ly hoàc tuomg duong, co kinh
nghiém diéu tra càc vu àn thuóc loai tòi nghiém trpng,
phùc t a p , co khà nàng huóng dàn, kiém tra càc boat
dóng dièu tra.

- Diéu t r a vièn cao càp: phài co trinh do dai hpc an

ninh, cành sàt, phàp ly hoàc tuong duomg, co trinh dò
nghièn cùu tÓng hpp de xuàt bién phàp phòng va chòng
tòi p h a m , eò kinh nghiém dièu tra càc vu àn thuòc loai
tòi nghiém trpng, phùc t a p , co nàng lue chi dao, huóng
dàn, kiém t r a càc boat dòng dièu tra.

Viéc bó nhiém va càp giày chùng nhàn diéu tra vién

càc bàc do thù truòng co quan quàn ly t u càp tinh va
càp quàn khu t r ò lèn quyèt dinh theo de nghi cùa thù
truòng co quan dièu tra cùng càp.

Cà'p ra quyé't dinh ho nhiém dóng thòi eò quyèt dinh

mién nhiém diéu tra vièn.

Khi tièn h à n h càc boat dóng diéu t r a , diéu t r a vién

idupc u u tién di lai va mién phi giao thóng. Truòng hpp
icàp thièt de hgàn chàn h à n h dóng pham tòi, duói bàt
inguói p h a m tpi, càp cùu nguòi hi nan... Diéu t r a vièn
«dupc su d u n g phuong tién giao thòng, thóng tin va cà

31
 nguòi dang su dung phuomg tién ày cùa càc co quan
Nhà nuóc, tÓ chùc xà hòi, t u n h à n (trù co quan ngoai
giao) va hoàn tra khi tinh huóng càp thièt khòng con.
Càc quyén trong tò t u n g hinh su d a n g dupc cu thè hóa
cho diéu tra vièn, n h à t là diéu t r a vién t r u n g càp va cao
càp.

d. Mòi quan he giùa t h ù t r u ò n g va phó t h ù t r u ò n g

co quan diéu tra.

Thù truòng cor q u a n diéu t r a ùy nhiém viéc chi dao

diéu tra hoàc viéc tién h à n h diéu tra cho phó t h ù
truòng, trong truòng hprp này phó t h ù truòng dupfc ùy
nhiém vàn phài bào cào cho t h ù t r u ò n g bièt xù ly càc
tinh huóng sau:

- Quyèt dinh àp d u n g càc bién p h à p tó t u n g hình su

quan trpng: khòi t ó b i can; àp dung, thay dói hoàc hùy
bò càc bién phàp ngàn chàn, t a m dinh chi diéu tra, phuc
bòi diéu tra, xù ly vu àn va dói tupmg.

- Khi co m à u t h u à n y kién ve diéu t r a , xù ly giùa

phó thù truòng va diéu t r a vién m a khòng thòng n h à t
duprc, diéu tra vién kién nghi vói t h ù truòmg cor quan
diéu tra. Viéc kién nghi này n b à m thóng n h à t quàn ly
va chi huy boat dóng cùa cor quan diéu tra, do dò khóng
n h à t thièt phài kién nghi bang vàn bàn.

Vói càc boat dòng khàc, phó t h ù truòng cor quan diéu
t r a hoàn toàn chù dóng va tién h à n h binh thuòng, t r ù
truòng hgrp thù t r u ò n g yéu càu bào cào.

3 2 • •• • . • •• ^
 Co so cùa q u a n he, trao dÓi va di dèh thóng n h à t
(juan diém va càch xù ly trong co quan diéu tra là bé
thóng càc quy p h a m , càc chùng cu va tài liéu xàc thuc
dà co trong bó so, cùng vói n h à n thùc khoa hpc, tbài dò
binh tinh, t h à n trong va phuomg pbfip !:haeh quan. Sau
trao dói vàn khónf^^ de^* 'l^ejec su thòng nhàt, thi thù
truòng co qu"^" thèu t r a quyèt dinh. Truòng hpp quyèt
dinh cùa thù truòng trai vói y kièn cùa phó thù truòng
dupc ùy nhiém thi t h ù truòng r ù t lai quyèt dinh ùy
nhiém, hoàc truc tièp chi dao diéu tra, hoàc ùy nhiém
cho phó thù truòng khàc.

Trành vièc ép buóc pho t h ù truòng phài ky càc

quyèt dinh trai vói y kièn cùa chinh minh; Phó thù
truòng co y kièn khóng dóng n h à t vùa phài tón trpng
quyèt dinh cùa thù truòng, vùa eò quyén chuyèn y kién
này lèn càp dà bó nhiém minh.

Phó t h ù truòng co quyén t u chò'i su ùy nhiém khi co

ly do cho r à n g viéc ùy nhiém eò ành huóng khòng tòt
dèn tinh khàch quan trong diéu tra, xù ly.

Dinh ky bay dot xuàt, thù t r u ò n g eò quyén triéu tàp

hpp veri phó thù truòng va vói diéu tra vién de chi dao
diéu t r a va diéu hành co quan diéu tra.

N h ù n g viéc co tinh càp bàch càn phài quyèt dinh

ngay m a thuóc tràch nhiém cùa t h ù truòng, nhùng thù
truòng lai vàng màt thi phó t h ù t r u ò n g t h ù n h à t quyét

33
dinh, sau dò bào cào lai ngay cho thù truòng cor q u a n
diéu tra.

Nói dung càc vàn de néu trèn dupc àp dung t u o n g

t u trong mòi quan he giùa phó thù truòng thù n h à t va
càc phó thù truòng khàc cùa co quan diéu tra.

e. Quan he giùa thù truòng, phó thù truòng va diéu

t r a vién.

Diéu t r a vién thuc hién càc boat dóng diéu tra theo
quy dinh cùa phàp luàt va theo su phàn cóng cùa t h ù
truòng, phó thù truòng co quan diéu t r a va bào cào kèt
qua còng viéc cho nguòi dà phàn cóng chi dao diéu t r a .

Càp phòng (ò co quan diéu t r a càp trung uomg) va

càp dpi (ò ctf quan diéu t r a càp tinh, thành phó) là càp
quàn ly h à n h chinh; Ve phuomg dién phàp luàt tó t u n g
hình SII, cà hai càp này m a n g quyén va nghìa vu phàp
ly n h u diéu t r a vién. Thù truòng, phó thù t r u ò n g co
quan diéu t r a diéu h à n h va chi dao diéu t r a vién qua
càp phòng, dpi. Vi vày, khi tièp n h à n y kién va bào cào
cùa diéu t r a vién, càp phòng, dpi cùng diéu t r a vién càn
phài:

- Bào cào cà hai y kien lén thù truòng hoàc phó thù
truòng truc tièp chi dao vu àn. Càp phòng, dói vàm
quyét dinh néu thuòc t h a m quyén, song diéu tra vieni
vùa phài chàp h à n h quyèt dinh, vùa co quyén kièn nghii
lén thù truòng, phó thù truòng cor quan diéu tra; Trong;

34
thòi han 10 ngày, thù truòng co quan dièu tra càp trèn
phài tra lói kbièu nai cùa dièu tra vièn.
- Truòng bop y kièn cua dièu tra vièn vàn màu
thuàn vói thii truòng, phó thù truòng thi bào cào lèn
càp trèn bó nhiém thù truòng, phó tbii truòng co quan
dièu tra.
Viéc giài quyét càc t r a n h chàp y kién diéu tra, xù
ly déu phài ghi t h à n h vàn bàn; Nguói ra quyèt dinh
phài ky va chiù tràch nhiém truóc quyét dinh cùa minh;
Càp duói khi thuc hién hoàc chi dao thuc hién ma
khòng co y kién khàc thi cùng pbài chiù tràch nhiém.

35
 CHUONG III

TRUY NGUYÉN HÌNH SIT

I. KHÀI NIÉM, NHIÉM VU TRUY NGUYÉN HÌNH

SU:

1. Khài n i é m v e d ó n g n h à t

Dóng n h à t là khài niém phó bièn cùa khoa hpc hình

su. Nàm rò bàn chat truy nguyén hinh su t à t yéu phài
tièp càn vói t h u à t ngù chuyèn ngành: Dóng nhàt; tuy
nhién hién cùng tón tai nhiéu quan niém khàc n b a u ,
t h à m chi màu t h u à n n h a u ve dóng n h à t vói t u càch mot
khài niém.

Chù nghìa duy vàt bién chùng thùa n h à n ràng: Mòi

s u vàt, hién tuprng chi dóng n h à t vói chinh nò. S u dÓng
n h à t ò day chi co y nghìa tuomg dòi, bòi vi mpi su vàt,
hién tupmg luòn hi chi phòi bòi quy luàt ve su vàn dòng
va bièn dÓi cùa vàt chat. So dì co su dóng n h à t vi mèi
su vàt, hién tupng déu co n h ù n g dàc diém va thuòc tinh
ón dinh, ben vùng tuomg dói, m a n g tinh cà biét sàu sàc
càn cu vào càc thuóc tinh ón dinh va riéng biét duprc xàc
dinh co t h è phàn biét nò vói càc su vàt, bièn tupng khàc.

Dóng n h à t là pham t r ù triét hpc, eò t h è quan niém

su dóng n h à t (mòi quan he dóng nhàt) là mòi quan bé

36 •
c u a su" vàt, hién tupng vói chinh nò ó càc trang tbài va
ttbói diém khàc nhau.

Theo thói gian, khóng gian va mòi quan bé hùu co

v/ói su vàt, bién tuprng khàc, mot su vàt, bién tupng nào
cdó luón nàm trong t r a n g tbài vàn dóng lièn tue va bièn
d ò i khóng ngùng. Tinh ón dinh chi là t a m thòi va tuomg
cdói; do vày khóng eò su dóng n h à t tuyét dói. Ó mot thòi
ohém (A) mot su vàt dóng n h à t vói chinh nò, thòi diém
kihàc (A+1 hoàc B) nhiéu dàc diém, thuóc tinh eù dà tón
t:ai truóe day (ò A) màt di; luu y r à n g su bièn dòi giùa
2 thòi diém (A va B) cùa càc dàc diém va thuóc tinh gay
pjhùc tap cho su xàc dinh va dóng n h à t , hoàc t h a m chi
liàm m à t khà n à n g kèt luàn su dòng n h à t cùa su vàt.
V i vày, chàn ly phó bièn va tòi giàn cùa diéu tra hình
SìU chinh là rùt ngàn (va càng ngàn càng tòt) 2 dàu thòi
aìiém: Lue vu viéc co tinh hinh su xày ra va lue p h à t
bnèn bàt dàu boat dòng diéu tra d à u tièn. Dàn dai hai
dìàu này dòng nghìa vói s u giàm di va càng kéo dai, càng
griàm su triét tièu co so va diéu kién de truy nguyén.
iNoi càch khàc day y nghìa t h u c tién chinh là: Viéc p h à t
biién som tpi pham, dàu vét, vàt chùng... thi mùc dò khà
Pjuan cùa diéu t r a nói chung va truy nguyén nói riéng
C^àng lón, do dò càc lue lupmg diéu tra chuyèn ngành
pjhài bang càc càch n h a n h n h à t tièn h à n h phàt hién,
g(hi nhàn, thu luprm, bào q u à n dàu vét, Vàt chùng,
mbanh chòng truy tim dòi tupmg nghi vàn. Hièu qua cùa
kchàu diéu tra ban dàu à n h huòng trilc tié'p va nhiéu

37
màt dén viéc xàc dinh su dóng nhàt. Màt khàc, ky
thuàt, chièn thuàt phàt bién, thu lup'm, ghi nhàn dàu
vét vàt chùng là vàn de rat quan trpng, khòng quan
niém giàn don ràng chi càn co dàu vét, vàt chùng là
dupc. Tài liéu, dàu vét, vàt chùng dupc thu thàp cùng
nhu càc màu so sành dupc tàp hpp, phài dàm bào dù
diéu kién cà so lupng va chat luong.

2. Khài niém truy nguyén hình su.

Truy nguyén hinh su là qua trinh xàc dinh su dóng
nhàt cùa mot su vàt nbàm làm rò mói quan bé cùa nò
vói hành vi pham tòi.
Dàc trung cùa truy nguyén hình su bay hoat dóng
cót lói cùa truy nguyén chinh là xàc dinh su dóng nhàt
cùa mot su vàt. Tién hành truy nguyén hinh su là qua
trinh su dung bang loat càc bién phàp cu thè khàc nhau
de xàc dinh co su dóng nhàt bay khóng dóng nhàt cùa
mot su vàt, hién tuprng lién quan.
Vi du: Khi khàm xét chó ò cùa Tran Vàn C, pham
vào hành vi buon làu, diéu tra vién lai phàt bién va
làp bién bàn tam giù mot tàp tài liéu co nói dung
phàn dóng. Tài liéu diéu tra cho phép nghi vàn
Nguyén Vàn K là ban thàn cùa C dà viét tàp tài liéu
nói trén. Mot yéu càu khàch quan va buóc phài chùng
minh làm rò trong qua trinh diéu tra là: Xàc dinh chù
viét ò tàp tài liéu thu dupc khi khàm xét vói màu cbtì
cùa Nguyén Vàn K co phài do mot nguòi viét ra.
khóng. Rò r à n g diéu t r a vièn phài su d u n g chi it càc
boat dóng cbàng h a n : Thu t h à p chù vièt cùa K làm
m à u chù cho qua t r i n h t r u y nguyén; tièn b à n h giàm
dinh chù vièt... Càc b o a t dóng cu t h è dupc àp d u n g
de xàc dinh su dóng n h à t cùM su viéc, hién tupng lièn
quan chinh là truy nguyén hình su. N h u vày truy
nguyén hinh su dàt ra n h u mot t à t yéu cùa qua t r i n h
chùng minh trong tò t u n g hinh su, ma truóc b é t va
t à p t r u n g ò giai doan diéu t r a .

Hoat dòng t r u y nguyén binh su trUc tièp dua lai

kèt qua là xàc dinh eò su dóng n h à t bay khóng.
N h u n g y nghìa tò t u n g cùa no hay nói càch khàc là
già tri cùa t r u y nguyén p h à i làm. s à n g tò mot hoàc
mot so vàn de nào dò cùa qua t r i n h giài quyèt vu viéc
hình su. Vi t h è xàc dinh s u dòng n h à t cùa su vàt, hién
tuprng khòng phài Jà muc dich cuòi cùng cùa t r u y
nguyén hinh su, m a t à t yéu phài chuyèn sang buóc
ké lién là: làm rò mòi q u a n he dóng n h à t cùa s u vàt,
hién t u p n g vói h à n h vi p h a m tòi./

Cùng vi du trèn: Néu xàc dinh là do cùng mot nguòi

vièt; co quan dièu t r a eò càn eù kèt luàn K dà pham
phài h à n h vi quy dinh ò Bò luàt hình su, càc yéu càu
diéu t r a khàc dàt ra tièp tue vói vu àn va vói K. Truòmg
hpp xàc dinh là khóng cùng mot nguòi vièt ra, khi ày
co co so loai K ra khòi dién nghi gay àn, diéu tra vién
phài tièn h à n h diéu t r a xàc dinh nguòi nghi pham va
thu m à u tièp tue v.v...

39
 Qua trinh diéu tra phài làm sàng tò rat nhiéu mói
quan bé dan xen va chòng chèo nhau, chi khi nào xàc
dinh rò mói quan bé cùa mot su vàt, hién tupng dòì vói
su viéc càn diéu tra, cu quan diéu tra va diéu t r a vién
mòi eò cor so xàc dinh va kèt luàn dói tupng pham tpi,
vàt chùng va n h ù n g vàn de lién quan khàc.

Bàn chat cùa truy nguyén hinh su là qua t r i n h n h à n

biét, nghièn cuu, so sành, phàn tich, tÓng bop giùa
n h ù n g thuóc tinh, dàc diém cùa su vàt nbàm dua ra kèt
luàn co cor so khoa hpc là co hay khóng co su dóng n h à t .
Chàng han, dàu dan va vò dan tai hién truòng do ìoai
sùng nào bàn ra? De tra lói nò pbài tién h à n h nhiéu
cóng viéc, ma qua trinh tièn h à n h càc cóng viéc cu t h è
ày chinh là qua trinh n h à n biét, phàn tich, tóng hprp,
thi nghiém... va dua ra két luàn.

Truy nguyén hình su duprc àp dung ròng rài trong

nhiéu boat dóng thuòc chièn t h u à t diéu t r a va ky t h u à t
diéu t r a hình su.

Truy nguyén dupc ùng dung co hiéu qua trong hòi

cung. Già su: Khàu s ù n g K54 co so là:.... de lai bièn
truòng qua xàc minh là cùa cóng ty X duprc càp phép su
dung va giao cho Q là càn bp bào ve quàn ly. Khi hòi
cung, diéu t r a vién phài ùng dung ly luàn t r u y nguyén
de giài quyé't càc vàn de:

- Tinh lién tue, khàch quan, rò ràng thòi gian xày

r a vu àn, thi Q su dung thòi gian t h è nào?

40
 - Viéc quàn ly sùng K54 ra sao?

+ Bi màt?

+ Cho mupn?

+ Dói chàc, mua bàn?...

Bang hòi cung làm rò càc vàn de nói trèn chinh là

ù n g dung truy nguyén hinh su trong hòi cung.

Truy nguyén hình su, dóng thòi con dupe ùng dung
ò nhiéu boat dóng diéu tra hinh su khàc: Nhàn dang,
t h u c nghiém diéu tra...

Rò ràng, diéu tra vién phài n à m vùng ly luàn truy

nguyén hinh su sé tièn h à n h càc boat dòng diéu tra
t h u à n Ipi va eò hièu qua cao.

3. N h i é m v u c ù a truy n g u y é n h ì n h s u : phài xàc

dinh: Dò là su dóng nhàt. Su dóng n h à t cùa con nguòi,
dò vàt ma su tón tai va vàn dòng cùa nò dupe phàn à n h
ò d a n g vàt chat (dàu vét binh su, vàt chùng) va ò dang
t i n h t h à n (càc n h à n thùc cu thè). N h ù n g phàn ành này
là co so de tièn h à n h truy nguyén dóng nhàt. Vi vày
t r u y nguyén binh su eò nhiém vu: Xàc dinh sii dóng
n h à t cùa mot su vàt dóng thòi chùng minh su dóng n h à t
ày co quan bé vói h à n h vi pham tòi. Già su phài xàc
dinh còng cti dà de lai dàu vét ò hién truòng va cóng cu
nghi vàn thu dupc tai n h à nguòi nghi thuc hién tòi
pham co phài là mot bay khòng.

41
 Hièu theo mot càch khàc: Truy nguyén hình su eò
nhiém vu nhàn bièt va truy nguyén dói tuong càn
kiém tra. Dòi tupng càn tim là dói tupng dà de lai dàu
vét ò hién truòng va noi khàc.

Dói tuprng càn kiem tra là nhùng dòi tupng, còng

cu nghi vàn duoc phàt hién trong qua trinh diéu tra.
Khóng loai trù truòng hpp dói tuomg càn tim nàm
ngoài dói tupng càn kiém tra. Pham vi dói tuprng càn
kiém tra bao gió cùng ròng hom; phài qua kiem tra -
truy nguyén, thàm chi nhiéu làn, mòi xàc dinh dói
tuong càn tim. Phài co càn cu cu the de dua mot dói
tuong nào dò thành dói tuong càn kiem tra. Càc càn
cu này co thè thay dÓi, kéo theo su thay dói cà pham
vi so luprng dói tuprng vào dién càn kiém tra va mot
vài dinh huóng trong diéu tra. Phài dua vào két qua
truy nguyén de loai càc dòi tuprng càn kiém tra dà qua
truy nguyén. Két qua truy nguyén co tàc dung kép.

Qua trình truy nguyén hình su chi chà'm dùt khi

dua ra duprc càc két luàn truy nguyén hinh su thè hién
ò càc dang:

Thù nhàt: Kèt luàn khàng dinh co su dóng nhàt:

Khi càc dàc diem chung va dàc dièm riéng tuomg dói
ón dinh, ben vùng,mang tinh cà biét vùa co ò dói
tuprng càn tim va vùa co dupc ò dói tuprng càn kiém
tra va nguprc lai.

42
 T h ù bai: Kèt luàn khóng co su dóng nhàt: Truòng
hpp càc dàc diém chung va dàc diém riéng tuong dòi ón
dinh, ben vUng, mang tinh cà biét co ó dói tupng càn
tini ma khòng eò ò dói tuprng càn kiém tra va ngupc lai.

Két luàn k h à n g dinh: Tue kèt luàn khàng dinh eò

su dòng nhàt va kèt luàn k h à n g dinh khòng co su dóng
n h à t chinh là kèt luàn xàc dinh: Mot nguòi eò tòi hay
khóng eò tòi, mot cóng ctj cu thè dà de lai hay khòng de
lai dàu vét hinh su. Loai kèt luàn khàng dinh luòn co
già tri phàp ly.

T h ù ba: Kèt luàn khà nàng: Là kèt luàn khòng dùt

khoàt ve mot vàn de dà dàt ra, hiéu hién ra ò càu tra
lói là co thè eò su dóng n h à t hoàc eò the khóng eò su
dóng nhàt. Chinh vi vày dang kèt luàn khà nàng eò già
tri vach phuomg huóng diéu tra, bó sung thém càn cu
de xày dung già thuyè't chùng minh hoàc chi dùng làm
tài liéu tham khào trong qua trinh diéu tra. Khòng
dùng kèt luàn khà nàng làm cu so phàp ly de hinh
t h à n h càc quyèt dinh phàp ly quan trpng.

II. HÌNH THÙC TRUY NGUYÉN HÌNH SU:

1. C o so* d e t r u y n g u y é n h ì n h s u :

Co so de tién h à n h truy nguyén hình su là dua vào

càc hinh thùc p h à n ành cùa su vàt càn truy nguyén.

43
 Loai phàn ành nhàn thùc cu thè là nhùng phàn ành
ve mot su vàt, mot hién tuprng cu thè, eò thuc, tòn tai
thuc tè do con nguòi triic tièp nhàn thùc hoàc tich lùy
dupc trong qua trinh nhàn thùc làu dai va do dò tón tai
ó mot dang vàt chat nhàt dinh. Già su dàu vét màu,
dàu vèt phuong tién giao thòng...

2. Càc hình thùc truy nguyén hình su:

Loai dói tupmg de truy nguyén quy dinh hình thùc

truy nguyén hình su.

a/' Truy nguyén qua phàn ành cua dòi tuong càn
truy nguyén: Bang càch dua vào dàu vét de lai, ma càc
dàu vét dò phàn ành dàc diém, hinh dàng, càu trùc bé
ngoài cùa vàt dà gay ra nò. Nhu dàu vèt ràng, dàu vét
còng cu... Càc dàu vét này là két qua cùa su tàc dòng
giùa vàt gay ra dàu vét va vàt mang vét. Rò ràng vàt
gay vét dà de lai trén vàt mang vét càc dàc diém, hình
dàng va càu trùc bé ngoài cùa nò. Tu càc dàc dièm, càu
trùc... de lai nghièn cùu, xàc dinh vàt gay vét.

b/ Truy nguyén qua càc vàt chat nhàt dinh: Trén

hién truòng hình su, cor quan diéu tra eò the thu duprc
càc chat hoàc mot phàn cùa mot chat nào dò ngay ò càc
noi lién quan khàc. Qua nghièn cùu chat de lai hoàc
mot phàn cùa chat de lai co thè truy nguyén dói tupmg,
loai hoàc chinh chat dò. Già su mành kinh ótò vó, mành
giày vun bi xé nhò tu cuón so... de lai trong khi thuc

44
hién tpi pham. Cac chat trén su dung vào xét nghiém,
giàm dinh, thucbién càc phàn ùng, phàn tich ky thuàt...
trong muc dich truy nguyén binh sii.

e/Truy nguyén qua phàn ành nhàn thùc cu thè: Dua

vào càc phàn ành cùa dói tupng càn truy nguyén dupe
luu giù trong tri nhò, tièm thùc cùa mot nguòi cu thè.
Trong khoa hpc dièu t r a hinh su, nhùng nguói này:
Nguòi làm chùng, nguòi bi bai, nguòi lièn quan khà...
dà nhàn thùc mot su viéc, bién tupng cu thè, qua qua
trinh ghi nhò, nay trinh bay va mò tà lai. Dua vào két
qua qua tóng hpp cùa su binh t h à n h lói khai de truy
nguyén.

Càc chièn t h u à t dièu tra hinh su cu thè n h u càc bién

phàp dàt càu hòi, n h à n dang, thuc nghiém... chinh là
càc boat dòng truy nguyén ma chù t h è là diéu tra vién.
Thòng qua kèt qua trinh bay t à p trung ò lói khai ma
dièu t r a vièn (co t h è eò su bó trp khàc) xàc dinh dói
tuong càn truy nguyén.

Luu y ràng truy nguyén qua p h à n ành n h à n thùc

cu thè là hinh thùc giàn tié'p va phi vàt chat nèn kèt
qua phu thuòc r a t nhiéu vào phia nguòi cung càp tin
va nàng lue cùa càn bó diéu tra.

III. HE THÒNG VA PHUONG PHÀP TRUY

NGUYÉN.

1. He t h ò n g truy n g u y é n h ì n h s u :

45
 a/ Truy nguyén nhóm: Dua vào càc dàc diém chung
de truy nguyén ra mot nhóm dói tupmg. Chàng han:
Qua dàc dièm chung cùa dàu vèt phuong tién giao
thòng duòng bó truy nguyén ra chùng loai phuong
tién (lo£ii,kièu xe...).

b/ Truy nguyén cà biét: Là dua vào càc dàc dièm

riéng nbàm xàc dinh cà thè dói tupng dò, vàt cu thè
hoàc mot nguòi cu thè. Theo ly luàn chi'rng cii day là
loai chùng eù truc tièp.

2. Phuong phàp truy nguyén hinh su.

a/ Phàn chia dói tupng truy nguyén.

a l . Dói tuong càn truy nguyén : Là dòi tupng càn

tim, dòi tupng xàc dinh su dóng nhàt nhu vàt, nguòi
de lai dàu vét.

a2. Dói tuong de truy nguyén: Là càc phàn ành

nhùng dàc tinh cùa dòi tupng càn truy nguyén. Dòi
tuprng de truy nguyén eò nhiéu loai.

b/ Nghièn cùu, so sành: De làm rò thuóc tinh cùa

dòi tupng try nguyén vói càc thuòc tinh cùa dói tupng
càn tim, càn kiém tra, t u dò xàc dinh càc dièm gió'ng
nhau, làm rò su khàc nhau nbàm xàc dinh su dóng
nhàt cùa dòi tupng càn truy nguyén.

a3. Quan sàt va thuc nghiém:

46
 Tièn bành quan sàt va thuc nghiém trpng t r a n g
tbài tinh, tue là chù y day dù tòi sti bièn dói cùa su vàt,
hièn tupng trong sii vàn dóng chung va vàn dóng cùa
chinh nò. Luu y ràng: Khòng co su dòng nhàt tuyét dòì.
Vi vày, càc boat dóng dièu tra ban dàu, nhàt là còng tàc
diéu tra bién truòng eò y nghìa phuc vu dàc biét cho
truy nguyén hình su.

47
 CHUONG rv

TO CHirC DIÉU TRA

VU ÀN HÌNH SU'

1. CÀC TÌNH HUÓNG CO BÀN DAN DÉN DIÉU TRA

VÀ NÓI DUNG, YÉU CÀU CÙA TO CHÙC DIÉU TRA
VyÀNHÌNHSy

A. CÀC TÌNH HUÓNG CO BÀN DAN DÉN TO CHÙC

DIÉU TRA Vy ÀN HÌNH SU.

1. To chùc diéu tra vu àn ma truóc dò dà tién

hành càc hoat dòng thu thàp tài liéu:
Truòng hprp này thuòng co nhùng dàc dièm sau day:
- Buóc vào diéu tra vu àn dà co mptsóTuprng tài liéu,
chùng cu làm co so cho xày dung ké hoach, già thuyè't
diéu tra.
- Dà co càc boat dòng khàc nhau duprc tién hành
truóc dò cho nèn phài tinh tòi trong càc boat dòng diéu
tra va nói dung diéu tra sau này.
- Thu bep dupc so luong càc boat dòng diéu tra, chù
dóng trong viéc diéu tra vu àn, thuc hién co ké hoach
mói quan bé phòi hpp, giàm bót càc già thuyét diéu tra,
dàc biét là càc già thuyét diéu tra cor bàn.

48
 2. Tó c h ù c d i é u t r a v u à n x à y r a d o t x u à t :

Truòng hop nay xày ra 2 khà nàng:

a. (^o su' kièn pham tòi xày ra song chua phat bién
(dupc ke gay àn.

b. Co su kién pham tpi xày ra va dà p h à t bién, bàt

jgiù ké gay àn.

Do tinh huóng dot x u à t nèn co n h ù n g yéu tó sau day

iàtib huòng dèh tó chùc diéu tra:

- So lupng tài liéu thu dupc làm càn cu che néu già
ttbuyèt, dàt kè hoach ban dàu r a t it, n h à t là tài liéu ve
inliàn thàn ké co h à n h vi pham tpi.

- Ngay t u dàu phài àp dung b a n g loat bién phàp càp

Ibàch de t h u thàp tài liéu, chùng cu va do vày ma kbòi
Uupng còng viéc diéu tra, so già thuyét diéu t r a lón hom,
Iké cà n h ù n g già thuyét co bàn.

- Mùc dò chù dòng trong còng tàc tó chùc diéu t r a

Ibi h a n che. Mói quan he giùa càc lue luong trong qua
ttrinh diéu t r a lue dàu eò t h è hi dòng.

- Thuòng co diéu t r a tai hién truòng (va k h à m

mghiém hién truòng) trong giai doan dàu tó chùc diéu
ttra vii àn. Mot so truòng hpp phài tó chùc truy tim ngay
tchù pham gay àn.

B . N Ó I DUNG; YÉU CÀU C Ù A T O C H Ù C D l É U

TTRAVUÀN.

49
 Thuc chat cùa tó chùc diéu t r a là viéc xày dung ke
hoach va tién h à n h mot càch hpp ly, eò hièu qua lao
dóng cùa diéu t r a vièn. Nò chinh là tó chùc lao dòng
cùa diéu t r a vién trong qua t r i n h diéu t r a vu àn.

Nói dung va yéu càu diéu tra vu àn góm:

1. Soan thào truóc mot kè hoach phòi hpp boat dòng

diéu t r a cùa càc co quan dom vi tièn h à n h hoàc t h a m
già diéu t r a vu àn. Truòmg hpp dot xuàt co t h è càn mpt
dpi diéu t r a tién h à n h diéu t r a t a i hién truòmg.

2. Diéu t r a vu àn eò càc boat dóng nghiép vu thi càn

phài co ké hoach cùng eò' tài liéu, chùng cu thu duc'c.

B. Tinh toàn truóc quan bé phói hpp giùa co quan

diéu t r a vói càc dom vi khàc n h u cor quan diéu t r a ban
dàu, vién kiém sàt, tòa àn va n h ù n g chuyèn già dupc
mói t h a m già vào qua trình diéu t r a vu àn.

4. Dàm bào su lành dao hprp ly va thuòng xuyén cùa

nhóm diéu t r a dà duoc t h à n h làp.

5. P h à n cóng hprp ly va rò r à n g tràch nhiém cho t ù n g

t h à n h vién tham già nhóm diéu tra.

6. Tó chùc càc cupe hpp nghiép vu thào luàn két qua

diéu t r a va de ra nhiém vu sé phài tièp tue giài quyét.

7. Tién h à n h trao dói co he thóng va t h u ò n g xuyén

càc thóng tin càn thièt cho càc t h à n h vién t h a m già
nhóm.

50
 8. Càc diéu tra vién xày dung ké hoach diéu t r a
f)hàn viéc ma minh dàm nhiém.

9. Dàm l)ào co so vàt chat ky t h u à t va càc diéu kién

càn thiét khac cho qua trinh diéu tra.

10. S u diing hpp ly càc phuong tién, bièn p h à p ho

t r p c}uà trình diéu tra.

11. Lua ehpn n h ù n g vàn bàn, tài liéu càn thièt cho
qua t r i n h dièu tra.

12. Àp dung n h ù n g t h ù doan bién p h à p h ù u hiéu

dàm bào khòng lo bi m à t càc tài liéu, tin tue trong qua
t r i n h diéu tra.

13. Tièn h à n h càc phuomg p h à p càn t h i è t khàc d à m

bào phàt hién t h à n h cóng tpi pham, phtic vu tòt yéu càu
diéu tra, xù ly càc yéu càu càn thièt khàc.

II. TÓ CHÙC DIÉU TRA VU ÀN THEO NHÓM.

Trong dièu tra vu àn, eò t h è tùy thuòc vào dàc dièm

vu àn ma tó chùc diéu t r a theo nhóm hoàc mot diéu t r a
vièn tièn h à n h . Duói day là càch tó chùc diéu t r a theo
nhóm.

1. Nhóm diéu t r a dupc t h à n h làp de diéu t r a toàn

bp vu àn hoàc chi tièn h à n h mot boat dòng diéu t r a .
T h à n h phàn cùa nhóm diéu t r a eò thè thay dói trong
qua trinh diéu t r a vu àn.

51
 2. So' lupng cùa nhóm diéu t r a phu thuóc vao so'
luprng càc già thièt phài kiém tra; so lupng nguòi phài
t r u y cùu tràch nhiém hinh su, so lupng càc hoat dóng
diéu t r a va càc boat dòng nghiép vu khàc phài tién
hành.

3. T h à n h phàn va nhiém vu cùa càc t h à n h vién

trong nhóm.

a. Nhóm truòng

Nhóm truòng là nguòi duoc p h à n còng chi huy

nhóm. Nhóm truòng thu ly diéu t r a vu àn, thóng n h à t
l à n h dao toàn bò còng tàc dièu t r a , duy tri quan bé tièp
xùc giùa càc t h à n h vièn trong nhóm, tièn h à n h càc boat
dóng diéu tra phùc t a p nhàt, p h à n còng va quàn ly cóng
viéc cho càc t h à n h vién trong nhóm, tó chùc quan bé
vói càc dom vi khàc, dàm bào n h ù n g diéu kién binh
t h u ò n g cho nhóm boat dóng, kiém t r a cóng viéc cùa càc
t h à n h vién.

b. T h à n h vién cùa nhóm.

Mói t h à n h vién co nhiém vu tim hièu dién bién vu

à n va di sàu vào p h à n viéc m i n h duoc p h à n còng. Càn
t h u ò n g xuyén duy tri su tièp xùc va trao dói thóng tin
vói càc t h à n h vién trong nhóm. Càc t h à n h vién cùng co
t h è duoc huy dóng t h a m già vào càc boat dóng diéu tra
phùc t a p cùa t h à n h vién khàc.

52
 4. Khi thày càn thièt hoàc theo lich quy dinh co thè
tò chùc hpp toan nhóm thào luàn kèt qua, phàn tich tài
liéu, néu nhùng nhàn dinh mói, bó sung hay thay dói
ké hoach, phòi hpp cùng càc lue lupng khàc làm rò vu
àn.

5. Lich còng tàc. Dua trèn co so lich chung cùa toàn

nhóm mói t h à n h vièn càn eò lich còng tàc riéng cùa
minh. Trong lich dò càn tinh tòi mòi quan bé vói càc
t h à n h vièn khàc cùa nhóm, dàm bào su hai bòa còng
viéc cùa bàn thàn cùng n h u toàn nhóm.

III. GIÀ THUYÉT DIÉU TRA

1. Khài n i é m

Qua t r ì n h diéu t r a là qua trinh n h à n thùc chàn ly,

xàc dinh s u t h à t cùa su viéc xày ra trong qua kbù, t r è n
cor so n h ù n g dàu vèt con lai dupe p h à t bién, dò là qua
trinh di t u phàn doàn dèn bién thuc. N h ù n g già dinh,
phàn doàn ve su bièn, ve su pham tòi, ve kè gay àn, ve
càc tinh tièt cùa vu à n duoc diéu tra vièn dua r a va
kiém t r a trong qua t r i n h diéu t r a vu àn là già t h u y é t
diéu tra.

Co già thuyét diéu t r a sé giùp xàc dinh dupc huòng

diéu tra, p h a m vi càc vàn de càn làm rò trong qua t r i n h
diéu t r a vu àn.

2. D à c d i é m c ù a g i à t h u y é t d i é u tra

53
 - Già thuyét diéu t r a eò già thuyét chung va già
thuyét cti t h è (bó phàn):

+ Già thuyét chung là già thuyét co bàn n h u co s u

kién pham tpi xày ra hay khòng? tòi gì? ai gay ra?

+ Già thuyét cu t h è là già thuyét huóng vào càc tinh

tièt cùa vu àn chua dupc làm sàng tò. Già thuyét cu t h e
thuòng chiém mot khòi lupng lón trong qua t r ì n h diéu
t r a vu àn.

- Tinh hién thuc cùa già thuyét diéu tra: Trong vu

àn co thè d à t ra nhiéu già thuyét, song tinh hién thiic
cùa chùng cùng khàc nhau. Tinh hién thuc cùa già
thuyét dupc dua ra phu thuòc truóc hèt vào tài liéu làm
càn cu xày dung già thuyét dò, sau nùa là phuomg phàp
xày dung già thuyét cùa diéu tra vièn.

- Co n h ù n g già thuyét diéu tra dòi làp n h a u , phù

dinh nhau.
3. Xày d u n g g i à t h u y é t d i é u tra.

a. N h ù n g càn cu de xày dung già t h u y é t diéu tra.

- Tài liéu cùa n g à n h còng an

- Tài liéu diéu t r a ban dàu.

- Càc tài liéu khàc va tinh hinh co lién quan dèn vu

àn trong diéu tra.

- N h ù n g tài liéu ve kinh nghiém diéu t r a vu à n cùng

]oai dà dupc tóng két.

54
 b. Càc phuong phàp xày dung già thuyét dièu tra
- Càc giai doan:
Giai doan 1: thu thàp tài liéu

Giai doan 2: Phàn tich logie càc tài liéu dà thu dupc.

Giai doan 3: Dua cac su kién, tài liéu dà dupe phàn

itich vào mot bé thóng.
Giai doan 4: Hình t h à n h càc già thuyét diéu t r a
Càc phucfng phàp cu t h è :
+ Phuomg phàp phàn tich
+ Phuomg phàp tóng hpp
+ Phuomg phàp quy n a p
+ P h u o n u g phàp dién dich
+ Phuomg phàp tuomg t u
+ Phuomg phàp so s à n h dòi chiè'u
4. Kiém t r a già t h u y é t diéu t r a .
Co t h e d ù n g mpi bién p h à p cho phép de kiém t r a già
ttbuyèt diéu t r a . Tuy nhién chù yéu vàn phài bang càc
Ihoat dòng diéu tra.

Càc già thuyét diéu tra phài duuc kiém t r a mot càch
liògic :
- Theo tinh chat càp bàch cùa vàn de càn làm rò.
- Theo t h ù tu thòi gian va dién bièn s u viéc.

*55
 - Theo lògich kiém t r a già thuyét này de tao dièu
kién cho kiém t r a già thuyét khàc.

- N h ù n g già thuyét dòi hòi kiém t r a trong mot thòi

gian dai càn phài dupc kiém t r a truóc.

IV. KÉ HOACH HÓA DIÉU TRA

1. Khài n i é m v a n ó i d u n g

Diéu t r a vu àn là mot còng viéc phùc t a p , duoc diéu

chinh bòi luàt hinh va l u à t tò t u n g hình su. Kè hoach
bòa diéu tra dàm bào cho càc hoat dóng diéu tra dupc
tièn b à n h binh thuòng va eò p h à n chuàn bi chu dào, du
kièn dupc càc khà n à n g xày ra va két qua cùa nò.

Kè hoach bòa diéu t r a góm eò kè hoach hóa diéu tra

toàn bó VII àn va kè hoach hóa t ù n g boat dóng diéu tra
cu thè.

Nói dung ké hoach hóa diéu t r a góm:

- Xàc dinh nhiém vu diéu t r a vu àn.

- P h à n tich nói dung càc già thuyét diéu t r a vói tàl-

ea càc tinh tièt phài kiém t r a t u càc già t h u y é t dò.

- Xàc dinh càc boat dpng diéu t r a va n h ù n g bién

phàp khàe, kiém t r a càc già t h u y é t dà d u a ra, làm rò
càc vàn de x u à t hién t u càc già thuyét dò; xàc dinh
n h ù n g vàn de càn chùng minh làm rò trong vu àn.

56
 - Xàc dinh nguói sé thirc hién nhùng bièn phàp néu
Lrèn, thoi gian. dia diém thuc hién càc bièn phàp dò.

2. Yéu c à u c ù a k é h o a c h h ó a d i é u tra.

Ké hoach bòa diéu tra pbài dàm bào:

- Tinh riéng biét cùa kè hoach.

Mói vii àn dupe dièu tra, ngoài nhùng dac diém
chung con eò n h ù n g dàc dièm dièu tra riéng khòng làp
lai.

Do vày xày dung kè hoach diéu t r a vii àn phài dàm

bào n h ù n g net riéng cùa nò.

- Tinh nàng dóng cùa ké hoach hóa diéu tra.

Kè hoach bòa dupc tièn h à n h t u khi bàt dàu diéu
t r a vu àn va qua trinh diéu tra. Co so cùa kè hoach hóa
là tài liéu, chùng eù thu dupc t u vu àn dà xày ra. Vi
vày, khóng the hoàn chinh ké hoach ngay t u dàu. Su
hoàn chinh di theo tièn t r ì n h diéu tra vu àn. Bòi vày
kè hoach phài luòn luón dupc bó sung, diéu chinh cho
phù hpp vói thuc té khàch quan.

- Tinh hién thuc cùa kè hoach bòa diéu t r a

Ké hoach bòa phtj thuòc vào già thuyét diéu tra

dupc dua ra. Vi vày muòn cho ké hoach hóa diéu t r a co
tinh hién thuc cao, càn xày dung dupe n h ù n g già thuyè't
diéu t r a co tinh thuc té n h à t .

- Tinh cu t h è cùa kè hoach hóa diéu tra.

57
 Xàc dinh rò ràng va chat che muc tièu va nhiém vu
cùa diéu tra.
Phàn tich mot càch chi tièt, cu thè nói dung càc già
thuyét diéu tra v-à hinh thành nhùng vàn de càn chùng
minh trong vu àn.
Xàc dinh cu thè càc bién phàp diéu tra, càc bién
phàp khàc càn àp dung de kiém tra càc già thuyét dò.

3. Xày dung ke hoach diéu tra

Ké hoach diéu tra dupc xày dung góm ké hoach diéu
tra vu àn, ké hoach tùng boat dòng diéu tra. Co thè ò
giai doan diéu tra ban dàu chua xày dung duprc ké hoach
diéu tra bang vàn bàn ma chi pbàc hpa duoc mot so net
trong tu duy. Nhò két qua cùa nhùng hoat dòng diéu
tra càp bàch ban dàu ma diéu tra vién eò khà nàng bàt
tay vào xày dung ké hoach diéu tra duói hinh thùc vàn
bàn.
a. Nói dung xày dung mot vàn bàn ké' hoach góm:
- Càc già thuyét diéu tra.
- Càc tinh tièt cùa vu àn càn làm rò.
- Càc boat dòng diéu tra va càc boat dóng khàc càn
dupc àp dung.
- Thòi gian, trình tu thuc hién càc-hoat dòng diéu
tra.

- Nguòi thuc hién càc boat dóng diéu tra

58
 - N h ù n g dièu kién càn thièt dàm bào cho viéc tièn
h a n h cac boat dòng dièu tra binh thuòng (vàt chat, ky
t h u à t , tinh thàn elio cupe diéu tra).
- N h ù n g bàt trac co t h è xày ra va càch giài quyèt
(càc phuomg àn dò).

b. Trinh t u xày dung kè hoach

- Nghièn cùu tài liéu va càc già thuyét

- Àp dung càc bién phàp càn thièt thu t h à p bó sung

tài liéu cho viéc xày dting kè hoach.

- P h à n tich càc tài liéu, càc già thuyè't va tinh toàn

càc k h à nàng cii thè.

- Du thào kè hoach, trong truòng hprp eò nhóm diéu

t r a chi càn thào luàn du thào kè hoach dò vói su t h a m
già cùa càc t h à n h vièn.

- Viét bàn chinh va trinh lành dao.

4. K é h o a c h h ó a t ù n g h o a t d ò n g d i é u tra

K è hoach hóa tùng boat dóng diéu t r a là cu t h è hóa

ké hoach diéu t r a vu àn va phài làm n h ù n g viéc sau
day:
- Nghièn cùu tài liéu dà eò

- Xàc dinh càc nhiém vu càn phài giài quyé't trong

qua t r ì n h tién b à n h boat dóng diéu tra.

- Xàc dinh trinh t u giài quyét càc nhiém vu

59
 - Lua chpn càc thù thuàt, chièn thuàt eò hiéu qua.
- Xàc dinh càc phuong tién ky thuàt càn thièt
- Giài quyèt vàn de su dung càc tài liéu va phuong
tién ky thuàt trong qua trinh dièu tra.
- Xàc dinh nhùng nguòi tham già va chùc nàng
nhiém vu cu thè cùa hp.
- Quy dinh thòi gian, dia diém tièn hàiih boat dóng
diéu tra.
- Du kièn càc tinh huóng bàt trae xày ra va càch giài
quyèt. ;
- Hình thành kè hoach viét.

V. MÓI QUAN HE PHÓI HOP TRONG DlÉU TRA

VUÀNHÌNHSU

1. Tinh tà't yéu cùa mò'i quan he phò'i hprp trong

qua trình diéu tra vu àn.
a. Bpn tpi pham boat dóng tinh vi, xào quyét va bi
màt, lén lùt: luón luòn tim càch che giàu va dòi phó diéu
tra. Bòi vày phói hpp càc lue luong va phuomg tién trong
qua trình diéu tra nbàm phàt hién co hiéu qua tpi pham
dà xày ra là càn thièt.
b. Qua trình phàt hién tpi pham dién ra theo nhùng
giai doan nhàt dinh. Chuyèn tu mot giai doan diéu tra
khàc sang còng khai diéu tra vu àn theo tó tung tàt yéu

60
[)hài co mói quan he phòi hpp giùa lue lupng khàc va
lue lu'ong diéu tra.

e. Trong qua trinh dièu tra co n h ù n g già thuyét dièu

tra va già thièt khàe t r ù n g nhau, cho nèn càn phòi hpp
càc lue lupng va phuomg tién de kiém tra càc già thuyét
này. ^

d. Dièu tra, truy tò, xét xù co mói quan bé màt thièt

vói nhau. Do vày phòi hpp giùa co quan diéu tra, vién
kiém sàt, tòa àn, t h a n h t r a là hèt sue càn thièt trong
qua trinh diéu tra vu àn.

2. D à c d i è m m ò i q u a n h e p h ò i h g p t r o n g d i é u
tra vu àn.

a. Mòi quan bé trong diéu tra vu àn mang dàc dièm

da dang, nhiéu chiéu va phùc t a p .

b. Mòi quan bé này mang dàc diém tò'tung hình su

va cà khòng tò t u n g hình su.

e. Mòi quan bé phòi hprp trong diéu tra xuyén suòt

trong qua trinh diéu t r a vu àn va hi diéu chinh bòi dàc
diém va tinh chat vu àn dang diéu tra.

d.Tàp t r u n g mói quan he phòi hprp trong diéu t r a

t h u ò n g ò giai doan d à u va giai doan cuòi cùa cupe diéu
tra.

3. N ó i d u n g m ò i q u a n h e p h ò i h<yp t r o n g d i é u
tra v u à n h i n h s u .

61
 a. Quan he phòi hpp trén Iình vuc vach ké hoach
diéu tra.
b. Quan he phói hpp trèn Iình vuc thóng tin va xù

e. Quan he phòi bop trèn Iình vuc tién hành càc boat
dòng diéu tra.
d. Quan he phói hprp trèn Iình vuc soan thào va
chuàn hi càc tài liéu cho diéu tra vu àn.
e. Quan he phòi hpp trén Iình vuc tién hành càc cupe
hpp diéu tra, xù ly.
f.Quan bé phòi hprp trén Iình vuc chuàn hi cac
phuomg tién ky thuàt, vàt chat, dàm bào diéu kién binh
thuòng cho qua trình diéu tra vu àn.
Nói dung mói quan he phói hprp tùy thuóc ó dàc diém
va tinh chat vu àn dang diéu tra.

62
 CHUONG V

DIÉU TRA TAI HIÉN TRUàNG

I. TRI THÙC CHUNG VÉ DlÉU TRA TAI HIÉN

TRUÒNG

Diéu tra tai hién truòng là mot giai doan cùa qua
trinh diéu t r a vu àn co bién triiuòng. Nò bao góm bang
loat nhùng boat dóng diéu t r a va càc boat dóng càn
thièt khàc dupc tièn h à n h mot càch càp bàch nbàm thu
Lnàp nhùng tai liéu, chùng eù va ngàn chàn kip thòi,
co hiéu qua boat dóng pham tòi.

Diéu tra hién t r u ò n g thuòng dién ra ò giai doan

diéu t r a ban dàu vói vu àn, nò xàc làp càn eù khòi tò
vu àn va khòi tò bi can, xàc làp n h ù n g càn cu va n h ù n g
diéu kién càn thièt cho cupe dièu tra tièp theo.

Trong nhiéu t r u ò n g hp'p,nhò tièn h à n h càc boat

dóng diéu t r a tai hién truòng ma xàc dinh ràng su kién
xày ra khóng phài là s u kién tpi pham.

Diéu tra tai hién t r u ò n g thuòng do co quan diéu tra,

còng an càp quàn, huyén; dòn bién phòng, bài q u a n ^
kiém làm, càc cor quan dupc giao nhiém vu diéu tra, cor
quan ky t h u à t binh su tièn bành. Trong nhiéu truòng
bop co thè phài thu h ù t bang loat càc co quan, chuyèn

63
già trèn nhiéu Iình vuc khàc nhau t h a m già, vào qui
trinh diéu tra hién truòng.

Diéu tra hién truòng chi dién ra trong n h ù n g t i n i

huóng dot xuàt (nhàn dupc tin bào ve su kién xày ra)
trong mot so truòng hpp bào chi mòi n h ù n g sii kién ngl i
là tòi pham dà xày ra, trong n h ù n g truòng hpp khàc
chàng n h ù n g tin bào ve su kién xày r a ma con phat
hién, bàt giù duoc ké gay àn. Mói mot dàc diém cùa t i m
huòng n h u vày sé diéu chinh viéc àp d u n g càc bién phào
diéu t r a hién truòng.

II. HOAT DÒNG DIÉU TRA VA CÀC HOAT DÒN-ì

KHÀC CÀP BÀCH TAI HIÉN TRUÒNG
Bién phàp càp bàch tai hién t r u ò n g là n h ù n g bién
p h à p dupc àp dung ngay khòng chàm tré do càc càn b»,
chién sì eò t r à c h nhiém diéu t r a tai hién truòng tién
h à n h vói muc dich khàc phuc bau qua, phòng ngèa
n h ù n g nguy bièm, ngàn chàn h à n h dòng pham tpi titp
dién; khóng de t h ù pham trón thoàt, tiéu hùy d à u vét,
vàt chùng; thu t h à p n h ù n g tài liéu, chùng cu.

Sau day là n h ù n g boat dóng càp bàch tai hién

truòng.

1. N h à n t i n b à o h o à c t i n tò' g i à c .
N h à n tin bào hoàc tin t ó giàc t h u ò n g do truc bm
hình SII càc càp dàm n h à n . Nò là boat dòng càp bà(h
dàu tién va thuòng dién ra ò t r u so còng an, t u y nhim

64
sau khi nhàn dupc tin bào càn tó chùc ghi tèn xàc minh,
sàng Ipc, nghièn cùu tin de eò quyét dinh xù ly tin dùng
dàn.
2.TÒ c h ù c l u e l u o n g va p h u a n g t i é n d é n n g a y
h i é n t r u ò n g b a n g moi s u iru t i é n n h à t .
Dtla trèn co so tin dà dupc nghièn cùu xàc minh càn
bp truc ban hinh su bào cào vói lành dao, de xuàt càc
bién phàp càn àp dting ngay. L à n h dao phài tó chùc chi
dao càc liic lupng va phuong tién dèn hién truòng càng
nhanh càng tòt.
3. C ù u c h ù a n a n n h à n
Néu tai hién truòng eò n a n n h à n thi phài tó chùc
càp cùu ngay. Tùy theo vèt thuomg n à n g hay nhe ma
dua bp dèn t r a m xà, bénh vién càp cùu. Trong n h ù n g
truòng hpp n h à t dinh eò t h è càp cùu ngay tai hién
truòng. Qua trinh càp cùu càn lày lói khai cùa nguòi hi
nan. Nói dung tàp t r u n g vào n h ù n g diéu càn thièt n h à t
n h u ai dà gay ra, vi sao gay ra viéc dò, nguòi dò dang ó
dàu aé co t h è truy tim , truy bàt; chuyèn gì nguy bièm
dà, d a n g hoàc sàp xày ra.
T r u ò n g hpp hién truòng dang eò n h ù n g thièt hai
xày ra ve vàt chat n h u kho dang hòc chày, dàu xàng
dang chày ra t u duòng óng, càc chat dòc, chat phòng xa
dang rò ri ... thi phài t ó chùc cùu chùa, ngàn chàn ngay
n h ù n g thièt hai tièp tue xày ra.
Càc vu àn xày ra tùy theo tinh chat mùc dò, dàc
diém, thòi gian, dia diém bòi cành n h à t dinh déu eò à n h

65
huòng khòng tòt dén an ninh chinh tri, tràt tu an toàn
xà bòi trong mot thòi gian nhàt dinh. Bòi vày pbài àp
dung nhùng bién phàp càn thièt de han che, ngàn chàn
nhùng ành huòng xà'u này dèn mùc thàp nhàt.

5. Truy tim va b^t kè pham tòi

Truòng hprp biét ké pham tpi con ò quanh khu vuc
hién truòng, chua chay duprc xa hoàc xàc dinh duprc
huòng chay trón thi càn phài tó chùc truy tim, truy
lùng, truy bàt kè pham tpi.

6. Lày lóri khai nguói hi bàt

Trong truòng hprp phàt hién ra kè gay àn thi bàt va
lày lói khai ngay làp tue nguòi hi bàt ve nhùng vàn de
càp bàch nhu dóng bpn con dang làn trón chua hi bàt
giù, vàt chùng con càt giàu chua hi phàt hién, thu giù,
nhùng boat dòng pham tpi dang tié'p tue xày ra càn
ngàn chàn ngay.

7. Bào ve hién truórng

Khi dén hién truòng càn tó chùc ngay viéc bào ve
hién truòng nguyén «ven nhu tinh trang ban dàu khi
mói phàt hién.

B.Bào ve ngay càc dàu vét, vàt chiìmg co nguy

cor hi h u hai.
Thuc tién diéu tra cho thày ràng, khi dén hién
truòng co nhùng dàu vét, vàt chùng dang bi de dpa hu

66
bòng do tho'i tièt, mua, nàng, gió... trong n h ù n g truòng
bop nhu vày phài àp dting n h ù n g bién phàp va phuomg
tién thich hpp de bào ve ngay n h ù n g dàu vèt, vàt chùng
dò.

9. Lày lò'i k h a i n g u ò i b i é t v i é c .
Sii kién xày ra, n h ù n g tin tue ve su kién dò hoàc
triie tièp hoàc giàn tièp dupc phàn ành trong n h à n thùc
cùa n h ù n g nguòi bièt viéc. Lày ngay lói khai cùa hp ve
nói dung, diéu kién, hoàn cành hp bièt dupc su kién va
nhùng tin tue eò lièn quan dèh qua trình làm sàng tò
vu àn sàp tòi là càn thièt. Trong nhiéu truòng hprp lày
ngay lói khai cùa bp cho phép àp dung nhùng bién phàp
h ù u hièu t r u y tim t h ù pham.

10. Ghi n h à n nhùng bièn dói trèn hién truòng.

11. S u d u n g chó nghiép vu truy tim thù pham va

vàt chùng theo dàu vèt "nòng".

12. K h à m nghiém hién truòng

13. N é u n h ù n g n h à n xét, n h à n dinh ban dàu ve su

Ikién dà xày ra.

III. BÀO VÉ HIÉN TRUÒNG

1. H i é n truó-ng là gì?

Hién t r u ò n g là noi con luu giù dàu vét, vàt chùng

c ù a tòi p h a m hoàc nghi lièn quan dèn tpi pham ma cor
q u a n diéu t r a càn khàm nghiém.

67
 Khi co su kién tòi pham hoàc nghi là tòi pham xày
ra cor quan diéu tra rat quan tàm dén nhùng noi con giù
dupc dàu vét, vàt chùng ve su kién dò. Co thè là noi xày
ra vu tai nan giaò thóng, noi kho tàng hi chày, noi nan
nhàn hi gièt, cùa bang bi cày khóa va màt tròm...
Càn phàn càc loai hién truòng de thuàn tién cho bào
ve va khàm nghiém hién truòng.
- Phàn theo nói dung, tinh chat su viéc xày ra eò
hién truòng ngoài trói va hién truòng trong nhà.
- Phàn theo nói dung, tinh chat sU viéc xày ra, co
hién truòng vu chày, vu no, vu gièt nguòi, tai nan giao
thóng, vu dàn àp phich, rài truyén dom chòng che dò,
vu gay rói...
- Phàn theo tinh trang cùa dàu vét co hién truòng
con nguyén ven, hién truòmg dà hi xào trón.

2. The nào là bào ve hién trudng va vi sao phài

bào ve hién truórng?
r

a/ Bào ve hién truòng: là tién hành mot so cóng vièc

giù cho hién truòmg ò trang tbài nhu khi mói phàt hién
ra nò. Co nghìa là giù nguyén duprc càc dàu vét, vàt
chùng va boi cành chung.
b/ Vi sao phài bào ve va ai bào ve.
- Nhùng nguyén nhàn sau day co thè làm xào trón,.
hu hòng hién truòmg.

68
 + Hoat dóng cùa con ngUòi

+ Hoat dóng cùa sue vàt va càc loai con t r ù n g

+ Su tàc dòng cùa thòi tièt lèn càc dàu vèt, vat
chùng

- Ai bào ve hién truòng

+ Lue lupng bào ve ò co quan, xi nghiép, nhà mày,

truòng hpc...

+ Bó dói bièn phòng, bài quan, kiém làm...

+ Còng an phuong, xà, dàn quàn càc dia phuomg

+ Ctf quan cóng an càc càp.

3. Khi b à o v e h i é n t r u ò n g c à n c h ù y n h ù n g
c ò n g v i é c s a u day:

- Bao q u à t khu vuc hién truòng.

- Cu càn bó chót giù càc dia diém co t h è ra vào dutfc

h i é n truòng.

- S u d u n g n h ù n g phuomg tién càn thiét de bào ve

b i e n truòng.

- Bào cào vói lành dao ctf quan xi nghiép,truòmg hpc,

chanh quyén dia phutfng de xin chù truomg, giùp
phuomg tién va nguòi de bào ve hién truòng.

- Ghi n h à n n h ù n g thay dÓi trén hién truòng.

69
 - Qua trình bào ve khòng de cho nguói khòng nhiém
vu ra vào hién truòng.

- Khòng t u y di lai trèn hién truòng

- Khòng mang càc vàt ra khòi hién truòmg va cùng

khòng dua vào hién t r u ò n g n h ù n g vàt khàe.

- Khóng dupc tièt lo n h ù n g bi m à t trèn hién t r u ò n g

- Khòng làm viéc khàc khi dang bào ve hién truòmg.

- Xàc dinh dòi tuprng nghi vàn va theo dòi di bièn

dóng cùa hp

- Lày lèi khai nguòi bièt viéc.

- Bào cào vói lue lupng k h à m nghiém hién t r u ò n g

n h ù n g tin tue càn thièt va tao diéu kién t h u à n Ipi cho
lue luprng này boat dóng.

- Làm n h ù n g vàn bàn càn thièt trong qua t r i n h bào

ve hién t r u ò n g va chuyèn giao cho co q u a n co t r à c h
nhiém n h ù n g vàt chùng dà t h u giù.

IV. KHÀM NGHIÉM HIÉN TRUÒNG

1. Khài n i é m

Khàm nghiém hién t r u ò n g là tó chùc viéc nghièn

cùu phàt hién, ghi n h à n , t h u lupm, bào quàn dàu vèt,
vàt chùng va'càc tin tue tài liéu eò lièn q u a n truc tièp
tai hién truòmg.

70
 - Khàm nghiém bién truòng là boat dóng càp bàch.

- Khàm nghiém bién t r u ò n g là boat dòng dièu tra

hinh su.

- Khàm nghiém hién truòng là boat dòng nghiép vu

dòi hòi su t h a m già cùa nhiéu lue luprng va phuomg tién
ky t h u à t hinh su. Trong n h ù n g truòng hpp n h à t dinh
co t h è mòi cà n h ù n g chuyèn già eò chuyèn món thich
htfp t h a m già vào qua trinh k h à m nghiém hién truòng.
Do vày so nguòi t h a m già k h à m nghiém hién truòng
khòng hi h a n che. Tuy nhién l u à t quy dinh diéu tra vièn
là nguòi tó chùc viéc tièn h à n h khàm nghiém hién
truòng.

2/ Y é u c à u v a n h i é m v u k h à m n g h i é m h i é n
truórng. .

a/ Yéu càu:

- P h à i kip thòi

- P h à i t h à t khoa hpc ' •

- Mpi d à u vét, vàt chùng va tin tue càn thiét phài

dupc p h à t hién va tbt^ giù.

b/ Nhiém vu:

- P h à t hién, nghièn cùu, d à n h già càc dàu vét, vàt

chùng va ghi n h à n vi tri t r a n g tbài chùng. tai hién
truòng. '

71
 - Thu lutfm, bào quàn càc dàu vét, vàt chùng, tài
liéu co lièn quan, xàc làp càc vàn bàn phàp ly.
- Dièu tra thu thàp, phàn tich, chpn Ipe nhùng tin
tue, tài liéu eò lièn quan truc tièp dèn hién truòng.
- Phàt hién nhùng stf bò, thiéu sót, de xuàt nhùng
bién phàp phòng ngùa tich cuc.

3. Phuorng phàp khàm nghiém h i é n truó'ng

- Phuomg phàp quan sàt
Quan sàt bao quàt toàn bp hién truòng va quan sàt
ti mi tùng chi tièt.
Co thè dùng màt thuòng hoàc dùng càc phuomg tién
ky thuàt de quan sàt.
Quan sàt eò thè phàt hién dutfc vàt chùng, dàu vét,
bao quàt dupc khu vuc hién truòng va pbàc hpa dupc tùng
khu vuc cùa hién truòng de chuyèn sang khàm ti mi.
- Phuomg phàp khàm ti mi: Càn bp tién hành nghièn
cùtu su dung càc phuomg tién kì thuàt phàt hién, thu
luprm bào quàn, dành già dàu vét, vàt chùng ó bièn
truòng.
Co thè khàm nghiém theo phàn chia khu vuc.
Cùng co thè khàm làn theo dàu vét.
4. Xày dung ho s o khàm nghiém hién truórng
- Làp bién bàn khàm nghiém hién truòng

72
 - Ve Stf dò chung toàn bó hién truòng, so dò khu vuc,
so dò chi tièt.
- Càc bàn ành hién truòng: Ành toàn cành bién
truòng, ành xàc dinh huóng, à n h tùng phàn, ành ehi
tièt.
- Bào cào khàm nghiém hién truòng.

T à t cà n h ù n g vàn bàn trèn day dupc tàp hpp vào

mot bó Stf gpi là bó so khàm nghiém hién truòng.

73
 CHUOTVGVI

NGHIÈN CirU DAU VÈT HÌNH SV

I/KHÀINIÉM

1. Dinh nghìa:
Dàu vét hinh su (DVHS) là nhùng phàn ành cùa càc
su vàt, hién tupng dupc de lai trong qua trình thuc hién
tpi pham.
Dàu vét hình su xuàt hién trong qua trình chuàn hi
cùng nhu tién hành thuc hién va che dàu hành dòng
pham tòi; DVHS co thè dutfc de lai tai hién truòng vu
àn hoàc càc noi khàc.
Dàu vét hình su tón tai duói nhùng dang vàt chat
nhu: dàu vét vàn tay, dàu vét chàn, giày, dép, dàu vét
màu... hoàc nhùng dàu vét rat nhò bé ma màt thuòng
khóng nbin thày; nò con tón tai trong nhàn thùc cùa
con nguòi nhu àm thanh, hình ành...
Thuòng phàn loai dàu vét hinh sii theo 2 càch, thù
nhàt, theo dòi tupng gay dàu vét va thù hai, theo su
hình thành dàu vét.
Theo càch mot, co nhùng loai dàu vét co bàn:
- Dàu vét duòng vàn (vàn tay, vàn chàn....)

74
 - Dàu vèt co hoc (xe co, cóng cu, sùng dan...)

- Dàu vét sinh vàt (dàu vèt long, toc, da, mòng tay,
chat bài tièt, nói tièt, con trùng...).

Dàu vèt hóa hpc

Theo càch bai, co n h ù n g loai dàu vèt co bàn.

- Dàu vèt b à n (do h à n h vi pham tòi tièp xùc va gay

bièn dang bé m à t dói tupng mang dàu vèt).

- Dàu vèt in (kòng làm dòi tupng mang dàu vèt bièn
dang).

- Dàu vèt càt (vàt mang dàu vét chia làm nhiéu
phàn)

- Dàu vét kbóp (vàt mang dàu vèt chia làm nhiéu
phàn, ghèp r à p lai sé kbóp).

- Dàu vèt trugrt

2. Y n g h ì a c ù a v i é c n g h i è n c ù u d à u v é t h i n h
su

Càc d à u vèt binh su phàt hién dupc sé là n h ù n g càn

cu eò già tri, de:

- Truy nguyén (nguòi nào, vàt nào de lai dàu vèt tai
hién truòng).

- Hinh t h à n h nhùng n h à n dinh ve nguyén nhàn,

tinh chat va dién bièn vu viéc, ve h à n h dòng cùa thù

75
pham, ve thòi gian, dia dièm xày ra hành vi, su viéc va
ve càch gay àn cùa thù pham.

- Xàc dinh phutfng huòng diéu tra (dàu vèt hinh su

là phàn ành khàch quan hành dóng cùa thù pham tai
hi^n truòng).

II. PHUONG PHÀP PHÀT HIÉN NGHIÈN CÙU,

DÀNH GIÀ VÀ GHI NHÀN THU LUOM BÀO QUÀN CÀC
LOAI DVHS

1. Dàu vét vàn tay, vàn chàn

Dàu vét vàn tay, chàn là dàu vét cùa nhùng duòng
vàn (bàn, ngón cùa tay va chàn) de lai trén bé màt càc
vàt, khi co su tàc dóng cùa bàn tay, bàn chàn vào càc
vàt dò. Dàu vét loai này chù yéu tón tai ò hai dang dàu
vét in, dàu vét bàn. Bé màt cùa vàt mang dàu vét cùng
va nhàn sé de lai dàu vét in qua mó hòi, nuóc, màu...
con nguói co thè nbin thày hoàc bang phuomg phàp ky
thuàt (vi du: trén giày màt thuòng khó nbin thày). Bé
màt vàt mang dàu vét mém hom vàt gay dàu vét sé de
lai dàu vét hàn (lòm).

Vàn tay, vàn chàn co hai dàc tinh ctf bàn. Thù nhàt
tinh ón dinh: bào thai 5,6 thàng dà hình thành tuomg
dói hoàn chinh tu som va Ón dinh cho tòi khi lón lén
truòng thành va ché't (khòng thay dói ve so' lutfng, vi tri
va dàc diém càc duòng vàn).

76
 Khi bi phà hùy qua da, duòng vàn cùng hi phà hùy,
song de lai seo, con khóng duòng vàn sau mot thòi gian
hoàn toàn dupc phuc bòi nhu eù.

T h ù hai, tinh riéng biét: Dàc diém này eò già tri dàc
biét de truy nguyén, vi so lupng va vi tri, dàc dièm càu
tao càc duòng vàn khóng ai giòhg ai.

Phuomg phàp phàt hién, nghièn cùu dành già dàu

vèt vàn tay, vàn chàn:

- Su dung ành sàng de phàt hién:

Dùng ành sàng màt trói hay n h à n tao (hoàc kèt

hprp), chù y ò càc noi yéu, thiéu ành sàng, ò khe, kè...
P h à i diéu chinh nguón sàng, tinh vi tri dùng quan sàt
ò gòc dò va cu ly thich hpp.

- S u dung càc loai bòt kim loai va càc chat hóa hpc:

Bót kim loai (góm ò xit dóng, ò xit nhóm va ó xit sàt)
phài min va khò, va vàt mang dàu vèt cùng khó. T h ù
ràc bót lén noi tutfng t u truóc khi lèn noi nghi co dàu
vèt. Mòi loai bòt co càch ràc khàc n h a u .

D ù n g iò't ( i ó't nóng hoàc phuomg phàp i òt lanh).

P h à t bièn dupc dàu vét (vàn tay hoàc dàu vét vàn
chàn) sé co càch nghièn cùu riéng,

- Nghièn cùu dàu vèt vàn tay: de n h à n biét dàu vèt

do ngón tay nào cùa bàn tay de lai,phài dua vào càc yéu
to:

77
 • + Dò cao t h à p giùa càc ngón tay trong cùng bàn tay.

+ Càc duòng vàn ò dinh dàu ò ngón tay cài: theo quy
luàt càc duòmg vàn này bao gió cùng chay xién t u trèn
xuòng , sang mot ben, néu xién ve ben phài thi là do
ngón tay cài bàn tay phài de lai,ngupc lai.

+ Dua vào càc m à u vàn tay co bàn góm 4 màu: vàn

hinh cung, vàn hình quai, vàn hinh xoày va vàn hình
chù "S" ngupc.

+ Dua vào t r a n g t h à i càn nàm, ti àn. Khi càn n à m ,

vàn tay d à u vèt càc ngón trò, giùa, n h à n va u t cùa bàn
tay phài in dàm,rò léch sang phia t r a i cùa b à n tay t r a i
sé in dàm, rò va léch ve phia ben phài.

Khi ti àn: dàu vèt càc ngón trò, giùa, n h à n va ut cùa

bàn tay phài sé in dàm, rò léch ve phia phài va cùa bàn
tay trai là ve phia t r a i .

- Càch ghi n h à n va t h u luprm bào q u à n dàu vét vàn

tay, vàn chàn.

+ Chup ành: Chup kiéu xàc dinh vi tri, à n h mó tà

dac dièm chung va à n h dàc tà dàu vét (co thuòc ti le).

+ Ghi vào vàn b à n : trong càc vàn bàn n h à t là bién

bàn khàm nghiém hién truòmg càn mó tà ti mi,day dù
va chinh xàc ve loai m à u vàn, vi tri cùa d à u vèt.Khi mò
tà dàu vèt vàn tay,chàn phài néu rò dàc dièm sau day:

78
 - Màu vàn ctf bàn cùa dàu vèt (trèn, duói, truóc,
sau... so vói mot dich nao dò) va vi tri cùa nò.

- Dàc dièm cua dàu vèt (rò hay khóng rò duòng vàn).

- Chiéu huòng, m à u sàc, t r a n g thài cùa dàu vét.

- Phutfng phàp p h à t hién thu lupm va bào quàn dàu

vét.

+ Làp bó Stf do ghi n h à n dàu vét vào so dò chung va

stf do riéng.

O Stf do chung càn t h è hién cho dupc chiéu huóng,

vi tri t r a n g thài va mòi tuomg quan giùa càc dàu vèt,
giùa dàu vèt vói dò vàt ò hién truòng.

O stf dò riéng phài t h è bién cho dupe hinh thè, dàc

diém va kich thuòc cùa dàu vét.

Càc so liéu ò Stf dò phài thóng n h à t vói nói dung ghi

ò bién bàn.

+ Dò khuòn bang thach cao hoàc bang si-li-ken (àp

dung khi dàu vét ò d a n g hàn (lòm).

+ Sao in bang giày "Pò-li" sau khi dàu vèt dupe hién
lén rò r à n g bang phim quét càc loai bòt (dóng, nhòm,
sàt, bó hòng, muòi khòi n h u a PVC, cao su... càn dùng
giày pòli de sao in. Giày pòli co 3 m à u (den, t r à n g va
trong suòt) càu tao làm 3 lòp: lòp de (mém va dai), lóp
n h u a dinh (eò tàc d u n g giù lóp bót dà làm rò càc chi
tièt, dàc diém cùa dàu vét) va lóp bào ve (làm bang

79
mi-ea trong suòt va mòng). Khi dùng: bóc lóp giày bào
ve de riéng: àp màt nhua dinh tu tu vào dàu vét dà dUtfc
hién rò truóc dò tu 30 giày dèn 1 phùt, rói tu tu gó ru
va làp tue àp ngay lóp bào ve lèn lóp dinh (àp tu tu de
day hèt bpt khi ra khòi màt lòp nhua dinh). Dùng giày
pòli màu do màu sàc trai lai cùa dàu vét dà hién ra.

+ Thu vàt mang dàu vèt ve ctf quan diéu tra:

Nhùng vàt mang dàu vét nhò, gpn, nhe (mành kinh,
doan day, bua, dao, chai Ip...) càn mang ve cu quan diéu
tra de tién phàt hién va nghièn cùu dàu vét (song phài
ghi vào bién bàn khàm nghiém hién truòng truóc khi
thu ve. Càch thu, mang trành tàc dòng xàu vào dàu vét
ò trén vàt mang dàu vét.

+ Bào quàn vàt mang dàu vét va càc dàu vét

Phài dóng gói riéng tùng dàu vét, tùng vàt mang
dàu vét va ben ngoài càn phài ghi rò: so thù tu, tén vu
àn, thòi gian va noi xày ra vu àn, hp tén nguói phàt
hién, thu luprm va bào quàn. Co thè dùng bia cùng, hpp
càc tóng, óng thùy tinh de bào dàm an toàn trong thu
luprm, vàn chuyèn, nghièn cùu va luu giù.

Càc dàu vèt thu luprm bang in sao qua giày pòli phài
bào quàn noi khó rào, thoàng gió va khi vàn chuyèn de
trong phong bì.

2. Dàu vét cff hoc:

80
 Dàu vèt ctf hpc góm: Dàu vèt tay, chàn, giày, dép,
dàu vét phuomg tién giao thóng (chù yéu là phuomg tién
giao thóng bò) dàu vèt còng cu, dàu vèt khóa, dàu vèt
sung dan, dàu vèt ràng, dàu vèt kbóp. Càc dàu vèt này
chù yéu hinh t h à n h ò dang: dàu vét in, dàu vét lòm,
dàu vèt càt, dàu vèt kbóp... Dòi tupng gay dàu vét va
dòi tuong m a n g dàu vèt cùa dàu vèt cu hpc r a t da dang.
Dàu vét de lai hién rò tòi mùc nào phu thuóc nhiéu vào
thuóc tinh, dàc diém toc dò chiéu huóng, thòi gian cùng
n h u lue va gòc dò tàc dóng giùa hai dòi tupng (gay va
mang d à u vét) vói nhau.

Mei loai dàu vét cu t h è cùa d à u vét ctf hpc, co

phucmg phàp p h à t bièn, nghièn cùu dành già va ghi
nhàn, thu luprm bào quàn riéng.

a. Dàu vét chàn, giày, dép.

- Dàc dièm càu tao dàu vèt chàn, giày, dép:

Dàu vét loai này chia làm 4 phàn: phàn càc ngón,
phàn duói càc ngón, p h à n lòm bàn chàn, phàn gót chàn.

Dàu vét chàn co 3 loai:

T h ù n h à t , dàu vét chàn day (Phàn gan bàn chàn to

bè, khóng hoàc qua it phàn lòm vào).

T h ù hai, vèt chàn lòm (phàn giùa gan bàn chàn lòm
vào rò rét, eò khi bi tàch t h à n h hai p h à n giùa p h à n gan
va p h à n gót).

81
 Thù ba, vèt chàn binh thuòng (phàn gan bàn chàn
boi lòm mot chùt).
Dàu vét giày eò ba phàn chinh: mùi giày, de giày,
va gót giày. Ngày i^ay eò nhiéu loai giày, dép, khàc
nhau dupc su dung ngày càng ròng rài va luòn dupc cài
tién theo thòi trang, so thich lùa tuoi va dia phuomg.
Nèn phài co càch dành già cu thè khi nghièn cùu.
- Phuomg phàp phàt hién va nghièn cùu, dành già:
Day là loai dàu vèt co màt phó bién ò càc hién
truòng va co tàc dung lón trong diéu tra, xù ly.
Càch phàt hién tuomg tu nhu khi phàt hién dàu vét
vàn tay, chàn.
Nghièn cùu dàu vét chàn, giày dép rùt ra nhùng ctf
Stf de nhàn dinh ve dién bién cùa su viéc, hành dóng
cùa thù pham. Cu thè, co thè nhàn biét:
+ Tàm cao cùa nguòi de lai dàu vét (theo cóng thùc
va bàn he so).
+ Nhàn bièt loai va co giày, dép (theo mot còng thùc
cho truóc).
+ Nhàn bièt so' lupmg nguòi co màt ò hién truòmg.
Qua dò lón nhò cùa dàu vét giày, dép chàn de lai,
qua càc dàc diém chung va riéng.
Néu nhiéu dàu vét dùng tum gàn nhau mot chò...
co thè xàc dinh thù pham co su bàn bac rình mò ò dò.

82
 Co khi thù pham de lai mot day buóc di tai hién
truòng (3 dàu vèt trò lèn). Qua day buóc di eò t h è n h à n
bièt:
- Huóng ma thù pham dèh va thoàt khòi bién
truòng.

- Su di lai boat dóng cùa thù pham tai hién truòng.

- N h à n biét dàng di cùa thù pham, eò khuyèt t à t
hay khòng (bi thpt, di lai k h à p khièng, di vòng kiéng,
di kièu chù bàt, chòng nang hay chàn già...).
Bi thpt, k h à p khièng sé co buóc ngàn, buóc dai.
Di chàn già sé eò vèt kéo le.
Di kiéu (vòng kiéng) thi hai buóc chàn quay vào day
truc buóc di, di "chù bàt" thi ngupc lai.
- N h à n bièt dUtfc t r a n g thài di lai cùa t h ù pham
(nhanh hay chàm, chay, nhày, di thuòng, hay di lui...).
Chay, nhày buóc chàn co dò dai trèn Im va p h à n
mùi bàn chàn in sàu va rò hom phàn gót. Néu chay vói
toc dò n h a n h phàn gót chàn khóng de lai dàu vèt.

Di lui thi truc day buóc di khóng thàng, phàn gót in

sàu va rò hom phàn mùi ngón.
- N h à n bièt thù pham co mang vàc nàng hay khòng.
Mang vàc n à n g thi buóc ngàn, 2 vèt bàn chàn phài
va trai gàn song song vói nhau. Dò lòm dàu vèt sàu hom,
dò lòm tf p h à n gót va mùi bàn chàn gàn bang nhau.

83
 Nghièn cùu ti mi dàu vèt chàn, giày, dép co t h è tim
ra nguòi hoàc giày, dép de lai dàu vét.

Viéc phàt hién dupc dàu vèt chàn eò de lai rò duòng

vàn tai hién truòng thi eò ctf so tim ra nguòi de lai dàu
vét ày.

Phuomg phàp ghi nhàn, thu lutfm va bào q u à n dàu

vét chàn giày dép.

Vàn àp dung ba phuomg phàp là chup à n h , ghi n h à n

vào bién bàn va làp stf do. •

Truòng hpp dàu vèt chàn giày, dép de lai ò t r a n g

thài hàn co t h è àp dung phuomg p h à p dò khuòn thach
cao (Theo phuomg phàp thach cao uót va t h a c h cao khò
- co phu lue huóng dàn).

b. Dàu vét phuomg tién giao thòng bp:

- Dàc dièm hinh t h à n h cùa dàu vèt giao thóng bò:

Phuomg tién giao thòng bp là càc loai xe ó tò, xe gàn

mày hoàc khfóng gàn mày, b à n h lòp, bành gó hoàc bành
sàt... xe chay trèn m à t duòng mém hoàc uót, dù vói toc
dò nào n h u n g vói lue ma sàt lón, déu gay r a va de lai
trén m à t duòng n h ù n g dàu vét m à t lóp bành xe hoàc
càc loai dàu vèt khàc cùa xe.

Lóp xe co nhiéu loai duòng vàn va m à t lóp khàc

nhau.

84
 Khi chay vói toc dò chàm hoàc binh thuòng trèn
duo'ng mèm hoac uo't thi duòng vàn màt lòp tUtfng dói
rò.

Khi xe dang chay gap tinh huòng dot xuàt, trò ngai,
nguói lai su dung phanh tbi dàu vèt màt lòp t h u ò n g chi
con là mot vèt dai (mot so truòng hpp co duòng vàn m à t
lóp). Néu tinh huòng bàt ngó, thi màt duòng sé de lai
mot vèt den (néu phanh gap). Dò dai, dò dàm cùa vét
den phu thuòc vào toc dò xe dang chay, trpng tài xe va
m à t duòng. Trèn duòng dàt, vèt kéo le này sé r a t rò.

Hién tuprng xe pa-ti-né (xe trup't, càc b à n h xe quay

ma xe khóng chuyèn dóng) càc vàt nhò bàn tòe ve phia
sau va hai ben bành xe theo huóng sau xe.

Ngoài d à u vét màt lóp, con eò mot so dàu vèt khàe

cùng de lai nhu:

+ Dàu vèt chat long ó xe roi lai (nuóc, bùn, dàu,

xàng...)

+ D à u vèt som (khi gay tai n a n hoàc cham vào vàt

nào dò).

+ M à n h kinh (kinh chàn gió, kinh dèn, guomg phàn

•chiéu). T h u m à n h kinh con lai trén hién truòng de kbóp
Hai kinh con lai ò xe nguòi gay tai nan.

Ngoài ra, khi xe gay n a n va va cham co t h è de lai

Ikhi xe gay n a n càc vèt xuóc, thùng,bep, gay... t u dò tim
:xe gay n a n .

85
 - Phutfng phàp phàt hién va nghièn cùu, dành già
dàu vèt cùa phuomg tién giao thòng bò:
+ Ve phuomg phàp tuomg tu càc truòng hprp trén
(duòmg vàn tay, chàn...).
1

+ Nghièn cùu phàn tich càc loai dàu vèt cùa phuomg
tién giao thòng duòng bò de lai trén hién truòng, dpc
duòng trón chay sau khi gay nan, co thè nhàn biét dutfc.
- Loai va kiéu xe: qua so luomg vét bành xe (xe dap,
mó tò thi de lai 1 vét; ótò du lich 2 vét cùng nhu xe vàn
tài Ctf nhò, xich lo, ó tò vàn tài chò thuc pham loai nhò
de lai 3 vèt... ótò vàn tài loai lón tu sau bành trò lén de
lai 4 vét bành xe...) qua màu duòng vàn màt, lóp (màu
vàn, bé ròng màt lòp... tim ra xe gay nan) qua khoàng
càch giùa hai truc bành xe ma xàc dinh xe de lai dàu
vét.
- Nhàn biét huóng xe chay: Diéu tra càc vu tai nan
giao thóng ma lai xe gay nan bò trón, tim ra huóng chay
lai vàn de rat co y nghìa. Càn cu vào càc ctf so sau de
xàc dinh huóng xe chay.
Khi xe chay ma trành ó gà, càc chuóng ngai vat thi
phia góc nhò chi huóng xe chay tòi (so vói truc duòng).
Khi xe chay qua hòn dà, ré cày... ben phài va trai
cùa hòn dà déu co khoàng trong (khóng co vét lòp bành
xe di qua de lai. Xe chay theo huóng co khoàng trò'ng
dai hom.

86
 Khi bành xe làn qua n h ù n g hòn dà, hòn sòi, gaeh...
nàm tf n h ù n g bó con thi n h ù n g vàt này sé bi bàt tung
ve phia sau cùa huòng xe chay.

Vèt phanh chày m à t duòng: huòng xe chay theo

huóng vèt phanh dàm dàn.

Vèt xe bi trutft (patine) huòng xe chay là huóng ma

khóng co càc vàt hi bàn tung tòe.

Vét xe chay qua bùn, dàt uót, chat eò màu... thi xe

chay theo huóng vèt bùn, dàt... mò dàn.

Vét xe chay qua vùng chat long thi xe chay tòi theo
butmg cac tia chat long bi bàn tung tòe va vèt lòp xe in
mó dàn.

Vèt xe chay qua co, eò hi cuón ngà theo huòng xe

chay.

Trong khi xe dang chay chat long trèn xe rtfi xuóhg

màt duòng sé tao nèn vét eò binh boa ebuòi hoàc nhu
chièc chai.

Dàu nhpn cùa vèt này chi huóng xe chay.

- N h à n bièt tinh t r a n g ky t h u à t cùa xe

Lóp xe hi non hoi: dàu vèt bé m à t lòp bè ra to hom

va vèt ngoàn ngoèo .

Mành kinh vò, càc vàt tf xe rtfi ra: xe hi h u hòng mpi

sóbó phàn.

87
 - N h à n biét toc dò xe khi gay nan qua dàu vét phanh:
xàc dinh diéu này qua cóng thùc V = 2GES

V: vàn toc
I
G: Già toc
E: He so ma sàt m à t duòng

S: Dò dai vèt p h a n h

(co bang tinh E bé so ma sàt m à t duòmg kèm theo).

- Càch ghi n h à n va thu luprm bào q u à n d à u vét

phuomg tién giao thòng bó cùng tuomg t u càc t r u ò n g htfp
trén. Song càn chù y : Canh dàu vèt xe co con co mot so
dàu vèt khàc, co t h è eò n h ù n g dàu vét khó nbin t h à y ,
vi vày phài co ky t h u à t thich hprp. Bào q u à n tòt càc dàu
vét ò dang dàu vèt kbóp.

e. Dàu vét cóng cu

- Diéu kién va dàc dièm dàu vét còng cu

Bpn tpi pham t h u ò n g su dung nhiéu còng cu r a t

khàc n h a u vào thuc hién tpi pham, do dò chùng thuòng
de lai dàu vét cóng cu ò hién truòng vu àn h ì n h su.

Dàu vét còng cu de lai mó hay rò phu thuóc vào ba

diéu kién:

T h ù n h à t , dói tUtfng m a n g dàu vét phù hprp.

T h ù hai, còng cu m a n g dàu vét thich htfp.

T h ù ba, phài co mot lue n h à t dinh t à c dóng.

88
 Dàu vét cóng cu t h u ò n g tòn tai ò càc dang cu thè
sau:

+ Dàu vèt bàn, binh t h à n h khi cóng cu dupc thù

pham dùng cày hay bay, dành, dàp, trpe... vào dot tupng
m a n g dàu vèt. 0 loai dàu vét này lai mang eàe dàc diém
cóng cu.

+ Dàu vèt trUfft, hinh t h à n h do cóng cu bi truprt trèn

bè m à t vàt mang dàu vèt nèn thuòng de lai dàu vèt chi
rò hinh dàng chung cùa cóng cu.

+ Dàu vèt càt: thuòng do cóng cu 1 luói gay ra (due,

rìu, dao..) hoàc cóng cu hai luói (dao, kim, k é c . ) mòi
loai còng cu khàc n h a u do càch sii dung càt khàe n b a u ,
nèn de lai hinh thù dàu vét riéng.

Phuomg phàp phàt hién va nghièn cùu dành già dàu

vét còng cu.

Qua nghièn cùu, phàn tich dàu vèt cóng cu ò hién

truòng eò thè n h à n bièt:

+ Loai va kiéu còng cu de lai dàu vèt:

Dàu vèt càt do loai cóng cu mot luói gay ra sé co hai

!màt càt va hai góc càt.

Dàu vèt càt do loai còng cu hai luói gay ra sé co bòh

imàt càt va bòn góc càt.

Kèt htfp kinh nghiém tich hiy co t h è xàc dinh ra còng

(CU cu t h è gay ra dàu vèt.

89
 + Dàu vèt do loai khoan nào gay nèn.

Khoan xoàn oc, khoan hinh ràn, khoan trung tàm...

là càc loai khoan phó bièn. Càn eù vào lo, phoi khoan
co thè xàc dinh dutfc loai khoan.

Thành dàu vèt khoan, vèt khoan va phoi khoan hinh

thành thè nào phu thuóc nhiéu vào dò sàc cùa luói
khoan va lue àn khi khoan.

+ Nhàn bièt nghé nghiép va thói quen cùa thù

pham.

Phài két hprp nhiéu tu liéu mói phàn doàn ra. Màt
cua gpn, thàng, it nhiéu thù pham biét nghé mòc.

+ Nhàn biét huóng tay phà:

Qua dàu vét cóng cu va mot so' dàu vét khàc co thè
bièt thù pham cày phà khóa tu ngoài vào hay trong ra,
tu phài hay tu trai sang...

Vi du: Khi thù pham dàp kinh thi mành kinh bi bàn
tung ra theo huóng lue tàc dpng.

Khi thù pham dào khoét tUòng thi huóng cày phà
thuòng là phia day lón cùa lo due khoét. Chó cày phà
ban dàu sé co nhiéu nguyén liéu làm tuòng rtfi ra va
mot so' dàu vét khàc tai noi dò: vét chàn, giày,
dép.khuyu tay, dàu goi... thù pham ò ngoài due vào thi
chò due khoét thuòng mot nguói chui vào duprc.

90
 Khi t h ù pham dò ngòi de chui vào nhà sé eò dàu vèt
chàn, giày, dép hay vét tay ò giùa noi t h u à n tièn de leo
lèn mài ngòi (tuòng, còt dèn, cành cày gàn mài...) hoàc
(óng dàn nuóc, duòng cót thu lói...).Càc vièn ngòi ò mài
sé eò vèt bong rèu, ran n ù t (nhàt là chó mói ghèp). Càc
vièn ngòi thuòng de sang bai ben chò dò. Co mot so dàu
vét ò chó t h u à n tién cho viéc t u t xuòng: vèt tay, chàn,
vét buóc dnv mang n b é " . a bui hi lau di...)

Hày t u hinh dung, néu thù pham già tao hién

truòng, t u trong dò ngòi.

- Phuomg phàp ghi nhàn. va thu lupm, bào quàn dàu

vèt còng cu:

C à n chù y tinh dàc thù cùa dàu vèt còng cu ò dang

dàu vèt hàn.

d. D à u vét ò khóa:

- C à u tao cùa khóa:

T h ù pham thuòng cày,phà hoàc dùng càc loai chia

thich hprp de mò khi thuc hién tpi pham.

Hién nay thuòng dùng nhip khóa va khóa bi. Mòi

loai co nguyén li riéng (ve càu tao va càch mò). Ngoài
ira con khóa so.

- Phuomg phàp phàt trién va nghièn cùu, dành già

(dàu vét khóa.

91
 Su dung tot ành sàng, két hpp su quan sàt cùa m à t
de Stf bó kèt luàn xem khóa hi cày , phà, cua, càt hay
mò bang càch nào, phuomg tién gì. Sau dò giù nguyén
tinh t r a n g cùa khóa va àp dung càc phuomg p h à p p h à t
hién dàu vét dà néu ó phàn dàu giào trinh này.

Tu dàu vèt cày, phà, mó khóa ó hién truòng giùp ta

n h à n biét :

+ Loai, kiéu cóng cu ma t h ù pham dùng m ò hoac

cày phà khóa.

+ N h à n bièt khóa bi m ò t h à t hay già tao.

- Phuomg phàp ghi n h à n va t h u luprm bào q u à n d à u

vèt ò khóa. Phài dàc biét chù y thu nguyén ven t r a n g
thài ò khóa khóng t h à o rói, khòng dùng chia t h à t hoàc
bàt ky vàt gì khàc de mò t h ù .

e. Dàu vét ràng:

Dàu vét loai này hinh t h à n h khi ràng nguòi càn vào
mot vàt nào dò. Loai dàu vét này thuòng gap trong càc
vu tròm càp thuc p h a m , cuóng dàm, hié'p dàm, àn m a n g
hay càc vu àn gay thuomg tich...

Viéc nghièn cùu d à u vét r à n g cho phép r ù t r a dàc

diem cùa ràng, so lupmg nguòi gay àn.

Mói r à n g eò h ì n h d à n g va dò lón khòng gió'ng

nhau.Ràng cùa chiéu ngang lón hom so vói càc ràng
khàc; ràng n a n h t h u ò n g nhpn; ràng h à m t r é n bé m à t

92
thuòng lòi lòm va tièt dién bé màt ròng hom. Càc ràng
co dò cong khàc nhau.

Thóng thuòng dàu vét ràng là do càc ràng cùa, ràng

nanh de lai khi càn vào vàt. Dàu vèt do ràng hàm de
lai rat it. Dàu vèt ràng thuòng de lai ò dàu vèt hàn va
(làu vèt càn dùt. Dàu vèt ràng xuàt bién ò dang nào, eò
rò bay khóng phu thuòc vào vàt mang dàu vét va lue
càn.

Trong vii nguòi ehè't càn chù y tim trèn t h à n t h è

nan nhàn, chò che k h u à t quàn ào hoàc hàm tu m à u chò
vèt thuomg. Trong càc vu thuomg tich càn phài hòi nan
nhàn. Ngoài ra, chù y p h à t bién dàu vèt cùa ràng gay.
sùt roi ra ò hién truòng hoàc trèn eàe vàt khàc.

Càc vàt mang dàu vèt ràng eò thè thu mang ve càn
dòng gói càn t h à n , néu là boa qua thi cho chat Co-ti-len
làm cho boa qua cùng lai (chòng thòi rùa...) khi mang
ve phài bào quàn trong diéu kién lanh.

Càn cu vào hinh dàng dàu vèt de nhàn dinh dàu vèt
ày do càc ràng nào de lai va dàc diém vi tri càc ràng
(ràng dò, t h u t , day, t h u a , léch...) càc dàc diém riéng cùa
ràng (ràng mpc lày, me, món, sùt, bi sàu àn khuyèt...),
nhàn dinh nguòi de lai vèt ràng eò mang ràng già hay
khòng (kbit déu nhau néu mang cà hàm). Qua vi tri cùa
dàu vèt ràng càn con xàc dinh su viéc dién ra (sti vàt
lón, giàng xé...). Càn t h a m khào càc y kién cùa càc
chuyèn già nba khoa...

93
 Ngoài ra,mpt so truòng hprp co thè nhàn bièt dàu
vét ràng ày do nguòi, còng cu nào gay hay do con vàt
nào gay ra (chó, mèo, chuót...).
3. Dàu vét sùng dan:
a. Sùng dan co rat nhiéu loai va nhiéu co da dang:
Dàu vét sùng dan chù yèu góm:
- Dàu vèt trén dàu dan:
Trén dàu dan dà bàn, co dàu vét cùa càc duòng
xoàn, trong nòng sùng de lai. Mòi loai sùng, càn cu dàu
vét co thè xàc dinh duprc nò, dua vào càc cu so sau:
+ So lupmg duòmg xoàn
+ Kich Ctf duòmg xoàn
+ Chiéu huóng duòng xoan
+ Gòc dò cùa càc duòng xoàn
+ Nhùng dàc dièm riéng cùa tùng duóng xoàn (xuàt
hién trong qua trình su dung sùng).
Sùng càng mói, nhung dàu vét cùa duòng xoàn de'
lai càng rò.
- Dàu vét trén vò dan.
Trén vò dan dà bàn thuòng co mot so' vét do càc bó
phàn sau ò sùng gay ra:; Hpp tièp dan, bò phàn cu bàn,
cùa thoàt vò dan, móc vò dan, kim bòa, bó phàn hàt vò
dan ra ngoài.

94
 Dàu vèt trèn dàu dan va vò dan dóng vai trò quyèt
dinh tim ra k h à u s ù n g càn phài dua vào càc dàu vèt
khàc de lai trèn vàt càn.

- Dàu vèt trèn vàt càn:

Day là loai dàu vét de lai trén n h ù n g vàt ma dàu

dan tàc dóng (dà cham dèh, xuyén qua hoàc nàm lai).
Chùng thuòng tón tai duói càc dang: vét thùng, truprt,
vét xuyén sàu. Bó miéng dàu vèt ó huóng dan xuyén
vào gpn va eò dang h i n h trón hay bau due tùy thuòc vào
goc dò bàn.

Néu bàn tf cu li gàn, xung quanh vèt dan vào d à u

tièn ò vàt càn co t h è thày rat rò càc dàu vèt do khòi
thuòc sùng va cà thuòc sùng chày chua hèt bàm vào.
Néu bàn qua gàn lue do thuòc sùng tao nèn khi chày eò
thè gay nèn nhùng d à u vèt phà.

b. Phuomg phàp p h à t hién va nghièn cùu, dành già

dàu vét sùng dan.

Tu dàu vèt sùng dan, eò thè:

- Xàc dinh loai va kiéu sùng qua ki hiéu tf dit vò dan,

(dàu vét ò dàu dan.

- Xàc dinh huóng bàn. Qua xàc dinh lo dan vào, lo

idan ra.

+ Truòng htfp bàn gàn tuyét dói: (di sàt sùng vào
imói bàn) khi ày vài, da hi xé toac thành dàu vét hình

95
sao nhiéu cành va bi chày xèm xung quanh thuòc d a n
chua chày hèt va khòi thuòc chui sàu vào trong theo
duòng xuyén cùa dàu dan tao t h à n h khòi. Bàn ò k h o à n g
càch Im thi khòi thuòc sùng chua chày bét tòa ra b à m
xung quanh, lo dan vào cii ly càng gàn so lupmg thuòc
va khòi bàm càng day dàc, ò lo dan vào co vòng bàn cùa
dàu dan. Càc spi vài va da thit bi cuón vào theo h u ó n g
duòng dan di.

Néu bàn gàn tf cu ly vài mm thi eò t h è eò vèt h à n

cùa dàu nòng sùng. Bàn vói góc dò t u 45 dò dèn 90 dò
thi lo dan boi trón dèh trón. Bàn tf gòc dò nhò htfii 4 5
dò thi lo dtin vào eò binh bau due.

Truòng hprp bàn xa (1 m t r ò lèn): vài, da... hi cuón

vào theo huóng dàu dan di nèn bò lo dan vào gpn.

Trong mpi truòng hprp bàn gàn tuyét dòi, bàn g à n

va bàn xa lo dan ra déu co hiéu hién: néu dan xuyén
qua phàn mém ctf t h è thi lo dan ra boi tròn va htfi t o
hom hoàc co khi khó phàn biét lo dan vào hay r a to hom;
da, thit,xUtfng, vài., hi day tung, bò lo dan n h a m nb(ò,
khòng gpn. Néu dan xuyén qua p h à n cùng cùa ctf t h è
hoàc càc vat cùng khàc thi lo dan r a to hom lo dan vàio
mot càch rò rét.

- Xàc dinh vi tri dùng bàn: càn càn cu:

+ Huóng bàn: chù yé'u d u a vào xàc dinh lo dan và.o,

lo dan ra.

96
 + Ntfi tim thày vò dan: Nói chung càc loai sùng, sau
khi bàn vo dan nèu hi b à t tung sang ben pbài va boi
ehccb ve phia .san mot ti càch no'i dùng bàn tu 3 dèn
7m. Trèn co' so do ma tim ntfi dùng bàn.

Dì nhién, khóng t h è khóng dua vào càc dàu vèt

khac, nhu dàt lùn, vó lo, cày co bi giàm, ngà... mói co
t h è kèt luàn mot càch chàc chàn.

- Phuomg phàp ghi n h à n va t h u lupm, bào quàn dàu

vét sùng dan.

Néu thày sùng ò bién t r u ò n g pbài càm vào noi

khóng eò dàu vèt va càn t h à n khoa chót an toàn, lày
dan trong nòng sùng ra (néu eò) va dòng gói riéng. Thào
bang ra kbòi sùng va dém so dan dà qua bang dan. Làp
vàn bàn. Néu dàu dan chui vào càc vàt tbi pbài nhe
n b à n g lày ra t r à n h de lai dàu vét trèn dàu dan. Néu
dàu dan ò trén ctf t h è nguòi, tbi phài r ù a sach m à u
ngUòi bang nuóc là rói t h à m khò mòi dóng gói. Néu eò
nhiéu dàu dan va vò dan pbài dóng gói riéng, t r à n h co
s à t de gay dàu vèt tièp. Coi trpng k h à u chup ành chung
va dàc tà. Néu dàu vèt trèn quàn ào thi eòi quàn ào n a n
n h à n mot càch nhe n b à n g hoàc càt lày phàn co dàu vèt.

4. D à u v é t s i n h v à t

Dàu vèt sinh vàt bao góm dàu vèt màu, long, toc,
s(;i, càc chat bài tièt, rong, rèu, khué, tao, con trùng...

97
ma khi hành dòng pham tpi chùng dà de lai ò hién
truòng.

Dàu vèt sinh vàt co già tri truy nguyén cà biét, tim
ra nguòi cu thè, qua viéc sàng Ipc va thu bep dién dòi
tUtfng diéu tra, cùng tài liéu, chùng eù khàc co tàc dung
buóc tòi bi can.

a. Dàu vét màu:

Dàu vét màu ò hién truòng co khi dpng thành vùng,

màng, co khi là cac vét nhò li ti, màu cùa vét màu
thuòng màu dò, dò sàm hoàc dò nàu... do phu thuóc vào
thòi gian tón tai va yéu tò mói truòng, su tàc dòng càc
loai vi khuàn hóa chat, vi thè nò co thè bièn màu.

Càn tim loai dàu vét này noi thù pham dàp phà, lue
Ipi, lau chùi, ra chàn tay, thay quàn ào, vàt bò do vàt
hung khi.

Càn tim ky vét màu tf càc khe ké khuàt kin cùa càc
phuomg tién, hung khi.

Qua dàu vét màu, két htfp dàu vét khàc de nhàn
biét qua trình dién bién cùa su viéc, hành dpng cùa thù
pham.

- Truòng htfp ctf thè hi chém, bi dành manh vào càc

mach màu, hoàc vào phàn mém, néu hi toàc vó tbi màu
sé phun thành tia, tao nèn càc dàu vét co hình chai mpt
dàu to mot dàu nhò. Dàu to chi huóng màu phun dèh.

98
 - Nhàn bièt dò cao va gòc dò cùa màu khi roi: néu
vèt màu (thuòng thuòng) roi t h à n g vói dò cao duói Im
thi binh dàng cùa d à u vét là trón, xung quanh eò hinh
ràng cua, ò dò cao t u I m t r ò lèn, khi rtfi ngoài dàc diém
t r è n xung quanh ben ngoài eò hình ràng cua vién co
n h ù n g chàm màu li ti khà déu, dò rtfi càng cao tbi
n h ù n g chàm li ti càng lón va nhiéu. Néu nguòi hi
thuomg con song thi khi di dóng m à u ò vèt thuomg rtfi
trèn hién truòng vùa eò dàc dièm cùa n h ù n g vèt ò trèn
cao rtfi xuòng vùa eò dàc dièm dàu vèt cùa chat long t u
trèn vàt di dóng rtfi xuòng, truòmg hprp eò nguòi bè, vàc
nan nhàn bi thuomg chày rnau m a n g di noi khàc thì
cùng co dàu vèt tuomg tu.

M à u rtfi trèn bé m à t khòng p h à n g dàu vèt m à u de

lai khòng tròn, gòc dò rtfi càng nhò thi su nhiéu dai càng
lón.

- N h à n bièt dàu vét m à u co h à n h dòng chùi quét cùa

t h ù pham gay ra, thì d à u vèt m à u de lai co hình t h ù
khòng rò ràng; vàt d ù n g de lau chùi co dinh m à u theo
duòng spc song song.

Khoa hpc hình s u ngày nay dù phuomg tién va

phuomg phàp de xàc dinh co phài dò là vét m à u , m ^ ^
gì, nhóm màu...

- Phuomg phàp ghi n h à n va thu lutfm bào quàn dàu

vét màu:

99
 + Chup ành.

+ Thu cà vàt mang dàu vét nhò gpn, nhe (dao, kéo,
bua, m à n h chai Ip...)

Néu vàt mang dàu vèt m à u qua cóng kénh (tuòng

nén...) dùng phuomg tién bóc tàch va t h u bò vào óng
nghiém.

Phài làm khó dàu vèt m à u truóc khi dóng gói.

b. Dàu vèt long, toc, spi:

Khi h à n h dòng tai bièn truòng, t h ù pham eò t h è de

lai n h ù n g phàn long, toc, spi...

- Phuomg phàp p h à t hién dàu vét long, toc, spi:

Truóc bét phài xàc dinh p h a m vi co t h è de lai loai

d à u vèt này; chùng thuòng t à p t r u n g noi thù pham di
vào hoàc thoàt ra khòi hién t r u ò n g (vàt rào dàu, tuòng
do, m à n h vó... càc dò vàt t h ù p h a m d à n h roi, ào, mù,
khan....). Hién truòng trong n h à , chù y tim ò nén nhà,
giuòmg, chiè'u, góc bàn... cùc ào, quàn, lutfc chài, gang
tay... Hoàc ò càc dung cu gay àn.

Dói vói càc vu àn xàm pham sue khòe, nhàn t h à n ,

chù y tim ò khe, kè bàn tay, mòng tay, trén ctf t h è va
quàn ào nan nhàn. Néu nan n h à n hi hié'p, t à p t r u n g
tim p h à t hién quanh bó phàn sinh due, noi hi de hié'p,
trén quàn ào, bàn tay...

- Nghièn cùu, dành già dàu vèt long toc spi.

100
 + Qua hình the, kich thuóc, dàc diém, co t h è xàc
dinh dupc dò là long hay toc ò bó phàn nào.
+ Long ày bi dùt, nbó hay bi rung (dùng kinh lup,
co thè xàc dinh: P h à n chàn dinh lai nhiéu tè bào ò lòp
da noi bi nbó, néu rung tbi vèt it gàn n h u khóng eò té
bào).
+ Long ày bi càn hay bi dùt.
Néu bi dùt, doan dàu long hi dùt sé khóng déu, eò
hình r à n g cUa. Nèu bi càt, vèt dùt sé gpn, sàc, déu. .
+ Long toc bi nhiét hay lue co hpc tàc dòng.
Nèu lue ctf hpc tàc dòng thi chù yèu bièn dang n h u
cong, xuóc... néu hi nhiét tàc dòng sé bi bién màu va it
nhiéu bi bièn dang (quàn queo). Nèu nhiét tàc dòng t u
150 dò C thi trong óng toc eò bpt khóng khi.
+ Toc eò hi nhuóm hay khòng
Toc quàn tu. nhién hay do sày, quàn? Qua xem ky
phàn góc, càc toc mòi mpc nhù ra.
Qua dàu vét spi con de lai ò hién truòng ta eò thè
bièt m à u sàc va loai spi cùng n h u càch dét.
Kèt hpp giàm dinh hình su eò t h è xàc dinh b a n g loat
vàn de khàc.
- Càch ghi n h à n , t h u lùprm va bào quàn:
Dùng tay chat bò vào óng nghiém (trành dùng panh,
<que, de càp,gap). Hoàc dùng bang dinh t r à n g nhe

101
nbàng àp dàn ntfi ghi co long toc, spi rói tu t u gó ra
Dàu vèt long, toc, spi cùng vèt màu dinh trèn hung khi
thì bào quàn cà hung khi ày.
e. Dàu vét chat bài tièt, nói tièt...
- Tàc dung
Tai hién truòng eó thè thù pham hoàc nhùng nguòi
lién quan de lai càc chat: Nuóc bpt (qua nuóc bpt, dai
màu thuóc là...), phàn nuóc giài, dich mùi, dóm, chà:
nhòn àm bò... dàu vét cùa càc chat này, gpi là dàu ve:
bài tièt, nói tièt.

Két luàn ve dàu vét chat bài tièt, nói tièt sé xàc dini
nhóm màu tu dò co thè dua ra dién dòi tupmg nghi gà/
àn.
- Phuomg phàp phàt hién, ghi nhàn va thu lutfm, bà>
quàn dàu vét bài tièt, nói tièt:
Chù yéu xàc dinh noi ma tàp trung hoàc khà nànj
tàp trung càc dàu vét loai này. Tùy chat ma co thòi giai
thu luprm riéng. Chat thu lugrm va càch bào quàn cùnj
khàc nhau.
d. Dàu vèt tinh trùng:
- Tà^pdung:
Trong càc vu àn xàm pham tinh due thuòng co tini
trùng cùa thù pham lai két hprp dàu vét tinh trùng vó
càc tài liéu, dàu vét khàc cho nhùng ctf so de nhàn dinl

102
dién bièn bành dóng cùa thù pham, nguyén nhàn, tinh
chat su viéc xày ra. Tu chó két luàn dùng là dàu vèt
tinh t r ù n g tbi co pbài hoàc khà nàng cùa mot trong
n h ù n g dòi tupng nghi vàn khòng?

- Càch phàt bién, thu luprm, ghi nhàn va bào quàn:

Chù y tim tai noi n a n n h à n hi bièp; càc vàt dung de

lau chùi, lót... tf q u à n ào, ben, dui, quanh va trong bó
phàn sinh due. Nèu n a n n h à n tó cào hi bièp, co t h è két
hprp bàc sy chuyèn khoa lày tinh t r ù n g trong àm bó (vi
tinh t r ù n g tón tai trong mòi truòng này 72 gió).

Thu lutfm va bào q u à n loai dàu vèt này càn phài su

dung càc kièn thùc ve sinh hpc va y hpc.

e. Dàu vèt cày eò, dong déu, khué tao va con trùng.

- Khài niém va tàc dung:

De t r à n h va d à n h lac huóng su chù y cùa ctf quan

diéu t r a khi dùng chó nghiép vu truy lùng, thù pham
t h u ò n g lòi qua ao, ho, ruòng... khi ày trèn nguói, quàn
ào sé m a n g theo loai d à u vèt này.

Khi t h ù pham rình mò, chui vào hién truòmg, vàt

lòn dàm chén... t r é n q u à n ào, day dép... sé co bui phàn
cùa boa, cày, nuóc qua cày dinh vào, co khi trong tùi
ào, q u à n con mot p h à n là, qua cày cài lai...

Mot xàc chèt tf n h ù n g quàng thòi gian khàc n h a u sé

co n h ù n g con t r ù n g n h à t dinh xàm nhàp. Qua nghièn

103
cùu loai dàu vét này eò ca so xàc dinh thòi gian tón tai
ò thuc dia cùa xàc chèt.

Phutfng phàp phàt hién, ghi n h à n va thu lupm, bào

quàn dàu vèt cùa cày eò, rong rèu, khué tao va con
trùng.

Thu t h à p dupc loai dàu vét này sé eò tàc dung làm

rò su eò m à t cùng n h u dién bién h à n h dóng cùa t h ù
pham tal bièn truòmg.

5. Dàu vèt hóa hpc:

- Khài niém va càch nghièn cùu, dành già xét

nghiém dàu vét hóa hpc.

Dàu vèt hóa hpc là n h ù n g phàn vàt chat cùa càc san
pham hóa hpc de lai ò hién truòng va trèn nguói thù
pham.

Tu càc dàu vèt loai này eò t h è xàc dinh dién dói

tUtfng khi gay àn.

Két hprp phuomg p h à p xét nghiém hóa ly cùa ky

t h u à t hình su sé giài quyé't khà lón càc yéu càu dàt ra
(càc loai dóc tó, thuòc gay nghièn, chat dèo...).

- Càch p h à t hién, ghi n h à n va thu lutfm, bào quàn.

Tùy thuóc vào ba t h è ctf bàn cùa dàu vèt hóa hpc
ma: Thè ràn,' t h è long va t h è khi ma co càch riéng. Càn
bó diéu t r a phài co hièu biét chuyèn món n h à t dinh hoàc
su dung chuyèn già vào qua trình.

104
 III. PHUOT^JG PHAP LAY MAU SO SANH

1. S u c à n t h i é t :

- Khi dà eò dàu vét binh su thi chua phài là muc

dich cùa qua trinh diéu tra. Qua chùng chùng minh t à t
yèu dàn tòi phài xàc dinh nguòi nào hoàc vàt nào gay
ra va de lai dàu vèt ày. Tu dò tàt yèu dàn tòi chò: Ctf
quan diéu t r a pbài lày càc vàt m à u tuomg ùng ò nguòi,
vàt nghi vàn de xét nghiém va giàm dinh. Nhùng t h ù
lày ò nguòi, vàt nghi vàn gpi là màu so sành.

2. Y é u c à u c o b à n k h i l à y m à u so s à n h .

a. Dù so lupng.

- Màu so sành ma càc chat bòa hpc phài t u mot gam

trò lèn. O thè long, the khi t u SOOmml trò lèn:

- Màu so s à n h là càc vàt bang kim loai: it n h à t là

1/4 càc vàt co trong lupng là Ikg va 1/2 dòi vói vàt nhò
hom.

- Long toc it n h à t 10 ehièc, lày ò ntfi mpc tUtfng ùng...

b. Bào dàm ve chat lupng

- Duòng vàn phài tuomg dòi rò.

Cóng cu, sùng, phuomg tién gay àn... thì nguyén cà

vàt.

- Khóng de càc vàt hU, thòi.

105
 - Khóng de làn tap chat.
KÉT LUÀN
Khoa hpc diéu tra hình su dà xàc dinh: Bàt cu hành
dóng nào cùa thù pham trong càc vii àn hình su déu de
lai dàu vét vàt chùng khàc nhau. Do dò phàt hién,
nghièn cùu dành già va ghi nhàn thu luprm , bào quàn
dàu vét tién hành xét nghiém giàm dinh là còng viéc
quan trpng khòng thè thiéu dUtfc Song truóc dò càn bó
cùa Ctf quan diéu tra phài bièt rò phuomg phàp chung
ve dàu vét hình su.

106