You are on page 1of 152

xelovneba

5 maswavleblis
wigni

grifminiWebulia saqarTvelos
ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa da
sportis saministros mier 2018 wels.

nana ioseliani sofio qeburia


xelovneba 5
maswavleblis wigni
Tbilisi, 2018

avtorebi: nana ioseliani, sofio qeburia

redaqtori nino gogalaZe


dizainerebi: ia maxaTaZe, giorgi maRraZe
ilustratori: giorgi maRraZe
teqnikuri dizaineri giorgi lomsaZe

© bakur sulakauris gamomcemloba, 2018


yvela ufleba daculia

Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~


misamarTi: daviT aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112
tel.: 291 09 54, 291 11 65
elfosta: info@sulakauri.ge

ISBN 978-9941-30-058-5

ART 5
Teacher’s Book

© Sulakauri Publishing, 2018


all rights reserved.

Tbilisi, Georgia
www.sulakauri.ge
sarCevi

axali erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli saxviTi da


gamoyenebiTi xelovnebis wliuri programa ...................................................................................................27
V klasi – wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi ............................................................. 27
saxelmZRvanelos Sesatyvisoba erovnul saswavlo gegmasTan .................................................................32
gakveTilebis scenarebi ........................................................................................................................................35
palitra .....................................................................................................................................................................37
cifri da feri ..........................................................................................................................................................39
Txzuleba `sizmari~ ...............................................................................................................................................42

I Tema: portreti ...........................................................................................................................................................44


portretis aRwera ..................................................................................................................................................44
`aktrisa~ da `meezove~ ...........................................................................................................................................46
anfasi da profili .................................................................................................................................................48
reliefuri portreti ...........................................................................................................................................50

II Tema: mxatvroba ..........................................................................................................................................................52


eskizi da Canaxati ...................................................................................................................................................52
platonis sxeulebi ................................................................................................................................................54
Suq-Crdili da moculoba ....................................................................................................................................56
pompeis mozaika ........................................................................................................................................................57
mozaikis saxelosno ...............................................................................................................................................58
`mozaikosobana ~ .....................................................................................................................................................59
kakabaZis navebi ........................................................................................................................................................61
TiTebiT xatva ..........................................................................................................................................................63
mark Sagalis samyaro .............................................................................................................................................64
gifi Sagalis Temaze ...............................................................................................................................................66
monotipia .................................................................................................................................................................70
`sicocxlis xe~ ........................................................................................................................................................71
breigelis `andazebi~ .............................................................................................................................................73
animacia .....................................................................................................................................................................75
pirveli arqeologi ................................................................................................................................................77

III Tema: qandakeba ...........................................................................................................................................................79


gfaravdeT Sedu! ....................................................................................................................................................79
obeliski da mzis saaTi ..........................................................................................................................................81
pigmalioni da galaTea ..........................................................................................................................................84
mobili da stabili .................................................................................................................................................86
mavTulis qandakeba ................................................................................................................................................89
jakometis aCrdilebi ............................................................................................................................................90
IV Tema: arqiteqtura ...................................................................................................................................................92
maleviCis arqiteqtonebi .....................................................................................................................................92
qalaqis dagegmareba ..............................................................................................................................................94
qalaquri peizaJi ....................................................................................................................................................96
naWris qalaqi ...........................................................................................................................................................98
korpusi da Zveli saxli ........................................................................................................................................99

V Tema: dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba ...................................................................................................100


ras gviambobs Tixa ................................................................................................................................................100
SuamdinareTi .........................................................................................................................................................103
xamurabis kanonebi ...............................................................................................................................................105
Sumeruli `omi da mSvidoba~ .............................................................................................................................108
Sumerobana .............................................................................................................................................................110
minanqari ..................................................................................................................................................................112

VI Tema: proeqtebi .......................................................................................................................................................113


proeqti 1 – muzaTa taZari ................................................................................................................................113
proeqti 2 – Crdilebis Teatri .........................................................................................................................118
plakati ....................................................................................................................................................................120
proeqti 3 – festivali .......................................................................................................................................122
samyaros ena ............................................................................................................................................................131
sityvobana ..............................................................................................................................................................132

danarTi ..........................................................................................................................................................................135
aqtiuri bmulebi ist-is davalebebisTvis ....................................................................................................151
`bednieria is, visac SeuZlia SeamCnios silamaze iq, sadac sxvebi verafers xedaven. yvelaferi mSve-
nieria, Tuki gaqvs amis danaxvis unari~.
kamil pisaro

winasityvaoba
msgavsad imisa, rogorc bavSvi, laparakis dawyebamde, igrovebs sityvaTa marags, xolo laparakis
dawyebis Semdeg dagrovili leqsikuri maragi mohyavs sintaqsur sistemaSi, 10-12 wlis asakSi moswavlem
unda daigrovos cnobebi samyaros Sesaxeb, raTa sagnis Seswavlis momdevno etapze miusadagos sakuTari
gamocdileba da dagrovili informacia arsebul sistemebs; SeZlos sxvadasxva sferoSi miRebuli cod-
nis, faqtebis dakavSireba, klasifikacia, interpretacia; Teoriuli codnis praqtikuli gamoyeneba,
xelovnebis nawarmoebebs, faqtebsa da movlenebs Soris istoriuli da stilisturi paralelebis gavleba.

me-5 klasSi moswavleebis SemoqmedebiT da kvleviT saqmianobaSi aqtiuri CabmiT unda gamovumuSavoT
dakvirvebis, aRqmis, kvleva-Ziebis, informaciis gagebis, damuSavebisa da organizebis, interpretaciis
unari; gavuRvuvoT xelovnebis nawarmoebebis Sedarebis, maT Soris paralelebis gavlebis, kavSirebis
moZiebis unari; kritikuli azrovnebis unari.

Sesavali

1-dan 4 klasamde, moswavleebi ecnobodnen saxviTi xelovnebis sabazo komponentebs – dargebs, Janrebs,
elementebsa da principebs, euflebodnen sxvadasxva masalasa da teqnikas, swavlobdnen TviTgamoxatvis
xerxebs, xelovnebis nawarmoebis analizs.

yovelive amis gaTvaliswinebiT, me-5 klasSi, Cveni mizania:


yy moswavleTa SemoqmedebiTi da sainterpretacio unarebis Semdgomi ganviTareba, gaRrmaveba da
ganmtkiceba;
yy adamianis SemoqmedebiTi saqmianobisadmi da xelovnebis meSveobiT kacobriobis miRwevebis sxva
sferoebisadmi interesis gaRviveba;
yy sxvadasxva unaris ganviTarebis erTobliobiT, interesiani, moazrovne, SemoqmedebiTi pirovnebis
Camoyalibeba;
yy samyaros erTianobis Sesaxeb warmodgenis Camoyalibeba;
yy sakuTari da sxvaTa kulturuli memkvidreobis gacnoba;
yy sxva kulturebisa da Semoqmedebis mimarT keTilganwyobili damokidebulebis formireba;
yy erovnuli da zogadsakacobrio kulturis mimarT pativiscemis grZnobis Camoyalibeba;
yy kritikuli azrovnebis unaris ganviTareba;
yy esTeturi gemovnebis Camoyalibeba.

5
moswavleebs unda gavuRvivoT da ganvuviTaroT:
yy warmosaxvis, fantaziis unari;
yy sakuTari STabeWdilebebis, damokidebulebis, SegrZnebebis verbaluri da saxviTi saSualebebiT
gadmocemis unari;
yy mSvenierebis aRqmis unari;
yy xelovnebis nawarmoebis / garemos emociuri aRqmis unari;
yy xelovnebisadmi interesi da siyvaruli;
yy Ziebis, dakvirvebis, analizis, interpretaciisa da argumentirebuli msjelobis unari;
yy Semoqmedebis survili da unari;
yy sxvadasxva teqnikiT eqsperimentirebisa da namuSevris Sesrulebis unari;
yy Teoriuli codnis praqtikulad gamoyenebis unari;
yy SromiTi unar-Cvevebi.

saxelmZRvanelos struqtura

saxelmZRvanelos kompleqti Sedgeba:


me-5 klasi:
maswavleblis wigni;
moswavlis wigni;
maswavleblisTvis damxmare sailustracio masala danarTisa da eleqtronuli versiis saxiT;

maswavleblis wigni:
1. sarCevi
2. Sesavali
3. miznebis, Sedegebisa da indikatorebis ruka
4. gakveTilebis scenarebi
5. cnobari
6. danarTi.

moswavlis wigni:
1. sarCevi
2. Tematuri teqstebi ilustraciebiTa da aqtivobebis instruqciebiT
3. leqsikoni

6
maswavleblis wignis sarCevi:
sarCevSi miTiTebulia:
yy gakveTilis rigiTi nomeri (gverdi)
yy Temis dasaxeleba
yy TemasTan dakavSirebuli aqtivobebis raodenoba

Sesavali:
Sesavali Seicavs:
yy avtorebis xedvas dawyebiT klasebSi xelovnebis swavlebis Sesaxeb
yy zogad informacias saxelmZRvanelos struqturis Sesaxeb
yy praqtikul rCevebs
yy moswavlis Sefasebis principebs

cnobari Seicavs:
damatebiT sacnobaro informacias

danarTi:
moswavlis Sefasebis sqemebi
aqtivobebisTvis saWiro Targebi da sxva damxmare masala.
sailustracio masalis eleqtronuli versia

gakveTilebis scenarebi:
yoveli gakveTilis scenari Seicavs:
yy konkretuli gakveTilis miznebs
yy mosalodneli Sedegebisa da indikatorebis CamonaTvals, romelTa gaRviveba-ganviTarebasac
uwyobs xels konkretuli gakveTili.
yy gakveTilze asaTvisebeli terminebis CamonaTvals
yy vizualuri resursis CamonaTvals
yy aqtivobisTvis saWiro masalis CamonaTvals
yy gakveTilis msvlelobis dawvrilebiT scenars
yy Temis Sesabamisi aqtivobis/aqtivobebis etapobriv aRweras
yy gakveTilis TemasTan dakavSirebul savaraudo Semajamebel kiTxvebs
yy saSinao davalebas
yy aqtiur internetbmulebs vizualuri masaliT, video- da fotoinstruqciebiT, interaqtiuli
TamaSebiT.

gakveTilebis Temebi SerCeulia erovnuli standartis moTxovnebis Sesabamisad.


gakveTilebi Tematuradaa dajgufebuli.

7
Temebis Sesabamisi aqtivobebi, romlebic saWiroeben gansakuTrebul miTiTebebs, moswavlis wignSi
mocemulia etapobrivi, ilustrirebuli instruqciebis saxiT.
Semajamebeli gakveTilebi interaqtiuli aqtivobebis saxiTaa warmodgenili. maTi saSualebiT mas-
wavlebels SeuZlia Seamowmos da Seafasos moswavleTa mier masalis aTvisebisa da SeZenili unarebis
xarisxi. garda Semajamebeli gakveTilebisa, scenarebSi maswavlebeli ixilavs TemasTan dakavSirebul
yvela aucilebel saazrovno Tu Semajamebel SekiTxvas, romelic aseve daexmareba mas moswavleTa miR-
wevebis SefasebaSi.
wignis daskvniT nawilSi Camowerilia Semajamebeli kiTxvebi, romlebic maswavlebels SeuZlia gamoi-
yenos SerCeviT, gakveTilis Temidan gamomdinare.
maswavlebeli ar aris valdebuli aqtivobebi Caataros saxelmZRvaneloSi mocemuli Tanmimdevro-
bis mixedviT. maTi Tanmimdevroba, monacvleoba Tu gameoreba unda SeirCes ise, rogorc maswavlebeli
miiCnevs mizanSewonilad.

moswavlis wigni:

moswavlis wignSi, gakveTilebis Tanmimdevroba maswavleblis wignis gakveTilebis Tanmimdevrobas


Seesabameba mxolod Temebis saTaurebiT da ara numeraciiT.
gakveTilebi Seicaven Temis Sesabamis ilustraciebs, maT ganmartebebs, saazrovno SekiTxvebsa da sxva,
TemasTan dakavSirebul informacias.
rubrikaSi ~saxelosno~, moTavsebulia aqtivobebis Sesrulebis etapobrivi instruqciebi.
saWiroebis mixedviT, gakveTilebs darTuli aqvs leqsikoni, romelic Seicavs gakveTilis sakvanZo
terminebis ganmartebebs.

praqtikuli rCevebi:
1. sivrcis organizeba
aqtivobebis jgufuri, wyvilebSi da individualuri davalebebis Sesruleba iTxovs saklaso sivrcis
sxvadasxvanair organizebas. sasurvelia, xelovnebis maswavlebels qondes sakuTari saklaso oTaxi –
saxelosno, sadac mas saSualeba eqneba magidebi daalagos ise, rogorc moiTxovs aqtivobis piroba.

masala da iaraRebi:
yovel aqtivobas Tan axlavs saWiro masalisa da iaraRebis CamonaTvali, rac maswavlebels saSualebas
aZlevs winaswar gansazRvros da moimaragos isini. aqtivobebisTvis SerCeulia xelmisawvdomi da moswav-
leTaTvis usafrTxo masalisa da iaraRebis aucilebeli minimumi. maswavlebels SeuZlia gaamdidros es
CamonaTvali - gamoiyenos ufro mravalferovani masala, rac ufro sainteresos gaxdis SemoqmedebiT
process.
aqtivobebis Sesrulebisas, masalis danaklisis an araerTgvarovnebis gamo, moswavleebs SesaZloa
SeeqmnaT araTanabari pirobebi davalebis SesrulebisTvis, rac cxadia, imoqmedebs namuSevris xarisxze.
amisTvis, sasurvelia maswavlebelma mSoblebTan winaswari molaparakebiT uzrunvelyos klasSi erTg-

8
varovani sabazo masalis (saxatavi furclebi, feradi furclebi, muyao, saRebavebi, palitrebi, funjebi,
webo, makratlebi, plastilini...) momarageba. masala Seinaxeba klasSi. Sesabamisad, maswavlebels yovelTvis
xelT eqneba dagegmili aqtivobisTvis saWiro resursi.
specifiuri masalis saWiroebis SemTxvevaSi, moswavleebi winaswar CainiSnaven da moitanen mas daTqmuli
droisTvis. maswavlebels SeuZlia SesTavazos moswavleebs, Tadarigi daiWiron da kolofebi, naWrebi,
Zafebi, Rilebi, mZivebi da sxva msgavsi masala winaswar moimaragon da Seinaxon skolaSi (saerTo xmare-
bisTvis), raTa saWiroebis SemTxvevaSi yovelTvis xelT qondeT.

maswavlebels SeuZlia nebismieri aqtivobis masalaSi, Seitanos sakuTari koreqtivebi - umetesi


aqtivobis masalis CamonaTvalSi igulisxmeba garkveuli alternativebi: mag. plastilini Seicvalos
mariliani comiT, feradi qaRaldebi feradi - Jurnalebidan amoWrili gverdebiT da sxva. maswavlebelma
unda waaqezos moswavleebi, raTa maT Tavad moiZion, gamocadon da gamoiyenon sxvadasxva masala.

drois organizeba:
gakveTilis pirveli 15 wuTi eTmoba dakveTilis Teoriul nawils, romelic SeiZleba moicavdes rogorc
mxolod gakveTilis Temis ganxilvas, aseve moswavleebis gamokiTxvas, ganvlili masalis gameorebas,
moswavleTa sekiTxvebze pasuxebsa Tu diskusiebs. gakveTilis Semdegi nawili ki eTmoba aqtivobis Ses-
rulebas. Tu maswavlebeli CaTvlis, rom gakveTilis dro mTlianad unda daeTmos aqtivobas, magram amave
dros saWiroa moswavleebisTvis raime iseTi informaciis miwodeba, romelic ar saWiroebs maT aqtiuro-
bas, maswavlebels SeuZlia Teoriuli informacia davalebis Sesrulebis paralelurad miawodos. aseT
SemTxvevaSi drois mogebis mizniT, sasurvelia, gakveTilis dawyebamde, maswavlebelma dafaze Camoweros
aqtivobis Sesasrulebeli instruqciis etapebi, Sesaswavli terminebi, da sxva saWiro informacia.

Seswavlis, kvlevis da damoukidebeli azrovnebisaTvis saWiro unar-Cvevebis gasaviTareb-


lad maswavlebelma moswavleebs garkveuli Temis Tu aqtivobis Semdeg unda daavalos maswavleblis mier
Sedgenil kiTxvebze werilobiT pasuxis gacema da konkretul Temaze sakuTari SekiTxvebis Camoyalibeba.
momdevno gakveTilze Canawerebisa da SekiTxvebis ganxilvisas maswavlebels saSualeba eqneba Seamowmos
moswavleTa mier masalis aTvisebis xarisxi, Seafasos maTi daintereseba da CarTuloba gakveTilis pro-
cesSi. maswavlebeli, moswavleebis mier dasmuli SekiTxvebis SebrunebiT ubiZgebs maT damoukidebeli
analizisken, kvlevisken. msgavsi diskusiebi miaCvevs moswavleebs msjelobas, logikur azrovnebas,
gamoumuSavebs maT interpretaciis unars.

savarjiSo rveulebi
rveuli (an ubis wignaki), romelSic moswavle samaxsovrod Caiwers axal terminebs, saxelebs, CainiSnavs
saSinao davalebebs, momdevno gakveTilisTvis mosatan masalas... Caxatavs patara eskizebs; CainiSnavs
STabeWdilebebs eqskursiebze, gaakeTebs Canaxatebs; Cawers sakuTar mosazrebebs, gaCenil SekiTxvebs,
referatebs mocemul Temaze, dawers pasuxebs Semajamebel kiTxvebze...
savarjiSo rveulebis warmoeba daexmareba moswavleebs daimaxsovron da Seafason nanaxi Tu Seswavli-
li; miaCvevs maT werilobiT azrebis da ideebis gamoxatvas, organizebulobas.

9
maswavlebels SeuZlia awarmoos sakuTari blogi (eleqtronuli portfolio), romelzec aitvirTeba
moswavleebis namuSevrebis fotoebi. moswavleebs da maT mSoblebs saSualeba eqnebaT blogis meSveobiT
Tvalyuri adevnon saswavlo process.

Sefaseba
moswavlis Sefasebis mizania swavlis xarisxze zrunva – winare codnis dadgena, masze dayrdnobiT
samive kategoriis axali codnis (deklaratiulis, procedurulisa da pirobiseulis) aTvisebis, dau-
flebis procesebsa da gamoyenebis unar-Cvevebze dakvirveba, moswavlis mier Zlieri da susti mxareebis
gamovlenis unari da maswavleblis daxmarebiT, progresis xelSemwyobi nabijebis gadadgma.

ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli Sefaseba


ganmaviTarebeli Sefaseba adgens TiToeuli moswavlis ganviTarebis dinamikas. ganmaviTarebeli
Sefasebisas, maswavlebeli, zepirsityvieri an werilobiTi komentarebiT, wamaxalisebeli miTiTebebiT,
simboluri niSnebiTa da a.S., aRniSnavs moswavlis mier ganxorcielebul winsvlas winare SedegebTan/
donesTan SedarebiT. moswavleebi axorcieleben TviTSefasebasa da urTierTSefasebas.

ganmsazRvreli Sefaseba adgens moswavlis akademiuri miRwevis dones saswavlo gegmis SedegebTan
mimarTebaSi. misi amocanaa samive kategoriis codnaTa urTierTdakavSirebisa da Teoriuli codnis
praqtikulad gamoyenebis unaris Sefaseba. ganmsazRvreli Sefaseba warmoebs 1-dan 10-mde quliT. qulas
SeiZleba axldes komentari Zlieri mxareebis aRweriTa da susti mxareebis gamosasworebeli rekomen-
daciebiT.
V klasis pirvel semestrSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli, xolo V klasis meore semestrSi ki,
orive - ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli Sefasebebi.
semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami komponentis mixedviT:
a) mimdinare saSinao davaleba;
b) mimdinare saklaso davaleba;
g) Semajamebeli davaleba.

mTeli wlis manZilze maswavlebels SeuZlia ganmaviTarebeli Sefaseba gamoiyenos samive komponentSi.
V klasis mTeli saswavlo wlis manZilze, saSinao davalebis komponentSi gamoiyeneba mxolod ganmavi-
Tarebeli Sefaseba.
V klasis II semestrSi, ganmaviTarebelis garda, Semodis ganmsazRvreli Sefasebac. ganmsazRvreli
SefasebiT moswavleebi fasdebian erTnairi wonis mqone Semdeg komponentebSi:
a) mimdinare saklaso davaleba
b) Semajamebeli davaleba
V klasis meore semestrSi saklaso da Semajamebel davalebaTa komponentebSi gamoiyeneba rogorc
ganmsazRvreli, aseve ganmaviTarebeli Sefaseba.

10
V klasis I semestri V klasis II semestri

mimdinare saSinao ganmaviTarebeli Sefaseba ganmaviTarebeli Sefaseba


davaleba

mimdinare saklaso ganmaviTarebeli Sefaseba ganmaviTarebeli Sefaseba


davaleba ganmsazRvreli Sefaseba

Semajamebeli davaleba ganmaviTarebeli Sefaseba ganmaviTarebeli Sefaseba


ganmsazRvreli Sefaseba

Semajamebeli davalebis komponentSi savaldebuloa kompleqsuri, konteqstis mqone davalebebis


gamoyeneba (mag., proeqtis momzadeba, kvlevis Catareba, referatis dawera, namuSevris Seqmna, monace-
mTa bazis Seqmna, konkretuli problemis gadaWra, savele-gasvliTi samuSaos an saswavlo eqskursiis
angariSis momzadeba da sxv.). amgvar davalebaSi Sesrulebuli samuSaos mravalmxrivi SefasebisaTvis
saxelmZRvanelo gTavazobT moswavleebis Sefasebis kriteriumebs.
erovnuli saswavlo gegmiT, V klasis meore semestrSi moswavleebma unda Seasrulon minimum 2 Sema-
jamebeli davaleba.
maswavlebeli valdebulia, kaTedras warudginos mis mier klasSi Catarebuli Semajamebeli davale-
bebis dokumentacia: Semajamebeli davalebis nomeri, Semajamebeli davalebis piroba, sagnis standartis
is Sedegi/Sedegebi, romlis Sefasebasac emsaxureba konkretuli Semajamebeli davaleba; kriteriume-
bi, romliTac Sefasdeba es davalebebi; aseve, moswavleebis mier Sesrulebuli da maswavleblis mier
Sefasebuli Semajamebeli davalebis ramdenime nimuSi an Sesrulebuli Semajamebeli davalebis amsaxveli
vizualuri masala.
mexuTe klasis wliuri qula meore semestris sagnis semestruli qulis identuria.

11
mimdinare (saSinao da saklaso) davalebaTa komponentebi
SeiZleba Sefasdes Semdegi codna da unar-Cvevebi:

codna – teqnikis, proceduris, masalis, saxviTi xerxebis Teoriuli codna; namuSevris Sesaxeb
msjeloba (gamoyenebul masalaze, teqnikasa da mxatvrul-gamomsxvelobiT saSualebebze Sesabamisi
terminologiis gamoyenebiT; sakuTari azris dasabuTebulad warmoCena; xelovnebis sxvadasxva dargis
nimuSebis dakavSireba istoriul, religiur, kulturul da socialur konteqstTan; xelovnebis darge-
bisa da Janrebis amocnoba; da sxv.

 SemoqmedebiToba - gadawyvetilebis damoukideblad miReba; sakuTari xelweris, xedvis demonstri-


reba; teqnikis, masalis da mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis SemoqmedebiTad gamoyeneba Canafiqris
gadmosacemad; eqsperimentireba da sxv.

 unarebis floba - masalis, teqnikis da mxatvrul-gamomsxvelobiTi saSualebebis gamoyeneba;


kvleviTi unarebi (masalis moZieba, daxarisxeba, gamoyeneba; zepiri gamosvla/prezentacia (saTqmelis
naTlad da gasagebad gadmocema, auditoriasTan kontaqti, TvalsaCinoebisa da teqnikuri saSualebebis
gamoyeneba, cifruli wigniereba da sxv.); kiTxvebze adekvaturi pasuxis gacema; sxvisi azris pativiscemis
demonstrireba;

 CarTuloba - saswavlo aqtivobebSi monawileoba; TanamSromloba (mewyvilesTan, jgufis wevrebTan);


organizebuloba (sistemuroba, drois limitis dacva, saWiro masalis, aRWurvilobis qona).

codna da unar-Cvevebi fasdeba Semdegi davalebebiT:


konkretuli praqtikuli samuSaos Sesruleba an namuSevris Seqmna garkveul Temaze (moswavleebma
praqtikuli samuSao SeiZleba Seasrulon warmosaxviT, mexsierebiT, nimuSis mixedviT da aseve, asaxon
garemoze dakvirvebis Sedegebi, mag., peizaJi, naturmorti da sxv.);
 sakuTari da sxvisi namuSevrebis ganxilva;
 xelovnebis nimuSis Sesaxeb msjeloba;
 garkveuli epoqis, Semoqmedis an xelovnebis nimuSis analizi an mis irgvliv msjeloba;
 individualuri an jgufuri prezentaciis momzadeba (sakuTari da sxvebis namuSevrebis prezent-
acia, auditoriisTvis wardgena da sxv.);
 dakvirveba garemoze (dakvirvebis Sedegebze msjeloba an asaxva namuSevarSi);
 masalis moZieba;
 referatis Sedgena.

12
Semajamebeli davalebebis komponenti
Semajamebeli davalebis komponentSi unda Sefasdes erTi saswavlo monakveTis (Tema, Tavi, paragrafi,
sakiTxi) Seswavla-damuSavebis Sedegad miRweuli Sedegebi. konkretuli saswavlo erTeulis dasrulebi-
sas moswavlem unda SeZlos saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis standartiT gansazRvruli codnisa da
unar-Cvevebis warmoCena.

Semajamebel davalebaTa tipebi:


standartis moTxovnaTa Sesasruleblad rekomendebulia Semajamebel davalebaTa mravali formis
gamoyeneba:
 praqtikuli samuSao, mag., masStaburi namuSevari;
 gamofena;
 proeqti (proeqtis savaraudo Temebi: proeqtebi, romlebic dakavSirebulia romelime xelovanis
an gamoCenili adamianis SemoqmedebasTan, moRvaweobasTan, xelovnebis dargebTan da JanrebTan, msofli-
oSi/qveyanaSi/ qalaqSi/ regionSi da sxv. momxdar movlenasTan (ekologiuri, politikuri, socialuri
da sxv.), aseve, gamofenis eqspozicia, speqtaklis gaformeba, gazeTis, Jurnalis, wignis maketi; skveris,
skolis, saklaso oTaxis, interieris dizaini da sxv.);
 moxseneba-referati (garkveuli epoqis, Semoqmedis Sesaxeb);
 prezentacia;
 testi
 da sxv.

moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli


davalebebi:
 davalebis TiToeul tips unda axldes Tavisi Sefasebis zogadi rubrika;
 zogadi rubrika unda dazustdes konkretuli davalebis pirobisa da ganvlili masalis gaTval-
iswinebiT;
 miTiTebuli unda iyos standartis is Sedegebi, romelTa Semowmebasac emsaxureba Semajamebeli
davaleba.

saxelmZRvanelo gTavazobT kriteriumebis Sefasebis sqemas:

13
kriteriumi: codna da wvdoma
maqsimaluri qula – 10
wlis bolos misaRwevi Sedegebi:
1. moswavle asabuTebs sakuTar azrs da flobs Sesatyvis enas (terminebs).
2. msjelobs namuSevris Sesaxeb (gamoyenebul masalaze, teqnikaze, mxatvrul-gamomsxvelobiT
saSualebebze, zogierT dargsa da Janrze, xelovnebis garkveul elementebsa da principebze);
3. moswavle ganixilavs namuSevars (sxvisas da sakuTars) miRebuli codnis konteqstSi: xelovnebis
sxvadasxva dargis nimuSebs akavSirebs istoriul, religiur, kulturul, socialur konteqstTan
da/an sakuTar gamocdilebasTan;

qula deskriptori
0 moswavle ver aRwevs qvemoT gaTvaliswinebul verc erT standarts

1-2 moswavle SezRudulad/iSviaTad asabuTebs sakuTar azrs da SezRudulad flobs


Sesatyvis enas (terminebs).
moswavle SezRudulad/iSviaTad msjelobs namuSevris Sesaxeb (gamoyenebul mas-
alaze, teqnikaze, mxatvrul-gamomsxvelobiT saSualebebze, zogierT dargsa da
Janrze, xelovnebis garkveul elementebsa da principebze);
moswavle SezRudulad/iSviaTad ganixilavs namuSevars (sxvisas da sakuTars) miRe-
buli codnis konteqstSi: xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebs SezRudulad/
iSviaTad akavSirebs istoriul, religiur, kulturul, socialur konteqstTan
da/an sakuTar gamocdilebasTan;

3-4 moswavle misaRebad/zogjer asabuTebs sakuTar azrs da misaRebad flobs Sesa-


tyvis enas (terminebs).
moswavle misaRebad/zogjer msjelobs namuSevris Sesaxeb (gamoyenebul masalaze,
teqnikaze, mxatvrul-gamomsxvelobiT saSualebebze, zogierT dargsa da Janrze,
xelovnebis garkveul elementebsa da principebze);
moswavle misaRebad/zogjer ganixilavs namuSevars (sxvisas da sakuTars) miRe-
buli codnis konteqstSi: xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebs misaRebad/
zogjer akavSirebs istoriul, religiur, kulturul, socialur konteqstTan
da/an sakuTar gamocdilebasTan;

14
5-6 moswavle kargad/xSirad asabuTebs sakuTar azrs da kargad flobs Sesatyvis enas
(terminebs).
moswavle kargad/xSirad msjelobs namuSevris Sesaxeb (gamoyenebul masalaze,
teqnikaze, mxatvrul-gamomsxvelobiT saSualebebze, zogierT dargsa da Janrze,
xelovnebis garkveul elementebsa da principebze);
moswavle kargad/xSirad ganixilavs namuSevars (sxvisas da sakuTars) miRebuli
codnis konteqstSi: xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebs kargad/xSirad akav-
Sirebs istoriul, religiur, kulturul, socialur konteqstTan da/an sakuTar
gamocdilebasTan;

7-8 moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis asabuTebs sakuTar azrs da Zalian


kargad flobs Sesatyvis enas (terminebs).
moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis msjelobs namuSevris Sesaxeb (gamoy-
enebul masalaze, teqnikaze, mxatvrul-gamomsxvelobiT saSualebebze, zogierT
dargsa da Janrze, xelovnebis garkveul elementebsa da principebze);
moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis ganixilavs namuSevars (sxvisas da
sakuTars) miRebuli codnis konteqstSi: xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebs
Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis akavSirebs istoriul, religiur, kulturul,
socialur konteqstTan da/an sakuTar gamocdilebasTan;

9-10 moswavle brwyinvaled/yovelTvis asabuTebs sakuTar azrs da brwyinvaled flobs


Sesatyvis enas (terminebs).
moswavle brwyinvaled/yovelTvis msjelobs namuSevris Sesaxeb (gamoyenebul
masalaze, teqnikaze, mxatvrul-gamomsxvelobiT saSualebebze, zogierT dargsa
da Janrze, xelovnebis garkveul elementebsa da principebze);
moswavle brwyinvaled/yovelTvis ganixilavs namuSevars (sxvisas da sakuTars)
miRebuli codnis konteqstSi: xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebs brwyin-
valed/yovelTvis akavSirebs istoriul, religiur, kulturul, socialur kon-
teqstTan da/an sakuTar gamocdilebasTan;

15
kriteriumi: SemoqmedebiToba da TviTgamoxatva
maqsimaluri qula – 10
wlis bolos misaRwevi Sedegebi:
1. moswavles SeuZlia SemoqmedebiTi gadawyvetilebis damoukideblad miReba;
2. moswavle amJRavnebs sakuTar xelweras, originalur xedvas, SemoqmedebiT ideebs;
3. moswavles SeuZlia teqnikis, masalis, procedurisa da mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis
SemoqmedebiTad gamoyeneba Canafiqris gadmosacemad;
4. moswavle amJRavnebs masaliT, teqnikiTa da proceduriT eqsperimentirebisa da axali mxatvrul-ga-
momsaxvelobiTi xerxebis Ziebisadmi interess.

qula deskriptori
0 moswavle ver aRwevs qvemoT gaTvaliswinebul verc erT standarts

1-2 moswavles SezRudulad/iSviaTad SeuZlia SemoqmedebiTi gadawyvetilebis damou-


kideblad miReba;
moswavle SezRudulad/iSviaTad amJRavnebs sakuTar xelweras, originalur
xedvas, SemoqmedebiT ideebs;
moswavles SezRudulad/iSviaTad SeuZlia teqnikis, masalis, procedurisa da
mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis SemoqmedebiTad gamoyeneba Canafiqris
gadmosacemad;
moswavle SezRudulad/iSviaTad amJRavnebs masaliT, teqnikiTa da proceduriT
eqsperimentirebisa da axali mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis Ziebisadmi
interess.

3-4 moswavles misaRebad/zogjer SeuZlia SemoqmedebiTi gadawyvetilebis damou-


kideblad miReba;
moswavle misaRebad/zogjer amJRavnebs sakuTar xelweras, originalur xedvas,
SemoqmedebiT ideebs;
moswavles misaRebad/zogjer SeuZlia teqnikis, masalis, procedurisa da mxat-
vrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis SemoqmedebiTad gamoyeneba Canafiqris gadmo-
sacemad;
moswavle misaRebad/zogjer amJRavnebs masaliT, teqnikiTa da proceduriT
eqsperimentirebisa da axali mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis Ziebisadmi
interess.

16
5-6 moswavles kargad/xSirad SeuZlia SemoqmedebiTi gadawyvetilebis damoukide-
blad miReba;
moswavle kargad/xSirad amJRavnebs sakuTar xelweras, originalur xedvas, Semo-
qmedebiT ideebs;
moswavles kargad/xSirad SeuZlia teqnikis, masalis, procedurisa da mxat-
vrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis SemoqmedebiTad gamoyeneba Canafiqris gad-
mosacemad;
moswavle kargad/xSirad amJRavnebs masaliT, teqnikiTa da proceduriT eqsperi-
mentirebisa da axali mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis Ziebisadmi interess.

7-8 moswavles Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis SeuZlia SemoqmedebiTi gad-


awyvetilebis damoukideblad miReba;
moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis amJRavnebs sakuTar xelweras, orig-
inalur xedvas, SemoqmedebiT ideebs;
moswavles Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis SeuZlia teqnikis, masalis, pro-
cedurisa da mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis SemoqmedebiTad gamoyeneba
Canafiqris gadmosacemad;
moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis amJRavnebs masaliT, teqnikiTa da
proceduriT eqsperimentirebisa da axali mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis
xerxebis Ziebisadmi interess.

9-10 moswavles brwyinvaled/yovelTvis SeuZlia SemoqmedebiTi gadawyvetilebis


damoukideblad miReba;
moswavle brwyinvaled/yovelTvis amJRavnebs sakuTar xelweras, originalur
xedvas, SemoqmedebiT ideebs;
moswavles brwyinvaled/yovelTvis SeuZlia teqnikis, masalis, procedurisa da
mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis SemoqmedebiTad gamoyeneba Canafiqris
gadmosacemad;
moswavle brwyinvaled/yovelTvis amJRavnebs masaliT, teqnikiTa da proceduriT
eqsperimentirebisa da axali mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis Ziebisadmi
interess.

17
kriteriumi: unarebis ganviTareba
maqsimaluri qula – 10
wlis bolos misaRwevi Sedegebi:
1. moswavles SeuZlia teqnikis, masalis da mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis efeqturad gamoy-
eneba davalebis Sesasruleblad;
2. moswavle amJRavnebs kvleviT unarebs (masalis moZieba, daxarisxeba, damuSaveba, gamoyeneba;
3. moswavles SeuZlia zepiri gamosvla/prezentacia (saTqmelis naTlad da gasagebad gadmocema, audi-
toriasTan kontaqti, TvalsaCinoebisa da teqnikuri saSualebebis gamoyeneba, cifruli wigniereba,
kiTxvebze adekvaturi pasuxis gacema; sxvisi azris pativiscemis demonstrireba;

qula deskriptori

0 moswavle ver aRwevs qvemoT gaTvaliswinebul verc erT standarts

1-2 moswavles SezRudulad/iSviaTad SeuZlia teqnikis, masalis da mxatvrul-gamom-


saxvelobiTi xerxebis efeqturad gamoyeneba davalebis Sesasruleblad;
moswavle SezRudulad/iSviaTad amJRavnebs kvleviT unarebs (masalis moZieba,
daxarisxeba, damuSaveba, gamoyeneba;
moswavles SezRudulad/iSviaTad SeuZlia zepiri gamosvla/prezentacia (saTqme-
lis naTlad da gasagebad gadmocema, auditoriasTan kontaqti, TvalsaCinoebisa
da teqnikuri saSualebebis gamoyeneba, cifruli wigniereba, kiTxvebze adekvaturi
pasuxis gacema; sxvisi azris pativiscemis demonstrireba;

3-4 moswavles misaRebad/zogjer SeuZlia teqnikis, masalis da mxatvrul-gamomsaxv-


elobiTi xerxebis efeqturad gamoyeneba davalebis Sesasruleblad;
moswavle misaRebad/zogjer amJRavnebs kvleviT unarebs (masalis moZieba, dax-
arisxeba, damuSaveba, gamoyeneba;
moswavles misaRebad/zogjer SeuZlia zepiri gamosvla/prezentacia (saTqmelis
naTlad da gasagebad gadmocema, auditoriasTan kontaqti, TvalsaCinoebisa da
teqnikuri saSualebebis gamoyeneba, cifruli wigniereba, kiTxvebze adekvaturi
pasuxis gacema; sxvisi azris pativiscemis demonstrireba;

5-6 moswavles kargad/xSirad SeuZlia teqnikis, masalis da mxatvrul-gamomsaxvelo-


biTi xerxebis efeqturad gamoyeneba davalebis Sesasruleblad;
moswavle kargad/xSirad amJRavnebs kvleviT unarebs (masalis moZieba, daxarisx-
eba, damuSaveba, gamoyeneba;
moswavles kargad/xSirad SeuZlia zepiri gamosvla/prezentacia (saTqmelis
naTlad da gasagebad gadmocema, auditoriasTan kontaqti, TvalsaCinoebisa da
teqnikuri saSualebebis gamoyeneba, cifruli wigniereba, kiTxvebze adekvaturi
pasuxis gacema; sxvisi azris pativiscemis demonstrireba;

18
7-8 moswavles Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis SeuZlia teqnikis, masalis da mxat-
vrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis efeqturad gamoyeneba davalebis Sesasruleb-
lad;
moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis amJRavnebs kvleviT unarebs (masalis
moZieba, daxarisxeba, damuSaveba, gamoyeneba;
moswavles Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis SeuZlia zepiri gamosvla/prez-
entacia (saTqmelis naTlad da gasagebad gadmocema, auditoriasTan kontaqti,
TvalsaCinoebisa da teqnikuri saSualebebis gamoyeneba, cifruli wigniereba,
kiTxvebze adekvaturi pasuxis gacema; sxvisi azris pativiscemis demonstrireba;

9-10 moswavles brwyinvaled/yovelTvis SeuZlia teqnikis, masalis da mxatvrul-ga-


momsaxvelobiTi xerxebis efeqturad gamoyeneba davalebis Sesasruleblad;
moswavle brwyinvaled/yovelTvis amJRavnebs kvleviT unarebs (masalis moZieba,
daxarisxeba, damuSaveba, gamoyeneba;
moswavles brwyinvaled/yovelTvis SeuZlia zepiri gamosvla/prezentacia (saTqme-
lis naTlad da gasagebad gadmocema, auditoriasTan kontaqti, TvalsaCinoebisa
da teqnikuri saSualebebis gamoyeneba, cifruli wigniereba, kiTxvebze adekvaturi
pasuxis gacema; sxvisi azris pativiscemis demonstrireba;

19
kriteriumi: CarTuloba
maqsimaluri qula – 10
wlis bolos misaRwevi Sedegebi:
1. moswavle monawileobs saswavlo aqtivobebSi;
2. moswavle reagirebs miTiTebebsa da rCevebze;
3. moswavle TanamSromlobs sxvebTan (mewyvilesTan, jgufis wevrebTan); moswavle organizebulia
(sistemuroba, drois limitis dacva, saWiro masalis, aRWurvilobis qona).
4. moswavle iCens gonivrul iniciativas.

qula deskriptori

0 moswavle ver aRwevs qvemoT gaTvaliswinebul verc erT standarts

1-2 moswavle SezRudulad/iSviaTad monawileobs saswavlo aqtivobebSi;


moswavle SezRudulad/iSviaTad reagirebs miTiTebebsa da rCevebze;
moswavle SezRudulad/iSviaTad TanamSromlobs sxvebTan (mewyvilesTan, jgufis
wevrebTan); moswavle organizebulia (sistemuroba, drois limitis dacva, saWiro
masalis, aRWurvilobis qona).
moswavle SezRudulad/iSviaTad iCens gonivrul iniciativas.

3-4 moswavle misaRebad/zogjer monawileobs saswavlo aqtivobebSi;


moswavle misaRebad/zogjer reagirebs miTiTebebsa da rCevebze;
moswavle misaRebad/zogjer TanamSromlobs sxvebTan (mewyvilesTan, jgufis
wevrebTan); moswavle organizebulia (sistemuroba, drois limitis dacva, saWiro
masalis, aRWurvilobis qona).
moswavle misaRebad/zogjer iCens gonivrul iniciativas.

5-6 moswavle kargad/xSirad monawileobs saswavlo aqtivobebSi;


moswavle kargad/xSirad reagirebs miTiTebebsa da rCevebze;
moswavle kargad/xSirad TanamSromlobs sxvebTan (mewyvilesTan, jgufis wev-
rebTan); moswavle organizebulia (sistemuroba, drois limitis dacva, saWiro
masalis, aRWurvilobis qona).
moswavle kargad/xSirad iCens gonivrul iniciativas.

7-8 moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis monawileobs saswavlo aqtivobebSi;


moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis reagirebs miTiTebebsa da rCevebze;
moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis TanamSromlobs sxvebTan (mewyviles-
Tan, jgufis wevrebTan); moswavle organizebulia (sistemuroba, drois limitis
dacva, saWiro masalis, aRWurvilobis qona).
moswavle Zalian kargad/TiTqmis yovelTvis iCens gonivrul iniciativas.

20
9-10 moswavle aqtiurad/yovelTvis monawileobs saswavlo aqtivobebSi;
moswavle aqtiurad/yovelTvis reagirebs miTiTebebsa da rCevebze;
moswavle aqtiurad/yovelTvis TanamSromlobs sxvebTan (mewyvilesTan, jgufis
wevrebTan); moswavle organizebulia (sistemuroba, drois limitis dacva, saWiro
masalis, aRWurvilobis qona).
moswavle aqtiurad/yovelTvis iCens gonivrul iniciativas.

danarTi
gakveTilis bolos dasasmeli Semajamebeli SekiTxvebi:

saxviTi xelovnebis Sesaxeb:


1. rogori iqneboda samyaro xelovnebis gareSe?
2. xelovnebam marto mSveniereba unda asaxos Tu simaxinjec?
3. SeiZleba xelovnebis nawarmoebi iyos uSno?
4. risTvis aris saWiro xelovneba?
5. raSi gvexmareba xelovneba?
6. ra aris STagoneba?
7. ras niSnavs SemoqmedebiToba?
8. saxviTi xelovnebis ra dargebi arsebobs?
9. xelovnebis romeli sfero gainteresebs sxvaze metad? ratom?
10. ras saqmianobs mxatvari?
11. xelovnebis kidev romel dargebs sWirdeba mxatvris profesia?
12. romel arasaxelovnebo dargebs sWirdeba mxatvris profesia?
13. risTvis aris saWiro gamoyenebiTi xelovneba?
14. gamoyenebiTi xelovnebis ra dargebi arsebobs?
15. ra saWiroa xelovnebis muzeumebi, galereebi, sagamofeno darbazebi?
16. ras gviambobs xelovnebis nawarmoebi im istoriul periodze, romelSic igi Seiqmna?
17. ras asaxavs xelovani Tavis nawarmoebebSi?
18. ratom aris xelovneba ase gansxvavebuli sxvadasxva droSi/qveyanaSi?
19. SeuZlia xelovnebas Secvalos adamianis azrovneba?
20. xelovneba fufunebaa Tu aucilebloba?
21. xelovnebiT dakavebuli adamiani Sromobs Tu erToba?
22. rogor cvlis codna xelovnebas?
23. rogor cvlis xelovneba codnas?
24. vin wyvets, nawarmoebi Sedevria Tu ara?
25. raSi exmareba xelovneba sazogadoebas? calkeul adamians?
26. rogor SegviZlia gavaumjobesoT garemo (oTaxi, Senoba, ubani, qalaqi) xelovnebis meSveobiT?

21
muSaobis procesi
1. ras grZnob, roca xelovnebis nawarmoebs uyureb?
2. ras grZnob, roca namuSevars qmni?
3. namuSevris Seqmnisas romeli etapi gixaria yvelaze metad – procesi Tu Sedegi? ratom?
4. aqamde gagikeTebia msgavsi samuSao? ra gamocdileba SeiZine maSin?
5. ra gamocdileba dagexmara am namuSevris Seqmnisas?
6. gamogivida is, rasac apirebdi Tu raime Secvale?
7. namuSevris Seqmnamde ifiqre Tu ara winaswar, ra masala mouxdeba metad Sens Canafiqrs?
8. ra masala SearCie da gamoiyene? ratom?
9. ra ferebi SearCie da ratom?
10. qaRaldis rogori orientacia (horizontaluri Tu vertikaluri) airCie da ratom?
11. ramdenad Seicvala Seni naxati Canafiqridan saboloo, dasrulebul namuSevramde?
12. ra Secvale da ratom?
13. xelaxla rom iwyebde igives, ras Secvlidi?
14. risi codna dagWirda am namuSevarze muSaobisTvis?
15. ra unarebi dagWirda am namuSevarze muSaobisTvis?
16. ra codna SeiZine muSaobis dasrulebisas?
17. ra unarebi SeiZine da ganaviTare am namuSevarze muSaobisas?
18. ra iyo muSaobisas yvelaze rTuli? advili?
19. ra gamogivida kargad, ra gagiWirda?
20. namuSevris Seqmnisas, gaiTvaliswine megobrebis azri?
21. namuSevris Seqmnisas gaiTvaliswine maswavleblis rCeva?
22. iTvaliswineb megobrebis an ufrosebis SeniSvnebs? ratom?
23. rogor Seafasebdi am namuSevars?
24. rogor Seafasebdi am namuSevars, maswavlebeli rom iyo?
25. Seni namuSevrebidan, romlebs gamoitan gamofenaze?

gakveTilis Sefaseba
1. ra iswavle dRevandel gakveTilze?
2. dagainteresa Tu ara gakveTilis Temam?
3. ra informacias flobdi manamde?
4. ra gaige axali?
5. kidev ra gainteresebT amis Sesaxeb?
6. vin eTanxmeba? vis aqvs gansxvavebuli azri?
7. SegviZlia sxva kuTxiT SevxedoT am sakiTxs?
8. vinme xom ar daumatebda rames?
9. eTanxmebi Tu ara klasis / megobris mosazrebas?
10. eTanxmebi Tu ara maswavleblis mosazrebas?
11. eTanxmeba Tu ara Tqveni azri sxva mosazrebebs?
12. ra dagexmara damaxsovrebaSi/swavlaSi?

22
13. me SevamCnie, rom... Tqven ra SeamCnieT?
14. me mainteresebs... Tqven ra gainteresebT?
15. riTi gansxvavdeboda es gakveTili sxva gakveTilebisgan?
16. gaqvs Tu ara SeniSvnebi gakveTilis msvlelobis Taobaze?

saxviTi xelovnebis nimuSis analizi:


daakvirdiT, romeli saxviTi saSualebebi da xerxebi gansazRvravs namuSevris Taviseburebas?
gaamaxvileT yuradReba mxolod im saSualebebsa da xerxebze, romlebic wamyvania nawarmoebis xasi-
aTis Sesaqmnelad.

a. saxviTi xelovnebis elementebi (saSualebebi):


yy xazi (swori, klaknili, talRovani, texili, wyvetili, iribi, horizontaluri, vertikaluri,
sqeli, wvrili...)
yy feri (ZiriTadi, Sedgenili, monaTesave, kontrastuli, aqromatuli, neitraluri, Tbili, civi,
kaSkaSa, intensiuri, gajerebuli, xasxasa, mWaxe, muqi/Ria/baci, naTeli/bneli, mkrTali, Camqrali,
sufTa/WuWyiani da sxv.; elferi: moyviTalo mwvane, molurjo mwvane, mowiTalo iisferi da sxv.)
romeli feri gamoiyena ufro metad, vidre sxvebi?
yy toni (naxevartonebi, gradacia anu TandaTanobiT gadasvla Riadan muqze). ra aris gamokveTili
ufro Ria toniT?
yy forma (brtyeli anu organzomilebiani - geometriuli: wre, marTkuTxedi, sworkuTxedi, sam-
kuTxedi, mravlakuTxedi, rombi, ovali, wvetiani, blagvi, uswormasworo; organuli: mcenareuli,
bunebrivi; msxvili, mcire, wvrili da sxv.)
yy moculoba (sfero, kubi da sxv.); samganzomilebiani formis misacemad rogoraa gamoyenebuli
Crdili, naxevarCrdili, dacemuli Crdili da aTinaTi?
yy faqtura (aqtualuri – reliefuri (pastozuri monasmebiT miRweuli, nakawri, amoburculi,
CanaWdevi), uxeSi, xaoiani, xaverdovani, gluvi, priala da sxva; iluzoruli (sxvadasxva masalis
imitacia – xe, qva, liToni, qsovili (xaverdi, abreSumi, maqmani), Tixa, bewvi, Tma, tyavi, kani da sxva).
yy sivrce – rogoraa aTvisebuli sasuraTe are – carielia, gadatvirTuli Tu zomierad aTvisebuli?
rogor aris gadanawilebuli pozitiuri (Sevsebuli) da negatiuri (carieli) sivrceebi?

b) saxviTi xelovnebis principebi (xerxebi):


yy wonasworoba – gamosaxulebebi Tanabradaa ganawilebuli sasuraTe sibrtyeze Tu araTanabrad?
xom ar gadawonis suraTis romelime mxare meores?
yy aqcenti – pirveli ra gxvdeba TvalSi? rogor moaxerxa mxatvarma Cveni yuradRebis gamaxvileba
mTavarze? riT gansxvavdeba es nawili danarCenisgan (wina xedzea, yvelaze didi da msxvilia, feriT
gamoirCeva Tu ganaTebiT da sxv.)? aris am suraTSi mniSvnelovanebiT Semdegi gamosaxuleba? riT
gamoirCeva da riTi xvdebi, rom is meore aqcents warmoadgens?
yy harmonia – rogor exameba erTmaneTs suraTis calkeuli nawilebi? Sexmatkbilebulia Tu piriqiT,
dapirispirebuli/konfliqturi?
yy mravalferovneba – ra `acocxlebs~ suraTs? ras Seaqvs masSi iseTi naperwkali, rom mosawyeni,
mosabezrebeli ar gaxdes?

23
yy mTlianoba – romeli mxatvruli xerxiT amTlianebs da `kravs~ mxatvari suraTs, misi calkeuli
nawilebi rom ar daiSalos/daifantos (wonasworoba, koloriti, ganaTeba, sxva)?
yy koloriti – rogoria suraTis saerTo feradovani gama (civi/Tbili, naTeli/bneli, Camqrali/
kaSkaSa da sxv.)? monoqromulia Tu poliqromuli?
yy statika/dinamika – ra gansazRvravs suraTSi statikas (uZravi, gaSeSebuli, gayinuli, gaqvave-
buli) an dinamikas (moZravi, mousvenari)?
yy ritmi – aris suraTSi raime ganmeorebadi, rac qmnis ritms?
yy proporcia/disproporcia – rogoria gamosaxulebis calkeuli nawilebis zomaTa Tanafar-
doba? gangeb xom ar iyenebs mxatvari sagnis disproporcias an deformacias da ra efeqtis miRweva
surs am xerxiT?
yy kompozicia – rogoraa agebuli suraTi? ra gansazRvravs mis struqturas, ConCxs? simetriulia
Tu asimetriuli? mdgradia Tu aramdgradi? ra efeqtis miRweva surs mxatvars am xerxiT?
yy rakursi – sad aris xedvis wertili? qvemodan vxedavT, zemodan Tu pirdapir? axlo kadria Tu
Sori? xom ar aris areuli xedvis wertilebi? Tu areulia, ratom - mocemul epoqaSi arasakmarisi
codnis gamo, ubralod ar aris mniSvnelovani Tu mxatvari gangeb mimarTavs am xerxs da ugulve-
belhyofs wesebs raime efeqtis misaRwevad? eqsperimenti xom ar aris?
yy perspeqtiva – a) haerovani perspeqtiva – aris Tu ara daculi haerovani perspeqtivis wesebi
(wina xedze, axlos mdebare sagnebi mkveTria, mkafio, detalizebuli, xolo Soreul xedze mde-
bare – mkrTali, bundovani, ganzogadebuli) raTa mnaxvelma sivrce, siRrme igrZnos? b) xazovani
perspeqtiva (pataravdeba sagnebi daSorebis mixedviT Tu wina, Sua da ukana xedze gamosaxuli
sagnebi erTi da igive zomisaa? masStabi daculia (calkeul gamosaxulebaTa zomebis Tanafardoba
erTmaneTis mimarT)?
yy ornamenti – aris Tu ara suraTze ganmeorebadi formebi? ramdenad mniSvnelovania isini da
ganapirobebs Tu ara ornamenti suraTis dekoratiul xasiaTs?

cnobari:

ZiriTadi terminebi da maTi ganmarteba:


yy xelovnebis dargebi da saxeobebi: saxviTi xelovneba, dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba,
kino, Teatri, literatura, musika, qoreografia, arqiteqtura.

saxviTi (plastikuri) xelovnebis dargebi:

ferwera _ dargi, romelSic gamosaxuleba saRebavis meSveobiT iqmneba.


ferweris saxeobebi:
dazguri ferwera, miniatura, freska, mozaika, xatwera.

24
grafika _ dargi, romelSic wamyvani mniSvneloba naxats eniWeba (mag., fanqriT, tuSiT, naxSiriT da a.S.)
grafikis saxeobebi:
dazguri grafika, beWvduri grafika.

qandakeba _ sxvadasxva masalisagan gamosaxulebis Zerwvisa da kveTis xelovneba;


qandakebis saxeobebi:
mrgvali qandakeba, reliefi

arqiteqtura – dagegmarebisa da mSeneblobis xelovneba

dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis dargebi: yvela dargi, romelic qmnis dizainiT gamor-


Ceul saayofacxorebo daniSnulebis nakeTobebs – avejs, qsovilebs, WurWels, iaraRebs, tansacmels,
sxvadasxva saxis mosarTavebs da sxv.

saxviTi xelovnebis elementebi: xazi, feri, forma (sibrtyobrivi da moculobiTi), ornamenti,


sivrce, Suq-Crdili, faqtura.

saxviTi xelovnebis ZiriTadi principebi: moZraoba, wonasworoba, aqcenti, ritmi, koloriti,


kontrasti, perspeqtiva, rakursi, simetria/asimetria, statika/dinamika, harmonia, mTlianoba, mraval-
ferovneba, kompozicia, proporcia/disproporcia, masStabi, ornamenti.

Janrebi:
portreti _ adamianis an adamianTa jgufis gamosaxuleba.
peizaJi _ bunebis an qalaqis xedi.
naturmorti _ usuli sagnebis amsaxveli Janri.
yofiTi Janri _ yoveldRiuri yofis amsaxveli Janri.
istoriuli Janri _ istoriuli pirebisa da movlenebis amsaxveli Janri.
religiuri Janri _ religiuri siuJetebisa da personaJebis amsaxveli Janri.
miTologiuri Janri _ miTologiuri siuJetebisa da personaJebis amsaxveli Janri.
animalisturi Janri _ cxovelebis amsaxveli Janri.

25
26
axali erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli
saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis wliuri programa

V klasi – wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi


indikatorebi

mimarTuleba: SemoqmedebiToba da praqtika


s.g.V.1. moswavlem unda SeZlos sakuTar interesebsa da gamocdilebaze dayrdnobiT, saxviTi xelovnebis
elementebisa da principebis mizanmimarTulad gamoyeneba namuSevarSi Canafiqris, ideis, guneba-ganwyobis
(emociebis) da STabeWdilebebis gadmosacemad.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
1. sxvadasxvagvari monasmebiTa da efeqtebiT gadmoscems ganwyobilebas;
2. iyenebs sxvadasxva tipisa da sisqis xazs, kontursa da Strixs;
3. iyenebs kontrastul ferebsa da feris gradacias;
4. cdilobs Suq-Crdilis, aTinaTis da dacemuli Crdilis saSualebiT gamosaxos saganTa moculoba;
5. irCevs sasuraTe sibrtyis vertikalur an horizontalur pozicias Canafiqris ukeT gadmosacemad;
6. gamosaxulebas gaazrebulad anawilebs sasuraTe sibrtyeze;
7. avlens perspeqtivis kanonebis elementarul/sawyis codnas - wina da ukana xedebis gamoyenebiT;
8. sivrcis gamosaxatavad iyenebs naxevartonebs (wina xedi - mkveTri, ukana xedi mkrTali);
9. qmnis simetriul da asimetriul namuSevrebs;
10. sxvadasxva xerxiT (formiT, zomiT, feriT) gamoyofs namuSevarSi mTavars;
11. sxvadasxva mxatvruli xerxiT namuSevarSi gadmoscems dinamikasa da statikas (figurebis moZraoba,
qari);
12. gadmoscems sagnis saerTo proporcias.
s.g.V.2. moswavlem unda SeZlos sxvadasxva masalisa da teqnikis mizanmimarTulad SerCeva da gamoyeneba
sakuTari Canafiqris da ideis gansaxorcieleblad.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
1. iyenebs gansxvavebul xerxebs, atarebs eqsperimentebs sxvadasxva masalis, teqnikis gamoyenebiT
mocemulobis ukeT Sesasruleblad;
2. aviTarebs mravalferovani masalisa da teqnikis (tradiciuli, aratradiciuli) gamoyenebis xerx-
ebs sxvadasxva Janris namuSevrebis Sesaqmnelad (portreti, naturmorti, peizaJi, yofiTi Janri);
3. aviTarebs sxvadasxva masalis (bunebrivi, xelovnuri) gamoyenebis gzebs mcire plastikis nimuSebis,
martivi kompoziciebisa da konstruqciebis Sesaqmnelad;
4. qmnis dekoratiul da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebs mravalferovani masalisa da teqnikis
gamoyenebiT;
5. aviTarebs mravalferovani teqnikis gamoyenebis gzebs garemoSi arsebuli gansxvavebuli faqturis
imitaciis/iluziis Sesaqmnelad;
6. kompiuterul saxatav programaSi qmnis ritmul, simetriul, asimetriul namuSevrebs, gamoyofs
namuSevarSi mTavars, iyenebs kontrastul ferebs; irCevs sasuraTe sibrtyis vertikalur an hor-
izontalur pozicias, gamosaxulebas gaazrebulad anawilebs sasuraTe sibrtyeze.

27
mimarTuleba: komunikacia da interpretacia
s.g.V.3. moswavlem unda SeZlos TanaklaselebTan TanamSromlobiT (wyvilSi, gundSi) Sesasrulebeli
samuSaos dagegmva da ganxorcieleba SemoqmedebiTi da saorganizacio problemis gadasaWrelad.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
1. erToblivi muSaobisas (RonisZiebis dagegmva/ganxorcieleba, namuSevris Seqmna wyvilSi/jgufSi)
uziarebs Tanaklaselebs gansxvavebul mosazrebebs, ideebs, maTTan erTad iRebs saerTo gad-
awyvetilebebs;
2. TanamSromlobs sxvebTan saerTo problemis gadaWrisas;
3. uziarebs Tanaklaselebs dakvirvebis Sedegebs da sakuTar gamocdilebas;
4. iCens sxvebTan TanamSromlobis iniciativas, exmareba sxvebs konkretuli amocanis SesrulebaSi;
5. virtualur jgufebSi aziarebs sakuTar cifrul namuSevars;
6. icavs drois limits yvela tipis aqtivobis Sesrulebisas.

s.g.V.4. moswavlem unda SeZlos individualuri da erToblivi namuSevris wardgena; azris, ideebis,
STabeWdilebebis gaziareba da miRebul codnaze dayrdnobiT saubari gamoyenebuli xerxebis Sesaxeb
sakuTar, TanaklaselTa an cnobil xelovanTa namuSevrebSi Sesabamisi terminologiis gamoyenebiT.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
1. individualuri, erToblivi namuSevris wardgenisas saubrobs Canafiqris, ideis Sesaxeb da gamoy-
enebul principebze, elementebze, xerxebze, masalaze, teqnikaze da sxv.;
2. saubrobs namuSevris Sinaarsze, Janrze, dargze, aRZrul STabeWdilebebze, ganwyobilebaze (ra
ganwyobilebas uqmnis esa Tu is xazi, feri, forma da sxv.) da sakuTar damokidebulebaze xelovnebis
nawarmoebis mimarT;
3. iyenebs Sesabamis terminebs namuSevarze saubrisas;
4. usmens, acdis sxvebs azris gamoTqmas msjelobis, diskusiis dros, svams da pasuxobs kiTxvebs,
urCevs da Tavad iRebs rCevebs, xmarobs koreqtul gamoTqmebs;
5. namuSevris wardgenisas mxars uWers da amxnevebs Tanaklaselebs.

mimarTuleba: xelovnebis aRqma konteqstSi


s.g.V.5. moswavlem unda SeZlos saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebis
dakavSireba istoriul, religiur, kulturul da socialur konteqstTan.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
yy amoicnobs sxvadasxva kulturis xelovnebis cnobil nimuSebs ZiriTadi maxasiaTeblebis mixedviT
(arqiteqturuli Zeglebi, detalebi, ornamenti da sxv.);
yy saubrobs cnobili arqiteqturuli Zeglebis funqciur daniSnulebaze (TavdacviTi, sakulto,
sayofacxovrebo arqiteqtura da sxv.);
yy msjelobs xelovnebis sxvadasxva dargis (saxviTi, dekoratiuli) calkeuli nimuSis daniSnulebaze
(gamoyenebiTi, religiuri, esTetikuri, sainformacio);
yy gamoTqvams mosazrebas, romeli socialuri fenisTvis iyo gankuTvnili gamoyenebiTi xelovnebis
esa Tu is nimuSi;
yy saubrobs, rogor aisaxeba erTi da igive movlena sxvadasxva qveynis xelovnebis nimuSebSi (mag.,
dResaswauli, istoriuli faqti da sxv.).

28
s.g.V.6. moswavlem unda SeZlos qarTul xelovnebasa da xelovnebis moRvaweebze msjeloba.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
yy saubrobs qarTuli qandakebisa da arqiteqturis ramdenime nimuSze;
yy msjelobs materialuri kulturis Zeglebze, romlebic unaxavs da gamoxatavs Tavis damokidebule-
bas;
yy amoicnobs ramdenime cnobili qarTveli mxatvrisa da moqandakis namuSevars da saubrobs sakuTar
damokidebulebaze.

Sinaarsi da rekomendaciebi
saxviTi xelovnebis ZiriTadi elementebi da principebi:
xazi: sxvadasxva tipis da sisqis xazi, konturi da Strixi.
aqtivobebi xaziT:
mxolod Savi fanqris saSualebiT mravali detalis gamoyenebiT moswavle gamosaxavs sakuTar Tavsa
da sxvebs sxvadasxva realur da gamogonil situaciaSi, iyenebs sxvadasxva sisqis xazs, konturs.

asrulebs grafikul namuSevars funjiT da erTi feris saRebaviT. amisTvis jer varjiSobs sxvadasxva
tipis xazis funjiT SesrulebaSi (maswavlebelma unda aCvenos, rogor icvleba xazis sisqe funjze dawo-
lis regulirebiT). STagonebisTvis SesaZlebelia daaTvalieros Cinuri da iaponuri grafikis nimuSebi.

feri: ZiriTadi da Sedgenili, civi da Tbili, kontrastuli ferebi, tonaloba - TeTris an Savi feris
damatebiT miRebuli toni, naxevartonebi, feris gradacia.
aqtivobebi feriT da xaziT:
moswavle Savi flomasteriT furcelze, xelis auReblad xatavs konturul monaxazs (xazi mravaljer
unda gadaikveTos ise, rom gadakveTis adgilebze miRebuli formebi ar iyos Zalian patara zomis). miRe-
bul Semofarglul formebs aferadebs sapirispiro (kontrastuli) da monaTesave ferebiT. imisTvis,
rom naxati ufro efeqturi iyos, gaferadebuli monakveTebi SeiZleba daiStrixos, daikoplos, Caixatos
raime detalebi; xazebs zog adgilas daematos sisqe da a.S.

forma: 2D da 3D - brtyeli da moculobiTi, simetriuli da asimetriuli.


aqtivobebi formiT:
mcire zomis kolofebs (asanTis, sunamos) moswavleebi Rebaven TeTri saRebaviT, an awebeben garSemo
TeTr qaRalds, aseve, TeTri furclisgan akeTeben konuss da piramidas. geometriul modelebze akvir-
debian, Tu rogor ecema maTze sinaTlis sxivi. aseve maswavlebelma dafaze sqematurad SeiZleba aCvenos
sagnebi da sxvadasxva kuTxiT dacemuli Crdilebi. Semdeg, moswavleebi xataven geometriul modelebs
sxvadasxva ganaTebiT (pirdapiri da gverdidan) da aferadeben Crdilebs (Crdilebis gaferadebisas ar
moeTxovebaT Crdilebis gradacia – sakmarisia, erTi gverdi meoreze muqi daixatos).

principebi: kompoziciuri ganawilebis safuZveli (vertikaluri an horizontaluri formatis Ser-


Ceva, formatze gamosaxulebis ganawileba); ritmi, ZiriTadis gamoyofa, simetria da asimetria, statika,
dinamika, kontrasti, proporcia, sivrce (perspeqtivis kanonebi - wina da ukana xedebi).

29
gamoyenebuli principebi:
moswavle gamosaxavs adamianis figuras ZiriTadi proporciebis gaTvaliswinebiT (martivad);
akvirdeba, rogor icvleba obieqtis zoma, feri, simkveTre damkvirveblisgan daSorebis mixedviT da
asaxavs namuSevarSi;
xatavs peizaJs wina da ukana xedebis gamoyenebiT.

moswavle ecnoba sasuraTe sibrtyis gamoyenebisa da kompoziciis elementarul wesebs (furcelze


sagnebi da figurebi unda ganawildes Tanabrad, ise, rom `Tvals ar aRizianebdes~ gadatvirTuli, an
carieli adgilebi. gamosaxuli sagnebi ar unda iyos Zalian patara, an iseTi zomis, rom ver eteodes
furcelze).

masala da iaraRi: fanqari (feradi, ubralo), pasteli, flomasteri, guaSi, akvareli, naxSiri, sangina,
feradi qaRaldi, muyao, qsovili, Zafi, Toki, mavTuli, plastilini, Tixa, bunebrivi, xelovnuri, tradici-
uli da aratradiciuli masala (plastmasis da minis boTlebi, liTonis nivTebi, muyaos da polieTilenis
parkebi da sxv.), funji, makrateli, webo, sadurglo, sameTuneo, saqsovi, samkervalo iaraRi da sxva.

teqnika da procedura: ferwera, grafika da maTi teqnikebi (monasmi, laqa, anabeWdi), grafiti, Zerwva,
aplikacia, qaRaldis nakeTobebi, mozaika, kolaJi, monotipia, modelireba, konstruqcia, fardagi, Teqa,
gobeleni, naqargoba, kompiuteruli teqnologiebi (saxatavi programa, teqsturi redaqtori); daWra,
dawebeba, amokawvra, Runva, grexva, dawvna.
gamoyenebuli masala da teqnika:
moswavles saxlidan moaqvs patara zomis naWrebi raime moxatulobiT da zevidan saRebaviT axatavs,
agrZelebs, amTavrebs mis moxatulobas (imisTvis, rom guaSis saRebavi ar gadavides, ferebs unda Seerios
ramodenime wveTi wyalgamZle (pva) webo).
plastilinis (romelic xmeba) an mariliani comisgan moswavle amzadebs nebismieri formis CarCos
– mrgvali, ovaluri, marTkuTxa... CarCoze amokawravs ornamentebs. rodesac CarCo gaSreba, igi unda
dawebdes Sesaferisi formis muyaos naWerze da gaukeTdes sakidi.

30
zogadi aqtivobebi:
moswavle akvirdeba garemoSi sagnebs, obieqtebs, movlenebs da asaxavs namuSevarSi;
xatavs portrets, naturmortsa da peizaJs naturidan da mexsierebiT meti detalis gamoyenebiT;
warmosaxviT qmnis personaJebs;
asaxavs Tavisi cxovrebis saintereso, an mniSvnelovan momentebs da cdilobs gadmosces sakuTari
grZnobebi maT mimarT;
irCevs mxatvrul xerxebs garkveuli ideis gadmosacemad (magaliTad, qmnis plakats ekologiur an
sxva Temaze);
gamosaxavs axlobel adamianebs (ojaxis wevrebi, megobrebi da sxv.), sayvarel literaturul gmirebs
da cdilobs maT mimarT sakuTari damokidebulebis gadmocemas.

savaraudo Temebi: `mzis Casvla zRvaSi~, `Semodgomis/gazafxulis wvima~, `rTveli~, `mSobliuri


kuTxe~ `qvis xanis adamiani~, `dinozavrebi~, `miTologiuri gmirebi~, `semiramidas dakiduli baRebi~,
`sayvareli istoriuli gmiri~, ~dedamiwa - Cemi saxli~, ~erTguleba~, `eqskursia~ da sxv. (SeiZleba iyos
adgilobrivi sawarmos, arqiteqturuli Zeglis, adgilobrivi da ucxouri tradiciis amsaxveli Temebic,
yofiTi scenebi, realurad momxdari sazogado movlenebi, piradi mniSvnelobis mqone faqtebi, aseve,
Temebi sakuTari fantaziis mixedviT da sxva.

31
32
palitra

cifri da feri

Tema 2: portreti

portetis aRwera

Tema 3: mxatvroba

eskizi da Canaxati
Txzuleba sizmari

anfasi da profili

reliefuri portreti
Temebi da gakveTilebi

Tema 1: Sesavali gakveTilebi

firosmani, `aktrisa~ da `meezove~


vlo

1
1

2
1

1
1

2
saswa-

xangr-
drois

Zlivoba

X
1.moswavlem unda SeZlos sakuTar
interesebsa da gamocdilebaze
dayrdnobiT, saxviTi xelovne-
bis elementebisa da principebis
mizanmimarTulad gamoyeneba
namuSevarSi Canafiqris, ideis,
guneba-ganwyobis (emociebis) da
STabeWdilebebis gadmosacemad.
praqtika

X
X
moswavlem unda SeZlos sxvadasxva
masalisa da teqnikis mizanmimarTu-
lad SerCeva da gamoyeneba saku-
SemoqmedebiToba da

Tari Canafiqris da ideis gansaxor-


cieleblad.
moswavlem unda SeZlos Tanaklase-
lebTan TanamSromlobiT (wyvilSi,
gundSi) Sesasrulebeli samuSaos

X
dagegmva da ganxorcieleba Se-
moqmedebiTi da saorganizacio
problemis gadasaWrelad.
4.moswavlem unda SeZlos indivi-
dualuri da erToblivi namuSevris
wardgena; azris, ideebis, STabeW-
dilebebis gaziareba da miRebul

X
codnaze dayrdnobiT saubari
gamoyenebuli xerxebis Sesaxeb
standartis mimarTulebebi da Sedegebi

sakuTar, TanaklaselTa an cnobil


xelovanTa namuSevrebSi Sesabamisi
komunikacia da interpretacia

terminologiis gamoyenebiT.
5.moswavlem unda SeZlos saxviTi da gamo-
yenebiTi xelovnebis sxvadasxva dargis ni-

X
X
muSebis dakavSireba istoriul, religiur,
kulturul da socialur konteqstTan. aRqma
moswavlem unda SeZlos qarTul
xelovnebis

X
konteqstSi
xelovnebasa da xelovnebis moR-
vaweebze msjeloba.
saswavlo gegmasTan
saxelmZRvanelos Sesatyvisoba erovnul
1 2 3 4 5 6

platonis sxeulebi 1 X X X

Suq-Crdili da moculoba 1 X X

pompeis mozaika 3 X X

kakabaZis navebi 1 X

TiTebiT xatva 1 X
mark Sagalis samyaro,
2 X X X X
gif animacia
monotipia 1 X

sicocxlis xe 2 X X

breigelis andazebi 1 X X X

animacia, gacocxlebuli naxati 1-2

pirveli arqeologi 2

Tema 3: qandakeba
gfaravdeT Sedu 1 X X X X

obeliski, mzis saaTi 2 X X

pigmalioni da galaTea 1

mobili 2 X

mavTulis qandakeba 1 X

jakometis aCrdilebi 1 X X X

Tema 5: arqiteqtura

maleviCis arqiteqtonebi 1 X X

qalaqis dagegmareba 2-3 X X X

qalaquri peizaJi 1 X X X

naWris qalaqi 1 X X

korpusi da Zveli saxli 1-2 X X X

33
34
1 2 3 4 5 6

Tema 6: dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba

ras gviambobs Tixa 2-3 X X

SuamdinareTi 1 X

xamurabis kanonebi 2 X X

Sumeruli omi da mSvidoba 2 X X X X

Sumerobana 2 X X

minanqari 1 X X X X

Tema7: proeqtebi

1. muzeumi -

muzebi 1 X X X

museioni 1 X X

muzeumSi qcevis wesebi 1 X X X

saganuris mcveli 2 X X X X X
2. warmodgena -

Crdilebis Teatri 3 X

plakati 2 X X X X

3. festivali -

goZaimas 1 X X X

namaste 1 X X

gamarjoba 1 X X X
fardagi 1 X X
foto xelovneba 2 X X

kalimera 1 X X X

samyaros ena 2 X X X X X

Semajamebeli gakveTili 1 X X
gakveTilebis scenarebi
Sesavali gakveTilebi

palitra

mizani:
saRebavebis SezavebiT sasurveli feris miRebis unari

Sedegi:
s.g. 5.1. - 3
s.g. 5.2. - 1

masala:
muyaos naWeri
fanqari
makrateli
saxatavi furceli
palitra
funji
wyali

vizualuri masala:
mxatvrebis palitrebi
mxatvrebis avtoportretebi palitriT an maTive ferweruli namuSevari

gakveTilis msvleloba:

yy ra aris palitra?
palitra aris dafa, romelzec mxatvrebi saRebavebs azaveben.
wylis saRebavebis Sesazaveblad, plastmasis, fosoebiani palitra gamoiyeneba, zeTis saRebavebs ki,
Txel, gluv, xis ficarze azaveben.
yy rogor vuvliT wylis saRebavebis palitras da ra moxdeba, Tu palitris garecxva dagvaviwydeba?
wylis saRebavebi wyalSi ixsneba, amitom, Tu guaSis an akvarelis saRebavi palitraze gaxmeba, dalbobis
Semdeg, advilad gairecxeba. aseve, gamxmari wylis saRebavi Tu kargad dalbeba, saxatavad vargisi gaxdeba.
zeTis saRebavebis palitra ufro rTuli mosavlelia – zeTis saRebavis narCenebs wyali ver recxavs,
radgam es saRebavi wyalSi ar ixsneba. saRebavis narCenebi xis palitridan specialuri daniT unda aifx-
ikos da palitra zeTiani naWriT gaiwmindos. Tu zeTis saRebavi palitraze gaxma, igi ficars miewebeba
da misi afxeka Zalian Zneli iqneba.
Tavis droze, zogierT mxatvars daaviwyda, an daezara Tavisi palitris gawmenda, muSaobis procesSi,
palitraze darCenili saRebavebi gaxma da palitrebi gamousadegari gaxda. am mizeziT, Cvenamde xelux-
leblad moaRwia ramdenime didi mxatvris palitram, ramac saSualeba misca xelovnebis eqspertebs ufro

37
zustad daedginaT, Tu rogor amzadebda saRebavebs, rogori TanmimdevrobiT alagebda maT palitraze,
ra ferebiT xatavda, ra ferebs azavebda erTmaneTSi, esa Tu is mxatvari.
palitridan afxekili saRebavebis analizi gvamcnobs, Tu ra masalisgan amzadebdnen mxatvrebi saRe-
bavebs, risi garkvevac SeuZlebelia suraTze gamosaxuli palitriT.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daakvirdnen mxatvrebis palitrebs, Seadaron isini imave mxat-
vrebis ferwerul suraTebs da amoicnon, Tu romeli maTgani ra feris saRebavebs da ferTa rogor gamas
aniWebda upiratesobas.

aqtivoba:
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs Caataron palitrebis konkursi da gamoavlinon Semdegi nom-
inaciebi:
1. yvelaze mowesrigebuli palitra (delakrua)
2. yvelaze mouwesrigebeli palitra (gogeni)
3. yvelaze Wreli palitra (Sagali)
4. yvelaze Raribi palitra (rembrandti)
5. yvelaze mdidari palitra (mone)
6. yvelaze emociuri palitra (van gogi)
7. yvelaze mSvidi palitra
8. yvelaze muqi palitra
9. yvelaze Ria palitra (morandi)
10. yvelaze nazi palitra (siora)
11. palitra sufTa ferebiT
12. palitra WuWyiani ferebiT (sezani)

konkursis Casatareblad, maswavlbeli dafaze Camowers danomril nominaciebs, moswavleebi (wyvile-


bad) daaTvaliereben saxelmZRvaneloSi palitrebs da Seafaseben maT nominaciis Sesabamisi cifriT.
maswavlebeli Seajerebs, Tu romelma palitram miiRo meti erTnairi Sefaseba.

aqtivoba:
sayvareli mxatvris palitra:
muyaos naWerze daixateba da gamoiWreba palitra.
moswavleebi amoarCeven romelime mxatvris ferwerul namuSevars da plastmasis palitraze an TefSze
ferebis SezavebiT, Seecdebian daamzadon namuSevarSi gamoyenebuli ferebi, romlebsac raime sistemiT
(Tbilidan civisken, naTelidan muqisken, cisartyelas TanmimdevrobiT) daalageben gamoWril palitraze.
imisTvis, rom moswavlem miagnos sasurvel fers, saRebavebi unda Seazavos mcire raodenobiT da
saTadarigo furcelze mosinjos yoveli Sezavebuli feri. Tu Sedegi ar moewoneba, daumatos igive
komponentebi an sxva feric. rodesac moswavle darwmundeba, rom miRebuli Sedegi Seesabameba mis mier
arCeuli mxatvris namuSevarSi gamoyenebul fers da tonalobas, es feri daideba muyaos palitraze.

38
cifri da feri

statistikuri gamokvleva

mizani:
kvlevisa da kanonzomierebis dadgenis unaris ganviTareba
monacemebis sistematizaciis unaris ganviTareba
adamianTa SegrZnebebisa da aRqmis gansxvavebulobis gacnobiereba

Sedegi:
s.g. 5.3. – 1, 3, 4, 5, 6.

masala:
moswavlis kompiuteri
savizito baraTebis zomis 9 furceli yovel moswavles
flomasterebi (12 feri)

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli drois iseTi intervaliT, rom moswavleebma moaswron davalebis warmodgena da daxatva,
CamoTvlis cifrebs erTidan cxramde.
moswavleebma yoveli cifris dasaxelebisas, unda daxuWon Tvalebi, warmoidginon ra ferTan aso-
cirdeba maTTvis es cifri da Semdeg, savizito baraTis zomis furcelze daxaton es cifri Sesabamisi
feris flomasteriT.
rodesac cxrave cifri daixateba, moswavleebi magidebze daalageben cifrebs imis mixedviT, Tu
romeli moswonT an uyvarT ufro da romeli naklebad. Tanmimdevroba yvelaze sayvarelidan yvelaze
usimpatiuromde.
maswavlebeli CamoTvlis cifrebs, moswavleebi ki xelis aweviT aZleven pasuxs – vis uyvars cifri
1? – daTvlian, ramdens uyvars da Caiweren. ase daTvlian cxrave cifrs.
mag. ase Camoweren
1 – moswons 3 moswavles
2 – moswons 1 moswavles
3 – moswons 5 moswavles
4 – moswons 3 moswavles
5 – moswons 8 moswavles
6 – moewona 2 moswavles
da a. S.

gamoitanen daskvnas da Caweren kompiuterSi Seqmnil cxrilSi – romel cifrebs xvdaT meti pativi,
romlebi gavidnen pirvel adgilze, meore adgilze da a. S.

39
adgili cifri moswavleTa raodenoba
1 5 8
2 7 6
3 3 5
4
5
6
7
8
9

`gamarjvebuli~ cifrebi Camoiwereba mopovebuli qulebis raodenobis mixedviT.


pirveli 5 adgili SesaZloa gamoiyos feriT, romelic aCvenebs, rom am zonaSi umravlesobis mier
mowonebuli cifrebia ganlagebuli, qvemoT ki dawunebuli.
meore etapze – unda gairkves, romeli cifrebi gaaferades moswavleebma erTnairi feriT, ramdeni
damTxvevaa klasSi.

erTianebi 3 moswavlem
orianebi 1 moswavlem
samianebi 5 moswavlem
da a. S.

mesame da saboloo etapi – dadgindes, ramdeni sruli damTxvevaa klasSi – romeli erTnairad
gaferadebuli cifri gavida erTnair adgilze. aseTi cifrebi gansakuTrebulad ganixileba. moswav-
leebi dausvamen erTmaneTs SekiTxvebs Tu ratom moswonT an ar moswonT esa Tu is cifri, ratom aris es
cifri am feris.
sabolood gamoitanen daskvnas:
yy ramdeni moswavle aRiqvams cifrebs da ferebs erTnairad da ramdens aqvs sruliad gansxvavebuli
xedva.
yy romel cifrebs SexvdaT umravlesobis simpaTia da romlebi daiwuna yvelam.

maswavlebeli ikiTxavs:
– SeiZleba Tu ara, erTnairad gaferadebuli da erT adgilas gasuli cifrebi da ferebi kanonzo-
mierebad CavTvaloT? da vTqvaT, rom adamianebis umetesobas uyvars es ferebi da es cifrebi?
moswavleebi amoarCeven pirvel da bolo adgilebze gasul cifrebs da imsjeleben, Tu ra feriT arian
isini gaferadebuli da ratom.
ra ferebi gamovlinda sayvarelis, sasiamovnos gasaferadeblad da ra ferebiT gaferadda is, rac ar
uyvarT, ar aris sasiamovno.
gamoitanen daskvnas, rom ferebis es jgufi sasiamovnosTan asocirdeba, es ki usiamovnosTan.
maswavlebeli damxmare SekiTxvebiT mimarTavs moswavleebis msjelobas: romeli ferebi Warbobs
sasiamovno ferebis jgufSi, civi Tu Tbili? Ria Tu muqi?
romeli ferebia neitraluri, arc sasiamovno da arc usiamovno?

40
moswavleebi, kompiuterSi, individualurad Seadgenen cxrils, romelSic zeda rigSi ganalageben
maTTvis sasiamovno ferebs, saSualo rigSi neitralurs da qveda rigSi usiamovnos.
Seadareben erTmaneTis cxrilebs da imsjeleben maT Soris msgavsebasa Tu gansxvavebaze.
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, daakvirdnen erTmaneTis sayvarel ferebs da Seadaron isini
patronis xasiaTs daaxlovebiT aseTi kuTxiT – nino yovelTvis mxiarulia da amitom yviTeli pirvel
adgilas dasva, nikos Cxubi uyvars da misTvis wiTeli feria mTavari, sandro wynaria da mwvane feri sia-
movnebs...

41
Txzuleba `sizmari~

mizani:
warmosaxvis unaris ganviTareba;
xelovnebis nawarmoebis analizisa da interpretaciis, azris gaziarebis unarebis ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.4. – 1, 2, 3.
s .g.V.5. – 1, 2, 3, 4.
s .g.V.6. – 2, 3.

masala:
saweri furceli, kalmistari, cnobil mxatvarTa namuSevrebis reproduqciebi

vizualuri masala:
cnobil mxatvarTa namuSevrebis reproduqciebi (rekomendebuli mxatvrebi da namuSevrebi: niko
firosmani, gigo gabaSvili, oskar Smerlingi, elene axvlediani, zurab niJaraZe, levan WoRoSvili, kar-
lo kaWarava, vefxistyaosnis ilustraciebi (mamuka TavaqaraSvili, mixai ziCi, sergo qobulaZe, lado
gudiaSvili, levan cucqiriZe, irakli ToiZe, rusudan fetviaSvili), sparsuli miniatura, yajaruli
portretebi)

gakveTilis msvleloba:

warmoidgineT, rom xelovnebis romelime nimuSma Tqvenze didi STabeWdileba moaxdina. imdenad didi,
rom... dagesizmraT!
maswavleblis daxmarebiT SearCieT romelime cnobili mxatvris naxati. warmoidgineT, rom sizmarSi
am suraTSi aRmoCndiT. gTavazobT Txzulebis gegmas:

1. aRwereT, ras xedavT – miaqcieT yuradReba detalebs da gamoitaneT daskvna – rogori garemoa? Tu
peizaJia, ra adgilia: udabno, oazisi (palmebi, kaqtusebi), zRva (mSvidi, mRelvare), mdinare, tye (foTlo-
vania Tu wiwvovani) Tu mindori (rogori mcenareebia)? Tu interieria, sasaxlea, taZari Tu saxli? qoxia
Tu qalaquri saxli? mdidruli Tu Raribuli? ra droa (weliwadis dro, dRe, Rame, awmyo Tu warsuli)?;
cxovelebi Tu arian gamosaxuli (Sinauri Tu gareuli)? visTan erTad xarT (ra asakis, romeli socialuri
fenis, ra tansacmeli acviaT)? ra xdeba (ras saqmianoben, ra ganwyobaze arian)? ra SeiZleboda momxdariyo
am momentamde; rogor SeiZleba ganviTardes movlenebi?
2. ra grZnoba dageuflaT? ratom? rogor fiqrobT, ra mxatvruli saSualebebi gamoiyena mxatvarma,
rom Tqven aseTi grZnoba dageufloT (Sinaarsi, ferebi, kontrasti, ganaTeba, sivrce, dinamika/statika)
3. `gaRviZebis~ Semdeg miuTiTeT, sadauri da romeli mxatvris, ra Janris, romeli suraTi `dagsizm-
rebiaT~.

42
muzeumidan STabeWdilebebiT savse davbrundi. daRlils male CameZina. uceb sxvagan aRmovCndi. davi-
naxe, rom . . . . . . . . . . . . . . . . .
vigrZeni, rom. . . . . . . . . . . . . . . . . .
gameRviZa da mivxvdi, rom damesizmra . . . . . . . . . . . (ra periodis) cnobili (sadauri). . . . . . . . .mxatvris
(saxeli da gvari), . . . . . . . . . . . ., (romeli Janris) . . . . . . . . . . . . suraTi, saxelwodebiT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Txzulebis avtori . . . . . . . . . . me-5 klasis moswavle . . . . . . . . . . . TariRi . . . .

aqtivoba:
moswavleebi SearCeven reproduqciebs da daweren Txzulebas.

SeniSvna:
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs bmuls: http://kargiskola.ge/dawere/ sadac CatvirTulia martivi
programa, romelic saSualebas aZlevs moswavleebs daweron teqsti, gaaformon igi daxatuli an atvir-
Tuli ilustraciebiT da amobeWdon da gaaziaron wignis an statiis formatSi.

43
I Tema: portreti

portretis aRwera

mizani:
xelovnebis nawarmoebis aRweris unari
fantaziis ganviTareba

Sedegi:
s.g. 5.1.
s.g. 5.4.
s.g. 5.5.

vizualuri masala:
ilia repinis portretebi:
pavle tretiakovi
anton rubinSteini
dimitri mendeleevi
mixail glinka
lev tolstoi
ilia repinis avtoportreti

gakveTilis msvleloba:

moswavleebi muSaoben wyvilebSi.


wyvilebi unda daakvirdnen portretebs, moilaparakon da werilobiT Camoayalibon, rogori adamiania
gamosaxuli suraTze – aRweron misi garegnoba, xasiaTi, savaraudo saqmianoba. moswavleebi imsjeleben
imaze, Tu ra niSnebiT mianiWes portretze gamosaxul ama Tu im pirovnebas garkveuli Tvisebebi.
moswavleebi warmoadgenen TavianT versiebs, maswavlebeli ki mouyveba maT, Tu vin iyvnen sinamdvileSi
es adamianebi.
moswavleebi imsjeleben, ramdenad daemTxva maTi STabeWdileba sinamdviles.

aqtivoba:
maswavlebeli gamokiTxavs moswavleebs, Tu romeli istoriuli gmiri, mwerali an sxva gamoCenili
adamiani mowonT da ratom, visgan aiRebdnen magaliTs. moswavleebi sityvierad aRweren, rogoria es
adamiani maT warmosaxvaSi da daxataven mis portrets.

ilia repinis portretebze gamosaxuli pirovnebebi:

pavle tretiakovi – 19-e saukunis rusi vaWari da mewarme, qvelmoqmedi.

44
20 wlisam daiwyo rusuli saxviTi xelovnebis nawarmoebebis Segroveba. 10 weliwadSi ki, jer kidev
axalgazrdam, roca ukve sakmaod did koleqcias flobda, dawera anderZi – `CemTvis, ferweris WeSmari-
ti moyvarulisTvis, ar arsebobs ukeTesi survili, vidre safuZveli Cavuyaro sazogado, yvelasTvis
misawvdomi, natifi xelovnebis nimuSebis sacavis Seqmnas. sacavis, romelic sargeblobas moutans da
siamovnebas mianiWebs adamianebs~.
tretiakovma Tavisi koleqciisTvis aaSena galerea da Senobaca da kileqciac aCuqa qalaq moskovis
mosaxleobas.
tretiakovis ukanaskneli sityvebi iyo – `gaufrTxildiT galereas da iyaviT janmrTelni~.

anton rubinSteini – me-19-20 saukunis rusi kompozitori, pianisti da diriJori.


1891 wels moawyo didi saqvelmoqmedo koncerti. am koncertidan Semosuli TanxiT daaarsa TbilisSi
pirveli samusiko saswavlebeli, romlis safuZvelzec, 1924 wels gaixsna Tbilisis saxelmwifo konser-
vatoria. manamde, qarTveli axalgazrdebi sazRvargareT Rebulobdnen musikalur gamaTlebas. cxadia,
es bevrisTvis xelmiuwvdomeli fufuneba iyo. rom ara anton rubinSteini, gveyoleboda dRes amdeni
saxelovani musikosi?

dimitri mendeleevi – me-19 saukunis mecnieri qimiis, fizikis, geologiis dargSi, meteorologiis da
hidrodinamikis mkvlevari.
es didi mecnieri skolaSi Zalian cudad swavlobda. studentobisas, moaxerxa da pirvel kursze CarCa
imis gamo, rom maTematikis garda, yvela saganSi oriani miiRo. Tumca, mdgomareoba maleve gamoaswora da
instituti oqros medliT daamTavra.
mendeleevis sayvareli saqmianoba dafleTili wignebis SekeTeba, lamazi CarCoebis da Cemodnebis
damzadeba iyo. CemodnebiT ise gaiTqva saxeli, rom maTi mflobelebi iseve amayobdnen SenaZeniT, rogorc
Cven vamayobT dRes lui viutonis brendis CanTebiT.
mendeleevma Seqmna cxrili, romelzec samyaros Semadgeneli yvela cnobili da jer araRmoCenili
qimiuri elementi ganalaga.

lev tolstoi – am mwerlis wignebs – `omi da mSvidoba~ da `ana kareninas~ dResac kiTxuloben msoflios
yvela kuTxeSi. Znelia moiZebnos adamiani, romelsac misi saxeli gaegos.

mixail glinka – istoriaSi Sevida, rogorc rusuli operis fuZemdebeli.

45
firosmani, `aktrisa~ da `meezove~

mizani:
gavacnoT moswavleebs niko firosmanis Semoqmedeba

Sedegi:
s.g. 5.3. – 3, 4.
s.g. 5.5. – 4.
s.g. 5.6. – 3

masala:
saxatavi furclebi
ubralo fanqrebi
saRebavebi an feradi fanqrebi

vizualuri resursi:
niko firosmanis `meezove~, `aktrisa margarita~ da sxva namuSevrebi

mokle biografiuli cnobebi da fotoebi:


http://www.slideshare.net/KetevanKalatozishvili/ss-8040536

gakveTilis msvleloba:

gakveTilamde erTi kviriT adre, maswavlebeli daavalebs moswavleebs, moiZion da daaTvalieron


qarTveli mxatvris, niko firosmanis suraTebi da erTmaneTs gauziaron moZiebuli informacia mis Sesaxeb.
gakveTilis dasawyisSi, maswavlebeli SeekiTxeba moswavleebs, Tu ra ician qarTveli mxatvris, niko
firosmanis Sesaxeb, sTxovs maT daasaxelon am mxatvris ramdenime namuSevari da dasvams SekiTxvas:
yy gaixseneT firosmanis naxatebi da miTxariT, romel Janrebs SeiZleba mivakuTvnoT isini?
maswavlebeli moismens moswavleebis mosazrebebs da gaakeTebs Semajamebel daskvnas:
niko firosmanis Semoqmedeba sxva qarTveli mxatvrebisgan gamoirCeva Janrebis mravalferovnebiT – es
mxatvari xatavda portretebs, peizaJebs, yofiT da batalur scenebs, naturmortebs, cxovelebs, abrebs.
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs sadiskusio Temas – ra moxdeboda, TviTnaswavl mxatvars, niko
firosmanaSvils, mxatvrobaSi, klasikuri ganaTleba rom mieRo~.
am diskusiis mizania, moswavleebma, gamoTqvan sakuTari mosazrebebi. vinaidan dasmul SekiTxvaze
erTmniSvnelovani pasuxi ar arsebobs, moswavleebis gamoTqmuli yvela versia misaRebia.
diskusiis Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, yuradRebiT daaTvalieron firosmanis ori
naxati – `meezove~ da `aktrisa margarita~, gaecnon am ori suraTis Seqmnis istorias da daxaton am maTi
aslebi (amorCeviT).

46
aqtivoba 1:
moswavleebi daxataven niko firosmanis `meezovis~ an `aktrisa margaritas~ asls.

saSinao davaleba:
yoveli moswavle dawers mokle Txzulebas Temaze `ras vfiqrob firosmanis mxatvrobaze~.
(maswavlebeli gaafrTxilebs moswavleebs, rom Txzuleba unda asaxavdes maT damokidebulebas am
Semoqmedis mimarT da ara biografiul cnobebs). aseve, Txzulebebi unda daiweros lamazi kaligrafiT.
yoveli moswavle daxatavs firosmanis kidev romelime namuSevris asls.

aqtivoba 2:
moswavleebi moamzadeben masalas gamofenisTvis `Cemi firosmani~. romelzec gamoifineba moswav-
leebis mier gakeTebuli firosmanis namuSevrebis aslebi (SeZlebisdagvarad originalebis fotoebis
TanxlebiT), da moswavleTa mier dawerili Txzulebebi Temaze `ras vfiqrob firosmanis mxatvrobaze~.
Txzulebebi da aslebi gaformdeba, momzaddeba gamofenisTvis. sasurvelia, moswavleebma moamzadon
gamofenisTvis plakati.

47
anfasi da profili

mizani:
vaswavloT moswavleebs portretis sxvadasxva rakursiT daxatva

Sedegi:
s.g. 5.1. – 4, 5, 6, 12.
s.g. 5.2. – 2.
s.g. 5.6. – 3.

asaTvisebeli terminebi:
profili
anfasi

masala:
saxatavi furclebi,
ubralo rbili fanqrebi

vizualuri resursi:
dimitri xaxutaSvilis naxatebi

gakveTilis msvleloba:

moswavleebi daaTvaliereben dimitri xaxutaSvilis naxatebs da upasuxeben maswavleblis SekiTxvebs:


yy mxatvrobis romel dargs miekuTvneba suraTebi,
yy ra aris gamosaxuli da mxatvrobis romel Janrs miekuTvneba es naxatebi,
yy romeli maTgania Sesrulebuli konturiT da romeli StrixebiT,
yy romeli maTgania Sesrulebili fanqriT, romeli kalmiT,
yy saiT aris mimarTuli portretebze gamosaxuli adamianebis mzera (marcxniv, marjvniv, pirdapir,
qveviT, zeviT),
yy romel naxatze Cans saxe mTlianad, romelze Cans saxis sami meoTxedi da romelze naxevari saxe.
gamosaxulebas, romelic winidan, saxiT mayureblisken aris daxatuli, anfasi ewodeba.
gamosaxulebas, romelzec adamiani an cxoveli gverdidan aris daxatuli, profili ewodeba.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs daakvirdnen dimitri xaxutaSvilis portretebs – romeli maTgania
daxatuli profilSi da romeli anfasSi.
uTuod SeamnevdiT, rom am portretebs Soris, ramdenime arc profilia da arc anfasi. saxeebi odnav
mibrunebulia gverdze ise, rom adamianis erTi loya mTlianad Cans, meore ki naklebad. anfasSi, orive
loya Tanabaria, profilSi ki meore loya srulebiT ar Cans. gamosaxulebis iseT rakurss, sadac saxe
odnav mitrialebulia, sam meoTxeds uwodeben.

48
aqtivoba:
moswavleebi dasxdebian erTmaneTis pirispir da daxataven erTmaneTis portretebs profilSi an sam
meoTxedSi. daxatul portretebs, moculobis misacemad, martivad, StrixebiT dauxataven Crdilebs.

saSinao davaleba:
moswavleebi ubralo fanqriT daxataven ojaxis wevris portrets profilSi.

49
reliefuri portreti

mizani:
vaswavloT moswavleebs profilSi adamianis reliefuri portretis Zerwva

Sedegi:
s.g. 5.2. – 2, 3, 4.
s.g. 5.5. - 3

masala:
muyaos patara naWrebi
2 feris plastilini
xis Cxiri
plastilinis dana
plastilinis dafa

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli gamokiTxavs moswavleebs, rogor gamosaxulebas ewodeba profili da rogors anfasi.


moswavleebs SeuZliaT gaixsenon, xelovnebis romelime nawarmoebi, romelzec adamiani profilSi an
anfasSia gamosaxuli.
profiliSi, msgavsebis gamosaxva ufro advilia, vidre anfasSi. amitom, xeze, qvaze, Zvalze amoWril
reliefebze, ufro xSirad, adamianebi da cxovelebi, profilSia gamosaxuli.
Zveli egviptis bareliefebze, iseve, rogorc mxatvrobaSi, rogorc wesi, adamianebis saxeebi profilSi
gamoisaxeboda, sxeuli ki ufro xSirad anfasSi.
moswavleebi daaTvaliereben saxelmZRvaneloSi ilustraciebs, ris Semdegac maswavlebeli sTxovs
maT daasaxelon, Tu romeli ilustracia miekuTvneba saxviT xelovnebas da romeli dekoratiul-gamoy-
enebiT xelovnebas.
Tasi, monetebi da samkauli dekoratiul-gamoyenebiT xelovnebas miekuTvneba.
`nomisma~ laTinurad monetas niSnavs. numizmatika Zveleburi monetebis Semswavleli mecniere-
baa, romelic did daxmarebas uwevs istoriul mecnierebas. monetis gamogoneba, kacobriobis
istoriis erTerTi didi monapovaria. moneta, Zveli welTaRricxviT me-8 saukunis miwuruls gaCnda
erTdroulad or qveyanaSi - saberZneTsa da lidiaSi. uZvelesi qarTuli moneta – `kolxuri TeTri~
Zveli welTaRricxviT me-6 saukuniT TariRdeba.
gliptika Zveli berZnebis enaze amokveTas niSnavs. gliptika, Zvirfas qvebze gamosaxulebis
amoWris xelovneba, dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis erTerTi saxea.
Zvirfas qvas, romelzec gamosaxulebaa amokveTili, gema ewodeba. Tu gemaze gamosaxuleba CaR-
rmavebulia, mas intalios uwodeben, amoburcul gamosaxulebian gemas ki kameas uwodeben.
gliptikis xelovneba SuamdinareTsa da egvipteSi Caisaxa, Zveli welTaRricxviT IV aTaswleulSi.
gemas saqarTveloSi napovni uZvelesi nimuSebi, Zveli welTaRricxviT II aTaswleuliT TariRdeba.

50
aqtivoba:
moswavleebi muyaos ovalur an mrgval naWerze plastiliniT gaakeTeben bareliefs adamianis pro-
filiT:
muyaos naWerze fanqriT daxataven ovals an wres, gamoWrian mas da dafaraven plastilinis Txeli feniT.
xis wvrili CxiriT daxataven adamianis profils da amoavseben mas sxva feris plastiliniT.
amave feris plastiliniT gaukeTeben namuSevars CarCos.
CarCoze naWdevebiT gamosaxaven ornaments.

rekomendacia:

suraTis ovaluri CarCos dasaxatad, maswavlebeli urCevs moswavleebs gamoiyenon Semdegi xerxi:
farglis gareSe ovalis daxatvis xerxi:

wris dasaxatad ki sakmarisia erTi Wikarti.

51
II Tema: mxatvroba

eskizi da Canaxati

mizani:
gavacnoT moswavleebs StrixebiT Suq-Crdilisa da moculobis gadmocemis xerxebi

Sedegi:
s.g. 5.1. – 2, 3, 4, 5, 6

masala:
saxatavi furclebi,
ubralo rbili fanqrebi,
orjer mokecili da gaSlili TeTri qaRaldebi

vizualuri masala
sxvadasxva mxatvris eskizebi da Sesabamisi dasrulebuli suraTebi

gakveTilis msvleloba:

gakveTilis dasawyisSi, moswavleebi daaTvaliereben didi mxatvrebis mier gakeTebul Canaxatebsa da


eskizebs. maswavlebeli ikiTxavs, Tu ra aris gamosaxuli am naxatebze, rogor SeiZleba maTi daxasiaTeba
( naxatebi daumTavrebelis STabeWdilebas qmnian). moswavleebi Seadareben eskizebsa da dasrulebul
suraTebs da omsjeleben, Tu ra gansxvaveba da msgavsebas xedaven maT Soris.

Canaxati aris swrafad gakeTebuli naxati, romelsac mxatvari qmnis xelis gasavarjiSeblad, moZrao-
bis, xasiaTis, saintereso detalis dasamaxsovreblad.
Canaxatis keTebisas, mxatvari ar fiqrobs suraTis kompoziciaze, mxatvrul Sinaarsze.
eskizi ki aris mosamzadebelo samuSao, winaswari monaxazi momavali suraTis SeqmnisTvis. eskizi
exmareba mxatvars gaiazros suraTis kompozicia, detalebi.

aqtivoba 1:
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, xelis gasavarjiSeblad, saxatav furcelze, daxaton sxvadasxva
mimarTulebis da siZlieris Strixebi – iribi, swori, xveuli, wriuli, muqi, Ria, 2-3 fena erTi mimar-
TulebiT, 2-3 fena erTmaneTis sapirispiro mimarTulebiT.
maswavlebeli daarigebs oTxad mokecil da Semdeg gaSlil, TeTr (1/4 saxatavi furceli) qaRaldebs
da daalagebs maT moswavleebis win merxebze an samuSao magidebze ise, rom TiTo furcels ramodenime
moswavle xedavdes. moswavleebi unda daakvirdnen dakuWul qaRaldebs, Seadaron, Tu romeli mon-
akveTebia metad ganaTebuli da romelia CrdilSi, romelia adgilia yvelaze naTeli da romelia yvelaze

52
bneli. maswavlebelma unda miaqcios moswavleebis yuradReba imas, rom Crdili yvelgan erTi simuqis ar
aris – qaRaldis is monakveTebi (gansakuTrebiT magidaze dacemuli Crdili), romlebsac sinaTlis sxivi
naklebad xvdeba, ufro muqia, vidre sxva, mag. furclis zedapiris zemodan CrdilSi myofi monakveTebi.
magida, romelzec TeTri qaRaldi devs, TavisTavad qaRaldze ufro muqia, miT ufro im adgilebSi, sadac
mas qaRaldis Crdili ecema. amitom, qaRaldis garSemo, magidis raRac monakveTic unda daiStrixos, raTa
mis fonze qaRaldis siTeTre ukeT gamoCndes.

yvelaze metad ganaTebuli adgilebi ar unda daiStrixos – unda darCes TeTrad; magida da gansakuTre-
biT magidis is nawili, sadac mas qaRaldis Crdili ecema, unda daiStrixos yvelaze muqad (intensiurad).
maswavlebelma unda auxsnas moswavleebs, rom fanqars magrad ar daawven - simuqe fanqarze dawoliT
ki ara, TandaTanobiT, fena-fena, erTmaneTze dadebuli StrixebiT miiRweva. aseTi simuqe haerovnebas
miscems naxats.

aqtivoba 2:
moswavleebi gadaixataven dakecili qaRaldis moxazulobas.
pirobiTad, mkrTalad aRniSnaven nakecebs da daStrixavn CrdilSi myof monakveTebs.
daStrixva iwyeba yvelaze muqi, monakveTidan.

saSinao davaleba:
aseTive meTodiT, moswavleebi daxataven naxats Temaze `xedi Cemi fanjridan~.

davalebis piroba:
naxatze fanjara, romlis miRma rame xedi iqneba daxatuli, unda Candes mTel sigrZeze
da aucileblad unda daixatos drapirebuli farda.

53
platonis sxeulebi

mizani:
TargebiT figurebis awyobis unaris ganviTareba
gavacnoT moswavleebs xuTi wesieri mravalwaxnaga
vaswavloT jgufuri samuSaos dagegmva da ganawileba

Sedegi:
s.g. 5.2. – 3.
s.g. 5.3. – 1, 2, 3.

asaTvisebeli terminebi:
waxnagi
wibo
tetraedri
heqsaedri
oqtaedri
ikosaedri
dodekaedri

masala:
maswavleblis mier winaswar momzadebuli xuTive mravalwaxnagas nimuSi,
mravalwaxnagebis (TeTr furclebze dabeWdili) amosaWreli Targebi (ix. danarTi)
fanqari
makrateli
webo

gakveTilis msvleloba:

gakveTilis dasawyisSi, maswavlebeli auxsnis bavSvebs, Tu ra aris moculoba, ra gansxvavebaa sibrtyo-


briv da moculobiT gamosaxulebebs Soris, aCvenebs moswavleebs mravalwaxnagebis modelebs da mouyveba
maT xuTi wesieri mravalwaxnagas Sesaxeb:
am sxeulebs mravalwaxnagebs eZaxian imitom, rom maT bevri waxnagi, anu gverdi aqvT. Cvens garSemo uamra-
vi sxvadasxva formis mravalwaxnaga arsebos - nairnairi Senobebi, saTamaSo kubebi, karadebi, marilis da
Saqris pawawuna kristalebi, samkaulebSi Casmuli lamazi Tvlebi...
bunebaSi, mravalwaxnagebis forma usasrulod bevria, magram wesieri mravalwaxnaga mxolod xuTia.
am sxeulebs wesieri ewodaT imitom, rom yovel maTgans erTi formis da zomis waxnagebi (gverdebi) aqvs
da Tanac, yoveli waxnagis yvela wibo erTi sigrZisaa.
iTvleba, rom tetraedri, oqtaedri da kubi piTagoras aRmoCenilia, dodekaedri da ikosaedri ki
platonis Tanamedrove mecnierma teetetma aRmoaCina. manve aRwera maTematikurad xuTive mravalwaxnaga
da daamtkica rom bunebaSi wesieri mravalwaxnaga mxolod xuTia.

54
wesier mravalwaxnagebs platonis sxeulebs uwodeben imitom, rom berZeni filosofosis, platonis
swavlebaSi maT didi mniSvneloba eniWebodaT. iTvleboda, rom tetraedri – cecxlis, kubi – miwis,
oqtaedri – haeris, ikosaedri – wylis, dodekaedri ki samyaros simboloa.

SeniSvna: moswavleebisTvis araa savaldebulo mravalwaxnagebis saxelebis damaxsovreba

aqtivoba:
maswavlebeli daurigebs moswavleebs mravalwaxnagebis Targebs. moswavleebi gamoWrian Targebs,
gadakecaven naxazis mixedviT da aawyoben mravalwaxnagebs. Targebis yoveli gverdi unda gadaikecos
erTi mimarTulebiT. Targis dasawebeblad gamoyofil nawilebs unda waesvas webo da Seikras figurebi.
mravalwaxnagebi unda gakeTdes TeTri qaRaldisgan raTa momdevno aqtivobaze moswavleebma ukeT
dainaxon am sxeulebis moculoba da figurebis waxnagebze Suq-Crdilis ganawileba.
moswavleebi gainawileben samuSaos, raTa daamzadon bevri erTnairi mravalwaxnaga (gansakuTrebiT
moxerxebulebma unda iTavon SedarebiT Zneli Targebis gamoWra – moswavleebis nawili gamoWris, nawili
gadakecavs, nawili ki daawebebs gamoWril da gadakecil Targebs. samuSaos aseTi gadanawilebis Sedegad
ufro meti da xarisxiani figurebis gakeTeba SeiZleba.
sabolood, moswavleebs eqnebaT bevri erTnairi figura, romlebiTac SeuZliaT aawyon axali figurebi:
moswavleebma unda Caataron cdebi – daadon erTmaneTs sxvadasxva xerxiT erTnairi, Semdeg gansxvavebu-
li mravalwaxnagebi da naxon, Tu rogor formebs miiReben isini - mag. kubebiT keTdeba ufro didi kubi,
an paralelepipedi; naxon ra moxdeba, Tu erTmaneTs daadeben or tetraedrs, sams, oTxs... Zalian lamazi
formebi miiReba oqtaedrebiT, dodekaedrebiT...
moswavleebs SeuZliaT SeTanxmdnen erTmaneTSi, da figurebi, romelTa formac moewonebaT, daawebon
erTmaneTs da aagon sxvadasxva saintereso konstruqcia. SesaZloa gakeTdes erTi mTliani namuSevari –
yvela mravalwaxnaga erT did obieqtad Seikras.
(sxva dros, moswavleebs SeuZliaT gaaferadon an feradi qaRaldiT daamzadon mravalwaxnagebi,
gaukeTon maT yunwebi da gaakeTon saaxalwlo mosarTavebi).
damzadebuli figurebidan maswavlebeli amoarCevs da Seinaxavs momdevno gakveTilisTvis ramodenime
kubs da ramodenime tetraedrs.

55
Suq-Crdili da moculoba

mizani:
vaswavloT moswavleebs Suq-CrdiliT martivi figurebis moculobis gadmocema

Sedegi:
s.g. 5.1
s.g. 5.2.

masala:
mravalwaxnagebis modelebi – moswavleebis mier damzadebuli kubebi da tetraedrebi,
TeTri furclebi romlebzec daideba figurebi,
saxatavi furclebi
ubralo rbili Savi fanqrebi.

gakveTilis msvleloba:

moswavleebi daiyofian jgufebad.


yovel jgufs win udevs pirvel aqtivobaze damzadebuli, TeTr furcelze dalagebuli mravalwax-
nagebi – kubi da tetraedri.
maswavlebeli aCvenebs moswavleebs mravalwaxnagebis modelebs da sTxovs moswavleebs, daakvirdnen
Tu romeli gverdi aris yvelaze muqi, romelia yvelaze Ria da gamoTqvan azri, Tu ratom aris ase.
Semdeg moswavleebi aseTive dakvirvebas awarmoeben maT win dalagebul figurebze – maT SeuZliaT
figurebs ramdenjerme Seucvalon adgili, daatrialon, aswion maRla, daxaron, Sexedon marcxnidan, mar-
jvnidan... daakvirdnen, Tu rogor icvleba ganaTeba figurebis waxnagebze, rogor icvleba figurebidan
dacemuli Crdilis forma da simuqe – figuris ZirTan da figuris moSorebiT.

aqtivoba:
moswavleebi moxerxebulad dailageben magidaze mravalwaxnagebs da ubralo fanqriT daxataven mar-
tiv (an kubi an tetraedri) moculobiT sxeulebs – jer mkrTalad daxataven maT konturs, gansazRvraven,
romeli mxarea ganaTebuli, saiT ecema Crdili. Semdeg ki daStrixaven Crdilian waxnagebs. maswavlebeli
auxsnis moswavleebs, Tu rogor daStrixon figurebi: ganaTebuli gverdi datovon TeTrad, yvelaze muqi
gverdi daStrixon ramdenime, erTi mimarTulebis an erTmaneTis sawinaaRmdego mimarTulebis Strixebis
2-4 feniT, ufro Ria waxnagi – SedarebiT naklebi simuqis StrixebiT... aseve daStrixon dacemuli Crdil-
ic – daakvirdnen mis formas, mimarTulebas da Crdilis simuqis intensivobas.

56
pompeis mozaika

gakveTili I

mizani:
msoflios kulturul memkvidreobasTan – pompeis xelovnebasTan gacnoba
mozaikis teqnikasTan gacnoba;
mSvenierebis gancdis unaris ganviTareba;
xelovnebis nimuSebis aRqmis unaris Camoyalibeba.

Sedegi:
s.g.V.3. – 1, 3.
s.g.V.5. – 3, 4

masala:
krosvordis dasaqseroqsebeli nimuSi (ix. danarTi)

vizualuri masala:
pompeis animalisturi mozaikebi, bmuli: http://www.mathcats.com/explore/tessellations/tesspeople.html

gakveTilis msvleloba:
saxelmZRvanelos teqstis kiTxvis Semdeg maswavlebeli dayofs klass jgufebad, urigebs jgufebs
carieli krosvordis qseroaslebs da moswavleebi avseben krosvords. maswavlebeli gamoavlens gamar-
jvebul jgufs, romelmac sworad da ufro swrafad Seavso krosvordi.
Semdeg maswavlebeli etyvis klass, ra masala dasWirdebaT Semdeg gakveTilze, rom winaswar daiWiron
Tadarigi.

krosvordis swori pasuxebi:


1 a r e n a
2 p a l e s t r a
3 q v a
4 p o m p e i
5 n e a p o l i
6 h e r k u l a n u m i
7 m o z a i k a
8 g l a d i a t o r i
9 s t a b i a
10 v i l a

aqtivoba:
moswavleebi avseben krosvords. gamarjvebulia is jgufi, romelic sworad da ufro swrafad Seavsebs
yvela grafas.

57
mozaikis saxelosno

gakveTili II

mizani:
xelovnebis namuSevarSi aratradiciuli masalebis SemoqmedebiTad gamoyenebis unar-Cvevis ganviTareba
martivi mozaikuri kompoziciis Seqmnis unaris ganviTareba
fantaziisa da SemoqmedebiTi azrovnebis ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 2, 3, 4, 5.

masala:
muyao, Txevadi webo, sxvadasxva feris marcvleuli (simindi, mwvane da narinjisferi muxudo, sxvadasxva
jiSis lobio, brinji da wiwibura. ZaRlis gamosaxulebas aseve, Zalian uxdeba Cais xmeli foTlebi – bewvi
faqturuli gamodis), puris fqvili, sufris marili, wyali, jami.

vizualuri masala:
moswavleebis mozaikuri namuSevrebi

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli akontrolebs moswavleebs da exmareba maT mozaikis Seqmnis procesSi.


instruqcia:
• jamSi CayareT 1/3 Cais Wiqa fqvili, 1/3 marili da 1/3 wyali anu Tanabari raodenobiT (1 Wiqa erT
momcro firfitas yofnis).
• mozileT comi da muyaos naWerze gaabrtyeleT nekis sisqis firfitad.
• amokawreT firfitaze raime martivi, silueturi gamosaxulebis konturebi. erideT wvrilman
detalebs.
• daasxiT firfitas cota Txevadi webo da funjiT Tanabrad gaanawileT mTel zedapirze.
• comSi CawnexiT (TiTis daWeriT) mWidrod CasviT erTi feris marcvlebi, xolo gamosaxulebis
siluetis areSi – gansxvavebuli ferisa. Tu foni da silueti erTi da igive ferisa gsurT, maSin gamo-
saxulebas sxva, kontrastuli feris marcvlebis konturi gaukeTeT. lobios marcvlebi sxvebze ufro
mozrdilia da maTi ganleba mozaikaze grZel monasms emsgavseba. monasmis mimarTulebas ki, sagnis
formis gamovlenaSi, mniSvneloba aqvs (gaixseneT varskvlavebis naTebis aRmniSvneli monasmebi van gogis
`varskvlavebian RameSi – isini manaToblis garSemo wriulad moZraobis STabeWdilebas qmnis). amitom,
yuradReba miaqcieT imas, ra mimarTulebiT debT lobios marcvals.
• napirebSi CawnexeT gansxvavebuli marcvlebi. es – CarCo iqneba.
• gaxvriteT zeda kuTxeebSi.

58
• 2-5 dRis ganmavlobaSi (damokidebulia temperaturaze) daacadeT gaSroba da Semdeg zemodan
gadausviT ufero laqi.
• moaSoreT namuSevars muyaos fena.
• gauyareT naxvretSi Tasma da dakideT kedelze.
• Semdegi gakveTilisTvis winaswar moifiqreT, ras etyviT damkveTs, ratom aris Tqveni namuSevari
kargi? ecadeT, Tqveni naxelaviT moxibloT, daainteresoT. amas wardgena anu prezentacia hqvia. Zalian
mniSvnelovania, rom sakuTaris wardgenisas sxvis namuSevrebze augi ar TqvaT. mxolod Tqveni mozaikis
karg mxareebze isaubreT. Tu Tqvens naxelavs raime wuni aqvs, uTxariT damkveTs, raSi mdgomareobs nakli
(vTqvaT, mozaikaze bundovnad Cans gamosaxuleba, araakuratulia, mozaika amocvivda an raime msgavsi)
da SekveTis SemTxvevaSi rogor SeZlebT amis gamosworebas. prezentaciisTvis 1-2 wuTi geZlevaT. Tqve-
ni saTqmeli am droSi unda CaatioT. amitom, dainiSneT dro da winaswar saxlSi ivarjiSeT sarkis win an
ojaxis wevrebTan. nu daanagvianebT saTqmels iseTi `usaqmuri~ sityvebiT, rogoricaa `anu~, `xoda~, `isa,
ra qvia~ da a.S. warmatebas gisurvebT!

aqtivoba:
moswavleebi, instruqciis mixedviT, akeTeben mozaikas.

`mozaikosobana~

gakveTili III

mizani:
• namuSevarze saubrisas terminebis adekvaturad gamoyenebis unaris ganviTareba;
• sakuTari namuSevris obieqturad Sefasebis unaris ganviTareba.
• wardgenis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.4. – 1, 2, 3, 4, 5.

masala:
moswavleebis mier wina gakveTilze Seqmnili mozaikuri namuSevrebi.

gakveTilis msvleloba:

- kak-kuk!
- vin aris?
- damkveTi.
- ra gnebavT?

59
- mozaika.
- ra gamosaxulebiT?
- maCveneT, ra SegiZliaT...
maswavlebeli wers mocemuli Semajamebeli davalebis komentarebs SemoqmedebiTobis, instruqciis
Sesrulebis, CarTulobis da prezentaciis unarebis Sesaxeb (ix. danarTi)

aqtivoba:
moswavleebi atareben prezentacias.

60
kakabaZis navebi

mizani:
ganzogadebis unaris ganviTareba,
marinistul JanrTan gacnoba,
qarTul xelovnebasTan gacnoba (daviT kakabaZis Semoqmedeba)
bunebrivi formebiT kompoziciis Seqmnis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.1. – 1, 5, 6, 10, 11

asaTvisebeli terminebi:
marinistuli peizaJi
ganzogadeba
abstraqcia
silueti

masala:
saxatavi furceli,
ubralo fanqari,
akvarelis saRebavebi,
funji,
palitra, wyali,
winsafari, samklavurebi.

vizualuri masala:
daviT kakabaZis ialqniani navebi
Jan arpis abstraqciebi

gakveTilis msvleloba:

moswavleebi kiTxuloben teqsts. maswavlebeli sTxovs, daakvirdnen ilustraciebs da gamoTqvan


azri, dinamikuria Tu statikuri es kompoziciebi, ra qmnis am STabeWdilebas (talRovani, Rrublebisa
da ialqnebis uswormasworo formebi, talRebis acdenili mimarTulebebi, msxvili da momcro formebis
monacvleoba).
moswavleebi Seadareben daviT kakabaZisa da Jan arpis kompoziciebs da imsjeleben maT sxvaobasa
da gansxvavebaze. maswavlebeli ganmartavs, rom Jan arpis namuSevrebi sufTa abstraqciaa, anu usagno
xelovneba, romelzec raime sagani ki ar aris gamosaxuli, aramed ubralod formebi da ferebi.

61
aqtivoba:
moswavleebi warmosaxviT xataven marinistul peizaJs daviT kakabaZis stilSi.

Semajamebeli kiTxvebi:
yy ras niSnavs marinistuli peizaJi?
yy ras niSnavs ganzogadeba? abstraqcia?
yy ras niSnavs silueti?
yy ra sxvaoba an msgavsebaa daviT kakabaZis marinistul suraTebs Soris?
yy SeiZleba Tu ara, daviT kakabaZis suraTebi (II da III rigi moswavlis saxelmZRvaneloSi) abstraqtul
namuSevrebs mivakuTvnoT?

62
TiTebiT xatva

mizani:
aratradiciuli mxatvruli xerxebis aTviseba
msoflios SedevrebTan, klod mones SemoqmedebasTan da impresionizmis teqnikis erT-erT maxasiaT-
ebelTan gacnoba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 2, 5.

asaTvisebeli terminebi:
monasmi

masala:
saxatavi furceli, guaSis saRebavebi, xelsawmendi, winsafari, samklaurebi.

vizualuri masala:
klod mone, iaponuri xidi Jivernis baRSi

gakveTilis msvleloba:

teqstis wakiTxvis paralelurad, maswavlebeli aTvalierebinebs moswavleebs ilustraciebs – jer


Jivernis fotos, Semdeg amave kadris ferwerul namuSevrebs.
yy winaswar rom ar genaxaT iaponuri xidis foto da mones peizaJi, gviandeli namuSevrebiT mixvde-
bodiT, ra aris gamosaxuli? (ver mixvdebodnen). axla, roca ukve iciT moneseuli, Jivernis pirveli
peizaJebi, am or mrudSi iolad amoicnobT iaponur xidsa da mis moajirebs.
maswavlebelma winaswar unda SeaTanxmos moswavleebTan, rom es specifiuri aqtivobaa da qcevis
specifiur wesebs moiTxovs. maswavlebelma unda hkiTos moswavleebs, ra moxdeba, maT rom tansacmeli an
erTmaneTi dasvaron (ganwyoba gaufuWdebaT, mSoblebs ewyinebaT...). amitom, xatvis dros erTmaneTisgan
cota moSorebiT dasxdnen da xelebi ar iqnion.

aqtivoba:
moswavleebi xataven peizaJs TiTebiT.

63
mark Sagalis samyaro

I gakveTili

mizani:
xelovnebis nimuSis aRqmis unaris Camoyalibeba;
xelovnebis nawamoebis SemoqmedebiTi interpretaciis unaris ganviTareba;
xelovnebis SedevrebTan (mark Sagalis SemoqmedebasTan) gacnoba;
aplikaciis teqnikiT muSaobis, Canafiqris, grZnobebisa da STabeWdilebebis asaxvis unaris gaRrmaveba.

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 6, 10, 11, 12
s.g.V.2. – 1,
s.g.V.4. – 1, 2, 3, 5
s.g.V.5. – 1

masala:
TiTo moswavleze ori TeTri furceli, ubralo fanqari, feradi fanqrebi, lurji da TeTri feris
guaSis saRebavi, palitra, funji, makrateli, webo, winsafari, samklavurebi.

vizualuri masala:
mark Sagalisa da moswavleebis namuSevrebi

gakveTilis msvleloba:

yy gaqvT sayvareli adgili, nivTi? ra genatrebaT xolme yvelaze xSirad – adamiani, romelic giyvarT
da iSviaTad naxulobT; adgili, sadac bednierad grZnobdiT Tavs da iq yofna genatrebaT, Sinauri
cxoveli, romelic adre gyavdaT da xSirad ixsenebT; nivTi, romelsac saTuTad inaxavT, radgan
bednier wuTebs gagonebT (warmoidgineT, rom sadRac Sors giwevT didi xniT gadasaxleba, romel
sayvarel nivTs waiRebdiT Tan)?
moswavleebi asaxeleben variantebs. maswavlebeli Camowers maT dafaze.
yy daakvirdiT, ra gamosaxulebebi meordeba mark Sagalis ferwerul tiloebze – Seyvarebuli wyvi-
li, mevioline, soflis saxlebi, eifelis koSki da triumfaluri TaRi, Taiguli, mamali, Zroxa da
cxeni, mze da mTvare.
moswavleebi kiTxuloben teqsts saxelmZRvaneloSi. maswavlebeli sTxovs, teqstSi ipovon pasuxi
kiTxvaze, Sagalis biografiis romel etapebs ukavSirdeba misi namuSevrebis ganmeorebadi gamosaxulebebi
(Sagalis `siyvaruls~, vitebskis provinciul xedebs, ebraul kulturas, parizSi cxovrebas). moswavleebi
ecnobian instruqcias.
– am namuSevarSi Tqven mark Sagalis naxatebis aslebi ki ar unda SeqmnaT, aramed Tqveni sakuTari
TvaliT danaxuli bedniereba, siyvaruli da monatreba warmoadginoT.
Semdeg moswavleebi iwyeben davalebis Sesrulebas.

64
samuSaos Tanmimdevroba:
yy dadeT palitraze jer TeTri, Semdeg lurji feris guaSis saRebavebi. yuradReba miaqcieT am
Tanmimdevrobas, radgan mniSvnelovania, rom lurji feris saRebaviani funji aRar CadoT TeTri
saRebavis qilaSi. TeTri Tu daisvara, is Semdeg sxva ferebis gasaRiaveblad aRar gamogadgebaT.
yy TeTri da lurji feris guaSis saRebavis SezavebiT moamzadeT cisferi feri.
yy dafereT saxatavi furceli cisferi saRebaviT. nu SeecdebiT, rom is erTgvarovnad daferoT. iyos
alag Ria, alag – muqi. ase ca ufro cocxali, mousvenari da mRelvare gamoCndeba.
yy gadadeT cisferi fonisTvis gamzadebuli qaRaldi gasaSrobad.
yy calke furcelze, ubralo fanqriT daxateT ramdenime gamosaxuleba Sagalis sayvareli reper-
tuaridan: Seyvarebuli wyvili, mevioline, soflis saxlebi, eifelis koSki da triumfaluri TaRi,
Taiguli, mamali, Zroxa da cxeni, mze da mTvare. aseve, SegiZliaT daxatoT is gamosaxulebebi, rac
TqvenTvis siyvarulTan da monatrebasTan asocirdeba.
yy gaaferadeT es gamosaxulebebi feradi fanqrebiT.
yy gaferadebuli gamosaxulebebi gamoWeriT makratliT.
yy amasobaSi Tqveni foni ukve mSralia. daalageT masze gamoWrili gamosaxulebebi. nu ecdebiT, rom
isini fexebiT dabla da TaviT maRla daawyoT. piriqiT, gaixseneT, SagalTan isini xSirad, Tavdayira
an gverdulad arian gamosaxulni, Tavisufali frenis mdgomareobaSi.
yy wausviT webo figurebis ukana mxares da daawebeT isini maTTvis gankuTvnil adgilebze.
yy warudgineT namuSevrebi Tanaklaselebs, moawyeT mark Sagalis Semoqmedebisadmi miZRvnili erTi
stendi, sadac mark Sagalis stilSi Seqmnili naxatebis gverdiT sakuTar namuSevrebsac gamofenT.

aqtivoba:
moswavleebi instruqciis mixedviT qmnian namuSevrebs mark Sagalis stilSi (interpretaciebs).

65
gifi Sagalis Temaze

II gakveTili

mizani:
sainformacio teqnologiebis aTviseba da gamoyenebis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.2. 1, 6

masala:
kompiuteri – programa Ms Paint da interneti: GIF Maker http://gifmaker.me/
an: animaciis programa: http://www.abcya.com/animate.htm

vizualuri masala:

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli winaswar mosinjavs rekomendebul, animaciis onlain programaSi muSaobas, gakveTilze


uxsnis moswavleebs da avalebs, Seqmnan sakuTari gif-animacia.
iyo dro, rodesac multiplikatorebi naxati filmis saTiTaod yvela kadrs calke xatavdnen. dRes
amas cifruli programebi wamSi umklavdebian.
mark Sagalis personaJebi caSi Tavisufali navardis STabeWdilebas toveben. dResSegiZliaT es
STabeWdileba animaciiT gaacocxloT, mis stilSi Sesrulebuli Tqvenive naxatebiT. amisTvis Tqveni
namuSevris eleqtronuli versia dagWirdebaT.
kompiuteris saxatav programas sakmaod farTo SesaZleblobebi aqvs. naxatze gamosaxulebas SegiZliaT
adgili SeucvaloT, SeatrialoT, Tavdayira dakidoT, gaadidoT da daapataraoT. gadidebisas figura
zomaSi gaizrdeba, TiTqos ufro mogiaxlovdebaT, Semcirebisas ki TiTqos siRrmeSi, Sors gafrindeba. Tu
am programis menius gamoyenebiT Tqveni romelime naxatis ramdenime gansxvavebul variants daamuSavebT,
xolo Semdeg internetis meSveobiT maT animirebuli suraTis, e.w. gifis Semqmnel programaSi atvirTavT,
gamova moZravi, saxaliso namuSevari.

66
67
instruqcia:
yy saxatav programaSi gaxseniT Tqveni naxati: File (saqaRalde) – Open (gaxsna) – moZebneT naxati misi
dasaxelebis mixedviT da daawkapuneT zed kursori. saxatav areze gaCndeba Tqveni naxati.
yy vertikalur panelze zeda marcxena kuTxeSi mdebareobs uswormasworo formis moniSvnis simbolo.
kursoris dawkapunebiT airCieT es instrumenti. miitaneT kursori naxatis sasurvel gamosax-
ulebasTan da TiTis auReblad SemoavleT mis garSemo xazi. gaCndeba wyvetili xaziT aRniSnuli
marTkuTxedi.
yy daawkapuneT figuraze da Tagvidan TiTis auReblad gadaitaneT gamosaxuleba sasurvel adgilze.
yy an: vertikalur panelze marjvena zeda kuTxeSi mdebareobs sworkuTxa formis moniSvnis simbolo.
masze kursoris dawkapunebiT airCieT es instrumenti. miitaneT kursori sasurvel gamosaxulebaze.
daakvirdiT, sad aris gamosaxulebis yvelaze maRali da yvelaze kidura wertilebi da daawkapuneT
maT gadakveTaze. Tagvidan TiTis auReblad moniSneT mis garSemo wyvetili marTkuTxedi ise, rom
gamosaxuleba arsad moiWras.daawkapuneT figuraze da Tagvidan TiTis auReblad gadaitaneT
gamosaxuleba sasurvel adgilze.
yy Tu gamosaxulebis Semcireba an gadideba gsurT, zemoT aRwerili wesiT moniSneT igi. wyvetili
xazis kuTxesTan miitaneT kursori. gaCndeba iribi isari. daawkapuneT isarze da Tagvidan TiTis
auReblad SeamcireT an gazardeT gamosaxulebis zoma.
yy Tu gsurT naxatis romelime gamosaxulebis Setrialeba an sarkiseburad mobruneba, daawkapuneT
horizontaluri panelis Image (gamosaxuleba) simboloze. gaixsneba damatebiTi iaraRebis Camon-
aTvali. airCieT sasurveli – Flip/Rotate (arCeulis sarkiseburad mobruneba/garkveuli kuTxiT
Setrialeba) an Stretch/Skew (arCeulis gawelva/SekumSva) da daawkapuneT sasurvel instrumentze.
sarkiseburad mobruneba SeiZleba horizontalurad, vertikalurad an garkveuli gradusis mqone
kuTxiT (900, 1800, 2700)
yy figurebis adgilmdebareobis Secvlisas, mis sawyis adgilze, naxatis fonze rCeba TeTri laqa.
laqis Sesavsebad, vertikaluri panelis zeda marjvena kuTxeSi mdebare oTxkuTxa moniSvnis instru-
mentiT, fonze moniSneT gamosaxulebebisgan Tavisufali fragmenti. horizontaluri panelis
redaqtirebis (Edit) sarkmelze dawkapunebisas gaixsneba instrumentebis CamonaTvali. airCieT aslis
Seqmna (Copy). Semdeg daawkapuneT amave CamonaTvalis Casmis instrumentze (Paste). sasuraTe areze
gaCndeba fonis fragmentis asli, SemosazRvruli wyvetili marTkuTxediT. daawkapuneT masze da
TiTis auReblad, gadaitaneT cariel adgilze.
yy rodesac GIF-isTvis meore kadrze muSaobas daasrulebT, daawkapuneT horizontaluri panelis
marcxena kidura sarkmelze – saqaRalde (File). gaixsneba axali fanjara instumentebis CamonaTvaliT.
daawkapuneT instrumentze Save as (SeinaxeT, rogorc...), airCieT Senaxvis aadgili (saqaRalde) da
SeucvaleT saxelwodeba. vTqvaT, Tu pirvels erqva XXX, meores daarqviT XXX1.
yy amave wesiT SeqmeniT sxva, 2-3 varianti da daarqviT XXX2, XXX3 da a.S.
yy rodesac versiebze muSaoba dasruldeba, internetSi gaxseniT http://gifmaker.me/
yy atvirTeT Tqvens mier Seqmnili versiebi (Upload Images).
yy daawkapuneT brZanebaze Create Gif animation da Semdeg– Download Gif Animation-ze.
yy CamotvirTuli animacia gaugzavneT maswavlebels eleqtronuli fostiT.

68
aqtivoba:
moswavleebi amuSaveben sakuTar naxatebs (vTqvaT, mark Sagalis mixedviT daxatuls, rom Seqmnan
am gamosaxulebebis caSi frenis STabeWdileba) Ms Paint-is programaSi da atvirTaven maT internetis
rekomendebul programaSi, mza gifs CamotvirTaven da gaugzavnian maswavlebels eleqtronuli fostiT.

69
monotipia

mizani:
yy anabeWdis teqnikisTvis masalebis repertuaris gafarToveba;
yy akvarelis SesaZleblobebTan gacnoba;
yy aslis gadaRebis erT-erT teqnikasTan gacnoba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 2. 5.

asaTvisebeli terminebi:
monotipiamasala:
saxatavi furceli, naxatis reproduqcia, akvarelis saRebavebi, funji, wyali, polieTilenis faili.

vizualuri masala:
raul diufi
raul diufis akvareluri naturmortebis galerea:

gakveTilis msvleloba:

monotipia, erTaderTi, unikaluri anabeWdis Seqmnis teqnikaa.


gluv zedapirze, wylis saRebavebiT ixateba suraTi. misi anabeWdi, graviurisgan gansxvavebiT, yovelT-
vis erTaderTia da ganumeorebeli, radgan qaRaldi Seiwovs saRebavs da meore anabeWdis gasakeTeblad
axali naxati unda daixatos.
- ratom SeiZleba graviuris teqnikiT bevri erTnairi anabeWdis gakeTeba?
monotipiis gasakeTeblad, gluvi zedapiris magivrobas celofani gagviwevs. daafareT celofani
Taigulis ilustracias, saRebavebiT gadaixateT celofanze naxati, daadeT mas sufTa furceli da gaa-
keTeT anabeWdi. amave xerxiT, saxlSi gaakeTeT sxva mxatvrebis namuSevrebis anabeWdebi. ( daviT kakabaZis
bretanis akvareluri peizaJebi, utagava hiroSiges yvavilebi da sxv.)

aqtivoba:
moswavleebi akeTeben naxats akvarelis anabeWdiT.

Semajamebeli kiTxvebi:
yy ra sirTuleebs waawydiT am teqnikiT muSaobisas?
yy rogori naxatebis aslis asaRebad ivargebs es teqnika da rogoris – ara? ratom?
yy ra gamogividaT kargad? ras gaakeTebdiT gansxvavebulad, xelaxla rom giwevdeT am teqnikiT
muSaoba?

70
`sicocxlis xe~

2 gakveTili

mizani:
axali terminebis aTviseba da ukve nacnobi terminebis gaxseneba;
gustav klimtis SemoqmedebasTan gacnoba;
aplikaciis teqnikiT muSaobis unaris gaRrmaveba

Sedegi:
s.g.V.1. – 2, 5, 6, 9.
s.g.V.2. – 1, 2, 3.

asaTvisebeli terminebi:
simbolo, dekoratiuli, ornamenti, mozaika, aplikacia.

masala:
TiTo moswavleze TiTo mSvidi, araWyetela yviTeli qaRaldi da TiTo Ria narinjisferi qaRaldi
(Tu feradi qaRaldebi ar gaqvT, moswavleebs SeuZliaT winaswar, saxlSi, guaSis saRebavebiT moamzadon
Sesabamisi elferi, raTa gakveTilze ukve gamSrali furclebi qondeT. ase iqceoda anri matisi dekupaJis
teqnikiT muSaobisas);
webo, makrateli, msxvili Savi markeri, flomasterebi, koreqtori, ojaxis wevrebis fotoebi.

vizualuri masala:
gustav klimtis `sicocxlis xe~, sqemebi etapobrivi muSaobisTvis.

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, ra aris mozaika. Tu bavSvebma sworad ver upasuxes, maswavlebeli
sTxovs Seaxsenebs, rom mozaika aris daferili kenWebiT an feradi minis namsxvrevebiT awyobili gamosax-
uleba. Semdeg ekiTxeba, unaxavT Tu ara sadme mozaika, sad, da ra iyo zed gamosaxuli.
maswavlebeli aCvenebs bizantiur mozaikis ramdenime nimuSs (eleqtronuli resursebidan). Cvenebi-
sas maswavlebeli gaamaxvilebs yuradRebas oqrosferi kenWebis liclicze, bzinvarebaze, Suq-Crdilis
TamaSze, ornamentebis siuxveze, rac sadResaswaulo iers aZlevs bizantiur mozaikas.
Semdeg acnobs maT instruqcias, ris mixedviTac amave gakveTilze iwyeben muSaobas (xataven xes) da
Semdeg gakveTilze asruleben aplikaciis teqnikiT.

samuSaos Tanmimdevroba:
yy Ria, mSvidi tonis yviTel qaRaldze ubralo fanqriT daxateT saxelmZRvaneloSi mocemuli sqemis
msgavsi xe, romlis totebi spiralurad anu zambariseburad iqneba daxveuli. roca CaTvliT, rom
totebi lamazad ganawilda da naxati dasrulda, SemoavleT xazebs msxvili Savi markeri.

71
yy daWeriT Ria narinjisferi qaRaldi viwro zolebad – xis tanisTvis ufro sqel zolad (ceris
sisqis), xolo totebisTvis ufro wvril (nekis sisqis) zolebad.
yy es zolebi mokle, frCxilisodena naWrebad daaqucmaceT.
yy fonisTvis gankuTvnil qaRaldze, xis tanis gamosaxulebis gayolebaze, wausviT webo da Savi marker-
iT daxatul konturul xazebs Soris daakariT sqeli zolebisgan daWrili mokle nakuwebi xis tans.
yy fonisTvis gankuTvnil qaRaldze, xis totebis gamosaxulebis gayolebaze wausviT webo da daa-
kariT wvrili zolebisgan daWrili mokle nakuwebi xis totebs, Savi markeriT daxatul konturul
xazebs Soris. totebis kenweroebisTvis gankuTvnil nakuwebs makratliT waaWeriT gverdebi, rom
wawvetebuli forma misceT.
yy zemoT mocemuli sqemebis mixedviT, alag-alag flomasterebiT miaxateT ornamenti. TeTri
detalebisTvis SegiZliaT koreqtori gamoiyenoT.
yy amoWeriT fotoebidan ojaxis wevrebis Tavebi. erT mxares dedis da misi mSoblebis suraTebi unda
daalagoT, xolo meore mxares – mamis. zemoT SemoTavazebuli sqemis msgavsad, gansazRvreT maTTvis
kuTvnili adgilebi xis totebze ise, rom xveulebi ar daifaros. es xom namuSevris mniSvnelovani
dekoratiuli elementia!
yy daawebeT fotoebi maTTvis SerCeul totebze.

aqtivoba:
moswavleebi feradi qaRaldebiT aplikaciis teqnikiT akeTeben `sagvareulo xes~.

72
breigelis `andazebi~

mizani:
xelovnebis nawarmoebis konteqstSi ganxilvisa da cxovrebasTan dakavSirebis unarebis ganviTareba
msoflios SedevrebTan (piter breigelis `xalxur andazebTan~) gacnoba
sakuTari gamocdilebis asaxvis unaris ganviTareba
xelovnebis meSveobiT movlenebze reagirebis unaris ganviTareba;
sakuTari azrisa da damokidebulebis dafiqsirebis unarebis ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 6, 7, 11.
s.g.V.4. – 2, 3, 4, 5.
s.g.V.5. – 4, 5.

asaTvisebeli terminebi:
fragmenti

masala:
saxatavi rveuli, feradi fanqrebi.

vizualuri masala:
piter breigelis `niderlanduri andazebi~ da misi ramdenime fragmenti.

gakveTilis msvleloba:

moswavleebis mier teqstis wakiTxvis dasrulebisas maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daakvirdnen


suraTs.
`Zunwi qadas saxuravze acxobdao~, `ugnuri pirveli isris dasabruneblad meores isrodao~, `qali
eSmaksac gakoWavso~, `cali xeliT wyali miaqvs, meoreTi cecxlio~, `gindac, Tavi kedels urtyio~, `erTi
cxvars parsavs, meore ki goWsao~, `mela da wero erTad sadilobdneno~, `mTel qveyanas cera TiTze
abzrialebso~, `Rorebs win vardebs ufendao~, `ori ZaRli erT Zvals ver gaiyofso~, `erTdroulad or
namcxvars ver SeWamo~, `gadmosul rZes qvabSi veRar Caabrunebo~, `patara Tevzi didma Caylapao~, `zRvaSi
mzis anarekls Crdilavdao~ `sxvis qonebas wyalSi yriso~, `saxli ewvoda da is ki cecxliT Tbebodao~,
`saiTac qari dauberavs, iqiT micuravso~, `batebis mwyemsva eTakilebao~, `brma brmas aekidao~.
yy ecadeT, amoicnoT andazebis Sesabamisi fragmentebi namuSevarze.
yy sad aris es fragmenti? namuSevris wina, Sua Tu ukana xedze?
yy adamianis kidev romel Tvisebebs dascinis breigeli? axseniT es fragmentebi.
yy Tqven rogor asaxavdiT adamianis am Tvisebebs?
yy piter breigeli me-16 saukuneSi cxovrobda. rogor fiqrobT, dRevandeli adamianebi gansxvavdebian
imdroindelTagan?

73
pasuxebis mosmenis Semdeg maswavlebeli moswavleebs aZlevs dros (20 wT), rom Seasrulon davaleba,
oRond sakuTari Canafiqri jerjerobiT saidumlod Seinaxon. maswavlebeli Seaxsenebs, rom Canafiqris
ukeT gadmosacemad sworad SearCion sasuraTe sibrtyis (horizontaluri an vertikaluri) pozicia;
gamosaxuleba gaazrebulad gaanawilon sibrtyeze; Tu saWiroa, gamoiyenon perspeqtivis principi (wina
da ukana xedebis gamoyenebiT); ecadon namuSevarSi gadmoscen figurebis moZraoba.

Sejameba:
yy TxoveT Tqvens gverdiT mjdoms gamoicnos, Tu ra andazaa asaxuli Tqvens naxatze. daemTxva misi
pasuxi Tqvens Canafiqrs?

SeniSvna:
nawarmoebze aris ramdenime uxamsi gamosaxuleba, amitom yuradReba gaamaxvileT mxolod SemoTavaze-
bul fragmentebze, nu daaTvalierebinebT moswavleebs yvela detals. sakmarisia, moswavleebma moZebnon
SemoTavazebuli fragmentebi suraTze.

Semajamebeli kiTxvebi:
yy vin iyo piter breigeli? adre Tu gsmeniaT raime am mxatvris Sesaxeb? ra gaxsovT breigelis Semo-
qmedebasTan dakavSirebiT?
yy romeli andaza SearCieT sakuTari namuSevrisTvis?
yy ra gamogividaT kargad?
yy xelaxla rom gqondeT gasakeTebeli, raimes SecvlidiT da sxvagvarad daxatavdiT?
yy ra Tviseba ar mogwonT adamianebSi? rogor asaxavdiT Tqvens damokidebulebas xelovnebis namu-
SevarSi?

aqtivoba:
moswavleebi eZeben suraTze andazebis Sesabamis fragmentebs. Semdeg ixseneben maTTvis nacnob qar-
Tul andazebs da feradi fanqrebiT xataven erT-erTis amsaxvel naxats (Tu ver moaswreben, daamTavreben
saxlSi, saSinao davalebad.

74
animacia

mizani:
animaciis sakuTari xeliT daxatvis unari

Sedegi:
s.g. V.2. – 4.
s.g. V.4. – 2.
s.g. V.5. – 3.
s.g. V.6. – 3.

asaTvisebeli terminebi:
kadri
faza

masala:
mosaxevi kvadratuli furclebis dasta (stikerebi)
fanqari
saSleli

vizualuri masala:
https://www.youtube.com/watch?v=3LG4OSk1gE0
https://www.youtube.com/watch?v=tJc1t_JeJFo (aqtiuri bmulebi agreTve ixile eleqtronul resursebSi)
animaciis daxatva: http://www.abcya.com/animate.htm

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli sTxovs moswaavvleebs, CamoTvalon mxatvris profesiebi – xelovnebis is sferoebi,


sadac mxatvris monawileoba aucilebelia.
(wignis gaformeba - ilustratori, Teatraluri dekoraciebis da kostiumebis Seqmna – Teatris mxat-
vari, naxati filmebis daxatva – multiplikatori...).
– ras akeTebs mxatvari animaciaSi?
naxati filmebis Sesaqmnelad, reJisoris da operatoris garda, mxatvrebis didi jgufi muSaobs: dam-
dgmeli mxatvari da reJisori erTad qmnian personaJs, moifiqreben da xataven mis garegnobas, xasiaTs,
imasac ki gansazRvraven, Tu rogori mixvra-moxvra eqneba momavali filmis yela gmirs, adamiani iqneba
es, cxoveli Tu foToli. aseve, damdgmeli mxatvari xatavs fons – garemos, filmis gmirebis samyaros.
Semdeg ixateba momavali filmis yvela sakvanZo kadri. am samuSaos kadrireba ewodeba.
meore mxatvari xatavs filmis yvela gmiris moZraobis ZiriTad elementebs.
amis Semdeg muSaobas udgeba fazebis mxatvari, romelic moZraobis ZiriTadi elementebis Sualedur
naxatebs xatavs. swored fazebis mxatvari xatavs filmis yvvela kadrs.

75
imisTvis, rom naxat filmSi moZraoba TvalisTvis aRsaqmelad uwyveti da dinamikuri iyos, wamSi sul
cota 12-16 kadri unda daixatos. 5 wuTiani naxati filmisTvis, fazebis mxatvari 7200 kadrs xatavs.
kidev erTi mxatvari an mxatvrebis jgufi yovel kadrs aferadebs.
adre, naxati filmebi Tavidan bolomde xeliT ixateboda. dRes umetesi naxati filmebis SeqmnaSi,
mxatvarTan erTad, kompiuteruli grafikis specialistebic monawileoben.
marTalia, kompiuterma gaaadvila naxati filmis Seqmnis procesi, Zalian bevri Semoqmedi mainc agr-
Zelebs naxati filmebis xeliT xatvas. ratom?
(maswavlebels SeuZlia magaliTisTvis aCvenos moswavleebs xeliT da kompiuteriT Seqmnili naxati
filmebis kadrebi, raTa moswavleebma Seadaron isini erTmaneTs da imsjelon, Tu ra gansxvavebaa maT
Soris).
(mag. kompiuteriT Seqmnili iaponuri animes gmirebs gamometyveleba TiTqmis ar ecvlebaT, xeliT
daxatuli multfilmebis, mag. uolt disneis gmirebi ki namdvili msaxiobebi arian).
me-19 saukunis bolos gamoigones kineografi rac moZrav naxatebs niSnavs. kineografi multiplikaciis
erTerTi formaa. es aris naxatebisgan an fotoebisgan Semdgari wignaki, romlis yoveli furceli calkeu-
li kadria. mayurebeli, romelic swrafad furclavs wignaks, gacocxlebul, moZrav naxatebs xedavs.

aqtivoba:
moswavleebi bloknotis furclebze daxataven burTis moZraobis fazebs da daamzadeben kineografs.
sxva dros, maswavlebels SeuZlia SesTavazos moswavleebs amave meTodiT daxaton saxe, romelic gamome-
tyvelebas icvlis, kacuna, an manqana, romelic furclis erTi kididan meoremde miva, an misces moswavleebs
Tavisufleba, Tavad moifiqron axali animaciis personaJi da siuJeti.

gamometyvelebis cvlilebis 5 faziani nimuSi. moZraobis Sesaneleblad, yoveli or mezobel fazas


Soris unda Caixatos Sualeduri 1-2 kadri.

saSinao davaleba:
moswavleebi moifiqreben martiv siuJets (mzis amosvla, burTis TamaSi, saxtunaoTi xtoma, saqanela....)
da damoukideblad gaakeTeben kineografs.

76
pirveli arqeologi

mizani:
vaCvenoT moswavleebs Tu rogor aisaxeba istoriuli movlenebi xelovnebaSi
vaswavloT istoriuli siuJetis da personaJebis amocnoba xelovnebis nawarmoebebSi

Sedegi:
s.g. V.5. - 1, 3, 5.

asaTvisebeli terminebi:
ikonografia
mociqulTaswori

masala:
sasurvelia, ilustraciebis dasaTvaliereblad, maswavlebels qondes didi ekrani, an ilustraciebi
CatvirTos moswavleebis kompiuterebSi, raTa maT SeZlon detalebis kargad daTvaliereba.

gakveTilis msvleloba:
maswavlebeli mouyveba moswavleebs mociqulTaswori elenes istorias. moswavleebi daaTvaliereben
suraTebs, romlebzec gamosaxulia ambavi, romelic maT moismines.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs gamoTqvan mosazreba:
rogor aisaxa es ambavi xelovnebaSi?
ramdenad Seesabameba suraTebi maT warmodgenas im epoqaze, garemoze - romeli suraTis foni hgavs
yvelaze metad golgoTas... imsjelon suraTebze gamosaxuli adamianebis Cacmulobaze, garegnobaze.
daaTvalieron da Seadaron suraTebi elene dedoflis gamosaxulebiT.
ra Seusabamobas xedaven suraTebze gamosaxul da istoriaSi aRweril personaJs Soris? (elene yvela
suraTze axalgazrdaa - gverdiT jvari raxan uxatia, ukve moxuci unda iyos).
ra aris mTavari niSani, romliTac Cven amovicnobT siuJets, riTi migvaniSneben avtorebi personaJebis
vinaobas? (elenes gverdiT aucileblad didi jvaria gamosaxuli. aseve, ikonografiuli kanoniT, elenes
da konstantines gamosaxulebebsSoris yovelTvis didi jvariagamosaxuli).

aqtivoba1:
rodis gakeTda qandakeba, romelic kapitoliumis muzeumSi inaxeba?
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, kargad daakvirdnen saxelmZRvaneloSi mocemul ilustra-
ciebs, Seadaron isini erTmaneTs da daadginon qandakebis Seqmnis miaxlovebiTi TariRi - (moneta damza-
debulia 326 wels. monetaze gamosaxuli wm. elenes profili Zalian hgavs qandakebis portrets. yvela
sxva suraTze elenes gamosaxuleba daxatulia warmosaxviT. monetaze da qandakebaze portretuli
msgavseba ki migvaniSnebs imaze, rom orive uTuod dedoflis sicocxleSi gakeTda. (qandakeba 320-325
wlebiT TariRdeba)

77
aqtivoba 2:
moswavleebi saxelmZRvaneloSi moyvanil teqstSi ipovian arqeologiuri samuSaos Catarebis Tanmim-
devrobis Sesabamis epizodebs.
Semdeg moswavleebi gaiazreben teqsts misi dasuraTebis kuTxiT - dayofen teqsts epizodebad da
moufiqreben epizodebs mokle aRwerebs (mag. imperatori konstantine sTxovs dedofal elenes, ieru-
salimSi gamgzavrebas~).

aqtivoba 3 (meore gakveTili):


epizodebis mixedviT daixateba komiqsis tipis naxatebi saTauriT `pirveli arqeologiuri eqspedicia~.

78
III Tema: qandakeba

gfaravdeT Sedu!

mizani:
xelovnebis nawarmoebis konteqstSi aRqmis unaris ganviTAareba
komunikaciis, interpretaciisa da warmosaxvis unarebis ganviTAareba
SemoqmedebiTi azrovnebis unarebis gaRviveba
msoflios xelovnebis SedevrebTan (Suamdinaruli xelovneba) gacnoba.

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 6, 9, 12.
s.g.V.2. – 2, 5.
s.g.V.4. – 1, 2, 3, 4, 5.
s.g.V.5. – 1, 3, 4

asaTvisebeli terminebi:
mrgvali qandakeba, reliefi.

masala:
moswavleebis arCevaniT - saxatavi rveuli an TeTri qaRaldi, ubralo fanqari, saSleli, feradi fan-
qrebi. an – Tixa, saZerwi dafa da saZerwi dana, winsafari, samklavurebi.

vizualuri masala:
Sedus qandakebebi sargon II-es sasaxlidan.

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli wers dafaze: `Sedu, igive lamasu~ da ekiTxeba moswavleebs:


yy rogor fiqrobT, ras niSnavs es sityva?
maswavlebeli dafaze wers moswavleebis varaudebs. rodesac bavSvebs varaudebi amoewurebaT, sTxovs,
gadaSalon wigni Sesabamis gakveTilze da waikiTxon mxolod pirveli abzaci.
yy iyo swori versia? visi versia yofila swori?
maswavlebeli gamoavlens gamarjvebuli versiis avtors da Semdeg ambobs:
yy Sedus qandakebebs erTi ucnauroba axasiaTebT. daakvirdiT suraTebs da scadeT, es Seusabamoba
aRmoaCinoT.
Tu bavSvebi ver mixvdnen, maswavlebels SeuZlia misces miniSneba:
yy Sedu dgas Tu miabijebs?
Tu mainc ver mixvdebian, maswavlebeli sTxovs, daTvalon qandakebis fexebis raodenoba. pasuxis
miRebis Semdeg (5 fexi), maswavlebelma unda hkiTxos

79
yy arsebobs bunebaSi 5-fexa arseba? Tqveni azriT, ratom aqandakebdnen Sedus 5 fexiT?
moswavleebi sakuTar versiebs wamoayeneben. amis Semdgom SeuZliaT ganagrZon kiTxva bolo abzacamde.
vidre ukanasknel abzacze gadavidodnen, maswavlebeli ekiTxeba:
yy kidev erTxel daakvirdiT suraTebs. rogor fiqrobT, es mrgvali qandakebaa Tu reliefi?
savaraudod, moswavleebi daibnevian. zogi ityvis, rom reliefia, zogi ki – mrgval qandakebas mia-
kuTvnebs.
yy saxelmZRvanelos bolo abzacSi Tqven am kiTxvaze pasuxs ipoviT.
moswavleebi ganagrZoben da asruleben kiTxvas, ris Semdegac maswavlebeli aZlevs davalebas.

Semajamebeli kiTxvebi:
yy ras niSnavs reliefi?
yy ra daniSnuleba hqonda Sedus qandakebas?
yy ra gZnobas iwvevs is TqvenSi? rogor fiqrobT, gansxvavdeba is grZnoba, rasac Tqven ganicdiT,
imisgan, rasac Sedus Semxedvare, Zveli Sumerebi ganicdidnen? ratom? ra Seicvala?

aqtivoba:
saxatav rveulSi daxateT sxvadasxva cxovelisa da frinvelis, mwerisa Tu qvewarmavlis nawilebisgan
Semdgari fantastikuri arseba. mieciT gasaqani Tqvens fantazias! SegiZliaT, Tqveni Canafiqri garkveul
Temas daukavSiroT – vTqvaT, mSromeli arseba WianWvelas taniT, futkris frTebiT, spilos xorTumiTa
da xaris rqebiT; gTavazobT fantastikuri arsebis variantebs – susti, nazi, Ronieri, mSiSara, Wkviani,
Sinauri, erTguli, yvelaze saSiSi, sasacilo da sxva.

80
obeliski da mzis saaTi

mizani:
msoflios kulturul memkvidreobasTan gacnoba,
sakuTari xeliT dekoratiul-gamoyenebiTi nivTis gakeTebis unaris SeZena

Sedegi:
s.g. V.2. – 1, 3, 4.
s.g. V.5 – 1, 2, 3.

asaTvisebeli terminebi:
obeliski: monumenti – kvadratuli, wawvetebuli qvis sveti.
waxnagi – gverdi
monumenti – qandakebasa da arqiteqturaSi, didi zomis Zegli, romelic mniSvnelovan istoriul
movlenas eZRvneba.
kvarcxlbeki – arqiteqturuli fuZe romelzec dgas Zegli, sveti.

masala:
erTjeradi qaRaldis TefSi (Semosaxazad)
muyaos kvadratuli furceli (A4-is kvadrati)
muyaos marTkuTxa samkuTxedi (Suaze gaWrili 10X10sm. kvadrati)
makrateli
fanqari
webo
Savi flomasteri

vizualuri masala:
obeliskebis da mzis saaTebis fotoebi

gakveTilis msvleloba:

Cven xSirad vxmarobT cnebas – organzomilebiani da samganzomilebiani.


ras niSnavs es ori sityva da ra SemTxvevaSi vxmarobT maT?
organzomilebiani niSnavs figuras, romelsac mxolod ori ganzomileba aqvs – sigrZe da sigane. aseTi
figurebi brtyelebi arian.
yy daasaxeleT organzomilebiani figurebi (kvadrati, wre, samkuTxedi...)
samganzomilebian figurebs, brtyeli figurebisgan gansxvavebiT, aqvT mesame ganzomileba – mocu-
loba, anu sisqe. siRrme.
yy daasaxeleT samganzomilebiani figurebi. (kubi, sfero, piramida...).
iTvleba, rom Cveni samyaro samganzomilebiania. yvelaferi, rac Cvens garSemo arsebobs, aqvs simaRle,
sigane da sisqe.

81
Turme, arsebobs kidev erTi, meoTxe ganzomileba, romelSic Cveni samyaro arsebobs – es aris dro.
riTi vzomavT dros?
– saaTiT.
– ra aris saaTi da risTvis gvWirdeba saaTi? ratom viTvliT da vzomavT dros?
saaTis meSveobiT, Cven SegviZlia zustad davgegmoT Cveni cxovreba, gavTvaloT yoveli wuTi - SevaTanx-
moT megobrebTan Sexvedris dro, samuSaos an mgzavrobis xangrZlivoba, davgegmoT warmodgenis daw-
yebis, gamofenis gaxsnis dro, ar davagvianoT gakveTilze, ar velodoT da ar valodinoT, ar davkargoT
tyuilad dro...
odesme Tu gifiqriaT, rogor cxovrobdnen adamianebi saaTis gareSe? rogor iTvlidnen dros maSin,
rodesac saaTebi jer ar iyo gamogonili?
saaTebi daaxlovebiT 2 aTasi wlis win, dedamiwis yvelaze mzian qveyanaSi, egvipteSi, gamoigones.
Zvel egvipteSi, moednebsa da taZrebis win, miRebuli iyo veberTela, erTi mTliani qvisgan gamoTli-
li, oTxkuTxa da wawvetebuli svetebis aRmarTva. aseT monumentebs berZnebi obeliskebs, anu Samfurebs
eZaxdnen. egvipteSi obeliskebi mzis simbolod iTvleboda - legendis Tanaxmad, im adgilas, saidanac
pirvelad amovida mze, adamianebma didi sveti aRmarTes.
obeliskebis wawvetebuli Tavebi oqronarevi metaliT ifareboda da mzesaviT elvarebda. obeliskebis
waxnagebze ki amoWrili iyo mzis RvTaebis da faraonebis sadidebeli warwerebi.
obeliskebs dRemde SemorCaT es funqcia – maT dResac aRmarTaven raime didi movlenis, sabrZolo
gamarjvebis an gmirebis sadideblad.
obeliskebis miwaze dacemuli CrdiliT, romelic dRis ganmavlobaSi, mzis amosvlidan mis Casvlamde,
arasrul wres Semoxazavda, egviptelebi adgenden dros – maT miwaze, aRniSnuli qondaT manZili, romel-
sac gadioda Crdili drois Tanabar monakveTebSi.
Zveli berZnebi mzis saaTis RerZs gnomons uwodebdnen, filas ki, romelzec gnomonis Crdili ecema,
kadrans. mzis saaTebs dRemde gnomons uwodeben.
moswavleebi daaTvaliereben sxadasxva tipis mzis saaTebis gamosaxulebebs. maswavlebeli dasvavs
SekiTxvas:
yy Tqveni azriT, rogor aCvenebs dros mzis saaTi?
ra aris gnomonis muSaobis principi?
(vinaidan, dRis ganmavlobaSi, mze aRmosavleTidan dasavleTisken miemarTeba, Sesabamisad, adgils
icvlis RerZidan kadranze, anu ciferblatze dacemuli Crdilic. Crdili ecema ciferblatis danay-
ofebs, romlebzec cifrebiT an asoebiT saaTebia aRniSnuli.
yy ra nakli SeiZleba qondes mzis saaTs?
yy mzis saaTi ar imuSavebs maSin, rodesac mze ar anaTebs – moRrublul amindSi, Sebindebisas da RamiT.
Zvelad, mzis saaTebs moednebze dgavdnen an Senobebis mziT ganaTebul, samxreTiken mimarTul kedleb-
ze aTavsebdnen.

aqtivoba:
moswavleebi muyaos kvadratul furcelze Semoxazaven did wres, ipovian da fanqriT moniSnaven cen-
trs. centridan kidemde daxazaven erT radiuss.
45 gradusis kuTxis samkuTxa muyaos naWerze daxataven raime ornamemtul motivs, gaaferadeben an

82
gamoWrian mas da daamagreben muyaos diskoze radiusis gaswvriv. samkuTxedis Ziri SeiZleba Camagrdes
radiusze, winaswar CaWril RriWoSi, an dawebdes garedan skoCiT an qRaldis zoebiT.
maswavlebels SeuZlia aCvenos moswavleebs ramdenime mzis saaTis suraTi, raTa biZgi misces maT
fantazias.

saSinao davaleba:
SabaT an kvira dRes, moswavleebma mzis saaTi unda dadon aivanze, an sxva mzian adgilas.
yovel erT saaTSi flomasteriT moniSnon ciferblatze Crdilis mdebareoba da daaweron Sesabamisi
saaTis aRmniSvneli cifri.
yovel or danayofs Soris, SeiZleba gakeTdes Tanabari manZiliT daSorebuli danayofebi, romlebiTac
drois mcire (5, 10 an 30 wuTi) monakveTebi moiniSneba.
moswavleebs, survilisamebr SeuZliaT gaaferadon TavianTi mzis saaTebi.

83
pigmalioni da galaTea

mizani:
miTebTan gacnoba
xelovnebis Zalis gacnobiereba
warmosaxvis, wakiTxulis ilustrirebisa da wardgenis unarebis ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 6, 10, 12.
s.g.V.4. – 1, 2, 3, 4, 5.

masala:
saxatavi furceli, feradi fanqrebi an flomasterebi.

vizualuri masala:
me-19 s-is amerikeli msaxiobi meri andersoni galaTeas rolSi speqtaklidan `pigmalioni~. foto Ria
baraTze.

gakveTilis msvleloba:

– Zveli romaeli poeti ovidiusi erT miTs gviambobs:


kunZul kvipross marTavda mefe pigmalioni, romelic, garda imisa, rom mefe iyo, saocrad niWieri,
SesaniSnavi moqandakec yofila.
erTxel pigmalionma spilos Zvlisgan umSvenieresi qali gamoaqandaka. silamaziT mas verc erTi
cocxali qali ver Seedreboda. Turme marTlac cocxals hgavda, TiTqos sunTqavda kidec! mnaxvelebi
Tvals ver aSorebdnen. ambobdnen, ase gvgonia, axla xmas amoiRebso. pigmalionma mas galaTea daarqva.
qalis silamaziT mojadoebuli, Zvirfas tansacmels acmevda, samkaulebiTa da yvavilebiT rTavda. misi
sinatifisa da sinazis cqeriT saaTobiT tkbeboda.
erTxelac, silamazisa da siyvarulis qalRmerTis dResaswaulze taZarSi misulma afrodites SesTx-
ova, mSvenierebiT sakuTari qmnilebis msgavsi coli Seexvedrebina. wyalobis niSnad samjer abrialebula
cecxli samsxverploze. amgvari ucnauri siyvaruliT aRtacemulma qalRmerTma pigmalions natvra
ausrula da saxlSi misuli mefis Tvalwin qandakeba gaacocxla.
wyvili maleve daqorwinda. am saocar siyvaruls RmerTebic adRegrZelebdnen da adamianebic. pigma-
lions da galaTeas Svilebic SeeZinaT da didxans cxovrobdnen bednierad.

Semdeg maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs:


– rogor fiqrobT, ratom Seuyvarda pigmalions galaTea? (sxvaTa Soris, miTSi qalis saxeli naxsenebi
ar aris. frangma mweralma Jan Jak rusom daarqva mas galaTea – erT-erTi miTologiuri nereidas saxeli).
– am miTis garSemo bevri nawarmoebi dawerila. gansakuTrebiT cnobilia irlandieli dramaturgis
bernard Sous piesa (Tumca, iq siuJeti Secvlilia – fonetikis profesors Seuyvardeba sakuTari mos-

84
wavle, romelsac ukulturo gogonadan namdvil daxvewil qalbatonad gadaaqcevs). is xSirad idgmeba
msoflios sxvadasxva TeatrSi, maT Soris, saqarTveloSic. am piesis mixedviT aris gadaRebuli filmi
`Cemi mSvenieri ledi~ odri hepbernis monawileobiT. rogor fiqrobT, ratom aris es Tema ase saintereso
dRemde? ra Zala hqonia xelovnebas? xelovnebas SeuZlia usulo saganSi sicocxle STaberos.
– daasuraTeT miTi. SearCieT furclis orientacia imis mixedviT, Tu rogori kompoziciis ageba
gsurT, ramdeni personaJi gindaT ganaTavsoT, romel epizods airCevT da sxva. bolos, waradgineT Tqveni
namuSevari klasis winaSe.

aqtivoba:
moswavleebi xataven miTis ilustracias da waradgenen klasis winaSe.

85
mobili da stabili

mizani:
uCveulo, aratradiciuli masalebis gamoyenebis SesaZleblobis danaxva da maTi meSveobiT namuSevris
Seqmnis unari

Sedegi:
s.g. V.2. – 1, 2, 3, 4.

masala:
feradi qaRaldebi
mavTuli
makrateli
wvrilcxviriani brtyeltuCa
webo
Zua an sqeli Zafi
qaRaldis skoCi

aqtivoba

feradi qaRaldebi, mavTuli, makrateli


wvrilcxviriani brtyeltuCa
webo
sqeli Zafi an Zua

saSinao davaleba:
muyaos patara naWeri
webo
feradi qaRaldi
makrateli

vizualuri masala:
aleqsandre kalderis namuSevrebi

86
gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli ambobs:
– erTad gavixsenoT da CamovTvaloT, xelovnebis romel dargs ra masala da iaraRi an mowyobiloba
Wirdeba.
maswavlebels SeuZlia am aqtivobas misces testis saxe da moswavleebs pasuxebi Camoawerinos indi-
vidualurad, an moawyos Sejibri, romelSic gamarjvebulad CaiTvleba moswavleTa is jgufi, romelic
yvela kiTxvaze gascems swor pasuxs da yvelaze mravalferovan masalas da iaraRebs CamoTvlis.

aqtivoba 1:
maswavlebeli Camowers dafaze xelovnebis dargebs, moswavleebi an moswavleTa jgufebi ki furcelze
daweren Sesabamis pasuxebs.
– qva, Tixa, plastilini,
musika – musikaluri instrumentebi, notebi, notebis dasadebi piupitri, diriJoris joxi, musikis
Casaweri mowyobiloba...
ferwera – saRebavebi, funjebi, qaRaldi, tilo, molberti, CarCo
Teatri – scena, kostiumi, niRabi, grimi
kino – kamera, ekrani, kostiumebi, grimi,
grafika – qaRaldi, fanqari, kalami, melani, naxSiri, pasteli
literatura – qaRaldi, kalami, kompiuteri, wigni,
gamokiTxvis Semdeg maswavlebeli aCvenebs moswavleebs aleqsandre kalderis namuSevrebs da sTxovs
maT, daakvirdnen da gamoicnon, Tu ra masaliT gaakeTa avtorma es namuSevrebi (mavTuli, kenWebi, SuSis
natexebi, Rilebi, boTlis sacobebi, meqanizmebis nawilebi, muyao...)
adamianis fantazias ara aqvs sazRvari - Zalian bevri xelovani, tradiciuli masalebis garda,
xelovnebis nawarmoebis Sesaqmnelad iyenebs yvelafers, rasac saWirod CaTvlis Tavisi Canafiqris gan-
saxocieleblad. yvelaze Cveulebrivi, uRimRamo nivTic ki, SeiZleba xelovnebis nawarmoebad vaqcioT,
Tu mas saintereso kuTxiT davanaxebT mayurebels.
moswavleebi gaecnobian aleqsandre kalderis biografias.

aqtivoba 2: `mobili~
moswavleebi saxelmZRvaneloSi mocemuli instruqciis Tanaxmad, gaakeTeben mobils.

87
aqtivoba 3: `stabili~

moswavleebi muyaos naWerze sqeli feradi qaRaldebiT aageben konstruqcias.

88
mavTulis qandakeba

mizani:
aratradiciuli masalebiT muSaobis unaris ganviTAareba
sivrcobrivi azrovnebis, a da samganzomilebiani konstruirebis unarebis ganviTareba
msoflios kulturul memkvidreobasTan (aleqsandre kalderis SemoqmedebasTan) gacnoba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 2, 3.

asaTvisebeli terminebi:
monumenturi qandakeba
skulptura

masala:
mavTuli, Tixa an plastilini

vizualuri masala:
aleqsandre kalderis namuSevrebi
kalderis cirkis warmodgenis amsaxveli, 5-wuTiani videoCanaweri:
https://www.youtube.com/watch?v=t6jwnu8Izy0
xolo am 26-wuTiani, Zalian saxaliso videoCanaweris naxva SeiZleba Sin daavaloT moswavleebs:
https://www.youtube.com/watch?v=u4LdlxaxAFA

gakveTilis msvleloba:

maswavlebelma moswavleebi unda gaafrTxilos, daicvan usafrTxoebis wesebi. amisTvis mavTuls


boloebze daumagron boTlis sacobi an plastilinis gunda.
Tu maswavlebels mainc daabrkolebs usafrTxoeba, mavTulis garda, SesaZlebelia Zafis gamoyenebac,
oRond am SemTxvevaSi, gamosaxuleba muyaos safuZvelze, brtylad `daixateba~.
moswavleebma mavTulis mza qandakeba unda daamagron Tixis an plastilinis blokze.

aqtivoba:
moswavleebi qmnian qandakebas mavTuliT.

89
jakometis aCrdilebi

mizani:
qandakebis aratradiciuli masaliT Seqmnis teqnikis aTviseba
konteqstSi xelovnebis aRqmis unaris ganviTAreba
individualurad namuSevris Seqmnis unarebis ganviTareba
msoflios skulpturuli Sedevrebis (alberto jakometis Semoqmedeba) gacnoba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 3, 5.
s.g.V.4. – 1, 2, 3.
s.g.V.5. – 4.

asaTvisebeli terminebi:
karkasi

masala:
drekadi mavTuli (erTi cali 50 sm. sigrZis da erTi – 30 sm. sigrZisa, TiToeuli moswavlisTvis), folga
(Tu folga ar gaqvT, ixmareT plastilini. wyalSi dambali da gawuruli gazeTic gamodgeba, rom mavTulis
karkass anu ConCxs `xorci SeasxaT~), asanTis kolofebi, wvrili kenWebi/qviSa an raime sxva masala, rac
asanTis kolofSi Caeteva da mas daamZimebs.

vizualuri masala:
alberto jakometis qandakebebi.

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli, teqstis kiTxvis paralelurad, aCvenebs albeto jakometis qandakebebis fotoebs da


ekiTxeba:
yy rogor fiqrobT, jakometim gadmosca omis sasowarkveTili msxverpli adamianebis mdgomareoba?
ra mxatvruli xerxis daxmarebiT miaRwia amas?
yy Sveicarielebma daafases sakuTari Tanamemamule xelovanis Semoqmedeba imiT, rom fulis kupiu-
raze gamosaxes misi portreti da qandakeba. gaxsendebaT romelime qarTveli xelovani, romelic
laris kupiurazea gamosaxuli?
Tu ver gaixsenes, maswavlebeli Seaxsenebs:
yy niko firosmanis namuSevari `meTevze~ da `kalo~ gamosaxulia xuTlarianze da daviT kakabaZis
ferweruli tilo `imereTi, dedaCemi~ – aTlarianze.
Semdeg, maswavlebeli acnobs moswavleebs instruqcias da avalebs, Seqmnan qandakebebi jakometis
stilSi. mavTulad SeiZleba wina wlebis saxatavi rveulebis spiralebis gamoyeneba.

90
samuSaos Tanmimdevroba:
yy maswavlebeli dagirigebT winaswar daWril mavTulis naWrebs - TiTo 50 sm. sigrZisas da TiTos – 30
sm-ians.
yy 50 sm-ian mavTuli Suaze gakeceT da gadakecvis adgili qinZisTaviviT gadaugrixeT. es qandakebis
Tavia.
yy kisridan gadagrixeT mavTulis orive Reri erTmaneTze daaxloebiT imdenze, rom tani gamovides.
Tavisuflad darCenili grZeli mavTulebi – fexebia.
yy aiReT 30 sm.-iani mavTuli, gauyareT tanis pirvelive grexilis naxvretSi ise, rom orsav mxares
Tanabari sigrZis boloebi dagrCeT. es xelebi iqneba.
yy xelis mavTulebi Suaze gakeceT da beWebis adgilze erTmaneTze gadagrixeT.
yy aiReT folgis naWrebi da ramdenime fenad, mWidrod SemoagragneT mavTulis karkass.
yy TavisTvis folga ragbis mogrZo burTiviT unda daamrgvaloT da karkass `kiserze~ CamoacvaT.
yy Tavi rom ar moZvres, zemodan folgis kidev erTi, mogrZo naWeri SemoaxvieT ise, rom xelebzec
gadavides.
yy mieciT mavTulis karkass TqvenTvis sasurveli pozis Sesabamisi mdgomareoba – moRuneT figuris
kidurebi, moxareT welSi, dasviT, fexi fexze gadaadebineT da a.S.
yy CayareT asanTis kolofebSi qviSa an wvrili kenWebi, rom kolofebi damZimdes.
yy CaarWeT figuris fexebidan gamoSverili mavTulis boloebi asanTis kolofebSi. wvivebis adgilze,
asanTis kolofTan, daamateT cotaodeni folga, rom figura kvarcxlbekze terfebiT `dadges~.

aqtivoba:
saxelmZRvaneloSi moyvanili etapobrivi instruqciis mixedviT, mavTulebiTa da folgiT moswavleebi
akeTeben qandakebebs jakometis stilSi.

91
IV Tema: arqiteqtura

maleviCis arqiteqtonebi

mizani:
xelovnebis nimuSebis aRqmis unaris Camoyalibeba
sivrcobrivi azrovnebis ganviTareba
natifi motorikis ganviTareba
samganzomilebiani konstruqciis Seqmnis unaris Camoyalibeba,
simetriuli da asimetriuli kompoziciebis garCevisa da Seqmnis unaris Camoyalibeba,
wyvilebSi muSaobis unarebis Camoyalibeba
kazimir maleviCis SemoqmedebasTan gacnoba

Sedegi:
s.g.V.2. – 3
s.g.V.3. – 1, 2

asaTvisebeli terminebi:
dinamika, konstruqcia.

masala:
plastilini, saZerwi dafa, plastilinis dana, asanTis Rerebi. muyaos naWeri.

vizualuri masala:
kazimir maleviCis kompoziciebi
maleviCis arqiteqtonebi
moskovis saxelmwifo universitetis Senoba
devid smiti (me-20 s-is amerikeli moqandake): el.resursebSi

gakveTilis msvleloba:
moswavleebi kixuloben teqsts. maswavlebeli aCvenebs damatebiT sailustracio masalas eleqtro-
nuli resursidan. uambobs, rom polonuri warmoSobis ukraineli mxatvris, maleviCis xelovnebam didi
gavlena moaxdina momdevno Taobebis Semoqmedebaze. magaliTad, qandake devid smiti msgavsi konstruqciis
qandakebebs qmnis. Semdeg uxsnis moswavleebs samuSaos Tanmimdevrobas.

instruqcia:
yy plastilinis briketebi daWeriT araTanabar oTxkuTxedebad – kvadratebad da marTkuTxedebad.
yy muyaos momcro dafaze daamagreT da daakavSireT isini erTmaneTTan asanTis RerebiT (Reri gada-
texeT, rom ar gamoCndes).
yy mewyvilesTan erTad aageT plastilinis feradi formebisgan saintereso asimetriuli konstruqcia.

92
aqtivoba:
moswavleebi wyvilebSi plastiliniT ageben samganzomilebian konstruqcias maleviCis kompoziciebis
mixedviT.

Semajamebeli kiTxvebi:
yy rogor formebs iyenebda maleviCi?
yy SeiZleba asimetriuli kompozicia gawonasworebuli iyos?
yy Tqven rogori konstruqcia SeqmeniT?
yy Tqven mier Seqmnili konstruqcia myaria, mdgradi da statiuri Tu asimetriuli da dinamikuri?

93
qalaqis dagegmareba

grZelvadiani proeqti

mizani:
arqiteqturuli nagebobebis funqciebis gaazrebisa da garCevis unaris ganviTareba
erTobliv proeqtze muSaobis unaris ganviTareba

Sedegi:
s.g. 5.3. – 1, 2, 3.
s.g. 5.4. – 2, 4.
s.g. 5.5. – 2, 3

asaTvisebeli terminebi:
infrastruqtura
impresionizmi

masala:
didi zomis muyaos formati
kolofebi, Txeli muyao
makrateli
webo
saRebavebi
flomasterebi
qaRaldis skoCi

vizualuri masala:

94
gakveTilis msvleloba:
vin aris arqiteqtori – xelovani Tu inJineri?
xeopsis piramida, burj-xalifas caTambjeni, graf drakulas sasaxle, sidneis opera, pizis koSki,
praRis mocekvave saxli, pekinis stadioni, mcxeTis jvari. ra aerTianebs am Senobebs? yvela es da kidev
sxva uTvalavi Senoba arqiteqtoris qmnilebaa.
arqiteqtori erTerTi yvelaze Zvel profesiaTagania.
arqiteqtura aris sarke, romelSic asaxulia kacobriobis istoria – civilizaciebis warmoSoba, ganvi-
Tareba, dacema da aRorZineba. arqiteqturaSi aisaxeba xelovnebis istoriac – sxvadasxva mimdinareobis
waarmoqmnis da ganviTarebis etapebi.
arqiteqtura mudmivad icvleba, arqiteqtoris samuSaos arsi ki mudam erTia – man unda moifiqros da
aagos Senoba, romelic SekveTis moTxovnebs daakmayofilebs.
arqiteqtorebi qmnian sacxovrebel saxlebs, sazogadoebriv da sawarmo Senobebs da nagebobebs, maT
exeba Zveli Senobebis aRdgenac.
Senobis proeqtis Seqmnisas, arqiteqtorma unda da dagegmos, Tu rogor Seerwymeba momavali nageboba
garemos da moifiqros ara marto misi ier-saxe da Sinagani sivrcis mowyobiloba, aramed gaiTvaliswinos,
Tu rogori wyalgayvaniloba, eleqtro momarageba, ganiaveba, ganaTeba, gaTboba da sxva, adamianebisTvis
saWiro funqciebi eqneba Senobas.
arqiteqtorma unda icodes rogor niadagze SeiZleba Senobis dadgma da rogorze ara, icodes samSen-
eblo masalebis Tvisebebi – rogor uZleben isini simZimes, sicxesa Tu sicives, ra pirobebSi ra masalis
da konstruqciis gamoyeneba SeiZleba an ar SeiZleba.
arqiteqturis erTerTi mniSvnelovani ganxraa sacxovrebeli adgilebis – qalaqebis, soflebis dage-
gmareba.
es sfero ganagebs qalaqis an soflis teritoriis mowyobas ise, rom adamianebi masSi moxerxebulad
grZnobdnen Tavs.

aqtivoba:
moswavleebi CamoTvlian da CainiSnaven, Tu saxovrebelis garda, ra daniSnulebis Senobebi unda iyos
qalaqSi (meria, saavadmyofo, policia, saxanZro, maRazia, skola, sportuli dawesebuleba, kafe, bib-
lioTeka, saparikmaxero da sxva).
moswavleebis jgufebi, did formatebze dagegmaven qalaqs sacxovrebeli saxlebiTa da infrastruq-
turiT (quCebs, moedans, sacxovrebel, administraciul, sayofacxovrebo momsaxurebis Senobebs da sxva.
qaRaldisgan damzadebuli moculobiTi figurebiT an sxvadasxva zomis mza kolofebiT gaakeTeben martiv
Senobebs, romlebsac ganalageben TavianT qalaqSi.
moswavleebi ganixilaven erTmaneTis namuSevrebs da imsjeleben, Tu visi qalaqi gamovida ufro kargi
da ratom - xom ar gamorCaT iseTi daniSnulebis Senoba, romelic aucileblad unda iyos qalaqSi, udgeba
Tu ar yvela Senobas gza, ramdenad axlosaa sacxovrebel saxlebTan maRazia da saavadmyofo, gaiTvalis-
wines Tu ara dasasvenebeli adgilebi – mag. parki, sportuli moedani da sxva.

95
qalaquri peizaJi

elene axvlediani

mizani:
qalaquri peizaJis JanrTan gacnoba
qarTul mxatvrobasTan (elene axvledianis Semoqmedeba) gacnoba
qalaqis arqiteqturuli ieris gaazrebis unari
naturaze dakvirvebiT xatvis unaris ganviTareba

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 7, 8, 12.
s .g.V.5. – 1, 2.
s.g.V.6. – 1, 2, 3

asaTvisebeli terminebi:
pleneri

masala:
saxatavi rveuli, fanqari, saSleli, saTleli

vizualuri masala:
elene axvledianis fotoportreti,
qalaquri peizaJebi
moswavleebis namuSevrebi

gakveTilis msvleloba:

sasurvelia, es gakveTili Tbil amindSi Catardes, rom moswavleebi eqskursiaze waiyvanoT plenerze,
qalaquri peizaJebis dasaxatad. waiRoT Tan saxatavi rveulebi, fanqrebi, SearCioT romelime kuTxe da
Canaxatebi gaakeToT. pirvel gakveTilze gaecaniT gakveTilis teqsts. SegiZliaT amave gakveTilze gaec-
noT moris utrilos parizul peizaJebs – is xom elene axvledianis sayvareli mxatvari iyo. SeadareT
erTmaneTs parizisa da qarTuli qalaqebis xedebi.
CarTeT moswavleebi eqskursiis dagegmvis procesSi.

Semajamebeli kiTxvebi:
yy ra ganwyobas giqmniT elene axvledianis qalaquri peizaJebi?
yy rogor fiqrobT, ra iwvevs amgvar ganwyobas?
yy TqvenTvis nacnob romel ubans an quCas SearCevdiT dasaxatad? ra aris am adgilas iseTi gansa-
kuTrebuli, rom Tqveni yuradReba miipyro?
yy rogor qalaqSi isurvebdiT cxovrebas – Tanamedrove, xmaurian, caTambjenebian dedaqalaqSi Tu

96
myudro, istoriul patara qalaqSi, sadac garSemo yvelaferi nacnobi da mSobliuria?

aqtivoba:
moswavleebi gadian plenerze (eqskursia qalaqis romelime ubanSi) da xataven qalaqur peizaJs natu-
ridan.

97
naWris qalaqi

mizani:
qalaquri peizaJis JanrSi namuSevris Seqmna aratradiciuli masaliT
kolaJis teqnikis codnis gaRrmaveba
SemoqmedebiTi azrovnebis ganviTareba

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 6, 7.
s.g.V.2. – 1, 2, 5.

masala:
muyao, tilo, qsovilebisa da maqmanebis narCenebi, pva webo, makrateli.

vizualuri masala:
qsovilis nakuwebisgan Sekerili gadasafarebeli

gakveTilis msvleloba:

maswavlebelma erTi kviriT adre unda gaafrTxilos moswavleebi, moitanon saxlidan usargeblo
qsovilebisa da maqmanebis nakuwebi. Segrovili masala unda ganawildes Tanaklaselebs Soris.
rodesac `qalaqebi~ mzad iqneba, daarqvan maT saxelebi. maswavlebels SeuZlia uTxras, rom qalaqebis
saxelwodebebi xSirad sityva `qalaqiT~ sruldeba. berZnulad qalaqs `polisi~ hqvia – argirupoli, trip-
oli, iliupoli, petrupoli da sxva; gemanulad `burg~– naumburgi, hamburgi, fraiburgi, magdeburgi,
branderburgi. rusulad – novgorodi, zvenigorodi. moswavleebma CamoTvalon saqarTvelos qalaqebisa
da soflebis saxelebi, daakvirdnen bolosarTebs – `-isi~, `-eTi~, `-cixe~ da sxv. da moifiqron maT mier
Seqmnili qalaqebis saxelebi.

aqtivoba:
qsovilebis narCenebisgan, kolaJis teqnikiT, moswavleebi qmnian qalaqur peizaJs.

98
korpusi da Zveli saxli

mizani:
warmosaxvis unarisa da SemoqmedebiTi azrovnebis ganviTareba;
arqiteqturuli garemos esTetikuri aRqmis unaris gaRviveba;
miRebuli STabeWdilebebis verbalurad gadmocemis da vizualurad asaxvis unaris ganviTareba;
pativiscemis grZnobis ganviTareba warsulis kulturuli Zeglebis mimarT.

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 6, 10.
s.g.V.4. – 1, 2, 3, 4, 5.
s.g.V.5.

masala:
qaRaldi, ubralo da feradi fanqrebi an flomasterebi, kalami, saTleli, saSleli.

gakveTilis msvleloba:
moswavleebSi SemoqmedebiTi azrovnebisa da warmosaxvis unaris ganviTarebis garda, es gakveTili maT
ufro mgrZnobiareeebs gaxdis arqiteqturuli garemos mimarT. maswavlebeli waaxalisebs moswavleebSi
fantaziis SeuzRudavad gamovlenas. maswavlebeli svams kiTvebs, raTa gaaRvivos maTSi SemoqmedebiTi
azrovneba:
yy es saxlebi dascinian, ebuzRunebian, eCxubebian Tu mowiwebiTa da pativiscemiT esaubrebian erT-
maneTs? ratom?
yy mowonT maT erTmaneTi Tu ara?
yy ra SeiZleba korpuss xiblavdes an ar moswondes Zvel saxlSi?
yy ra SeiZleba Zvel saxls xiblavdes an ar moswondes korpusSi?
yy Tqven rogori saxlebi mogwonT? rogorSi isurvebdiT cxovrebas?
yvela pasuxi Tanabrad misaRebia.

aqtivoba:
moswavleebi weren dialogs Zvel saxlsa da mis mezoblad mdgom axal korpuss Soris da xataven ilus-
tracias.

Semajamebeli kiTxvebi:
yy ra gamogividaT kargad? ras SecvlidiT Tqvens ilustraciasa da dialogSi?
yy Tqveni ilustracia zustad xsnis personaJis xasiaTs da garegnobas Tu kidev damatebiT cnobebs
gvawvdis?
yy visi dialogi an ilustracia mogewonaT yvelaze metad da ratom?

99
V Tema: dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba

ras gviambobs Tixa

mizani:
gavacnoT moswavleebs keramikuli WurWlis istoria.
dazianebuli nivTis SekeTebis unar-Cvevebis SeZena,

Sedegi:
s.g. V.2. – 2, 4.
s.g. V.3. – 4.

asaTvisebeli terminebi:
artefaqti

masala:
patara, TeTri, (naxatebis gareSe) faifuris erTnairi TefSebi (imdeni, ramdeni moswavlecaa klasSi),
romlebsac maswavlebeli winaswar daamtvrevs. yoveli TefSis namtvrevebi srulad (namcecebis CaTvliT),
Seinaxeba konteinerSi an qaRaldis parkSi.
maswavlebels SeuZlia sTxovos moswavleebs, saxlidan wamoiRon uvargisi TefSebi.
keramikis dasawebeblad gankuTvnili webo an pva
! maswavleblis sayuradRebod: moswavleebis usafrTxoebis dasacavad, ar gamoiyenoT Cinuri `super
webo~!
xis wvetiani Cxirebi an webos funjebi
qaRaldi, magidaze dasafenad
Rrubeli an WinWi zedmeti webos mosaSoreblad

masala II aqtivobisTvis:
aRdgenili TefSi
Savi markeri
guaSis saRebavebi
pva webo
funji
wyali
palitra

vizualuri masala:
ganaTxari keramikis nimuSebi
aRdgenili keramikuli WurWeli

100
gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli ekiTxeba moswavvleebs:


yy saidan vgebulobT, Tu rogor cxovrobdnen adamianebi da ra xdeboda ama Tu im qveyanaSi saukuneebis
win? vin mefobda, vin vis eomeboda, vin aSenebda da vin angrevda, raze saubrobdnen, ras fiqrobdnen,
Cveni winaprebi?
yovelive amas Cven gviyvveba istoria, mecniereba, romelic istoriul wyaroebze dayrdnobiT, Seis-
wavlis adamianTa warsuls.
yy ra aris istoriuli wyaro?
yy istoriuli wyaro aris sxvadasxxva dros mcxovrebi adamianebis monaTxrobi, dawerili ambebi da
sabuTebi.
istoria aris mecniereba, romelic emyareba adamianebis monayols, adamianebi ki xSirad tyuian –
ambavs yvebian ise, rogorc TviTon esmiT, awyobT, an ise, rogorc moiTxovs maTi Tanamedrove realoba.
sul ubralo magaliTic sakmarisia amis dasamtkiceblad – erTi da igive ambis momswre ori adamiani, am
ambavs sxvadasxvanairad yveba – erTma ase gaigo, meorem ise, erTma raRac SeamCnia, meores gamorCa, erTma
Tavi moiwona da TviTon gaxda ambis gmiri, meores ki raRacis Sercxva da Tavis monawileoba damala....`
da kidev erTi saintereso SekiTxva – saidan viciT im Soreuli drois ambebi, rodesac adamianebma jer
wera ar icodnen?
`arqeologia aris faqtebis Zieba~ – Tqva filmis gmirma, arqeologma indiana jonsma.
es gamonaTqvami zustad Seefereba arqeologias. arqeologia aris mecniereba, romelic ganixilavs
miTebs, Tqmulebebs, Worebs, magram daskvna ki mxolod nivTier faqtebze dayrdnobiT gamoaqvs.
ra nivTier faqtebs pouloben arqeologebi adamianebis namosaxlaris gaTxrebis dros yvelaze xSirad
da yvelaze didi raodenobiT? – keramikul nawarms – gamomwvari Tixisgan gakeTebul figurebs, WurWels,
nivTebis, nagebobis, konstruqciebis detalebs...
gamomwvari Tixa ar fuWdeba da miwaSi aTaswleulebis manZilze inaxeba.
Zveli berZnebis enaze `keramos~ Tixas niSnavs. aqedan gaCnda sityva keramika, romelsac gamomwvari
Tixisgan damzadebul nivTebs veZaxiT.
sTavgadasavlo romanebsa da filmebSi arqeologebi cnobil istoriul nivTs (mag. wminda graals) an
oqro–vercxliT gatenil ganZs eZeben. sinamdvileSi, arqeologebisTvis nivTis faseuloba izomeba ara
imiT Tu ra masalisganaa igi damzadebuli, aramed im informaciiT, rasac napovni nivTi gvawvdis Tavis
Semqmnelebze, im droze, rodesac es nivTi iyo xmarebaSi. xSirad, arqeologebisTvis Tixis qoTnis patara
natexi bevrad Zvirfasi monapovaria, vidre oqros zodebis gora.
- ratom pouloben arqeologebi ufro xSirad keramikul namtvrevebs, vidre mTel nakeTobebs?
keramikuli WurWeli advilad imsxvreva. vinaidan, misi warmoeba yvela epoqaSi Zalian iafi iyo, admianebs
damtvreuli keramikuli WurWelis SekeTebas, axlis damzadeba erCivnaT da natexebs sanagveze yridnen.
amitom, adamianebis namosaxlari yovelTvis savsea WurWlis natexebiT. arqeologebisTvis es didi danak-
lisi ar aris – keramikuli natexebiT SesaZlebelia nivTis pirvandeli saxis aRdgena.
pirveli keramikuli WurWeli gaCnda Zveli welTaRricxviT merve-meSvide aTaswleulSi, maSin, rode-
sac adamianebma miwaTmoqmedeba aiTvises da daiwyes erT adgilas dasaxleba. gamomwvari Tixis istoria
ki bevrad adre daiwyo – CexeTis dasaxlebaSi, saxelad dolni-vestonica napovnia Tixisgan damzadebuli
adamianis da cxovelebis patara figurebi, romelTa asaki Zveli welTaRricxviT 29 - 27 aTasi welia.

101
aqtivoba 1:
maswavlebeli daurigebs moswavleebs konteinerbSi Senaxul WurWlis natexebs.
moswavleebi magidaze dafenil qaRaldze daalageben natexebs da namcecebs,

miazomeben maT erTmaneTs da upovian Tav-Tavis adgils,

moifiqreben maTi dawebebis Tanmimdevrobas, erTmaneTs Seawebeben jer patara natexebs,

Semdeg Sewebebuli natexebiT aawyoben mTlian TefSs.


RriWoebs amoavseben TeTri weboTi an weboSi areuli carcis fxvniliT.
maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, rom maT mouwevT detalebis Sewebebis dros daexmaron erT-
maneTs – dauWiron TefSis Sewebebuli nawilebi, an daexmaron megobars webos wasmaSi.

aqtivoba 2:
moswavleebi pva weboSi areuli guaSis saRebavebiT moxataven restavrirebul WurWels.

102
SuamdinareTi

mizani:
msoflios kulturul saganZurTan (SuamdinareTTan) gacnoba;
warsulisa da Tanamedroveobis Sedarebis unari.

Sedegi:
s.g.V.5. – 1, 3.

asaTvisebeli terminebi:
SuamdinareTi, mesopotamia, Sumerebi, lursmuli damwerloba.

masala:
krosvordis qseroaslebi

vizualuri masala:
Sumeruli cilindruli sabeWdavebi

gakveTilis msvleloba:

moswavleebi kiTxuloben teqsts.


maswavlebeli svams kiTxvebs: – riT gansxvavdeba dRevandeloba Suamdinaruli yofisgan – ra zRaprebs
uamboben Suamdinarel bavSvebs Zilis win? rogoria Tanamedrove kalendari? rogori taZrebs aSenebdnen
SuamdinareTSi? msoflios Svidi saocrebidan, romeli ekuTvnis Suamdinarul kulturas? ra masalaze
werdnen trqstebs SuamdinareTSi? da sxva.
maswavlebeli daurigebs moswavleebs winaswar amobeWdili krosvordis aslebs (moswavleTa raode-
nobis mixedviT) Sesavsebad. moswavleebs SeuZliaT Caixedon saxelmZRvaneloSi da teqstSi ipovon kro-
svordis pasuxebi. am sityvebis dazepireba ar aris Cveni mizani. maTi orjer wakiTxva da dawera sakmarisia,
rom bavSvebs isini pasiur codnaSi daeleqoT da Tu momavalSi romelime es termini SexvdebaT, gaaxsendeT,
ras niSnavs an ras ukavSirdeba igi.

gonebis savarjiSo – SeavseT krosvordi:

miniSneba – centrSi Sveulad: SuamdinareTi;


Tarazulad:
1. sityvebis Casaweri grafikuli niSnebi;
2. SuamdinareTis teritoriaze mcxovrebi uZvelesi xalxi;
3. solisebri anbani, romliTac sargeblobdnen SuamdinareTis xalxebi;
4. varskvlavTmricxveloba, mecniereba ciuri sxeulebis Sesaxeb;
5. mdinare berZnulad;

103
6. mdinare SuamdinareTSi;
7. mdinare SuamdinareTSi;
8. qveyana, romelic dRes SuamdinareTis teritoriaze mdebareobs;
9. SuamdinareTis erT-erTi mTavari RmerTi;
10. uruqis legendaruli mefe;
11. Suamdinaruli taZari.

krosvordis swori pasuxebi:


Sveulad: mesopotamia
Tarazulad:
1. damwerloba
2. Sumerebi
3. lursmuli
4. astronomia
5. potami
6. tigrosi
7. evfrati
8. erayi
9. marduki
10. gilgameSi
11. zikurati

aqtivoba:
moswavleebi avseben krosvords.

104
xamurabis kanonebi

mizani:
gavacnoT moswavleebs xamurabis kanonebis Seqmnis istoria
sakuTari mosazrebis Camoyalibebis unaris ganviTareba
jgufuri muSaobis unaris gamovlena

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 4, 5.
s.g.V.3. – 1.

asaTvisebeli terminebi:
stela – vertikalurad mdgari qvis sveti warweriT an reliefuri gamosaxulebiT
Tixis firfita
lursmnuli damwerloba
ornamenti
kodeqsi
motivi

masala:
saweri furclebi
ubralo fanqari
muyaos didi naWrebi jgufebis raodenobis mixedviT
Savi feris plastilini

vizualuri masala:
xamurabis kanonebis stela; Tixis firfitebis gamosaxulebebi

gakveTilis msvleloba:
maswavlebeli gakveTilis dasawyisSive gayofs klass or jgufad, raTa mogvianebiT am proceduram
ar gamoiwvios aurzauri.
maswavlebeli mouyveba moswavleebs xamurabis kodeqsis istorias, gaacnobs ramodenime kanons kod-
eqsidan (kodeqsSi sul 282 kanonia. kanonebi sakmaod mkacri, sastikic ki iyo. mag.:

yy Tu erTi meores mkvlelobas daswamebs, magram braldebas ver daumtkicebs, bralmdebeli sikv-
diliT daisjeba.
yy Tu mosamarTle gadawyvetilebas miiRebs, magram gairkveva, rom is mcdari iyo, man Tormetjer meti
unda gadaixados vidre braldebulma da mosamarTlis uflebas samudamod dahkargavs.
yy Tu qurdi moparvisas daiWires, is sikvdiliT unda daisajos.
yy Tu mavani masze dabali rangis mamakacs gaartyams, maSin dazaralebulma igive ziani unda miayenos
mas.

105
yy Tu mSenebeli saxls aagebs saguldagulod, mflobelma saxlis yoveli zedapirisTvis mas 2 Sekeli
unda uzRos.
yy Tu mSenebeli kargad ver aaSenebs da Senoba daingreva, igi moklul iqneba.
yy Tu mavani saxlis kedels gaangrevs mis gasaZarcvad da mas daiWeren, sasjelis saxiT mas kedelSi
CaaSeneben.
yy Tu vaJiSvili dedas xels gaartyams, mas xelebs mohkveTen.
yy Tu vaJiSvili ityvis rom misi deda an misi mama misi mSobeli araa, mas enas mohkveTen.
yy Tu saxls cecxli gauCndeba da is vinc mis Casaqrobad mova, xeli waucdeba ojaxis sakuTrebaze,
daisjeba imave cecxlSi dawviT.
yyTu erTi meores kbilebs Caumtvrevs, masac Caumtvreven kbilebs.
yyadamianis SeuracxyofisTvis damnaSave saxalxod, maTraxis 60 dartymiT isjeba.

maswavlebeli dasvams SekiTxvas:


yy ra aris kanoni?
yy ras ganapirobebs kanoni saxelmwifosTvis?
yy raze iyo dawerili xamurabis kanonebi?
yy rogor gansxvavdeba maSindeli sasjeli dRevandelisgan?
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, Seqmnan TavianTi kodeqsi: moifiqreT skolaSi, quCaSi, mego-
brebTan qcevis kanonebi. CamovweroT isini, gavaformoT, davkidoT klasSi da SevecadoT maTi Sesruleba.
– jgufis yovelma wevrma damoukideblad, an megobarTan erTad moifiqros, da furcelze, Camoweros
2-3 savaraudo kanoni qcevis Sesaxeb – risi gakeTeba ar SeiZleba, an risi gakeTebaa aucilebeli. kanonebi
unda Camoyalibdes mokled, ori-sami sityviT, mag:
yy izrune cxovelebze.
yy moagvare konfliqti mSvidobianad.
yy iyavi bejiTi.
yy gaufrTxildi sxvis namuSevrebs.
yy ilaparake xmadabla.
yy iyavi xalisiani...

jgufis wevrebi amoarCeven da furcelze Camoweren yvelaze saintereso debulebebs. maswavlebeli


xmamaRla waikiTxavs maT, moswavleebi ki ceris zeviT aweviT an qveviT daweviT (rogorc Zvel romSi), xmas
miscemen yovel winadadebas.
kanonebi, romlebic met xmas miiRebs, Camoiwereba dafaze da Tematurad dajgufdeba. Tu klasSi bevri
moswavlea, kanonebis ricxvi Sesabamisad gaizrdeba ise, rom TiTo gjufs 4-5 kanoni Sexvdes.
maswavlebeli Tanabrad gaanawilebs gadarCeul, dajgufebul `kanonebs~ jgufebSi da dasvams SekiTxvas:
– rogor werdnen adamianebi im dros, roca qaRaldi jer ar iyo gamogonebuli?
– warmoidgineT, viTom Cven im dros vcxovrobT, rodesac adamianebi Tixis firfitebze werdnen. Tixis
nacvlad, Cveni kodeqsis Camosawerad, muyaoTi da plastiliniT davamzadoT firfitebi. amisTvis, muyaos
naWrebi mTlianad dafareT Savi plastilinis Txeli feniT. dRes, movamzadebT firfitebs, romlebzec
kanonebi unda CamovweroT, momdevno gakveTilze ki CamovwerT am firfitebze kanonebs da gavalamazebT
maT ornamentebiT.

106
aqtivoba:
yoveli jgufi moamzadebs erT `firfitas~ – moswavleebi TiTebiT gadaglesen da Tanabrad gaanaw-
ileben plastilins muyaos zedapirze.

II gakveTili

masala:
feradi plastilini
brinjis, wiwiburas, muxudos, simindis da sxva msgavsi marcvlebi
feradi plastilini
saxazavi
xis wvetiani Cxirebi
plastilinis dana

aqtivoba:
yoveli jgufi saxazaviT moniSnavs muyaoze imden srtiqons, ramdeni kanonic eqneba dasaweri.
swori xazebis gaswvriv, wvetiani CxiriT Camoweren kanonebs.
plastilinis daniT Seasworeben Secdomebs da zedmet xazebs.
maswavlebeli gaafrTxilebs moswavleebs, rom muyaos kideebze unda darCes adgili CarCos gasakeTe-
blad.
wvetiani CxirebiT, xazebis gayolebaze Camoweren kanonebs.
Ria feris plastiliniT daamzadeben wvril Tokebs, romlebiTac amoavseben muyaoze amoCxapnil asoebs.
plastilinis daniT gaasworeben Secdomebs.
amasobaSi, romelime jgufis wevri, gansxvavebuli feris plastilins daWris Tanabari sisqis zolebad.
am zolebs daagrZelebs da rodesac yvela aso daiwereba, daawebebs maT CarCosTvis gankuTvnil adgilas.
varianti 1 - ornamenti gakeTdeba CarCoze Cawnexili wiwiburas, brinjis da sxva marcvlebiT.
varianti 2 – CarCoebs gaaformeben plastilinis daniT gakeTebuli xazebiT.
gamzadebul kodeqsebs Camokideba saklaso oTaxSi.

107
Sumeruli `omi da mSvidoba~

mizani:
TanamSromlobis, interpretaciisa da komunikaciis unarebis ganviTareba;
xelovnebis konteqstSi aRqmis unaris ganviTareba
msoflios kulturul memkvidreobasTan (Suamdinaruli xelovnebis SedevrTan) gacnoba

Sedegi:
s.g.V.2. – 3, 4, 5.
s.g.V.3. – 1, 2, 3, 4.
s.g.V.4. – 2, 3.
s.g.V.5. – 1, 2, 3, 4, 5.

asaTvisebeli terminebi:
ritmi
frizi

masala:
TeTri Tabaxis furceli, cisferi feradi qaRaldi, ubralo fanqari, lurji da wiTeli flomaster-
ebi, webo, makrateli.

vizualuri masala:
uris Standartis ilustraciebi

gakveTilis msvleloba:

rodesac moswavleebi teqstis kiTxvas daasruleben. maswavlebeli maT aCvenebs uris Standartis
fotoebs. sTxovs, yuradReba gaamaxvilon detalebze, magaliTad, skamebis wina fexebze, romlebsac Txis
fexis forma aqvT. maswavlebeli svams kiTxvebs:
– sad aris gamosaxuli `omi~? rogoria maTi iaraRi, aRWurviloba (Subebi), samxedro etlebi? romelia
`mSvidobis~ amsaxveli epizodebi? rogor zeimoben samxedro gamarjvebas Sumerebi (sazeimo lxiniT)?
rogor acviaT (muzaradebi, grZeli labadebi...)? riT irToben Tavs (arfaze dakvriT)? romelia maT Soris
mefe? ra niSniT gamoyo igi xelovanma sxva figurebisgan? (didi zomiT). xom ar gaxsendebaT sxva uZvelesi
xelovnebis nimuSebi, sadac mefis figura sxvebTan SedarebiT didi zomisaa (egvipturi xelovnebis nimuSi,
narmeris fila). kidev raime msgavsebas xom ar xedavT adamianis gamosaxvis egviptur wesTan (rakursebis
aRreva – Tavi da fexebi profilSi, tani ki – anfasSi).
maswavlebeli moismens moswavleebis mier gamoTqmul varaudebs scenaTa identifikaciasTan dakav-
SirebiT.

instruqcia:

108
yy TeTri furceli gayaviT sam grZiv nawilad da gainawileT, rom TiTo moswavles Sexvdes TiTo
grZivi zoli.
yy TiTo zolze ubralo fanqriT daxateT saxlsa da skolaSi Tqveni cxovrebis amsaxveli yofiTi
scenebi.
yy gaWeriT cisferi furceli Suaze grZivad.
yy gamoWeriT da daawebeT daxatuli gamosaxulebebi cisfer furcelze.
yy gadaawebeT Tqveni zolebi erTmaneTs. frizi mzadaa.

aqtivoba:
instruqciis mixedviT, moswavleebi xataven da akeTeben sakuTar frizs.

109
Sumerobana

mizani:
TixiT Zerwvis unaris ganviTareba
miTiTebebis Sesrulebisa da xangrZlivi samuSaos etapobrivad ganxorcielebis unarebis ganviTareba
msoflios kulturul saganZurTan (Sumerul sabeWdavebTan) gacnoba
warsulisa da Tanamedroveobis Sedarebis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g. V.2 – 3, 4
s.g.V.5. – 1, 3.

asaTvisebeli terminebi:
reliefi, bareliefi, sabeWdavi.

masala:
ubralo fanqari, Tixa, plastilinis dana.

vizualuri masala:
Sumeruli cilindruli sabeWdavebi, moswavlis namuSevrebis nimuSebi

gakveTilis msvleloba:

es gakveTili or akademiuri saaTs daikavebs. teqstis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli sTxovs, azri
gamoTqvan saxelmZRvaneloSi dasmuli kiTxvis garSemo – rogor SeiZleba sabeWdavis damzadeba, ra
masaliT, ra proceduriT. moswavleebis mier gamoTqmuli azris mosmenis Semdeg maswavlebeli acnobs
instruqciis I etaps. moswavleebi adareben maT mier gamoTqmul varaudebs instruqciis etapebs da sau-
broben, ramdenad daemTxva maTi mosazreba rekomendacias (swavla aRmoCeniT).
Semdeg moswavleebi Seudgebian am etapis ganxorcielebas. II etapi Semdeg gakveTilze unda Sesruldes.

samuSaos Tanmimdevroba:

I etapi
yy Tixis briketi orad gayaviT. erTi nawili axla dagWirdebaT. meore isev SefuTeT da skoCiT daaweb-
eT, rom Sig haeri ar Sevides da Tixa ar gamagrdes.
yy Tixis naWeri xelis gulebs Soris agoraveT da mieciT ganieri cilindris forma.
yy Semdeg agoraveT brtyel zedapirze, sanam cilindrs gluvi forma ar miecema.
yy cilindrs SuagulSi gauyareT fanqari ise, rom fanqari RerZis funqcias asrulebdes.
yy cilindrze plastilinis daniT daxateT martivi konturuli gamosaxulebebi. ecadeT, mxolod siluetebiT
SemoifargloT. erideT detalebs da wvril xazebs (sqeli xazebi daitaneT).

110
yy amoiReT konturebs Soris areebi plastilinis daniT ise, rom CaRrmavebuli siluetebi miiRoT.
yy plastilinis daniT an nekiT gagliseT, moasworeT CaRrmavebebi, rom gaaTanabroT.
yy Tqveni cilindruli sabeWdavi mzadaa. axla is unda gaSres da gamagrdes. amas dro sWirdeba. amitom,
Semdeg gakveTilamde sadme SeinaxeT.
yy roca Tixa gamagrdeba, SesaZloa ukve Semdeg gakveTilze, gadadiT II etapze.

II etapi:
yy wina gakveTilze gadanaxuli Tixis narCeni gaabrteleT neka TiTis sisqis firfitad. firfitis
zoma cilindris diametris sigrZisa unda iyos. simaRle ki – cilindris simaRlisa.
yy sveli xeliT moasworeT zedapiri, rom gluvi da Tanabari sisqisa iyos. SegiZliaT amisTvis Wiqa
gamoiyenoT, Cipsis muyaos yuTi an konservis qila. Tu zedapiri mainc uswormasworoa, gadmoabru-
neT firfita. zurgis mxare, romelic myar zedapirze ido, ufro swori iqneba.
yy gansazRvreT, sad aris cilindrze naxatis Tavi da bolo. daadeT cilindri firfitis kides ise,
rom zed naxatis dasawyisi moxvdes. daaweqiT xeliT da cilindri firfitaze gadaagoreT. gadag-
orebisas dawola Tavidan bolomde Tanabari Zalis unda iyos. ratom aris es mniSvnelovani? – maSin
naxati firfitaze mkafiod da Tanabrad aRibeWdeba. cilindrze CaRrmavebuli figurebi firfit-
aze reliefurad amoiburceba. aseT gamosaxulebas bareliefi (bas-relief) anu dabali reliefi hqvia.
xom gsmeniaT sityva bas gitara (bas guitar)? is dabal, box xmebs gamoscems. masac, safuZvlad igive
franguli sityva `bas~ anu `dabali~ udevs.
yy axla SegiZliaT gaxvritoT firfitis zeda kuTxeebi, rom Semdgom, roca Tixa gamagrdeba, Toki
gauyaroT da kedelze dakidoT.
mogewonaT Sumerobana?
Tu dro dagrCaT, SegiZliaT saxatav rveulSi lursmuli damwerlobiT, Tqveni saxeli daweroT. gTava-
zobT lursmuli asoebis Sesatyvis qarTul niSnebs. ra Tqma unda, aq yvela saWiro asos ver naxavT, magram
SegiZliaT sxva, msgavsi bgeris aRmniSvneli niSniT SecvaloT. maS, Sumerobana grZeldeba!

aqtivoba:
moswavleebi TixiT akeTeben cilindrul sabeWdavs da mis anabeWds.

111
minanqari

mizani:
dekoratiul-gamoyenebiT xelovnebasTan, kerZod, tixrul minanqarTan da mis teqnikur specifikasTan
gacnoba,
simetriuli dekoratiuli nakeTobis Seqmnis unari.

Sedegi:
s.g. V.1. – 9
s.g. V.2. – 3, 4
s.g. V.5. – 1, 3
s.g. V.6. – 1, 2

asaTvisebeli terminebi:
minanqari, ornamenti

masala:
muyaos oTxkuTxa an wriuli naWeri, ubralo fanqari, plastilini, saZerwi dafa.

vizualuri masala:
namuSevrebis nimuSebi;
xaxulis karedi xati
Tanamedrove minanqris jvrebi

gakveTilis msvleloba:

teqstis kiTxvis Semdeg maswavlebeli moswavleebs sTavazobs, tixruli minanqris teqnologiis


imitaciis Seqmnas plastiliniT.

samuSaos Tanmimdevroba:
yy muyaos marTkuTxa an wriul naWerze moniSneT centri da mis garSemo fanqriT daxateT martivi sime-
triuli, dekoratiuli kompozicia – oTxmklava jvari, mklavebs Soris geometriuli an mcenareuli
ornamentiT.
yy radgan oqrosferTan yvelaze axlos yviTeli feria, tixrebisTvis daamzadeT yviTeli feris plas-
tilinis mogrZo, wvrili `mavTulebi~ da daakariT tixrebi xazebis gayolebaze.
yy tixrebs Soris CadeT sxva feris plastilinis momcro naWrebi da gagliseT isini TiTiT ise, rom
bude amoivsos. rodesac yvela ujredi amoivseba, Tqveni nakeToba mzadaa.

aqtivoba:
moswavleebi plastiliniT akeTeben dekoratiul, simetriul, ornamentul kompozicias tixruli
minanqris teqnikis imitaciiT.

112
VI Tema: proeqtebi

proeqti 1 – muzaTa taZari

(6 gakveTili)

gakveTili 1: muzebi

mizani:
muzeumis warmomavlobasTan gacnoba;
kavSirebis danaxvis (personaJTan atributis dakavSirebis) unaris ganviTareba;

Sedegi:
s.g.V.1. – 5, 6, 10, 11, 12.
s.g.V.3. – 1, 2, 3, 4, 5, 6.
s.g.V.4. – 2, 3, 4, 5

asaTvisebeli terminebi:
muzeumi, koleqcia, eqsponati.

masala:
saxatavi rveuli, feradi fanqrebi.

vizualuri masala:
me-16 s., rafael santi, vatikani, stanca dela siniatura, `parnasi~, apoloni da muzebi.
me-19 s., bertel torvaldseni, apoloni da muzebi.

gakveTilis msvleloba:

albaT gsmeniaT gamoqma – `muza mewviao~ – ra SemTxvevaSi vambobT amas?


– rodesac raRacas gatacebiT vakeTebT, raRacas vqmniT, vigonebT...
– vin aris muza?
berZnuli miTologiis Tanaxmad, Weqa-quxilis RmerTs, zevss da mexsierebis qalRmerT mnemozines
cxra qaliSvili yavdaT, romlebsac muzebs, anu moazrovneebs eZaxdnen. muzebs SeeZloT warsulis danax-
va da momavlis ganWvreta. isini parnasis mTaze cxovrobdnen da xelovnebis mfarvel RmerTs, apolons
eqvemdebarebodnen.
muzebis gansakuTrebuli zrunvis sagani mecnierebi da xelovani adamianebi – musikosebi, momRerlebi,
poetebi da mxatvrebi iyvnen.
Zvel saberZneTSi, muzebis sapativcemlod Sendeboda gansakuTrebuli taZrebi – museionebi, romlebic
saberZneTis kulturuli cxovrebis centrebs warmoadgendnen.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ramdenjerme xmamaRla da dafiqrebiT gaimeoron sityva `museioni~

113
da gaixsenon, Tu ra sityvas agonebs maT es saxeli. museioni, muzeumis winaparia - saukuneebis Semdeg,
xelovnebis taZris principic da saxelic Tanamedrove `muzeumebis~ safuZveli gaxda.
im Soreul dros ki, yvelaze metad saxeli aleqsandriis museionma gaiTqva.
aleqsandre makedonelma, mis mier dabyrobil egvipteSi, daaarsa qalaqi aleqsandria. am qalaqSi,
aleqsandre makedonelis Tanamoazrem, da SemdgomSi egviptis mefem, ptolemei I soterma, muzebis didi
taZari aago. am taZarSi gaerTienbuli iyo samecniero-kvleviTi centri, observatoria, botanikuri baRi
da zooparki, biblioTeka da muzeumi.
muzebis taZarSi xelovani adamianebi erTmaneTs ejibrebodnen ostatobaSi, aqve qmnidnen da warmoad-
gendnen TavianT nawarmoebebs. aleqsandriis museionis WerqveS ikribebodnen im drois udidesi mecnierebi
da xelovani adamianebi – maTematikosebi, fizikosebi, inJinrebi, eqimebi, filosofosebi, istorikosebi,
musikosebi, msaxiobebi, mxarvrebi da poetebi.... maTi muSaobisvis museionSi yvela piroba iyo Seqmnili.
garda kargi samuSao pirobebisa, mecnierebs saSualeba qondaT erTmaneTs Sexvedroden, emusaifaT, ems-
jelaT, ekamaTaT, erTmaneTis gamocdilebas gacnobodnen, erTmaneTis rCevebi gaeziarebiaT... Sedegad,
miviReT udidesi aRmoCenebi, romlebsac dResac ar daukargavT mniSvneloba.
exla ki, davubrundeT muzebs.
adamianebis mimarT keTilganwyobili muzebi xelovnebis warmomadgenlebs ajildovebdnen TavianTi
niWiT, mxars uWerdnen da amxnevebdnen maT, magram Tu vinme gabedavda maTTan asparezobas, sastikad
sjidnen.

kaliope sagmiro poezias mfarvelobda,


evterpe – musikas,
melpomene – tragedias,
Talia – komedias,
erato – sasiyvarulo poezias,
polihimnia – pantomimas da saxotbo himnebs,
terfsiqora – cekvas,
klio – istorias,
urania – astronomias.

maswavlebeli muzebis skulpturuli gamosxulebebis Cvenebisas, yuradRebas gaamaxvilebs maT atrib-


utebze, romlebic yoveli muzis gansakuTrebul miswrafebas usvams xazs:
1. klio – gragniliT xelSi, gragnilSi warsuli drois ambebiiyo Cawerili.
2. kaliope – cviliT dafaruli dafiT xelSi, romelzec asoebis amosakawri CxiriT, otiliT sagmiro
simRerebs iwerda.
3. evterpe – musikaluri instrumentiT, fleitiT xelSi
4. talia – komediis simbolo - gacinebuli niRabi
5. melpomena – Tavze vazis foTlebis gvirgviiniT, tragediis simboluri niRbiT erT xelSi da xmiT
an kverTxiT meore xelSi
6. terfsiqora – gunduri simReris da cekvis muza – mudam gaRimebuli saxiT, Tavze gvirgviniT da
musikaluri instrumentiT - liriT xelSi
7. urania – samyaros simbolo - globusiT da saCvenebeli joxiT xalSi

114
8. polihimnia – Cafiqrebul pozaSi, saxotbo leqsebis Casaweri gragniliT xelSi.
kaliope (gragniliT xelSi), talia (niRbiT), erato, evterpe (Casaberi musikaluri instrumentebiT),
polihimnia, klio, terfsiqore (kifariT), urania (globusiT da saCvenebeli joxiT), melpomene (Tavze
Teatraluri niRbiT)

dRes muzebi daviwyebas miecnen. aRaravis Wirdeba maTi mxardaWera, aRaravin uxmobs muzebs gasamx-
neveblad. mxolod poeziaSi Tu gaielvebs muzas saxeli.
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, gaixsenon Tanamedrove adamianis saqmianobis dargebi, rom-
lebsac ar awyenda zeciuri mxardaWera da moigonon am dargebisTvis axali muzebi.

aqtivoba:
`XXI saukunis muzebi~
moswavleebi daiyofian jgufebad.
yoveli jgufis wevrebi moilaparakeben erTmaneTSi da daasaxeleben 10 sferos, romlebsac dRes
muzebis mfarveloba sWirdebaT.
daxataven muzebs im atributiT, romelic migvaniSnebs maT mier mogonili muzas mfarvelobis sferoze.

jgufebi ganixilaven erTmaneTis namuSevrebs da Seecdebian amoicnon, Tu ra dargis muza gamosaxes


megobrebma. imsjeleben, Tu ramdenad saWiroa aseTi muza dRevandelobaSi da amoarCeven cxra Zalian
saWiro muzas.

muzaTa taZari. gakveTili 2

museionidan muzeumamde

muzeumSi qcevis wesebi. am gakveTilis Semdeg ukve unda Catardes proeqtis III, gasvliTi gakveTili
muzeumSi – eqskursia

mizani:
muzeumis raobasa da daniSnulebasTan gacnoba;
TanamSromlobisa da saorganizacio unarebis gamomuSaveba.

Sedegi:
s.g.V.3. – 1, 2, 3, 4, 5, 6.
s.g.V.4. – 2, 3, 4, 5.

masala:
A4 formatis furclebi, wiTeli da Savi flomasterebi.

115
vizualuri masala:
muzeumSi qcevis wesebis amsaxveli niSnebi

gakveTilis msvleloba:

moswavleebi ecnobian muzeumSi qcevis wesebs da asruleben davalebas.

aqtivoba:
moswavleebi moifiqreben da daxataven muzeumSi an xelovnebis gakveTilze qcevis wesebis amsaxvel
simbolur niSnebs, ganixilaven maT, amoarCeven saukeTesoebs da dakideben klasSi.

muzaTa taZari. gakveTilebi IV-V-VI

saganZuris mcveli

mizani:
s.g.V.2. – 3.
s.g.V.3. – 1, 2, 3, 4, 6.
s.g.V.4. – 4, 5.
s.g.V.5. – 2, 3.

masala:
muyaos yuTi, webo, makrateli, a4 formatis furclebi, feradi fanqrebi an flomasterebi.

vizualuri masala:
eqvTime TayaiSvilis foto;
me-12 s-is xaxulis karedi xati

gakveTilis msvleloba:

gakveTilis teqsti mimoxilviTia.


girCevT anaxoT moswavleebs revaz TabukaSvilis dokumenturi filmi `saqarTvelos meWurWleTu-
xucesi~ (bmuli: https://www.youtube.com/watch?v=DiYDObeVyts). maswavlebeli organizebas ukeTebs filmis
demonstrirebasa da atarebs diskusias filmis garSemo.
garda amisa, eqvTime TayaiSvilis Sesaxeb ufro vrclad giamboben... skolis moswavleebi. Tbilisis
#183-e sajaro skolis XI-klaselebma mis cxovrebas da Rvawls mTeli kvleva miuZRvnes.
maswavlebeli exmareba moswavleebs proeqtis yvela safexuris SesrulebaSi.

116
aqtivoba:
IV gakveTilze moswavleebi ecnobian qarTuli ganZis Segrovebisa da gadarCenis istorias da eqvTime
TayaiSvilis Rvawls am saqmeSi. Semdeg iyofian jgufebad da inawileben msoflios cnobil muzeumebs
kvlevis Casatareblad. jgufebSi inawileben sakvlev sakiTxebs.
V gakveTilze moswavleebi jgufebSi, muyaos yuTebSi amzadeben muzeumis pirobiT maketebs umniS-
vnelovanesi eqsponatebiTurT.
VI gakveTilze jgufebi waradgenen maketsa da kvlevis Sedegebs.

117
proeqti 2 – Crdilebis Teatri

mizani:
moswavleTa SemoqmedebiTi unarebis gamovlena
jgufuri samuSaos keTebis unaris ganviTareba

Sedegi:
s.g.V.3. - 1, 2, 3, 4, 5, 6

asaTvisebeli terminebi:
Crdilebis Teatri
marioneti

masala:
didi zomis kolofi
naxevrad gamWvirvale qaRaldi (pergamenti) an mitkali
(warmodgenis dros - ganaTebis wyaro – farani an naTura)
Savi, 120 gramini (sqeli) qaRaldi
fanqari
makrateli
webo
xis Cxirebi
qaRaldis skoCi
stepleri

vizualuri masala:
martivi video instruqcia Crdilebis Teatris damzadebisTvis:
ekranis damzadeba

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli aCvenebs moswavleebs ramdenime videofragments, sadac naCvenebia, Tu rogor keTdeba


Crdilebis Teatri da marionetebi.
Semdeg, maswavlebeli moswavleebs amosarCevad SesTavazebs ramdenime igavs sulxan-saba orbelianis
`sibrZne sicruisa~-dan, an yvelasTvis kargad cnobil zraprebs `sami goWi~ da `wiTelquda~. sasurvelia,
Sedges moswavleTa 5-6 wevriani jgufebi. yovelma jgufma moamzados Tavisi piesa.
yvela jgufisTvis gakeTdeba erTi saerTo ekrani.

118
aqtivoba 1:
klasi xmis micemiT amoirCevs erT an or igavs, (moswavleTa raodenobidan gamomdinare).
dagegmavs warmodgenis Catarebis pirobebs, TariRs, mosamzadebeli samuSaoebis vadebs:
1. igavis piesad gadakeTeba, 2. ekranis, dekoraciis da personaJebis momzadeba, 3. warmodgenis dadgma,
4. warmodgenis (RonisZiebis) organizeba da Catareba.
moswavleebi gainawileben funqciebs imis mixedviT, Tu vis ra ufro exerxeba:
piesis momzadeba (wera), warmodgenis dadgma (reJisura), personaJebis da dekoraciebis momzadeba
(xatva, gamoWra, awyoba) Tu warmodgenis warmarTva (msaxioboba).
sasurvelia, moswavleTa erTma jgufma, warmodgenisTvis moamzados afiSa.

aqtivoba 2:
moswavleebi muyaos kolofiT daamzadeben ekrans,
daamzadeben dekoraciebs da personaJebs
daxataven afiSas

aqtivoba 3:
igavis mixedviT daweren piesas
dadgaven warmodgenas
gamarTaven warmodgenas.

119
plakati

mizani:
naswavli masalis gaxseneba, ganmtkiceba, codnis Semowmeba;
wyvilebSi muSaobis, komunikaciisa da TanamSromlobis unarebis ganviTareba.

Sedegi:
s.g. V.1. – 3, 5, 6.
s.g. V.3. – 1, 2.
s.g. V.4. – 1, 2.
s.g. V.5. – 3.

masala:
kolofSi Cayrili bileTebi plakatis Temebis dasaxelebebiT
ubralo fanqrebi,
saxazavebi,
guaSis saRebavebi, feradi flomasterebi an pasteli
A4 saxatavi furclebi,
A3 formatis saxatavi furclebi yovel wyvils.

vizualuri masala:
plakatebis nimuSebi

gakveTilis msvleloba:

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron da imsjelon, Tu ras warmoadgenen saxelmZR-


vaneloSi mocemuli ilustraciebi – aRweron, ra aris gamosaxuli, ras gvamcnobs, ra daniSnulebisaa,
mxatvrobis romel Janrs miekuTvneba TiToeuli suraTi, ra gansxvavebaa plakatsa da maTTvis cnobil
sxva grafikul suraTebs Soris (SedarebisTvis, maswavlebels SeuZlia aCvenos moswavleebs dazguri
grafikis sxva nimuSebi).
moswavleebi kidev erTxel daakvirdebian plakatebs da imsjeleben, Tu ra ipyrobs maT yuradRebas
pirvel rigSi – raze Cerdeba Tvali da ratom; raze aris gamaxvilebuli plakatSi yuradReba – ra aris
mTavari, naxati Tu warwera; ra xerxiT aris gamoyofili mTavari, (kompozicia, kontrasti, zoma, feri,
xazi, warwera).
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Camoayalibon plakatis damaxasiaTebeli niSnebi:
plakati unda Candes Sori manZilidan, gamosaxuleba unda iyos advilad aRsaqmeli da gasagebi. warwera
ki, romelic azustebs, avsebs gamosaxulebis Sinaarss, unda iyos mokle, mkafio da kargad ikiTxebodes
Sori manZilidan.

aqtivoba:
moswavleebi, wyvilebad, kolofSi Cayrili bileTebidan amoiReben erTerT Temas, moifiqreben ideas

120
da misi ganxorcielebis gzas - Tu ra masaliT da xerxiT Seasruleben namuSevars.
Semdeg A4 furclebze feradi fanqrebiT daxataven plakatis eskizs.
plakatis eskizis daxatvisas moswavleebi unda ecadon, kompozicia aagon ise, rom gamoiyos da TvalSi
sacemi gaxdes ideis mTavari komponenti.
dasrulebuli eskizebi daideba iatakze mwkrivad. moswavleebi gaacnoben erTmaneTs TavianT
Canafiqrebs; imsjeleben, asaxavs Tu ara eskizi ideas; gaarCeven, Tu ra xarvezebi aqvT maT namuSevrebs,
miscemen erTmaneTs rCevebs da CainiSnaven maT momdevno gakveTilisTvis.
momdevno gakveTilze, moswavleebi A3 formatis saxatav furclebze gadaitanen momzadebul eskizs
da gaaformeben mas winaswar mofiqrebuli xerxiT.
patara eskizis did formatze gadasatanad SeiZleba eskizebi fanqriT, mkrTalad daiyos kvadratebad.
amdenive kvadratad daiyofa didi formatebic. moswavleebi eskizis patara ujraSi daxatul gamosax-
ulebis monakveTs gadaixataven didi formatis Sesabamis ujraSi. Semdeg moswavleebi RrubeliT an didi
funjebiT moamzadeben fons da gaaferadeben naxatebs da warweras.
plakatis fonis momzadebisas, maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, rom sasurvelia, gamosaxuleba
da warwera mkveTrad gamoiyofodes fonze – (plakatSi miRebulia kontrastuli ferebis xmareba).

savaraudo Temebi:
`dedamiwa – Cemi saxli~, `imogzaure saqarTveloSi~, `Cveni oTxfexa megobrebi~.

121
proeqti 3: festivali

(6 gakveTili)

I gakveTili: goZaimas!

mizani:
msoflios kulturebTan gacnoba;
gansxvavebuli kulturis dafasebis unaris ganviTareba.
grZelvadian proeqtze muSaobis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.1. – 12.
s.g.V.2. – 1, 2, 3, 4.
s.g.V.5. – 1, 4.

asaTvisebeli terminebi:
kimono, samurai, origami

masala:
Txeli muyao, ubralo fanqari, flomasterebi, makrateli, TeTri da feradi qaRaldebi.

vizualuri masala:
Cais ceremonia mxatvrobaSi
Cais ceremonia. foto
kimonos foto:
kitagava utamaro. warCinebuli qalebi
samurai
fexsacmeli
samurais marao
saSinao davalebis – origamis fotoinstruqcia
kimono da samurais kostiumi qaRaldis TojinisTvis: eleqtronul resursSi
saSinao davaleba (el. resursSi)

gakveTilis msvleloba:

klasSi Semosul moswavleebs maswavlebeli iaponurad esalmeba: `goZaimas!~

122
es gaugebari sityva ukve aRZravs moswavleTa interess da savaraudod, ikiTxaven, ras niSnavs es ucnauri
sityva. maswavlebeli etyvis, rom pasuxi saxelmZRvaneloSia.
moswavleebi kiTxuloben teqsts.
maswavlebels SeuZlia miawodos maT damatebiTi informacia iaponuri kulturis Sesaxeb. magaliTad
is, rom iaponeli, iseve, rogorc Cineli qristianebi, `mamao Cvenos~ locvisas amboben – `brinji Cveni
arsobisa~, radgan swored brinjia maTi yoveldRiuri sakvebi, da ara puri.
mniSvnelovania, rom moswavleebma gaiazron, rom kulturebs Soris gansxvaveba ganpirobebulia
geografiuli mdebareobiT, klimatiT, xalxis wamyvani saqmianobiT, istoriuli viTarebiTa da religiiT.
da rom gansxvavebuli ar niSnavs cuds. moswavleebs unda ganuviTardeT pativiscemisa da dafasebis
grZnoba gansxvavebuli kulturebisadmi.

radgan mTavari davaleba kimonos dizainia da ara figuris ageba, maswavlebels SeuZlia daurigos
moswavleebs danarTidan amobeWdili, qaRaldis Tojinebis Targebi. moswavleebi Targis meSveobiT
gamoWrian gamosaxulebas muyaosgan da gaukeTeben sadgams (ix. ori savaraudo xerxi fotoebze).

Semajamebeli kiTxvebi:
ra mogwonT an ra migaCniaT ucnaurad iaponur kulturaSi da ratom?
kidev ra gainteresebT iaponuri kulturis Sesaxeb?

aqtivoba:
moswavleebi akeTeben muyaos Tojinebs; xataven, Wrian da acvamen maT kimonos.

saSinao davaleba:
fotoinstruqciis mixedviT wignis saniSnis gakeTeba.

II gakveTili: namaste!

mizani:
msoflios kulturebTan gacnoba;
gansxvavebuli kulturis dafasebis unaris ganviTareba;
grZelvadian proeqtze muSaobis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 3.
s.g.V.5. – 1, 3, 4.

masala:
saxatavi furceli, flomasteri.

123
vizualuri masala:
miniatura
fotoebi
Calma
saSinao davaleba – mehendi (xelebis moxatva iniT)
kalamkari

gakveTilis msvleloba:

sasurvelia, maswavlebels Tavadac hqondes sariviT Semoxveuli qsovili da Sublze wertili ekras.
Tu meore qsovilic eqneba, gogonebi tanze, biWebi ki Tavze CalmasaviT daixveven. webovani baraTebisgan
SeuZliaT gamoWran `bindi~ – (ind. wveTi) da daikran Sublze. es ufro dasamaxsovrebels gaxdis gakveTils.
teqstis kiTxvis Semdeg moswavleebi asruleben davalebas.

aqtivoba:
moswavleebi xataven indur kostiumebs da acmeven muyaos Tojinebs.

saSinao davaleba
davalebad eZlevaT sakuTari xelis mtevnis konturuli naxatis mehendis stilSi, ornamentebiT moxat-
va. maswavlebeli gaumaxvilebs moswavleebs yuradRebas imaze, rom mehendis stilSi xSirad gamoiyeneba
ornamenti – mani. sTxovs gaixsenon, unaxavT Tu ara aseTi ornamenti (mesame klasSi maT iswavles qarTuli
tradiciuli lurji sufris dizaini, romelic CvenSi swored indoeTidan Semovida. maswavlebeli uambobs,
rom mehendi – sadResaswaulod inis mcenareuli, organizmisTvis uvnebeli saRebaviT sxeulis moxatvis
wesi, jer kidev 5000 wlis win iyo cnobili. indoelebs swamdaT, rom mehendi maT avi Tvalisgan icavda da
bedniereba mohqonda. dRes mehendi ukve tradiciaa.

gakveTili III: gamarjoba!

mizani:
qarTul erovnul samosTan gacnoba;
dekoratiul-gamoyenebiTi dargis nakeTobis Seqmna;
grZelvadian proeqtze muSaobis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 4.
s.g.V.5. – 1, 3, 4.
s.g.V.6. – 2.

masala:
Txeli muyao, flomasterebi an feradi qaRaldebi, webo, makrateli, Tasmebi.

124
vizualuri masala:
ruka
foto
naxatebi: nino brailaSvili; oskar Smerlingi; solomon virsalaZe; Tamar mefis freskuli portreti;
imeruli fafanaki

gakveTilis msvleloba:
maswavlebeli ekiTxeba, Tu unaxavT rodesme erovnul samosSi gamowyobili adamiani. rasTan dakav-
SirebiT ecva mas qarTuli kostiumi? iq siaxloves folkloruli ansamblis koncerti an qorwili xom
ar iyo? saqarTveloSi evropuli samosis tareba damkvidrda. Tuki kimono da sari yvela iaponeli da
indoeli qalis karadaSi moiZebneba, qarTuli kostiumi ukve mxolod gansakuTrebul sadResaswaulo
SemTxvevebSi ixmareba da ZiriTadad, xalxuri cekvisa da simReris ansamblebis wevrebze Tu naxavT. nab-
diani Tovlis papa, romelsac mxarze tkbileuliT damZimebuli xurjini aqvs gadadebuli, wiTelformian
santa-klausebs Soris aRarc ki Cans.
qarTuli kostiumebis msgavsia kavkasiis sxva xalxebis kostiumebic – somxebis, yabardoelebis, daR-
estnelebisa da sxv. isinic xom mTis da Tanac, istoriulad meomari xalxia.
eleqtronuli resursidan maswavlebeli aCvenebs svanur da kaxur qudebs, yabalaxs, mwyemsis fafaxs,
qalis leCaqsa da Cixtikops. uambobs, rom mWidrod moTelili Teqis qudi wylis dasalevad Tasis magiv-
robas swevda mgzavrobis dros. maswavlebeli SeekiTxeba moswavleebs, ratom exuraT mwyemsebs fafaxebi
– mTaSi sicivea da matylis Tbili qudi maT icavda.
SekiTxvaze, ratom ara aqvs kintos kostiums samasreebi, moswavleebi, savaraudod, mixvdebian, rom
kinto, quCis xelis vaWari, ar omobda. Sesabamisad, arc Tofi hqonda da arc Tofis wamali sWirdeboda.
teqstis kiTxvis Semdeg moswavleebi akeTeben fafanaks.

aqtivoba:
moswavleebi Txeli muyaosgan Wrian da moxataven fafanaks.

IV gakveTili: fardagi

mizani:
dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis dargSi namuSevris Seqmna
fardagis teqnikasTan gacnoba

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 4.
s.g.V.6. – 2.

masala:
muyaos mogrZo naWeri, kanafi, saqsovi Zafebi, yaisnaRi, saxazavi, fanqari, makrateli.

125
vizualuri masala:
instruqcia
xurjini

gakveTilis msvleloba:

maswavlebelma winaswar unda daiWiros Tadarigi da moimaragos an moataninos moswavleebs masala.


Zafebis nacvlad gamodgeba lentebi, Tasmebi, zonarebad daWrili qsovili.
cxadia, moswavleebi am gakveTilze moaswreben mxolod kanafis daWimvas muyaoze da Zafis 2-3 rigis
gayras. namuSevari saxlSi unda daasrulon da amisTvis maT 1-2 kvira unda mieceT.
fotoinstruqciaze axsnilia teqnikis principi. namuSevari unda iyos grZeli, rom gadaikecos da
abgasaviT gaikeros.

miniSnebebi:
gadazomeT muyaos grZiv kideebze 1 sm-iani monakveTebi da moniSneT xazebiT. CaWeriT niSnulebi. ukana
mxares kanafi erTi kidis Wrilebs Soris gaabiT, xolo waRma pirze – or kides Soris, grZivad.
msxvil gorgals daWimul kanafSi ver gaatevT. amitom, moWeriT Zafis daaxloebiT 1 metriani mon-
akveTebi, daaxvieT brtyel wvril muyaoze da is advilad gaeteva kanafsa da muyaos Soris.
Tu qveda rigSi saqsov Zafs kanafis zemodan gaatarebT, zeda rigSi is qvemodan unda gaataroT.
Tu Zafis Secvla gsurT, ganaskveT ori Zafis bolo da ganagrZeT qsova

aqtivoba:
saxelmZRvanelos teqstis kiTxvis Semdeg moswavleebi foto instruqciis mixedviT qsoven calmxriv
xurjins.

V gakveTili: fotoxelovneba

mizani:
gavacnoT moswavleebs aleqsandre roinaSvilis Semoqmedeba

Sedegi:
s.g. 5.3.

asaTvisebeli terminebi:
eTnografia

masala:

126
saxatavi furclebi
ubralo fanqrebi
feradi fanqrebi

vizualuri masala:
aleqsandre roinaSvilis fotoebi

gakveTilis msvleloba:

saxviTi xelovnebis dargebi – qandakeba, ferwera da grafika uxsovari droidan arseboben, maTi isto-
ria aTaswleulebs iTvlis. fotografia da kino ki sul mTlad axalgazrda dargebia – fotografia me-19
saukunis dasawyisSi warmoiSva, kino ki me-19 saukunis miwuruls.
foto laTinurad sinaTles niSnavs, grafia ki weras – gamodis, fotografia sinaTliT weras niSnavs.
fotoxelovnebis ZiriTadi Janrebi igivea, rac mxatvrobaSi - portreti, peizaJi, naturmorti, yofiTi
fotografia; fotos specifiuri Janria reportaJi da arqiteqturuli Zeglebis fotografia.
ra gansxvavebaa mxatvrobas da fotografias Soris?
fotos gamogonebamde, mxatvroba garemos asaxvis erTaderTi saSualeba iyo. amitom, igi miT ufro
fasobda, rac ufro zustad asaxavda realur samyaros.
naxati uceb ar iqmneba, foto ki erTi daCxakunebiT mzad aris.
foto, samyaros asaxavs zustad iseTs, rogoric is im wams, im daCxakunebis momentSi aris. mxatvari
namuSevars qmnis didxans, namuSevris Seqmnisas, rac ar unda zustad asaxavdes garemos, mainc Tavisi
gemovnebiT cvlis mas – odnav cvlis kompozicias, rakurss, fers, suraTs aklebs an amatebs detalebs...
mxatvari namuSevarSi gadmogvcems Tavis xedvas, Tavis damokidebulebas, foto ki zustad gadmogvcems
imas, rac im wams dainaxa fotokameram.
pirveli qarTveli fotografi aleqsandre roinaSvili iyo. roinaSvilma fotografiis xelobis
swavla 14 wlisam daiwyo. xelobas ise kargad daeufla, rom ramdenime wlis Semdeg, misma maswavlebelma,
ganTqmulma fotografma xlamovma, mas aCuqa yvelaferi, rac damoukideblad muSaobisTvis iyo saWiro,
maT Soris sakuTari fotoaparati, ris merec roinaSvilma Tbilisis centrSi, axlandel rusTavelis
gamzirze, sakuTari foto-saxelosno gaxsna. saxelosnos saxelad `sasuraTxato~ uwoda.
aleqsandre roinaSvili iyo erTerTi im pirveli moRvaweTagani, romlebic qarTuli erovnuli muzeumis
daarsebas cdilobdnen. roinaSvilma moiara kavkasia, gadaiRo istoriuli Zeglebi, kavkasiis sxvadasxva
kuTxis macxovrebeli, sxvadasxva erovnebis adamianis fotoebi. Seisyida da Seagrova istoriuli mniS-
vnelobis da eTnografiuli nivTebis didi koleqcia, Seqmna kavkasiis xedebis fotoalbomi.
roinaSvilis damsaxurebiT, dRes Cven SegviZlia vnaxoT, rogori iyo qarTuli xuroTmoZRvrebis
Zeglebi 150 wlis win, rogor icvamdnen, rogor cxovrobdnen adamianebi im dros.
aleqsandre roiniSvilma Seqmna misi Tanamedrove, yvela damsaxurebuli adamianis portreti, romelTa
suraTebi dResac amSvenebs bevr dawesebulebas – iakob gogebaSvilis, ilias, akakis, vaJas, al. yazbegis
da sxva CvenTvis Zvirfasi adamianebis saxeebi swored roinaSvilis wyalobiT SemorCa istorias.
maswavlebeli gaamaxvilebs moswavleebis yuradRebas roinaSvilis mier gadaRebul suraTebze gamo-
saxuli sxvadasxva xelobis da erovnebis warmomadgeneli adamianebis Cacmulobaze da ityvis:

127
– daakvirdiT fotoebze gamosaxuli adaamianebis Cacmulobas, tanisamosis detalebs, amoarCieT
erTerTi foto da daxateT adamiani msgavsi CacmulobiT.

aqtivoba 1:
moswavleebi amoarCeven fotos da gadaixataven mas, an damoukideblad, STabeWdilebiT daxataven 1
an 2 adamians iseTive CacmulobiT, rogoric fotozea gamosaxuli.

aqtivoba 2:
maswavlebeli daavalebs moswavleebs. garkveul vadaSi, Seagrovon an Tavad gadaiRon fotoebi, gaa-
keTon Canaxatebi, romlebic warmoaCenen Tanamedrove adamianebis Cacmulobas (moxucebi, axalgazrdebi,
sxvadaxva profesiis adamianebi, rogor vicvamT Sin da gareT....
daTqmul vadaSi, moswavleebi, maswavlebelTan erTad, ganixilaven Segrovebul masalas – daajgufeben
Tematurad fotoebsa da Canaxatebs, moufiqreben maT saTaurebs da ganmartebiT warwerebs; moifiqre-
ben, Tu ra formiT waradgenen namuSevrebs (albomi, cifruli prezentacia, plakatebi...) da Caatareben
prezentacias Temaze `Tanamedrove moda~.

VI gakveTili: kalimera!

mizani:
msoflios kulturebTan gacnoba;
gansxvavebuli kulturis dafasebis unaris ganviTareba;
grZelvadian proeqtze muSaobis unaris ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.2. – 1, 2, 3, 4.
s.g.V.3. – 1, 3, 4.
s.g.V.5. – 1, 2, 3, 5.

asaTvisebeli terminebi:
elada, mimika

masala:
qaRaldi, makrateli, webo, an Tixa.

vizualuri masala:
Zveli berZnuli Teatris Senobisa da Teatraluri niRbebis fotoebi
moswavleebis namuSevrebi

128
gakveTilis msvleloba:

kalimera! – maswavlebeli berZnulad esalmeba klasSi Semosul moswavleebs. sasurvelia, Tavze daf-
nis gvirgvini an misi qaRaldis imitacia ekeTos. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon, ra ician
saberZneTis Sesaxeb (vTqvaT, miTebi).
moswavleebi kiTxuloben teqsts. maswavlebeli sTxovs, saxeebze sxvadasxva emocia gamoxaton. aux-
snis, rom sityvebis gareSe, mxolod mimikiT, adamians bevri ramis `Tqma~ SeuZlia. sTxovs, gamoajavron,
rogori mimika aqvs maswavlebels, roca moswavlis warmatebiT kmayofilia an piriqiT, brazobs. rogor
SeiZleba asaxo Cafiqrebuli, SeSinebuli, gakvirvebuli, aRtacebuli gamometyveleba.
Semdeg maswavlebeli sTxovs, gaixsenon, Tu arian namyofi TeatrSi, rogoria Tanamedrove Teatris
darbazi (daxuruli sivrce, ukan Caketili scena, fardebs miRma damaluli kulisebi, foie). maswavle-
beli uambobs, rom Zvel saberZneTSi Teatraluri warmodgena RmerT dionisosadmi msxverplSewirviT
iwyeboda da amitom, orxestras (scenis win mdebare naxevarwriuli sivrcis) SuaSi fimela - samsxverplo
idga. dRevandeli Teatri ki, religiasTan aRaraa dakavSirebuli. Tumca is, rom mayurebelTa skamebi
aRmarTs unda miuyvebodes, Zvel berZnul da Tanamedrove TeatrebisTvis saerToa.
maswavlebeli gaumaxvilebs bavSvebs yuradRebas imaze, rom Ria cis qveS gamarTul Zvel berZnul
TeatrSi dekoraciis rols Tavad buneba asrulebda. sTxovs, gaixsenon, rogoria dekoracia Tanamedrove
TeatrSi.
maswavlebeli aseve uambobs:
– berZen msaxiobebs fexze maRalZiriani koturnebi ecvaT, rom Soridan kargad gamoCeniliyvnen.
Tavdapirvelad, yvela rols erTi msaxiobi TamaSobda. xolo qoro anu gundi mTxrobelis funqcias
asrulebda. Semdeg gaCnda meore msaxiobic. ase gaxda SesaZlebeli dialogebis warmarTva. mogvianebiT,
mesame msaxiobic daemata. zogjer speqtakli mTavrdeboda `RmerTis~ caSi freniT – msaxiobi TokiT eki-
da amweze, e.w. `maxinaze~ da scenas gadaufrenda xolme. Zvel saberZneTSi msaxiobebi mxolod mamakacebi
iyvnen (sxvaTa Soris, iaponiaSi axlac inarCuneben tradiciul Teatrs – kabukisa da noos, sadac qalebis
rolebsac, dRemde mxolod mamakacebi asruleben).
maswavlebels, xelmisawvdomi masalebidan gamomdinare, SeuZlia aarCios, ra masaliT Seasrulon
moswavleebma aqtivoba – gaakeTon Zveli berZnuli Teatraluri niRabi qaRaldiT, papiemaSeTi Tu TixiT.
qaRaldis niRbis fotoinstruqcia mocemulia davalebaSi.
papiemaSes teqnologiis gamoyeneba saxalisoa da amasTanave, maswavlebeli uxsnis moswavleebs, rom
amiT usargeblo, ukve gamoyenebuli qaRaldi (saukeTesoa Zveli gazeTebi) axal sicocxles SeiZens da rom
amiT bavSvebi dazogaven narCenebs da gadaarCenen xeebs gaCexvisgan. gTavazobT papiemaSes damzadebis wess:
• moswavleebs win unda edoT jami, romelSic asxia Txevadi webo pva-narevi wyali; Tavis zomaze
gaberili buSti, romelic skotCiT aris dawebebuli magidaze, rom muSaobisas xelidan ar gasxltes.
• naxmari qaRaldi an Zveli gazeTebi daxieT TiTis sigrZisa da siganis nakuwebad.
• CaalbeT nafleTebi weboian wyalSi.
• Tu raime sakarnavalo niRabi mogepovebaT, dafareT mza modeli sveli qaRaldis fenebiT. Tu
niRbis mza modeli ar gaqvT, saxis formis misacemad gaberili buSti gamoiyeneT.
• dafareT buStis naxevari sveli qaRaldis fenebiT. ori fenis Semdeg daWmuWnili qaRaldiT
gaakeTeT samkuTxa SemaRleba cxviris adgilze. warbebis, tuCebisa da nikapis adgilze ki, dadeT sveli
qaRaldis meti fenebi, rom es adgilebi amoiburcos.

129
• rodesac qaRaldi gaSreba, gaxeTqeT buSti, SemoacaleT niRbis forma, gamoWeriT Tvalebi da
piri. gauyareT Tasma yurebis adgilebze.
Tu speqtaklis gamarTvas gadawyvetT, SearCieT berZnuli miTi, vTqvaT, herakles romelime gmiroba.
TeTri qsovilisgan (gamodgeba zewrebi) gaakeTeT kostiumebi da dapatiJeT Tanaskolelebi an mSoblebi.
afiSa da mosawvevi baraTebi ar dagaviwydeT!

am proeqtis farglebSi, maswavlebels SeuZlia daavalos moswavleebs, jgufebSi Caataron kvleva


espanuri, germanuli, Sotlandiuri, meqsikuri, indielTa da sxva xalxTa kulturebisa da kostiumebis
Sesaxeb, sakuTari xeliT gaakeTon aqsesuarebi da gamarTon saerTaSoriso festivali an aRlumi.

aqtivoba:
moswavleebi akeTeben Zvel berZnul Teatralur niRbebs.

Semajamebeli kiTxvebi:

yy vin iyo Tojinebis muzeumis erT-erTi damaarsebeli?


yy vin gadaarCina saqarTvelos muzeumis saganZuri?
yy vin Seqmna `kavkasiuri moZravi muzeumi~?

130
samyaros ena

mizani:
xelovnebis samyaroze codnis gaRrmaveba;
mSvenierebis gancdis unaris ganviTareba;
xelovnebisadmi mudmivi interesisa da siyvarulis gaRviveba;
xelovnebis, rogorc komunikaciis saSualebis gaazreba.

asaTvisebeli terminebi:
universaluri ena

masala:
saxatavi furceli, markerebi, Wikarti.

vizualuri masala:
gamonaTqvamebis avtorebis portretebi.

gakveTilis msvleloba:

teqstis wakiTxvis Semdeg moswavleebi msjeloben, Tu rogor esmiT cnobili adamianebis gamonaTqvamebi.
cdiloben, Camoayalibon sakuTari gansazRvreba, ra aris xelovneba. sasurvelia, yvelam gamoTqvas azri.
siTamamisTvis, maswavlebels SeuZlia misces bavSvebs fanqari da uTxras, rom mikrofonia. bavSvebma erTi
winadadebiT unda Camoayalibon, ra aris maTTvis xelovneba da `mikrofoni~ gverdiT mjdoms gadascen.
amgvarad, yvela CaerTveba. erTmaneTis azris mosmenis Sedegad CamouyalibdebaT sakuTari formulireba,
gahyvebaT es fiqri saxlSi, rac saSinao davalebis SesrulebaSi daexmareba maT.

aqtivoba:
moswavleebi msjeloben, ra aris xelovneba, ganixilaven cnobili adamianebis gamonaTqvamebs, amoarCeven
maTTvis yvelaze sainteresos, daweren lamazi kaligrafiiTa da msxvili asoebiT da gamoakraven klasSi.

saSinao davaleba:
erTi winadadebiT Camoayalibe da dawere, Seni azriT, ra aris xelovneba. momdevno gakveTilze ganix-
ileT erTmaneTis namuSevrebi da saukeTeso frazebi gaaformeT da gamoakariT klasSi.

131
sityvobana

TamaSi terminebis codnaze

mizani:
naswavlis gaxseneba, ganmtkiceba, codnis Semowmeba;
wyvilebSi muSaobis, komunikaciisa da TanamSromlobis unarebis ganviTareba.

Sedegi:
s.g.V.3. – 1, 2, 4, 6.
s.g.V.4. – 1, 2, 3, 4, 5.

masala:
qudi, Tasi an jami, patara baraTebi, wiTeli da mwvane fanqrebi, saaTi wamzomiT.

gakveTilis msvleloba:

maswavlebelma wina gakveTilze Tanabrad unda daunawilos moswavleebs saxelmZRvanelos gakveTilebi


da daavalos, amoweron rac SeiZleba meti sityva da termini – dargebis, Janrebis, masalebisa da teqnike-
bis, elementebisa da principebis saxelwodebebi, xelovanTa gvarebi, cnobili nawarmoebebis saTaurebi,
Zeglebi da sxv. termini daweron wiTlad, ganmarteba- mwvaned. rac SeiZleba, meti baraTi unda iyos.
dakeceT baraTi oTxad da CaagdeT saerTo jamSi an qudSi.
radganac baraTebs sxvadasxva moswavleebi erTmaneTTan SeuTanxmeblad amzadeben, terminebi SeiZleba
gameordes. es kargicaa – `gameoreba codnis dedaa!~
am TamaSisTvis merxebis erT rigad gadaadgileba mogiwevT. mewyvileebi erTmaneTis pirispir unda
dasvaT mwkrivSi, rom Tasi erTmaneTs advilad da swrafad gadascen.
maswavlebeli an romelime moswavle akontrolebs dros wamzomiT. TiTo wyvils TiTo wuTi eZleva.
TamaSis msvleloba:
yy jer erT mxares msxdomi bavSvebi uxsnian mewyvileebs terminis mniSvnelobas. mewyvilem termini
unda gamoicnos (xmamaRla Tqvas wiTlad dawerili sityva).
yy wamzomis CarTvisTanave, amoiReT baraTi Tasidan da swrafad waikiTxeT xmamaRla terminis mniS-
vneloba (mwvaned dawerili). Tu mewyvile termins gamoicnobs, baraTi win daideT (TamaSis bolos
daTvliT). Tu ver gamoicnobs, wiTlad dawerili sityva ar gaamxiloT, baraTi TasSi CaabruneT
da swrafad amoiReT Semdegi baraTi. ecadeT, TqvenTvis reglamentiT gamoyofil erT wuTSi rac
SeiZleba meti termini gamoicnoT. reglamentis amowurvisas Tasi sxva wyvilTan gadadis.
yy axla Semdegi moswavle iRebs baraTebs da aseve xmamaRla kiTxulobs mwvaned daweril ganmartebas.
rogorc ki mewyvile termins gamoicnobs, daideT es baraTi win da amoiReT Semdegi.
yy rodesac Tasi rigis bolos miaRwevs, merxebis meore mxares msxdomi moswavleebis jeri dgeba.
amjerad isini, visac manamde terminis gamocnoba evaleboda, ganmartebas ukiTxaven pirispir msx-
dom mewyvileebs.
yy amgvarad, Tasi rigSi or gzasgadis. rodesac Tasi isev pirvel wyvils daubrundeba, TamaSi sruldeba.

132
yy daTvaleT baraTebi, ramdeni sityva gamoicaniT wyvilSi. gamarjvebuli wyvilebi eqspertebad
cxaddebian da taSs imsaxureben!
am TamaSis garTulebuli variantisTvis, moaWeriT baraTebs terminebis ganmartebebi. datoveT mxolod
termini. moswavleebma Tavad unda auxsnan mniSvneloba mewyviles.

aqtivoba:
moswavleebi TamaSoben sityvobanas.

133
danarTi
Tema: ras gviambobs pompei

krosvordi:
Sveulad, centrSi: adamianis uZvelesi kulturis Semswavleli mecniereba.
Tarazulad:
1. moedani Zveli romis imperiaSi, romelzedac imarTeboda asparezoba da sxva sanaxaobebi;
2. Zvel saberZneTsa da romSi biWebis fizikuri aRzrdis skola, sadac maT avarjiSebdnen;
3. masala, risganac amzadebdnen mozaikis natexebs;
4. Zveli romis ganTqmuli qalaqi;
5. italiis Tanamedrove qalaqi, romlis maxloblad mdebareobs vulkani vezuvi;
6. Zveli romis qalaqi, romlis daarseba miewereba gmir herakles.
7. gamosaxuleba, Sedgenili cementis fenaze damagrebuli, erTmaneTTan mWidrod miwyobili feradi
kenWebisagan;
8. mebrZoli Zvel romSi, romelic sxva mebrZols an cxovels eWideboda mayurebelTa gasarTobad;
9. mesame romauli qalaqi, romelic vezuvis amofrqvevas emsxverpla 79 wels.
10. mdidari moqalaqis kerZo saxli Zvel romSi.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

135
Tema: mozaikis saxelosno
Semajamebeli davaleba. kriteriumebisa da komentarebis nimuSi:

kriteriumi: moswavle azrovnebs SemoqmedebiTad

komentari

Sen SegeZlo meti feris marcvlebi gamogeyenebina;


SemdgomSi ecade, gamosaxuleba fonisgan gansxvavebuli ferisa iyos;
CarCo dagviwyebia.
ecade, Tavad moifiqro, ra gamosaxo da ar gaimeoro sxvisi idea;

Sen SegeZlo meti, kontrastuli feris marcvlebi gamogeyenebina;


SemdgomSi ecade, gamosaxuleba ufro mkafiod, kontrastuli feriT gamoyo fonisgan;
ecade, iyo akuratuli.
Tavad moifiqre, ra gamosaxo. iyavi gansxvavebuli;

kargia, rom ramdenime feris marcvlebi gamoiyene. kargi iqneboda, CarCo fonisgan
gansxvavebuli feriT gamogesaxa;
Seni gamosaxuleba kargad ikiTxeba fonze. cota akuratuloba aklia.
kargia, rom damoukideblad moifiqre, ra gamosaxo. iyavi gansxvavebuli;

yoCaR, rom kontrastuli feris marcvlebi gamoiyene.


CarCo, foni da gamosaxuleba mkafiod ikveTeba; namuSevari sufTadaa Sesrulebuli;
yoCaR, Seni mozaika yvelasgan gansxvavebulia;

136
kriteriumi: moswavle aumjobesebs prezentaciis unars

komentari

ise Cumad saubrobdi, Zalian gamiWirda Seni xmis gagoneba. es namuSevari ufro Tavda-
jerebul wardgenas imsaxurebda;
sxva dros mimarTe mTel klass da ara maswavlebels. namuSevari ukeT dagvanaxe da meti
isaubre muSaobis procesisa da Sedegis Sesaxeb.
sxva dros ecade, sxvebsac usmino. Seni keTilganwyoba da Tavazianoba sxvebis mimarT
konfliqtebs agaridebs.

momeCvena, rom Cqarobdi saubris dasrulebas. mgoni, Seni namuSevari ufro Tavdajere-
bul wardgenas imsaxurebda;
sxva dros ecade, mimarTo mTel klass da ara maswavlebels an erT megobars. es namuSe-
vari xom namdvilad Tavad gaakeTe, maS, ratom gagiWirda kiTxvebze pasuxis gacema? Sen
nawilobriv isaubre muSaobis procesisa da Sedegis Sesaxeb.
sxva dros ecade, sxvebs ufro yuradRebiT usmino. Seni keTilganwyoba da Tavazianoba
sxvebis mimarT konfliqtebs agaridebs.

kargia, Seni prezentacia gamarTuli iyo;


saTqmeli gasagebad gadmoeci, xSirad mimarTavdi mTel klass. sasurvelia, yovelTvis
maT mimarTo da ara maswavlebels. Sen kargad warmoaCine sakuTari naxelavi, umetes
kiTxvebzec gaeci pasuxebi; Sen TiTqmis amomwuravad isaubre muSaobis procesisa da
Sedegis Sesaxeb.
sxvisi mosmenis unari gqonia. sxva dros sasurvelia, SekiTxvebi dasva. ecade, ufro
keTilganwyobili da Tavaziani iyo sxvebis mimarT.

yoCaR, Seni prezentacia damajerebeli da gamarTuli iyo;


saTqmeli naTlad da gasagebad gadmoeci, mimarTavdi mTel klass, efeqturad warmo-
aCine sakuTari naxelavi, kiTxvebze brwyinvaled gaeci pasuxebi; amomwuravad isaubre
muSaobis procesisa da Sedegis Sesaxeb.
sxvisi yuradRebiT mosmenis unari gqonia. saintereso SekiTxvebs svamdi. keTilganwyo-
bili da Tavaziani iyavi sxvebis mimarT. ase ganagrZe!

137
kriteriumi: moswavle CarTulia aqtivobaSi

komentari

sxva dros yuradRebiT moismine da Seasrule miTiTebebi. namuSevris dasrulebasac


moaswreb da SedegiT Tavadac kmayofili darCebi;
sxva dros Caiwere CamonaTvali da masalis motana aRar dagaviwydeba. Seni samuSao adg-
ili iseve sufTad unda datovo, rogorc dagxvda.

Sen Seasrule zogierTi miTiTeba. yvela etapze rom yuradRebiT gemuSava, Sedegic
ukeTesi gamogividoda;
kargia, rom saWiro masala nawilobriv moitane. sxva dros Caiwere CamonaTvali da
masalis motana aRar dagaviwydeba. Seni samuSao adgili iseve sufTad unda datovo,
rogorc dagxvda. sxva dros ecade, Seni mondomeba dasawyisidan bolomde gagyves. maSin
namuSevris dasrulebasac moaswreb.

kargia, rom Tavidan kargad Seasrule yvela miTiTeba. bolo etapzec rom yuradRebiT
gemuSava, Sedegic ukeTesi gamogividoda;
kargia, rom TiTqmis yvela saWiro masala moitane, Seni samuSao adgili mialage da droSi
TiTqmis Caetie. sxva dros ecade, Seni mondomeba dasawyisidan bolomde gagyves.

yoCaR, Sen Tavidanve kargad Seasrule yvela miTiTeba da Sedegic SesaniSnavi gamogivida;
yoCaR, rom yvela saWiro masala moitane, sxvebsac gaunawile, Seni samuSao adgili mial-
age da yvelaferi droulad moaswari.

138
gakveTili: korpusi da Zveli saxli

me-5 klasis moswavle ___________________ TariRi_______

139
gakveTili: SuamdinareTi

me-5 klasis moswavle ___________________ TariRi_______


mexsierebis savarjiSo – Seavse krosvordi:
miniSneba – centrSi Sveulad: SuamdinareTi;
Tarazulad:
1. sityvebis Casaweri grafikuli niSnebi;
2. SuamdinareTis teritoriaze mcxovrebi uZvelesi xalxi;
3. solisebri anbani, romliTac sargeblobdnen SuamdinareTis xalxebi;
4. varskvlavTmricxveloba, mecniereba ciuri sxeulebis Sesaxeb;
5. mdinare berZnulad;
6. mdinare SuamdinareTSi;
7. mdinare SuamdinareTSi;
8. qveyana, romelic dRes SuamdinareTis teritoriaze mdebareobs;
9. SuamdinareTis erT-erTi mTavari RmerTi;
10. uruqis legendaruli mefe;
11. Suamdinaruli taZari.
krosvordi:

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

140
Tema: proeqti `festivali~
muyaos Tojinis Targi:

141
142
Tema: proeqti `festivali~

testi

V klasis moswavle ___________________ TariRi __________

I nawili: codna da wvdoma (TiTo kiTxva – TiTo qula).

1. romel qveyanas uwodeben `amomavali mzis qveyanas~?


a) saqarTvelos
b) indoeTs
g) sparseTs
d) iaponias

2. isrebiT daakavSire samosis saxelwodeba qveyanasTan:

sari iaponia
qitoni indoeTi
kimono saqarTvelo
Coxa saberZneTi

3. Casvi gamotovebuli sityva:

iaponelebi saxes iTeTreben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . fqviliT.


a) xorblis
b) Wvavis
g) qeris
d) brinjis

4. Casvi gamotovebuli sityva:

. . . . . . . . . . . . . . mtris nasrol isrebs maraoTi igeriebdnen.

5. Casvi gamotovebuli sityva:

fardagi da xurjini . . . . . . . . . . . . . . –gan damzadebuli ZafiT iqsoveba.

6. dawere, saqarTvelos romeli kuTxidanaa qudebi an miuwere qudis saxelwodeba:

___________ _____________

143
__________ _____________

romeli cekvis kostiumi Seqmna solomon virsalaZem varZiis Tamar mefis freskis mixedviT?

__________

7. ganmarte, ras niSnavs `mimika~


_______________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________

8. ras da vis ukavSirdeboda Zvel saberZneTSi Teatraluri warmodgenebi?


_______________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________

9. venis diagramaSi Cawere, ra msgavseba-gansxvavebaa Zvel berZnul da Tanamedrove Teatrebs Soris.

berZnuli Tanamedrove

orive

144
II nawili. maqsimaluri Sefaseba – 10 qula.
kriteriumi: unarebis ganviTareba (2 qula)
kriteriumi: SemoqmedebiToba da TviTgamoxatva (2 qula)
kriteriumi: CarTuloba (1 qula)

11. ubralo fanqriT moxate xelis mtevnis gamosaxuleba mehendis ornamentiT (maqs. 5 qula).

12. ubralo fanqriT daxate ujrebSi meandris ornamenti (maqs. 5 qula)


kriteriumi: unarebis ganviTareba (3 qula).
kriteriumi: CarTuloba (2 qula).

saboloo _______________ maqsimaluri Sefaseba – 20 qula=10.

Semajamebeli Sefaseba:

145
gakveTili: platonis sxeulebi

146
147
148
149
gakveTili: platonis sxeulebi

muzeumidan STabeWdilebebiT savse davbrundi. daRlils male


CameZina. uceb sxvagan aRmovCndi. davinaxe, rom ____________________
___________________________________________________________________
vigrZeni, rom _____________________________________________________
gameRviZa da mivxvdi, rom damesizmra ___________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
(ra periodis) cnobili (sadauri) _______________________________
mxatvris (saxeli da gvari), _______________________, (romeli Janris)
________________ suraTi, saxelwodebiT __________________________.

Txzulebis avtori ___________________________ me-5 klasis moswavle


___________________ TariRi ________________

150
aqtiuri bmulebi istis davalebebisTvis
gv. gakveTilis davaleba
saTauri
48 `aktrisa~ da moswavleebi maswavleblis mier SeTavazebul bmulze daaTvaliere-
`meezove~ ben niko firosmanis namuSevrebs da mokled, werilobiT Camoayalibe-
ben TavianT STabeWdilebas am xelovanis Sesaxeb.
60 mozaikis maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs saxaliso interaqtiul
saxelosno bmuls, sadac SesaZlebelia mozaikuri naxatis sxvadasxva xerxiT
daxatva.
63 kakabaZis maswavlebeli daviT kakabaZis SemoqmedebasTan gacnobis mizniT Ses-
navebi Tavazebs moswavleebs bmuls:
https://burusi.wordpress.com/art/david-kakabadze/
68 gifi Sagalis moswavleebi amuSaveben sakuTar naxatebs (vTqvaT, mark Sagalis
Temaze mixedviT daxatuls, rom Seqmnan am gamosaxulebebis caSi frenis
STabeWdileba) Ms Paint-is programaSi. Semdeg atvirTaven naxatebs
internetis rekomendebul programaSi (ix. Sesabamisi scenari), mza
gifs CamotvirTaven da gaugzavnian maswavlebels eleqtronuli
fostiT.
77 animacia maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, mosinjon martivi cifru-
li animaciis daxatva. es martivi programa saSualebas miscems maT
ekranze gaacocxlon sakuTari naxatebi.
http://www.abcya.com/animate.htm
101 korpusi da maswavleblis mier miTiTebuli bmuli moswavleebs saSualebas mis-
Zveli saxli cems, wignis an statiis formatSi daweron kompiuterSi da gaafor-
mon cifruli naxatebiT an atvirTuli suraTebiT sakuTari Txzule-
ba. gauziaron megobrebs da amobeWdon namuSevari.
117 proeqti http://museum.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=31
`muzaTa am bmulze moswavleebi miiReben informacias saqarTveloSi arsebu-
taZari~ li muzeumebis Sesaxeb.
122 plakati maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, saWiroebisamebr, plakatis
warwerebi akrifon kompiuterul programaSi (MS WORD), amobeWdon
da daawebon daxatul plakatebs.

151

You might also like