ΕΛΛ. ΓΛΩΣΣΑ ΣΤ΄ ΤΑΞΗΣ ΑΡ. ΦΥΛ.

38
Επιθετικοί και κατηγορηματικοί προσδιορισμοί
Δικατάληκτα επίθετα σε -ής,-ής,-ές

Όνομα: __________________________

ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

 Τα επίθετα τα οποία ακολουθούν τα ουσιαστικά και τα προσδιορίζουν λέγονται
επιθετικοί προσδιορισμοί.
π.χ. Η ψηλή πολυκατοικία ανήκει στον θείο μου. Το μεγάλο φεριμπότ άραξε στο λιμάνι.
Ως επιθετικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται εκτός από τα επίθετα, οι παθητικές
μετοχές, οι αντωνυμίες, εμπρόθετα ουσιαστικά (ουσιαστικά με πρόθεση), τα
επιρρήματα και τ’ αριθμητικά.
Παραδείγματα:
 Ο πεινασμένος λύκος κατέβηκε στον κάμπο. Ο χαρούμενος άνθρωπος σκέφτεται
αισιόδοξα. (παθητικές μετοχές)
 Δεν ανέχομαι τέτοια συμπεριφορά. Έχω κάνει τόση υπομονή. (αντωνυμίες)
 Ήταν μια γυναίκα με ευαισθησία. Ήταν άνθρωπος με γνώσεις. (εμπρόθετα
ουσιαστικά)
 Το σπίτι μου είναι στον επάνω δρόμο. Κοίταξε στο δίπλα δωμάτιο. (επιρρήματα)
 Το διαμέρισμά μας έχει τρεις κρεβατοκάμαρες. Σήμερα φύτεψα πέντε
τριανταφυλλιές. (αριθμητικά)
 Όταν τα επίθετα συνοδεύουν ουσιαστικά στα οποία αποδίδουν μια ιδιότητα όχι μόνιμη
και δεν συνοδεύονται από άρθρο, τότε έχουμε κατηγορηματικό προσδιορισμό.
π.χ. Χαμογελαστό το αγόρι μίλησε πρώτο.
Καταπράσινος ο κάμπος απλωνόταν μπροστά μας.

Δικατάληκτα επίθετα σε -ής,-ής,-ές

Υπάρχουν αρκετά επίθετα τα οποία
τελειώνουν σε -ής, -ής, -ές, όπως ο
ευγενής, η ευγενής, το ευγενές –
ο διεθνής, η διεθνής, το διεθνές
ο ασθενής, η ασθενής, το ασθενές
ο συνεχής, η συνεχής το συνεχές κ.τ.λ.
Αυτά έχουν για το αρσενικό και το
θηλυκό γένος τους τις ίδιες καταλήξεις
και γι’ αυτό λέγονται και δικατάληκτα.
Ενικός αριθμός
Ονομ. ο ευτυχής η ευτυχής το ευτυχές
Γεν. του ευτυχούς της ευτυχούς του ευτυχούς
Αιτ. τον ευτυχή την ευτυχή το ευτυχές
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. οι ευτυχείς οι ευτυχείς τα ευτυχή
Γεν. των ευτυχών των ευτυχών των ευτυχών
Αιτ. τους ευτυχείς τις ευτυχείς τα ευτυχή

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ Η ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ

ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
Ο επιθετικός και ο κατηγορηματικός προσδιορισμός προσδιορίζουν ένα ουσιαστικό
άμεσα, χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου ρήματος. Αντίθετα το κατηγορούμενο δίνει μια
ιδιότητα σ' ένα ουσιαστικό μέσω του συνδετικού ρήματος.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Η Μαρία είναι ευδιάθετη. (κατηγορούμενο)
Η ευδιάθετη Μαρία έφτιαξε το κέφι της παρέας. (επιθετικός προσδιορισμός)
Ευδιάθετη η Μαρία έφτιαξε το κέφι της παρέας. (κατηγορηματικός προσδιορισμός)
1. Συμπληρώνω τα κενά:
Ενικός αριθμός
Ονομ. ο δημοφιλής η μυστηριώδης το μεγαλοπρεπές
Γεν. του της του
Αιτ. τον την το
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. οι οι τα
Γεν. των των των
Αιτ. τους τις τα

2. Σχηματίζω τον πληθυντικό των παρακάτω φράσεων, όπως στα παραδείγματα:

 Ο επιμελής μαθητής: Οι επιμελείς μαθητές

 Η διεθνής σχέση:________________________________________
 Η διμερής συμφωνία: _____________________________________
 0 ευγενής νέος:_________________________________________
 Ο ασθενής άνθρωπος: ____________________________________
 Ο συγγενής απόγονος: ____________________________________
 Το ακριβές βάρος: Τα ακριβή βάρη
 Το συνεχές ωράριο: ______________________________________
 Το ευγενές αίσθημα:______________________________________
 Το ευπαθές προϊόν: ______________________________________
 Το ασφαλές λιμάνι: ______________________________________

3. Υπογραμμίζω τους επιθετικούς προσδιορισμούς στις παρακάτω προτάσεις:

 Ο πεινασμένος λύκος όρμησε στ’ αρνάκι.

 Ο νευρικός οδηγός κατέβηκε κι άρχισε να του φωνάζει.
 Η χαδιάρα γάτα ξάπλωσε μπροστά στα πόδια του.
 Το παλιό γεφύρι δεν άντεξε την πίεση του νερού και υποχώρησε.
 Η αγριεμένη θάλασσα χτυπούσε με ορμή στα βράχια.
 Ο καλός άνθρωπος εκτιμάται από τους συνανθρώπους του.

4. Υπογραμμίζω τους προσδιορισμούς στις παρακάτω προτάσεις και γράφω δίπλα σε κάθε
πρόταση αν είναι επιθετικός (ΕΠ) ή κατηγορηματικός προσδιορισμός(ΚΠ):

 Το τεράστιο κρουαζιερόπλοιο βρισκόταν αραγμένο στο λιμάνι του Πειραιά. (_____)

 Ανυπόμονο το αγόρι, άνοιξε το δώρο του. (_____)
 Η μεγάλη τσάντα που κρατούσε η μητέρα μου προοριζόταν για μένα. (_____)
 Χαρούμενη η γιαγιά, μας υποδέχτηκε. (_____)
 Όταν μπήκα στο σπίτι, το σαλόνι ήταν γεμάτο με πολύχρωμα μπαλόνια. (_____)
 Τα μικρά παιδιά παίζουν στο πάρκο. (_____)
 Με κοίταζε με τα μάτια δακρυσμένα. (_____)
 Μπροστά μας απλωνόταν ένας δρόμος έρημος και ήσυχος. (_____)