İ.D.

BİLKENT ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ İCRA VE İFLAS HUKUKU PRATİK

SORULARI

Soru I)

A, sakin bir hayat sürmek arzusuyla Bolu’da bir dağ evi almı ştır. Evin tadilatı konusunda B ile
anlaşmıştır. Sözleşmeye göre bir ay içerisinde birinci sınıf malzeme ve i şçilikle A’nın be ğendi ği model ve
tasarımla iş tamamlanacaktır. Ancak işi almasından itibaren üç ay geçmesine ra ğmen, B, i şe ba şlamamı ştır.
Duruma sinirlenen A, peşin olarak ödediği ücreti almak için genel haciz yoluyla takibe ba şvurmu ştur. Takip
kesinleşmiş haciz aşamasına gelinmiştir.

1. B’ye ait,

i. Apartman dairesinin,
ii. Arabanın,
iii. Anonim ortaklık payının,
iv. X Bankası’ndaki mevduatının ve kiralık kasasının,
haczinin nasıl yapılacağını belirtiniz.

Apartman dairesinin haczi: Taşınmaz haczidir. Taşınmazın haczinde de aslolan icra memurunun gidip, ta şınmazı
mahallinde görüp buna ilişkin bir tutanak tutmasıdır. Tutanakla birlikte haciz i şlemi tamamlanır ve m.91
gereğince tapuya yazılması gerekir. m.91 bir muhafaza tedbiridir. Ancak uygulamada buradan yola çıkılarak
şöyle bir yaklaşım benimsenmiştir: Doğrudan tapuya yazılsın. Bu durum pratik gerekçelerle olabilir denmi ştir ve
m.79/2’de düzenleme yapılarak doğrudan sicile yazılması suretiyle haciz i şlemi gerçekle ştirilmeye ba şlanmı ştır.
İçinde kiracı varsa icra dairesinin gerekli tedbirleri alması gerekir ve icra dairesi artık kirasının kendisine
ödenmesi gerektiğini söyler çünkü haciz, taşınmazdan doğan diğer menfaatleri de kapsar (m.92 lafzı uyarınca).
Tapuya şerh verilmesi, üçüncü kişilerin iyiniyetli olarak hak kazanmalarını engeller. Haciz, eklentileri de kapsar.

Arabanın haczi: Taşınır haczidir. Taşınır mutlaka kişinin elinden almak gerekmez; haciz, hukuken el koymadır.
Taşınır haczinde de gidilir ve tutanak tutulur. (Haczin tekemmülü: Tutana ğa yazıldı ğı anda haciz i şlemi biter.
Dolayısıyla haciz geçerli bir biçimde yapılmış olur. Kıymet takdiri veya 103 davetiyesinin haczin geçerlili ğine
etkisi yoktur. Ancak azınlıkta kalan bir görüş vardır: bu şekilde haciz tamamlanmı ş olmaz haciz tutana ğının
ilgilisine tebliğ edilmesi gerekir veya ilgilisinin tutanağı incelemi ş olması gerekir. Ancak bu görü ş kabul
görmemektedir.) Taşınır malın haciz için mutlaka malın borçludan alınmasına gerek yoktur. Hukuken el
koyulması yeterlidir. Bunun istisnası: İİK m.88/1 kapsamında değerlendirilecek malvarlı ğı unsurları e ğer icra
dairesince fiilen el koyulmazsa haczedilmiş olmaz. Bu unsurlar, fiilen haczedilmek zorundadır. Bunlar dı şında
kalan malvarlığı unsurları tutanağın tutulmasıyla haczedilmi ş olur. Araç bakımından; araca fiilen de el
koyulabilir, sicil üzerinden hukuken de el koyulabilir. Ancak araca fiilen el koyulmazsa, araç satılamamaktadır.

Anonim ortaklık payının haczi: İlmühaber mi var yoksa pay senedi bastırılmış mı buna göre ayrılmaktadır. Pay
senedi bastırılmışsa bu senede m.88/1 uyarınca fiilen el koyulması gerekir. Çıplak pay söz konusu ise m.94’e
göre haczedilmesi gerekir. Paraya çevrilmesi ise m.121’e girer. İcra memuru icra mahkemesine sorar, “Ben bunu
nasıl paraya çevireceğim?” (İntifa hakkı söz konusu ise icra mahkemesi 3 şekilde kara verebilir, sınırlayıcı
değildir: 1) açık arttırma suretiyle. 2) memur görevlendirerek pazarlık suretiyle. 3) satılmayıp kiraya verilmesi
ile kira bedelinin alınması suretiyle.) Çıplak pay, icra memuru tarafından yazılarak şirkete bu yazının
gönderilmesiyle haczedilir. Bu haczin şirket pay defterine i şlenmesi zorunludur ancak i şlenmemi ş olsa bile
şirkete tebliğ edildiği tarihte haczedilmiş sayılır. Anonim ortaklık payı haczinde tartı şma: Haczin kapsamı ne
olacak? İdari haklar bağlamında pay sahibinin hakları pay sahibinde kalır. Buradaki haciz sadece mali hakları
kapsar. Oy sahibini pay sahibini kendisi kullanır. İptal davasını pay sahibi açar. Dolayısıyla anonim ortaklık
payının haczinde sadece mali haklar haczedilmiş olur. MTK bünyesine merkezi kayıt kurulu şu bünyesinde
tutulan sicildeki anonim ortaklıkları bakımından m.79 işletilebil mi? Do ğrudan sicile kayıt ile haciz gerçekle şir
mi? Gerçekleşmez, özel hukuk tüzel kişisidir, resmi bir sicil değildir. Çıplak pay haczi için 89 ihbarnamesi
gündeme gelebilir mi? 89 ihbarnamesi gönderilerek haciz gerçekleştirilebilir mi? Ticaret hukukçuları ile usul
hukukçuları arasında tartışma vardır: Usul hukukçularına göre gerçekleştirilebilir, ticaret hukukçularına göre
gerçekleştirilemez.

X Bankası’nın mevduatının haczi: (Haciz müzekkeresi ve m.120/1-2). Bankadaki mevduat, üçüncü kişideki bir
alacaktır. Kanunun açık düzenlemesine göre 89 ihbarnamesine başvurulur. Burada da yine “Alaca ğı
haczediyorum.” şeklinde tutanak tutulur. Tutanağın tutulmasıyla haciz tamamlanır. İhbarnamenin gönderilmesi,
bir muhafaza tedbiridir. Birinci haciz ihbarnamesinde “İtiraz et, yoksa kabul etmiş sayılırsın.” denir. İkinci haciz
ihbarnamesinde “İtiraz et, yoksa zimmetinde sayılacak.” denir. Üçüncü haciz ihbarnamesinde “Borcu 15 gün
içinde öde ya da menfi tespit davası aç.” denir. Bu menfi tespit davasını üçüncü ki şi açar ve ispat yükü üçüncü
kişidedir. Normalde menfi tespit davası nispi harca tâbidir ancak burada maktu harca tâbi olarak düzenlenmi ştir.
Üçüncü kişinin, 15 gün içinde dava açarak bunun da belgesini 20 gün içinde dosyaya koyması gerekir. E ğer
üçüncü kişi davayı kabul ederse %20 oranında tazminat öder. Davayı kazanırsa tazminat alamaz çünkü bu
davaya kendisi sebebiyet vermiştir (daha önceki ihbarnamelere tepki vermeyerek). Haciz müzekkeresi ile ilgili
kanun açık düzenleme yapmamıştır. Ancak başvurabilir. Haciz müzekkeresi m.89’un sonuçlarını do ğurmaz
ancak bankadaki mevzuatın bu şekilde haczedilebileceğini de Yargıtay kabul etmektedir. Üçüncü ki şiye itiraz
hakkı tanınmaması bakımından sorunludur ancak Yargıtay böyle bir uygulamayı kabul etmektedir.

Banka kiralık kasasının haczi: Kiralık kasanın üzerinde bankanın genellikle mutlak bir hakimiyeti yoktur. Bunun
üçüncü kişideki alacak gibi değerlendirilmesi ve 89 ihbarnamesi ile bu kiralık kasanın haczedilmesi yönünde bir
görüş vardır. Ancak bu mümkün değildir çünkü bankanın, kasa üzerinde mutlak bir hakimiyeti yoktur. Di ğer
neden ise kasanın içinden çıkacak şeyin bilinmemesidir. Eğer elmas veya gerdanlık gibi malvarlı ğı unsurları
varsa bunların m.88/1’e göre haczedilmesi gerekir ve maddedeki koşul, haczin geçerlilik ko şuludur. Bu durumda
haczin geçerli olup olmadığı sorunu gündeme gelecektir. Dolayısıyla kiralık kasanın haczi şöyle olmalıdır: İcra
memuru bankaya gidecektir. Kilitli yerleri açtırabilme yetkisi vardır. Çilingir yardımı ile kasayı açtıracaktır ve
içinde ne varsa haciz işlemini ona göre gerçekleştirecektir.

2. Sağlık sorunları nedeniyle B’ye karşı yaptığı takiple ilgilenemeyen A, 2 yıl sonra alaca ğını elde etmek
amacıyla takibe devam etmeye karar vermiştir. İcra dairesine takibe devam etmek istedi ğini bildirmi ş, bunun
üzerine icra dairesi B’ye yeni bir ödeme emri göndermiştir. B, 2 yıl sonra takibe devam edilemeyece ğini belirtip
itiraz etmiştir, icra müdürü B’nin itirazı üzerine takibin durmasına karar vermi ştir. Hukuki durumu
değerlendiriniz.

İİK m.78:

Burada haciz aşamasına gelinmişti ancak kişi sağlık sorunları nedeniyle takiple ilgilenemiyor. 2 sene geçmi ş ve
haciz isteme hakkı düşmüş. Bu durumda dosya işlemden kaldırılır. Ancak usul hukukunda dosyanın i şlemden
kaldırılmasına bağlanan sonuç yani davanın açılmamış sayılması belli sürede yenilenmezse, icra iflas hukukunda
söz konusu değildir. Abonelik sözleşmesine ilişkin düzenlemede bu durum farklıdır. Genel haciz yolunda takibin
düşmesi söz konusu değildir. Dosya işlemden kaldırılır ve yenilenmesi gerekir. Yenileme harcı borçluya
yükletilmez. Alacaklı öder. Bu durumda somut olayda dosya işlemden kaldırılır. Yenileme talebinde
bulunulması gerekir. Yenileme talebi üzerine borçlunun itiraz hakkı yoktur. Yenileme alebi borçluya iletilir ve
daha sora haciz işlemi tekrar gerçekleştirilir. Yeni bir ödeme emri gönderilmesi yanlı ştır. Ki şinin yenileme
talebinin gönderilmesi gerekir. 2 yıl sonra takibe devam edilemez itirazı kabul edilmemelidir. Takip devam
etmeli ve haciz aşamasına geçilmelidir.

Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta söz konusudur: Takip yapıldı ancak takiple ilgilenilmedi. Dosyanın
işlemden kaldırılması kurumu var ancak takibin açılmamı ş sayılması gibi bir kurum yok. Ancak uzun süre
ilgilenilmezse başka bir durum söz konusu olabilir: zamanaşımı. Bu durumda takibin iptaline ili şkin m.70
devreye girer. Buradaki düzenlemeler gündeme gelebilir. Kişi, icra mahkemesine diyebilir ki “Zamana şımına
uğradı. Bu takibini iptalini talep ediyorum.” Burada herhangi bir belge göstermesi söz konusu de ğildir. Bir şey
zamanaşımına uğramışsa buna ilişkin bir belge gösterilmesi söz konusu olmaz.

3. A’nın talebi üzerine B’ye ait apartman dairesine haciz konulmuştur. A’nın süresinde ve usulüne uygun olarak
satış talebinde bulunması üzerine artırmaya hazırlık işlemlerine başlayan icra müdürü, tapuda C lehine kayıtlı
olan ipotek hakkını mükellefiyetler listesine yazmayı unutmuştur. C, ipotek hakkını, ta şınmaz kendisine ihale
olunan D’ye karşı ileri sürebilir mi?

Takibin aşamaları talep üzerine ileler (paraların paylaştırılması a şaması hariç). Satı ş için de talep gerekir. Satı şı
talep etme imkanı hem alacaklıya hem de borçluya tanınmı ştır. Satı ş talep edilebilmesi için kural olarak kesin
haciz söz konusu olması gerekir. İstisnası kıymeti süratle dü şen veya muhafazası masraflı malların satı şına icra
müdürü resen karar verebilir. Geçici haciz ve ihtiyati hacizde de satı ş istenemez dolayısıyla. Ancak talep
olmaksızın da m.113/2’deki hallerde icra müdür satışa kendisi karar verebilir. Satı ş isteme süresi 1 yıldır, aksi
halde haciz kalkar. Satış istemi 1 defaya mahsus geri alınabilir, tekrar satı ş istenecekse bu 1 yıllık sürenin
dolmamış olması gerekir. İcra müdürü gerekli işlemleri yapar. Arttırma şartnamesi ve mükellefiyetler listesi
hazırlar.
Mükellefiyetler listesinin çok önemli iki özelliği vardır: bu liste tapu siciline kıyasla üstündür, ki şi bu listedeki
haliyle malı satın almış olur. Öte yandan paraların paylaştırılmasına yönelik bir sıra cetveli niteli ği ta şır. Bu liste
hazırlandıktan sonra kıymet takdiri yapar icra müdürü. Taşınırlarda bir, ta şınmazlarda iki kere kıymet takdiri
yapılır. Somut olayda mükellefiyetler listesinde yer almadı ğı için D’ye kar şı ileri süremez. Ancak C’nin hakkı
ortadan kalkmış sayılmaz. İcra memurunun sorumluluğuna gidebilir veya tapu sicilinde bir sorun ya şanmı şsa
devletin sorumluluğuna başvurarak tazminat alabilir.

Satış işlemleri için ihale yapıldı. İhalenin kesinleşmesi gerekir ki ki şiye ta şınır verilsin ya da ta şınmazsa tapu
siciline yazılsın. İhale ile aslında mülkiyet geçer ancak kesinle şmeden teslim edilemez veya tapu siciline
yazılmaz. Alıcı 7 gün içinde parayı ödemek zorundadır. Ödemezse icra memuru ihaleyi iptal eder ve ikinci
arttırmayı yapar. Hiçbir yaptırımı yok mu? teminatla ihaleye giri ştir bu teminattan satı ş masrafları dü şülür ve
daha sonra alacaklılar arasında paylaştırılır. İkinci arttırmanın şartları sa ğlanmazsa burada artık üçüncü bir
arttırmaya gidilmez. Yeni bir satış talebi gerekir ve sürecin baştan başlaması gerekir.

örnek: Tahmin edilen bedel 300 bin TL. 140 bin TL’lik de üzerinde bir ipotek var. İİK m.115’e ba şvurulur. 150
bin TL + satış masrafları. Hangisi yüksekse o esas alınır.

Satış talebinde bulunulmamışsa ve yine de satılmışsa ihalenin feshi yoluna gidilecektir. İhalenin feshi bir
şikayettir, bir dava değildir. Ancak her türlü delil incelenebileceği için karar, maddi anlamda kesin hüküm
oluşturur.

örnek: 3 + 1 diye aldı, 2 + 1 çıktı. Malın esaslı vasıflarında hataya dayanılarak ihalenin feshine gidilir. İhalenin
feshine sadece ihale işlemi için gidilebilir. Örneğin daha önceki safhada ödeme emrindeki bir usulsüzlük
nedeniyle ihalenin feshine gidilemez.

İİK m.114-134 önemli.

Soru II)

“Her ne kadar yukarıda anılan kanun hükümleri uyarınca borç ipotek ile temin edilmi ş olsa bile elinde kambiyo
senedi bulunan alacaklı, kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapabilirse de somut olayda öncelikle
ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takibe geçildiğinden alacaklı tercih hakkını bu takip türünden yana kullanmı ş
olup aynı borca ilişkin olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapamaz. Bu durumda İİK’nun
45/1 hükmü uyarınca rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip sonucunda rehin tutarı borcu ödemeye yetmez ise
alacaklı kalan alacağını iflas veya haciz yolu ile takip edebilir ” (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 10.10.2017, E.
2017/6964, K. 17/12193). Kararı değerlendiriniz.

Rehne başvuru zorunluluğu m.45. elde kambiyo senedi varsa istisnai bir durum söz konusudur. Burada şöyle bir
durum var başvurmadım rehnin paraya çevrilmesi oyluyla takip yaptım. Bir de kambiyo senedi var elimde.
Ancak karşılamayacağı ortada. Genel haciz yoluyla takibe gidileceğini kabul ediyordu tahsilde tekerrür olmamak
kaydıyla başlatılabiliyordu, Yargıtay bunu kabul ediyordu. Çünkü rehnin paraya çevrilmesi alaca ğı
karşılamayacağı belli. Daha sonra Yargıtay, farklı bir uygulamaya geçti: Bu şekilde bir uygulama artık yok. Biri
seçilecek ve buradan devam edilecek. Tahsilde tekerrür olmaması kaydı dikkate alınmayacak.

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla başvuru zorunluluğu nasıl bir kuraldır? Bu kuralın niteli ği nedir? genel kabule
göre kamu düzenine ilişkin emredici bir kuraldır. Şikayet yoluna başvurulabilir.

Soru III)

A, üzerinde bono yazan, B’nin herhangi bir kayıt veya şarta bağlı olmaksızın 50.000 TL ödeyece ğini
ifade eden ve B’nin imzasını içeren bir senede dayalı olarak, B’ye kar şı kambiyo senetlerine mahsus haciz
yoluyla takip yoluyla takip yapmak istemektedir. Senette,

i. Düzenleme tarihinin olmadığını tespit eden icra müdürünün nasıl hareket etmesi gerekir?

Düzenleme tarihi zorunlu bir unsurdur. Kambiyo senetlerine mahsus takip yapılabilmesi için elde mutlaka bir
kambiyo senedi olması gerekir. Düznele tarihi yoksa elde bir bono olmayacaktır. Dolaysıyla icra mdürünün
talebi reddetmesi gerekir.
 ii. Düzenleme yerinin olmadığını tespit eden icra müdürünün nasıl hareket etmesi gerekir?

Düzenleyenin isminin yanındaki yere bakılmalıdır. Burada da yer yoksa bono söz konusu olmayacaktır. Bu
durumda talebi reddetmesi gerekir.

iii. Vade tarihinin olmadığını tespit eden icra müdürünün nasıl hareket etmesi gerekir?

Görüldüğünde vadeli kabul edilecektir. Bu durumda bir sorun olmayacaktır.