Güzel Sanatlar -II

1. Hafta – Geleneksel Türk Sanatlarına Giriş - Kitap Sanatı

Öğr. Gör. Ramazan ARSLAN

Rektörlük
Güzel Sanatlar Ortak Dersler Programı

Açık ve Uzaktan Eğitim Merkezi

auzem.istanbulc.edu.tr iucauzem@istanbul.edu.tr
 Neler
Öğreneceğiz?

Geleneksel Türk Sanatlarına Giriş

Kitap Sanatını Tanıma
Kitap Sanatının Tarihsel Gelişimi

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
 Giriş

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Giriş

Arkadaşlar Geleneksel Türk Sanatları içerisinde Kitap Sanatına bağlı

olarak Hat (yazı) Sanatı, Tezhip Sanatı, Minyatür Sanatı, Ebru Sanatı
ve Cilt Sanatı bulunur. Bu dersimizde kitap sanatı hakkında biraz bilgi
sahibi olup diğer derslerimizde kitap sanatına bağlı olan Hat (yazı)
Sanatı, Tezhip Sanatı, Minyatür Sanatı, Ebru Sanatı ve Cilt Sanatını
ayrıntılı bir biçimde işleyeceğiz.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Giriş

Tarihî süreç içerisinde savaşlar, göçler, yeni toprakların fethedilmesi,

ticari ve sosyal yaşam çerçevesinde Orta Asya’dan başlayıp Çin’den
Hindistan’a, Avrupa’dan Afrika’ya kadar yayılan geniş bir coğrafya
içerisinde hareket eden Türk toplulukları, gittikleri bölgelerde
karşılaştıkları topluluklara kendi kültürel ve sanatsal yaratılarını
beraberlerinde götürürlerken diğer taraftan karşılaştıkları bu yeni
kültürlerden ve sanat yaratılarından da etkilenerek sanat tarihi içerisinde
Geleneksel Türk Sanatları olarak adlandırılan Türk kimlik ve kültürünü
yansıtan bir sanat dili oluşturmuşlardır.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
 Giriş

• Türk sanatları, içinde yer aldığı

veya iletişim hâlinde oldukları
toplulukların kültürü, yaşadıkları
coğrafyanın iklimsel ve çevresel
koşulları ile o an için sahip
oldukları inanç sistemleri ya da
dinlerin etkisiyle biçimlenmiş
yaratılardan oluşmuştur.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Giriş

Bu dönem Geleneksel Türk Sanatları içerisinde oldukça önemli bir yere

sahip olan ve kitap sanatları olarak da bilinen hat, tezhip, minyatür,
ebru, cilt ile pişmiş toprak ürün olan çini ve dokuma sanatlarından
Halı-Kilim konuları ele alınacaktır.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
 Kitap

• Kitap; iletişim ve bilgi aktarımının

temel unsuru olan yazının
insanoğlunun yaşamına girmesinden
sonra, pişmiş toprak, ahşap, kemik,
deri, balmumu, papirüs, kâğıt vb.
çeşitli yüzeylere yazılmış olan, bilgi
ve belgelerin, derli toplu bir arada
olabilmesi ve kullanımı, okunması
kolay olması amacıyla zaman
içerisinde geliştirilen bir formdur.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Kitap
Kitap sanatının doğuşu İnsanların ilkçağlarda mağaralara bir şeyler
çizmeye, ardından tarihi süreç içerisinde yazıyı bulup taşlara yazmaya
başlamasına kadar çok eskiye dayanır. İnsanlığın bugün sahip olduğu
gelişmişlik düzeyine ve teknolojik ilerlemelere baktığımızda bunların
ortaya çıkmasını sağlayan temel faktörün yazı olduğunu görürüz çünkü
bilginin gelişimi, birikimi, aktarılması ve yayılması yazı ile sağlanır.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
 Kitap

• Sözlü iletişim ilk insanlarda oldukça işe yaramıştır ancak bu geçici bir
durumdur. Yazının ortaya çıkışı insanların gelecek nesillere hayatta
kalma mücadelesini aktarabilmesi için çok önemlidir. M.Ö 3200’lü yıllarda
Sümerliler tarafından yazının keşfedilmesi ile yazı tarih boyu evreler
geçirmiş ve birçok bilginin uzun bir halde sunulmasını sağlamıştır.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Kitap

• İlk insanlar ağaç kabuğundan ya da

çamurdan yapılmış kaplara, keten
bezden kil tabletlere kadar çok çeşitli
yerlerde yazıyı kullanmışlardır.

• Batı’da, Mezopotamya’da M.Ö 4000

yılı kadar eski tarihlerde kil tabletler
yapılmıştır.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Kitap

M.Ö 3300’lü yıllara geldiğimizde papirüsü görmeye başlarız. Mısırlılar

tarafından icat edilmiş olan papirüs etkisini 11. Yüzyıla kadar
sürdürmüştür.

Papirüsün kullanımı azaldıkça bir başka önemli malzeme ortaya

çıkmıştır.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
 Kitap

• Parşömen, yani Latince ince deri

anlamına gelen membranae
hayvan derisinden elde edilebildiği
için hemen herkesin ulaşabileceği
bir kağıt çeşidi idi.
• Papirüse göre daha dayanıklı,
katlanabilen, yırtılmayan ve
yıpranmayan bir kağıt cinsi olduğu
için uzun yıllar kullanılmıştır.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Kitap
• Parşömenin iki yüzüne de yazı yazılabildiğini keşfettiklerinde de
artık kağıtları rulo yapma devri bitmiş ve üst üste eklenebilen
sayfalar ile kitapların önü açılmıştır.

• Kitap sanatının içinde Hat (yazı) Sanatı, Tezhip Sanatı, Minyatür

Sanatı, Ebru Sanatı ve Cilt Sanatı bulunur.

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Hat Sanatı

Hat Sanatı

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Tezhip Sanatı

Tezhip Sanatı

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Minyatür Sanatı

Minyatür Sanatı

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Cilt Sanatı

Cilt Sanatı

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Ebru Sanatı
Ebru Sanatı

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
 Neler
Öğrendik?

Geleneksel Türk Sanatlarına Giriş

Kitap Sanatını Tanıma
Kitap Sanatının Tarihsel Gelişimi

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Kaynakça

Kaynakça

Ünalan H.T. Güzel Sanatlar (2017), T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3646, Eskişehir

https://sanat.nedir.org/

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi
Sanata Giriş

Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim . . .

Açık ve Uzaktan
Eğitim Merkezi