।। Îçÿæ‡ææ×êçÌü SÌæð˜æ ।।

Îçÿæ‡ææ×êçÌü SÌæð˜æ ¥æ»× ¥æñÚU çÙ»× ·ð¤ çâhæ´Ìæð´ ·¤æ Âý·¤æàæ SÌæð˜æ ãñUÐ ØãU Ö»ßæÙ÷ àæ´·¤ÚUæ¿æØü ÚUç¿Ì Âýæâæçη¤
SÌæð˜æ ãñUÐ §Uâ×ð´ ™ææÙ ¥æñÚU ÖçQ¤ ·¤æ ©Uæ× â´»× ãñUÐ ¥æŠæéçÙ·¤ ×æÙ⠷𤠥ÙéM¤Â ØãU ¥ˆØ‹Ì ·¤Ë·¤ ãñUÐ ßðÕ ÂÚU
Îçÿæ‡ææ×êçÌü SÌæð˜æ ·¤æ çãU‹Îè ¥ÙéßæÎ ©UÂÜŠæ ÙãUè´ ãéU¥æÐ ØãU ·¤×è Îð¹ çß¿æÚU ¥æØæ ç·¤ ØçÎ ¥ÙéßæÎ â´Öß ÙãUè´
ãUæð ÚUãUæ ãUæð Ìæð ·¤× âð ·¤× ¥‹ßØæÍü ãUè çÎØæ Áæ°Ð
ÂýýSÌéÌ ¥‹ßØæÍü ÂÚU×Âê’Ø Ÿæè×Î÷Sßæ×è ÚUæ×æÙ‹Î âÚUSßÌè ×ãUæÚUæÁ ·¤è ÂéSÌ·¤ Îçÿæ‡ææ×êçÌü SÌæð˜æ âð âæÖæÚU çÜØæ
»Øæ ãñUÐ
Áæð §Uâ SÌæð˜æ ·ð¤ ¥Íü ·¤æð »ãUÙÌæ âð ÁæÙÙæ ¿æãUÌð ãñ´ ©U‹ãð´U Sßæ×èÁè ·¤è §Uâ ÂéSÌ·¤ çÙà¿Ø ãUè ÜæÖ·¤æÚUè çâh
ãUæð»èÐ ÂéSÌ·¤ ×æ·ü¤‡ÇðUØ â´‹Øæâ ¥æŸæ×, ¥æð´·¤æÚÔUàßÚU, ×æ‹ŠææÌæ, çÁÜæ - ¹‡ÇUßæ ׊ØÂýÎðàæ - yz® zz{ âð Âýæ#
·¤è Áæ â·¤Ìè ãñU Ð

व ं दपण यमाननगर तु यं नजा तगतं

प यन ् आ म न मायया ब ह रवो त
ू ं यथा न या।
यÑ सा ा कु ते बोधसमये वा मानमेवा यं
त मै ी गु मत
ू ये नम इदं ीद णामत
ू ये।।

¥‹ßØæÍü - ØãU Áæð ÎÂü‡æ ×ð´ çιæ§üU ÎðÙð ßæÜè Ù»ÚUè ·ð¤ â×æÙ ¥ÂÙð ÖèÌÚU (SßM¤Â ×ð´) çSÍÌ, çßçߊæ M¤Â ×ð´
Öæâ×æÙ Á»Ì÷ ·¤æð, Áñâð çÙÎýæ Îæðá ·ð¤ ·¤æÚU‡æ ¥ÂÙð ÖèÌÚU ·ð¤ SßæçŒÙ·¤ Á»Ì÷ ·¤æð ÕæãUÚU ©UˆÂ‹Ù ãéU¥æ âæ Îð¹Ìæ ãñU
(ÌÍæ) ßñâð ãUè ¥æˆ×æ ×ð´ çSÍÌ ×æØæ ·ð¤ ·¤æÚU‡æ, ¥ÂÙð âð ÕæãUÚU ©UˆÂ‹Ù ãéU¥æ - âæ Îð¹Ìæ ãñU, Áæ»ýÌ ¥ßSÍæ ×ð´
Øæ ¥æˆ×™ææÙ ·¤è ¥ßSÍæ ×ð´, ¥ÂÙð ¥mØ SßM¤Â ×ð´ ãUè, âæÚÔU çßàß ·¤æð çßÜØ ·¤ÚU·ð¤, ÂýˆØÿæ ·¤ÚUÌð ãñ´U, ©UÙ Ÿæè
»éL¤×êçÌü-Îçÿæ‡ææ×êçÌü ØãU ¥æˆ×â×Âü‡æ M¤Â Ù×S·¤æÚU ãñUÐ

बीजा या त रवाङकुरो जग ददं ा न वक पं पन

ु
मायाकि पतदे शकालकलनावै च˜य च ीकृतम ्।
मायावीव वज ृ भय य प महायोगीव यÑ वे छया
त मै ीगु मत
ू ये नम इदं ीद णामत
ू ये।।
¥‹ßØæÍü - ØãU ÎëàØ×æÙ÷ â´âæÚU ©UˆÂçæ âð ÂãUÜð ÕèÁ ·ð¤ ¥‹ÎÚU ¥´·é¤ÚU ·ð¤ â×æÙ ÁæçÌ »é‡æ °ß´ ç·ý¤ØæçÎ
çß·¤ËÂæð´ âð ÚUçãUÌ Íæ, ·ð¤ßÜ â‹×æ˜æ Íæ, ØæçÙ ·¤æÚU‡æ ·ð¤ M¤Â ×ð´ ãUè Íæ, ÂèÀðU, âëçCU ·ð¤ ¥æÚU•Ö ·¤æÜ ×ð´ Áæð
Îçÿæ‡ææ×êçÌü M¤Â ÂÚU×æˆ×æ ¥ÂÙè ×æØæ àæçÌ âð Îðàæ °ß´ ·¤æÜ ·¤æð ·¤çËÂÌ ·¤ÚUÌð ãñ´, ©UÙ Îðàæ °ß´ ·¤æÜ ·¤è ·¤ÜÙæ
(â´Õ´Šæ) âð 翘æ çß翘æ M¤Â ×ð´ çßÖÌ ãéU°, §Uâ Á»Ì÷ ·¤æð °·¤ ÁæÎê»ÚU ·¤è ÌÚUãU, (¥Íßæ) ×ãUæØæð»è ·ð¤ â×æÙ
(ÂÚU×æˆ×æ) Öè Âý·¤ÅU ·¤ÚUÌð ãñ´UÐ ©UÙ Ÿæè»éL¤×êçÌü-Îçÿæ‡ææ×êçÌü ·¤æð ãU×æÚUæ Ù×Ù ãñUÐ

य यैव फुरणं सदा मकमस क पाथकं भासते

सा ात ् त वमसी त वेदवचसा यो बो य या तान ्।
य सा ा करणा भवे न पुनराव ृ भवा भो नधौ
त मै ीगु मत
ू ये नम इदं ीद णामत
ू ये।।

¥‹ßØæÍü - çÁ٠翈SßM¤Â ¥æˆ×æ ·¤æ ãUè âˆSßM¤Â SÈé¤ÚU‡æ-™ææÙ âßæüÙéSØêÌ ãUæð·¤ÚU ¥âÌ÷ ÌéËØ ØæÙð
¥çÙßü¿ÙèØ ÂÎæÍæðZ ·¤æð ÖæçâÌ ·¤ÚU ÚUãUæ ãñU, ç׉Øæ ÂÎæÍæðZ ×ð´ Öè çÁâ ·¤è âææ-SÈé¤çÌü ãñUÐ Áæð Îçÿæ‡ææ×êçÌü çàæß»éL¤
¥ÂÙð ¥æçŸæÌ-àæÚU‡ææ»Ì çàæcØæð´ ·¤æð ̈ß×çâ °ðâð ßðÎ ·ð¤ ×ãUæßæØæð´ âð, âèŠæð ¥ÖðÎÕæðŠæ ·¤ÚUæÌð ãñ´U, çÁâ
¥æˆ×SßM¤Â ·ð¤ âæÿæ户¤æÚU ·¤ÚUÙð âð Ößâæ»ÚU ×ð´ çÈ ÚU ¥æÙæ ÙãUè´ ãUæðÌæ ãñUÐ ©UÙ Ÿæè»éL¤×êçÌü-Îçÿæ‡ææ×êçÌü ·¤æð ãU×æÚUæ
Ù×Ù ãñUÐ âßæüˆ×Ùæ â×Âü‡æ ãñUÐ

नाना छ घटोदरि थतमहाद प भाभा वरं

ानं य य तु च ुरा दकरण ारा ब हÑ प दते।
जानामी त तमेव भा तमनभ
ु ा येतत ् सम तं जगत
त मै ीगु मूतये नम इदं ीद णामत
ू ये।।

¥‹ßØæÍü - ¥Ùð·¤ ÀðUÎßæÜð ƒæÅU ·ð¤ ×ŠØ (ÖèÌÚU) çSÍÌ ÕãéUÌ ÕǸð Îè·¤ ·¤è ÂýÖæ ·ð¤ â×æÙ Âý·¤æàæSßM¤Â, çÁâ
翈SßM¤Â ¥æˆ×æ ·¤æ ™ææÙ, ¿ÿæé ¥æçÎ §Uç‹ÎýØæð´ ·ð¤ mæÚU âð ÕæãUÚU ÁæÌæ ãñU, ÂèÀðU ÕæÎ ×ð´ ãUè ØãU â×SÌ Á»Ì ÖæçâÌ
ãUæðÌæ ãñU, SßÌÑ ÙãUè´ ©UÙ Îçÿæ‡ææ×êçÌü M¤Â »éL¤×êçÌü ·¤æð ×ðÚUæ Ù×Ù÷ ãñUÐ

दे हं ाणमपीि या य प चलां बु ं च शू यं वदÑु

 ीबाला धजडोपमा वह म त ा ता भश
ृ ं वा दनÑ।
मायाश वलासकि पतमहा यामोहसंहा रणो
त मै ीगु मूतये नम इदं ीद णामत
ू ये।।

¥‹ßØæÍü - Øð ¥Ùð·¤ ×ÌßæÎè ÕãéUÌ ãUè Öýæ‹Ì ãñU, ßð ¥æˆ×æ ·ð¤ çßcæØ ×ð´ ÕãéUÌ Öý× ×ð´ ÂǸð ãéU° ãñ´U ÌÖè Ìæð ·¤æð§üU
àæÚUèÚU ·¤æð ãUè ¥æˆ×æ ÁæÙÌð ãñ, ·é¤ÀU Üæð» Âýæ‡æ ·¤æð ãUè ¥æˆ×æ ÕÌæÌð ãñ´, ·é¤ÀU ÎæàæüçÙ·¤ ×Ù °ß´ §Uç‹ÎýØæð´ ·¤æð Öè
¥æˆ×æ ×æÙÌð ãñ´U, ·é¤ÀU Õæñh ¥æçÎ ÿæç‡æ·¤ çß™ææÙ °ß´ àæê‹Ø ·¤æð ãUè ¥æˆ×æ ×æÙÌð ãñ´UÐ §Uâ ÌÚUãU âð S˜æè, ÕæÜ·¤,
¥‹Šæð ÌÍæ ×ê¹ü ·ð¤ â×æÙ ãñ´U, ÎðãU ¥æçÎ ·¤æð ãUè ¥ãU×÷ §UçÌ - ×ñ´ ·¤ÚU·ð¤ ÁæÙÌð ãñU, °ðâæ Øæð´ ãUæðÌæ ãñU? §Uâ ÂÚU ·¤ãUÌð
ãñ´U ÂÚU×æˆ×æ ·¤è °·¤ ¥çÙßü¿ÙèØ ×æØæ àæçQ¤ ãñU, ©Uâ·ð¤ çßÜæâ âð ãUè ÎðãU ¥æçÎ ×ð´ ¥æˆ×Õéçh M¤Â Áæð ØãU
×ãUæÃØæ×æðãU ãñU, ßãU ©UˆÂ‹Ù ãUæð »Øæ- ·¤çËÂÌ ãUæð »Øæ, §Uâ ×ãUæÃØæ×æðãU ·¤æ â´ãUæÚU ·¤ÚUÙð ßæÜð ©UÙ Ÿæè»éL¤×êçÌü-
Îçÿæ‡ææ×êçÌü ·¤æð ãU×æÚUæ Ù×Ù ãñUÐ

राहु त दवाकरे दस
ु शो मायासमा छादनात ्
स मा Ñ करणोपसंहरणतो योभूत ् सुषु पुमान ्।
ाग वा स म त बोधसमये यÑ य भ ायते
त मै ीगु मूतये नम इदं ीद णामत
ू ये।।

¥‹ßØæÍü - Áæð ÂýˆØ·÷ SßM¤Â ¥æˆ×æ çßàæðá çß™ææÙ ·ð¤ ãðÌé ¿ÿæéÚUæçÎ ·¤ÚU‡ææ𴠷𤠩UÂâ´ãUæÚU âð ·ð¤ßÜ â‹×æ˜æÑ âÎ÷
¥æÙ‹Î M¤Â âð âéáéç# ×ð´ ÚUãUÌæ ãñU ×æØæ-¥çßlæ ·ð¤ ¥æßÚU‡æ âð ¥æ‘ÀUæçÎÌ ãUæðÙð ·ð¤ ·¤æÚU‡æ SÂCU M¤Â âð Âý·¤æàæ×æÙ
Ù ãUæðÙð ÂÚU Öè, ÚUæãéU âð »ýçâÌ âêØü-¿´Îý ·ð¤ â×æÙ Âý·¤æàæ×æÙ Ù ãUæðÙð ÂÚU Öè âéáéç# ×ð´ ¥æˆ×æ ãñU, ·ñ¤âð? Øæð´ç·¤ Áæð
¥æˆ×æ Áæ»ýÌ÷ ¥ßSÍæ ×ð´ §UçÌ, ×ñ´ Áæ»Ùð âð ÂãUÜð »ãUÚUè çÙÎýæ ×ð´ âé¹ âð âæðØæ Íæ, °ðâè ÂýˆØçÖ™ææ âð âéáéçŒÌ ×ð´ Öè
çâh ãUæðÌæ ãñU, âÖè ¥ßSÍæ ×ð´ ÚUãUÙð ßæÜð âæÿæèM¤Â ©UÙ Ÿæè»éL¤×êçÌü-Îçÿæ‡ææ×êçÌü ·¤æð ØãU Ù×Ù ãñUÐ

बा या द व प जा दा दषु तथा सवा वव था व प

याव ृ ा वनुवतमानमह म य त फु र तं सदा।
वा मानं कट करो त भजतां यो मु या भ या
त मै ीगु मत
ू ये नम इदं ीद णामत
ू ये।।
¥‹ßØæÍü - ÕæËØ, àæñàæß, ·¤æñ×æÚU, ØæñßÙ, ÂýæñɸU °ß´ ßëhæßSÍæ ¥æñÚU Áæ»ýÌ÷, SߌÙ, âéáéç# °ß´ ×êÀUæü ¥æçÎ §UÙ
âÖè ¥ßSÍæ¥æð´ ·ð¤ ÕÎÜÙð ÂÚU Öè Áæð âÎæ ãUè ©UQ¤ âÖè ¥ßSÍæ¥æð´ ×ð´ ×ñ´ M¤Â âð ¥ÙéßÌü×æÙ-çßl×æÙ àæÚUèÚU ·ð¤
ÖèÌÚU Âý·¤æàæ×æÙ ¥æˆ×æ ·ð¤ SßM¤Â ·¤æð ÖÁÙ ·¤ÚUÙð ßæÜæð´ ·ð¤ â×ÿæ Áæð âé‹ÎÚU ™ææÙ ×éÎýæ âð ÂýˆØÿæ ·¤ÚUæ ÎðÌð ãñ´U ©UÙ
Ÿæè»éL¤×êçÌü-Îçÿæ‡ææ×êçÌü ·¤æð ØãU Ù×Ù ãñUÐ

व ं प य त कायकारणतया व वा मस ब धतÑ
श याचायतया तथैव पतप
ृ ु ा ा मना भेदतÑ।
वŒने जा त वा य एष पु षो मायाप र ा मतÑ
त मै ीगु मूतये नम इदं ीद णामत
ू ये।।

¥‹ßØæÍü - ØãU Áæð ßðÎæ‹Ì ÂýçÌÂæl Âê‡æü ÂéM¤á ãñU, ßãUè, ×æØæàæçQ¤ âð Öý× ×ð´ ÂǸæ ãéU¥æ ÖÅU·¤ ÚUãUæ ãñU, SßÂA ß
Áæ»ýÌ÷ ¥ßSÍæ ×ð´ ßãU âæÚÔU Á»Ì÷ ·¤æð ·¤æØü-·¤æÚU‡æ M¤Â âð Sßæ×è-âðß·¤ Öæß âð çàæcØ °ß´ »éL¤ ·ð¤ M¤Â âð ßñâð ãUè
çÂÌæ-Âé˜æ ¥æçÎ M¤Â âð âßü˜æ ÖðÎ M¤Â ×ð´ ãUè Îð¹Ìæ ãñUÐ çÁÙ·¤è ·¤M¤‡ææ âð ØãU ÖðÎ ç×ÅU ÁæÌæ ãñU, ©UÙ Ÿæè»éL¤×êçÌü
Ÿæè Îçÿæ‡ææ×êçÌü Ö»ßæÙ ·¤æð ×ðÚUæ ØãU ¥çÖßæÎÙ ãñUÐ

भूर भां यनलो नलो बरमहनाथो हमांशÑु पुमान ्

इ याभा त चराचरा मक मदं य यैव मूˆØü कम ्।
ना यत ् कंचन व ते वमश
ृ तां य मात ् पर मात ् वभोÑ
त मै ीगु मत
ू ये नम इदं ीद णामत
ू ये।।

¥‹ßØæÍü - ÂëçÍßè, ÁÜ, ¥æ»,ßæØé, ¥æ·¤æàæ, âêØü, ¿‹Îý °ß´ ÖæðQ¤æ Áèß §Uâ Âý·¤æÚU çÁâ âßü™æ âÎæçàæ ·¤è
¥æÆU ×êçÌüØæ¡ ãñ´U ØæÙè ØãU ¿ÚUæ¿ÚUæˆ×·¤ âæÚUæ çßàß ¥æÆU ×êçÌüØæð´ ·ð¤ M¤Â ×ð´ ÖæçâÌ ãUæð ÚUãUæ ãñU, ØãU Ìæð ÃØQ¤
©UÂæâ·¤æð´ ·¤è ÕæÌ ãéU§üU, ÂÚU çß¿æÚU·¤æð´ ·ð¤ çÜ° âßü ¹çËßδ ÕýrUæ ãUè ãñU, çß¿æÚU·¤æð´ ·¤è ÎëçCU âð Ìæð çÁâ ÂÚU× ÂéM¤á
ÃØæ·¤ ÂÚU×æˆ×æ âð çÖ‹Ù ·é¤ÀU Öè ÙãUè´ ãñUÐ ©UÙ Ÿæè »éL¤×êçÌü M¤Â Îçÿæ‡ææ×êçÌü ·¤æð Ù×S·¤æÚU ãñU, Áæð SßæçŠæDUæÙ Öè ãñU
¥æñÚU âßüM¤Â ÖèÐ

सवा म व म त फुट कृत मदं य मादमुि मं तवे

तेना य वणात ् तथाथमननात ् याना च संक तनात ्।
सवा म वमहा वभू तस हतं याद र वं वतÑ
स येत ् तत ् पुनर धाप रणतं चै यम याहतम ्।।

¥‹ßØæÍü - §Uâ Âý·¤æÚU Øæð´ç·¤ §Uâ Îçÿæ‡ææ×êçÌü Ùæ×·¤ SÌæð˜æ ×ð´ ØãU âÕ ¥æˆ×Ìˆß ãñU §UˆØæçÎ ŸæéçÌØæð´ ×ð´ Áæð ·¤ãUæ-
âéÙæ »Øæ âßæüˆ×Öæß ãñU, ßãUè, SÂCU ç·¤Øæ »Øæ ãñU, ßðÎæ‹Ì ×ð´ Áæð âæÚU ãñU, ßãUè §Uâ SÌæð˜æ ×ð´ ·¤ãUæ »Øæ ãñU §UâçÜ°
§Uâ·¤æ »éL¤×é¹ âð Ÿæß‡æ ·¤ÚUÙð âð, âéÙð ¥Íü ·¤æ ßñâð ãUè ×ÙÙ ·¤ÚUÙð âð °ß´ Ÿæß‡æ °ß´ ×ÙÙ ×ð´ çÙ‡æèüÌ Ìß ·¤æ
ŠØæÙ-çÙçΊØæâÙ ·¤ÚUÙð âð ¥æñÚU â´·¤èÌüÙ-ÎêâÚUæð´ ·ð¤ ÂýçÌ ·¤ÍÙ ·¤ÚUÙð âð âßæüˆ×Öæß M¤Â Áæð ×ãUæçßÖêçÌ °ðàßØü ãñU
ßãU ÂýæŒÌ ãUæð ÁæÌæ ãñU, ©Uâè âð Ìæð SßÌÑ ãUè §üUàßÚU Öæß Öè Âýæ# ãUæð ÁæÌæ ãñU, âßæüˆ× Öæß ãUè Ìæð §üUàßÚU Öæß ãñU,
çȤÚU ¥ç‡æ×æ-×çãU×æ ¥æçÎ ¥CUŠææ M¤Âæð´ âð ÂçÚU‡æÌ ¥ÃØæãUÌ °ðàßØü Öè ¥ÂÙð ¥æ ãUè çâhØðÌ÷ çâh ãUæð ÁæÌæ ãñUÐ

वट वट पसमीपे भू मभागे नष णं
सकलमु नजनानां ानदातारमारात ्।
भव
ु नगु मीशं द णामू तदे वं
जननमरणदÑु ख छे दद ं नमा म।।

¥‹ßØæÍü - ßÅUßÿæ ·ð¤ Ùè¿ð Á×èÙ ×ð´ SßØ´ ÕñÆðU ãéU° ÌÍæ ßãUè´ ÂÚU ÕñÆðU ãéU° âÖè ×éçÙÁÙæð´ ·¤æð âæÿææÌ÷ ™ææÙ ÎðÙð
ßæÜð, Á‹×-×ÚU‡æ Îéѹ ·ð¤ ÀðUÎÙ ×ð´ ¿ÌéÚU Îçÿæ‡ææ×êçÌü ç˜æÖéßÙ »éL¤Îðß ·¤æð ×ñ´ Ù×S·¤æÚU ·¤ÚUÌæ ãê¡UÐ

च ं वटतरोम ल व ृ ाÑ श याÑ गु य वा
गुरो तु मौनं या यानं श या तुि छ न संशयाÑ।।

ç¿Î÷ƒæÙæØ ×ãðUàææØ ßÅU×êÜçÙßæçâÙðÐ âç‘¿ÎæÙ‹ÎM¤ÂæØ Îçÿæ‡ææ×êÌüØð Ù×ÑÐÐ

. . . §UˆØæð×÷