Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 51920

    Uploaded by

    Koray Uru
    20 views10 pages

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    20 views10 pages

    51920

    Uploaded by

    Koray Uru

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 10
    Dnt Arasrmalr Ce 8, 24, s. 198.202 199, Ebd Manstr el-Maturidi'nin Miircie'ye Balas Ahmet AR* Abstract, Aba Mansur al-Maturidts Criticism of Murjla. Ab Mansur al-Maturiat (833/944) isa famaus scolar. In this work, wehave deal withthe view of Méturd abaut he Mure criczed by meny Muslim scholars Aer rif dicusion of the prod afthe Muar in horas, se shall eal with che teri views of Maria. Lateran, we shall ana the rari cricom andanewerske gave them. nally we chal pretnt ‘he reasons for he understanding of Murja and it stutons. ‘Key Words: Maturtdyya, Marja Bb 0 Mansdret-Maturti. Ehli Sdnnetin Rey Taraftarlanindan kabul edilen Eb Manstir el-Ma- turfdt (833/944), bize ulasan eserlerinde ircd ve Mircie'yi, “Ovilen Mireie" ve "Zemmedilen Mircie" olarak ie asma ayinp, bunlardan ik nin gérislerini benimseyip savunmaktacie'. Oysa Muscle, islam Mez- + Dry Aokats Universita tha kites, «por: ahmetsk@yahoo com 1 Shans eave, Mahannedb Melamed by Mab, Kibet, hk Bek Topalolu-Muhammeed Aru, Ankara 2005, 615; Ho Mar eb-arurah, a ames, Marmed .Mahovud, Teva NU Sunt hk FoomaYusufe je, Beyrt 2008, 36; star bon aE Hann grin beni stele ‘tg Beh genvinden fee i asl emeyepienern hep Eb Hane (150/767) ‘ont dfreslerindenckurap wea etter ve menlekedersedendchieinde hea ‘in grr gmldarndan dy, orann Mire ein alee Mire bc oe ‘aktashe gq bimeledi Bs. ol Kerde, isdn Mubsrned b. Muhatnned, Sin et Han el Beeae, 672/1423), Mendlend Eb Hare, Byeat 1981, 1/515. ra Se Mieis Lonel dah gon ihn Ber Kata Some, Toler Img ‘Sine Marie Teter, Akara 2000, 28 wd kul, Sones, reve kad Gry. ‘ort Antara 1989, Baslamams Yusek Liane ez); Kopogu,Kysetin, Merve Gore Mir, (Basimara Yoke sane Ankara 2000) Kul, Some," Manse tiatarnin Mebane ve Wark tab gine, a, Snes uty, askara 2005, 119. 104 + iN ARASTIRMALAR hepler Taribnin en Gnemli iki kaynagt olan Makiléiitlsamiyyin® ve eLMilel ve'n-Nihalde Ehli Sinnet dist kabul ediimekcedic. Diger bir ifadeyle MAreie, Ehl-i Stinnet'n iki imarndan birsi kabul edilen Ma ‘rial tarafindan savunulmasina ramen, bazi alimler tarafindan Ehbi ‘Sinnet dit kabul edilmektedir. Bu sebeple, konuown ilk kaynaldaraini- letek aydinlanimasina iheiyag vardir. Biz bu caligmamuzda, konuaun aydinlanmasina katlada bulunmak amaciyla, Ebi Mansi el-Maturi- Prin Miucie'ye bakasim incelemek istiyoruz. ‘Maturidi'ye g6re, Mircie kelimes, “rca” kokiinden tiretilmigtr. irc ise sbelikte "tehir etmek" anlamna gelmektedir, Bu konuda dilcilerin ittifakt bulunmaktadse. Ayrca s6z. Konusu kelime, halk tarafindan ve Kuan’: kerimde de tehir etmek anlaminda kallantlmisur. Mesela, fonu ve kardesini beklet™ ve ‘diger bir grup da Allah’in emrini ertle- mislerdi’ ayetlerinde gegen "i kelimelsr,tehir euek anlamina gel- rmektedir® . Mituridf'ye géze, bliin bunla:irefmin tehir etmek manast na geldigini gstermesine ragmen, Mlirce konusunda gok farld: goris- ler ileristiralmigtir?« Matucidi,ird'y "Ovillen Irea" ve "Zemmedilen irc” seklinde; Mitre- eyi de "Ovilen Marcie" ve "Zemmedilen Micie” seldinde kendi arala- rinda iki kisma ayinp, bunlardan "Ovilen Ireé” ve “Ovilen Murcie'yi savunmaktadir. Ona gore ‘Ovilen trea’, vayiik giinah isleyenin dur munu Allah’a havale etmek; "Ovilen Mire” ise, biyak giinah iseye- rin (kebAir eblinin) durumunu Allah’a havale eden kimselerdit. COnktt ice Allah, dilersegirkin diinda kalan bitin ginahlan affedecegin bil: dirmeledir’, Fakatinsan, hangi ginabkarm Allah'in affna mahzar ola- ‘cafim bileme2. Flaklanda higbir bilgi bulunmayan bir konuda, ier’ geri konugmamak gerekir.Zira Allah, "Hakkinda higbir sey bilmediginiz ko- nude konusnayimz” buyurmalcadu®. Ayn: zamanda onlay, iman et- i san Alo Mak. tay vai Maa, Hellnut Rite Wesbeden 1960, 138. 14 eg chr, Eou'-Peth Mubammed ,Abdikerimb. ED eke Anmed, ee vee ‘Mal hk Abert lend Al Hasan #5 Seyut 1993, 168, 44 26.Suar,36 5 S.ierbe 106 6 ide eve ei sinner, 486,524 4 acrbh, idbUt-Tevhtd, 613; Métal, eva EN Snne, 1/36; re ve Marie Konulaindadaba genis big n ka. Rhy Sormes, Turk Iamiape Sirecinde ini we er Aka 2000-28, 8 Mier, eld BM smn 13, 9. 17a, 36 4 stiar, ete En Sinner, 36; dre haklanda igi big lun an Koa kenoqlmamasin ered ayet, ies vega yasalamaaled Bi Miran Tete Es Sine, 1/156. AMET AB +195 tikleri halde, giinah iglemekten sakimurlar ve her hangi bir Koti yap- tiklarinda, azap gérmekten endise edip Eorkan'* Allah'in sadik kullan- dit. Yine onlar, diger mezhep mensuplan gibi imandan gikmaya sebep olan bir giinahn igleyenin ebedi cehennemde kalacagina inanurlar"? . ‘Méuridtye gre, Mesmum Marcie ise fillerin yaratsimasin: sadece Allah’a havale edip, bu Konuda insanin aigbir etkisinin olmadiginu ier, strenlerdit'® ‘Mauri, yapngi bu ire aynumndan sonca Hz Peygamberden geldi- fi rivayet edilen "immetimden iki simf, gefaatime nail olamaz. Onlar Kaderiye ve Mircie'die"™ geklinde hadiste gegen Mircie ile "Zemmedi- len Marcie"nin kastedildigini savunmakradie. Cunkii ona gore flin ger~ Ggeklesmesi konusunda Kaderiye, Allahin higbir etkisinin olmadxgint; ‘Zemmedilen Muxcie ise insanan higbir etksinin olmadigam ileri sirmek- tedit. Bu sebeple onlaz, Peygamberin sefaatinden mahrum Kalacaklar. Bu iki mezhebin gérislerni agri bulan Murti, hak mezhebin dengeli vve dleila anlayiga sahip oldugunu belisemektedir. 0, "Oviten Mirie! olarak isimlendirdigi bu mezhebin goriginU gu sekilde agiklar: Onlar, {ter hayir ister ger olsun fillerin gergeéMdegmest konusunda, insandan sgelen istek ve tegebbiis dogrulcusunda yaratmamin Allah ait oldugune Ssevunutlat. Maturidi, bu gérigini aki ve nakit delillere teyiteder. Ona, ‘gore bu Konuda nakii deli, Allah TealWnin "biz sizi vasat (Ogi ve engeli) Ummet yaptik™ seldindeki ayst?® ve Hz, Peygamberin "isle rin en hayirhs, dlglld olanidue™” s6zidir. Buti bu ifadeler, Macuridt- ‘nin, gOrligleriné benimseyip savunduiu ve eserlerinde dvgiyle séz evt § Mircie’nin Ovilen Marcie oldugunu gOstermektedie!* Maturidi, asl olarak tehir etmek anlar: verdifiircé kavramina, timit etmek anlamt da yiklemektedit” . O bu gorigtin Bbd Hanife'den nak- lettgi gu rivayere dayandirmaktadur. KitibiieTevhid'te gegen bu rivayete gore, Ebd Henife, ilahi vaadi iki lasma eyirmakta ve bu konudaki géri- 1 Micah itabue Te, 582 12 Marl leu Tv 614 13 Mita ke Tei S07; Métis, 126, 14 Sever tema i A seu TabusSeiyes Muammedye 1960, 35 15 2. Bara, 143 heute Bh Stree 203 27 Buy Feber ts Sr To od {8 Bhd Hane de ue EM Ad eB Slane olarak isinlendirmeltdi. Bk, EDO aif, Numan b, Sa let Bt Hand Osman Bett ines Abana Be ser jth Mustafa On, tabu 2002, 78. 196 + int ARASTIOMALAR simi s0yle apiklamaktadw?® : Bunlardan bitincsi, Salih kimselerin amet lerinin kabul edilecegi ve ginahlariin bagulanacagyla ilgili ant vaatcr (magfireti ahi ve rakmers ilghi). Hb Henife, bu tir ilabt vaad icin, "gledikleri amellerin iyi olanlarim kabul edecegimiz ve giinablann ba- Sislayacajsmuz bu kimscler cennetlikler aresindacir. Bu kendilerine ve- rilen ve yerine gettilecek olan bir vaaddir’", "tman edip iyi amet isle yenlerin gnahlarin elbette Grtecegiz"™ vo. ayetleri deli olarak geti- ‘melcedir®. Ikineisi ise, amellerin karguxgeun verilmest Konusunda, Al {ah’mnadatet ite hikmedece@ tlk vaattir. FbO Hanife, bu gorushind des- teklemek igin, "zerre miktan hay. igleyen milkafatum grr, zerre mikta- niger isleyen cerasim gor ayetini delil getirmektedit® . Ebi Hanife, ahi adalette, en ufak bir haksilifa yer olmadigim vorguladiktan sonra Allab’vn insanlara karg: ne kadar merhamell, bagislayiy, Kivufkar oldu- ‘una dikkat gekmekcedie? Maturid?nin yukandaki ifadelerinden gu sonucu gikarabiliiz: Insan, ahlrewte ya iaht adaletle ya da abt rahmedle karglagacakbr. Dinyada, Allain rahmetini/magfiretint kazanacak & yapania, ahirette, Allah'in mmafireti ve rahmetiyle muamele greceldedie, Allah onlardan diledigi- vin giinahlarim bagislayacakar. Boylece o bimse, Allah’ afh ve rahme- tiyle giinahlarindan arama olarak tertemiz cennete ve cemal ilahiye ‘Kavugacaknr, iste bu cir vaat, giinahlan Grtme” vaadi olup sadece Al- Jab’a inanan ve O'nun affina veya rahmetine nail olan miminler icin agecerlidir. Eger herhangi bir kimse, dinyada, Allah’in rakmetine ve iretine nail olacak hethangi bir ig yapmadan dlirse, dinyada isle igi, zerve kadar iylik zerre kadar kétalUgin mukablliye ahirette karst kargiya kalacakur. Onlarilabi adalete gore yargilamp ginahlan nispe- tinde cehennemde cezasin gekeceltit. ste bu th vaad, Allah’ inanma- yanlar ile inandigs halde O'non affina veya rahmetine nail olamayan ‘simahkar miminler icin gegerlicir®*. 20 Mur. Rtabut-Tehi, 6,616, 21 4 abla, 16. 2229. Ankeb 7. £5 Mature due, 615, 616; Mar Tvl EMS 1/7, 490 2 Canahiae Sumer tren ein Bir ane nana geld onl dan bist, birimseyike ise etmek diet ie,birgeyn ein aekkapaoak “nmin Sr kona ele burt, genoa dre anlaminds kullu ‘du fine antl 1/684, 2 Bh. ure buh, 616, |ANMET AK +197 bd Hanife ve Méturtd, ne kadar giinahkar olursa olsun Allah'a ina- nan bir kimsenin Allain rizasint kazanarak af ve rahmetine mazhar ‘olabilecei bir kisim ibadet veya iyikleririn bulunabilecegi gérisinde- ditler. Ancak onlara gore hangiibadet veya jyiikten dolayt Allah siz san kazanilacagh bilinemez. Onlar bu sebeple, glinahkar bir miminin ilabi adalete gore mi yoksa iahi rahmete gore mi yargilanacagi biline- ‘mez demektedirler. Fakat, Allah'in rahmetinin gok olmasindan ve mi min bir kimsenin dlinyadayken Allabyin nzasim kazanabilecek her han- gi biriyilik yapmasmn kuvvetle muhtemd olmasindan dolay1,affedile cebi imi edilmekredir distincesindedirie. Giinki salin kimselerin amel- lerinin kabul edilecegi ve giinablarimn bagiglaneeait hatta giinahlann sevaba evrilecegiyle ilgili ayetes, allab’ininsanlara karst ne kadar mer- hametli, baguslayie, Mieufkar oldugunu agikga gistermektedir . Bun- dan dolay: Allah, mimini gina iglerken bile Rabbini bilmekren, dg- manlarina husumet beslemek ve evliyasina saygi gostetmekten mah- rum birakmamigue. Bu duruméa bile mimini esirgeyen Allah‘, af ve ‘hsanmna en muhtac oldugu bir anda, kulunu mahrum etmeyecegi umu- lue*., Clink Allah, gok bagislayan, cok mechamet eden ve cok seven- die? Allah “Iyilidler kévilukleri giderie"ayetinde buyurdugu gibi diler se Kiiyle, miminin ginahum yapoklan illiklere kergihk affeder, siler’. (Ona gore insanin Allah'n genig rahmetini ve mafiretini daginerek ba- ‘islanacagin: ummasi da, “ieed"nan Umit etme gesidini ceskil etmekre- dis, Méturidi, Bd Hanife'nin bu konudski gérdgtnii naklettikten son- ra, "bu gekilde bir ire isabetli clup benimsenmest gerekmektedir’ de- mektedir*. Bu ifade, Maturidt'nin, Eb Hanife'nin ire konusundaki éristinii tamamen benimseyip savunduguna igaret etmektedir. ‘Maturtdl, EbO Hanifelden aldiga inca gorayund benimsedigini aga fade eumekle kalmamis; ayni zamanda, Miircie konusunda diger me2- heplerin ileri sirdikler elestirilerin blyike bir lasmunt hakstz bulmus, oonlarin iddialarina teker teker cevap vererek daima Mahmud Miircie'yi savunmugeur*. 29 War, Ghat etd, 626; Moura MAEM Sinner, 96,186. 439 Burda’ uur gelind eves kellmenin rapa, ye genes ME ‘ull Kedbut- Th 615, ‘1 Mura burads uv syedere et nial inaae."Rabinaden bean {layin ve edn yap, Sipe yo enim Ratbim ok mearel vegokscrend (1. Hd. 90, be. Merl, Teta Ens Sumer 1/547 vd "0, cok beBlayan ve seven (95. hrse 14), Miura Tee Ey Sma V/427: i. Topol Kd Tn Terelmest 499, does, 2nd Kietbu-Teht 615, 616. 33adrudel Ried Tehi, S16. ‘shar tabard, 616-621; a Ted EAs Sane, 1/36, WY; Ki Koga dry Give ire, Salas ek isan Tel, Ankara 2000), 83,84 198 + in ARASTIRMALAK Maturfdi, Hagviyye ve Mutezile gibi mezhep mensuplannin Mircie ile ight iddialanm: yersiz bulmus ve onlan elestirmistc. Mesela,0, Has- viyye'nin, Mircie'nin her tit iyiige, iman demedikleriigin Marcie adh ‘erildigiiddialannin akla ve di bilgisine aykie bularak reddeder. Giinki ‘ona gore, “irc, dil bilgisi acisindan tehir ecmek demektir. Aym zaman-

    You might also like