ಷಷಠ ಮ ಆವೃತ್ತಿ (VER 6.

0)
॥ಶ್ರ ೀಹರಿಃ॥

॥ ಹಂತ 1 – ಶ್ರ ೀಮದ್ಭ ಗವದ್ಗ ೀತೆಯ ಶುದ್ಧ ಉಚ್ಚಾ ರಣಾ ಮಾಗಗದ್ಶ್ಗ ॥

(ಈ ಮಾಗಗದ್ಶ್ಗಯನ್ನು ಪ್ರರ ಥಮಿಕ ಹಂತದ್ ಭಗವದ್ಗ ೀತಾ ಪ್ರ ಶ್ಕ್ಷಣಾರ್ಥಗಗಳಿಗಾಗಿ ಸಿದ್ಧ ಪ್ಡಿಸಲಾಗಿದೆ)

ಹ್ರ ಸವ . ಮತ್ತು ದ್ೀರ್ಗ ಉಚ್ಚಾ ರಣಾ ನಿಯಮಗಳು:

• ಹರ ಸ್ವ . ಅ, ಇ, ಉ, ಋ, ಎ, ಒ ಈ ಅಕ್ಷರಗಳ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯನ್ನು ಹರ ಸ್ವ .ವಾಗಿ (ಒಂದು ಮಾತ್ರರ ಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ )

ಮಾಡಬೇಕು, ದೀರ್ಘ ಅಲಿ .
• ದೀರ್ಘ ಆ, ಈ, ಊ, ಏ, ಐ, ಓ, ಔ ಈ ಅಕ್ಷರಗಳ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯನ್ನು ದೀರ್ಘವಾಗಿ (ಎರಡು ಮಾತ್ರರ ಯ
ಕಾಲದಲ್ಲಿ ) ಮತ್ರಿ ಹರ ಸ್ವ ಎಂದಾಗಿದೆ.

ಅನ್ನಸ್ವವ ರ ಉಚ್ಚಾ ರಣಾ ನಿಯಮಗಳು:

• ಅನ್ನಸ್ವವ ರ – ಇದು ಸ್ವ ರವನ್ನು ಅನ್ನಸ್ರಸುವ ಅಕ್ಷರವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಸ್ವ ರದ ನಂತರ ಬರುವ ಅಕ್ಷರವಾಗಿದೆ
ಮತ್ತಿ ಈ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಮೂಗಿನಂದ ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
• ಅನ್ನನಾಸಿಕ – ಇವು ಬಾಯಿ ಮತ್ತಿ ಮೂಗಿನಂದಗೆ ಉಚ್ಾ ರಸುವ ವರ್ಘಗಳು.
• ಅನ್ನಸ್ವವ ರದ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯು ಅದರ ಮಂದನ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತಿ ದೆ ಅಂದರೆ, ಅನ್ನಸ್ವವ ರದ
ಉಚ್ಚಾ ರವು ಅದರ ಮಂದನ ವರ್ಘಕ್ಕೆ ಅನ್ನಗುರ್ವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತಿ ದೆ.

ಕ ವಗಗ

• ಕ್, ಖ್, ಗ್, ಘ್, ಙ್ ಇವು ಕಂಠ್ಯ ವರ್ಘಗಳು, ಇವುಗಳನ್ನು ಕಂಠ್ದಂದ ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
• ಈ ವಗಘದ ಅನ್ನನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರ 'ಙ್' ಇದೆ, ಆದದ ರಂದ ಈ ವಗಘದ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮೊದಲು ಬರುವ
ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು 'ಙ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉದಾ - ಕಂಕಣ (ಕಙ್ಕ ಣ), ಪಂಖ (ಪ್ಙ್ಖ ), ಗಂಗಾ (ಗಙ್ಗಗ ), ಸಂರ್ (ಸಙ್ಘ )

• ‘ಕ್ಷ' ಸಂಯುಕಿ ವರ್ಘವಾಗಿದೆ, (ಕ್+ಷ=ಕ್ಷ). ಇದರಲ್ಲಿ 'ಕ್' ಮೊದಲನೆಯ ವರ್ಘವಾಗಿದೆ. ಆದದ ರಂದ 'ಕ್ಷ'
ಅಕ್ಷರದ ಮೊದಲು ಬರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು 'ಙ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉದಾ - ಸಂಕ್ಷಿ ಪ್ು (ಸಙ್ಕ್ಷಿ ಪ್ು )

Learngeeta.com geetapariwar.org Page 1 of 6

ಚ ವಗಗ

• ಚ್, ಛ್, ಜ್, ಝ್, ಞ್ ಇವು ತಾಲವಯ (ಅಂಗುಳ) ವರ್ಘಗಳು, ಇವುಗಳನ್ನು ಅಂಗುಳದಂದ
ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
• ಈ ವಗಘದ ಅನ್ನನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರ 'ಞ್' ಇದೆ, ಆದಧ ರಂದ ಈ ವಗಘದ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮೊದಲು ಬರುವ
ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು 'ಞ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉದಾ - ಚಂಚಲ (ಚಞ್ಾ ಲ), ಪಂಛೀ (ಪ್ಞ್ಛೀ), ಪಂಜಾ (ಪ್ಞ್ಜಾ ), ರಾಂಝಾ (ರಞ್ಜಾ )
• ’ಜ್ಞ’ ಸಂಯುಕಿ ವರ್ಘವಿದೆ (ಜ್+ಞ್= ಜ್ಞ), ಇದರಲ್ಲಿ 'ಜ್' ಮೊದಲನೆಯ ವರ್ಘವಾಗಿದೆ, ಆದಧ ರಂದ 'ಜ್ಞ'
ಅಕ್ಷರದ ಮಂದೆ ಬರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು 'ಞ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉದಾ – ಇದಂ+ಜಾಾ ನಮ್ = ಇದಂ(ಞ್)ಜಾಾ ನ

ಟ ವಗಗ
• ಟ್, ಠ್, ಡ್, ಢ್, ಣ್ ಇವು ಮೂರ್ಘನಯ ವರ್ಘಗಳು, ಇವುಗಳನ್ನು ಮೂರ್ಘಭಾಗದಂದ
ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.

• ಈ ವಗಘದ ಅನ್ನನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರ 'ಣ್' ಇದೆ, ಆದದ ರಂದ ಈ ವಗಘದ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮೊದಲು ಬರುವ
ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು 'ಣ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉದಾ - ಘಂಟಾ (ರ್ಣಾಾ ), ಕಂಠ (ಕಣಠ ), ಪಂಡಿತ (ಪ್ಣ್ಡಿ ತ), ಷಂಢ (ಷಣಢ )

ತ ವಗಗ

• ತ್, ಥ್, ದ್, ಧ್, ನ್ ಇವು ದಂತಯ ವರ್ಘಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು ದಂತದಂದ ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
• ಈ ವಗಘದ ಅನ್ನನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರ 'ನ್' ಇದೆ, ಆದದ ರಂದ ಈ ವಗಘದ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮೊದಲು ಬರುವ
ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು 'ನ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉದಾ - ಪಂತ (ಪ್ನು ), ಪಂಥ (ಪ್ನಥ ), ಕಂದ್ (ಕನದ ), ಅಾಂಧ (ಅನಧ )

• ‘ತರ ’ ಸಂಯುಕಿ ವರ್ಘವಿದೆ (ತ್+ರ=ತರ ), ಇದರಲ್ಲಿ 'ತ್' ಮೊದಲನೆಯ ವರ್ಘವಾಗಿದೆ, ಆದದ ರಂದ 'ತರ '
ಅಕ್ಷರದ ಮೊದಲು ಬರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು ‘ನ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉದಾ - ತಂತರ (ತನು ರ )

ಪ್ ವಗಗ

• ಪ್, ಫ್, ಬ್, ಭ್, ಮ್ ಇವು ಓಷಠ ಯ (ತ್ತಟಿ) ವರ್ಘಗಳು, ಇವುಗಳನ್ನು ತ್ತಟಿಯಿಂದ ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
• ಈ ವಗಘದ ಅನ್ನನಾಸಿಕ 'ಮ್' ಇದೆ, ಆದದ ರಂದ ಈ ವಗಘದ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮೊದಲು ಬರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರ
ಉಚ್ಚಾ ರಣೆ 'ಮ್' ಹಾಗೆ ಮಾಡಬೇಕು.
ಉದಾ - ಚಂಪ್ರ (ಚಮಾಾ ), ಈಾಂಫಾಲ (ಈಮಾಾ ಲ), ಸಂಬಲ (ಸಮಬ ಲ), ದಂಭ (ದ್ಮಭ )

Learngeeta.com geetapariwar.org Page 2 of 6

ವಿಶೇಷ ವಗಗ

'ಕ' ದಂದ 'ಪ್' ವಗಘದವರೆಗಿನ ಎಲಾಿ ವಯ ಂಜನಗಳ ಮಂದೆ ಬರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು ಹೇಗೆ

ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕ್ಕಂದು ನಾವು ನೀಡಿದೆದ ೀವೆ. ಈಗ 'ಯ' ದಂದ 'ಹ್' ವರೆಗಿನ ಎಲಾಿ ವರ್ಘಗಳ ನಂತರ ಬರುವ
ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು ಹೇಗೆ ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕ್ಕಂದು ನೀಡೀರ್. ಉಚ್ಚಾ ರವನ್ನು ಸ್ಪ ಷಟ ವಾಗಿ ಅರ್ಘಮಾಡಿಕೊಳುು ವ
ಸ್ಲುವಾಗಿ ಆ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಆವರರ್ದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ನೆನಪಿಡಿ, ವಾಸ್ಿ ವದಲ್ಲಿ ಈ ವರ್ಘಗಳು ಅಲ್ಲಿ
ಇರುವುದಲಿ . ಪ್ರರ ರ್ಮಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಯುತ್ತಿ ರುವ ವಿದಾಯ ರ್ಥಘಗಳು ಸುಲಭವಾಗಿ ಮತ್ತಿ ಸ್ಪ ಷಟ ವಾಗಿ
ಅರ್ಥಘಸಿಕೊಳುು ವ ಸ್ಲುವಾಗಿ ಮಾತರ ಅನ್ನಸ್ವವ ರದ ಉಚ್ಚಾ ರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಪ್ದ್ಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಯಿರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರಯುಕು ವಣಗದ್ ನಂತರ ಬರುವ 'ಯ' ನಿಾಂದ್ 'ಹ್'
ದ್ವರೆಗಿನ ವಣಗಗಳ ಉಚ್ಚಾ ರಕ್ಕಕ ಉದಾಹ್ರಣೆಗಳು
ಪದಗಳ ಮರ್ಯ ದಲ್ಲಿ ಬರುವ 'ಯ' ದಂದ 'ಹ್' ದವರೆಗಿನ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮೊದಲು ಅನ್ನಸ್ವವ ರಯುಕಿ ಅಕ್ಷರ
ಬಂದಾಗ, ಆ ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು ಅನ್ನನಾಸಿಕ 'ಯ್', 'ಲ್' ಅರ್ವಾ 'ವ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.

• ಯ - ಸಂಯಮ [ಸಂ(ಯ್)ಯಮ], ಸಂಯೀಗಿತಾ [ಸಂ(ಯ್)ಯೀಗಿತಾ], ಸಂಯುಕಿ [ಸಂ(ಯ್)ಯುಕಿ ]

• ಲ - ಸಂಲಗು [ಸಂ(ಲ್)ಲಗು ], ಸಂಲಾಪ [ಸಂ(ಲ್)ಲಾಪ]
• ವ - ಸಂವಾದ [ಸಂ(ವ್)ವಾದ], ಸಂವರ್ಘನ [ಸಂ(ವ್)ವರ್ಘನ], ಸಂವೇದನಾ [ಸಂ(ವ್)ವೇದನಾ]
• ರ - ಸಂರಚ್ನಾ [ಸಂ(ವ್)ರಚ್ನಾ], ಸಂರಕ್ಷನ [ಸಂ(ವ್)ರಕ್ಷನ], ಸಂರೇಖನ [ಸಂ(ವ್)ರೇಖನ]
• ಶ/ಷ - ಸಂಶಯ [ಸಂ(ವ್)ಶಯ], ವಂಶ [ವಂ(ವ್)ಶ], ದಂಶ [ದಂ(ವ್)ಶ], ದಂಷ್ಟ್ಟ ಾ [ದಂ(ವ್)ಷ್ಟ್ಟ ಾ],
ಸಂಶರ ಯ [ಸಂ(ವ್)ಶರ ಯ]
• ಸ - ಕಂಸ್ [ಕಂ(ವ್)ಸ್], ಸಂಸ್ವರ [ಸಂ(ವ್)ಸ್ವರ], ಸಂಸ್ಗಘ [ಸಂ(ವ್)ಸ್ಗಘ]
• ಹ್ - ಸಿಂಹ [ಸಿಂ(ವ್)ಹ], ಸಂಹಾರ [ಸಂ(ವ್)ಹಾರ], ಸಂಹಿತಾ [ಸಂ(ವ್)ಹಿತಾ]

ಪ್ದ್ದ್ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರಯುಕು ವಣಗದ್ ನಂತರ ಬರುವ 'ಯ' ದ್ಾಂದ್ 'ಹ್'
ದ್ವರೆಗಿನ ವಣಗಗಳ ಉಚ್ಚಾ ರಕ್ಕಕ ಉದಾಹ್ರಣೆಗಳು
ಪದಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅನ್ನಸ್ವವ ರಯುಕಿ ವರ್ಘದ ನಂತರ 'ಯ' ದಂದ 'ಹ್' ದವರೆಗಿನ ಅಕ್ಷರಗಳು
ಬಂದಾಗ ಆ ಅನ್ನಸ್ವವ ರವನ್ನು ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.

• ಯ- ರ್ಮಾಯ ಘಮೃತಮಿದಂ(ಯ್) ಯಥೀಕಿ ಮ್

• ರ- ಲೀಕಮಿಮಂ(ಮ್) ರವಿಿಃ
• ಲ– ತದೀತಿ ಮವಿದಾಂ(ಲ್) ಲೀಕಾನ್
• ವ- ಧ್ಯಯ ನಂ(ವ್) ವಿಶ್ಷಯ ತ್ರ
• ಶ/ಷ - ಇದಂ(ಮ್) ಶರೀರಮ್
• ಸ- ಏವಂ(ಮ್) ಸ್ತತ
• ಹ್ - ಕ್ಷಯಂ(ಮ್) ಹಿಂಸ್ವಮ

Learngeeta.com geetapariwar.org Page 3 of 6

ವಿಸಗಗ ಉಚ್ಚಾ ರಣಾ ನಿಯಮಗಳು:

ನಿಯಮ 1 : ಸ್ವಲ್ಲನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ವಿಸಗಗದ್ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಗಳು :

ವಿಸ್ಗಘವು ಕೂಡಾ ಸ್ವ ರದ ನಂತರವೇ ಬರುತಿ ದೆ. ಭಗವದಗ ೀತ್ರಯ ಹೆಚ್ಚಾ ನ ಎಲಾಿ ಶ್ಿ ೀಕಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ
ಬರುವ ವಿಸ್ಗಘಗಳನ್ನು 'ಹ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ. ವಿಸ್ಗಘದ ಮೊದಲು ಯಾವ ಸ್ವ ರಗಳಿವೆ ಎಂಬ
ಆಧ್ಯರದ ಮೇಲೆ ಇದನ್ನು ಹ್, ಹಿ, ಹು, ಹೇ ಇತಾಯ ದಗಳಾಗಿ ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.

ಉದಾಹ್ರಣೆಗಳು - ವಿಸಗಗದ್ ಮೊದ್ಲ್ಲನ ಸವ ರ -

• ಒಂದು ವೇಳೆ 'ಅ' ಆಗಿದದ ರೆ, ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು 'ಹ್/ಹಾ' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
ಉದಾ. - ಸಂಶಯಃ - ಸಂಶಯಹ್/ಸಂಶಯಹಾ
• ಒಂದು ವೇಳೆ 'ಆ' ಆಗಿದದ ರೆ, ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು ಹಾ' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
ಉದಾ. - ರತಾಾಃ -ರತಾಹಾ.
• ಒಂದು ವೇಳೆ 'ಇ', 'ಈ', 'ಐ' ಆಗಿದದ ರೆ, ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು ‘ಹಿ' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
ಉದಾ. - ಮತಾಃ - ಮತಹಿ, ಧರ್ಗಾಃ - ಧರ್ಗಹಿ
• ಒಂದು ವೇಳೆ 'ಉ', 'ಊ', 'ಔ' ಇದದ ರೆ ಆಗ ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು ‘ಹು' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
ಉದಾ. - ಕುರುಾಃ - ಕುರುಹು, ಗಾಃ - ಗಹು
• ಒಂದು ವೇಳೆ 'ಎ', 'ಏ' ಇದದ ರೆ ಆಗ ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು ‘ಹೆ' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
ಉದಾ. - ಭೂಮಾಃ - ಭೂಮಹೆ
• ಒಂದು ವೇಳೆ 'ಒ', 'ಓ' ಇದದ ರೆ ಆಗ ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು ‘ಹೀ' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.
ಉದಾ. - ಮಾನಾಪ್ಮಾನಯೀಾಃ – ಮಾನಾಪ್ಮಾನಯೀಹೀ

ನಿಯಮ 2 : ಕ್ಕಲವು ವಿಶ್ಷಾ ವಣಗಗಳ ಮೊದ್ಲು ಬರುವ ವಿಸಗಗದ್ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆ :

ಎರಡು ಪದಗಳ ನಡುವೆ ವಿಸ್ಗಘ ಬಂದರೆ, ಆ ವಿಸ್ಗಘದ ಮಂದನ ಅಕ್ಷರಕೆ ನ್ನಗುರ್ವಾಗಿ ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು
ಉಚ್ಾ ರಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ.

• ಒಂದು ವೇಳೆ ವಿಸ್ಗಘದ ನಂತರ 'ಕ್' ಅರ್ವಾ 'ಖ್' ಅಕ್ಷರ ಬಂದರೆ, ಆ ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು ಒಂದು ತರಹ 'ಖ್'
ಎಂಬ ರೀತ್ತಯಲ್ಲಿ ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು. ಇಲ್ಲಿ ನೆನಪಿಡಿ, ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯನ್ನು 'ಖ್' ತರಹ ಮಾಡಬೇಕ್ಕ ವಿನಃ 'ಖ್'
ಎಂಬುದಾಗಿ ಅಲಿ .
ಉದಾ - ರ್ತರ ಾಃ ಕರುಣ ಏವ ಚ – ರ್ತರ ಾಃ(ಖ್) ಕರುಣ ಏವ ಚ

• ವಿಸ್ಗಘದ ನಂತರ 'ಪ್' ಅರ್ವಾ 'ಫ್' ಅಕ್ಷರ ಬಂದರೆ, ಆ ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು 'ಫ್' ಎಂದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.
ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯು 'ಫ್' ನಂತ್ರ ಇರಬೇಕೇ ವಿನಃ 'ಫ್' ಅಲಿ ಎಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಡಿ.
ಉದಾ - ತತಃ ಪ್ದಂ ತತಾ ರಿಮಾಗಿಗತವೆ ಮ್– ತತಃ(ಫ್) ಪ್ದಂ ತತಾ ರಿಮಾಗಿಗತವೆ ಮ್

• ವಿಸ್ಗಘದ ನಂತರ 'ಸ್' 'ಶ್' ಅರ್ವಾ 'ಷ್' ಅಕ್ಷರ ಬಂದರೆ, ಆ ವಿಸ್ಗಘದ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯನ್ನು ಕರ ಮವಾಗಿ 'ಸ್'
'ಶ್' ಮತ್ತಿ 'ಷ್' ಎಂದು ಮಾಡಬೇಕು.
ಉದಾಹರಣೆ - ಯೀ ಮದ್ಭ ಕು ಾಃ ಸ ಮೇ ಪ್ರರ ಯಃ= ಯೀ ಮದ್ಭ ಕು ಸಸ ಮೇ ಪ್ರರ ಯಃ
ಊಧವ ಗಮೂಲಮಧಃ ಶಾಖಮ್= ಊಧವ ಗಮೂಲಮಧಶಾಾ ಖಮ್
ಮನಃ ಷಷ್ಟಾ ನಿೀಾಂದ್ರ ಯಾಣ್ಡ = ಮನಷಿ ಷ್ಟಾ ನಿೀಾಂದ್ರ ಯಾಣ್ಡ
ವಿಶೇಷ ನಿಯಮ: ಒಂದು ವೇಳೆ ವಿಸ್ಗಘದ ನಂತರ 'ಕ್ಷ' ಅಕ್ಷರ ಬಂದರೆ ಆ ವಿಸ್ಗಘದ ಉಚ್ಚಾ ರವು ನಯಮ 1
ರಂತ್ರ ಹ್, ಹಿ, ಹು, ಅರ್ವಾ ಹೇ ಆಗಿರುತಿ ದೆ. ಉದಾಹರಣೆ - ತೇಜಃ ಕ್ಷಮಾ = ತೇಜಹ್ ಕ್ಷಮಾ

Learngeeta.com geetapariwar.org Page 4 of 6

ವಿಸಗಗ ಸಂಧಿ ನಿಯಮ-

ಭಗವದಗ ೀತ್ರಯನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ, ಇಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ಗಘದ ಉಚ್ಚಾ ರವು ರ್, ಸ್, ಶ್, ಷ್
ಎಂಬುದಾಗಿ ಬದಲಾಗುವುದನ್ನು ನಾವು ಕಾರ್ಬಹುದು. ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು ವಿಸ್ಗಘವನ್ನು ಸಂಧಿಯನಾು ಗಿ
ಮಾಡುವ ನಯಮಕೆ ನ್ನಸ್ವರವಾಗಿರುತಿ ದೆ. ಇದು ಬಹಳ ವಿಸ್ಿ ೃತವಾಗಿರುವುದರಂದ ಈ ಬಗೆಗ ಮಂದನ
ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಸ್ಲಾಗುವುದು. ಈಗ ನೀವು ಈ ಪಿಡಿಎಫನಲ್ಲಿ ವಿವರಸಿದ ರೀತ್ತಯಲ್ಲಿ ಅಭಾಯ ಸ್ ಮಾಡಿ.

ಉದಾಹರಣೆ - ಬುದ್ಧ ಾಃ ಯೀ – ಬುದ್ಧ ಯೀಗ, ಪ್ರಯೀಪೆತಾಾಃ ತೇ – ಪ್ರಯೀಪೇತಾಸ್ು ೀ, ವೇದಾಃ ಚ

– ವೇದಶಾ

ಇಲ್ಲಿ ತಳಿಸುವುದೆನೆಾಂದ್ರೆ, ವಿಸಗಗದ್ ನಂತರ ಮೇಲೆ ತಳಿಸಿದ್ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಹರತ್ತಪ್ಡಿಸಿ ಬೇರೆ

ಅಕ್ಷರಗಳು ಬಂದ್ರೆ, ವಿಸಗಗದ್ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯು ನಿಯಮ-1 ರಂತೆ, ಹ್, ಹು, ಹೇ, ಹೇ ಇತಾೆ ದ್ಗಳಂತೆ
ಇರುತು ದೆ.

ಅವಗರ ಹ್ (ऽ) -

ಅವಗರ ಹ ‘ऽ‘ ಎಂಬುದು ಸಂಧಿಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ “ಅ”ಕಾರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟಟ ಬಿಡುವುದನ್ನು ಸೂಚ್ಚಸುವ

ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ವಾಸ್ಿ ವಿಕವಾಗಿ ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯಿರುವುದಲಿ . ಸಂಧಿ ವಿಗರ ಹದ
ಸ್ಮಯದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬದಲಾವಣೆಯಿಲಿ ದದಾದ ಗ ಮಾತರ ಇದನ್ನು ಬಳಸ್ಲಾಗುತಿ ದೆ. ಒಂದು ಪದದಲ್ಲಿ
ಅವಗರ ಹ ಚ್ಚಹೆು (ಽ) ಇದದ ರೆ, ಅದರ ಹಿಂದರುವ ಸ್ವ ರವನ್ನು ಎಳೆದು ಉಚ್ಾ ರಸ್ಬೇಕು.

ಉದಾ - ಪರ ಯಾರ್ಕಾಲೇ+ಅಪಿ - ಪರ ಯಾರ್ಕಾಲೇऽಪಿ

ಒತು ಕ್ಷರಗಳ (ಆಘಾತ)ಉಚ್ಚಾ ರಣಾ ನಿಯಮ:

• ಶ್ಿ ೀಕಗಳ ಯಾವುದೇ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕಿ ಅಕ್ಷರ (ಎರಡು ವಯ ಂಜನಗಳ ಸಂಯೀಗ) ಬಂದರೆ ಅದರ
ಹಿಂದೆ ಇರುವ ಸ್ವ ರದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಿ ಕೊಡಬೇಕು. ಅಂದರೆ, ಆ ಸಂಯುಕಾಿ ಕ್ಷರದ ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರವನ್ನು
ದವ ಗುರ್ಗೊಳಿಸ್ಬೇಕು (ಎರಡು ಬಾರ ಓದ). ಎಲ್ಲಿ ಆಘಾತ ಇರಬೇಕು ಎಂದುದನ್ನು ಸೂಚ್ಚಸ್ಲು ಪರ ತ್ತ
ಶ್ಿ ೀಕದಲ್ಲಿ ನ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮೇಲೆ '||' ಚ್ಚಹೆು ಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಕ್ಷ(ಕ್+ಷ), ತರ (ತ್+ರ), ಜ್ಞ(ಜ್+ಞ್), ತೆ (ತ್+ಯ), ವೆ (ವ್+ಯ) ಇತಾಯ ದ ಸಂಯುಕಾಿ ಕ್ಷರಗಳು.
ಉದಾಹರಣೆ - ಮವಯ ಕಿ ಮ್ = ಮವ್+ವೆ ಕ್+ಕು ಮ್, ಮೇ ಪ್ರರ ಯಃ = ಮೇಪ್+ಪ್ರರ ಯಃ
• ವಯ ಂಜನವು ಸ್ವ ರದಂದಗೆ ಸಂಯೀಜನೆ ಹಂದದರೆ, ಅದು ಸಂಯುಕಾಿ ಕ್ಷರವಲಿ . ಆದದ ರಂದ ಇಲ್ಲಿ
ಯಾವುದೇ ಆಘಾತ ಉಂಟಾಗುವುದಲಿ . ಉದಾ - 'ಋ' ಇದು ಒಂದು ಸ್ವ ರವಾಗಿದೆ, ಆದದ ರಂದ
'ವಿಸೃಜಾಮೆ ಹ್ಮ್' ಇಲ್ಲಿ 'ಸೃ = ಸ್+ಋ' ಇದರಲ್ಲಿ 'ಸೃ' ದ ಮೊದಲು 'ವಿ' ಮೇಲೆ ಒತ್ತಿ
ಬರುವುದಲಿ . ಸಂಯುಕಿ ಅಕ್ಷರದ ಹಿಂದನ ಸ್ವ ರದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಿ ಬರುತಿ ದೆಯೇ ವಿನಃ ವಯ ಂಜನ,
ಅನ್ನಸ್ವವ ರ ಅರ್ವಾ ವಿಸ್ಗಘದ ಮೇಲೆ ಅಲಿ .
ಉದಾ - 'ವಾಸುದೇವಂ(ವ್) ವರ ಜಪ್ರರ ಯಮ್' ಇಲ್ಲಿ 'ವರ ' ಎಂಬುದು ಸಂಯುಕಿ ಅಕ್ಷರವಾದರೂ ಸ್ಹ
ಅದರ ಹಿಂದೆ ಅನ್ನಸ್ವವ ರ ಇರುವ ಕಾರರ್ ‘ವಂ’ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಿ ಬರುವುದಲಿ .

Learngeeta.com geetapariwar.org Page 5 of 6

 ಸಂಸಕ ೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ , ಅಕ್ಷರಗಳ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಗೆ ಬಾಯಿಯ ವಿವಿಧ ಸಥ ಳಗಳನ್ನು
ಬಳಸಲಾಗುತು ದೆ. ಈ ಕ್ಕಳಗಿನ ಚಿತರ ದ್ಲ್ಲಿ , ಅಕ್ಷರಗಳ ಉಚ್ಚಾ ರಣಾ ಸಥ ಳಗಳನ್ನು
ತೀರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದ್ತ ಜಾಗವನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ, ನಾವು ನಮಮ
ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಗಳನ್ನು ಸ್ವಧೆ ವಾದ್ಷ್ಟಾ ಶುದ್ಧ ಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಕ್ಕಳಗಿನ ಚಿತರ ದ್ಾಂದ್
ವೈಜಾಾ ನಿಕ ಮತ್ತು ಶ್ರ ೀಮಂತ ಸಂಸಕ ೃತ ಭಾಷೆಯ ಬಗೆಗ ತಳಿಯಬಹುದು.

|| ಮಕಾಿ ಯ ||
ಗಿೀತಾ ಪ್ರಿವಾರದ್ ಸ್ವಹಿತೆ ವನ್ನು ಬೇರೆಡೆ ಬಳಸಲು ಪೂವಾಗನ್ನಮತ ಅಗತೆ ವಿದೆ.

Learngeeta.com geetapariwar.org Page 6 of 6