Of Wako Book 201910 DG

OFW AKO, I KNOW MY BENEFITS
OFW AKO,
I KNOW MY BENEFITS
Mga Benefits at Iba pang

Kapakipakinabang na Impormasyon
For OFWs, Seafarers, Families,
at mga Kapwa Pilipino
DIWATA V. GONOWON
naga city, philippines

2019
OFW Ako, I Know My Benefits
by Diwata Gonowon
Copyright © Diwata V. Gonowon

September 2019
All rights reserved.

Walang alinmang bahagi ng librong ito
ang maaaring kopyahin, o i-transmit,
sa anumang porma o paraan,
elektroniko man o mekanikal,
kasama na ang pagphotocopy, pagrecord,
o anumang storage at retrieval system,
nang walang pahintulot ng may-akda.
Published by
Diwata V. Gonowon
Calauag, Naga City
Philippines 4400
Email ofwakoph2019@gmail.com
ofwakoiknowmybenefits
Released in eBook and Printed Form.

TABLE OF CONTENTS
Introduction
— 10 —
chapter1
Mga Unang Tanong
— 16 —
chapter 2
Ang Socal Security ay Mahalaga
— 25 —
chapter 3
Healthcare Para sa Iyo at sa Lahat
— 60 —
chapter 4
Mag-invest for the Future
— 77 —
— 7 —
chapter 5
Overseas Pinoy at Work
— 101 —
chapter 6
Special Concerns
for Filipino Migrant Workers
— 123 —
last chapter , but not the end
Para sa Mas Maliwanag na Bukas

— 141 —
annex 1
Mga Organizations na Tumutulong
sa mga Overseas Filipinos
— 149 —
annex2
Mga Embassies/Consulates ng Pilipinas
at mga Tanggapan ng Gobyerno
— 153 —
my utmost gratitude
to our God almighty;
to Norma and Nardito Gonowon;
to Toto, Zsa-Zsa, Boyoy, Jay, Ann, Terrie, Ivonne, Miggy, Daphne;
to Nanay Lucia and Lolo Atta, Nanay Ondeng and Lolo Andres;
to Anti Nymia, Anti Maria, Anti Esther, Anti Lagring, Anti Gelli,
Anti Lyd, Anti Melit, Anti Celia, Anti Ludy, and Anti Janet Bayos;
to Uncle Elpidio Jr., Uncle Jun, Uncle Inggo, Uncle Leon,

Uncle lando, and Uncle Jesus;
to Ate Terrie, Lovely, Honey, Pamela, Ate Leslie, Ate Elsie,

Lyn Lyn, Gina, Ate Ann, Janice, Mar Juruena, and Acho;
to Ramona and Bogdan Furtuna, Leona and Regi,

Sheila Sheridan, Jane McGregor, Jen Steele, Suretha Williams,
Ryan Howell, and Aisleen Daniels;
to my prayer warriors, Sis. Grace, Sis Liia,

Bro. Ron, and Ate Brendalyn;
to Jean Quejada, Vic Nierva, Marvi Torres,

Ma’am Doods Santos, and PNB Allianz—
forever grateful for sharing generously your talents with me,

gracias!
INTRODUCTION

AKO SI DIWA. Isa akong Bikolana, isang
physical therapist, at higit sa lahat, isang
seafarer—and this, my being a seafarer for
15 years, will matter most in this book. Dito
ko nais ipakilala ang sarili ko sa inyo dahil
ang lahat ng laman ng munting aklat na
ito ay nagmumula sa aking consciousness,
concern, and most especially, experience,
bilang isang seafarer. And it’s from my
being a seafarer too that I want to share
with you my conviction na sana’y maging
conviction nating lahat: OFW Ako, I Know
My Benefits.

Ang aklat na ito ay isang invitation to
fellow OFWs and seafarers, mga families
natin, and everyone, upang sama-sama
nating alamin ang anumang makabubuti
sa atin—lalung-lalo na ang mga benefits
na meron tayo from our government.
Naisip ko ito dahil sa lahat ng dinaanan
— 10 —
Diwata V. Gonowon
ko bilang isang seafarer, malimit akong makatagpo ng mga kapwa

seafarers o OFWs na namomroblema sa bagay na ito. Minsan nga,
hindi pa nila alam na problema pala nila ito. Problema dahil hindi nila
alam. Dahil dito, most of us felt na nag-iisa lang talaga tayo, walang
masasandalan, walang maaasahan, especially from the government,
kaya’t kayod nang kayod nang kayod, para lamang mabuhay ang
family at matupad ang mga pangarap.

Di ba tinaguriang mga bagong bayani daw ng bansa ang mga Pinoy
overseas? Bayani ba tayo dahil feeling alone o feeling abandoned
abroad? O baka naman hindi naman natin kailangang mafeel iyan,
kailangan lang nating alamin ang kung anong meron tayo.

Since the start, alam kong ang trabaho sa ibang bansa—na malayo sa
mga mahal sa buhay at mga kaibigan—ay temporary. Actually, noon
pa, palagi ko nang naiisip na ano ba ang kailangan kong gawin para
hindi na muling bumalik sa barko? So I did everything, and I think
I did my best para matapos ko din sa wakas ang aking sea sojourns.
Maraming mga sinubukan, maraming nagfail, pero ayaw kong isipin
ang failure. As the eldest in the family, masaya at rewarding na
napatapos ko tatlo kong kapatid. At walang humpay ang pagnanais
ko na makatulong maging sa mga pamangkin ko, na mga sources of
joy para sa akin. Nakapag-invest din ako kahit papano para naman
matugunan ang mga future needs.

After more than fifteen years, kahit alam kong may mga kulang pa sa
akin, I decided to go home. At ang pag-uwi ko ang nag-lead sa akin na
mag-usisa. Maging ako man din, for myself and for my loved ones, ay
nagtatanong: what are my benefits? Maliban sa ipon, ano pa kaya ang
maaari kong anihin pagkatapos ng more than fifteen years abroad?
Then it dawned upon me na kung nagtatanong ako, more likely,
— 11 —
nagtatanong din ang iba, lalo na ang mga tulad kong matagal na wala
sa Pilipinas ang trabaho, kundi nasa iba’t ibang panig ng mundo—sa
mga barko, sa iba’t ibang mga bansa, at kung saan-saan pa.

Pag nagsisimula akong magtanong, at through various channels,
nakukuha ko ang sagot, kahit papano’y naiibsan ang aking takot
at pangamba. Para bang may nagsasabing: “Oy, hindi ka nag-iisa,
feeling mo lang yan.” Sa pag-put together ng librong ito, sa pagkalap
ng mga tanong at mga sagot, narealize ko na mainam na maging
tulay para sa mga kapwa ko OFWs at seafarers. I want to bridge a gap
na naramdaman ko mismo noon. Sa pamamagitan ng munting aklat
na ito, nais kong magshare tungkol sa mga benefits na meron tayo
bilang mga overseas na Filipino citizens, and with this knowledge
matuto tayong magdemand sa pamahalaan ng nararapat na para sa
atin, nang sa gayon din ay maiprovide din naman ng government ang
kailangan at dapat nitong iprovide.

Andaming government agencies na ang mandate ay direktang
pangalagaan ang mga karapatan at kapakanan ng mga Filipino
migrant workers. Nandyan ang SSS, PhilHealth, OWWA, POEA, Pag-
ibig, at iba pa. Puwedeng hindi lang natin alam, o hindi tayo sanay,
o nung nagsadya tayo sa mga offices ng agencies na ito, hindi natin
nahanap ang hinahanap natin kaya tumigil na tayo. Minsan may mga
nagtataray pa, o minsan naman pumunta tayong lunch time kasi sabi
‘no lunch break’ pero walang tumutugon sa atin. Lalong mahirap
kung OFW ka tapos nasa Pilipinas ang opisina.

Tandaan natin na sa monthly compensation na natatanggap natin,
may mga kinakaltas dun para mapunta sa mga agencies na ito bilang
contributions natin. Para bang yung kasabihan na “kapag may
isinuksok, may madudukot.” Ito ang ating mga benefits na sadyang
— 12 —
Diwata V. Gonowon
para sa atin naman talaga. Kailangan lang nating imaximize ang pag-
avail para naman maenjoy natin ang mga pinagpaguran natin.

Sa Overseas Workers Welfare Authority (OWWA), for example, ano
nga ba talaga ang importance ng contribution natin kung hindi naman
natin inaavail ang mga programa na offered nila? Sa PhilHealth ganun
din. Minsan nagkasakit ang katrabaho ko sa barko. Ano naman ang
para sa kanya from Philhealth? Sa SSS? Sa PAG-IBIG? Saan ba ako
pupunta para sa mga specific na mga problema? Andami!
So there, sa munti kong paraan, I want to build a bridge, and this
book is going to be that bridge.

Sa kabila ng pagnanais na ito, may mga limitasyon ang librong ito.
Alam kong nananatiling may kahirapan ang government transactions.
Nandiyan ang bureaucracy. Nandiyan ang mabagal na pagproseso
ng mga papeles. Nandiyan ang mga nakakalitong procedures na
minsan nagsisimula sa simpleng hindi malinaw na instructions. At,
of course, nandiyan ang human factor. Hindi nagpapromise ang
librong ito na makukuha mo na agad ang mga kailangan mo. Ngunit,
importante sa lahat: una, alam mo ang benepisyo mo; ikalawa,
ano ang mga kailangan at ang proseso; ikatlo, sino ang maaaring
manginabang. Dito tayo magsimula, para tayo mismo ang gumiba sa
mga hindrances na mga nabanggit.
Tinitingnan ko na ang mga tanong na pinili at sinagot sa librong ito

ay mga summaries o paglalagom ng sandamakmak na mga tanong
ng sandamakmak ring OFWs at seafarers. Ibinatay ang Q&A sa
librong ito sa mga questions na nakalap sa mga websites, helplines,
online forums, social media groups, news articles, actual interviews,
at maging sa literal na pakikipagtsismisan at pag-uusisa with OFWs
and seafarers sa mga usual government offices na matatagpuan
— 13 —
sila nang kumpol-kumpol. Kung ieentertain ang lahat ng mga

actual questions, hindi tayo matatapos. Kung kaya’t pinagsama-
sama natin ang mga questions at sinuri ang mga magkakaugnay at
magkakasama. Kung kaya nahahati ang libro sa six chapters. May
mga boxed articles at ntoes din para suportahan ang mga sagot sa
mga tanong. Minsan kasi superhaba ng kailangang sagot, kaya lang
kailangan din nating maging simple at understandable ang mga sagot.
Para sa mga karagdagang details, nandyan ang mga boxed notes—na
nagva-vary ang kulay depende sa topic. Sinadya na ang mga boxed
articles ay notes ay nakakalat sa bawat chapter para maykaroon ng
interruptions ang iyong pagbabasa, para hindi ka ma-bore. In the
end, puwedeng magsilbing framework ang aklat ng libu-libong
mga tanong. Kumbaga, kung may tanong ka, tingnan mo kung may
chapter na generally tumatalakay sa tanong mo. I’m sure may sagot
kang makukuha. Kung sobrang detalyado ang tanong, kontakin mo
ako sa email address na nasa copyright page.

Importanteng banggitin ko na ang mga benefits na saklaw ng aklat
na ito ay ang mga current benefits na meron tayo. Meaning, these
are those benefits mandated by Philippine laws as of July 2019.
Ever-changing kasi ang mga batas natin, maya’t maya ina-upgrade,
nirerevise, inaamyendahan, o di naman may nalilikhang bago. Kaya
nga, promise din ng librong ito na magkaroon ng updates in case
may mga revisions sa anumang related law o di kaya may bagong
batas. Iyan ang inyong aabangan.

Para sa ating lahat ang munting librong ito, ang OFW Ako, I Know
My Benefits. Ito ang unang subok ko na, bilang isang OFW, alamin
ang lahat ng benefits natin, at nang sa gayon, mai-share ko rin sa
inyo. Mas masaya kasi talaga kung alam natin. Mas secure ang future
natin at ng mga mahal natin sa buhay.
— 14 —
Diwata V. Gonowon
Sana ay magsilbing gabay ang librong ito sa lahat ng mga tulad kong
OFW, at maging dun sa mga gustong pasukin ang buhay na ito,
upang kahit papano’y maibsan ang ating mga pangamba at mga takot
habang nasa kung saang panig ng mundo at nagsisikap sa marangal
na hanapbuhay.

Unang subok pa lamang ito. May mga susunod pa. Sana nga ay
makatulong sa ating lahat. Tandaan natin, sabihin sa sarili: OFW
Ako, I Know My Benefits.

Happy reading!
— 15 —
CHAPTER 1—
MGA UNANG TANONG
“The prime duty of the Government

is to serve and protect the people.”
—Constitution of the
Republic of the Philippines,
Article III, Section 4
FIRST THINGS FIRST. Sa dinami-dami ng mga tanong na

naencounter ko while putting together this book, grinupo-grupo ko
ang mga tanong at isa sa mga pangkat ng mga questions are basic
inquiries about going and being abroad. Ito yung mga questions
tungkol sa pagiging Pinoy migrant worker in general na kailangan
at essential na malaman dahil ito ang nagbibigay ng definition at
meaning sa atin bilang mga manggagawa sa ibang bansa.
Ngunit, hindi dahil general ang questions, least important ang mga
ito. Look, bago natin masagot ang tanong na: “Ano bang meron
ako?,” siyempre, kailangan muna nating masagot kung “Ano o sino
ako?” Otherwise, mahirap sagutin ang unang tanong.
Minsan yung mga generic questions ang malimit nating ma-

overlook, paano naman kasi, generic nga ang mga ito, malimit na
— 16 —
Diwata V. Gonowon
nagbibigay ng impression na parang

hindi masyadong importante. Pero sa
totoo lang, kapag malinaw sa atin ang
sagot sa mga tanong na mahahanap natin
dito sa Chapter 1, half ng problema natin
ay solved na agad, at mas madali nating
matutugunan ang mga requirements
na hinihingi sa mga specific na mga
MIGRANT
government transactions. WORKERS
Malinaw na halimbawa nito ang unang
tanong: “Sinon ang migrant workers?”
Napakasimple, ano, pero naitanong mo
na ba ito sa iyong sarili? Kung hindi pa,
halika at mag-usisa dahil importante ito.
Sa SSS nga, hindi ka lang basta migrant
worker, kailangang linawin din kung
land-based or sea-based ka.
Objective ng first chapter na buksan ang talakayan tungkol sa buhay

natin bilang mga Pinoy na naghahanapbuhay sa ibang bansa. Sana
ang pagbubukas na ito ay magdala sa atin sa higit pang kritikal na
pagtingin about our lives as, first, Filipinos and, second, as migrant
workers. Importante kasi ang dalawang elementong ito dahil ang
katotohanang ito ang nagpapabukod-tangi sa atin bilang mga
indibidwal. Makikipagtransact ka sa iba’t ibang agencies—public
and private—under this identity. Kapag pumasok ka sa anumang
tanggapan ng gobyerno as an OFW, people there will deal with you
based on this status. Sa mga bangko nga, kung magbubukas ka ng
new account, may type of account na para lang talaga sa iyo.
— 17 —
Pagnilayan natin ang mga tanong at sagot at suriin natin ang ating
mga sarili bilang mga Pinoy migrants sa ibang bansa. Sabi nga
niyan, pinakamainam na suriin muna ang sarili bago ang lahat; ito
ang magdadala sa atin sa higit na pag-unawa sa mga bagay-bagay
sa paligid, kasama na ang mga pakikipag-ugnay natin, sa ibang tao
man o sa mga institusyon.
Let’s deal first with questions that are, perhaps, very basic but very
essential too, and make the ordeals of the succeeding chapters
easier for you to take on as Pinoy migrant workers.

Sino ang Filipino Migrant Workers?

Bago ang lahat, mahalagang madefine
muna kung sino ang Pinoy migrant
worker. Kailangan kasi ito para maging
malinaw ang pag-unawa ng mga batas
at benefits na para talaga sa iyo. Sa
mga programa kasi ng mga concerned
government agencies, requirement ang
malinaw na pagkaclassify sa employment
status ng sinumang nag-aapply. Sa SSS,
hiwalay pa ang seafarers at OFWs.

Ayon sa Migrant Workers and Overseas
Filipinos Act of 1995 (R.A. 8042), migrant
worker refers to a person who is to be engaged, is engaged, or has
been engaged in a remunerated activity in a state of which he or
she is not a legal resident; to be used interchangeably with overseas
Filipino worker.
— 18 —
Diwata V. Gonowon
Isinasaad ng batas na ang sinumang Pinoy na nagtatrabaho at

tumatanggap ng sahod sa alinmang bansa maliban sa Pilipinas,
kung saan hindi siya legal na residente, ay matatawag na migrant
worker. May tatlong klase ng Pinoy abroad: a. Sea-based Filipino
workers o seafarers—ito ang status ko. Kasama sa category na
ito ang sinuman na employed o engaged sa trabaho sa barko na
nasa mga karagatang nasasakupan ng ibang bansa—except kung
government ship. Kasama dito ang mga mangingisda, personnel ng
cruise ship, at mga trabahong ang location ay wala sa land kundi
nasa dagat. b. Land-based overseas Filipino workers. Sila yung
mga Pinoy na nagtatrabaho sa ibang bansa. Take note: wala sa
dagat! At c. Filipinos with Dual Citizenships.

Sa c, isipin natin yung mga dual citizen na may planong mag-retire
dito sa Pinas for extra source of income.
Overseas Filipino ka, right?

Ito ba ang status mo? If
Tinatayang aabot sa 2.3 milyon
yes, pareho tayo, kaya ang ang bilang ng mga OFWs mula
librong ito ay para sayo. April hanggang September 2018.
96.2% ng bilang na ito ay mga

overseas contract workers
Paano kinikilala ng
(OCW).
gobyerno ang mga
Pilipinong migrant Ang natitirang 3.8% naman ay
workers? naghahanapbuhay sa ibang
bansa nang walang kontrata.
Malimit nating marinig
(Philippine Statistics Authority, 2018
na tinatawag na bagong Survey of Overseas Filipinos)
bayani ang mga OFW. Sa
— 19 —
napakaraming pagkakataon, palaging binibigyan ng pagkilala ang

ambag natin sa pagpatatag at pagpaunlad ng bayan.
Sa pamamagitan ng remittances pa lamang, malaki na ang ambag

ng mga OFWs sa pagstabilize ng ekonomiya ng bansa. Sa huling
bahagi ng 2018, naitala ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) ang
higit sa Php32 bilyong personal remittances at halos Php29 bilyong
cash remittances. Karamihan sa bulto ng remittances na ito ay
mula sa mga OFWs sa US, Saudi Arabia, United Arab Emirates,
Singapore, Japan, the United Kingdom, Qatar, Canada, Germany
at Hong Kong. Bukod sa remittances, malaki rin ang tulong ng
mga Filipinos abroad na pumapasok sa bansa sa pamamagitan
ng mga tulong pinansyal at materyal na ipinagkakaloob nila sa
mga ahensya ng gobyerno at mga nongovernmental organizations
(NGO) na tumutulong sa mga kababayan at mga komunidad na
nangangailangan.
Pero nakalulungkot na sa kabila ng papel na ito ng mga OFWs,

halos araw-araw din nating napapanood, nababasa, o naririnig
ang mga kalunus-lunos na karanasan ng marami sa ating mga
kasamahan. May naloko ng recruiter, may nabugbog ng amo, may
hindi pinapasahod nang matagal, may binabawian pa ng buhay.
Sa kabila ng mga ito, importanteng alam natin na tayo ay mahalaga

sa paningin, hindi lamang ng ating mga mahal sa buhay at mga
kaibigan, kundi ng gobyerno. Proof nito ang napakaraming mga
batas na isinulat at ipinatutupad para sa ating kapakanan. Hindi
lang iyan, nariyan ang napakaraming mga tanggapan na may
mandatong isulong ang migrant Filipino workers’ welfare. In fact,
patuloy na pinagninilayan ngayon kung kailangan nga ba ng isang
buong kagawaran (department) na nakafocus lamang sa mga
— 20 —
Diwata V. Gonowon
Filipinos overseas. Higit sa lahat, kasabay ng mga batas na ito at

mula sa mga nasabing ahensiya, nariyan ang napakaraming mga
programa para sa ating mga migrant workers.
Tandaan natin na kahit nasaan man tayo, protektado tayo ng

Philippine Constitution bilang mga Filipino citizens. Kailanman
huwag na huwag natin itong kakalimutan. Dito nagsisimula ang
lahat. Ang ibang mga batas na nilikha para sa atin ay nakaugat sa
ating mga karapatan bilang mga tao at bilang mga Pilipino.
Di ba ang sarap isipin na ganito? Kahit nasa barko ka o nasa

isang bansa sa Europe or Middle East, may tahanan na palaging
naghihintay. May Pilipinas.
ITO ANG ILAN sa mga Philippine Laws na nalikha related sa

ating mga OFWs at seafarers: R.A. 8042 (Migrant Workers and
Overseas Filipinos Act of 1995), R.A. 7111 (Overseas Workers’
Investment (OWI) Fund Act), P.D. 1809 (Welfare Fund for
Overseas Workers), Batas Pambansa 79 (An Act Creating the
Commission on Filipinos Overseas and for Other Purposes),
ang Handbook For Overseas Filipinos, E.O. 797 (Law Creating
the POEA), at marami pang iba. Para sa iba pang mga batas:
maaring sumangguni sa Handbook for Overseas Filipinos, 8th
edition, na maaaring i-access sa http://cfo.gov.ph/~comfil/
images/pdf/archived/handbook7th.pdf.
Ano ang pangunahing karapatan ko bilang isang OFW?
Mula’t sapul naman talaga protektado dapat ang mga karapatan

natin—karapatan mo, karapatan ko. Ang primary obligation na
protektahan ang mga karapatan ng bawat Pinoy, dito man sa
— 21 —
Pilipinas o sa ibang panig ng mundo, ay tungkulin ng gobyerno

at ng mga ahensiya nito. Bilang pangunahing ahensiya para sa
kapakanan ng Filipino workers, tungkulin ng Department of Labor
and Employment (DOLE) na pangalagaan ang mga karapatan ng
Pinoy migrant workers at ng kanilang mga pamilya.
Ayon sa Migrant Workers’ Act (R.A. 10022), pangunahing

karapatan ng isang OFW ang makapaghanapbuhay lamang sa
mga bansa o mga lugar kung saan iginagalang ang mga karapatan
ng mga OFWs. Kung kaya obligasyon ng gobyerno na pigilan ang
sinuman na makapunta o magtrabaho sa mga bansa na hindi
kumikilala sa mga karapatan ng ating mga migrant workers. Bilang
migrant worker, asahan mo ang gobyerno na maglalayo sa iyo sa
kapahamakan.
In fact, para mapaigting pa ang tungkuling ito ng gobyerno, kung

sa tingin mo hindi napapangalagaan ng gobyerno ang iyong
mga karapatan bilang isang OFW, puwede kang sumangguni
sa Commission on Human Rights (CHR) at hingin sa kanila na
kalampagin ang mga concerned agencies para gawin ang kanilang
tungkulin.
Siyempre, tulad ng sagot ko sa nakaraang tanong, nagmumula ang

iyong karapatan sa iyong pagiging tao, pagiging Pilipino, at pagiging
overseas worker.
Actually, ang buong aklat na ito ay tungkol sa iyong mga karapatan

bilang isang OFW, kaya’t ipagpatuloy mo sana ang pagbabasa.
Anong ahensya ng gobyerno ang pangunahing nangangalaga sa mga

Filipino abroad?
— 22 —
Diwata V. Gonowon
Una sa lahat, kung ikaw ay isang Pinoy G

migrant worker, ang Overseas Workers O
Welfare Administration (OWWA) and V
pangunahing ahensiya na mangangalaga T
sa kapakanan mo. Ang OWWA ay isang
ahensiya sa ilalim ng Department of Labor
and Employment (DOLE) at tungkulin nito
ang protektahan ang interest at isulong ang
kapakanan ng mga OFW na tulad natin,
kasama na ang ating mga pamilya. Saklaw ng
paglilingkod ng OWWA ang pagbibigay ng
social security, tulong na kaugnay ng overseas
work, lalo na kung nangangailangan ng legal
assistance.
Ang OWWA ay isang membership agency, funded ito ng taunang

obligatory contribution na hinuhulog nating mga overseas workers
at ng ating mga employers.
Dahil ang OWWA ang major na agency na para talaga sa atin,

countless ang mga programa nito na nakatuon sa pagsulong ng
ating kapakanan, unang-una na ang mga social benefits, nandyan
din ang mga tulong pang-edukasyon at trainings, then, ang mga
program para sa workers welfare, pati na rin repatriation at
reintegration programs.
Ibig sabihin, OWWA ang mangangalaga sayo bago ka pumunta

sa ibang bansa, habang nandun, at sa pag-uwi mo mula ibang
bansa. Wala itong ibang bibigyan ng pansin kundi ang pangalagaan
ang iyong mga karapatan at kapakanan, mula sa edukasyon para
sa tamang pangingibang-bansa, tamang pagpili ng recruitment
— 23 —
agencies, at iba pang mga considerations kung gusto mong

magtrabaho abroad. Significant role ng OWWA ang i-monitor ang
kalagayan ng Pinoy migrant workers sa buong mundo nang sa
gayon maiwasan din na malagay sa peligro ang mga kababayan
natin na naghahanapbuhay sa ibang bansa.
Ang OWWA din ang magiging bridge nating mga migrant workers
sa iba pang government agencies na hihingan natin ng tulong
kung kailangan. Remember, na tayong lahat, bilang mga OFWs ay
registered sa OWWA, kaya nga tayo nakakapagtrabaho sa ibang
bansa.
Ang mga importanteng papel ng OWWA sa buhay mo bilang Pinoy

overseas worker ay higit na idedetalye sa Chapter 5.
OWWA Building
F.B. Harrison St. cor. 7th St.
Pasay City, Philippines 1300
Ang listahan ng mga numbers

na maaari ninyong tawagan
kung kailangan ang tulong ng
OWWA—sa main office, regional
offices, at maging overseas—ay
matatagpuan sa www.owwa.
gov.ph/index.php/contact-
us. Nandito rin ang mga office
addresses at mga email addresses
ng kanilang mga tanggapan.
— 24 —
Diwata V. Gonowon
CHAPTER 2—
ANG SOCIAL SECURITY
AY MAHALAGA
“...the State shall endeavor to

extend social security protection to workers
and their beneficiaries.”
—Republic Act No. 8282
Section 2, Declaration of Policy
KAHIT SAANG PANIG ng mundo, kahit saang bansa, pangunahing

pangangailangan ang social security. Actually, hindi lamang ito
pangangailangan kundi isang karapatan. hindi lang yan, ito ay isang
universal rights, meaning, dapat pangalagaan ng alinmang estado
o bansa ang karapatang ito ng bawat niyang mamamayan. Ito ang
isinasaad ng Article 22 ng Universal Declaration of Human Rights:
Ang bawat tao, bilang bahagi ng lipunan, ay

may karapatan sa panlipunang seguridad (social
security) at nararapat siyang makaranas, sa
pamamagitan ng pambansa o internasyunal na
pagtutulungan at naaayon sa organisasyon at
pinagkukunang-yaman ng bawat Estado, ng mga
karapatang pang-ekonomiya, panlipunan, at
— 25 —
pangkultura na likas sa kanyang dignidad at and

malayang pagpaunlad ng kanyang pagkatawo.
Ano ang social security?
Sa context ng chapter natin, puwede nating pasimplehin ang

concept nito. Initiative ang social security ng pamahalaan—sa
pamamagitan ng ahensiyang naatasang mamahala—na ang layunin
ay ipromote ang kapakanan ng mga mamamayan sa pamamagitan
ng mga tulong o mga programa na magsisiguro na magkakaroon
ng hustong access ang mga tao sa maayos at maunlad na klase ng
pamumuhay, kasama dito ang pagkain, tirahan, kalusugan, lalung-
lalo na ang mga kabataan, mga matatanda, mga maysakit, at mga
walang hanapbuhay. Napangyayari ito sa pamamagitan ng isang uri
ng pag-impok, o regular contributions sa mga agencies na kaugnay
ng social security.
Sa Pilipinas, ang naatasang mamahala sa bagay na ito ay ang Social

Security System (SSS) para sa mga empleyado sa private sector, at
Government Service Insurance System (GSIS) naman para sa mga
nagtatrabaho sa gobyerno. Para sa ating mga migrant workers,
ituon natin ang ating pansin sa SSS, dahil ito ang agency na
namamahala sa ating social security.
Sa chapter na ito, let’s explore what are the different benefits

na maaari nating mapakinabangan from the SSS. Una nating
ididiscuss ito dahil sa lahat ng government services sa ating mga
migrant workers, tulad ng mga kababayan natin sa Pinas na nasa
private sector, it’s required by law na siguraduhin ang future natin
— 26 —
Diwata V. Gonowon
at ng ating mga mahal sa buhay sa pamamagitan ng membership

contributions sa SSS. SSS holds the most comprehensive program
kung pag-uusapan ang social security. Pinakakongkreto at
pinakabasic na halimbawa ang SSS ng kasabihang: “Kung may
isinuksok, may madudukot.” Why is that? Kasi lifetime ang
duration ng relasyon ng isang Filipino worker sa SSS. In essence,
kasama niya ang SSS sa bawat pangyayari sa kanyang buhay na
kailangan niya ng tulong ng government, mula sa kalamidad
hanggang sa pagkakasakit, sa pagpatayo ng bahay, pagpaaral ng
mga anak, hanggang sa pensyon, and even beyond last breath.
Kaya ano ang dapat mong siguruhin?
Ang pagiging OFW ay katumbas ng pagtrabaho sa alinmang private

company sa Pinas. Dahil dito, required ka ng batas na maging SSS
member. Magkakaroon ka ng Social Security Number at irerequire
ka—sa tulong ng iyong kumpanya—na magremit ng monthly
contribution (na kalimitang ikakaltas na sa monthly compensation
mo.)
ANG KUWENTO NG AMOSUP
ANG ASSOCIATED MARINE Officers’ and Seamen’s Union of

the Philippines (AMOSUP) ay isang pribadong asosasyon, isang
unyon o grupo ng mga manggagawa na exclusively composed
of seafarers. Sa pangunguna ni Capt. Gregorio Oca, binuo ang
AMOSUP para ipaglaban ang mga karapatan ng mga seafarers
dito man sa Pinas o sa ibang panig ng mundo upang maibsan
ang paghihirap nila sa trabaho—mababang pasahod, hindi
maayos na working conditions, walang mga benepisyo, at
walang proteksyon laban sa anumang sakit o panganib.
— 27 —
Kung ika’y isang Pinoy seafarer, higit na mainam kung ang

vessel mo ay AMOSUP member. Bagamat hindi ito requirement
para maging isang seafarer, malaki ang maitutulong ng
organisasyon sa maraming bagay. Kung enrolled sa AMOSUP
ang barkong iyong pinagtatrabahuhan, maaari kang maging
member ng organisasyon. Maaaring isangguni sa placement
agency o sa company mismo kung ang papasukang shipping
line ay AMOSUP member.
Para makakuha ka ng AMOSUP ID, kailangang:

1. Kasalukuyan kang employed sa barko; o di naman ay
2. hindi pa more than 6 months since last disembarkation.
Sa panahong ito, ang seaman-member ay covered ng AMOSUP

CBA kaya’t maeenjoy niya at ng kanyang dependents ang mga
benepisyo ng unyon.
Maaaring kumuha ng ID sa Records Dept., Seamen’s Center

Bldg., Intramuros, Manila, o sa mga AMOSUP Seamen’s
Hospital sa Davao, Cebu, at Iloilo.
Magsubmit ng alin man sa mga sumusunod:

1. Seaman’s Book o Latest Pay Slip / Allotment Slip and a
valid ID
2. Updated passbook from Provident Fund and a valid ID
3. Certificate of Sea Service from the Manning Agency and a
valid ID
4. Last Contract of Employment and a valid ID
Magfill-up ng Application/Updating Form. Dun ka na rin

kukuhanan ng picture. May fee na Php10 ang bagong AMOSUP
ID; Php50 naman kung re-issue. Ang pagkuha ng AMOSUP ID
ay sa loob ng isang araw lamang, open from 8am till 3pm.
Malaki ang naitutulong ng Provident Fund ng AMOSUP sa mga

members nito. Ang provident fund ay isang uri ng benepisyo
— 28 —
Diwata V. Gonowon
para sa mga seafarers; nagmumula ang mga pondo sa mga

contributions ng mga participating shipping companies. Binuo
ito ng unyon sa pamamagitan ng mga collective bargaining
agreement na napagkasunduan nila kasama ng iba’t ibang
shipowners’ associations sa buong mundo.
Entitled ang mga AMOSUP members na tumanggap ng

kabuuan ng contributions na inihulog para sa kanya ng
kumpanyang pinagtatrabahuhan. Kasama sa lump sum na ito
ang anumang interest na nakasaad sa rules and regulations ng
Provident Fund.
Bagama’t hindi lahat ng seafarers ay members ng AMOSUP,

nananatiling layunin nito ang pag-isahin ang lahat ng Pinoy
seafarers. Layunin ng AMOSUP bilang isang organisasyon
na matulungan hindi ang mga seafarers na mapagaan ang
kanilang buhay, kaya’t kasama sa mga benefits ng membership
dito ay libreng serbisyong medikal at dental, edukasyon at
trainings.
Para sa iba pang impormasyon, maaaring sumadya sa mga

tanggapan ng AMOSUP:
LUZON
Metro Manila
Address AMOSUP Seamen’s Center
Cabildo cor. Sta. Potenciana
St. Intramuros, Manila
Philippines
Phone (02) 527 8491 to 98
Fax 527 3534 / 527 3538
Email s_center@amosup.org
capt_oca@amosup.org
— 29 —
Bataan
Address Kamaya Pt., Alas-asin, Mariveles, Bataan
Phone (+632) 784-9100 loc. 4041 or 4042
(+632) 527-2110
Fax (+6347) 741-1006
Email info@maap.edu.ph
VISAYAS
Cebu
Address Camino Vicenal St., Umapad
Mandaue City, Cebu
Phone (+6332) 334-4771 to 75
(+6332) 346-2598 / (+6332) 236-4773 loc. 113
Fax (+6332) 346-2624, (+6332) 346-2598
Email shc_cebu@yahoo.com.ph
Iloilo
Address Onate Street, Mandurriao, Iloilo City, Iloilo
Phone (+6333) 321-3523 / (+6333) 321-2438
Fax (+6333) 321-3523
Email shosp_ilo@amosup.org
MINDANAO
Davao
Address Gig Oca Robles Seamen’s Hospital

R. Castillo St., Centro, Agdao, Davao City
Phone (+6382) 285-6215 local 231
(+6382) 234-8266 local 231
(+6382) 234-3735 local 231
Fax (+6382) 285-6215
Email shd_davao@yahoo.com
— 30 —
Diwata V. Gonowon
Paano nga ba ako magreregister as an OFW?
Ganito yun, kung hindi ka pa member, naku, bilisan mo na,

kapatid. Magregister na. Two ways
lang: puwedeng online, sa My.SSS
REGISTRATION FORM
Online Facility ng SSS Website (www.
sss.gov.ph) or, bumisita lamang
sa pinakamalapit na SSS branch.
Kakailanganin mong fill up-an ang
Personal Record form (Form E-1),
at sa pagsubmit nito, kailangan mo
rin ng iyong birth certificate. Aside
from birth certificate, tinatanggap
rin ng SSS ang mga sumusunod na
documents: baptismal certificate,
passport, driver’s license, PRC card, at
seaman’s book.
Kung ikaw naman ay member na, icontinue mo ang pagbayad ng

contributions through getting the SSS Payment Reference Number
at piliin mo ang Overseas Worker bilang iyong SSS Membership
Type. Siguruhin lang na tama ang SSS Number na inilagay mo.
Kapag natanggap na nila ang bayad mo, automatically your status
of membership will be changed to OFW.
Teka, oo nga pala. Importante ito. Under the new SSS law (R.A.
11199), all Overseas Filipino Workers are now required to pay
monthly SSS contributions depending on their salary category.
For OFWs, ang minimum monthly salary credit (MSC) ay

Php8,000, at ang maximum MSC naman ay Php20,000. Ang MSC
— 31 —
ay ang basis ng pagkwenta ng mga benefits at loans na maaari mong

matanggap. Based ito sa sahod na tinatanggap mo buwan-buwan.
Mula April 2019, ang bagong SSS contribution rate ay 12% na ng

MSC. Two-thirds ng contribution ay sagutin ng employer, ang
natitirang one-third naman ay sagutin ng employee.
Anong mga benefits sa SSS ang exclusive para sa OFWs?

First, you have to keep in mind that as a
Filipino worker, you are entitled to avail
of any of the benefits that SSS offers. Yan
ang pangunahin mong karapatan. Yan ang
bunga ng faithful mong pagcontribute sa
SSS. Sa muli, Pinoy ka, bago ka naging
migrant worker, kaya protektado ka ng pamahalaan.

Secondly, dahil special circumstance na kinailangan mong lumabas
ng bansa kaya may dalawang exclusive programs din ang SSS para
sa iyo. Una dito ang SSS Flexi Fund Program.

Ang contributions mo sa SSS ay ginagamit ng agency sa mga low-
risk at fixed-income securities na magsisiguro na magpapalago
sa perang bunga ng iyong paghanapbuhay. Ang maganda sa Flexi
Fund, may interest, kaya siguradong kikita ka sa iyong pag-iimpok.
Bilang enrolled member, dadagdagan mo lang ng minimum na
Php200 ang regular SSS contributions mo, make-credit na ito sa
iyong Flexi Fund account. Hindi nagrerequire ang SSS ng maximum
amount, wala ring maintaining balance sa Flexi Fund.
— 32 —
Diwata V. Gonowon

Ano ang dala nito? Ang naiipon mong funds—na tax-free!—ay
maaaring magamit sa retirement, disability, or death benefits.
Puwede ring mag-early withdrawal ng funds sa oras ng matinding
pangangailangan. Dun naman sa mga hindi ginagalaw ang kanilang
investment, walang withdrawal o benefit claims sa isang taon, may
annual incentive naman silang matatanggap.

Tandaan, ang SSS Flexi fund ay exclusive para sa ating mga OFWs!
Qualified ka kung SSS member ka na nagbabayad ng maximum
regular contribution, at legal na nagtatrabaho o nakatira sa labas
ng Pilipinas. Madali namang mag-enroll, mag-visit lang sa www.
sss.gov.ph, makikita mo dun ang procedures. Kung sa Pilipinas
ka nag-aapply, kailangan mo ang original at kopya ng iyong valid
Overseas Employment Certificate (OEC) o yung e-receipt na inissue
ng POEA.
Kung nais mong maging mas convenient ang paghulog ng

contributions sa SSS, dahil, halimbawa, iniisip mong paalis ka ng
bansa, maaari mong hulugan mo ito in advance. Importante ring
banggitin dito na walang retroactive payment ng contributions sa
SSS. Ang mga buwang hindi mo nabayaran sa takdang panahon ay
hindi na maaaring balikan, ngunit maaaring ipagpatuloy.

Ang ikalawang exclusive SSS benefit para sa ating mga OFWs ay
ang Overseas Filipino Workers SSS Coverage Program.

Ang SSS program na ito is the government agency’s regular
coverage for Pinoy migrant workers aged 60 pababa na members
ng SSS. For OFWs, nagsisimula ang coverage nito sa pagbayad ng
unang monthly SSS contribution.
— 33 —
Puwedeng mag-avail ang Pinoy migrant workers ng mga SSS

benefits at loans. Kung gusto naman ng mas malaking halaga ng
benefits, ini-encourage ng SSS na patuloy pa ring magcontribute
hanggang edad 60 to 65. Sa programang ito, makakapag-enjoy
tayong mga OFWs ng benefits for: sickness, maternity, retirement,
disability, death and funeral, at makakapag-salary loan, housing
loan, at house repair and improvement loan.
MAY PAG-IBIG
ANG PAG-IBIG FUND o Home

Development Mutual Fund
(HDMF) ay isang government-
owned and controlled corporation
na inatasang pangasiwaan ang
pambansang programa sa pag-
iimpok at pagtustos sa abot-
kayang pabahay ng mga Pilipino.
Ang ahensyang ito ay nasa ilalim
ng Housing and Urban Development Coordinating Council
(HUDCC). Ang mga Pinoy na nagtatrabaho, sa loob man o
labas ng bansa, pati na ang mga self-employed, ay maaaring
maging members. Sa Pag-IBIG, na-aavail ng members ang
ilang short-term loans at housing programs.
Ang membership sa Pag-IBIG Fund ay para sa mga Pinoy na

covered ng SSS, ngunit hindi ito requirement para maging
member. Dahil sa R.A. 9679 o Home Development Mutual Fund
Law of 2009, naging mas malinaw ang inclusion ng OFWs—
seafarers at land-based—as members ng Pag-IBIG, kasama
na rin dito ang boluntaryong membership ng lahat ng Pinoy
immigrants, mga Pinoy na naturalized sa ibang bansa, at mga
— 34 —
Diwata V. Gonowon
Pinoy na permanente nang nanirahan sa labas ng Pilipinas. May

tatlong klasipikasyon ang mga benepisyong maaaring i-avail
sa Pag-IBIG, nangunguna na dito ang a. Housing Programs,
na tatalakayin natin sa Chapter 4, b. Short Term Loans, at c.
Provident Savings.
SHORT TERM LOANS
Tulad ng SSS (at GSIS para sa mga government employees),

ang Pag-IBIG Fund ay nagkakaloob din ng financial assistance
sa mga qualified members sa pamamagitan ng Short Term
Loans. Under ng kategoryang ito ang Multi-Purpose Loan
(MPL) na naglalayong makatulong sa Pag-IBIG members sa
mga mga agarang pangangailan tulad ng pagpakumpuni
o pagpaayos ng tahanan, tuition o gastusin sa eskwela,
problemang pangkalusugan, kabuhayan, at iba pa.
Para makapag-avail ka ng MPL, ito ang mga kailangang

tandaan:
1. Kailangang nakapaghulog ka ng at least 24-month
membership savings, o di kaya’y ang kabuuan ng iyong
savings sa Pag-IBIG ay dapat nagkakahalaga ng aabot
sa pang-24 na buwanang hulog, at dapat at least isa sa
contibutions na ito ay ginawa mo within 6 months bago ang
loan application;
2. ang kabuuang (net) take-home pay mo ay hindi dapat
mababa kaysa sa minimum requirement ng General
Appropriations Act (GAA) na Php 15,000;
3. kung nagbabayad ka pa sa calamity loan, papayagan kang
makapag-MPL kung nakabayad ka na ng at least 6 monthly
amortizations. Ang natitirang balanse ng iyong calamity
loan, kasama na ang interest at iba pang charges, ay
ibabawas sa matatanggap mong MPL; at
4. kung loan renewal naman, kailangang nakapagbayad ka ng
at least 6 monthly amortizations. Ang natitirang balanse ng

— 35 —
naunang loan, pati na ang interest at iba pang charges, ay

ibabawas sa panibagong loan.
Under din ng Short Term Loans ang Calamity Loan ng Pag-IBIG

Fund. Ito’y maaavail lamang sa mga panahong ang lugar na
iyong tinitirhan ay nasa state of calamity ayon sa deklarasyon
ng Tanggapan ng Pangulo o ng Lokal na Sanggunian.
Para makapag-avail ka ng Calamity Loan, kailangang:

1. nakapaghulog ka ng at least 24 monthly savings;
2. active member ka ng Pag-IBIG na nakapaghulog ng at least
5 monthly savings sa nakaraang 6 months bago ng iyong
loan application; at
3. kailangang wala sa loan default (hindi nakapagbayad ng
iyong nakaraang loan) ang iyong account.
Kung eligible ka, maaari kang makapag-loan ng hanggang

80% ng iyong total accumulated value (TAV, o ang kabuuang
halaga ng lahat ng iyong personal savings, counterpart ng
employer, at iba pang earnings) alinsunod sa mga patakaran ng
programa. Para sa application, ihanda ang mga sumusunod na
dokumento:
• filled-up Calamity Loan Application Form
• photocopy ng at least 2 valid IDs
• proof of income
• para sa formally employed members, kailangang mag-
submit ng Declaration of Being Affected by Calamity
Puwedeng idownload ang mga forms na kailangang isubmit

mula sa www.pagibigfund.gov.ph o puwede ring makakuha
sa mga tanggapan ng Pag-IBIG Fund. Isubmit ang iyong mga
requirements sa alinmang Pag-IBIG Fund office saan man sa
bansa. Para sa mga katanungan, bukas 24/7 ang hotline ng
Pag-IBIG Fund: (02) 724-4244. Puwede rin silang i-email sa
publicaffairs@pagibigfund.gov.ph.
— 36 —
Diwata V. Gonowon
Provident Savings
Sa muli, kapag may isinuksok, may madudukot. Ito ang basic

principle ng Provident Savings ng Pag-IBIG Fund na, tulad
ng iyong SSS contributions, ay isang paraan ng pag-iimpok
para sa future. Sa Pag-IBIG Fund, ang buwanang inihuhulog
ay individual savings mo, na parte ng iyong TAV na maaari
mong iwithdraw. Tinitiyak ng Pag-IBIG Fund ang pagsauli—o
pagkaloob—sa iyo ng iyong TAV.
Ang mga sumusunod ay mga grounds na nagbibigay sa iyo ng

pahintulot na makapag-withdraw:
Maturity ng membership. Ibig sabihin ng maturity ay

nakapagremit ka na sa Pag-IBIG Fund ng at least 240 monthly
membership contributions. Para naman sa mga members
ng Pag-IBIG Overseas Program (POP), ang maturity ng
membership ay maaaring pangtuntong ng 5, 10, 15, o 20 taon,
depende sa option na pinili ng member nung siya’y nagregister.
Retirement. Alinsunod sa batas, ang sinumang Pag-IBIG Fund

member ay kailangang magretiro sa edad na 65. Maaari rin
namang makapagretiro sa mga pagkakataong ito:
• Actual retirement sa SSS (o GSIS) o iba pang employer
provident/retirement plan, kapag ang member ay umabot
na sa at least 45 taong gulang.
• Pag siya’y umabot na ng 60 taong gulang.
Permanent and Total Disability or Insanity. Ang mga
sumusunod na disabilities ay considered bilang total at
permanent:
• temporary total disability na tumagal nang higit pang 120
araw;
• kumpletong pagkabulag ng dalawang mata;
• pagkaputol ng mga braso o binti o paa;
— 37 —
• pagkabagok o pagkasira ng utak na inalis ang kapasidad na

makapag-isip o nagbunga ng pagkawala sa sarili; at
• iba pang mga kaso na madedeklarang total at permanent
disability ayon sa lisensyadong doktor at aprubado ng
Board of Trustees.
Pagkatanggal sa trabaho dahil sa problemang

pangkalusugan.
Permanenteng paninirahan sa ibang bansa.
Pagkamatay. Sa panahon ng pagkamatay ng member, ang

benefits ng Pag-IBIG Fund ay paghahati-hatiin at ipapamahagi
sa kanyang mga legal na tagapagmana alinsunod sa New Civil
Code na naamyendahan ng New Family Code.
Basic requirements para sa mga Pag-IBIG Fund Provident

claims:
• Application form for Provident Benefits (APB) Claims
• original at kopya ng dalawang valid IDs
• service record kung ikaw ay gov’t employee
Para sa mga hindi makakapag-claim personally, kailangan ang
Special Power of Attorney at dalawang valid IDs pareho ng
member at ng ipapadalang representative
Mga dagdag na requirements sa bawat uri ng Provident

Claims:
Para sa Membership Maturity, kung ika’y POP member,

kailangang dalhin ang iyong POP Passbook.
For Retirement claims naman, kailangan ang PSA-issued birth

certificate, SSS/GSIS Retirement Voucher, o at least dalawang
valid IDs na katatagpuan ng birthdate, larawan, at pirma ng
— 38 —
Diwata V. Gonowon
member. Para sa mga private employees na 45 years old and

above, kailangan ng notarized Certificate of Early Retirement.
Para sa Permanent Total Disability or Insanity, kakailanganin

ang sertipiko o statement mula sa doktor, notarized sworn
employer’s Certification of member’s employment termination
due to health reasons, at kailangan ng latest SSS Disability
Voucher kung ika’y employee sa private sector.
Para sa Permanent Departure from the Philippines, kailangan

ng notarized Sworn Declaration of Intention to Depart from
the Philippines Permanently, photocopy ng passport, kailangan
din ng visa (immigrant, residence, o settlement), o iba pang
kaugnay na mga dokumento.
Para sa Death Benefits, kailangan ang PSA-issued death

certificate ng yumaong member at notarized na Proof of
Surviving Legal Heirs. Kung may mga anak ang yumaong
member, kailangan ang PSA-issued birth certificate o
baptismal/confirmation certificate ng lahat ng mga anak. At
kung minors o PWD ang anak ng yumao, kakailanganin ng
notarized Affidavit of Guardianship.
Note: Nirerequire din ng Pag-IBIG Fund ang mga sumusunod

na dokumento ng pagpapatunay ng relasyon ng claimants
sa namayapang myembro: a. PSA-issued birth certificate ng
claimant; kung walang birth certificate, kailangan ang Non-
Availability of Birth Record mula sa PSA at notarized na
Joint Affidavit of Two Disinterested Persons; certified true
copy ng baptismal o confirmation certificate ng member at
claimant; at kung single ang namayapang member, kailangan
ang Certificate of No Marriage (CENOMAR), o kung may
asawa naman, kailangan ng PSA-issued marriage certificate at
Advisory on Marriage.
— 39 —
Paano ang pag-file ng Pag-IBIG Fund Provident Claim?
Maaaring sumadya sa branch ng Pag-IBIG Fund kung saan

naroon ang iyong membership record. Isubmit ang mga
requirements, at ipacheck sa staff upang ma-verify ang
iyong standing bilang member. Hintaying makumpleto ang
verification process. Bibigyan ka ng Pag-IBIG Fund staff ng
Provident Benefits Acknowlegdment Receipt kung saan
nakalagay ang petsa ng pagpick-up mo ng iyong tseke—ito
ang iyong claim stub.
Ang proseso ng claims ay umaabot ng hanggang 8 working

days; o 20 working days naman kung may records ka din sa
ibang Pag-IBIG Fund branches.
Sa pag-claim naman, pumunta sa pinag-applyang Pag-IBIG

Fund branch; ipakita sa Cashier ang claim stub kasabay ng
dalawang valid IDs. Kung ito nama’y released sa pamamagitan
ng iyong payroll account o disbursement card, i-check sa
pamamagitan ng ATM o bangko kung pumasok na ang halaga
ng iyong benefit na matatanggap. Kung pumasok na sa
account mo, maaari mo na itong i-withdraw.
Para sa iba pang katanungan, tumawag sa 24/7 Call Center

ng Pag-IBIG Fund sa (02) 724 4244. Maaari ding sumadya
sa Member Relations Department, 2/F JELP Building, 409
Addition Hills, Shaw Boulevard, Mandaluyong City. Ang main
office naman ng Pag-IBIG Fund ay nasa Petron Mega Plaza,
358 Sen. Gil J. Puyat Ave., Makati City, na maaaring tawagan sa
(02) 422-300.
Para sa listahan ng mga local numbers ng Pag-IBIG Offices

pati na rin mga Regional Branches, pumunta sa www.
pagibigfund.gov.ph/contacthdmf.aspx.
— 40 —
Diwata V. Gonowon
IMPORTANTENG MALAMAN MO na maliit

lamang ang makukuhang Pag-IBIG Fund Pension
sa panahon ng pag-retire, mga higit Php100,000
lamang, kahit mataas ang kontribusyon mo. Para
masiguro ang mas komportableng retirement
iminumungkahi ang pagkuha ng retirement plan.
Paano ko masisiguro ang kontribusyon ko sa SSS?
Dati, nakakatakot ang pag-track ng monthly contributions .

Kailangan mong pumunta ng SSS branch o tumawag sa hotline
nila (kung self-employed ka), at kung employed ka naman,
i-cocoordinate mo pa sa HR ng company mo. Well, noon yun. Now,
you only have to visit the SSS website, presto, in less than five
minutes, makikita mo na at machecheck ang iyong contributions.
Hindi na kailangan ang follow-ups, di na lalabas ng bahay, di na
pipila pa.
Sa totoo lang, kung time lang naman at hassle ang pag-uusapan, wala
lang yan kung maveverify mo naman regularly ang monthly premium
contributions mo. Kung nagtatrabaho ka sa isang company, you
need to make sure na nireremit ng employer mo ang tamang halaga
at hindi ito delayed. Kung self-employed o volunteer member, sa
pagmonitor ng SSS contributions mo malalaman mo agad kung may
na-miss o mali kang payments para maayos mo rin ito agad.
Teka, bakit nga ba kailangan ito?
Kasi, para kung kailanganin mong mag-loan o mag-claim ng

anumang SSS benefit, dapat ma-meet mo ang required minimum
— 41 —
monthly contributions within a certain period. Halimbawa, para

sa anuman SSS loan, kailangan nakapagbayad ka ng 36 monthly
contributions nitong huling twelve months. Para sa pag-avail ng
sickness o maternity benefits naman, required na nakapagpost ka
ng tatlong monthly contributions sa huling twelve months bago ang
panahon ng pagkakasakit, injury, o panganganak.
Kaya, go, check your contributions na.
LAND-BASED OFWs
LAND-BASED OFWs WITH BILATERAL LABOR WITHOUT
AGREEMENT AND SEAFARERS BILATERAL LABOR
RANGE OF
AGREEMENT
COMPENSATION
SS CONTRIBUTION EC TOTAL CONTRIBUTION SS
MSC MSC
ER EE TOTAL ER ER EE TOTAL CONTRI.
BELOW 8,250 8,000 640.00 320.00 960.00 10 650.00 320.00 970.00 8,000 960.00
8,250 – 8,749.99 8,500 680.00 340.00 1,020.00 10 690.00 340.00 1,030.00 8,500 1,020.00
8.750 – 9,249.99 9,000 720.00 360.00 1,080.00 10 730.00 360.00 1,090.00 9,000 1,080.00
9,250 – 9,749.99 9,500 760.00 380.00 1,140.00 10 770.00 380.00 1,150.00 9,500 1,140.00
9,750 – 10,249.99 10,000 800.00 400.00 1,200.00 10 810.00 400.00 1,210.00 10,000 1,200.00
10,250 – 10,749.99 10,500 840.00 420.00 1,260.00 10 850.00 420.00 1,270.00 10,500 1,260.00
10,760 – 11,249.99 11,000 880.00 440.00 1,320.00 10 890.00 440.00 1,330.00 11,000 1,320.00
11,250 – 11,749.99 11,500 920.00 460.00 1,380.00 10 930.00 460.00 1,390.00 11,500 1,380.00
11,750 – 12,249.99 12,000 960.00 480.00 1,440.00 10 970.00 480.00 1,450.00 12,000 1,440.00
12,250 – 12,749.99 12,500 1,000.00 500.00 1,500.00 10 1,010.00 500.00 1,510.00 12,500 1,500.00
12,760 – 13,249.99 13,000 1,040.00 520.00 1,560.00 10 1,050.00 520.00 1,570.00 13,000 1,560.00
13,250 – 13,749.99 13,500 1,080.00 540.00 1,620.00 10 1,090.00 540.00 1,630.00 13,500 1,620.00
13,750 – 14,249.99 14,000 1,120.00 560.00 1,680.00 10 1,130.00 560.00 1,690.00 14,000 1,680.00
14,250 – 14,749.99 14,500 1,160.00 580.00 1,740.00 10 1,170.00 580.00 1,750.00 14,500 1,740.00
14,750 – 15,249.99 15,000 1,200.00 600.00 1,800.00 30 1,230.00 600.00 1,830.00 15,000 1,800.00
15,250 – 15,749.99 15,500 1,240.00 620.00 1,860.00 30 1,270.00 620.00 1,890.00 15,500 1,860.00
15,750 – 16,249.99 16,000 1,280.00 640.00 1,920.00 30 1,310.00 640.00 1,950.00 16,000 1,920.00
16,250 – 16,749.99 16,500 1,320.00 660.00 1,980.00 30 1,350.00 660.00 2,010.00 16,500 1,980.00
16,750 – 17,249.99 17,000 1,360.00 680.00 2,040.00 30 1,390.00 680.00 2,070.00 17,000 2,040.00
17,250 – 17,749.99 17,500 1,400.00 700.00 2,100.00 30 1,430.00 700.00 2,130.00 17,500 2,100.00
17,750 – 18,249.99 18,000 1,440.00 720.00 2,160.00 30 1,470.00 720.00 2,190.00 18,000 2,160.00
18,250 – 18,749.99 18,500 1,480.00 740.00 2,220.00 30 1,510.00 740.00 2,250.00 18,500 2,220.00
18,750 – 19,249.99 19,000 1,520.00 760.00 2,280.00 30 1,550.00 760.00 2,310.00 19,000 2,280.00
19,250 – 19,749.99 19,500 1,560.00 780.00 2,340.00 30 1,590.00 780.00 2,370.00 19,500 2,340.00
19,750 and above 20,000 1,600.00 800.00 2,400.00 30 1,630.00 800.00 2,430.00 20,000 2,400.00
— 42 —
Diwata V. Gonowon
MAY PAG-IBIG FOR OFWs
FRIEND, MAY PAG-IBIG din na exclusive

para sa ating mga Pinoy workers abroad.
Ito ang Pag-IBIG Overseas Program
(POP). Voluntary savings program ito
para sa ating mga OFWs, immigrants, at
ng mga naturalized citizens na Pinoy sa
ibang bansa.
Noong 2009, ipinatupad ang R.A. 9679 o Home Development

Mutual Fund Law. Dahil sa batas na ito, kailangan
magparehistro sa Pag-IBIG Fund ang lahat ng OFWs, both
land-based o sea-based.
After pumirma ang isang seafarer ng kontrata sa kanyang

agency as employer at sa foreign shipowner, immediately
nagiging saklaw na siya ng batas. Kaya’t dapat na magsimula
na siyang maghulog sa Pag-IBIG Fund ng 2% contribution,
based on the monthly salary ng seafarer.
Kung land-based OFW ka naman, kailangan mong magregister

sa Pag-IBIG Fund bago ka umalis ng Pinas. Ang mga nasa
ibang bansa naman ay maaaring magregister sa mga Pag-IBIG
desks na nasa mga Embassies and Consulates ng Pilipinas sa
iba’t ibang mga bansa.
Samantala, kinakailangang magparehistro ng mga landbased

OFW bago sila umalis ng Pilipinas o bago bumalik sa kanilang
trabaho. Ang mga kasalukuyang nasa ibang bansa ay maaari
ring magparehistro sa mga Pag-IBIG Posts.
Para sa iba pang katanungan at sa directory ng Pag-IBIG Fund

offices at remittance centers sa labas ng Pilipinas, pumunta sa
www.pagibigfund.gov.ph/pop/default.aspx.
— 43 —
Anong mga proseso ang kailangang gawin

kung mag-update ng contribution?
Puwede kang mag-assign ng representative sa Pinas para magremit

ng SSS contributions mo—dahil nga wala ka sa bansa. Puwedeng
ang asawa mo, magulang, o kapatid, o sino mang representative ang
maaaring magbayad ng contributions nang walang authorization
letter from you. Siguraduhin lang na tama ang gamit nilang SS
Number mo at kailangan nilang piliin ang option na para sa OFW
sa SSS payment form.
Bilang OFW naman, may mga accredited collection partners sa

iba’t ibang mga bansa ang SSS. Para makabayad through collection
partners, kailangan mo lang kumuha ng SSS Payment Reference
Number sa SSS website. May mga payment partners pa nga abroad
na may system na capable kumuha ng nasabing reference number.
Muli, just make sure na tama ang iyong SS number at i-observe ang
tamang schedule ng pagbayad.
WHERE TO PAY FOR

SSS CONTRIBUTIONS ABROAD?
KUNG WALA KA sa Pilipinas, may mga options sa pagbayad ng

contributions sa pamamagitan ng mga sumusunod:
Auto-Debit Arrangement (ADA) System. Through ADA,

hindi mo na kailangang mag-abala para pumunta sa SSS
payment centers o saan mang collection partners. Automatic
nang idededuct sa bank account mo ang iyong monthly
contributions. Ang ADA ay available sa mga sumusunod na
bangko:
— 44 —
Diwata V. Gonowon
• BDO (Banco de Oro Unibank)

• BPI (Bank of the Philippine Islands)
• Development Bank of the Philippines
• First Consolidated Bank
• Metrobank (Metropolitan Bank and Trust Co.)
• PNB (Philippine National Bank)
• Philippine Savings Bank
• United Coconut Planters Bank
Para makapaggamit ng ADA System, kailangan mayroong

deposit account—current o savings—at may laman itong
maintaining balance.
Kailangang mag-enrol sa ADA. Magagawa mo ito sa

pamamagitan ng pag-accomplish ng enrolment form na
maaaring makuha sa participating banks o sa pinakamalapit
na SSS office. Madadownload din ito sa www.sss.gov.ph/sss/
DownloadContent?fileName=SSSForm_ADA_Enrollment.pdf.
Kailangang isubmit ang accomplished form sa bangko o sa SSS
para maproseso ito. Kapag aprubado na, iiinform ka ng SSS
kung kailan magsisimula ang deductions para sa ADA.
Para sa iba pang mga detalye o anumang karagdagang tanong

tungkol sa ADA, maaaring mag-email sa member_relations@
sss.gov.ph.
Maaari ring magbayad sa mga payment channels. Through

payment channels, maaaring bayaran mo ang iyong
contributions. Pwedeng over-the-counter (OTC) or online ang
sistema ng pagbayad. Kailangan mo ang PRN para maayos na
makapagbayad sa mga collection partners.
1. SSS Branches na may tellering facilities

2. Bank Partners*
• Asia United Bank (OTC)
— 45 —
• Bank of Commerce (OTC)

• Security Bank (online)
• Union Bank of the Philippines (OTC, online)
• Metrobank
3. Non-Bank Partners*
• Bayad Center (OTC)
• iRemit Inc. (OTC)
• SkyFreight (OTC, online)
• Ventaja (OTC)
Ano ang deadline para sa pagbayad

ng monthly contributions?
Para sa contributions para sa mga buwan mula January hanggang

September, kailangang mabayaran ito on or before December 31
of the same year. Para naman sa mga buwan mula October until
December, and deadline ay January 31 ng susunod na taon. Kung
sakaling natapat ang deadline sa mga araw ng Sabado o Linggo,
or on a national or non-working holiday, you may pay on the next
working day.
— 46 —
Diwata V. Gonowon
SEAFARERS’ CORNER
SA PAMAMAGITAN ng Welfare and Mutual Benefit Plan

(WMBP), ibinibigay ng AMOSUP sa mga members at kanilang
legal dependents ang welfare and financial benefits. Tulad ng
Provident Fund, ang pondo ng benepisyong ito ay itinataguyod
sa mga contributions ng employers. Ilan sa mga benepisyo
sa ilalim ng WMBP ay ang mga sumusunod: pagkasawi
habang nasa trabaho, pagkasawi ng asawa, pagkamatay ng
magulang (kung walang asawa), survivorship pension fund, at
pagkamatay ng anak na nasa minor age, Tinutulungan rin ng
WMBP ang mga kasaping nasunugan.
Kung ikaw naman ay naging member ng AMOSUP nang

at least 5 years, at umabot na ng 55 taong gulang,
makatatanggap ka ng Old Age Financial Assistance subject
to the recommendation of the Special WMBP Committee
at aprubado ng presidente ng unyon. May Discretionary
Assistance din para sa iba pang tulong na papayagan ng
WMBP Board at AMOSUP President.
Para sa karagdagang detalye, makipag-ugnayan sa AMOSUP

Welfare and Mutual Benefit Plan, Seamen’s Center Building,
Cabildo Cor Sta Potenciana Sts, Intramuros, Manila. Phone:
(02) 527-8491 to 98 local 830, 831; Email: amosupwmbp@
gmail.com.
— 47 —
Paano ko matutulungan ang aking pamilya

sa pamamagitan ng SSS?
Every effort mo naman ay para matulungan ang pamilya, di ba?

Parte nito ang contributions mo sa SSS. Bilang member, ang
primary beneficiaries mo ay ang iyong legitimate dependent
spouse, unless muli siyang mag-asawa, at ang iyong mga dependent
children—legitimated man o legally adopted, or even illegitimate,
basta hindi pa umabot ng 21 years old.
Kung single ka naman at walang mga anak, ang mga benefits mo

ay mapupunta sa iyong mga magulang na considered as your
secondary beneficiaries. Kung wala kang primary at secondary
beneficiaries, tatanggapin ng SSS ang sinumang idedesignate mo as
your beneficiaries sa iyong SSS records.
SUMMARY OF SSS BENEFITS
MAY WALONG kategorya ng mga SSS benefits ang

nakalaan sa iyo bilang isang member. Objective kasi ng SSS
ang matulungan ka bilang isang manggagawa ng private
sector at ang iyong mga beneficiaries sa mga sandaling
may hindi inaasahang pangyayaring nagpatigil sa iyo
para makapagtrabaho. Halimbawa nito ang panahon ng
pagkakasakit o disability, o di kaya naman sa panahon ng
katandaan.
May walong kategorya ng mga SSS benefits na nakalaan para

sa iyo bilang isang member:
(1) Sickness Benefit. May daily cash allowance na ibibigay sa

iyo na ukol sa bilang ng mga araw na hindi ka nakapagtrabaho
— 48 —
Diwata V. Gonowon
dahil sa pagkakasakit o pagkaaksidente. Ang halaga ng

allowance ay equivalent sa 90% ng iyong average daily salary
credit. Maximum ng 120 days ng sickness benefits sa loob ng
isang taon ang maaaring ipagkaloob ng SSS.
Qualifications para makapag-avail ng sickness benefit:
• Ang myembro ay hindi nakapagtrabaho dahil sa

pagkakasakit o aksidente, naconfine sa ospital o sa bahay
na hindi bababa sa 4 na araw.
• Ang myembro ay nakapaghulog ng hindi bababa sa 3
contributions sa loob ng 12 buwan bago ang semester ng
pagkakasakit o aksidente.
• Naubos na ang lahat ng taunang sick leaves with pay sa
pinagtatrabahuhan at naipaalam ito sa employer.
• Bilang OFW, kailangang inotify ang SSS sa pamamagitan ng
pagsubmit ng sickness benefit application.
(2) Maternity Benefit. Mars, para sa iyosa iyo of course (as

member, regardless kung anong employment type, at ano
man ang civil status) ang benefit na ito, na katulad ng sickness
benefit, ay daily cash allowance din na ibibigay sa iyo na
ukol sa bilang ng mga araw na hindi ka napagtrabaho dahil
sa panganganak o kung hindi nama’y nakunan (I hope hindi
naman). Ang halaga ng daily allowance ay equivalent sa 100%
ng iyong average daily salary credit—multiplied by 105 days
kung panganganak, normal man o caesarian; 120 days—may
extra kang 15 days—kung qualified ka as solo parent alinsunod
sa R.A. 8972 o ang Solo Parents’ Welfare Act of 2000; at by
60 days naman kung ito’y case ng miscarriage o emergency
termination ng pagdadalantao.
Again, ang maternity benefit ay isang benefit, hindi ito utang o

loan, makukuha mo ito as long as qualified ka at nagsubmit ng
mga kailangang documents. Kung may outstanding loan ka sa
— 49 —
SSS, hindi nito apektado ang maternity benefit na para sa iyo.

Sa bagong batas, wala nang limit ang bilang ng panganganak
na may maternity benefit. Dati kasi limitado lamang ito sa apat
na panganganak.
Ano ang mga requirements para maqualify sa SSS Maternity

Benefits?
• Kapag nalaman mong buntis ka, lalo na’t ika’y isang OFW,
magsubmit agad ng Maternity Notification (MAT1) sa SSS
upang maging prompt din ang response.
• At least nakapaghulog ng 3 buwanang contribution sa loob
ng isang taon bago ang semester ng iyong panganganak.
• Kung nakapanganak ka na, hindi mo na kailangang
magsubmit ng MAT1; magko-conduct din ng investigation
ang SSS kung sa lying-in clinic o sa bahay ka nanganak
bago mo makuha ang maternity benefit.
Kaugnay pa nito, dahil sa bagong R.A. 11210 o ang Expanded

Maternity Leave Law, required na rin na ipagkaloob sa iyo ang
iyong differential salary. Kung ang halaga ng nakuha mong
maternity benefit mula sa SSS ay mas mababa kaysa sa 100%
na batay sa iyong average daily salary credit, obligado ang
iyong employer na ibigay sa iyo ang kulang nito. Halimbawa,
kung ang maternity benefit na para sa iyo ay Php20,000,
ngunit ang nakuha mo mula sa SSS ay Php14,000 lamang,
dapot punuan ng iyong employer ang Php6,000 na kulang
nito.
May option ka din na ilipat ang up to 7 days ng iyong maternity

benefits sa tatay ng iyong newborn. Halimbawa, kung 100 days
ang maternity leave mo, maaari mong ibigay ang hanggang
pitong araw nito sa tatay ng iyong anak para makaalalay
naman siya sa pag-aalaga ng baby. Yun nga lang, 93 days na
lang ang magiging leave mo.
— 50 —
Diwata V. Gonowon
Special note, tanging SSS members lamang ang qualified para

sa Maternity Benefits. Kaya’t mainam na member ka, Mars. Kasi
kung si mister lang o ang iyong partner ang member, hindi ka
qualified.
(3) Disability Benefit. Tulad ng

naunang dalawang benefits, ang
disability benefit ay isa ring cash
allowance na ibinibigay—either
in form of pension o lump sum—
sa isang myembro na naging
permanenteng lumpo o disabled—
isang bahagi man ng katawan
o buong katawan. Malaki ang
tulong ng benefit na ito dahil ibig
sabihin ng disability ay hindi ka
na makakatrabaho kaya’t ang una
kong dasal ay na hindi sana ito
mangyari sa sinuman.
Para makapag-qualify sa availment ng SSS Disability benefit,

dapat na may at least isang hulog sa SSS ang miyembro na
nakaranas ng partial o total disability.
Para naman magqualify sa disability pension, dapat

nakapaghulog ka ng aabot sa 36 monthly contributions bago
ang semestre kung kailan nangyari ang pagkaparalisa.
Kung hindi aabot ng 36 monthly contributions ang iyong
naihulog, ika’y mabibigyan ng lump sum, hindi ng pension.
Ang pinakamababang halaga ng disability pension ay Php1,000

kada buwan. Ito’y kung ang myembro ay hindi aabot ng 10 ang
credited years of service (CYS); Php1,200 naman kung aabot
ng 10 hanggang 19 years an CYS; at Php2,400 naman kung at
least 20 years ang CYS.
— 51 —
Tatanggap ng buwanang disability pension at karagdagang

monthly supplemental allowance na Php500 ang myembrong
qualified. Kung total disability naman ang case, may
Dependent’s Pension na matatanggap ang mga anak (kung
sila ay of minor age, at hanggang limang anak lamang ang
puwede). Tatanggapin nila ang 10% ng basic pension na hindi
bababa sa Php250.
Importanteng malaman din na isususpinde ang pensyon kung

ang pensyonado ay gumaling at makapagtrabahong muli, o di
kaya’y hindi makapagreport para sa taunang physical exam na
required ng SSS. Kung hindi naman maaaring makaalis ng bahay
dahil sa pagkaparalisa, maaaring magrequest sa SSS ng home
visit instead na magreport para sa physical examination.
(4) Retirement Benefit. And retirement benefit ng SSS ay

ipinagkakaloob—bilang buwanang pensyon o di kaya’y lump
sum—sa sinumang miyembro na umabot na sa retiring age
kung kaya’t hindi na siya makapagtrabaho.
Para makapagqualify sa benepisyong ito, ang myembro’y

dapat at least 60 years of age at tumigil na sa pagtrabaho o
paghahanapbuhay para sa optional retirement, or 65 years old
naman kung technical retirement. Kailangang nakapaghulog
ka ng at least 120 monthly
contributions bago
ang semester ng iyong
pagreretiro. Kung hindi
aabot ng 120 monthly
contributions ang naihulog
mo, entitled ka na
mabigyan ng lump sum na
nagkakahalaga ng kabuuan
ng iyong contributions. May
option ka rin na ipagpatuloy
— 52 —
Diwata V. Gonowon
ang paghulog ng contributions hangang makumpleto mo ang

120 months para maging eligible para sa monthly pension.
Kung qualified ka for this benefit, tatanggap ka ng buwanang

Retirement Pension at may 13th month pension din tuwing
Disyembre.
Kung may dependents ka naman na minor, tulad ng sa

Disability Benefit, tatanggapin din nila ang Dependent’s
Pension na nagkakahalaga ng 10% ng iyong basic monthly
pension. Ngunit hanggang sa limang dependents lamang ang
puwedeng tumanggap nito.
Para sa Retirement Benefit, may option ka na tanggapin ang

kabuuan ng unang 18 months nito, sa diskuwentong isinasaad
ng SSS. Maari lang itong gawin sa unang pag-apply para sa
retirement claim, hindi rin nito saklaw ang Dependent’s Pension.
Halagang Php1,200 ang minimum monthly Retirement

Pension kung ikaw ay nakapaghulog ng at least 120 months
contributions or umabot ng 10 taon ang iyong credited years
of service; at Php2,400 naman kung 20 years or more ang
iyong CYS.
(5) Death Benefit. Ang death benefit ay isa ring cash benefit
na ibinibibay either bilang pension o bilang lump sum sa
mga beneficiary ng namayapang SSS member. Ang legal na
asawa o ang anak—legitimate man o hindi as long as hindi
pa 21 ang edad—ang kinikilalang primary beneficiaries. Kung
walang primary beneficiaries, kinikilala namang secondary
beneficiaries ang mga magulang ng member. Sila ang
tatanggap ng lump sum.
Para magqualify sa benefit na ito ang primary beneficiaries,

para sa option na pension, kailangang nakapaghulog ng di
— 53 —
bababa sa 36 monthly contributions ang namatay na member

bago ng semester ng pagkamatay. Kung hindi aabot sa 36
monthly contributions, lump sum ang ipagkakaloob sa primary
beneficiaries.
Ang mga secondary beneficiaries naman ay pagkakalooban ng

lump sum lamang regardless kung ilang monthly contributions
ang naihulog ng namayapang SSS member.
Kung may mga minors na dependents ang namayapa,

pagkakalooban naman sila ng Dependent’s Pension na
nagkakahalaga ng 10% ng members monthly pension na hindi
bababa sa Php250. Limang minor dependents lamang ang
pinapayagan sa benefit na ito.
(6) Funeral Benefit. Kaugnay ng Death Benefit, ang

benepisyong ito sa pagpapalibing ay cash din na ibinibigay
sa sinumang gumastos sa pagpapalibing ng yumaong SSS
member. Ang halaga ng funeral benefit ay mula Php20,000
hanggang Php40,000 depende sa bilang ng naihulog na
contributions at average monthly salary credit ng yumao.
Ano ang mga kailangan para matanggap ito ng beneficiary?
Una kailangan na ireport ng employer ang pagpanaw ng

employee-member. Ikalawa, dapat na nakapaghulog ng at
least isang contribution ang yumaong SSS member.
(7) Unemployment Benefit. Ang benefit na ito, na tinatawag

ring unemployment insurance o involuntary separation benefit,
ay isa ring cash benefit na ipinagkakaloob sa members, kasama
ang mga kasambahay at OFWs, na hindi inaasahang alisin sa
trabaho na hindi sila o performance nila ang dahilan. Halimbawa
nito ay retrenchment o pagbawas ng mga empleyado, pagsara o
pagtigil ng operasyon ng kumpanya, at iba pa.
— 54 —
Diwata V. Gonowon
Kung kwalipikado ka, tatanggapin mo ang halagang doble ng

kalahati ng iyong average monthly salary credit (MSC). Ang
benepisyo ay tatanggapin mo ng buo at isahan at kailangang
mai-file sa loob ng isang taon mula pagkawala ng trabaho.
Ano ang mga criteria para makuha mo ang iyong

unemployment benefit?
Kailangang hindi pa higit 60 ang iyong edad sa panahon ng

pagkawala ng trabaho, at nakapaghulog ng at least 36 monthly
contributions, kung saan 12 contributions ay naihulog mo sa
huling 18 buwan bago ang pagkawala ng iyong hanapbuhay.
Hindi applicable ang benefit na ito kung ang dahilan ng
pagkakatanggal mo sa trabaho ay:
• serious misconduct
• paglabag sa batas
• tahasan at paulit-ulit na hindi paggawa ng trabaho
• pandaraya sa trabaho o pagkawala ng tiwala
• pagsagawa ng krimen
• mga kaso na kaugnay ng pagpabaya sa trabaho at iba pa
(8) Employee’s Compensation
Program (ECP). Objective ng
program na ito ang makatulong
sa mga manggagawa, at maging
sa kanilang dependents, na
nagkasakit o nagkaroon ng
pinsala dahil sa trabaho, na siyang
cause ng disability o pagkamatay
ng myembro. Covered ng
programang ito ang lahat ng
SSS members, kasama na ang
mga OFWs, at nagsisimula ang
coverage ng ECP sa unang araw
ng iyong pagiging employed.
— 55 —
Kasama sa mga benepisyo ng ECP ang mga sumusunod: Loss-

of-income benefits; Medical services, appliances and supplies;
Carers’ allowance; Rehabilitation services; Death benefits; at
Funeral benefits.
Sa di inaasahang pagkakataon na bawian ng buhay ang SSS

member, ang benefits drawn from the ECP ay tatanggapin ng
kanyang beneficiaries—primary, o kung hindi man, secondary.
Ang alin man sa mga Employee’s Compensation Benefits ay

kailangang i-claim within three years, kundi ay hindi na ito
maaaring i-claim.
kuwento corner
A soldier and a messenger
Hindi na bago sa atin ang mga kuwento ng ating mga kababayan

na piniling makipagsapalaran sa ibayong dagat mabigyan lamang
ng magandang buhay ang kanilang mga pamilya. Subalit ang
magawang tumulong pa sa kanilang mga kababayan habang nasa
ibang bansa at malayo sa kanilang mga mahal sa buhay ay hindi
birong gawain at hindi kaya ng karamihan sa ating mga Overseas
Filipino workers (OFWs) lalo na’t kung sila ay mga ordinaryong
manggagawa lamang.
Ngunit hindi para kay Gng. Herminia “Hermie” Loyola Ambray,

57, tubong Pagbilao, Quezon, may asawa at apat na anak. Kasabay
ng kanyang pamamasukan bilang kasambahay sa Hongkong, sa
tuwing araw ng kanyang pahinga ay nag-aral si Hermie ng pagiging
Paralegal sa Philippine Consulate sa loob ng anim na buwan. Nais
niyang matulungan ang mga OFWs na nawalan ng pasaporte, o
— 56 —
Diwata V. Gonowon
may problema sa employer o dili kaya’y namatay at kinakailangang

maiuwi ang katawan sa Pilipinas. Ayon kay Hermie, sa dami ng
mga Pilipinong nangangailangan ng tulong, hindi laging agaran ang
maaring maging tugon ng Embahada at Konsulada ng Pilipinas sa
ilan sa kanila kung kaya’t ang tulong na ginagawa ng mga tulad niya
ay napakalaking bagay sa mga OFWs. At hindi na nga mabilang ang
dami nga ating mga kababayan ang lumapit at natulungan ni Hermie.
Malaking bagay rin ang pagiging kasapi niya sa Confederation of

Overseas Filipinos at Quezonian Association sa Hongkong na siya
mismo ang nagtatag. Dagdag pa dito, ang inspirasyon na dala ng
kanyang pangalan. Ang “Herminia” daw ay nangangahulugang
“man in the army” sa mga Amerikano, at “messenger” sa mga
Griyego. Ito marahil ang dahilan kung bakit naging natural na
din kay Hermie ang maging parang sundalo na laging handang
tumulong lalo na sa kanyang kapwa Pilipinong nasusugatan sa gitna
ng digmaan. Hindi nga ba’t maihahambing sa isang pakikidigma
ang magtrabaho sa lupain ng mga dayuhan, kung saan ang iyong
hinaharap ay walang kasiguruhan?
Sundalo mang maituturing, batid ni Hermie na hindi siya

palaging malakas at makakapag-trabaho kung kaya’t kanya
ring pinaghandaan ang panahon ng kanyang pagreretiro. Sa
puntong ito niya nakilala ang Pag-IBIG Fund kung saan siya ay
naging boluntaryong kasapi noong 2002 habang nagtatrabaho sa
Hongkong. At noong ika-5 ng Marso 2013, nakuha na ni Hermie
ang kabuuan ng kanyang naipon na umabot ng P55,023.23 at
$201.64. Maliit na halaga kung tutuusin. Ngunit matapos ang 21
taon ng pamamasukan bilang kasambahay, tanging ang kanyang
naimpok sa Pag-IBIG Fund ang kanyang nakuha upang gamitin
sa kanyang pag-papa check-up at pambili ng gamot. Katunayan,
— 57 —
nakatakdang magpunta si Hermie sa ospital kinabukasan matapos

niyang matanggap ang kanyang pera mula sa Pag-IBIG.
Dahil din sa pagiging kasapi ng Pag-IBIG, nakabili ng sariling

bahay at lupa ang pamilya ni Hermie noong 2004 sa pamamagitan
ng kanyang housing loan sa Pag-IBIG na nagkakahalaga ng P
742,000.00. Ito ay may loan term na 10 taon subalit natapos niyang
bayaran sa loob lamang ng limang taon. “Tama ang sabi nila. Ang
mga OFW ay dapat maging member ng Pag-IBIG dahil totoo ngang
maaasahan mo ito sa kinabukasan,” sabi ni Hermie. At bilang
pagsasabuhay nito, hinihikayat ni Hermie ang kanyang pamilya,
mga kamag-anak at kakilala na maging kasapi ng Pag-IBIG tulad
ng tatlo sa kanyang mga anak na sina Geraldine at Mary Grace,
pawang OFWs din at Mary Ann na isang negosyante.
Maging ang asawa niyang si G. Teodoro “Teddy” Ambray na

sumunod kay Hermie sa Hongkong at nakasama niyang nagtrabaho
sa ilalim ng iisang amo ay boluntaryo ding sumapi sa Pag-IBIG
Fund. Ang naipon ni Teddy ay nakatakda na ring kunin ni Hermie
sa kanyang susunod na pagluwas sa Maynila upang pandagdag
puhunan sa maliit na kantinang binuksan ng kanyang asawa
matapos itong bumalik sa Pilipinas noong 2009.
Matapos ang 21 taong pagtatrabaho sa ibang bansa, masayang

inalala ni Hermie ang dahilan ng kanyang OFW years—ang mapag-
aral ang kanyang mga anak upang magkaroon ng buhay na mas
maganda sa kanyang nakagisnan. Pagbibiro ni Hermie, “Pagbalik
namin, mayaman na kami, nasa estado na ang mga anak ko”.
Gayunpaman, si Hermie ay patuloy na mag-iimpok sa Pag-IBIG

Fund hanggang sa edad na 60. Katwiran niya, malaki pa ang
— 58 —
Diwata V. Gonowon
maaring makuha niya sa loob ng tatlong taon dahil sa dibidendong

kikitain ng kanyang impok. Sa ganitong paraan, may matatawag
siyang sarili niyang pera pagdating ng takdang panahon. Dahil sa
Pag-IBIG, ang pinaghirapan, may katuparan.
(https://www.pagibigfund.gov.ph/pop/files/OFW%20STORY-
hermina%20loyola%20ambray.pdf, with permission from Mrs.
Ambray)
— 59 —
CHAPTER 3—
HEALTHCARE PARA SA IYO
AT SA LAHAT
“It is the policy of the State to protect and promote

the right to health of all Filipinos
and instill health consciousness among them.”
Section 2, Declaration of Principles and Policies
HEALTH IS WEALTH. Believe it or not, kapatid, sa atin na mga

migrant workers, nothing can be more real. Maliban sa skills
natin, ang kalusugan ang isa sa pangunahing puhunan natin sa
pagtrabaho overseas man o sa barko. Ito ang dahilan kung bakit
all the time kong sinisiguro at siniseryoso ang pananatili kong
healthy. Kahit pa sa pag-abroad kumikita tayo ng sapat, o baka
nga sobra (sana ‘no?), priority dapat natin palagi—always—ang
siguruhing malusog ang ating pangangatawan. Dapat walang
anumang karamdaman, walang mga sakit-sakit na nafifeel, walang
mga discomforts, o anupamang mga puwedeng symptoms ng kung
anong sakit. Kailangang palagi nating minomonitor ang ating
katawan, kasi, baka sa huli (huwag naman sana), sa medical bills
lang mapunta ang lahat ng mga pinagpaguran natin.
— 60 —
Diwata V. Gonowon
This is the reason why marami

ang nagpupush sa value ng health
insurance lalo na sa ating mga Pinoy
migrant workers. Ika nga, life can
be uncertain. Kasi heto ang isang
napakaimportanteng tanong: Ready
ba tayo financially kung sakaling
magkasakit tayo habang nasa abroad?
Huwag naman sana, pero pano
kung maaksidente tayo at magcause
ng disability? Yes, medyo feeling
burdened talaga pag iisipin natin
ito, pero one thing for sure e, hindi
puwedeng hindi natin ito isipin.
Parang ang nega naman no? Medyo,
pero kaunting kanegahan ito kung ihahambing natin sa positive
na experience ng pagiging handa. Isa pa, paano kung ang mga
mahal natin sa buhay naman ang magkasakit? Meron ba tayong
emergency funds?
Why is healthcare preparedness extremely important and

inevitable? Or irephrase natin ang tanong: Yes, important at
inevitable and healthcare preparedness, ano ang puwede nating
gawin para mapanindigan natin ito?
Ang chapter na ito ay inilaan para sa pagsagot ng mga detalyeng

tanong tungkol sa healthcare at healthcare preparedness. Para bang
gustong i-assure sa iyo dito sa chapter na, wait, teka lang, sa totoo
lang may nakalaan sayo para sa iyong kalusugan. Goal nito na isa-
isahin ang mga healthcare-related benefits na meron ang gobyerno
— 61 —
para sa iyo nang sa sa gayon, sa oras ng sakit at iba pang stress na

konektado sa kalusugan, lalung-lalo na’t nasa ibayong dagat ka.
Palagi nating sinasabi sa librong ito na mas mainam na alam na
alam mo ang bawat benepisyong para sa iyo para naman alam mo
ang maaari mong puntahan sa oras ng pangangailangan.
Marami na kasi tayong kuwentong nabalitaan tungkol sa

pagkakasakit na naglugmok sa mga mag-anak. Medyo parang
malas at negatibo, pero sabi nga natin kanina, kailangang pag-
usapan at pagtuunan ng pansin dahil, sa totoo lang, maaari namang
maiwasan ang anumang undue adverse effects. Hindi kailangan ang
buong pamilya, pati ang mga bata, ang magsuffer dahil nagkasakit
ang isa. Maaari itong malusutan. Key dito ang kahandaan and
commitment na mag-impok para sa kalusugan.
Hindi kasi natin alam kung kailan o saan tayo dadapuan ng sakit.
Though may mga tests na ngayon na maaaring madetect ang
mga possible illnesses na maaaring magkaroon ka. Ito ang unang
hakbang: ang palaging alamin ang kalagayan ng iyong kalusugan.
Minsan, yes, nakakatakot, kaya nga marami sa atin ang “ay, naku,
wag na lang.” Pero mas nakakatakot kung malalaman natin na may
sakit pala tayo kapag ito’y malala na o wala nang pag-asa. Ano pa
bang saysay ng lahat ng mga pinaghirapan nating ipundar kung
hindi naman natin maeenjoy kasama ng ating mahal na pamilya?
May kaibigan ako nun, nakasama ko siya sa barko. Isang beses,

nagsiuwian kami for a vacation. Then pagsampa namin ulit, hindi
ko na siya nakita. Nabalitaan ko na lang na nagkasakit pala siya,
heart enlargement, hindi na siya pumasa sa medical exam, kaya
hindi na napayagang sumampang muli sa barko. Paano kung
ganito? Malamang kasi sa trabaho rin niya nakuha at nagdevelop
— 62 —
Diwata V. Gonowon
yun. Anong paghahanda ang maaari nating gawin para, una,

maiwasan natin ang sakit, at ikalawa, para makapaghanda tayo sa
mga circumstances na kagaya ng nangyari sa kanya?
Dito papasok ang mga government agencies tulad ng Department

of Health, PhilHealth, at iba pang social services agencies na
kaugnay ng kalusugan. Kung maghahanapbuhay abroad, kailangan
alam natin ito dahil, una, binabayaran natin ito buwan-buwan.
Actually ang PhilHealth contributions, kinakaltas na ngayon bago
natin makuha ang ating Overseas Employment Certificate (OEC)
at makaalis ng Pilipinas. Yes, may makukuha ka, may isinuksok ka
para sa iyong kalusugan, kaya may madudukot ka. Alamin mo kung
ano ang mga nakalaan sa iyo.
Of course, narinig na natin sa mga financial advisers at maging

sa mga conscientious colleagues na hindi sapat ang healthcare
benefits. Marami, lalo na ngayon, ang kumukuha na rin ng mga
health insurance from health maintenance organizations (HMOs).
Out of the regular subscription or fee, natutugunan ang anumang
emergency healthcare needs, at hindi lang iyan, kadalasan ang
insurance ay hindi lamang para sa principal (or ikaw, kung nasa
pangalan mo at ikaw ang nagbabayad) kasama ang mag-anak bilang
dependents.
Kung walang health insurance, baka maubos ang savings mo at

magsuffer ka tuloy at ang iyong pamilya kung sakaling ikaw o
sinuman sa kanila ang magkasakit. Alam mo naman kung gaano
kamahal ang medical bills ngayon. Kahit pa bayaran ng overseas
employer mo ang OFW health insurance mo, hindi pa rin ito
enough. Pano kung magtapos na ang contract mo?
— 63 —
Kaya ngayon pa lang, pagsikapan mong magkaroon ng OFW health

insurance. Ang chapter na ito ay para sa mga health benefits mo
bilang isang Pinoy migrant worker.
Ano ang maitutulong sa akin ng gobyerno

sa oras ng pagkakasakit?
Health is one of government’s primary concerns. Kaya nga

napakaraming government agencies ang nakafocus dito—bawat
agency ay may specific tasks. Lahat ng tasks ay patungo sa isang
healthy country.
Mainam na topic ang health ngayon, lalo na’t noong February 20,
2019, officially pinirmahan ng presidente ng Pilipinas para maging
batas ang Universal Health Care (UHC) Act. Ginaguarantee ng
batas na ito ang pantay-pantay na access ng bawat Pinoy sa quality
and affordable healthcare services. Landmark ang batas na ito
tungkol sa coverage ng PhilHealth. Dahil sa UHC, magkakaroon na
ng libreng medical consultations at laboratory tests.
Maraming reforms ang dala ng UHC Law, isa na dito ang

pagdesignate sa PhilHealth bilang tagapangasiwa ng pagbili ng mga
health goods at services para sa mga mamamayan, kasama na dito
ang mga gamot; ipinag-uutos pa nito ang pagdevelop ng mga health
facilities sa mga mahihirap na lugar sa bansa; pagbigay ng pansin sa
kalagayan ng mga health workers; at marami pang iba.
Bilang OFW, ituon natin ang attention natin sa PhilHealth. Under

UHC, yes, pati tayong mga Pinoy migrant workers kasama na rin sa
mandatory membership sa PhilHealth.
— 64 —
Diwata V. Gonowon
Ang PhilHealth ID at ang Member Data Record (MDR) ang mga

patunay ng iyong enrolment sa PhilHealth. Sa ID, naroon ang
iyong pangalan at larawan, samantalang ang MDR naman
ay naglalaman ng lahat ng iyong qualified dependents, kung
mayroon.
Anong PhilHealth benefits meron ako?
Tulad ng lahat ng members ng PhilHealth, maeenjoy din ng mga

overseas Pinoys ang mga OFW health insurance benefits kapag
naospital sila sa mga accredited healthcare facilities sa Pilipinas at
sa abroad. Kasama sa mga PhilHealth benefits para sa mga OFW ay
ang mga sumusunod:
1. Inpatient benefits: Doctor’s professional fees and hospital

charges
2. Outpatient benefits: Minor and major outpatient surgeries,
radiotherapy, hemodialysis, blood transfusion, and primary care
benefits
— 65 —
3. Z benefits: Leukemia, breast cancer, prostate cancer, etc.

4. MDG-related benefits: Select medical services for treatment
of malaria, HIV-AIDS, tuberculosis, surgical contraception, and
animal bites
Ang sinumang OFW na nakaabot na sa retirement age at

nakapagpost ng at least 120 months’ contribution ay automatically
lifetime members na ng PhilHealth.
Ang pag-avail naman ng mga OFW at kanilang mga qualified

dependents ay napakadali at simpleng gawin. Kung kailanganing
maospital, hindi na kailangang mag-alala sa napakaraming
mga dokumentong kailangang ihanda, dahil karamihan ng mga
PhilHealth-accredited healthcare institutions ay konektado na
ngayon online sa Health Care Institution Portal kung saan ang
eligibility na makapag-avail ng PhilHealth Benefits ay makikita at
machecheck na agad-agad.
Bilang regular member, covered para sayo ng PhilHealth ang higit

sa 4,600 medical and surgical procedures kasama na ang cancer
cases at iba pang mga sakit.
Karamihan ng ng mga sakit at causes

ng pagkakahospitalize ay binabayaran
ng PhilHealth. Halimbawa nito ang
para sa mga dialysis patients, na
sinusuportahan ng PhilHealth sa
pamamagitan ng aabot sa 90 days na
hemodialysis sessions taun-taon, at
360 days naman na peritoneal dialysis
sessions kada taon.
— 66 —
Diwata V. Gonowon
SOLO PARENT KA? May special

benefits ka! Alinsunod ito sa R.A.
8972 o Solo Parents’ Welfare
Act. Mahalagang magpalista para
magkaroon ng Solo Parent ID na issued
ng DSWD para maging kwalipkado
sa mga benepisyo. Sumadya sa iyong
Local Social Welfare and Development
Office para mag-apply ng solo parent
ID. Dalhin lamang ang mga sumusunod:
Barangay Certification, angkop na
mga dokumentong nagpapatunay
ng iyong pagiging solo parent, birth
certificate ng anak, Income Tax Return,
at kasulatan o patunay mula sa Punong
Barangay na nagsasaad ng iyong
kalagayan bilang isang solo parent.
Paano kung magkasakit ako habang nasa abroad?
Tutulungan ka ng PhilHealth sa iyong hospitalization mo kung

makoconfine ka abroad. Parte ito ng benefit mo, hindi lang bilang
Pinoy, kundi bilang Pinoy na naghahanapbuhay sa ibang bansa.
May nakalaang allotment ang PhilHealth para sa iyo depende sa
klase ng sakit o medical problem.
Health is important. Kaya nga binibigyan tayo ng karapatan—take

note, karapatan, it’s a right—na maging malusog sa pamamagitan
ng services ng PhilHealth. Pero, of course, mayroon tayong
obligation na mameet ang mga conditions para makapag-avail ng
benefits:
— 67 —
• Ang availment period ay dapat nasa validity period ng

PhilHealth membership mo bilang OFW;
• Hindi mo pa nauubos ang 45-day annual benefit limit para sa

hospital room and board allowance;
• Kung nasa Pinas, kailangang ang hospital ay PhilHealth-

accredited
MAKIPAG-UGNAYAN SA PHILHEALTH!
Ang punong tanggapan ng PhilHealth ay matatagpuan sa

Citystate Centre, 709 Shaw Blvd.,
1603 Pasig City, Philippines
Aktibo silang sumasagot sa anumang inquiries sa

Textline 0917-898-7442 (PHIC)
Trunkline (02) 441-7444
Call Center (02) 441-7442
Email actioncenter@philhealth.gov.ph
Mayroon din silang dedicated lines for Overseas Pinoys

Mobile number +63917 512 9149
Email ofp@philhealth.gov.ph
Para sa kumpletong listahan ng mga Regional Offices, Local

Health Insurance Offices, Business Centers at mga PhilHealth
Express Branches, pumunta sa www.philhealth.gov.ph/about_
us/map/regional.htm.
Para naman masiguro kung aling mga ospital ang PhilHealth-

accredited, please see www.philhealth.gov.ph/about_us/
phCARES_hospitals.pdf.
— 68 —
Diwata V. Gonowon
Paano naman kung kamag-anak ko

sa Pilipinas ang magkasakit?
Yes, tulad ng sagot sa naunang tanong, ang iyong mga qualified

dependents na nasa Pilipinas ay maaaring mag-avail ng benefits
habang nasa labas ka ng bansa.
Tandaan lamang na sa pagsubmit or pagrenew ng iyong

membership, linawin kung sino ang iyong mga beneficiaries.
Paano mag-claim ng benefits?
Kung mahospital ka abroad, kailangan mong magpadala ng mga

importanteng documents either via courier o email sa PhilHealth
Regional Office o Local Health Insurance Office na pinakamalapit
sa address mo sa Pinas. Kailangan gawin mo ito sa loob ng 180
days mula nang madischarge ka sa hospital. Kasama sa required
documents ang:
1. Medical abstract o medical record na nakasulat sa English, o

kopya ng Medical Certificate na nakalagay ang final diagnosis,
confinement period, at ang mga naibigay saiyong medical
services;
2. Copy ng operative record (sa English din), kung ikaw ay
naoperahan;
3. Isama rin ang statement of account at official receipt na ibinigay
ng hospital at doktor;
4. At!—importante ito!—ang nafill up-an na PhilHealth Claim
Form.
— 69 —
Ganito rin ang gagawin mo kung ang

qualified dependent mo ay siyang
naconfine sa abroad, halimbawa, kung
binisita ka niya.
Kung ikaw naman o ang iyong

qualified dependent ay nahospital
sa Pinas, isasubmit mo lamang ang
properly filled out PhilHealth Claim
Form 1 sa Billing Section ng accredited
hospital bago ka madischarge.
Magkano ang PhilHealth benefits na makukuha ko?
Magandang tanong. Sa pagsurvey namin ng mga tanong tungkol

sa benefits kasi palagi itong lumilitaw. Wala naman talagang iisang
sagot dahil ang nakukuhang hospitalization at iba pang benefits
ng PhilHealth ay depende sa medical case o sakit ng pasyente,
at nahahati sa tatlo ang makukuhang benefit o reimbursement—
na para sa mga gastusin sa ospital, professional fee, at health
care institution fee. Para sa rates ng bawat case, maaari kang
sumangguni sa www.philhealth.gov.ph/circulars/2017/
annexes/0019/AnnexA-MedicalCaseRates.pdf.
PAANO KUNG KULANG PA?
Malimit, sa mga seryosong sakit na kailangan ng

hospitalization, nagkukulang talaga tayo sa mga pinagkukunan
natin ng panggastos. Kaya’t naghahanap din tayo ng mga
— 70 —
Diwata V. Gonowon
malalapitan, lalo na ang mga ahensya ng gobyerno na may

iniaabot rin mga assistance. Narito ang ilan pang mga agencies
kung saan maaari tayong dumulog sa oras ng matinding
pangangailangan kaugnay ng pagkakasakit:
Department of Health. Unang-una, may

libreng medicine program ang DOH para
sa mga may matinding pangangailangan.
Ito ang Medical Assistance Program (MAP)
na nakalaan para sa medical assistance
sa mga maysakit na nangangailangan ng
consultation, rehabilitation, at examination
o di kaya’y nakaconfine sa designated
government hospitals. Tingnan sa www.doh.gov.ph/medical-
assistance-program ang listahan ng mga government hospitals
kung saan maaaring makapag-avail ng MAP.
Department of Social Welfare and

Development. Ang DSWD, sa pamamagitan
ng kanilang Assistance to Individuals in Crisis
(AIC), ay tumutulong sa mga Pilipino upang
agaran nilang mabili ang anumang gamot na
inireseta ng doktor. Target beneficiaries ng
programang ito ang mga sumusunod:
1. Mga pamilya o indibidwal na indigents, vulnerable,

disadvantaged, o iyong mga nasa impormal na sektor at
mga mahihirap na nakalista sa DSWD Listahanan Program;
2. Mga kawani ng gobyerno at mga manggagawang
nakakontrata; at
3. Mga nasa crisis situation ayon sa pagsusuri ng Social
Workers.
Ang sinumang nagnanais na makapag-avail ng assistance para

sa kanilang mga gamot ay kailangang pumunta sa
— 71 —
pinakamalapit na tanggapan ng DSWD Crisis Intervention

Unit (CIU) at magsubmit ng mga orihinal o kopya ng mga
sumusunod na dokumento na pinatunayan ng CIU social
worker:
• Clinical Abstract o Medical Certificate na nagtataglay ng
full name, at license number ng doktor na tumitingin, na
ipinagkaloob nitong huling 3 buwan;
• Mga reseta mula sa doktor na may petsa at pangalan ng
pasyente at pirmado ng doktor kasama na ang kanyang
license number;
• Barangay Certificate of Indigency o Indigent Card na inisyu
ng medical social service ng ospital; at
• Valid ID ng kliyente.
Kung ang halaga ng mga gamot na hinihingi ay Php5,000
or less, sapat na ang patunay ng doktor o ng kanyang
representative para ipagkaloob ito ng DSWD. Ngunit kung higit
Php5,000 ang kailangan, dapat na magprepare ng isang Social
Case Study ang LGU social worker o sinumang registered
social worker. Maaaring hingin ito ng CIU social worker bilang
suporta sa pagsusuri at rekomendasyon na gagawin niya para
maipagkaloob ang assistance.
Philippine Charity Sweepstakes Office. Mula pa taong 1995,

naitaguyod ng PCSO ang Individual Medical Assistance
Program (IMAP) at napakaraming Pilipino na ang natulungan
nito. Objective ng IMAP na makapagprovide ng agarang
tulong pinansyal sa mga indibidwal na may problemang
pangkalusugan. Sa pamamagitan ng ibinibigay ng PCSO
na Guarantee Letter bilang pass, nabibigyan ng kaukulang
atensyon medikal ang pasyente sa mga ospital at iba pang
health facilities. Ang letter ding ito ang patunay na sasagutin
ng PCSO ang obligasyong bayaran, partial man o buo, ang
serbisyong ipinagkaloob sa pasyente. Ang halaga ng assistance
ay batay sa classification system na binuo para sa programa.
— 72 —
Diwata V. Gonowon
ANG FAMILY MEDICAL

AND DENTAL CARE PLAN NG AMOSUP
PARA SA KALUSUGAN ng seafarer at ng kanyang pamilya,

itinataguyod ng AMOSUP ang Family Medical and Dental
Care Plan (FMDP). Ang programang ito ay nagbibigay ng
libreng out-patient consultations, in-patient hospitalization,
medical procedures, mga gamot, at iba pa, sa mga AMOSUP
members at kanilang mga dependents. Ipinagkakaloob ito ng
organisasyon sa pamamagitan ng AMOSUP Seamen’s Hospitals
na matatagpuan sa Manila, Cebu, Davao, at Iloilo, at satellite
clinic nila sa Dagupan.
Ano ang halaga ng health insurance sa akin?
Magandang tanong. Heto. Actually, minsan may mga pagkakataong

sa isahang kaso ng medical emergency sa pamilya ay nauubos,
nalilimas lahat ang isang taong worth ng savings. Oo nga, sadyang
malaki ang tulong ng mga benefits ng PhilHealth, pero may
hangganan ito—hindi ka maaaring magdepende lang sa PhilHealth
para macover ang lahat ng health care fees, lalung-lalo na kung
ang dependent mo ay naka-admit sa isang private hospital. Isa pa,
umaabot ng 60 days para iprocess ng PhilHealth and mga claims
para sa reimbursements.
Kaya kailangan talaga na mayroon ka ring sariling life insurance

bago ka pa umalis ng bansa para magtrabaho abroad. Parang safety
net kasi ang life insurance, pasiguro ito, na kung may magkakasakit
o maoospital sa pamilya, may maaasahang sasagot ng gastos.
— 73 —
Hindi lang iyan ha, sabi ko nga, suwerte din talaga ang pagiging
OFW. May mga insurance na maaari mo ring pagkatiwalaan
ng kinita mong pera. Maaari itong gawin sa pamamagitan ng
variable unit-linked (VUL) insurance policy kung saan ang perang
ibinabayad na premiums ay maaaring palaguin. Ang VUL kasi ay
isang uri ng life insurance na sabay investment na rin, kaya hindi
lang nito sinisiguro ang ating kalusugan, kundi pati na ang perang
pinaghirapan natin sa ibang bansa.
Maglaan para sa emergency fund? Pano yun?
Sadyang kailangang pag-usapan sa pamilya ang halaga ng pag-set

aside ng funds para sa mga oras ng kagipitan. Kapag nagkakasakit
ang isang myembro ng pamilya, makakatulong ang pagkakaroon
ng tagong pera kung sakaling kulang pa ang iyong PhilHealth at iba
pang insurance benefits para matustusan ang medical expenses.
Masinsinang pag-usapan at pagkasunduan

sa inyong pamilya kung magkano ang
halaga na regular na isasantabi para sa
emergency fund. Mainam na may hiwalay
na bank account para dito upang hindi
ito magagastos maliban lamang para sa
purpose nito. Mas efficient kung enrolled
ang account na ito sa online banking at
nakalink sa account kung saan tinatanggap
o dinideposit ang remittances mula
abroad. Sa paraang ito, mabilis lamang na
makapagtatransfer ng funds sa account ng
emergency fund ng pamilya.
— 74 —
Diwata V. Gonowon
kuwento corner
Mga Regalo:
Kuwento ni John Philip Pesebre
Hindi ko naisip na magiging ganun kaliwanag ang bukas para sa

isang pasyente na tulad ko na ang problema ay kidney. Ngunit,
mabait ang Diyos, hindi niya lang ako pinagaling, nilibre pa dahil sa
PhilHealth Z Program.
Taong 2014, nagtatrabaho kami sa isang Christian school ng asawa

ko nang naospital ako sa National Kidney and Transplant Institute
(NKTI). Masamang balita: kailangan ko ng transplant. Bukod pa
dito, alam namin na malaki talaga ang gastusin sa sakit na ito. We
were always worried about everything.
Salamat sa Diyos sa unang regalo: match kami ng sister para

maging kidney donor siya. Ipinagdasal talaga namin nang taimtim
ito ng asawa ko. Naibsan ang unang pangamba. Hindi na kami
kailangang maghintay nang matagal.
Kaugnay pa nito, naging maayos naman ang services ng hospital,

mula simula until the transplant, everything was more than fine,
and we also had the best doctor.
Dito rin pumasok ang sunod na regalo: Ang benefit ng Philhealth.

Mabuti na lang may PhilHealth. Mabuti na lang talaga! Hindi
namin inakala na covered ang buong kidney transplant. May
nareimburse pa! Kung tutuusin, alam naman namin na million
talaga ang gastos ng sakit at operation ko, pero dahil sa PhilHealth,
naging libre! Kaya labis talaga kaming nagpapasalamat.
— 75 —
Kaya sa kuwentong ito, gusto rin namin iexpress ang aming

pag-encourage na sana maging active members tayong lahat ng
PhilHealth. Dahil malaki ang naitutulong ng PhilHealth sa oras
ng karamdaman. Malaki ang pasasalamat at utang na loob ko sa
PhilHealth. Sana marami pa ang matulungan nito.
Important note: Hindi sa lahat ng panahon maaaring makuha ng

libre ang benefits katulad ng na-enjoy ni John Philip. Para sa mga
sakit na qualified sa ilalim ng Z Program ng PhilHealth, mainam na
makipag-ugnayan sa inyong local PhilHealth office, humingi na rin
ng payo sa government doctors na nakatalaga sa inyong rural health
unit (RHU) or saanmang government hospitals.
— 76 —
Diwata V. Gonowon
CHAPTER 4—
MAG-INVEST
FOR THE FUTURE
“It is the policy of the [State] to motivate the employed

and other earning groups to better plan and provide
for their housing needs by membership in an integrated,
nationwide savings system established for the said purpose,
with contributory support of the employers,
in the spirit of social justice and the pursuit
of national development.”
—Presidential Decree No. 1752
Section 2, Policy
“WALANG FOREVER,” hugot line ng marami nating kababayan—

kasama na tayong mga Filipinos overseas. In fact, feeling ko mas
damang-dama ito nating mga OFWs. First and foremost, ang
anumang trabaho abroad ay nabibigyan lamang ng legitimacy dahil
sa tumatakbong contract—contract na maaring maextend kung
papalarin, or ma-cut short naman dahil sa mga pagkakataong hindi
inaasahan. Pag nag-end na ang contract or something uneventful
happens, walang ibang choice kundi ang umuwi at maghanap ng iba
pang trabaho dahil mayroong pamilyang binubuhay, may mga anak
na pinag-aaral, at may bills na kailangang mabayaran.
— 77 —
Ang daing ng karamihan sa atin: Ganito na lang ba palagi?
Pero, may good news naman. You can change your fortune.
Kailangan lamang ng matinding commitment at disiplina para
mamaximize mo naman ang mga pinaghirapan mo sa ibang bansa.
Habang nagsisikap abroad, pinakamainam na mag-ipon para sa
possible investments dahil ito ang magiging matatag na susi sa pag-
unlad, pag-unlad na mahahanap mo sa sariling bayan na hindi ka
na kailangang umalis pang muli.
Ang pag-invest ay ang pagtataya ng iyong hard-earned money

upang ito’y palaguin sa legal at legitimate na paraan. Ang pagtataya
ng inyong pera sa pagnenegosyo ay isang halimbawa. Hindi ito
madaling gawin. Kailangan ng masusing pag-aaral at pag-unawa
upang ikaw ay maging active participant sa investment na gagawin
at hindi lamang iaasa sa brokers o sa investment partners. Mainam
na pati ang pamilya ay kasama mo dito, para hindi sila laging
nakadepende sa iyo. Maging sila man ay maaaring maging active
participants sa investment na gagawin.
OFW ako sa loob ng maraming mga taon, ngayon ready na

akong mag-invest. May mga offers na mag-invest dito sa
abroad pero mas gusto kong mag-invest sa sariling bayan.
Anong mga investment options ang makabubuti sa mga
OFWs na tulad ko?
Di ba umalis tayo dahil nais nating mapunuan ang mga

pangangailangan ng ating mga pamilya? Meron naman iba sa atin
na ang pagtrabaho abroad ay pagpayaman ng mga karanasan. Ano
— 78 —
Diwata V. Gonowon
pa man, sa paghanapbuhay sa ibang

bayan, dahil hindi ito madali, dahil
pinagsisikapan ang bawat sentimong
kinikita, nais nating mapunta sa
makabuluhang mga bagay ang
perang pinaghirapan.
Tulad ko, marami sa atin ang

itinataya ang kita sa small businesses
na maaaring patakbuhin ng mga
kamag-anak; ang iba naman nag-
iimpok sa bangko, nagta-time
desposit, para maka-earn ng interest.
Marami din kasi sa atin ang nahihirapan, o natatakot sa idea na

mag-invest. Minsan ang reaction e, “Naku, pag-aaralan ko pa ang
stock market niyan para makapag-invest ako!” Parang ang hirap-
hirap mag-invest. Totoo nga, kailangan talagang masusing pag-
aralan ang pag-invest, ngunit may mga investment platforms na
available sa ating mga ordinary overseas Filipinos, mga platforms
ito na akmang-akma para sa ating pangangailangan at kakayahan.
Sabi ko nga kanina, ang investment ay isang pagtataya—isa itong

risk. Ang unang puwede mong gawin sa pagbubukas ng isang
investment ay ang alamin ang iba’t ibang klase nito. Halimbawa,
mayroong mutual funds, puwede namang bumili ka ng stocks o
bonds, puwedeng sa real estate o lupa, at puwede ring magnegosyo.
Sa pag-alam at pag-unawa sa mga posibilidad ng investment,

pinakamainam na gawin ang suitability assessment questionnaire.
Isa itong klase ng test—hindi nga lang kailangan ng grades!—na
— 79 —
ibinibigay ng mga investment companies tulad ng mga bangko na

ang objective ay alamin kung anong klase ng investment ang bagay
sa iyo at aayon sa goals mo.
Tandaan: ang uri ng investment na maaari mong pasukin ay

nakasalalay sa halaga ng perang willing at kaya mong itaya.
Ano ang Mutual Funds at paano ako mag-iinvest dito?
Ang mutual funds na siguro ang pinakasimple sa mga investment

options para sa iyo. Walang masyadong gagawin sa uring ito ng
investment, at kasamang puhunan ng pera mo ay ang malaking
tiwala sa kakayahan ng mga fund managers. Trabaho at tungkulin
nilang palaguin ang pera mo nang hindi mo kakailanganing regular
na mag-usisa. Parang ganito lang: tulad ng ibang investment,
ipapagamit mo ang iyong pera sa mga financial companies para
gamitin nila ito actively nang sa gayon ay lumago at dumami.
Dahil baguhan sa pag-invest sa mutual funds, kailangan maging

malinaw para sa iyo ang goals mo, ang nakikita mong limit ng
investment, at ang halagang maaari mong pawalan.
Regulated ng Securities and Exchange Commission (SEC) ang

mutual funds. Examples ng mga companies na nagpoprovide ng
opportunity na ito ay ang Philam Asset Management and Sunlife
Financial. May mga banks din, tulad ng Bank of the Philippine
Islands (BPI), na nag-ooffer nito. Marami sa mga companies ay
nagbibigay online access sa anumang nangyayari sa inyong mutual
fund. Mababa lamang ang halaga ng pagtataya o risk sa mutual
funds. Usually, Php10,000 lang, ok na.
— 80 —
Diwata V. Gonowon
MUTUAL FUNDS
ILAN SA MGA companies na nag-ooffer ng mutual funds

investment ay ang mga sumusunod: ATRKE Alpha Opportunity
Fund, ATRKE Equity Opportunity Fund, First Metro Save and
Learn Equity Fund, PhilAm Strategic Growth Fund, Sun Life
Prosperity Philippine Equity Fund, Soldivo Funds, ALFM.
Bibili ba ako ng Stocks?
Ang pag-invest sa pamamagitan ng pagbili ng stocks—publicly

traded stocks—ay nangangailangan ng ibayong tatag ng loob at,
of course, research at pag-aaral. Kapag bumili ka ng stocks, ibig
sabihin nito ikaw ay nagiging isang shareholder at part owner—
gaano man kalaki o kaliit—ng isang company. Kung malaki
ang stock mo, o mas marami ang shares, mas magiging active
participant ka sa company at mas malaki rin ang maaaring kitain,
siyempre, depende sa performance ng company sa stock market.
Kakailanganin mo ng isang broker para makapag-open ng account

at makabili ng stocks.
Again, mainam na alamin ang

investment options na babagay
sa kapasidad at willingness mong
mag-risk ng iyong pinaghirapang
pera. May mga websites na
maaaring makatulong sa iyo
upang alamin kung ikaw ba ay
conservative, moderate, o talagang
— 81 —
risk taker pagdating sa investment. May mga workshops din na

makatutulong sa iyo upang magabayan ka at mabigyan ka ng mga
recommended list of stocks-buying opportunities.
Medyo kumplikado ang stocks bilang klase ng investment. Kaya’t

talagang kailangang ieducate ang sarili sa pamamagitan ng pag-
attend ng mga trainings at seminars. Mayroon ding mga online
investment course kung saan maaari kang mag-enroll upang higit
mo pang mapag-aralan ang investing kahit nasa bahay or trabaho.
Heto, ang mungkahi ko, kung interesado ka talaga sa pagbili ng
stocks, magsimula ka sa pagtaya ng maliliit na halaga lamang sa
prosesong tinatawag na peso cost averaging.
INTERESTED SA STOCKS? HERE ARE 2 POINTS.
ANG PESO COST averaging ay ang pagbili ng stocks o

securities na may fixed rates na usually mura lang, na may
frequency na buwanan o quarterly. Para ka lang naghuhulog
ngunit hindi sa paluwagan kundi stocks. Halimbawa nito ay
stocks na murang-murang nagkakahalagang Php1,000 kada
buwan sa loob ng tatlong taon, o medyo mahal na Php100,000
quarterly sa loob ng limang taon.
LISTA NG MGA stockbrokers na

accredited ng Philippine Stock Exchange
(PSE): AB Capital Securities Inc., Abacus
Securities Corp., Accord Capital Equities
Corp., Angping & Associates Securities
Inc., BPI Securities Corp., COL Financial
Group Inc., Yap Securities Inc., First Metro
Securities Brokerage Corporation, RCBC
Securities Inc., at Wealth Securities Inc.
— 82 —
Diwata V. Gonowon
Ano naman ang Bonds?
Halos magkapareho ang bonds at stocks; mas madali nga lang

bilhin ang una. Statistics-wise, malaki ang bilang ng mga overseas
Filipinos na totoong nais mag-impok ng kanilang kinitang pera sa
pamamagitan ng pagbubukas ng bank accounts. Dito papasok ang
possibilities na maaring dala ng pagbili ng bonds. Ang investment
opportunity na ito ay offered usually ng malalaking corporations
at maging ng gobyerno (sa pamamagitan ng retail treasury bonds)
na nais magpalaki ng kanilang operational funds sa pamamagitan
ng paghiram ng pera sa mga mamamayang willing magpahiram.
Ginagawa ito ng mga kumpanya sa pamamagitan ng pagbenta sa
atin ng mga bonds.
Ang Philippine National Bank (PNB), Banco de Oro (BDO), BPI, at

Metrobank, ay halimbawa ng mga Pilipinong bangko na nagbebenta
ng bonds.
Sa Pilipinas, ang usual na minimum investment sa bonds ay

Php5,000 lamang. Quarterly na nakakareceive ng interest ang
investor at usual rate na 6.25%.
Mainam ang pag-invest sa bonds lalo na kung ang goal ay

retirement dahil naiipon nang naiipon ang investment. Low-risk
din ito at hindi kailangan ng ibayong pag-usisa.
Ok bang mag-invest Real estate?
Ang pag-invest sa real estate ay kaakibat ng paghahanda para sa

tahanan o tirahan, o lugar na maaaring paglagyan ng negosyo.
— 83 —
May kalakihan ng kailangang

investment dito, ngunit usually
maganda ang return, lalo na’t
bibihirang bumaba ang halaga
ng lupa. Ang pinagsikapang
pera na iiinvest sa real
estate ay nangangahulugang
mayroon ka dapat hustong
halaga para makabayad given
period of time sa biniling lupa, at higit na mainam kung lower ang
interest rate.
Ang isang kagandahan sa investment sa real estate ay mabilis na

pagtaas ng halaga ng nito, lalung-lalo na kung ang lugar—bayan o
city—ay mabilis ding umuunlad. Ang halagang itinaya mo ay hindi
kailan man liliit, ngunit maaaring dumoble o maging triple pa
kung papalarin. Maaaring mag-inquire tungkol sa mga real estate
properties sa lokal na tanggapan ng Register of Deeds (RoD), dahil
sa pagbili ng lupa o anumang real estate, kailangan mong masiguro
na hindi ito magdudulot sa iyo ng anumang inconveniences o
unsettled obligations tulad ng mortgages, utang, at iba pang
ikababaliw mo.
Maaari ring sumangguni sa mga pribadong real estate broker

siguraduhin lamang na registered at licensed siya para walang
problema.
Tandaan na mag-invest according to your investment objectives,

panahon, at perang willing kang itaya. Mas maraming investments,
maliliit man ang mga ito, mas mainam.
— 84 —
Diwata V. Gonowon
INTERESTED SA REAL ESTATE?
PARA MAIWASAN ANG problema sa pag-invest sa property,

dapat maging maingat at mabusisi sa proseso. Una, mas
mainam kung tiyak na na licensed ang real estate broker na
kausap. Kapag may property of choice ka na at nais mo na
itong bilhin, kailangang tiyakin mong malinis ang record ng
property at walang problema sa pagdeklara—malinaw ang
titulo , tax declaration, at lot plan. Sa mga dokumentong ito,
masusuri mo kung walang problema, hindi nakasangla, at kung
tama ang presyo ng iyong binibili. Iverify sa tanggapan ng
Registry of Deeds (RD) at Land Registration Authority (LRA)
ang titulo. Kahit may broker, dapat ang property owner mismo
ang kailangang pumirma at magkaloob ng deed of sale, dahil
siya ang may rights na magbenta. Itago nang maayos at ligtas
ang lahat ng mga documents at receipts.
PAG-IBIG FUND, PABAHAY, AT PINOYS ABROAD
SABI NGA NATIN sa mga naunang chapters, ang Pag-IBIG

Fund talaga ang government agency na namamahala sa
pagkakaloob ng pabahay. Ang housing loan program ng Pag-
IBIG Fund ay nagkakaloob ng oportunidad sa mga members
na makapag-avail ng housing loans na magkapagtutustos sa
alinman sa mga sumusunod, o maging kumbinasyon ng mga
ito:
1. Pagbili ng fully developed lot na hindi hihigit 1,000 sq.m. na

nasa loob ng isang residential area;
2. Pagbili ng residential house and lot, townhouse, o
condominium unit, kasama na ang garahe, na maaaring:
• luma o bago;
• isang property na hinuhulugan sa Pag-IBIG; o
— 85 —
• isang acquired asset na ipinagbibili sa pamamagitan

ng sealed public bidding, negotiated sale, at iba pang
programa ng Pag-IBIG Fund.
3. Pagpatayo o pagtapos ng isang residential unit sa loteng
pag-aari ng member;
4. Pagsaayos ng bahay, halimbawa nito ang mga pagbabago
sa residential unit na magiging permanenteng bahagi na ng
istruktura, at lalo pang magpapatatag dito;
5. Pagpatuloy ng paghuhulog sa mortgage sa isang
institusyong kinikilala ng Pag-IBIG Fund, sa kundsyong: a.
ang loan ay patuloy binabayaran at hindi default sa loob
ng 12 buwan bago ang pag-apply ng reloan; at ang loan
ay may repayment history na aabot ng dalawang taon sa
naunang nagmortgage;
Para magqualify sa Pag-IBIG Housing Loan, kailangang ang

mga sumusunod na requirements:
• Kailangang ikaw ay member ng Pag-IBIG Fund sa loob ng

hindi bababa sa 24 na buwan, na magrereflect din sa iyong
24-month na halaga ng membership savings (MS) sa araw
ng loan application. Ang isang bagong member na nais
magloan ay kailangang magbayad ng kabuuan ng 24 MS.
Kung ikaw naman ay dati nang member ngunit hindi pa
nakakapagbayad ng 24 MS, kailangang bayaran mo ang
kulang na mga buwan. For both cases, ang lumpsum na 24
MS ay ibabatay sa MS na naaayon sa halagang nais mong
i-loan.
• Dapat ikaw ay hindi lalampas sa 65 years old, at hindi pa
70 years old sa panahon ng maturity ng petsa ng loan
application.
• Kailangang ikaw ay may legal na kapasidad na mag-ari at

magtaguyod ng real property.
• Dapat na nakapasa ka sa background/credit at

employment/business checks ng Pag-IBIG Fund.
— 86 —
Diwata V. Gonowon
• Kailangang wala kang outstanding Pag-IBIG Fund Short-

Term Loan (STL) na hindi pa nababayaran sa panahon ng
pag-apply.
• Kailangang wala kang Pag-IBIG Fund housing loan na
na-foreclose, na-cancel, o kinuha sa iyo dahil hindi ka
nakapagbayad. Kung may existing Pag-IBIG Fund housing
account naman, pincipal buyer/borrower man o co-buyer/
co-borrower, dapat ito ay updated.
Paano mag-apply?
Para sa kumpletong listahan ng mga requirements, mag-log-on

sa www.pagibigfund.gov.ph/benpro.aspx. Makukuha rin dito
ang mga downloadable forms na maaari mo nang fill up-an
bago pa mag-set ng appointment o pumunta sa Pag-IBIG Fund
office.
Mas mainam mag-schedule ng appointment sa Pag-IBIG Fund

sa pamamagitan ng Online Housing Loan Application (OHLA)
para sa pagsubmit ng Loan Application Form at requirements.
Para gawin ito, mag-log-on sa www.pagibigfund.gov.ph/
housingloan. May special lane sa Pag-IBIG Fund offices sa mga
nagset ng appointment onlne. Maiiwasan mo ang pumila at
mas priority ka kaysa mga walk-in applicants.
Kung over-the-counter
naman, maaaring ifile
ang iyong housing loan
application personally sa
Pag-IBIG Fund branch na
pinakamalapit sa inyo.
— 87 —
Paano bumili ng property under negotiated sale?
May mga foreclosed properties, sequestered houses and lots,

at iba pang real estate na malamang ay kinuhang muli ng Pag-
IBIG Fund dahil hindi napanindigan ng naunang nag-aquire
ang regular na pagbayad. Ang mga ito ay mainam bilhin bilang
investment sa pabahay.
Bisitahin ang www.pagibigfund.gov.ph/aa/search.aspx para

sa regular posting ng mga properties within Metro Manila.
Every Friday naman ang updates ng properties for sale sa mga
probinsya. Ang mga properties na ito ay ipinagbibili sa “as is,
where is” basis—ibig sabihin, dadatnan mo ito sa kalagayang
kung pano ito iniwan ng naunang may-ari, kung kaya ini-
encourage ang buyers na tingnan at suriing maigi ang property
bago magbayad ng reservation o bago tuluyang bilhin to.
Paano bumili ng acquired property sa pamamagitan ng

negotiated sale?
Kung nakapili ka na at kumbinsido ka nang nais mo ngang

bilhin ang unit, magbayad ng reservation fee na Php1,000 sa
Pag-IBIG Fund. Magdala ng valid ID sa pagbayad.
Kung bibilhin mo ang property sa pamamagitan ng housing

loan, magsubmit ng lahat ng mga requirements (na
matatagpuan sa naunang web address) sa loob ng 30 araw
mula pagbayad mo ng reservation fee. Kakailanganin mon
magbayad din ng Php2,000 na processing fee at P100 na
documentary stamp tax.
Kapag may Notice of Approval of Loan na, kailangan mong

bayaran sa loob ng 30 araw and one year advance na 3
insurance premiums.
— 88 —
Diwata V. Gonowon
I-execute at isubmit ang ang notarized na Deed of Conditional

Sale at iba pang mortgage documents.
Ano ang mga basic requirements?
Magsubmit ng mga sumusunod:

• Buyer’s Information Sheet (2 kopya) kalakip ang dalawang
1x1 ID photo
• Isang valid ID (photocopied, back-to-back) ng principal
buyer at asawa, at kung mayroon, co-buyer at asawa niya
• Proof of Income (alin man sa mga sumusunod):
a. Employment Contract (Employment Contract between
employee and employer, POEA Standard Contract)
b. Certificate of Employment and Compensation (CEC) na
may Employer/Company’s official letterhead, at kung sa
bahay naman ang trabaho, pirmado ng employer kalakip
ang photocopy ng kanyang ID o passport
c. Income Tax Return sa ibang bansa
Iba pang mga kailangang isubmit
• Pirmadong kopya ng Frequently Asked Questions (FAQ’s )
• Photocopy ng resibo ng P1,000.00 Reservation Fee
Para sa mga OFW Members
• Special Power of Attorney (SPA) na nanotaryuhan bago
umalis ng bansa
• Kung nasa abroad naman, SPA na notarized ng Philippine
Consular Officer, or SPA na nanotaryuhan sa bansang
kinaroroonan ngunit authenticated ng Philippine Consulate
• Maaaring kailanganin din ng Pag-IBIG Fund ang alinman
sa mga sumusunod: Payslip, Valid OWWA Membership
Certificate, Passport na may karampatang working visa,
Residence card/permit na makapaghanapbuhay sa bansang
kinaroroonan, Bank remittance record, Professional License
inisyu ng Host Country/Government
— 89 —
Paano naman kung pagnenegosyo ang gusto ko?
Ok, here’s my honest answer. Negosyo pa rin ang best option,

lalo na kung nais mo na talagang makauwi. Kung efficiently na
mapapatakbo mo at ng iyong pamilya o business partners ang
negosyo, makakacreate ito ng hustong cashflow na maaaring
pumalit—puwede ring higit pa!—sa kita mo bilang isang overseas
Pinoy.
Yun nga lang, ang pagtatayo at pagpatakbo ng negosyo ay laging

challenge sa ating mga OFWs. Mahirap dahil absent tayo sa daily
operations. Nagkakaroon tuloy ng mga issues na karamihan
nagboborder sa trust sa ating mga kapamilya o kasosyo na siyang
nasa store. Pero, malay natin, kung magkakaroon lamang tayo
at ang ating mga kapamilyang pinaglilingkuran, kaibigan, o
mga business partners ng equal footing in terms of disposition
at commitment, isang big step na ito towards our goal. Ano nga
ang goal? Ang umuwi na finally upang makasama sila. Isang big
step na ito dahil given disposition at commitment, mas madali
nang matutuhan ang pagnenegosyo. Imagine, from OFW to
entrepreneur?
Dito papasok ang napakaraming agencies at companies na

nagpoprovide ng trainings at seminars sa entrepreneurship.
Nandiyan ang DTI, DOLE, TESDA, maging ang OWWA ay may mga
paseminar na dedicated sa mga overseas Pinoys na tulad natin na
uwing-uwi na nais nang maghanapbuhay sa sariling bayan.
Andami na ngayong online business opportunities at e-commerce

sites. At mayamang-mayaman ang field para sa sinumang
nagnanais na magnegosyo—isa ito sa thrusts ng government
— 90 —
Diwata V. Gonowon
towards making middle class families. Sabi nga entrepreneurship

is key. Sa Facebook nga at iba pang social media outlets, andaming
pages na nakatuon sa mga small and medium enterprises—mula
preloved items hanggang services. Mainam na alternative ito para
sa ating mga OFWs na nais makapagnegosyo.
Isang alternative rin ang pag-franchise, na sa tingin ko isa sa

mga more convenient way of doing business dahil hindi mo na
poproblemahin ang supplies at may marketing assistance ka pa.
Tungkulin mo na lang ang paghahanap ng mainam na business
location, at pagsiguro ng day-to-day operations at customer
satisfaction. Kung nasa abroad ka pa, make sure to have someone na
talagang hardworking at mapagtitiwalaan sa araw-araw na service.
INTERESTED MAGING ENTREPRENEUR?
ANG DEPARTMENT OF Trade and Industry (DTI) ang may

mandate na tulungan ang sinumang nagnanais na pasukin
ang daigdig ng pagnenegosyo. May mga proyekto at mga
programa ang DTI na sumasagot sa pangangailangang ito.
Mabilis din ng kanilang response sa mga katanungan at mga
nangangailangan ng tulong, lalung-lalo na ng mga nagsisimula
pa lamang sa larangan ng negosyo. May mga programa din sila
na exclusive sa OFWs, nasa chapter 5. Sadyain ang Malasakit
Help Desk (MHD) sa Ground Floor ng DTI Trade and Industry
Building, 361 Sen. Gil Puyat Avenue, Makati City. Puwede ring
pumunta sa mga local DTI offices.
Hotline 1-DTI (384)

Call and text (0917) 834-3330
Facebook/Twitter DTI.Philippines
Email ask@dti.gov.ph
— 91 —
MAAARI KANG MAGFRANCHISE!
ISANG CONVENIENT BUSINESS opportunity ang franchising.

Sa paraang ito, tiyak na may katuwang ka, ang iyong
franchisee, sa pagsimula at pagtaguyod ng iyong small
enterprise para masiguro ang iyong kita. Hindi lang iyan, sa
franchising, may wide range ng business types kaya makapipili
ka ng negosyong gusto mo at bagay sa iyo. Igoogle mo at
malalaman mo ang mga very successful franchise businesses
sa bansa, kaya’t malalaman mo rin kung aling franchises
ang mainam sa inyong lugar. Maaaring makatulong sa iyo
ang Philippine Franchise Association, ang pinakamalaking
organisasyon ng mga franchise businesses sa bansa. Makipag-
ugnayan na sa kanila!
Unit 701 One Magnificent Mile (OMM Citra) Bldg.,

San Miguel Avenue, Ortigas Center, Pasig City
Telephone (+632) 687-03 65 to 67
Mobile (SMART) 0999-8833732
(SUN) 0932-8792732 |
(GLOBE) 0917-8320732
Fax No. (+632) 687-0635
Teka, pano naman yung nakasanayan ko nang

pag-save sa banks?
Of course, kaakibat sa alinmang investment ang efficient way ng

pagtago ng pinaghirapang pera. Number one dito ang pag-impok sa
bangko.
May kaibigan ako noon na hindi nagtiwala sa bangko. Ang

prinsipyo niya: Bakit ko ipapagamit para iroll ng bangko ang
— 92 —
Diwata V. Gonowon
pinaghirapan kong pera? Matagal siyang nag-Saudi, tiniis niya ang

lahat ng hirap para makapag-ipon. Magaling itong kaibigan kong
ito, except, hindi ako bilib sa kawalan niya ng bilib sa mga bangko.
Itinago niya ang kaniyang cash sa bahay nila. Pero isang gabi,
habang wala sila, pinasok ng mga magnanakaw ang bahay nila.
Natangay lahat ng kaniyang inipong pera.
Heartbreaking, di ba? Kung ipinaubaya niya lang sana sa bangko

ang pagtago ng kaniyang pera, hindi sana nagkaganon. Ito ang
first lesson natin sa financial management: Ipatago sa bangko ang
perang pinaghirapang kitain ng ilang taon, malayo sa pamilya,
sa gitna ng lungkot sa ibang bansa. Kapag nag-bangko ka kasi, di
ba, hindi mo lang itinatago ang pera mo na parang sa piggy bank,
ipinapagamit mo ito sa bangko, at may kapalit itong interest kung
hindi mo ito gagalawin sa loob ng given period of time.
Kung dati, may kahirapan ang magbukas ng account para sa ating

mga overseas Filipinos, ngayon naman may mga exclusive types
of bank accounts pa na ginawa talaga para sa atin. Kaya wala na
talaga tayong rason para hindi mag-avail ng simpleng investment
opportunity ng pagsave sa banks.
Ano ang importante? Simulan

mo ito. Kung maaari simulan
ang pag-impok ng maaga. Ang
mas maagang pag-impok o pag-
ipon ay nangangahulugan ding Php
mas maagang pag-ani ng biyaya
ng pag-ipon. Ang pagsimula ng
maaga ay pag-take advantage sa
offer ng banks na macompound
— 93 —
ang iyong ipon—hindi lamang nagdadagdag ang iyong pera,

kundi nadodoble o natitriple pa. Ang perang inilagak mo sa bank,
ay mapagkakakitaan mo nang walang pagod, hindi lamang sa
pamamagitan ng simple interest kundi compound interest, na
lumalaki nang lumalaki sa paglipas ng mga taon.
Financial Literacy? Ano yun?
In other words, ang financial literacy ay empowerment para sa

ating lahat—overseas man o land-based Pinoys—upang higit
tayong maging maalam sa paggamit at pagpahalaga sa perang
pinaghirapan nating kitain. Naka-anchor ito sa idea na hindi madali
ang kumita, bawat sentimo ay mahalaga, kung kaya kailangan
rin na alam natin ang tamang paggastos—at kung kailan gagastos
at kailan hindi. Kapag tayo’y financially literate, maiiwasan ang
maraming bagay: ang pagiging madulas ng pera, kakatanggap pa
lang wala na agad; ang pagkabaon sa utang (pati na sa credit cards);
walang budget planning; walang investment; walang emergency
funds; at ang paggastos nang higit pa sa kinikita.
Mainam na para sa mga OFWs, kasama na ang financial literacy

training sa required orientation seminar bago umalis ng bansa.
Nitong taong 2019 lamang, nag-join forces ang Bangko Sentral
ng Pilipinas (BSP), and OWWA, at ang BDO Foundation para sa
Pinansyal na Talino at Kaalaman (PiTaKa) program. Incorporated na
ang PiTaKa sa pre-departure orientation seminar (PDOS) at post-
arrival orientation seminar (PAOS) para sa mga overseas Filipinos.
Objective ng PiTaka na baguhin ang malungkot na kuwento ng

mga OFWs—mga bagong bayani—na nagi-struggle financially,
— 94 —
Diwata V. Gonowon
para maging buong pamilyang Pinoy, magkakasama, may

kapasidad sa sustainable financial health, at aktibong umaambag
sa pambansang ekonomiya.
MAGPAMENTOR SA DTI
Ang Project KAPATID ng DTI at Philippine Center for

Entrepreneurship (PCE) ay naglaayong tulungan ang mga
micro and small enterprises (MSEs) sa pamamagitan ng mga
sumusunod:
1. Ang Mentor ME (micro entrepreneurs) program, na isang

gawaing pagkocoach at pagtuturo kung saan tinutulungan
ng mga malalaking kumpanya ang mga MSEe sa iba’t ibang
aspekto ng pagnenegosyo
2. Ang Adopt-an-SSF (Shared Service Facility) program, na
naglalayong matulungan ang mga micro entrepreneurs
sa paraan ng pagbibigay access sa mga SSFs sa kanilang
komunidad
3. Ang Inclusive Business (IB) model kung saan ang mga MSE
ay inili-link sa malalaking companies
Kasama rin ng tulong ng DTI ang Financial Literacy na

nagpapaunawa sa halaga ng pangangalaga sa pera: kasama na
ang pagpursigeng kumita, pangangasiwa ng pera, pag-invest,
pati na ang pagpapalago para makatulong sa iba. Itinuturo
ng DTI ang financial goals, budgeting, investing, insurance,
tamang pagloan, pagkontrata, at iba pa.
Para sa detalye ng Project KAPATID at schedules ng

trainings, bisitahin ang www.dti.gov.ph/programs-projects/
kmme#about. Para naman sa Financial Literacy Trainings,
mainam na makipag-ugnayan sa inyong local DTI office.
— 95 —
Mahalaga ito
Mahalaga rin na hindi lamang ang overseas Pinoy ang mag-

undergo ng financial literacy. Kung maaari ang kanyang kabiyak
o mga kapamilya. Dahil, kahit ano pang pagsisinop ang gawin ng
breadwinner, kung sa end-of-line walang pakundangan ang gastos,
meaning, walang financial literacy, mauuwi pa rin sa kawalan ang
lahat ng pinagpaguran mo.
Habang obligasyon at sense of joy mo bilang overseas Pinoy na

magpadala sa pamilya dahil ito naman talaga ang gusto mong
mapunuan, kaya ka nga umalis ng bansa, obligasyon din ng
pamilya ang tulungan kang bigyan ng kabuluhan ang lahat ng iyong
pagpapakahirap sa ibang bansa.
Tinatawag nating mga bagong bayani ang ating mga OFWs.

Nirerecognize ng buong bansa ang contribution natin sa economy.
Pahalagahan sana ng lahat—pati na ng overseas Pinoy mismo—ang
ambag nating ito sa bayan, sa pamamagitan ng wise at careful na
paggamit ng perang ating pinaghirapan. Maaari nating simulan ito
sa pamamagitan ng financial literacy, tayo mismong mga OFWs, at
pati na rin—especially—ang ating mga pamilya.
A couple of unsolicited advices
Tinitiis ng mga OFW ang lungkot at hirap ng buhay at nagpapadala

ng pera buwan-buwan sa pamilya. Madalas na sinisigurong sobra
ang remittance sa sustento sa pamilya at tuition ng mga nag-aaral,
pero pag-uwi ng OFW sa Pilipinas, walang naitabi o naipundar man
lamang. Kaya pala, sobra ang binibigay na allowance sa mga anak,
— 96 —
Diwata V. Gonowon
madalas kumain sa labas, o binibili ng mga hindi naman talagang

kailangan ang pamilya. O galante sa mga kaibigan at barkada. Ayun,
wala man lamang na makitang mas solid na investment o naitabing
emergency funds.
Isa pang halimbawa, a good one this time. Mula sa buwanang

padala, tinitipon ng nanay ko, na dati ring OFW, ang ilang
porsyento ng padala ko, at hinulog sa lote o anumang property
available. Kaya’t pag-uwi ko, may ilang property na kami. Ang isa
nga nito, napagbili ko para matustusan ang medical needs ni Mama
when she got sick. Meron pa rin namang natirang rental property
na nagbibigay ng passive income ngayong wala na syang regular
na sahod. Ganun sana. Huwag ubusin ang pera habang mayroon.
Kailangan maghanap ng paraan na i-invest sa mga bagay na tataas
ang value like apartments or land.
There’s life after being an OFW. Paghandaan. Madalas mangyari na

pagbalik ng OFW after being abroad for many years, hindi na niya
mababalikan ang dati niyang profession. Kung college graduate
siya, hindi na siya updated sa rules and regulations sa field niya. In
other words, de-skilled na siya. Kaya’t importanteng mag-keep up
sa dating pinag-aralan, sundan ang mga pangyayari at requirements
para pagbalik sa Pinas, updated pa rin, at licensed pa kung
kailangan. Puwede rin namang patuloy na mag-aral o mag-update
through online courses.
Puwede ring mag explore ng ibang interest o field na puedeng

pasukan pag-uwi sa Pinas. Maraming magandang example nito.
Ang isang engineer na nag-retire at the age of 56, binalikan ang
high school and college hobby niya ng pagsusulat. Kinuwento niya
lang ang mga experiences niya abroad in a novel, fictionalized at
— 97 —
dramatized siyempre, at nakapanalo pa siya ng national awards.

May ibang mga OFW na nagiging volunteer muna sa barangay;
eventually nagiging kagawad at punong barangay, na may
suwelduhang trabaho.
Hindi lang yun. There is such a thing as culture shock, o re-entry

shock. Pag matagal ka nang wala sa isang lugar, maninibago ka sa
mga bagay-bagay, kahit sa mga friends o classmates. Iba na sila;
iba an samahan nila, kaya’t parang kang OP pag nagkukuwentuhan
sila, even if they are friendly and kind. Dalawa lang ang advice
ko dito; stay friends with your close friends, kahit online, thru
postcards kung saan man kayo. Chat with them and keep updated
with one another. Pag umuuwi ka, kaunting pasalubong din, kahit
token, o kahit mag coffee kayo once or twice to bond. Make friends
also wherever you go. Sabi nga sa kantang pinag-aralan natin nung
elementary, “Make new friends, and keep the old. One is silver and
the other gold.”
Second piece of advice ko: get involved in activities in your

community. Dito ka makakakuha ng dagdag na kaibigan, and
usually, pero not always, ok, ang mga tumutulong sa kapwa ang
mga totoong tao at nagiging true friends.
OTHER OPPORTUNITIES
Makipag-ugnayan sa local offices ng Department of Agriculture

at Bureau of Fisheries and Aquatic Resources para sa kanilang
animal dispesal programs na isang mainam na oportunidad din
lalo na kung ika’y nasa probinsya. May mga regular trainings
and seminars din silang kina-conduct para dito.
— 98 —
Diwata V. Gonowon
kuwento corner
Kuwento ni Mary Grace
Matagal ko nang gustong ishare ang story ko with fellow SSS

members. Kaya nga nagpapasalamat ako at mabuti nama’t nabigyan
ako ng chance na makapag-kuwento.
Naging member ako ng SSS taong 1994, dito pa sa Pinas ang work
ko nun. Then after few years, I had the chance to work abroad
kaya lumabas ako ng bansa. Ganun pa man, hindi ko itinigil
ang paghulog ko ng contributions sa SSS, kahit voluntary ang
membership, dahil hindi pa noon required na magmember ang mga
OCW (OFW).
Unfortunately, hindi inaasahang dinapuan ako ng sakit na lupus,

kaya’t pinauwi ako ng Pilipinas. Nang mga panahon iyon, wala pa
akong kaalam-alam tungkol sa mga benefits na para sa akin talaga
mula sa SSS. It just happened that I was able to keep an old SSS
booklet, nahanap ko ito sa panahong kailangang-kailangan ko ng
suporta. Sa booklet nakasulat ang mga benefits at maaaring gawin
ng isang SSS member, nandun din ang mga kailangang isubmit
para makakuha ng sickness notification.
Siunubukan ko ang process na nasa booklet, isinubmit ang lahat

ng mga documents na kailangan para makakuha ng sickness
benefits. Sa SSS, nalaman ko na maaari pa pala akong mag-file ng
disability dahil sa aking sakit, bukod pa ito sa sickness benefit dahil
magkaibang uri ito.
Sa mga panahong iyon, malaki na ang Php32,000 na hindi ko

inaasahang matatanggap para sa disability. Aside from that, sa loob
— 99 —
ng dalawang taon, regular na ibinigay sa akin ng SSS ang monthly

pension na Php2,750, na kahit paano’y significant na tulong sa
maintenance ko sa gamot. After two years, nagsubmit akong muli
ng mga bagong documents at naextend ang pension ko.
Mabuti na lang at may SSS ako dahil kahit wala na akong trabaho,
nagkaroon naman ako ng pagkukuhanan ng gamot, nang hindi
umuutang, at nakapagpahaba pa ng buhay ko. Hindi lamang sa
partial disability ako natulungan ng SSS; sa sickness at maternity,
nakatulong din ito sa akin.
Tiyaga lamang ang kakailanganin sa pagprocess ng documents, na

kung talagang kumpleto naman at wala nang iba pang mga sagabal,
sigurado namang maibibigay ng SSS ang benepisyong nararapat
mong matanggap.
Sana magsilbing hikayat itong kuwento ko na huwag sana nating

balewalain ang ating opportunity sa social security, malaking bagay
ito sa oras ng pangangailangan.
— 100 —
Diwata V. Gonowon
CHAPTER 5—
OVERSEAS PINOY
AT WORK
“The State shall provide adequate and timely social,

economic and legal services
to Filipino migrant workers.”
Section 2, B, Declaration of Policies
FINALLY, NASA ABROAD ka na. Nalampasan mo na ang mga

preliminary difficulties ng pagiging isang overseas Filipino. Yes,
preliminary, kasi—take it from me—marami pang difficulties ang
darating. Sa first weeks or months, kung walang masyadong aberya,
medyo exciting pa; then magsi-sink in na wala ka sa sarili mong
bansa, mafi-feel mo ang homesickness, mami-miss mo ang three-
year old daughter mo na parati mong kalambingan. Kapatid, hindi
madali ang maging OFW, di ba? Pero ginagawa natin ang lahat.
Sabi nga ng isang kasama ko, puwede na daw tayong pagawan

ng rebulto kung lakas ng loob lang naman ang pag-uusapan.
Tama siya. Lahat naman tayo alam natin na mahirap ang buhay
abroad, kung pagbabasehan lamang natin ang mga kuwento ng
pakikipagsapalaran ng countless overseas Pinoys. Pero, sa kabila
— 101 —
ng lahat ng ito, sinuong pa rin natin

ang mangibang-bayan, para sa pamilya,
gaano man ito kahirap. Sa mga panahon
ng pag-iisa at hirap, ang overseas Pinoy
ay humuhugot ng lakas at katatagan
sa kanyang sarili at laging ipinaaalala
sa sarili ang puno’t dulo ng kaniyang
desisyon na mag-abroad. Kung hindi ito
lakas ng loob, ano kaya ito?
Minsan, magkaiba ang expectations at

reality ng pag-aabroad. Kaya bilang tip
sa mga baguhang OFW: asahan natin na makakaexperience tayo
ng mga kabiguan at paghihirap. Kailangan rin nating luwagan
ang ating mga inaaasahan, na may mga expectations na hindi
mami-meet. Pero hindi naman dito nagwawakas ang lahat. Sunod
sa lakas ng loob, kakailanganin natin ang pagtitiyaga, para hindi
tayo panghinaan ng kalooban at magpatuloy sa pangarap nating
maunlad na buhay ng ating pamilya sa Pilipinas.
Kakailanganin din natin na maging labis na maingat dahil,

una, wala ka sa sarili mong bansa, parang ball game, wala kang
homecourt advantage. Dito natin kakailanganin ang company ng
mga kapwa natin overseas workers. Kahit saan naman kailangan
talaga natin ng community; therapeutic palagi ang pagkakaroon
ng community. Ibig sabihin nito, kailangan nating maging maingat
sa pagtitiwala sa kapwa. Hindi naman ibig sabihin hindi tayo
magtitiwala, pag-aaralan lang natin kung sino ang ating titiwalaan.
Alam mo, paulit-ulit nang sinabi sa book na ito na ang mga overseas
Filipinos daw ang bagong pag-asa ng bansa. Mainam din na
— 102 —
Diwata V. Gonowon
kipkip natin ang sense of pride na ito, kahit nga, mas mabigat ang
katotohanan na ang pagiging OFW ay isa naman talagang tungkulin
na pinili nating pasanin para sa ating mga mahal sa buhay. Pero,
who knows? With such sense of pride and respect for our work,
kailangan din nating tingnan na opportunity to grow ang pagiging
OFW. Kumbaga, anumang trabaho ang inako natin abroad dadalhin
natin ang mga aral nito pag-uwi natin sa Pinas. May kakilala akong
seaman sa isang cruise ship. Sa dami ng travels niya, nalibot niya na
yata ang lahat ng continents ng mundo. Nakita niya ang iba’t ibang
mukha ng kaunlaran—pati na rin siguro kahirapan. Nang finally
umuwi siya, tumakbo siyang konsehal sa bayan nila, at nagin isang
progressive leader siya. Isang example pa lamang ito.
Ibig sabihin, life-changing talaga ang pagpasya na maging overseas

Filipino worker. Kaya nga di ba, paulit-ulit at paulit-ulit na pinag-
iisipan natin ang decision na ito. Kinokonsulta natin ang buong
mag-anak dahil affected ang bawat isa. Kinoconsider natin ang
lahat dahil hindi ito birong endeavor. Hindi lang pisikal ang burden
na dala ng pangingibang-bayan, tumatagos
ito sa ating buong pagkatao, sinusubukan
ang ating emotional at mental strength.
Pero, heto ang catch, alam at nauunawaan

ng ating gobyerno ang lahat ng hirap at
sakit na kaakibat ng pag-abroad. Paanong
hindi nila ito uunawain, e, major export ng
Pinas ang warm bodies . Sabi nga niyan, e,
lahat yata ng bansa ay may Pilipino. Yes,
lahat, huwag kang magtaka kung pati sa
mga hostile na lugar, dun sa may mga on-
going na digmaan at kung anu-ano pang
— 103 —
mga labanan, ay may Pinoy! Ganyan tayo kapursigido. Ganyan tayo

kagaling. Ganyan tayo kailangan ng world. It’s a gift, and it’s also a
curse.
Dahil ganito ang posisyon natin sa daigdig, nabanggit natin sa

Chapter 1 kung gaano ka-concerned ang bansa sa kapakanan o
welfare nating mga OFWs. Maraming agencies ang itinatag para
pangasiwaan ito. Bukod sa DFA, DOLE, DTI, DSWD, DOH, at iba
pang major agencies, nandiyan ang OWWA na sadyang dedicated
para sa ating mga overseas workers. Nandiyan ang POEA na
siyang nagsisiguro na ang aspirasyon nating umunlad ang buhay
sa pamamagitan ng pag-abroad ay hindi iti-take advantage ng
sinuman. Nandiyan ang MARINA, NSB, OEDB, CFO, POLO,
AMOSUP, at marami pang mga tanggapan at organisasyon araw-
araw na tumutugon sa mga problemang kaakibat ng pagtrabaho sa
ibang bansa. Hindi pa nga diyan kasama ang civil society at mga
nongovernment organizations (NGO) tulad ng Migrante at mga
church-based institutions na tumutulong sa pag-angat ng kalagayan
at kapakanan nating mga overseas workers.
Sa chapter na ito, sagutin natin ang mga tanong na directly related

sa work. Ito yung mga problema na maaaring nararanasan natin
araw-araw habang nakikipag-sapalaran sa ibang bansa, pero, first,
puwedeng hindi na lang natin pinapansin dahil feeling natin wala
namang mangyayari; or, second, hindi natin alam na may solusyon
pala; or, third and worst of all, hindi natin alam na problema
pala. Tandaan na walang sinuman o anumang institution ang may
layunin na mahirapan tayo sa trabaho natin abroad. Kaya sana
matulungan tayo ng chapter na ito na mapagaan ang ating araw-
araw na buhay bilang migrant workers.
— 104 —
Diwata V. Gonowon
First things first, your travel and work documents...
I-preempt natin ang problema. Isang key para mapadali ang araw-
araw na buhay habang nagtatrabaho abroad ay ang pag-secure
at pag-arrange ng lahat ng documents na needed sa pagtravel at
pagtrabaho mo. Kailangan nasa iyo at nakatago sa tamang lalagyan,
hindi mawawala, ang iyong valid passport, mga government-
issued identification cards (ID), training certificates, at working
papers. Kung titingnan natin, parang ang simple lang ‘no? Pero ang
kahandaan sa bagay na ito ay tiyak na magpapagaan sa buhay natin
at significantly magre-reduce ng hassle na dala ng mga unforeseen
or unexpected problems.
Dahil ok na ang documents,

anong sunod na dapat tandaan?
Importante na essential lamang ang mga dala. Minsan dahil gusto

nating makatipid pagdating sa destination country, gusto natin
dalhin lahat na sasapat sa araw-araw na survival natin, yung tipong
hindi ka na bibili ng kung anu-ano pa. Ang problema nga lang, baka
malaki-laki rin ang kailangan mong bayaran na extra charges para
sa oveloaded mong luggage.
Mainam rin na may pasigurong pera. Alamin ang cost of living

sa bansang pupuntahan at pagtatrabahuhan. Alalahanin mong
ang una mong sahod ay darating pagkaraan ng isang buwan, kaya
importante ang may reserbang pera na maaaring magtustos sa’yo
nang hanggang tatlong buwan; para ito sa survival mo at para may
emergency fund ka para sa mga hindi inaasahang pagkakataon.
— 105 —
Mapapadali rin ang buhay mo kung

pag-aaralan mo ang kultura ng bansang
pupuntahan. Pag-aralan mo ang
language, puwede kang magsimula sa
basic phrases para naman mas madali
para sa’yo at sa mga makakasalamuha
mo ang magkaunawaan. Kailangang
iconsider mo palagi na ang kultura
ng bansang pupuntahan mo ay iba sa
kultura ng Pilipinas.
Karaniwang difficulty ng mga OFWs, lalo na ng mga baguhan,

ang cultural at language differences. Minsan nagiging mitsa ito
ng conflict. Dahil dito, ang bawat migrant worker ay hinihimok
na maging malay at maalam tungkol sa kanilang mga karapatan.
Dapat marunong din sila ng mga tamang hakbang na kailangang
gawin sa oras na hindi maging maayos ang pakikitungo sa kaniya
ng employer.
Gaano kaimportante ang PDOS?
Mahalaga ang PDOS o Pre-Departure Orientation Seminar.

Malaking tulong ang nagagawa nito lalo na sa first-timer na
OFW. Bawat migrant worker kasi, sa unang pagkakataon na
lalabas siya ng bansa para magtrabaho, mixed emotions talaga
ang nararamdaman niya. Ako noon, excited na makapagtravel at
makapagtrabaho sa ibang bansa, malaki-laking kita rin kasi ang
promise ng pag-abroad. Pero, Dyos ko, nandun din ang sobrang
kaba, takot, at alinlangan dahil hindi rin talaga ako sigurado sa
kahihinatnan ng pinasukan ko.
— 106 —
Diwata V. Gonowon
Dito nakatulong sa akin ang PDOS na binibigay ng OWWA para

sa mga OFWs. Ibinibigay naman ito ng Commission on Filipinos
Overseas (CFO) kung ikaw o kayong buong pamilya ay magma-
migrate sa ibang bansa; ikino-conduct din ito ng licensed third-part
providers.
Mandatory ang PDOS, meaning, required. Hindi ka makakaalis

kung hindi ka mag-undergo nito. Malaki ang tulong nito sa mga
OFWs dahil country-specific ang seminar. Kung Europe ang
destination mo, sama-sama rin kayong se-seminar na mga gusto
dun pumunta. Kung Middle East naman, isang seminar din
kayo. Pinag-uusapan sa PDOS ang maraming mga bagay: travel
regulations, immigration procedures, pagkakaiba-iba ng kultura,
concerns tungkol sa araw-araw na buhay, concerns tungkol sa
trabaho, at dito rin ini-introduce sa prospective migrant workers
ang kanilang mga karapatan at mga obligasyon bilang foreign
workers.
Kung nasa abroad ka na, I’m sure nakapag-PDOS ka. Anong

obligasyon mo ngayon? Siyempre ang huwag na huwag
makalimutan ang mga itinuro at pinag-usapan sa PDOS.
Kung isasapuso mo ang mga ito, mas madali ang buhay at
paghanapbuhay sa ibang bansa.
Ano ang POLO at bakit ito importante?
Dahil sa R.A. 8042 o ang Migrant Workers and Overseas Filipino

Act of 1995, naitatag ang POLO o Philippine Overseas Labor Office.
Ito ang foreign station ng DOLE at ng OWWA. Pinamamahalaan
ang POLO ng isang labor attaché na isang opisyal na nakatalaga sa
— 107 —
mga embassies sa iba’t ibang bansa. Trabaho niya ang i-monitor

ang lahat ng mga nangyayari na may koneksyon sa employment
at welfare ng mga tulad nating migrant workers. In short, ibig
sabihin, sa oras ng kagipitan dahil sa trabaho sa ibang bansa, may
mapupuntahan kang tanggapan sa iyong embassy o konsulado na
nakatalaga para alagaan ka bilang migranteng obrero.
Parte din ng POLO ang mga welfare officers—o “welofs”— at

administrative staff ng OWWA. Trabaho nila ang siguraduhing
tuloy-tuloy ang operasyon ng labor offices sa iba’t ibang bansa.
Sila ang namamagitan sa mga mediation o conciliation, sila
ang nagpoproseso ng mga requests for assistance (RAs) ng mga
OFWs na delayed o hindi natatanggap ang sahod. Sila rin ang
inang tutulong sa’yo sa maraming posibleng problema tulad ng
pagmamaltrato, sexual harassment, hindi kanais-nais na kalagayan
ng tirahan. Kung OFW ka sa Middle East, tutulong sa’yo ang POLO
para makakuha ka ng “iqama” o residence permit, at sa oras na
kailangan o gusto mo nang umuwi ng Pilipinas, tutulungan ka rin
nila sa iyong exit visa.
Hindi lang iyan. Ang mga welofs at administrative staff ng OWWA

ay bukas rin para sa’yo kung kailangan mo ng gabay, advice, o
mas pormal na counsel sa anumang bagay na kailangan mong
maunawaan na kaugnay ng iyong trabaho at paninirahan sa labas
ng Pilipinas. Minsan, sila rin ang naaatasan na mag-repatriate
o maghatid ng mga migrant workers pauwi ng Pilipinas kung
kailangan. Minsan, kung hindi talaga maayos ang kalagayan,
nakikipag-negotiate din sila sa mga employers, pati na sa mga
pulis, at mga immigration authorities—lahat para sa kapakanan ng
Pilipino overseas.
— 108 —
Diwata V. Gonowon
Magagaling sa multi-tasking ang ating mga welofs and admin staff

ng OWWA. Pati nga hospital visits ginagawa nila kapag may mga
Pinoy na nai-injure o nagkakasakit. Katulong sila ng labor attaché
sa mga mediation sa mga problema sa trabaho. Ginagawa rin nila
ang paghahanap at pagrerescue sa mga OFWs na abusado ang
mga employers, minsan nga sila pa ang napapahamak. Dahil ang
pagtutok sa kapakanan ng migrant workers ay walang humpay,
available sila sa lahat ng oras ng lahat ng araw para sa pagtulong
sa OFWs na nangangailangan ng tulong. Heto pa, nag-oorganisa
din sila ng mga aktibidad at training programs para sa mga Pinoy
na komunidad abroad, lalung-lalo na sa pagsulong ng kanilang
kapakanan.
Hindi ka nag-iisa. Tiyak iyan. Patunay nito ang ginawang pagtulong

ng mga welofs at admin staff ng OWWA noong 2012 na maiuwi
sa Pinas mula sa magulong Syria ang kung ilang libong migrant
workers na nag-avail ng mandatory repatriation na ipinatupad ng
pamahalaan sa pamamagitan ng embassy ng Pinas sa Damascus.
Ano ang mga karaniwang suliranin

na nakakaharap ng mga OFWs?
Ayon sa mga articles tungkol sa mga migrant workers, ang mga

karaniwang problemang nararanasan ng mga OFW ay: violation
ng contract, contract substitution, at pagmamaltrato. Nangyayari
ang mga problemang ito lalo na sa mga household service workers
(HSW). Sila kasi ang halos walang mai-depensa sa sarili at walang
matawagan man lamang ng agarang tulong sa oras ng pag-aabuso.
Paano naman kasi, halos lahat sa kanila naka-station sa bahay ng
employer.
— 109 —
Paano nangyayari ang contract violation?
Ang POEA ang nagtatakda ng standard employment contract

(SEC) para sa mga overseas Filipinos, laman nito ang minimum
terms and patakaran sa trabaho para sa isang migrant worker. Ang
paglabag ng foreign employer sa anumang nakasaad sa kontrata ay
matatawag na contract violation. Halimbawa, kung sa SEC ng isang
OFW, ang buwanang sahod niya ay $500 (halimbawa ng amount na
mandated ng Philippine labor laws at nakasaad sa SEC ng OFWs)
pero ang natatanggap niya ay $400 lang, malinaw na contract
violation ito. Contract violation rin ang pagpapagawa ng iba pang
trabaho bukod sa kung ano ang nakasaad sa SEC. Halimbawa, sa
SEC, ang trabaho mo ay restaurant service crew pero pagdating sa
destination country, carpentry ang ipinapagawa sa’yo, violation ito
at isang klase ng offense na tinatawag na misrepresentation.
Ano naman ang contract substitution?
Tandaan natin na ang anumang gawain ng employer o ng agency

na hindi pagsunod sa standard employment contract ay maaari
mong isuplong sa pinakamalapit na consulate o embassy. Minsan
kasi hindi natin alam na violated na pala ang labor rights natin.
Kaya pinakamainam talaga na alamin mo ang iyong mga karapatan
bilang manggagawa. Halimbawa ang contract substitution. Minsan
hindi na lang pinapansin ng OFW kasi feeling niya wala namang
mangyayari kung magrereklamo siya. Pero tandaan, palagi, hindi ka
nag-iisa. May tutulong sa’yo.
Kung pagkarating mo sa ibang bansa ay pinalitan ng foreign

employer mo ng bagong kontrata ang kontrata na inaprubahan ng
— 110 —
Diwata V. Gonowon
POEA, tinatawag itong contract substitution. Hindi lahat ng contract

substitution ay illegal o masama. Pero madalas kasing naaabuso ito
ng employers, lalo na kung gusto niyang pababain ang sahod mo
o tanggalan ka ng benefits na nakatakda naman talaga para sa’yo.
Pag ganito ang nangyayari, ang contract substitution na iyan ay
illegal. Pero, kung sa pagbabago ng employment terms at conditions
sa ipinalit na kontrata ay napabuti pa ang iyong kalagayan bilang
manggagawa, ang ipinalit na kontrata ay legal at wasto.
Paano mo ito masisiguro? Palaging sumangguni sa awtoridad. Pag-

aralang maigi ang kontrata at ang ipinalit na kontrata kung gayon
nga ang ginawa sa’yo. Tandaan na ang anumang makasasama
sa’yo bilang isang migrant worker, ang anumang yuyurak sa mga
karapatan at dignidad mo ay hindi katanggap-tanggap sa gobyerno
ng iyong bansa. Ngunit susuportahan din ng pamahalaan kung para
sa iyong employer ay paramount ang iyong kapakanan at ikauunlad.
Ano ang mga hakbang na kailangan kong gawin kung

biktima ako ng contract violation o contract substitution?
Una, kailangan ipaalam mo sa iyong foreign employer at

recruitment agency sa Pilipinas ang violation ng iyong employment
contract. Karamihan ng mga kumpanya sa ibang bansa ay may
sariling mga proseso at policies sa pagtugon sa mga hinaing
ng migrant workers. Ngunit kung nagawa na ang lahat ng mga
nabanggit at wala pa ring pagtugon na ginagawa at nagpapatuloy
pa rin ang violation, kailangan na ng OFW na pumunta sa
pinakamalapit na POLO o Philippine embassy sa bansang
kinaroroonan niya.
— 111 —
Kapag nai-file na ang complaint, ang mga labor attache at

welfare officers ng POLO ay magko-conduct ng pag-uusap sa
pagitan ng employer (company man o indibidwal) at ang OFW na
nagrereklamo. Bahagi ito ng tinatawag na single entry approach
(SEnA) ng DOLE. Nagtatakda ang DOLE ng 30 araw ng mga serye
ng mga pag-uusap para ma-settle ang anumang labor-related
problems.
Kung hindi umubra ang mga usapin, pinapayuhan at tinutulungan

ang OFW na subukang lutasin ang problema sa ilalim ng batas
ng bansang kinaroroonan niya. Maaari ring i-endorse ng POLO
ang kaso sa POEA para naman maipatawag ng ahensiya ang
recruitment agency at hingin dito na lutasin o tugunan ang reklamo
ng kanilang recruit na OFW.
MGA BANSANG MAY BILATERAL

LABOR AGREEMENT ANG PILIPINAS
Bahrain, Canada, Indonesia, Iraq, Japan, South Korea, Kuwait,

Laos, Lebanon, Libya, New Zealand, Norway, Papua New
Guinea, Qatar, Spain, Switzerland, Tawan, Unted Arab Emirates,
Unted Kingdom, United States of America
Sa totoo lang, walang mabilisang solusyon para maiwasan at

maresolba ang lahat ng mga problemang dinaranas nating mga
overseas Pinoys. Susi talaga dito ang empowerment. Tayo mismo ay
may kakayahang palakasin at patatagin ang ating mga sarili bilang
mga migrant workers. Paano natin gagawin ito? Sa pamamagitan
ng kaalaman. Kailangan na alam at nauunawaan natin ang mga
solusyon sa maaaring maging problema sa ibang bansa. Kailangan
— 112 —
Diwata V. Gonowon
alam natin ang mga options na meron tayo kung sakaling malagay
tayo sa alanganin habang nasa abroad.
Pano maiwasang mabiktima ng illegal recruiters?
Magandang tanong. Kung ang prinsipyong Occam’s razor sa

pilosopiya ang pagbabasehan, napakasimple lamang ang solusyon
sa kumplikadong problema ng illegal recruitment. Bago ka
pumirma sa anumang kontrata o magbayad ng halaga mula sa
pinaghirapang pera, ikumpirma muna kung ang recruitment or
placement agency na ka-transaksyon mo ay certified ng POEA. Ang
unang hakbang na maaari mong gawin ay bisitahin ang website
ng POEA sa www.poea.gov.ph, lalo na sa www.poea.gov.ph/
cgi-bin/aglist.asp kung saan maaari mong iverify ang status
ng kausap mong agency. Kung hindi ka pa sigurado, maaaring
magsadya sa kanilang tanggapan. It will also greatly help you
kung mag-uusisa at magtatanong sa mga beterano nang OFWs
tungkol sa kanilang mga karanasan sa pakikipag-transact sa mga
recruitment agencies. Mainam nang fully informed ka bago finally
makapagdesisyon.
Ano ang mga fees and costs na kailangan kong p

pagkagastusan bilang OFW?
Bilang isang overseas Filipino, ang mga sumusunod ay mga fees

and costs na kailangan mong paglaanan ng pera:
Documentation costs:
1. Passport
— 113 —
2. PSA-authenticated birth certificate

3. NBI/Police/Barangay Clearance
4. Transcript of Records at Diploma na inisyu ng pinagklasehan
mong eskwelahan, certified ng CHED at authenticated ng DFA
5. Certificate of Competency na issued ng TESDA o iba pang
certifying body na related sa pinili mong trabaho
6. Professional license na issued ng PRC, authenticated ng DFA
7. Medical o Health Examination na prescribed ng DOH at
naaayon sa medical protocol ng patutunguhang bansa
8. Membership sa Philhealth, Pag-ibig, at SSS
Magkano ang placement fee na maaaring

i-charge sa isang migrant Filipino worker?
Ang POEA, sa pamamagitan ng aprubado nitong standard

employment contract (SEC), ang nagde-determine ng buwanang
sahod ng isang overseas Pinoy. Nakabase dito ang placement fee
na dapat ay equivalent lamang sa isang buwanang basic salary.
Hindi na maaaring sumobra sa monthly basic ng isang OFW ang
placement fee na icha-charge sa kanya.
Bagaman karaniwan ang charging ng placement fee sa mga OFW,

may mga exempted dito. Ang mga sumusunod ay exempted sa
pagbayad ng placement fee:
1. Domestic workers
2. OFWs sa mga bansa na may batas, polisiya, o patakarang
nagbabawal sa pagsingil ng recruitment o placement fee, sa
direktang paraan man o hindi
— 114 —
Diwata V. Gonowon
Kailan at kanino magbabayad ng placement fee?
Babayaran mo lamang ang placement

fee—sa licensed recruitment agency—
pagkatapos mong pumirma sa standard
employment contract (SEC) na aprubado—
siguraduhin mo ito—ng POEA. Kailangan,
dahil isinasaad ng batas, na mag-issue
ng resibo—na rehistrado sa Bureau of
Internal Revenue (BIR)—kung saan naka-
indicate ang petsa ng pagbayad, purpose
ng pagbayad (placement fee), at ang
eksaktong halaga ng ibinayad. Tandaan
natin na sa anumang ating binayaran, mahalaga ang resibo. Ito ang
dokumentong nagpapatunay na nagbayad tayo para sa in-acquire
nating produkto o services.
Wag naman sana, pero anong gagawin ko in times of

conflict or disaster habang at work abroad?
Wag naman sana, hirap na tayong magtrabaho tapos may dagdag

na problema pa. Pero valid ang tanong mo at kailangan talagang
mapaghandaan. Hindi madali ang maipit ng anumang klaseng
tunggalian o kalamidad sa ibang bansa. Hindi na rin bago sa atin
ang mga overseas Pinoy na nabibiktima ng armed conflict. Sa bagay
na ito, alam dapat natin ang contingencies na puwedeng gawin.
Una, mainam na alam natin na ang mga welofs at admin personnel

ng OWWA ay siyang unang tatanggap ng mga concerns nating
— 115 —
Pinoy migrant workers sa mga circumstances na nabanggit natin.

Kasama sa tungkulin nila ang tulungan tayo na makasamang muli
ang ating mga pamilya at mga mahal sa buhay.
In fact, sa mga panahon ng sakuna o kagipitan sa ibang bansa,

super busy rin sila sa pag-assess ng kalagayan ng mga OFWs na
kanilang nasasakupan nang sa gayon, ibayo at agarang tulong ang
kanilang maibibigay sa mga apektado at nangangailangan.
Sa panahon ng digmaan o armed conflict, mahalaga ang papel

ng welofs sa emergency operations ng Philippine embassy. Sila
ang naghahanda ng mga papeles ng mga OFWs na kailangang
i-repatriate na. Sila rin ang sumusundo sa mga kababayan natin
sa mga lugar na may kaguluhan upang dalhin sila sa mas ligtas na
lugar.
Naaalala ko nung 2013, malaki ang naging tulong ng OWWA sa

pag-uwi ng libu-libong OFWs mula Saudi Arabia, matapos ipatupad
ng nasabing bansa ang nitaqat o Saudization o pagprioritize ng mga
Saudi nationals sa mga pribadong kumpanya doon. Ang OWWA
ang nakipag-negotiate sa mga employers para makuha ng mga
Pinoy doon ang kanilang exit visa—na dokumentong kailangan bago
makalabas ng nasabing bansa ang bawat OFW.
Teka, ano naman ang OEC?
Ah, ang OEC ay ang Overseas Employment Certificate na

ipinagkakaloob ng POEA. Bilang isang OFW, kailangan mo ito
dahil, kumbaga, ito ang iyong exit clearance, ang patunay na ikaw
ay isang documented na Pinoy overseas worker. Patunay ito na
— 116 —
Diwata V. Gonowon
legal at legit ang iyong pag-abroad para magtrabaho. Kapag may

OEC ka, ibig sabihin pinapayagan kang umalis ng Pilipinas para
makapagtrabaho sa ibang bansa, at hindi bilang isang turista.
Note, kailangan ito ng lahat ng migrant workers, baguhan man o
returning.
Bukod sa iba pang dokumento, tulad ng working visa, ang OEC

ay ipiniprisinta sa immigration officer sa airport bago ka umalis.
Wait, 60 days lang mula sa pagkaloob nito ang validity ng OEC. Ibig
sabihin, dapat kalkulado mo ang panahon mula pagkuha ng OEC
hanggang paglabas mo ng Pinas. Kaya ibayong pagpaplano ang
kailangan.
Mahalaga ang OEC para sa ating mga migrant workers. Patunay ang
OEC ng legal status mo as an OFW, kung kaya sinisiguro nito na
protektado ka ng gobyerno sa oras ng kagipitan sa host country—
at, importantly, entitled ka sa benefits at assistance. Bukod sa
additional pass natin ang OEC sa pag-alis ng bansa, nalilibre din
tayo nito sa travel tax at terminal fees sa departure natin. Instead
na gastusin natin sa taxes at fees, puwede na nating ipabaon kay
bunso, di ba? Supporting document din ang OEC kung mag-aapply
tayo ng OFW housing loan at iba pang personal loans sa Pilipinas.
Ano ang mga kakailanganin ko para makakuha ng OEC?
Yes, totoo talaga na may kahirapan ang paglakad ng mga

dokumento para makapag-abroad, pero pag naayos naman ito
at nakumpleto, mas makagiginhawa ka sa pagtatrabaho sa ibang
bansa. Masisiguro pa na protektado ka.
— 117 —
Ang pagproseso sa iyong OEC ay hiwalay sa pagproseso ng iba pang

kailangan mong dokumento para makapag-abroad, tulad ng visa.
Kaya kailangan nito ng hiwalay na set ng required documents.
Heto ang mga basic documents na kakailanganin mo:
1. passport na may, at least, 6 months validity mula petsa ng pag-

alis
2. valid work visa, work permit, o iba pang katulad na mga
dokumento
3. verified employment contract o employment offer
4. printed na Balik-Manggagawa Information Sheet (sa returning
OFWs)
Mainam na sumangguni sa POEA tungkol sa komprehensibong

lista ng mga requirements. Nagbabago kasi ang requirements
depende sa klase ng trabahong papasukan. May karagdagan ding
requirements kung ang destinasyon ay Canada at United States.
Makatutulong at mapapadali ang proseso kung dadalhin mo pareho
ang original at duplicate copies ng mga dokumento.
May dalawang phases ang pagproseso ng OEC. Ang unang phase ay

nakasentro sa iyong trabaho at kwalipikasyon.
Para sa mga professional at skilled workers:

• Company Profile
• Business License/Commercial Registration ng employer
• POLO Endorsement Letter na naka-address sa Administrator at
naglalayong i-exempt ka sa pagbabawal ng direct hiring
— 118 —
Diwata V. Gonowon
Mga karagdagang requirements kung ang destinasyon ay Canada,

United States, Middle East, at Africa:
Canada
• Labor Market Opinion (LMO)
• Labor Market Impact Assessment (LMIA)
• Canadian Letter and Employer’s Certificate of Registration
from ECON (Province of Saskatchewan Executive Council) or
Saskatchewan Immigration Nominee Program (SINP) approval
are required from workers to Saskatchewan in lieu of LMO. Ibig
sabihin, puwede ito kung wala kang LMO.
United States
• Labor Condition Application
• Notice of Action
The Middle East and African countries

• Contingency plan issued by the employer
Mga dagdag na dokumento na kailangan sa pag-apply ng trabaho:

• Certificate of Employment
• Business Permit (kung self-employed)
• Diploma
• Transcript of Records (TOR)
• NC II o PRC License
• Curriculum Vitae o Resume
• Proof of certificate ng insurance coverage na nagkakaloob ng
mga benefits na nakasaad sa Section 37-A ng inamyendahang
R.A. 8042, na ngayo’y R.A 10022.
— 119 —
• Notarized Statement ng kung paano nakuha ng OFW ang

kanyang trabaho na may kalakip na photocopy ng passport o ID
ng employer, kasama ng contact details nito.
Ang ikalawang phase naman ay pagsunod sa labor laws ng

Pilipinas, kung kaya ang mga dokumento na kailangan sa phase na
ito ay manggagaling sa mga government agencies na kaugnay ng
pagtatrabaho.
Mga dokumentong kailangan:

• Valid Medical Certificate mula sa alin mang DOH-accredited
medical clinic na awtorisadong magkaloob nito
• medical exam para sa mga OFW
• Pre-Employment Orientation Seminar Certificate (PEOS)
• Pre-Departure Orientation Seminar (PDOS) Certificate mula sa
OWWA
• POEA Clearance (para sa mga employers na saklaw ng Section
124d ng POEA Revised Rules & Regulations)
Yes, may fees at charges ang pagkuha ng OEC, at heto ang mga
kailangan mong paggastusan:
• POEA processing fee na Php100
per e-receipt/OEC
• OWWA membership fee na
US$25 (o halaga nito sa Php)
• Pag-IBIG contribution, minimum
na Php 100 kada buwan
• PhilHealth contribution na Php
2,400 para sa isang taon na
coverage
— 120 —
Diwata V. Gonowon
Sino ang maglalakad ng OEC?
Kung ikaw ay hired ng isang overseas employer sa pamamagitan

ng isang recruitment agency sa Pinas, kailangan mo lang ihanda
at ipunin ang lahat ng mga kailangang dokumento, ang agency na
ang magpoproseso ng OEC para sa’yo. Pero kung ikaw ay directly
hired ng isang overseas employer, meaning hindi ka dumaan sa
isang recruitment agency, ikaw mismo ang maglalakad nito sa mga
tanggapan ng POEA at OWWA, o kung meron, puwede naman sa
mga online portals ng government agencies na ito.
Ako pala ang maglalakad ng OEC ko

kasi directly hired ako. Saan ako pupunta?
Sa mga walk-in OEC application para sa paalis na OFW, pagkatapos

mong ipunin at ihanda ang mga dokumento, maaari kang pumunta
sa mga susunod na tanggapan:
• Main office ng POEA sa EDSA corner Ortigas Avenue,
Mandaluyong City. Pumunta sa kanilang Balik-Manggagawa
Processing Division (BMPD)
• Regional Offices ng POEA
• Labor Assistance Counters (LAC) sa mga airports sa Manila,
Cebu, at Mindanao (kung ikaw ay returning OFW na umuwi
lamang ng Pilipinas na hindi lalampas ng 5 days)
Kung ikaw ay returning OFW:

• Philippine Overseas Labor Offices (POLO) sa bansang
pinagtatrabahuhan
— 121 —
Ang pagproseso ng OEC ay nangangailangan ng kalahati hanggang

isang araw. Pero maaaring maging mas mabilis pa kung magbu-
book ka ng appointment online para hindi ka na pumila.
Paano ang online appointment—

para sa bago man o datihang OFW?
Mag-login sa Balik-Manggagawa Online Appointment System

(http://www.bmonline.ph). Kung baguhan ka, kailangan mo
munang magregister. Pagkatapos nito maaari ka nang mag-set ng
schedule at venue ng processing. Sa appointment date, isubmit
ang iyong mga dokumento at dalawang kopya ng na-fill-up na BM
Information Sheet.
Kapag naaprubahan na ng POEA ang iyong application, maaari ka

nang magbayad ng required fees, then, hintayin ang iyong OEC.
— 122 —
Diwata V. Gonowon
CHAPTER 6—
SPECIAL CONCERNS
FOR FILIPINO MIGRANT WORKERS
“ It is the policy of the State to afford full protection

to labor, local and overseas, organized and unorganized,
and promote full employment opportunities for all.”
Section 2, B, Declaration of Policy
NAKAKAANIM NA CHAPTERS na tayo, kapatid. Natalakay na

natin almost all concerns na kaugnay nating mga OFW mula sa
mga government agencies na maaari nating puntahan sa oras ng
pangangailangan o kagipitan. Dinaanan natin carefully ang mga
concerns natin regarding social security, then ang napakahalagang
healthcare. Tinalakay din natin ang mga investment possibilities
na maaring magdala ng kaginhawahan sa atin at buong pamilya.
Then we went on discussing working abroad itself. Ginawa natin ito
lahat para masiguro na “Hey, di ka nag-iisa. May katuwang ka. May
masasandalan ka sa oras ng pangangailangan bilang Pilipino—at,
more importantly, bilang isang migrant worker.”
Taas-noo naman diyan. Sabi ng buong bayan, ang OFWs ang

mga bagong bayani ng Pinas. In 2018, mayroong 2.8-million
— 123 —
Pinoy migrant workers na umaambag sa ekonomiya ng bansa sa

pamamagitan ng remittances na umaabot ng Php 205.2-billion.
Kinikilala ang remittances ng OFWs bilang isa sa pinakamalaking
financial inflows na pinakikinabangan ng ekonomiya ng bansa.
Kaya, sa muli, saludo sa’yo, Pinoy migrant worker!
Sa earlier chapters, I hope nakita mo kung gaano kakumplikado ang

buhay OFW. Well, kung OFW ka, I’m sure, hindi ka na surprised
dahil araw-araw mo itong nae-experience. Ang hope ko lang ay
sana, maging reminder ang simpleng librong na ito sa ating lahat
na may mga benefits at opportunities para sa atin, nang hindi
naman tayo habambuhay na malayo sa ating mga pamilya, at nang
pagkatapos ng lahat, magkaroon tayo ng maayos at maginhawang
retirement.
Pasensiya na, ha, emotional ako pagdating sa bagay na ito. Paano

naman kasi, sa tinagal-tagal ko bilang isang seafarer, I think
I’ve seen various types of OFWs, at nakita ko rin ang kanilang
samu’t saring paghihirap at pagsisikap. Kaya nga, sabi ko sa
intro, nagpasya talaga akong isulat ang librong ito. Para naman,
sa pamamagitan ng munting effort na ito, makaambag ako para
masabi ng bawat isa sa atin na “Ako ay OFW and I know my
benefits.”
Totoo naman na marami tayong benefits. Either na hindi nga lang

talaga natin alam ang karamihan, or karamihan sa atin ay dedma na
kung may benefits sila o wala. Bakit importante ang benefits? Una,
dahil sa totoo lang, parte ito ng pinaghihirapan natin. Parte kasi ng
monthly compensation natin ay napupunta sa deductions para sa
iba’t ibang klase ng security na nagsisiguro na may mahuhugot tayo
kung kailangan natin.
— 124 —
Diwata V. Gonowon
Bukod sa mga basic benefits, mainam

na aware din tayo na marami pang ibang
benefits at privileges ang mga OFWs.
Nabanggit ko na sa previous chapters na
napakalaki ng concern ng gobyerno natin
sa ating mga migrant workers. Patunay
nito ang napakaraming tanggapan na
tumutugon lang talaga sa ating mga
pangangailangan. Bukod sa mga ito,
meron pa. Parang sa late night na home
TV shopping, merong “But wait! There’s
more!”
Anu-ano ang mga ito? Alamin natin. Unahin natin ang punong
tanggapan na nangangasiwa sa mga concerns nating mga OFWs.
OWWA tayo nang OWWA. Ano nga ba ang OWWA

at ano ang papel nito sa buhay ko?
Ang OWWA o Overseas Workers Welfare Administration ay

isang ahensiya sa ilalim ng DOLE. Pangunahing tungkulin ng
OWWA ang protektahan at isulong ang kapakanan ng mga
Pilipinong nagtatrabaho sa ibang bansa o mga OFWs—at kanilang
mga dependents. Binuo ito noong taong 1977 bilang tugon sa
dumaraming Pinoy migrant workers. Dati, ang tawag dito ay
Welfare and Training Fund for Overseas Workers. Sa ngayon,
merong 31 na tanggapan ang OWWA sa 27 na bansa sa buong
mundo. May mga tanggapan din ito sa lahat ng rehiyon ng
Pilipinas.
— 125 —
Isang membership institution ang OWWA. Ang mga programa,

proyekto, at mga ibinibigay na serbisyo ay nakatuon sa kanyang
mga kasapi. Ang pondo ng OWWA ay nagmumula sa naiipong
processing fee na Php 100 at US$ 25 na membership contribution
per contract na nagbibigay sa bawat miyembro ng access sa iba’t
ibang benefits at services ng ahensiya.
Dalawang paraan ang pagkuha ng membership sa OWWA:

• pag-enrol sa pamamagitan ng pagproseso ng kontrata sa POEA
• boluntaryong pag-register ng sinumang nagnanais na nasa
ibang bansa na.
Ang membership sa OWWA, compulsory o voluntary man,

ay nagsisimula sa paghulog ng membership contribution at
nagwawakas sa pag-expire ng employment contract sa ibang bansa.
Ang member ay covered sa loob ng dalawang taon (maximum) at
pagkatapos nito kailangan nang i-renew ang membership.
MAY OWWA REBATES NA!
NITONG SEPTEMBER 2019 lamang, binuksan ng OWWA ang

Rebate Portal. Alinsunod ito sa R.A. 10801 o OWWA Act.
Iyong mga OFWs na naging OWWA members sa loob ng
sampung taon na nakapag-contribute na ng limang beses o
higit mula noong December 31, 2017, at hindi nakapag-avail ng
kahit anong programa o benepisyo ng OWWA ay maaaring
makakuha ng rebates. Maaari ring makakuha ng rebates ang
mga benificiary ng yumaong OFW kung siya ay qualified.
Maaaring ma-access ang portal sa www.owwa.gov.ph/rebate
para sa mga detalye.
— 126 —
Diwata V. Gonowon
Kung pupunta ako sa tanggapan ng OWWA

sa bansang pinagtatrabahuhan, ano ang maaari
kong matagpuan doon?
Bilang isang ahensiya ng gobyerno, hindi boluntaryo ang trabaho sa

OWWA. Hindi ka nila maaaring basta itaboy o i-ignore. Tungkulin
nila ang maglingkod; tungkulin mo rin—bilang isang OFW—ang
sumangguni. Hindi magagawa ng OWWA ang tungkulin nila kung
hindi ka naman dudulog.
Narito ang mga maaari mong i-enjoy sa tanggapan ng OWWA:

• matutulungan ka nila pagdating sa impormasyon at paggabay
kaugnay ng pagtrabaho mo sa ibang bansa
• nagko-conduct sila ng mga psychosocial counseling at
conciliation services
• nagbibigay sila ng legal assistance, outreach missions, trainings,
at iba pa
• nagbibigay din ang OWWA ng nararapat na representation para
sa’yo bilang OFW sa pagharap sa employers, agents, at mga
awtoridad ng kinaroroonang bansa
Bakit bumalik pala tayo sa topic ng OWWA?
Oo nga, gusto ko talagang balikan natin ang OWWA, bukod kasi sa

SSS, PhilHealth, Pag-ibig, at iba pang social security agencies ng
pamahalaan, marami tayong benefits sa OWWA na halos pareho
ng benefits natin sa mga nabanggit na agencies. Maraming social
benefits ang OWWA, may educational programs, repatriation at
reintegration programs, pati trainings, at marami pang iba. Mainam
na talakayin natin ito upang ma-maximize natin ang ating OWWA
— 127 —
membership. Ang mga ito ang pangunahing laman ng Chapter 6.

Pag-aralan nating maigi.
Anu-ano ang mga social benefits ng OWWA?
Hindi naman natin hinahangad na mapahamak tayo at may

mangyaring di kanais-nais sa atin. Pero pinakamainam na aksyon
ang pagiging sigurado, at dito papasok ang papel ng OWWA. Dahil
member ka, sinisiguro ng ahensiya na hindi ka nito pababayaan at
maging ang iyong pamilya. Kung kaya, nasabi ko na rin paulit-ulit,
na dahil OFW ka, may extra kang benepisyo.
Once may nagtanong sa akin kung anong gagawin niya dahil

naaksidente siya sa trabaho sa abroad at nagkaroon ng partial
disability. Inako naman ng kumpanya ang hospitalization niya,
pero sobra siyang nalulungkot at nag-aalala dahil hindi siya
makapagpadala ng pera sa pamilya niya. Hinihintay niya na
lubusan siyang gumaling at makabalik sa trabaho. Bukod sa
SSS at PhilHealth, maaari din siyang tulungan ng OWWA. Ang
problema, hindi niya alam na may benepisyo pala siyang maaaring
matanggap. Kaya alamin natin palagi ang ating mga benefits.
Heto ang ilan ( na maaari mong i-avail habang ikaw ay

nakakontrata—maximum ng dalawang taong kontrata—sa ibang
bansa):
Disability at Dismemberment Benefit

Each OWWA member ay entitled sa disability at dismemberment
benefit na aabot ng PhP 50,000—para sa partial disability—at
Php 100,000 naman kung total at permanent disability. Para
— 128 —
Diwata V. Gonowon
maavail ito, kailangan ng foreign medical certificate, medical

certificate mula sa local attending physician kasama na ang medical
examination procedures (X-ray, MRI, CT Scan, at iba pa), at
Accident Report o Master’s Report naman para sa mga seafarers.
Death Benefit
Covered ng benepisyong ito ang isang OWWA member habang
aktibo pa ang kanyang employment contract. Ang coverage ng
benefit na ito ay umaabot ng Php 100,000 kapag ang pagkamatay
ay of natural cause, at Php 200,000 naman kung death due to
accident.
Para makakuha ng death benefit, kailangan ang mga sumusunod:
• Original Death Certificate na issued ng PSA

• Foreign Death Certificate kung namatay abroad, kasama na ang
Airway Bill at Consular Mortuary Certificate o No Objection
Certificate
• Accident Report para sa pagkamatay na bunga ng aksidente
• Burial Permit
• Official receipts ng mga nagastos sa pagpalibing
• 2 valid IDs at isang ID picture ng claimant
• PSA-issued Certificate of no marriage (CENOMAR) ng OFW
(kung single)
• Alinmang dokumento mula sa local civil registrar (LCR) or PSA
• Marriage certificate, kung ang kabiyak ang claimant
• Birth certificate ng OFW, kung ina o ama ang claimant
• Birth certificate ng anak at death certificate ng yumaong asawa,
kung anak ang claimant
• Affidavit of undertaking mula sa claimant (Police report naman
kung ang pagkamatay ay bunga ng aksidente)
— 129 —
Burial Benefit
Kalakip ng death benefit ang Php 20,000 burial assistance na
tatanggapin ng legal heirs ng yumaong OFW.
May mga educational benefits

bang ibinibigay ang OWWA?
Oo, meron. Ang members ng OWWA ay maaaring mag-avail para

sa kanyang sarili o para sa kanyang designated beneficiary ng mga
sumusunod na scholarship programs—na alinsunod sa selection
process at patakaran ng mga kaanib na institusyon:
1. Ang Education for Development Scholarship Program

(EDSP) ay nagkakaloob ng scholarship sa kwalipikadong
dependent o beneficiary ng member-OFWs. Ang scholarship na
ito ay nagkakahalaga ng maximum Php 60,000 kada school year
at para sa mga four or five-year college courses sa alin mang
kolehiyo o unibersidad.

2. Ang OFW Dependents Scholarship Program (OFW
DSP) ay tulong sa pag-aaral na nagkakahalaga ng aabot sa Php
20,000.00 every school year hanggang makapagtapos ng college
degree o associate course sa isang state college o university.
Ipinagkakaloob ang assistance na ito sa mga dependents ng
OFW-member na tumatanggap ng buwanang sahod na hindi
lalampas sa USD 400.

3. May Skills-for-Employment Scholarship Program
(SESP) din ang OWWA na tulong sa mga OFWs o kanilang
mga dependent para higit pa nilang mapagyaman ang kanilang
— 130 —
Diwata V. Gonowon
vocational at technical skills. Ang SESP ay tulong pinansyal

na umaabot sa Php 14,500 bawat kurso sa alinmang TESDA-
accredited school.
7. Ang Seafarer’s Upgrading Program (SUP) ay binuo upang

higit pang hasain ang kakayahan at paunlarin pa ang galing ng
Pinoy seafarers. Ang unang grant nito ay umaabot ng Php 7,500
na training assistance. Ang susunod namang training course ay
ipinagkakaloob pagkatapos ng tatlong recorded membership.

9. Para naman sa mga naiwang dependents ng yumaong
Pinoy migrant workers, may Education and Livelihood
Assistance Program (ELAP) na educational assistance
para sa bawat school year na umaabot ng Php 5,000 kung
ang dependent ay nasa elementary, Php 8,000 kung nasa
high school, at Php 10,000 naman kung nasa kolehiyo. Ang
naiwang kabiyak naman ay tatanggap ng one-time na tulong
pangkabuhayan na nagkakahalagang Php 15,000.
Sumangguni sa local OWWA office sa inyong lugar para sa sa

procedures and requirements. Maaari din kasing ang partner
institution sa implementation ng mga benefits na ito ay locally
situated.
Ano ang Repatriation Program?
Mahalagang malaman mo bilang isang Pinoy migrant worker na

palaging may nakaantabay para sa’yo kung sakaling kailanganin
mo ang agarang pag-uwi dahil sa anumang hindi inaasahang
pangyayari sa bansang pinagtatrabahuhan. Mainam na tandaan
— 131 —
mo ito para alam mo ang gagawin kung sakaling dumating—huwag

naman sanang mangyari—ang pagkakataong ito. Programa ng
OWWA ang repatriation o pagtulong sa mga distressed workers na
makauwi ng Pinas.
REPATRIATION ASSISTANCE PROGRAM
ANG PROGRAMANG ITO ng gobyerno na ipinapatupad sa

pamamagitan ng OWWA ay nagpo-provide ng mga serbisyo,
kabilang na ang pakikipag-negotiate sa mga employers,
agents, pati na ang host country para sa agaran at madaling
repatriation ng OFWs na distressed, physically o mentally ill,
at kung binawian ng buhay sa hindi inaasahang pagkakataon.
Binibigyan sila ng airport assistance, pansamantalang tirahan
sa OWWA Halfway House, psychosocial counseling, stress
debriefing, at pamasaheng kakailanganin pauwi sa kanilang
probinsya. Emergency repatriation naman ang ipinapatupad
kung may kaguluhang bunga ng mga pulitikal na dahilan o
kalamidad.
Importante: ang sinumang OFW, myembro man ng OWWA o

hindi, ay maaaring mag-avail ng Repatriation program.
Mga Importanteng Impormasyon tungkol sa Repatriation
Alinsunod sa R.A. 8042—Migrant Workers and Overseas Filipino

Act of 1995—Ang repatriation ng isang OFW, o ng kanyang mga
labi kung namatay overseas, pati na ng kanyang mga gamit, ay
pangunahing pananagutan ng principal o ng ahensya na nag-recruit
at nagdala sa kanya abroad. Lahat ng mga gastusin ay sagutin ng
kanyang principal at ahensya.
— 132 —
Diwata V. Gonowon
Kasama sa responsibilidad ng principal o agency sa pag-repatriate

ng OFW ay ang pag-advance ng gastusin sa pamasahe pauwi ng
Pinas at ang agarang pagsagawa nito kung kinakailangan, at hindi
dapat unahin ang pagbatid ng dahilan ng termination ng OFW sa
kanyang trabaho. Kung nakauwi na ang OFW sa Pinas at napag-
alamang siya rin naman mismo ang may kasalanan kung bakit siya
natanggal sa trabaho, saka lang siya maaaring singilin ng principal
o agency sa gastos ng repatriation.
Dahil sa mga bagay na ito, kailangang naglalaman ang bawat

contract para sa OFWs ng kasunduan na ang repatriation ay
pangunahing pananagutan ng principal o agency, at sa panig ng
OFW naman, kailangan niyang i-refund sa principal o agency ang
gastos ng repatriation kung sakaling siya ang may kasalanan ayon
sa Labor Arbiter.
Paano ang procedure ng repat?
Kung may pangangailangan sa agarang repatriation at hindi

makapagbigay ang foreign employer para sa gastusin nito,
kailangang ipaalam sa OWWA at
POEA ang nasabing problema.
Padadalhan ng POEA ng notice
ang agency na may pananagutan
sa kailangang repatriation.
Kailangang maaksyunan ito ng
agency sa loob ng 48 oras. Ang
agency ang magpo-provide ng
plane ticket o ng prepaid ticket
— 133 —
advice (PIA) sa Filipinos Resource Center o sa concerned Philippine

Embassy. Kailangang ipaalam ng agency sa POEA na nagawa na
ito. Ipapaalam naman ng POEA sa OWWA ang naging aksyon ng
agency.
Kung hindi nakapag-comply ang agency sa loob ng 48 oras,

maaaring patawan ng penalty tulad ng pagsuspinde ng POEA
sa lisensya ng ahensya. Ipapaalam ito ng POEA sa OWWA na
siya namang mag-aadvance ng gastusin ng repatriation (na sa
huli’y sisingilin sa agency o principal). Ang penalty sa ahensya ay
mananatili hanggang makapag-reimburse ito sa OWWA ng cost ng
repatriation kasama na ang kaukulang legal interest.
Sa panahon naman ng digmaan, epidemya, sakuna, o mga

kalamidad, natural man o artificial, kailangang makipag-coordinate
ang OWWA sa DFA, at kung kailangan, sa mga international
agencies, para sa repatriation ng mga OFWs. Kailangang gawin
ito ng gobyerno kahit hindi pa pinoproseso ang reimbursement
na kailangang aksyunan ng principal o agency sa loob ng 60 days.
Kailangang agad na hanapin ng POEA ang mga involved agencies at
bigyan sila ng notice hinggil sa repatriation.
Kung sakaling ginawa na ng OWWA at POEA ang lahat upang

mahanap ang principal o agency ng OFW na nangangailangan
ng repatriation ngunit hindi talaga matagpuan o ma-identify,
ang OWWA personnel sa host country, katulong ang DFA, ang
magpoproseso ng repatriation. Ang lahat ng gastusin sa pagpapauwi
sa OFW ay kukunin sa Emergency Repatriation Fund alisunod sa
R.A. 8042, na ipapatupad ng OWWA, maibalik man ito ng agency o
employer ng OFW.
— 134 —
Diwata V. Gonowon
Ano ang Emergency Repatriation Fund
Kung kailangang kailangan talaga, at hindi mahagilap ang agency

at principal ng OFW in distress o nangangailangan ng repatriation,
kukunin ng OWWA ang gastusin sa Emergency Repatriation Fund.
Gagamitin ang fund na ito, ma-determine man kung mababayaran
ng principal at agency ang repatriation cost o hindi. Ang POEA
naman ang mamamahala sa pakikipag-ugnayan sa concerned
agency upang mapunuan ang cost na ginastos ng OWWA. Kung ang
cost ng repatriation ay higit sa Php100,000,ooo, kakailanganin ng
OWWA na magpadala ng pormal na kahilingan sa Tanggapan ng
Pangulo para sa karagdagang halaga.
TANDAAN
Nakasaad sa batas na hindi kailanman dapat na mag-require

ang isang employment agency ng bond o cash deposit mula
sa OFW, sa kontrata man o kaugnay ng repatriation.
Paano ang homecoming ng isang OFW?
Sa pelikulang Homecoming (Dir. Gil Portes, 2003), umuwi sa

kanyang pamilya sa Pinas si Abigael Edades (Alessandra da Rossi)
pagkatapos ng limang taon ng pagtatrabaho bilang nurse sa Canada.
Sinalubong siya ng kanyang mga kababayan na parang celebrity o
bayani. Pero samut-saring problema naman ang bumulaga sa kanya
sa kanilang tahanan. “Isang buwan lang, nagbago ang pananaw ko
sa buhay, nagbago na rin ang mga tao sa paligid ko.”
— 135 —
Sa librong pambata ni Rhandee Garlitos na May Higante sa Aming

Bahay (Adarna Books, 2000), umuwi ang isang ama sa kanyang
tahanan, natuwa ang kanyang kabiyak, nakatatandang mga anak,
pati na mga kapitbahay, ngunit takot sa kanya ang bunso! Pano
naman, sanggol pa lamang ito nang siya’y mangibang bayan para
magtrabaho.
Ang kalagayan ni Abigael at ng Tatay na higante ay hindi na bago

para sa mga OFW. Mahirap talaga ang pag-uwi. Masaya sa una
dahil sa pananabik na makasamang muli ang matagal na nawala;
masaya din, parang fiesta, dahil sa mga pasalubong. Ngunit
pagdaan ng mga araw, darating at darating ang mga sandaling
hindi gaanong masasaya. Nariyan ang paghahanap muli ng trabaho
sa Pinas. Nariyan ang pagbuong muli sa pamilya. Nariyan din
ang pagpunong muli sa mga puwang na nalikha ng matagal na
pagkawalay.
Dito papasok ang usapin ng reintegration. Ito ang muling pagbalik

o pag-uwi ng isang OFW sa lipunang Pilipino. Nauunawaan ito ng
gobyerno at mga institusyong tumutulong upang maging madali at
mainam ang pag-uwi ng isang overseas Pinoy.
Sa ilalim ng OWWA, may mga

livelihood opportunities na
ipinagkakaloob sa OFWs na nagtapos
na ng kanilang contracts at wala nang
balak pang bumalik abroad. Ino-offer
din ang reintegration program sa mga
distressed OFWs sa pamamagitan ng
self-employment o livelihood projects
upang matulungan silang patuloy na
— 136 —
Diwata V. Gonowon
kumita para sa kanilang pamilya kahit wala na sila sa ibang bansa.
Ano ang Balik-Pinas! Balik-Hanapbuhay! Program?
Ito ay suporta o tulong pangkabuhayan na ipinagkakaloob

upang maging agarang lingap sa mga umuwing OFWs na
OWWA members, maging sila ma’y nawalan ng trabaho dahil
sa kaguluhan o pagbabago ng immigration policies sa bansang
pinagtatrabahuhan, o mga biktima ng illegal recruiters, human
trafficking, at iba pang distressful situations. Nagkakaloob ang
programa ng tulong pangkabuhayan na nagkakahalaga ng aabot sa
Php10,000. Kasama sa package ang a. techno-skills at mga training
sa pagnenegosyo; b. panimulang mga paninda; at c. iba pang mga
serbisyong makatutulong sa target beneficiaries para mabilisang
makapagpundar ng sariling kabuhayan.
Sino ang mga maaaring beneficiaries?
Kung OWWA member ka, active man o hindi, maaari kang maging
beneficiary. Note: Hindi qualified ang mga returning OFW na
nakapagtapos na ng employment contracts. Note 2: Isang beses
lamang maaaring makapag-avail ng Balik-Pinas Program at dapat
sa loob ito ng isang taon pagkauwi sa bansa.
Ano naman ang OFW Enterprise Development and Loan

Program?
Dati, tinatawag itong OFW Reintegration Program (ORP), ngayon

OFW-EDLP na. Ito ay enterprise development intervention at
— 137 —
programa sa pagpapautang ng OWWA, katuwang dito ang Land

Bank of the Philippines (LBP) at ang Development Bank of the
Philippines (DBP). Naglalayon ito na suportahan at itaguyod ang
gawaing pagnenegosyo among OFWs at mga pamilya nila.
Sino ang qualified para sa programang ito?
1. OFW na member ng OWWA, active man o hindi

2. Dapat nag-undergo ng Enhanced Entrepreneurial Development
Training (EEDT)
3. Sa mga OFW naman na nasa abroad, o paalis pa lamang,
puwede silang i-represent ng mga sumusunod:
a. legal na asawa
b. kung single, balo, o hiwalay sa asawa:
• mga magulang, na hindi pa 60 ang edad
• mga anak na edad 18 pataas
Anong mga negosyo ang pinapayagang pagtustusan ng

OFW-EDLP?
• Franchising business
• Contract tie-up with top 1000 corporations
• Agri and non-agri production/manufacturing
• Construction/rental business
• Service/trading business
• Transport service
• Iba pang kabuhayan na papayagan ng OWWA
Dapat kumita ng sapat ang negosyo upang makabayad sa

amortization ng loan na may interest rate na 7.5% per annum.
— 138 —
Diwata V. Gonowon
Magkano ang maaaring i-loan?
Magdedepende ang halagang maaaring iloan sa pangangailangan

ng proyektong pangkabuhayan at sa halaga ng equity participation
ng borrower:
Individual Loan Borrowers (single proprietorship)

Minimum – Php100,000.00
Maximum – Php2,000,000.00
Group Loan Borrowers (partnerships, corporations, cooperatives)

Minimum- Php100,000.00
Maximum – Php5,000,000.00
Gaano katagal pagbabayaran ang loan?
Short-Term- max of one (1) year;

Term Loan: batay ito sa cash flow ngunit hindi hihigit sa 7 taon,
kasama na ang maximum na 2 taong grace period.
Ano ang mga maaaring seguridad o collateral ng loan?
Kung sakaling hindi mapanindigan ang tungkulin ng pagbayad ng

loan, maaaring kunin ang pinagtuunan ng gastusin mula sa loan.
Kasama na rin sa collaterals ang mga assets tulad ng mga makina at
iba pang mga kagamitang pag-aari ng borrower.
Paano mag-avail ng loan?
Ang sinumang interesadong magloan sa pamamagitan ng OFW-

EDLP ay nangangailangang magsubmit ng business plan at
— 139 —
mag-undergo ng EDT seminar na ikino-conduct sa mga OWWA

Regional Offices. Ang seminar na ito ang magtuturo at gagabay sa
mga interesadong OFWs o kanilang pamilya sa pangangasiwang
pampinansyal at pangkabuhayan sa iba’t ibang uri ng negosyo
at maaaring pagkakitaan. Ibabahagi din sa seminar ang mga
mahahalagang impormasyon at mga proseso na kailangan nilang
isaalang-alang sa pagtatayo at pagtataguyod ng negosyo.
Pag nakapag-apply ka na, ie-endorse ka ng OWWA sa Land Bank

para ma-evaluate at maproseso kung ika’y karapat-dapat na
pahiramin ng kapital at kung kaya mo itong mabayaran ayon sa
business plan na iyong isinubmit.
Ang proseso ng pag-loan ay makukumpleto sa loob ng 45 araw

pagkatapos mong mai-submit ang loan requirements.
EDLP ORIENTATION SA NCR
Para sa mga OWWA members sa Metro Manila, may orientation

sa EDLP mula Lunes hanggang Biyernes, 2 pm. Tumawag sa
(02) 834-0719 para sa ba pang detalye.
— 140 —
Diwata V. Gonowon
LAST CHAPTER,
BUT NOT THE END—
PARA SA MAS MALIWANAG
NA BUKAS
““Overseas Filipino worker” refers to a person who is
to be engaged, is engaged or has been engaged
in a remunerated activity in a state of which he or she
is not a citizen or on board a vessel navigating the foreign seas
other than a government ship used for military
or non-commercial purposes or on an installation
located offshore or on the high seas...”
Section 2
YUN NGA, WALANG ibang objective ang librong ito kundi ang
mag-share ng mga sarili kong kaalaman, kaalamang sinaliksik,
inunawa, at sinubukang ipaunawa rin sa inyo, mga kapwa ko
OFWs—land-based man o seafarers. Sa pamamagitan ng kaalaman,
maging mas maginhawa naman, kahit papano, ang buhay natin
bilang mga Pinoy workers abroad. By knowing the many benefits na
puwede nating mahugot sa panahon ng pangangailangan, by being
aware na, oo nga, may binabayaran pala tayo para makadagdag
sa pag-secure natin sa future, then we can have something to look
forward to.
— 141 —
Sabi ko nga sa introduction, paano, e, puwede ko rin sigurong

sabihin na napagdaanan ko rin ang pinagdadaanan mo, at nais
kong makatulong sa abot ng aking makakaya. Iyan ang dahilan
kung bakit pinagsikapan kong ipunin, unawain, saliksikin, sulatin,
at gawing aklat ang OFW Ako, I Know My Benefits.
Sa proseso ng pagsulat nito, I’ve learned so many things, and I know

na habang tumatagal mas marami pa akong malalaman, matututuhan,
at mauunawaan, sa aking sarili, sa gobyerno natin, at sa buhay-buhay
nating mga OFWs. Ito ang dahilan kung bakit alam ko na ang aklat na
ito ay hindi first and last. Magkakaroon pa ito ng mga updates at new
editions, puwedeng manganak pa ng ibang mga books na parehong
landas rin ang tinatalunton: ang pagbahagi ng impormasyon tungkol
sa ating mga karapatan at benepisyo bilang mga mamamayan, at sa
pamamagitan nito, ay higit naman tayong maempower.
Bridging, sabi ko sa simula, ito ang purpose ko

sa pagshare ng knowledge. Ang OFW Ako, I
Know My Benefits ay naglalayong mag-bridge
ng mga mamayan, lalung-lalo na ng mga OFW
sa government, na malaman nating mga OFW
ang maaari nating hingin sa gobyerno at matuto
tayong mag-demand ng mga benefits na ito,
nang sa gayon nama’y maging more efficient pa
ang government sa pagdeliver ng mga services,
benefits, at mga karapatan natin.
May isa akong request sa’yo: sana’y kung

makatagpo ka ng kapwa OFW, seafarer, o kahit
sinong Pinoy, lalo na kung nangangailangan,
at hindi niya alam na may mga benepisyong
— 142 —
Diwata V. Gonowon
maaaring mapagsandalan niya nang sa gayo’y maibsan naman

ang kanyang paghihirap, sana’y ibahagi mo sa kanya, without
hesitation, ang mga impormasyong nasa librong ito.
Pumasok sa isip ko ang buuin itong OFW Ako, I Know My Benefits
after experiencing difficulties myself. After college, pinasok ko ang
iba’t ibang trabaho para matulungan ang family ko. Ginawa ko ang
lahat ng aking magagawa until I had the opportunity to work as a
seafarer. Naging maganda naman para sa akin at sa aking family
ang bunga ng pagpupursige sa barko. Nakapag-ipon naman ako at
nakapag-invest, nakapag-try mag-negosyo, pero parang hindi talaga
ako para dun. Higit sa lahat natulungan ko ang aking pamilya.
Yun naman talaga ang dahilan kung bakit tayo nagpapakahirap at
nagri-risk sa ibang bansa, di ba? But, yun nga, after 15 years, I told
myself: kailangan ko nang umuwi. Ano’ng naghihintay sa akin?
Parang flashback, nagsibalikan ang lahat ng mga alaala mula

nung unang mabuksan ang opportunity na lumabas ng bansa.
Dito rin pumasok yung query na, after all these years, after all the
membership contributions na hinulog natin sa mga government
agencies na nakalaan para sa kinabukasan, sige nga, ano nga ba ang
meron ako?
I really hope na sa simpleng mga salita nitong libro, nakatulong

ako na maipaliwanag at maipaunawa sa’yo na may nakalaan para
sa’yo, at kailangan mo itong imaximize. Go, i-check mo ang mga
contributions mo, at tingnan kung ano ang mga benepisyo at
services na maaari mo nang i-enjoy at ng iyong family. At, again,
i-share din ang mga information na ito sa iba.
Nais kong magtapos by looking back, and by this, i-emphasize

ang tunay na halaga nating mga Pinoy overseas workers. Tapusin
— 143 —
natin itong book by tracing back our past and locating our place in
our country’s history, and let’s take pride in what we do and what
we are.
How did we begin to go out into the world?
Malalim at mahaba ang history ng

migration ng mga Pinoy. Nakaukit
ito sa social, economic, at cultural
na kalagayan ng Pilipinas. Kahit
maliit ang land area ng Pinas
kumpara sa naglalakihang mga
bansa, nananatiling isa tayo sa
may pinakamalaking bilang ng
mga palabas na migrant workers.
Paano ito nangyari? Ano ang mga
pangyayari sa ating history na
FILIPINO nagpayabong sa migration culture ng
bansa?
MIGRANT
WORKERS Ika-15 siglo ang unang nairecord
na pangingibang-bayan ng mga
Pilipino. Hindi pa tayo Pilipino nun, wala pang Pilipinas! Before
Magellan pa. Watak-watak pa ang mga maliliit na mga komunidad
na siyang bumubuo ng bansa. Taong 1417, with the objective of
fostering better trade relations with China, naglakbay sa isang
misyon si Sultan Paduka Pahala na hari ng Silangang Sulu, kasama
ang kanyang pamilya at 300 pang iba na karamiha’y mga royalties.
Unfortunately, while in China, namatay sa isang sakit ang Sultan.
Doon na siya inilibing at sinasabing nanatili na doon ang ilan sa
— 144 —
Diwata V. Gonowon
kanyang kasamahan. Doon na sila namuhay, naghanapbuhay, at

itinaguyod ang pamilya.
Dalawang siglo ang makalipas, now under the Spanish colonial

rule, sa second half ng 16th century, sinimulan naman ang bantog
na Manila-Acapulco Galleon Trade. At sa pagpasok ng 18th
century, dahil sa well-maintained na trade relations with Acapulco,
nagsimula naman ang migration ng Pinoy seafarers sa Mexico. Ito
rin ang simula ng paglalayag ng mga Pinoy seafarers sa Louisiana,
sa US, at ang iba nama’y naging fruit pickers sa California. Patuloy
pang lumaganap ang migration ng mga Pinoy habang umuunlad
ang global transportasyon. If you’ll remember, sina Rizal and
company nga nakapag-aral sa Europe. Ang iba pumunta doon para
mag-aral, ang iba nama’y para magtrabaho.
Pagpasok ng 1900s hanggang panahon ng digmaan, nagkaroon ng

malalaking surge ng pagluwas ng bansa papuntang Amerika. Noong
1906, unang dumating ang mga Pinoy migrants sa Hawaii upang
magtrabaho sa mga sugarcane plantations doon. Not too long
after that, mas marami pang pumunta doon para maging tagapitas
ng mga prutas. Since then until aroung 1930s, umabot ng higit
pang 100,000 ang mga Pinoy ang nakarating sa US, karamihan sa
kolonya—ngayo’y state—ng Hawaii. Napangyari ito ng mga Pinoy
dahil ang Pinas noon ay colony ng US, at ang mga Pinoy ay US
nationals. May mga migrants pa nga na nakarating sa Alaska para
magtrabaho sa mga canning factories doon.
After the war, iniutos ng US government na limitahan lamang ang

papasok sa kanila. Limited ang bilang ng mga Pinoy na nais mag-
join sa US Navy. Nag-motivate sa mga Pinoy ang restrictions na
ito na mag-migrate sa iba pang bansa sa Asya. Kung kaya noong
— 145 —
1950s, maraming mga Pinoy ang matatagpuang kontraktwal na

naghahanapbuhay sa Malaysia, lalo na sa mga trosohan doon.
Maraming mga Pilipino rin ang nabigyan ng trabaho sa army bases
ng US sa Vietnam, Thailand, at Guam.
Panahon ng muling pagbubukas ng Amerika at Canada ng mga

pintuan nila sa immigrants ang susunod na dekada na siyang dahilan
ng paglobo ng bilang ng mga Pinoy na pumupunta sa mga nasabing
bansa. Sa panahon ding ito, maraming mga Pinoy ang pumunta ng
Europe at nagtrabaho either as nurses or domestic workers.
Pagpasok ng dekada 70, sinubukan naman ng mga Pinoy technical

workers ang Iran at Iraq. Ginawang policy ni Pangulong Marcos ang
paghikayat na lumabas ng bansa ang mga Pilipino upang buhayin
ang ekonomiya. Dahil sa kawalan ng hanapbuhay at kahirapan, at
pinaigting pa ng policies ng gobyerno, libu-libong mga Pinoy ang
nakipagsapalaran abroad. Pansamantala lang sana ang policies ni
Marcos, pero mula nang time na iyon, palaki na nang palaki ang rate
ng labor migration. Dinagdagan pa ito ng pagpatupad ng Martial Law
noong 1972 na nagbunga ng kawalan ng katiyakan sa kinabukasan ng
ordinaryong mga Pilipino—kaya’t marami pa ang nagsialisan.
Patuloy na na-encourage ang mga Pinoy na mag-abroad pagkatapos

mapaalis si Marcos. Bunsod ito ng pag-unlad sa ekonomiya ng
mga karatig-bansa ng Pilipinas, ng pagbangon ng Arab countries
mula sa oil crisis, at sa mas maluwag na immigration policies ng
maraming mga bansa na epekto ng globalization. Kasabay ng
mga pakikipagsapalaran na ito, libu-libong mga Pinay din ang
nagsiluwasan para makapaghanapbuhay sa Italy, Spain, Greece,
at mga kalapit nilang bansa, at doon namasukan sila bilang mga
kasambahay.
— 146 —
Diwata V. Gonowon
Naging pabor din sa kababaihan ang dekada 80, dahil sa pagtapos

ng mga contruction programs sa Middle East at pag-unlad ng
ekonomiya ng ilang Asian countries. Dito nabuksan ang Hong
Kong, Japan, Korea, Singapore, at Taiwan, kung saan hindi na
lamang domestic workers and hina-hire, kundi kasama na sa ibang
mga pormal trabaho.
Skilled workers naman ang hanap sa ibang bansa pagpasok ng 1990s.

Naging malaki ang demand sa mga health care workers, nurses,
pati na rin mga nasa IT. Then, tumaas pa lalo ang number ng mga
babaeng OFWs, mga entertainers, domestic workers, at teachers.
Lalo pang dumarami ang mga OFWs sa paglipas ng panahon.

Kaya’t nalikha rin ang napakaraming mga batas na nagre-regulate
at nagsusulong ng mga kapakanan ng Pilipinong manggagawa sa
ibang bansa. Sa muli, mahalagang tingnan ang malaking ambag
ng mga OFWs sa pagpapanatili ng ekonomiya ng Pilipinas—sa
pamamagitan ng mga remittances nila sa kanilang mga pamilya,
upang maitaguyod ang edukasyon ng mga anak, makapagpundar
ng kabuhayan, upang matiyak ang darating na bukas. Tunay nga na
isang pakikipagsapalaran ang paghahanapbuhay sa ibang bansa.
Babakahin ang pagkakaiba sa kultura, wika, paniniwala, ang layo sa
mga mahal sa buhay, ang tiyak na kalungkutan at iba pang mga uri
ng pangamba, para sa mas maginhawang buhay.
Taimtim na dasal at malalim na hangarin sana natin matapos din

ang diasporang ito, ang paglalakbay ng mga Pilipino. May wakas
din ito. Unahin natin ang pag-empower ng ating mga sarili bilang
mga OFWs. Maaaring unang hakbang sa self-empowerment na ito
ang pagbatid, pag-unawa, at pag-maximize sa mga government
services na nakalaan para sa atin. May nakalaan sa iyo.
— 147 —
After all, di ba, OFW Ako, I know my benefits.
Dyos mabalos!
Maraming salamat!
— 148 —
Diwata V. Gonowon
ANNEX 1 —
MGA ORGANIZATIONS
NA TUMUTULONG SA MGA
OVERSEAS FILIPINOS
HINDI LAMANG ANG gobyerno ang maaaring lapitan sa oras na

kailangan mo ng tulong, lingap, gabay, o agarang aksyon. Nanriyan
ang napakaraming mga organizations na maaari mong pagdulugan
kung ikaw ay may suliraning related sa iyong pagiging OFW. Narito
ang ilang aktibong institutions na nakafocus sa kapakanan ng mga
OFWs:
Blas F. Ople Policy Center and Training Institute

Address 2295 Wycliff Townhomes
Roberts Street, Pasay
1300 Metro Manila
Telephone +632 833 9562
Email info@blasoplecenter.com
Apostleship of the Seas

Address Pius XII Catholic Center
1175 United Nations Avenue
Paco, Manila 1002 Philippines
— 149 —
Telephone +632 527 0337

Telefax +632 5272638
Email aosmla@info.com.ph
Center for Migrant Advocacy

Address Rm. 205, CRM Building 3
106 Kamias Road
Quezon City 1102 Philippines
Telephone +632 990 5140
Telefax +632 369 0078
Email cma@cmaphils.net
Migrante International
Address 150A Ermin Garcia St.
Brgy. E. Rodriguez, Cubao
Quezon City, Philippines
Telefax +632 936 0162
Mobile +63 921 270 9079
Email rights.welfare@migranteinternational.org
Kanlungan Centre Foundation, Inc.

Address #77 K-10th Street, Kamias
Telefax +632 928 2384
Email kanlungan2008@gmail.com
Center for Overseas Workers

Address 1043 Aurora Blvd, Quezon City
1100 Metro Manila
Telephone +632 913 6439
— 150 —
Diwata V. Gonowon
Philippine Migrants Rights Watch

Address Unit 3, 3rd Floor
Bocobo Commercial Center
1253 J. Bocobo cor Padre Faura Sts.
Ermita, Manila
Telephone +632 526 9098
Fax +632 526 9101
Email pmrw@pmrw.org.ph
Unlad Kabayan (Migrants Social Enterprise)

Address 3F Room-9, UCCP Building
#877 EDSA West Triangle
Telephone +632 794 1379
Telefax +632 433 1292
Email info@unladkabayan.org
Atikha Overseas Workers

and Communities Initiative, Inc.
Address Green Valley Subdivision
San Francisco
San Pablo City
Laguna 4000 Philippines
Telephone +6349 521 2194
Mobile +63917 569 1031
Email atikha@atikha.org
— 151 —
Kapisanan ng mga Kamag-anak

ng Migranteng Manggagawang Pilipino, Inc.
Address 70B, Matahimik Street
Teacher’s Village
Diliman, Quezon City
1100 Metro Manila
Telephone +632 435 4584
Telefax +632 921 5810
Email kakammpi@skyinet.net
— 152 —
Diwata V. Gonowon
ANNEX 2 —
MGA EMBASSIES/CONSULATES
NG PILIPINAS AT MGA TANGGAPAN
NG GOBYERNO
Department of Foreign Affairs

2330 Roxas Boulevard
Pasay City, Philippines
Telephone
(632) 834-4000
(632) 834-3000
(632) 556 0000 (For Passport, Authentication, & Other Consular Inquiries)
PHILIPPINE EMBASSIES AND CONSULATES
ARGENTINE REPUBLIC
(with concurrent jurisdiction over the Pluri-national State of Bolivia, the Republic
of Paraguay and the Oriental Republic of Uruguay)
Lidoro Quinteros 1386
(C1428BXR) Buenos Aires, ARGENTINA
Tel. Nos.(+5411) 4782-4752, 4786-7500, 4786-7666
Fax No. (+5411) 4788-9692
buenosaires.pe@dfa.gov.ph
pheba@fibertel.com.ar
www.buenosairespe.com.ar
— 153 —
AUSTRALIA
(Republic of Nauru, Vanuatu, and Tuvalu)
1 Moonah Place, Yarralumla, Canberra, A.C.T. 2600
P.O. Box 3297, Manuka, A.C.T. 2603 Canberra, AUSTRALIA
Tel. Nos. (+612) 6273-2535/ 2536/ 5718/ 5719/
Fax No. (+612) 6273 3984
Duty Officer: +61-408-735-383
canberra.pe@dfa.gov.ph
cbrpe@philembassy.org.au
www.philembassy.org.au
AUSTRIA
Laurenzerberg 2/2/ZWG
A-1010 Vienna, AUSTRIA
Tel. Nos. (+431) 533-2401
Fax No. (+431) 533-2401 /24
Emergency No: (+43-6991) 232-2034
vienna.pe@dfa.gov.ph
office@philippine-embassy.at
www.philippine-embassy.at
BAHRAIN
Villa No. 992, Road No. 3119, New Zinj
Manama , Kingdom of Bahrain
P.O. Box 26681,
Manama , Kingdom of Bahrain
Tel. No. (+973) 1725-0990
Fax No. (+973) 1725-8583
manama.pe@dfa.gov.ph
manamape@batelco.com.bh
www.philembassy-bahrain.org
PEOPLE’S REPUBLIC OF BANGLADESH

(with concurrent jurisdiction over the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka
and the Republic of Maldives.)
House No. 17, Road No. 7, Baridhara, Dhaka 1212
Tel. No. (+8802) 988-1590 to 93; 9896117
Hotline : (+880-191) 547-7731
Fax No. (+8802) 882-3686
dhaka.pe@dfa.gov.ph
— 154 —
Diwata V. Gonowon
philemb2@aknetbd.com
www.philembassydhaka.org
BELGIUM
Luxembourg, Committee of European Communities, and Council of the
European Union
297 Avenue Moliere, Brussels, 1050 BELGIUM
Tel No. (+322) 340-3377 to 78
Duty Officer : (+32-488) 609-177
Fax No. (+322) 345-64-25
brussels.pe@dfa.gov.ph
brussels@philembassy.be
brusselspe@gmail.com
http://philembassy.be
BRAZIL
SEN, Avenida das Nacoes, Lote 01
Brasilia, D.F. CEP: 70431-900, BRAZIL
Tel. No. (+5561) 3224-8694 3223-5143
Fax No. (+5561) 3226-7411
brasilia.pe@dfa.gov.ph
brasiliaemb@yahoo.com
brasiliape@brturbo.com.br
BRUNEI DARUSSALAM
No. 17 Simpang 126, Km. 2, Jalan Tutong,
Post Code BA 2111, Bandar Seri Begawan,
P.O. Box 3025 BSB 1930
Negara, Brunei Darossalam
Tel. No. (+673) 224-1465, 224-1466, 223-8845, 222-0781
Consular Hotline: (+673) 871-4881
Labor Hotline: (+673) 883-0933
Fax No. (+673) 223-7707
brunei.pe@dfa.gov.ph
bruneipe@brunet.bn
bruneipe@gmail.com
www.philippineembassybrunei.net
— 155 —
CAMBODIA
House No. 15, Street 422,
Sangkat Tonle Bassac, Khan Chamkarmon,
Phnom Penh, Kingdom of Cambodia
Tel. No. (+855-23) 222-203; 222-204
Fax No. (855-23) 215-143
Mobile (ATN & Consular Services) (855-77) 777-900
phnompenh.pe@dfa.gov.ph
phnompenhpe@ezecom.com.kh
CANADA
130 Albert Street, Suite 606
Ottawa, Ontario, K1P 5G4 Canada
Tel. No. (+613) 233-1121
Fax No. (+613) 233-4165
Duty Officer: (+613) 614-2846
embassyofphilippines@rogers.com
www.philippineembassy.ca
CHILE
Felix de Amesti No. 367,
Las Condes, Santiago, CHILE
Tel. No. (+562) 208-1313, 208-1939
Fax No. (+562) 208-1400
Hotline: (+562) 228-1670
embassyphil@vtr.net
embafilsantiago@vtr.net
CHINA
23 Xiu Shui Bei Jie,
Jian Guo Men Wai, Beijing, 100600
People’s Republic of China
Tel. No. (+8610) 6532-2518; 6532-2451; 6532-1872
Fax No. (+8610) 6532-3761; 6532-1921 (Consular Section)
ATN Hotline (Mobile Phone): (+86) 13911180495
beijing.pe@dfa.gov.ph
philemb_beijing@yahoo.com
www.philembassychina.org
— 156 —
Diwata V. Gonowon
CUBA
Dominican Republic, Haiti, and Jamaica
Quinta Avenida, No. 2207 Esq. a 24
Miramar, Havana, CUBA
Tel. Nos. (+537) 204-1372; 204-1551; 204-1553
Telefax No. (+537) 204-2915
havana.pe@dfa.gov.ph
philhavpe@enet.cu
CZECH REPUBLIC
Senovazne Namesti 8, 110 00,
Prague 1, Czech Republic
Tel. Nos. (+420) 224-216397 / 224-216385
Duty Officer(+420) 607-850-764
Fax No. (420) 224-216390
prague.pe@dfa.gov.ph
praguepe@gmail.com
www.praguepe.cz
EGYPT
Road 200, Villa 28 Degla, Maadi, Cairo
ARAB REPUBLIC OF EGYPT
Tel. Nos. (+202) 2521-3062/ 3064/ 3065
ATN No.: (+2012) 743-6472
Fax No. (+202) 2521- 3048
cairope@tedata.net.eg
cairo.pe@dfa.gov.ph
garcia0418@yahoo.com
FINLAND
4th Floor Keskuskatu 1 B, 00100
Helsinki, Finland
Tel. No. : (+358) (09) 68298500
Fax No. : (+358) (09) 68298518
helsinki.pe@dfa.gov.ph
admin@helsinkipe.org
— 157 —
FRANCE
(Principality of Monaco)
4 Hameau de Boulainvilliers
45 Rue du Ranelagh
75016 Paris, FRANCE
Tel. Nos. (+331) 4414-5700
4414-5701/2 (consular) /
4414-5710 (cultural)
4414-5711 (political/economic)
Duty Officer: (+336) 2059-2515
Fax No. (+331) 4647-5600
paris.pe@dfa.gov.ph
ambaphilparis@wanadoo.fr
www.philembassyparis.com
GERMANY
Uhlandstrasse 97, 10715 Berlin
Federal Republic of Germany
Tel. No. (+49-(0) 30) 864-9500,
864-5023/26 (Consular),
8649-5021 (Administration)
Duty Officer: (49 (0)173) 521-5703
Fax No. (49 (0) 30) 873-2551
berlin.pe@dfa.gov.ph
berlinpe@t-online.de
www.philippine-embassy.de
GREECE
(Hellenic Republic with concurrent jurisdiction over the Republic of Cyprus)
26 Antheon Street, Paleo Psychico 154-52
Athens, Greece
Tel. Nos. (+30210) 672-1883, 672-1837
Duty Officer: (+30-697) 968-2921
Fax No. (+30210) 672-1872
athens.pe@dfa.gov.ph
athenspe@otenet.gr
www.athenspe.net
— 158 —
Diwata V. Gonowon
HUNGARY
(with concurrent jurisdiction over Bosnia and Herzegovina, Montenegro and
Republic of Serbia, was designated in concurrent capacity as envoy to Romania,
Republic of Bulgaria and Republic of Moldova)
1026 Budapest , Gabor Aron utca 58
Budapest, Hungary
Tel. Nos. (+36-1) 391-4300
Duty Officer: (+36-30) 202-1760
Fax No. (+36-1) 200-5528
budapest.pe@dfa.gov.ph
consular.ph @mail.datanet.hu
phbuda@mail.datanet.hu
23phil55@gmail.com
INDIA
50-N Nyaya Marg. Chanakyapuri,
New Delhi 110021, India
Tel. Nos. (+9111) 2688-9091; 2611-0152
2410-1120; 2688-8838
Duty Officer: (+91) 9910797014
Fax No. (+9111) 2687-6401
newdelhipe@bol.net.in
www.newdelhipe.com
INDONESIA
#25 Jalan Imam Bonjol Menteng
10310 Jakarta Pusat, Jakarta, Indonesia
Phone: +62-21-310-0334
Fax: +62-21-315-1167
jakarta.pe@dfa.gov.ph
admin@philembjkt.com
phjkt@indo.net.id
www.philembjkt.com
IRAN
(with concurrent jurisdiction over the Republic of Turkmenistan
and the Republic of Uzbekistan)
No. 5 Khayyam Street corner Fareshteh
Valie-Asr Avenue, Tehran, IRAN
Tel. Nos.(+9821) 2266-8774 to 76
— 159 —
Fax No. (+9821) 2266-8990

Hotline: (+98) 912-213-6801 / 935-805-8169
tehran.pe@dfa.gov.ph
tehranpe@yahoo.com
www.philippine-embassy.ir
IRAQ
House No. 4 Zukak No. 22, Mahalat
915 Hay Al-Jamia, Al-Jadriyah,
P.O. Box 3236 Baghdad, Iraq
Tel. No. (+9641) 778-2247 / MCI No. (+1914) 360-5098
Satellite Phone No. (+88216) 6322-5158
Fax No.: (+9626) 592-4083
BAGHDAD SATELLITE OFFICE IN AMMAN

Flat No. 5 Bldg. 14,
Nida Al-Nimer Street (near 5th Circle)
North Abdoun, Amman, JORDAN
Tel No. (+962-777) 108-274
baghdad.pe@dfa.gov.ph
pe.baghdad@gmail.com
baghdadpe@gmx.com
IRELAND
Fitzwilliam Business Centre
G03, 77 Sir John Rogerson’s Quay
Dublin 2, IRELAND
Tel. No. (+353 1) 640 1946
Fax No. (+353 1) 640 1945
dublin.pe@dfa.gov.ph
office@philembassydublin.ie
ISRAEL
No. 18 Bnei Dan Street, Tel-Aviv, 62260 ISRAEL
Tel. Nos. (+9723) 601-0500
Duty Officer: (+972-54) 466-1188
Fax No. (+9723) 604-1038
telaviv.pe@dfa.gov.ph
filembis@netvision.net.il
www.philembtelaviv.co.il
— 160 —
Diwata V. Gonowon
ITALY
Rome
Viale delle Medaglie d’Oro 112-114,
00136 Rome, Italy
Tel. Nos. (+3906) 3974-6621
Fax No. (+3906) 3974-0872
Duty Officer’s MP: (+39) 328-690-7613
rome.pe@dfa.gov.ph
romepe2007@gmail.com
Vatican
Via Paolo VI, 29, 00193 Rome, Italy
Tel. No. (+39-06) 6830-8020: 683-3205
Fax No. (+39-06) 683-4076
ATN No. (+39-06) 688-9219
vatican.pe@dfa.gov.ph
embholysee@philvatican.it
vaticanpe@gmail.com
JAPAN
5-15-5, Roppongi Minato-ku;
Tokyo 106-8537, Japan
Tel. no. (+813) 5562-1600 to 05 (except 03)
Fax No. (+813) 5562-1603
PC PLUS No: (813) 5562-1570
tokyo.pe@dfa.gov.ph
phjp@gol.com
http://tokyo.philembassy.net
HASHEMITE KINGDOM OF JORDAN

with concurrent jurisdiction over the Palestine Republic
No. 5 Salem Al Batarseh St., Al Sahel Area
Wadi Al Seir, Amman, Hashemite Kingdom of JORDAN
Tel No. (+962-6) 592-3748, 592-9402, 592-9403
Fax No.(+962-6) 592-3744 / MP: (962-777) 435-435
amman.pe@dfa.gov.ph
ammanpe@orange.jo
pe.amman@gmail.com
www.philembassy-amman.net
— 161 —
KENYA
State House Road (next to Hillcrest College)
P.O. Box 47941,
00100 Nairobi
Tel. No. (+25420) 272-5310
Fax No. (+25420) 272-5316
nairobi.pe@dfa.gov.ph
pe.nairobi@gmail.com
nairobipe@philembassy.or
KOREA (REPUBLIC OF)

5-1 Itaewon-2 dong, Yongsan-Gu
Seoul 140-200, Republic of Korea
Tel. Nos. (+822) 796-7387 to 89
Duty Officer: (+822) 796-2403
Fax No. (+822) 796-0827
seoul.pe@dfa.gov.ph
seoulpe@philembassy-seoul.com
contact.us@philembassy-seoul.com
ambassador@philembassy-seoul.com
www.philembassy-seoul.com
KUWAIT
Area 7, Street 103
Villa No. 503 Jabriya
P.O. Box 26288
Safat 13123, State of Kuwait
Tel. Nos. (+965) 534-9099; 534 5762
Hotline:( +965) 6518-4433
Fax No. (+965) 532-9319
kuwait.pe@dfa.gov.ph
kuwaitpe@philem.fasttelco.com
www.philembassykuwait.gov.kw
LAOS
Ban Saphanthong Kang,
Sisattanak District,
Vientiane, Lao PDR
P.O. Box 2415
Tel Nos. (+85621) 452-490 / 491
— 162 —
Diwata V. Gonowon
Fax No. (+85621) 452-493

vientiane.pe@dfa.gov.ph
pelaopdr@laotel.com
LEBANON
Building No. 29, Plot No. 511,
Charles Malik Avenue
Across Roadster Diner,
Achrafieh, Beirut Lebanon
P.O. Box No. 136631, Beirut, Lebanon
Tel. Nos.(+9611) 212-001 to 3
Fax No. (+9611) 212-004
Hotline: (+9613) 859-430
beirutpe@dfa.gov.ph
GREAT SOCIALIST PEOPLE’S LIBYAN ARAB JAMAHIRIYA

with concurrent jurisdiction over the
Republic of Algeria
The Republic of Chad
The Republic of Mali
The Republic of Malta
The Islamic Republic of Mauritania
The Republic of Niger
The Tunisian Republic
KM 7 Gargaresh Road, Abu Nawas
P.O. Box 12508, Tripoli, Libya (G.S.P.L.A.J.)
Tel No. (+21821) 483-3966 / 484-1582
Fax No. (+21821) 483-6158
tripoli.pe@dfa.gov.ph
tripoli_pe76@lttnet.net
tripoli_pe06@yahoo.com
MALAYSIA
No. 1 Jalan Changkat Kia Peng
50450 Kuala Lumpur, Malaysia
Tel. Nos. (+603) 2148 4233; 2148 4654; 2148 4682 & 2148 9989
Duty Officer: (+6017) 347-5487
kuala.pe@dfa.gov.ph
webmaster@philembassykl.org.my
www.philembassykl.org.my
— 163 —
MEXICO
(with concurrent jurisdiction over Belize, the Republic of Costa Rica, the
Republic of El Salvador, the Republic of Guatemala, the Republic of Honduras,
the Republic of Nicaragua, the Republic of Panama, the Bolivarian Republic of
Venezuela, the Dominican Republic and the Republic of Cuba)
Rio Rhin #56
Colonia Cuauhtemoc
Delegacion Cuauhtemoc
C.P. 06500 Mexico Distrito Federal
Tel. Nos. (+5255) 5202-8456 / 9360
Fax No. (+5255) 5202-8403 ambamexi@alestra.net.mx
ambamexi@gmail.com
MYANMAR
No. 50 Saya San Road, Bahan Township,
Yangon, Union of Myanmar
Tel. Nos. (951) 558-149 to 151
Fax No. (951) 558-154
yangon.pe@dfa.gov.ph
yangonpe@mptmail.net.mm
p.e.yangon@gmail.com
www.philembassy-yangon.com
KINGDOM OF NETHERLANDS
Laan Copes Van Cattenburch 125
2585 EZ, The Hague, The Netherlands
Tel. Nos. (+3170) 360-4820; 360-4821 & 365-8566
Duty Officer: (+3165) 261-1079
Fax No. (+3170) 356-0030
thehague.pe@dfa.gov.ph
thehague@philembassy.nl
Website: www.philembassy.nl
NEW ZEALAND
Fiji, Tonga, and Samoa
50 Hobson Street, Thorndon,
Wellington, New Zealand
P.O. Box 12-042,
Tel. Nos. (+644) 472-9848; 472-9921
Fax No. (+644) 472-5170
— 164 —
Diwata V. Gonowon
Hotline: (+64) 027-290-9765

embassy@wellington-pe.co.nz
www.philembassy.org.nz
NIGERIA
with concurrent jurisdiction over the Republic of Benin, Burkina Faso, the
Republic of Cameroon, the Republic of Cape Verde, the Central African Republic,
the Republic of Cote d’lvoire, the Republic of Equatorial Guinea, the Gabonese
Republic, the Republic of Gambia, the Republic of Ghana, the Republic of Guinea,
the Republic of Guinea-Bissau, the Republic of Liberia, Sao Tome & Principe, the
Republic of Senegal, the Republic of Sierra Leone and Togo
No. 2 Kainji St., corner Lake Chad Crescent
Maitama District, FCT Abuja,
Federal Republic of Nigeria
Hotline: (+234) 8051752187
abuja_pe@yahoo.co.uk
philemb_abuja@yahoo.co.uk
KINGDOM OF NORWAY
(with concurrent jurisdiction over the Republic of Iceland and the Kingdom of
Denmark was designated in concurrent capacity as envoy to Republic of Finland
and Kingdom of Sweden)
4th Flr. Nedre Vollgate 5, 0158 Oslo, Norway
P.O. Box 322 Sentrum, 0103 Oslo, Norway
Tel. Nos. (+47) 224-00900
Duty Officer: (+47) 9500-1072
Fax No. (+47) 2241-7401
oslo.pe@dfa.gov.ph
ambassador@philembassy.no
philembassy.oslo@gmail.com
www.philembassy.no
OMAN
Building No.1041/1043,
Way No. 3015, Al Kharijya St.,
Shatti Al Qurum, Muscat,
Sultanate of Oman
P.O. Box No. 420 Madinat Qaboos
Postal Code 115, Muscat, Sultanate of Oman
Tel. Nos. (+96824) 605-140 / 143 / 335
— 165 —
695-359 / 696-641
Fax No. (+96824) 605-176
muscat.pe@dfa.gov.ph
muscatpe@omantel.net.om
muscatpe@yahoo.com
PAKISTAN
(with concurrent jurisdiction over the Islamic Republic of Afghanistan, the
Kyrgyz Republic, the Republic of Kazakhstan, and the Republic of Tajikistan)
House No. 12, Street No. 12, F/2, Islamabad
P.O. Box 1052, Islamabad, Pakistan
Tel. Nos.(+9251) 265-3661;265-3662; 265-3664
Fax No. (+9251) 265-3665
isdpe@isb.comsats.net.pk
www.isdpe.com.pk
PALAU
2nd Flr, Minami Bldg. Iyebukel, Koror,
Republic of Palau 96940
P.O. Box 1447
Tel. Nos. (+680) 488 5077 / 5482
Fax No. (+680) 488-6310
philkor@palaunet.com
PAPUA NEW GUINEA

Lot 1, Section 440, Islander Village, Hohola,
NCD Papua New Guinea
P.O. Box 5916, Boroko, NCD Papua New Guinea
Tel. Nos. (+675) 325-6577; 325 6414
Fax No. (+675) 323-1803
pompe@datec.net.pg
to2rio@yahoo.com
REPUBLIC OF POLAND
(concurrent capacity as envoy to Republic of Estonia,
Republic of Latvia and Republic of Lithuania.)
Lentza 11, Warsaw, Poland
Tel. No.: (+48) 22- 490-2025
Fax No.: (+48) 602-541-012
Mobile No. (+48) 694-736-488
— 166 —
Diwata V. Gonowon
warsaw.pe@dfa.gov.ph
warsaw.philembassy@gmail.com
pe.warsaw@gmail.com
PORTUGAL
Rua Braamcamp 13, 5 andar
1250-049 Lisbon, Portugal
Tel No.: (+351) 216-083274; 216-083276; 216-083277
Fax No.: (+351) 216-083251
lisbon.pe@dfa.gov.ph
lisbon.pe@gmail.com
QATAR
Villa # 7 A1 Eithar Street, Saha 2, West Bay Area
Doha, State of Qatar
P.O. Box No. 24900
Tel. Nos. (+974) 4483-1585
VOIP: +1-908-316-5800
Fax No. (+974) 4483-1595
ATN Direct Line: (+974) 4483-2560
doha.pe@dfa.gov.ph
phiemb@dohape.com.qa
dohape@yahoo.com
ROMANIA
Strada Carol Davila nr 105-107,
Etajul 5, Apt. 10 and 11, Sector 5
Bucharest 050456 Romania
Tel. Nos. (+4021) 319-8252 / 319-8254 / 319-8256
Fax No. (+4021) 319-8253
ATN 24-hour Hotline: +(40) 7263-70988
bucharest.pe@dfa.gov.ph
bucharestpe@rdsmail.ro
THE RUSSIAN FEDERATION

(with concurrent jurisdiction over the Republic of Armenia,
Republic of Belarus, and Republic of Ukraine)
Karmanitsky Peruoulok 6/8
121099 Moscow, Russian Federation
Tel. No. (+7499) 241-0563 to 65; 241-2586
— 167 —
Fax No. (+7499) 241-2630

moscow.pe@dfa.gov.ph
moscowpe@stream.ru
moscow@yahoo.com
www.phil-embassy.ru
SAUDI ARABIA
D3 Collector Road C, Diplomatic Quarter,
P.O. Box 94366, Riyadh 11693 KSA
Tel. Nos.(+9661) 482-3615, 482-0507,
482-1801, 482-3816, 482-4354,488-0835, 482-0474, 480-3662
Fax No. (+9661) 488-3945 / 482-1856
riyadh.pe@dfa.gov.ph
filembry@sbm.net.sa
www.philembassy-riyadh.org
SINGAPORE
20 Nassim Road, Singapore 258395
Tel. Nos. (+65) 6737-3977
Fax No. (+65) 6733-9544
Duty Officer: (+65) 9072-2797
singapore.pe@dfa.gov.ph
php@pacific.net.sg
www.philippine-embassy.org.sg
SOUTH AFRICA
with concurrent jurisdiction over:
Republic of Angola
Republic of Botswana
Kingdom of Lesotho
Republic of Mozambique
Republic of Namibia
Kingdom of Swaziland
Republic of Zambia
Republic of Zimbabwe
54 Nicolson St., Muckleneuk,
0181, Pretoria, South Africa
P.O. Box 2562, Brooklyn Square 0075, Pretoria
Tel. Nos.(+2712) 346-0451/2; 346-2468
Fax No. (+2712) 346-0454; 346-3582
— 168 —
Diwata V. Gonowon
Emegency No.: (+2782) 556-9935

pretoria.pe@dfa.gov.ph
pretoriape@mweb.co.za
pretoria2@mweb.co.za
www.philippineembassy-pretoria.com
SPAIN
(with concurrent jurisdiction over the Principality of Andorra)
Calle Guadalquivir 6 (Consular Section)
28002 Madrid, Spain
Tel. Nos. (+3491) 782-3830
Fax No. (+3491) 411-6606
madridpe@terra.es
madridpe@yahoo.com
consular@madridpe.org
Website: www.madridpe.org
SWEDEN
Skeppsbron 20,
1 tr 111 30, Stockholm, Sweden
P.O. Box 2219, 103 15 Stockholm, Sweden
Tel. Nos. (+468) 235-665; 209-129-230-606
Duty Officer: (+4670) 947-2358
Fax No. (+468) 140-714
stockholm.pe@dfa.gov.ph
stockholm@philembassy.se
www.philembassy.se
SWITZERLAND (Liechstenstein)
Kirchenfeldstrasse 73-75
3005 Berne, Switzerland
Tel. Nos. (+4131) 350-1717
Fax No. (+4131) 352-2602
Duty Officer: (+41 079) 542-1992
berne.pe@dfa.gov.ph
berne_pe@bluewin.ch
info@philembassyberne.ch
www.philembassyberne.ch
— 169 —
SYRIAN ARAB REPUBLIC

Hamzeh bin Al Mutaleb St. Building No. 56,
West Mezzeh Area, Damascus,
Syrian Arab Republic
Tel No. (+963-11) 613-2626
Fax No. (963-11) 611-0152
pe.damascus@gmail.com
info@ambaphilsyria.com
TIMOR LESTE
Rua Gov. Serpa Rosa, Bairo Farol
Dili, Timor-Leste
P.O. Box 178
Tel. No. (+670) 331-0407/8; 332-2347
Fax No. (+670) 331-0407
philembdili@gmail.com
philembdili2010@yahoo.com
THAILAND
760 Sukhumvit Road, cor. Soi Philippines (Soi 30/1)
Bangkok 10110, Kingdom of Thailand
Tel. Nos. (+662) 259-0139 to 40; 258-5401
Hotline : (+668) 992-659-54
Fax No. (+662) 259-2809 / 259-7373
bangkok.pe@dfa.gov.ph
bangkokpe@gmail.com
inquiry@philembassy-bangkok.net
www.philembassy-bangkok.net
TURKEY
(with concurrent jurisdiction over Georgia and the Republic of Azerbaijan)
No. 56 Mahatma Gandhi Caddesi,
Gazi Osman Pasa 06700, Ankara, Turkey
Tel. Nos. (+90312) 446-5831; 447-0350
Fax No. (+90312) 4465733
Satellite Phone: (+90-592) 211-1779
ankara.pe@dfa.gov.ph
ankara_pe@yahoo.com
ankarape@gmail.com
— 170 —
Diwata V. Gonowon
UNITED ARAB EMIRATES

Villa No. 2 Street No. 5, Sector 35, Zone 1
Madinat Zayed P.O. Box 3215
Abu Dhabi, UAE
Tel. Nos. (+9712) 639-0006
Fax No. (+9712) 639-0002
abudhabipe@dfa.gov.ph
auhpe@philembassy.ae
www.philembassy.ae
UNITED KINGDOM OF GREAT BRITAIN

AND NORTHERN IRELAND
6-8 Suffolk Street, London SW1Y 4HG
United Kingdom of Great Britain
Tel. Nos. (+44207) 451-1800
MP: (+44780) 279-0695
Fax No. (+44207) 930-9787
london.pe@dfa.gov.ph
www.philembassy-uk.org
UNITED STATES OF AMERICA

(with concurrent jurisdiction over the United States Virgin Islands, Grenada and
the Commonwealth of Puerto Rico, was designated in concurrent capacity as
envoy to the Republic of Trinidad and Tobago, Commonwealth of Jamaica and
Republic of Haiti)
1600 Massachusetts Avenue NW,
Washington D.C. 20036, U.S.A.
Tel. No. (+1-202) 467-9300; 467-9363
Fax No. (+1-202) 328-7614; 467 9417
Duty Officer: 368-2767
washington.pe@dfa.gov.ph
washingtonpe@philippinesusa.org
washingtonpe2010@gmail.com
www.philippineembassy-usa.org
VENEZUELA
Quinta Filipinas, 5ta Transversal
Entre Cuarta y Quinta Avenida,
Urbanizacion de Altamira
Municipio de Chacao, Caracas,
— 171 —
Venezuela 1060
Tel Nos. (+58212) 267-8873 / 266-4122 / 4731
266-7709 (Direct Line)
Fax No : (+58212) 266-6443
caracas@embassyph.com
VIETNAM
27-B Tran Hung Dao Street, Hanoi,
SOCIALIST REPUBLIC OF VIETNAM
Tel. Nos. (+844) 3943-7873/ 3849/ 4493 / 7948 / 9826
Fax No. (+844) 3943-5760
Duty Officer: (+8490) 412-6164
hnpe2000@gmail.com
www.hanoipe.org
SOCIAL SECURITY SYSTEM
SSS Contact Numbers
SSS Trunkline No. (632) 920-6401

SSS Call Center: 920-6446 to 55
IVRS: 917-7777
Toll-Free No.: 1-800-10-2255777
SSS Email: member_relations@sss.gov.ph
SS Facebook: https://www.facebook.com/SSSPh
www.sss.gov.ph
International Toll-Free Nos.:
Asia
Hongkong: 001-800-0225-5777
Singapore: 001-800-0225-5777
Malaysia: 00-800-0225-5777
Taiwan: 00-800-0225-5777
Brunei: 801-4275
Middle East
— 172 —
Diwata V. Gonowon
Qatar: 00800-100-260
UAE: 800-0630-0038
Saudi Arabia: 800-863-0022
Bahrain: 8000-6094
Europe
Italy: 00-800-0225-5777
UK: 00-800-0225-5777
PHILHEALTH
Call Center: (+632) 441-7442

Trunkline: (+632) 441-7444
Textline:0917-898-7442 (PHIC)
actioncenter@philhealth.gov.ph
www.philhealth.gov.ph
PAG-IBIG FUND
Call Center: (+632) 724-4244

www.pagibigfund.gov.ph
Technical Education and Skills Development Authority (TESDA)
Hotline (02) 888-5641 to 46

(Text Only) 09174794370 (Globe)
Email contactcenter@tesda.gov.ph
Department of Labor and Employment (DOLE)
DOLE Building,
Muralla Wing cor. General Luna St.,
Intramuros, Manila, 1002, Philippines
DOLE Call Center 1349
— 173 —

Of Wako Book 201910 DG

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Of Wako Book 201910 DG

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OFW AKO, I KNOW MY BENEFITS

Mga Benefits at Iba pang

naga city, philippines

Copyright © Diwata V. Gonowon

All rights reserved.

Released in eBook and Printed Form.

last chapter , but not the end

Para sa Mas Maliwanag na Bukas

to Norma and Nardito Gonowon;

to Toto, Zsa-Zsa, Boyoy, Jay, Ann, Terrie, Ivonne, Miggy, Daphne;

to Uncle Elpidio Jr., Uncle Jun, Uncle Inggo, Uncle Leon,

to Ate Terrie, Lovely, Honey, Pamela, Ate Leslie, Ate Elsie,

to Ramona and Bogdan Furtuna, Leona and Regi,

to my prayer warriors, Sis. Grace, Sis Liia,

to Jean Quejada, Vic Nierva, Marvi Torres,

forever grateful for sharing generously your talents with me,

ko bilang isang seafarer, malimit akong makatagpo ng mga kapwa

Tinitingnan ko na ang mga tanong na pinili at sinagot sa librong ito

sila nang kumpol-kumpol. Kung ieentertain ang lahat ng mga

“The prime duty of the Government

FIRST THINGS FIRST. Sa dinami-dami ng mga tanong na

Minsan yung mga generic questions ang malimit nating ma-

nagbibigay ng impression na parang

Objective ng first chapter na buksan ang talakayan tungkol sa buhay

Isinasaad ng batas na ang sinumang Pinoy na nagtatrabaho at

Overseas Filipino ka, right?

96.2% ng bilang na ito ay mga

napakaraming pagkakataon, palaging binibigyan ng pagkilala ang

Sa pamamagitan ng remittances pa lamang, malaki na ang ambag

Pero nakalulungkot na sa kabila ng papel na ito ng mga OFWs,

Sa kabila ng mga ito, importanteng alam natin na tayo ay mahalaga

Filipinos overseas. Higit sa lahat, kasabay ng mga batas na ito at

Tandaan natin na kahit nasaan man tayo, protektado tayo ng

Di ba ang sarap isipin na ganito? Kahit nasa barko ka o nasa

ITO ANG ILAN sa mga Philippine Laws na nalikha related sa

Ano ang pangunahing karapatan ko bilang isang OFW?

Mula’t sapul naman talaga protektado dapat ang mga karapatan

Pilipinas o sa ibang panig ng mundo, ay tungkulin ng gobyerno

Ayon sa Migrant Workers’ Act (R.A. 10022), pangunahing

In fact, para mapaigting pa ang tungkuling ito ng gobyerno, kung

Siyempre, tulad ng sagot ko sa nakaraang tanong, nagmumula ang

Actually, ang buong aklat na ito ay tungkol sa iyong mga karapatan

Anong ahensya ng gobyerno ang pangunahing nangangalaga sa mga

Una sa lahat, kung ikaw ay isang Pinoy G

Ang OWWA ay isang membership agency, funded ito ng taunang

Dahil ang OWWA ang major na agency na para talaga sa atin,

Ibig sabihin, OWWA ang mangangalaga sayo bago ka pumunta

agencies, at iba pang mga considerations kung gusto mong

Ang mga importanteng papel ng OWWA sa buhay mo bilang Pinoy

Ang listahan ng mga numbers

“...the State shall endeavor to

KAHIT SAANG PANIG ng mundo, kahit saang bansa, pangunahing

Ang bawat tao, bilang bahagi ng lipunan, ay

pangkultura na likas sa kanyang dignidad at and

Ano ang social security?

Sa context ng chapter natin, puwede nating pasimplehin ang

Sa Pilipinas, ang naatasang mamahala sa bagay na ito ay ang Social

Sa chapter na ito, let’s explore what are the different benefits

at ng ating mga mahal sa buhay sa pamamagitan ng membership

Kaya ano ang dapat mong siguruhin?

Ang pagiging OFW ay katumbas ng pagtrabaho sa alinmang private

ANG KUWENTO NG AMOSUP

ANG ASSOCIATED MARINE Officers’ and Seamen’s Union of