Professional Documents
Culture Documents
Chuyen de Hoc Tap Toan 11 Ket Noi Tri Thuc Voi Cuoc Song
Chuyen de Hoc Tap Toan 11 Ket Noi Tri Thuc Voi Cuoc Song
) eas a7 Hinh 1.37 41.18. Cho mét manh gidy hinh thang can ABCD (AB /I CD). Hay chi ra mét cach cat manh gidy d6 thanh hai manh gidy bang nhau. 4.19 Hinh 1.38 duoc vé dua theo bive tranh Ki binh (horsmen) clia Escher, gdm cac hinh bang nhau mé ta céc kj binh trén ngua. Bang quan sat, hay chi ra nhtng khang dinh Ging trong cac khang dinh sau. a) Co phép tinh tién bién mdi chién binh thanh mot chién binh cing mau. b) Cé phép d6i xting truc bién méi chién binh thanh mét chién binh khac mau. c) Co phép ddi hinh c6 duoc bang cach ‘thu hién lién tiép mot phép déi xcng truc va mét phép tinh tién bién méi ki r binh thanh mét ki binh khéc mau. Hioh 1.38 Em co biét? Tai cdc quang truéng, con phd du lich cla thanh phé Lisbon (Bd Bao Nha) hay lau dai Alhambra (Tay Ban Nha), ta bat g@p rat nhiéu kiéu lat gach, kham trang tri nghé thuat, trong dep mat va thu vi. Trong méi phép lat mat phang (khéng bj gidi han) béi cae vién >>>( ech bang nhau, ta c6 thé nhin méi vién gach la anh clia vién gach khac qua mot phép doi hinh (vi céc vién gach bang nhau). Ré rang, ngu@i tho sé cé thé yén tam tuan ty lat cc vién gach ma khéng so dén mét Ic nao 46 buéc phai cat gach néu anh ta duoc cung cp mét “tui” cac phép déi hinh dé sau khi dat vién gach thir nhét, anh ta chi viéc lan lugt dat cdc vien tiép theo la anh clia vién dau tién qua cc phép doi hinh thuée “tui” 46. Nam 1891, Fedorov da chizng minh dug rang cé tat ca 17 loai “tui” cho phép lat kin mat phang ma khéng can cat gach. Mt diéu kha thi vi [ac 17 céch lat ma toan hoc ching minh dugc Géu Ga duc con ngudi thyc hién tnréc do rai rac & nhiéu noi trén thé gidi (Theo A.B.Sossinsky, GEOMETRIES). é cé6 thé thy hién thanh céng viéc lét mat phng, ré rang ngudi tho da "anh dong dja phurong” nhung “tu duy toan cuc’ (Khau higu “Think globally, act locally” dure dung trong nhigu tinh vuc nhu méi truéng, quy hoach, giao duc...) Cac phép dai hinh trong méi viéc lt con mang dén cho nguéi ngdm cam hing kham pha va tao nén sur chuyén déng cho hinh anh téng thé. Néu yéu cau “tui” chi gém phép tinh tién va phép quay thi c6 dung 5 loai “tui” dam bao cho viéc lat, 5K Ph Uy = SJ g vr z Sd . Hinh 1.40THUAT NGO KIEN THOC, Ki NANG + Phép vity + Nhén biét khai niém phép vi ty + Tam vity Nhn biét tinh chat cla phép vi ty’. + Tisd cla phép vitv. Xe dinh anh cla diém, doan thang, tam giéc, dong tron qua phép vi tur ‘Hinh 1;41 )Em’bé om chi: ga (Tranh Bong He) Hai bte tranh & Hinh 1.41 cé hinh dang giéng nhau nhung khac nhau vé kich thuréc, nén khéng ¢@ phép déi hinh bién bite tranh nay bite tranh kia. Tuy vay, ta sé biét bUc tranh nay nhu la anh ctia bu’ tranh kia qua mét phép vi tu — déi tuong ma ta sé hoc trong bai nay. [ 1. PHEP VI TU } Wo2. Trong hai bUc tranh & Hinh 1.41, cdc hinh chit nhat ABCD, A'B'C’D' cé cc canh tuong tng song song, bite tranh l6n cé kich thuéc gap d6i birc tranh nhé. a) Giai thich vi sao cac duréng thang AA’, BB’, CC’, DD' cing di qua mét diém O. OA OB OC OD b) Hay tinh cae tisé SS Ganga c) Dung thuéc thang néi hai diém tuong Ung nao d6 trén hai bire tranh (chang han, dau mo. trén clia cht ga 6 hai btrc tranh). Budng thang dé cé di qua O hay khong?Cho diém O va sé thuc k #0. Phép bién hinh bién méi diém M thanh diém M' sao cho OM'= KOM durgc goi la phép vi ty tam O, ti s6 k, KI hIGUIa Vio, Biém O goi la tam vi tu, k goi la ti sé vi tu. Hinh 1.42 “BR Phep vi tu Vi, ., bién aiém © thanh aiém nao? Néu phép vi tyr Vo», bién aim M thanh aiém M'thi phép vi tu: a dy 4, fen diém M'thanh diém nao? a ‘} Vidwa. Cho tam giac ABC co ba duong trung tuyén AM, BN, CP va trong tam G. B N a) Tim anh cla cc diém A, N, P qua phép vi tur Via2y- b) Tim anh cla cae além A, 8, Cqua php vitt ¥,, . ei Giai Hinh 1.43 a) Phép vi tu V,q,» bién aiém A thanh dim A, Do AG 2AP nén phép vit Via) bién cdc diém N, P tong ung thanh cac diém C, B Vay anh cla cac diém A, N, P qua phép vi tt Vix) trong Ung la 4, C, B b) Vi G la trong tam cla tam giac ABCnén GM = -GA, GN anh cia cdc éiém A, B, C qua phep vit V, , ttiong ung la i. N.P. »D Luyén tp a. Chésng minh rang, phép vi ty’ Yo.» l& phép dang nhat, phép vi ty Vo,-» la phép 6i xting tam 0. )D-Van dung 1. Quan sat hai bire tranh chti bé 6m ga & phan me dau bai hoc va chi ra phép vi tu bién bic tranh nho thanh bu tranh lon va phép vi tu bién birc tranh lén thanh buc tranh nho. 2. TINH CHAT N wD 2. Cho phép vi ty tam ©, fi sé k bién diém M thanh aiém N M,, diém N thanh diém N'. a) Biéu din cac vecto OM, ON’ twong ung theo cac 2 vecto OM, ON « b) Giai thich vi sao M°N* = KN. Hiieidiaa s6 k bién diém M thanh diém M’, diém N thanh diém NV’ thiChiiy. Tw tinh chat trén, ngudi ta ching minh dugc rang, phép vi ty tam O, tis k + Bién ba diém thang hang thanh ba diém thang hang va bao toan thtr ty gitta ba aiém ao; Bién doan thang (6 dai a) thanh doan thang (46 dai |&| a ): Bién duong trén (ban kinh R) thanh aurong tron (ban kinh [A] R) voi tam [a anh cita tam; Bién tam giac thanh tam giéc dng dang voi no (ti sé déng dang la |x|): Bién duong thang thanh duréng thang song song hoac tring véi duéng thang 46 ¥ 3 A S e ) == y ) MM Mt Hinh 1.45 1D Vidy 2. Mot phép vi ty tam O, ti sé kbién tam giéc ABC thanh tam gidc A'B'C’. Tinh ti sd dién tich hai tam giac A'B'C' va ABC. Giai Phép vi tu ti sé « bién tam giac ABC thanh tam gidc A’B'C'nén tam gidc A’B'C' déng dang vai tam giac ABC theo ti s6 =|k|BC, C'A*=|k|CA, AB" =|k|AB). Do a6, Savor if =k? Saze )} Luyén ep 2. Trong mat phang toa 46 Oxy, cho aurong tron (C): (x1)? + (y- 27 = 25. a) Tim tam / va ban kinh R cita durong tron (C) ETRE b) Tim tam /'va ban kinh R' clia dung-tron(C') la anh cla man Al = 2A) duéng tron (C) qua phép vi ty tam A(3: 5), ti s6 2 c) Viét phuong trinh cua (C’) )} vidys. Cho dung tron (O, R) va hai diém phan biét B, C sao cho duréng thang BC va (O, R) khéng c6 aiém chung. Cho aiém A thay adi trén dung tron (O, R). Ching minh rang trong tam G cia tam gic ABC thudc mét duéng tran cé dinh. Giai (H.1.46) Goi Ma trung diém cia goan thang BC. Vi Ga trong tam ‘em giac ABCnén MG iA Do d6, phép vi tu tam M, ti sé a 4 bien aiém A thanh aiém G. Mat khéc, A thude dung tron @ R) nén G thuée duéng tran (O', R') 6 dinh la anh cua auong ron (0, R) quaphep ity, 46,R' S- anh clia O qua Vu % nén dirgc xac 2 ainh boi MO"Van dyng 2. Quan sat Hinh 1.47 va cho biét hinh nao trong hai hinh nhé khéng phai la anh ctla hinh lén qua mét phep vitu. N&u li do cho sur Iva chon a6 _ Hinh 1.47 BAI TAP 1.20. Cho hinh thang ABCD cé hai day AB va CD, CD = 2AB. Goi O la giao clia hai canh bén va [ la giao cila hai duéng chéo. Tim anh cla Goan thang AB qua cdc phép vi ty Voo.2y» Ya.-2y 1.21. Trong mat phang toa d6 Oxy, cho A(1; 2), B(3; 6). Viét phurong trinh durong tron (C) la nh alia duéng tron duong kinh AB qua phép vi tr Yoo. g 1.22. O Hinh 1.48, A’ BY, CD’, E’ tyong ting a trung diém clia cac doan thang JA, 1B, IC, ID, IE. Héi nam diém do 6 thugc mét duréng tron hay khéng? Vi sao? Hinh 1.48 1.23. Quan sat ba hinh dugc t6 mau 6 Hinh 1.49, hinh nhé nao la anh cilia hinh lon qua mot phép vi ty? Hinh 1.49 XKPHEP DONG DANG K« KIEN THUC, Ki NANG + Nh&n biét khai niém phép déng dang. + Van dung duoc phép déng dang trong thu tién. THUAT NeU | + Phép déng dang i + Tisé déng dang | | + Hai hinh déng dang. Phép doi hinh cho phép ta thé hién méi quan hé giéng nhau ca vé hinh dang va kich thuee " gitra cac hinh. D6i véi cdc hinh iy chi gidng nhau vé hinh dang con kich thre c6 thé khac nhau thi sao? Déi tong toan hoc nao cho phép ta thé hién digu a6? Fee ' Ce H e Hinh 1.50 Dp. Hai tam anh Dinh Théng Nhét 6 hinh trén giéng nhau vé hinh dang, chi khae nhau vé kich thuoe a) Hay do va cho biét chiéu dai, chiéu réng cla tam anh Ién twong tng gap may kan chiéu dai, chiéu réng clia tm anh nh. b) Néu lay hai vi tri A, 8 bat ki thudc tm anh nhé va cdc vi tri A’, B' tong tng véi chung trén tm anh lén thi khoang cach gitia A' va B' gap may lan khoang cach gitta A va B? Hay léy vi du cu thé cdc vi tri va do dé kiém tra cau tra loi cla ban Phép bién hinh f doc goi la phép ddng dang ti s6 k (k > 0) néu voi hai aiém bat ki M, NV va hai anh M1’, N’ tuong (rng cla ching, ta co M'N' = KMN. Phép déi hinh va phép vi ty ti sé t c6 phai la céc phép déng dang hay khéng? Néu co thi c6 ti s6 déng dang 1a bao nhiéu? ))} Vidwa. Churng minh rang phép bién hinh cé duoc bang cach thuc hién lién tiép mét phép doi hinh f va mét phép vi tu’ V,.,,, la mét phép Gdng dang voi ti sé |] Giai Voi hai diém bat ki M, N, gia sir phép doi hinh Fbién M,N tuong ting thanh M’, N'va Vo. bién M, N'tuong ting thanh M", A". Vi fla phép déi hinh nén MIN = M'N’. Mat khac MeN" =|K| MN Do do M"N"=|KMN. Vay ta c6 diéu phai chimg minh. )D Layén Gp 2. Chung minh rang phép bién hinh c6 duge bang cach thyc hién lién tip phép déng dang f vai ti sé k, va phép déng dang g voi ti sé k, la mét phép ddng dang voi ti sé Ky ky)D Vidu2. Trong Hinh 1.51, Hinh ¢) c6 kich thuoc gap di cac Hinh a), b). Bang quan sat, hay chi ra phép déng dang bién Hinh ) thanh Hinh o). Giai Hinh 1.51 Phép déi xing qua truc d bién Hinh 6) thanh Hinh a). Phép vi tu tam O, ti s6-2 bién Hinh a) thanh Hinh o). Nhu vay, phép déng dang cé dug bang cach thuc hién lién tiép phép déi xting truc d va phép Vi tu Vio, 9, bién Hinh B) thanh Hinh ) Chai y. V6i hai hinh 76 va 76", néu c6 phép déng dang bién 76 thanh 76" thi cling cé phép déng dang bién 76’ thanh 76 va ta noi 76 va 76” déng dang voi nhau. ‘ Luyén tp 2. Cho during thang d va hai diém phan biét A, B. Biém M thay ddi thay dai trén duéng thang d. Goi NV la diém a6i ximg cla M qua duéng thang AB va P la trung aiém cla doan thang BN. Chung minh rang P thude mét durong thang ¢6 dinh. 23 Van dung. Trong hai hinh Dinh Théng Nhat & Hinh 1.50, hay chi ra phép déng dang bién hinh nhé thanh hinh én. BAI TAP 1.24. Mét phép ddng dang bién ba dinh A, B, C cila tam giac ABC tuong Ung thanh A’ BC’. Chung minh rang BC)| (cA’ “aB BC CA AB 1.25. Trong mat phang toa d6 Oxy, cho phép bién hinh fbién méi diém Mx; y) thanh aim M'(3x; -3y). a) Tim anh ctia cdc diém O(0; 0), N(2; 1) b) Ching minh rang fla mét phép ddng dang. Tim tl sé aéng deng 41.28. Hal hinh 36 va 76" trong Hinh 1.52 urge vé trén mat phang toa d6 Oxy. Bang quan sat, hay chi ra mot phép 6i xting truc Fva mét phép vi ty g sao cho phép déng dang co duoc bang cach thy hién lién tiép hai phép fva g (thy hién ftrurée, g sau) bién hinh 76 than hinh 76""p= Em c6 biét? ee ve x ‘ ve a) Yy ud e) Hinh 1.53 ‘Ta bat dau voi mét hinh tam glace déu (Hinh a). Chia méi canh alia tam gic dé thanh 3 doan thang cé dé dai bang nhau va vé mét tam giac du nhén doan 6 gitra lam canh déng théi bd Gi doan 6 gitra 6, ta duoc Hinh b). Tiép tuc chia mai canh clia Hinh b) thanh 3 doan thang 6 d6 dai bang nhau va vé mét tam tam giéc déu nhan doan & gitra lm canh déng thoi bé di doan 6 gitra d6, ta duge Hinh o). Lap lai qua trinh trén, ti Hinh ¢) ta tao nén Hinh a), tir Hinh d), ta tao nén Hinh e), va ctr thé, ta sé due mét day cac hinh, durgc goi la day hinh béng tuyét Koch (dug dat theo tén nha toan hoc nguéi Thuy Bién, Helge von Koch). Ta hoan toan c6 thé ching minh durge rang, néu tam gidc déu ban dau c6 canh la a thi paitcl Panel ain bong tuyét Koch thin e6 chu via ( 4) 3a Va cé dién tich bang (-o/ 3) ue, “Gi6i han” clia day béng tuyét trén (khi n tén ra v6 tan) duroc goi la béng tuyét Knock. Nhur i + 3 ae 4 vay, béng tuyét Koch c6 chu vi bang v6 tan lim (2 3a =e, nhung co dién tich hou han ( oy 2 va bang : 1n dién tich tam gidc déu ban au | lim (s -a(4) J 8 BN) Mac du trong qua trinh trén chung ta chi tuan theo mét quy tic va lap di lap lai nhiéu lan, Nhung sau mét sé buéc ta sé nhan dug nhiing hinh trong khac xa so voi hinh ban dau. Hinh dugc tao thanh tir mét hinh co ban sau mét qua trinh lap di lap lai mét quy tac duoc goi la hinh fractal. Bang may tinh ngudi ta dé dang tao nén céc hinh fractal. Cac céu tric fractal cfing phé bién trong ty nhién. Digu dang luu y & day la mac du cu trac ban dau co thé rét don gin nhung sau mét s6 bué dé tao nén nhiing cau tric phire tap dén dang kinh ngac. Mac khac, vi theo mét quy tac va lap di lap lai nhiéu lan, nén cu tric fractal cho ta hinh anh mang tinh tu déng dang nhu cay déng dang v6i canh cay. Hinh 1.54. Mét sé edu tnie fractalBAI TAP CUOI CHUYEN Dé 1 KK 1.27. Trong mat phang toa d Oxy, cho dong thang A: 2x-y-1=0 vahai diém A(-t 2), B-3 4). a) Tim toa d6 diém A’ la anh cia diém A qua phép déi xing truc A. b) Xéc dinh diém M thuéc duong thang A sao cho MA+ MB Gat gia tri nhé nhat. 1.28. Trong mat phng toa 40 Oxy, cho duong thing d:2x-y+5~0. Viét phuong trinh duréng thang a’ la anh cia dréng thang d qua phép tinh tién theo vecto u(-3; 4). 1.29, Trong mat phang toa 46 Oxy cho dung tron (C):x?+y? -2x-4y-4=0. Viet phuong trinh cla durong tron (C’) la anh clia duréng tron (C) qua phép ai xtrng tam A(3-3), 1.30. Trong mat phang toa dé Oxy, cho duréng tron (©): (x1 + (y+ 2)? =9. Phép vity tm 0(0;0) véi ti sé k=-2 bién duréng tron (@) thanh dudng tron (C’). Viét phutong trinh duréng tron (C’) 1.31. Cho duréng thang d va hal dim A, B cng thuge mot niva mat phang bo d. Hal aim E, F thay di tren d sao cho EF khéng doi, Xac dinh vi tri cla hai diém E, F dé AE + BF nhonhat 1.32. Cho tam giée ABC néi tiép duéng trén tam O, Cac dinh B, C cé dinh cén dinh A thay 6itrén durong trén d6. Vé hinh binh hanh ABCD. Ching minh rang diém D luén thude mét duéng tron cé dinh. 1.33. Cho niva duréng tron tam O, durong kinh AB va diém M trén niva dung tron dé. Dung vé phia ngoai cla tam giac ABM tam giac AMN vudng can tai M. Ching minh rang khi M thay 481 trén nira durong trén thi diém NV luén thude mot niva dong tron 6 dinh, 4.34, Bang quan sat va do dac, hy cho biét hai hinh sau (H.1.55) co déng dang voi nhau hay khéng. Hinh 1.55Chuyén dé nay gidi thiéu mét vai khai niém co ban va két qua ban dau cla li thuyét dé thi, mét nhanh cla toan hoc roi rac c6 nhiéu tng dung trong thuc t€. va ap dung giai quyét bai todn tim dung di t6i uu trong mét vai trvong hop don gian. MOT VAI KHAI NIEM'CO BAN THUAT NGO D6 thi Nhan biét mét s6 khai niém co ban: dé thi, dinh, canh, dong Binh, canh i, chu trinh, bac ctia dinh, Suéng i, chu trinh Bac cia dinh Truréc khi vao mét héi nghi, cdc dai biéu bat tay nhau (hai nguoi bat tay nhau nhiéu nhat 4 lan). Cé mét dai biéu khéng bat tay ai hét va thay rang cé 4 nguéi bat tay 4 lan, 5 nguoi bat tay 51an va 6 nguéi bat tay 6 lan. Néu héi nghi c6 dung 16 dai biéu thi éng ta dé dém nham. Vi sao c6 thé két luan nhu vay? Nhéng kién thirc ban dau vé li thuyét dé thi trong bai hoc nay sé gip chung ta tim duoc cau tra Idi cho tinh huong trén.Co bén ban hoe sinh khdi 11 la An, Binh, Cuong va Dung, trong d6: An la ban cia Binh va Cuéng, nhung khéng la ban cia Dung; Dung la ban clia Cuéng, nhung khéng [a ban cla Binh, Binh la ban cla Cuéng. a) Hay biéu dién méi ban An, Binh, Cuong, Dung bang mét diém trén mat phang va dung cht? cai dau (in hoa) trong tén clia ho dé dat tén cho cac aiém nay. b) Néu hai nguéi la ban olla nhau, hay néi cdc diém biéu dién tong ting bang mét doan thang (hay doan duéng cong). c) Tur hinh vé thu duoc 6 HB 1b, hay cho biét: ai c6 nhiéu ban nhat va ai co it ban nhat? Hinh vé thu duoc 6 HD1b (dién ta méi quan hé ban bé gitra bén hoc sinh da cho) goi la mot 6 thi, Téng quat ta cd dinh nghia sau: Mot d6 thi la mét tap hop hau han cac diém (goi la cac dinh clia 46 thi) cng voi tap hop ] cae doan duang cong hay thang (ggi la canh cla dé thi) co dau mut tai cac dinh cla 6 thi. Chi y. Theo dinh nghia clia dé thi, cc canh cita dé thi thang hay cong, dai hay ngan, cdc dinh 6 vi tri nao déu khéng quan trong, ma ban chat 1a dé thj 06 bao nhiéu dinh, bao nhiéu canh va dinh nao duoc néi véi dinh nao. Ta thuéng ki higu V(G) la tap hop cac dinh va E(G) la tap hop cac canh clia dé thi G, va viét G= (V, E). Canh néi hai A dinh A va B thuéng dugc ki higu la AB hoac BA, va khi 46 Ava B goi la hai dinh ké nhau. Néu hai dau mut cla canh trung nhau tai dinh C thi ta goi canh ay la mot Anuyén, ki higu la CC. Hinh 2.1 cho ta m6t dé thi c6 4 dinh 1a A, B, C, D va § canh la AB, AC, AD, BC va CC. o Hinh 2.4 )} Vidwa. Vit tap hop cac dinh va tap hop cac canh ctia dé thi G trong Hinh 2.2 Giai Tap hop céc dinh cia dé thi Gla A D ViG)={A, B, C, D}. Tap hop cac canh ctia dé thi Gla E(G)= (AB, AC, BC, CD}. 8 c Hinh 2.2)} Luyén tap 2. Bang F cila gidi v6 dich bong da thé gidi World Cup 2018 gém bén adi: Bure, Han Qué, Mexico va Thuy. Bign. Biéu dién cdc d6i nay bang cac diém phan biét ki hiéu lan luotla D, H, M, T(vé sao cho khéng cé ba diém nao thang hang dé dé quan sat) va néu hai di nao dau véi nhau thi ta néi hai diém tuong Ung bang mét doan thang, ta sé duoc mot 46 thi G. \Viét tap hop cac dinh va tap hop cdc canh cla dé thi G. b) Don dé thi va da dé thi ‘} 02. Nhan biét khai niém don 4d thi Xét dé thi cho trong Hinh 2.2. a) 86 thi trén c6 khuyén kndng? b) Cé hai dinh nao ella dé thi due néi voi nhau bang nhiéu hon mét canh khéng? MGt dé thi khéng c6 khuyén, trong dé hai dinh duro néi bang nhiéu nhat mot canh (khong 6 hai canh nao cung néi mét cap dinh) gol la mét don dé thi. Mé6t dé thi khéng c6 khuyén, trong do hai inh 6 thé néi bang nhiéu canh, goi la mét da 486 thi. ‘Chui y. Trong cuén sach nay, khi chi noi tt “dé thi” thi ta higu la don dé thi. Khi nao can xét da dé thi thi ta sé noir. ‘)} Vidu 2. Hinh nao sau day biéu dién mét don dé thi? Mét da dé thi? u iz U = uU Zz x w x w x w a) b) 2) Hinh 2:3 Giai Hinh a) khong cé khuyén va cé hai canh néi hai dinh Z va W, nén la mét da a8 thi Hinh b) co khuyén nén khéng phai la don 43 thi, cng khéng phai la da 46 thi bn ) khéng ¢6 khuyén va hai dinh chi duoc néi bang nhiéu nhat mét canh nén la mét don 6 thi ‘DP Luyén tp 2. VE 48 thi G voi céc dinh va cdc canh nhur sau VG) = (U. W, X, Z} va E(G) = (UW, WX, WZ, XZ}. Gcé phai la mét don dé thi khéng? c) D6 thi day du DD Ws. Nhan biét dé thi day 4a Xét 46 thi nhan duoc trong Luyén tap 1. Co cap dinh nao cia 46 thi nay ma khéng c6 canh nao néi chung khong? >>>Mé6t 46 thi la day du khi va chi khi méi cap dinh cia né déu duoc néi bang mét canh. Nhan xét. MOt dd thi dy aU la 48 thi ma moi cap dinh ciiané au la ké nhau, Mét 48 thi day dij hoan toan du9c xae dinh béi sé dinh ctia nd. BS thi day dui c6 n dinh thong dug ki higu la K,, UD Vidu 8. VE cc G6 thi day ali K;,Ky va Ky. Giai Ta cé céc dé thi K,,K, va K, hu Hinh 2.4. K, K, K Hinh 2.4 ‘D Luyén tp 3. VE cac dé thi day dU c6 5 dinh, c6 6 dinh *, . Cc 2. BAC CUA BINH A )} Hea. Nhan biét bac ctia dinh my Cho 46 thi nhur Hinh 2.5. Tim céc dinh la dau mut cla: 2 O canh; 1 canh; 2 canh: 3 canh. — ic dinh cila d6 thi duc goi la dinh bac n néu no la dau met ctia n canh. ) Chai y. Binh bac O goi la dinh cé fap. Dinh bac 1 goila dinh treo. Trong 46 thi 6 Hinh 2.5, Dla dinh bac 3, F la dinh treo, Gla dinh cé lap. )D Vidy 4. Xac dinh bac cila cac dinh ctla dé thi d Hinh 2.6 Giai Ala dinh bac 2, B la dinh bac 3, Cla dinh bac 4, Dla dinh bac 1, Ela dinh bac 0 Hinh 2.6 Ta c6 thé ching minh dinh II (gol la Binh If bat tay) sau day. Trong moi dé thi G, ting tat ca cac bac cila cdc dinh la mét sé chn va bang hai lan ting tat ca cae canh clia G.Hé qua. $6 dinh bac lé clia moi dd thi la mot sé chan. )D Vidw 5. Cho 46 thi G voi 14 dinh va 25 canh. Biét rang méi dinh clia G6 thi G déu co bac 3 hoac bac 5. Hoi Gcé bao nhiéu dinh bac 3? Giai Goi x la 6 dinh bac 3 cila G. Khi d6 s6 dinh bac 5 clia Gla 14 ~ x. Téng tat c& cae bac cla dinh la 3x + 5(14 — x). Vi dé thi c6 25 canh nén ta c6: 3x +5 (14~ x)= 2-25-50. 2x= 20> x= 10 Vay a8 thi G cb 10 dinh bac 3. YD Vidu 6. Hay gidi bai toan trong tinh huéng me dau. Giai Ta vé mét 46 thi voi 16 dinh tuong Ung voi 16 dai biéu tham du’ héi nghi. Néu hai dai biéu nao bat tay nhau thi ta néi hai dinh tuong tng bang mét canh. Theo sé liu ma dai biu dém s6 bat tay cung cp, ta co mot dd thi vdi 16 dinh, trong d6 co 1 dinh bac.0, 4 dinh bac 4, 5 dinh bac 5 va 6 dinh bac 6. O day sé dinh bac 5 la 5, 1a mét s6 lé. Diéu nay mau thuan voi hé qua clia Dinh Ii bat tay. Vay dai biéu d6 da dém sai. \D tuyén tap 4. Chérng minh rang khéng c6 don dé thi v6i 12 dinh va 28 canh ma céc dinh aéu 60 bac 3 hoac 4. [ 3. DUONG DI VA CHU TRINH a) Khai dueng diva chutrinh \) HS. Nhan biét khai niém duong di va chu trinh Cho 46 thi nhur Hinh 2.7. Bang cach di doc theo cac canh, D voi diéu kién kh6ng di qua canh nao qua métlan(cothéco — ® = canh khéng can di qua), hay chi ra cdc cach dé: a) Bitty dinh A dén dinh E. ¢ b) Bi tyr dinh A va lai quay vé dinh A. Hinh 2.7 Trong mét dé thi G, mét day canh néi tiép (hai canh néi tiép la hai canh cé chung mét dau miit) AB, BC, CD, ...., MN, NP goi la mot durong di néi A voi P, ki hiéu la ABCD... MNP. Diém A goi la dau durong, diém P goi la cudi duong. Mét durong di khép kin (du durong tring voi cudi dudng) goi la mét chu tinh. Mét durong i (chu trinh) qua n canh goi la mét airong di (chu trinh) c6 46 dai n. Mét duéng di (hay chu trinh) la so cp néu né khéng di qua dinh nao hai lan tré lén. Mét duréng di (chu trinh) la don gin néu no khéng di qua canh nao hai !&n tré lén. =>)D Vidw?. Cho dé thi day dui c6 4 dinh nhu Hinh 2.8. Tim nhang 8 7 chu trinh so cAp xuat phat tir dinh A va cé: d6 dai 3; 46 dai 4. Giai Nhiing chu trinh so’ cp 06 d6 dai 3 xuat phat tir dinh A la: 2 DI ABCA, ABDA, ACBA, ACDA, ADBA, ADCA. 2 ie Hinh Nhting chu trinh so cap 06 46 dai 4 xuat phat ty dinh A la: oer ABCDA, ABDCA, ACBDA, ACDBA, ADBCA, ADCBA. 8 ) Luyen t@p 5. Cho dé thi day aU co 5 dinh nhu Hinh 2.9. Tim 5 = nhéing chu trinh so c4p xudt phat tir dinh A va co: 46 dai 4; 6 dai 5. & Hinh 2.9 ° b) Tinh lién théng ci dé thi 8 1} HO6. Nhan biét tinh lién théng cia ad thi 2 Trong dé thi & Hinh 2.10, hay: a) Tim mét durong di tir dinh A dén dinh E. a F , ye e b) Cé tén tai mét duréng di tur dinh A dén dinh F hay khéng? ‘Hinh 2.10 Hai dinh A va B cia mét dé thi goi la lién thong néu c6 mot dudng di ndi A va B. Mat dé thi G dug goi la |ién thong néu moi cap dinh ctia G la lién théng, Mot canh CD cua dé thi G goi la mot cau néu khi bo canh CD thi hai dinh C va D khéng con lién théng nia. Mi dé thi G khéng lién théng déu duoc chia thanh mét sé dé thi (gol la 4 thi con cla G) lign théng, rdi nhau, méi dé thi con 46 gol la mét thanh phn lign théng cila G. A 2D Vi dy 8. Tim céc thanh phan lién théng cia dé thi trong Hinh 2.14 Giai 6 thi & Hinh 2.11 c6 hai thanh phan lién théng: mét thanh # phan gém 3 dinh A, B, Cva cae canh AB, AC, BC; mét thanh B phan gém hai dinh D, E va canh DE. Ngudi ta chung minh duc rang: Hinh 2.11 (‘wot 46 thi 2n dinh, mai dinh c6 bac it nhat bang n, la dé thi lién théng, ) ‘BD Vidwo. Gia sir mét lop co. 40 hoe sinh. Biét rang méiem co sé dién thoai ctia itnhat la 20 ban trong lop va néu ban A cé sé dign thoai ctia ban B thi ban B cling c6 sO dién thoal cia ban A. Ching minh rang bat cv hai em nao trong I6p cling cé sé dién thoai cia nhau. XKGiai Ta dat trong tng méi em hoc sinh trong lop voi mét dinh cita 4 6 thi va hai dinh duoc goi la lién théng néu hai em c6 sé dién 7 2 thoai cua nhau. Bai toan tro thanh: Cho mét dé thi c6 40 dinh. Biét méi dinh bat ki déu lién thong v6i it nhat 20 dinh khdc. Chiéng minh rang dé 6 3 thi 1a lién théng. D6 thi nay c6 40 dinh, méi dinh 6 bac it Nhat la 20, do do a6 thi 5 4 la lién théng. Vay, bat ctr hai em hoc sinh nao trong lop cing c6 sé dién thoai cla nhau. )D Luyén tp 6. Ching minh dé thi & Hinh 2.12 [a lién théng. Hay chi ra mot duréng di néi dinh 4 va dinh 6. Hinh 2.12 [ BAI TAP 2.4. Vé hinh biéu dign ctia a8 thi G v6i tap dinh VG) = (1; 2; 3; 4; 5} va tap canh E(G) = (12; 14; 23; 25; 34, 35). 6 thi G c6 phai la don dé thi khong? Co phai la dé thi day du khéng? 2.2. Hay vé mét d6 thi c6 4 dinh va: a) c6 dling hai dinh cling bac va bac la 1; b) c6 dling hai dinh cling bac va bac la 2. 2.3. MOt dé thj con clia dé thi G la mét a6 thi ma moi dinh cia né déu la dinh cla G-va moi canh cila né cfing la canh clia G. NhGing 46 thi nao trong cac hinh a), b), ¢) diréi day 1a 4 thi con clla dé thi G? uf lv u y % v yxy * a er g wi i w x 5 a) ) °) Hinh 2.13 : ans ah n(n-1) 2.4. Chtrng minh rang mét dé thi day du co n dinh thi co a D canh 2.5. Chtrng minh rang khéng t6n tai dé thi voi cac dinh co bac la 2, 3, 3, 4, 4va 5. 2.6. Cho dé thi @nhu Hinh 2.14. a) Tim mét durong di tir dinh A dén dinh B. b) Gc lin théng khéng? c) Trong G cé chu trinh so cap nao khéng? »> Hinh 2.14DUONG DI EULER VA DUONG DI HAMILTON | KEN THUC, Ki NANG i Nhén bit dong di Euler, dung di Hamilton tir 4 thi. i THUAT NGO + Duong di Euler + Duong di Hamilton Trong li thuyét 49 thi, bai toan Bay cay cau & Kongsberg (nay la thanh phé Kaliningrad, nuéc Nga) dugc phat bigu nhur sau: Thanh phé c6 7 cay cu bac qua s6ng nhu Hinh 2,154 dui day: c6 thé nao di dao qua khap cac cay cau rms méi cau chi di qua mat lan khong? Lig, gf> Hinh 2.18 Néuta coi méi khu vue A, B, C, D cila thanh phé la mét dinh, méi cau qua lai hai khu vurc nhur mét canh néi hai dinh, thi ban dé thanh phé Kénigsberg la mot da dé thi nhur Hinh 2. 15b. Van dé dat ra chinh la: Cé thé vé durgc Hinh 2.15b bang mét nét lién hay khong? 4. BUONG DI EULER ry 4 a) Khai niém duéng di Euler é a) ») )) HOL. Nhan biét duéng di Euler Hay thr vé mdi hinh trén Hinh 2.16 bang mot nét lién Hinh 2.16 Cho mét da 46 thi G. Mét duéng di don gian tur dinh A dén dinh B va chtra moi canh ctia G duoc goi la mét duéng di Euler tu: A dén B. A B Mét chu trinh don gian chura moi canh cla G duge goi la mét chu trinh Euler clia G. iq °} Vi dy 2. Tim mét chu trinh Euler cia dé thi trén Hinh 2.17 Giai c D Mét chu trinh Euler clia d6 thi la ABECDEA. eee KKDinh II sau Gy cho ta mét diéu kién cdn va aU dé mét da 4 thi co chu trinh Euler. Dinh |i 4 (Euler) Mot da dé thi G c6 mét chu trinh Euler khi va chi khi G lién théng va moi dinh cla G déu c6 bac chan. Tir Binh Ii 1 ta c6 thé ching minh dinh li sau. Dinh li 2 Mt da 48 thi G co mot durong di Euler ttr A dén B khi va chi khi G lién théng va mol din cila G déu co bac chn, chi try A va B co bac Ié. Chil y. Hai dinh Ii trén cling duing cho truong hop Gla don dé thi. YD Vi dy 2. Giai thich vi sao trong Hinh 2.18: Hy a) Cac hinh a) va b) c6 thé vé er dugc bang mét nét lién; A a b) Cac hinh c) va d) khéng thé | Xl a é a) 6) 4 a) vé dugc bang mét nét lien Giai Hinh 2.18 ‘D6 thi 6 hinh a) [a lién thong va cac dinh déu 06 bac chin (6 day 1a bac bang 2) nén nd co chu trinh Euler. 86 thi hinh b) [a lién théng va chi c6 dung hai dinh bac 1é (6 day la bac bang 3) nén n6 c6 dung di Euler. Vi vay ta co thé vé cac hinh a) va b) bang mét nét lién. Cac dé thi 6 hinh c) va d) co bén dinh bac lé (& day la bac bang 3) nén chting khéng co chu trinh Euler va cling khéng co duréng di Euler. Vi vay ta khéng thé vé céc hinh c) va d) bang mét nét lién. JD Vi du 3. Hay giai bai toan trong tinh huéng mo dau. Giai Xét da dé thi G 6 Hinh 2.15b. Vi cac dinh A, B, C, D déu c6 bac lé nén theo Dinh li 2, Gkhéng 6 duéng di Euler (va khéng c6 ca chu trinh Euler). Vay khéng thé nao di dao qua khdp cac cay cau cila thanh phé Kénigsberg nhung mai cau chi di qua mét lan. )D luvén tp 2.86 thi nao du6i day cé mét durong i Euler? Hay chi ra mét dudng di Euler cia no. A 8 a) ®) Hinh 2.192. DUONG DI HAMILTON A )} 482. Nhan biét dudng di Hamilton Cé 5 thanh phé du lich A, B, C, D, E va céc con durong néi céc thanh phé nay nhu Hinh 2.20. Hay chi ra mét cach a di tham quan ca 5 thanh phé do, ma khéng can dén dia diém ic nao qua mét lan. LR Mat durong di so’ cp tir dinh A Gén dinh B va qua moi dinh clia dé thi G dug goi la mot duréng di Hamilton tu A dén B. Mét chu trinh so cap chtra moi dinh cua G dug goi 1a mét chu trinh Hamilton cla G. °} Vidu 4. Tim mét chu trinh Hamilton ctla dé thi trén Hinh 2.21 A \/ 8 Giai Mét chu trinh Hamilton ctia 6 thi a ABECDA. - Cc Binh Ii sau day cho ta m@t diéu kién du cho sy t6n tai chu trinh Hamilton, Dinh Ii 3 (Ore) Hinh 2.21 fe G la don 48 thi c6 n dinh (n = 3) va m6i cp dinh khéng ké nhau d@u co téng me] khéng nhé hon n thi G 6 mét chu trinh Hamilton, H@ qua (Binh li Dirac). Néu Gla don 46 thi cd n dinh (n > 3) va méi dinh c6 bac khéng nho hon ; thi G co mét chu trinh Hamilton Tur Binh Ii Dirac ta chting minh duge Dinh lid Néu don 46 thi G c6 n dinh (n > 3) va mi dinh c6 bac khéng ni duong di Hamilton, 2D Vidw 5. BS thi Hinh 2.22 co chu trinh Hamilton khong? Néu cé6, hay chi ra mét chu trinh Hamilton xuat phat ttr dinh A. Giai A ‘Bé thi c6 8 dinh, mai dinh déu c6 bac la 4. Do 46, theo Binh li Dirac, dé thi co mét chu trinh Hamilton Co thé thay mét chu trinh Hamilton xuat phat tlr dinh A la: D AGCKDHBEA. Hinh 2.22 Chil y. Trong mét s6 trong hep don gian, ta c6 thé tim aurong di (chu trinh Hamilton) cila hoac ching minh G khéng c6 durong éi (chu trinh Hamilton) dua vao nhan xét sau: Duong di (chu trinh) Hamilton phai di qua cac canh c6 dau mit tai nhiing dinh 6 bac 2. EKA B A yD Luyén tGp 2. 6 thi nao trong Hinh 2.23 c6 duéng di Hamilton? Hay chi ra mot dung di Hamilton cia no E D ¢ s a) ») Minn 2.28 [ BAI TAP 2.7. Mi dé thi sau c6 mét chu trinh Euler hoac mét chu trinh Hamilton hay khong? Hay vé mot chu trinh Euler hove mot chu trinh Hamilton khi cé thé. A A B A 8 2 B D a 0X Nee & D c a) ») 2) a) Hinh 224 2.8. C6 thénao di dao choi qua cac cay cu trong Hinh 2.25, méi cay cau vira ding mét an? BX ga Hinh 2.25 2.9. Cho thi Gnhu Hinh 2.26, Tim mét chu trinh 5 Hamilton xuat phat tur dinh S cla G. # Hinh 2.26 2.10. Cho 46 thi G nhu Hinh 2.27. Tim mét duong s di Hamilton tur S dén R t R Hinh 2.272.11, Hy chi ra mét vi dy chiing t6 rang digu kién bac ca méi dinh cia dé thi G khong nhd hon % trong Binh Ii Dirac, khong thé thay bang diéu kién ‘bac cua mdi din khéng nho hon 2x1» 2:12. a) Gia str Gla mot a6 thi voi ndinh va (2-2) > canh, sir dung Binh li Ore, hay ching minh G c6 mét chu trinh Hamilton. b) Tim mét 46 thi voi n dinh va eer?) 1 canh ma khéng 6 chu trinh Hamilton. 2.43. VOi gid tri ndo cila n thi dé thi @ay au K, cO mot chu trinh Euler? Co mat dung di Euler? 2.14. Voi gia tri nao clia n thi dé thi day al K, cO mét chu trinh Hamilton? C6 mét duéng di Hamilton? (BIO 6 RIB Euler va li thuyét dé thi Leonhard Euler (1707 ~ 1783) la mét trong nhéing nha todn hoc vi dai nhat trong lich sir. Ong && co nhi¢ng khém pha quan trong va déng gép tién phong trong nhiéu chuyén nganh todn hoc. Ong cting gid’ thiéu nhiéu thuat ngir va ki higu toan hién ai, duoc ding phé bién ngay nay nhur ki hiéu s6 e dung lam co sé cho logarit tu nhién, ki hiéu f{x) cho ham s6, ki hiéu cac ham lung giac, ki higu = dé chi téng, ... Mét nhan xét cla nha toan hoc nguoi Phap Laplace da thé hién anh hu‘éng ctia Euler déi véi toan hoc: “Hay doc Euler, doc Euler di, ng dy la Leonhard Euler (1707 ~ 1783) bac thay cua tat ca ching ta.” inh todin. toe gust Thuy St Bai bao olla Euler vé loi giai bai toan Bay cy cau 6 Konigsberg, xuat ban nam 1736, dugc coi a c6ng trinh dau tién vé I thuyét 48 thi MGt trong nhting bai toan ndi tiéng va thi vj nhat cla [i thuyét d6 thi la bai toan bén mau: “Liéy rang chi véi bén mau o6 thé 16 mau mét ban dé bat ki sao cho khéng 06 hai nude nao cilng bién gidi duo t6 cling mau hay khéng?’ Bai toan nay Guide aé xuat béi Francis, Guthrine nam 1852, va chi duoc giai sau gan mét thé ki vao nam 1976 béi Kenneth Appel va Wolfgang Haken, véi Idi gidi dya vao sy hé tre cla may tinh. Trong khi c6 géng giai quyét bai toan nay, céc nha toan hoc da phat minh ra nhiéu thuat ngtr va khai niém nén tang choi thuyét 46 thi ‘86 thi biéu din durgc rat nhiéu cu tric, nhiéu méi quan hé va qua trinh trong cac hé vat li, sinh hoc, quan hé xa héi, hé théng théng tin, mang lui giao théng, ... va do 46 ngay nay li ‘thuyét dé thi duoc nghién ctu rét manh mé va cé nhiéu wng dung thu té quan trong. MGt vai bai todn vé tim durong di trong thy'c #é nhu bai toan tim durong di t6i uu (ngén nha, nhanh nhat, c6 chi phi ré nha...) trong nhding tinh huéng don gin sé durgc nghién ciru 6 bai hoc sau. (Theo scienceworkiwotram.com) EKCYB ey WRU e ona Cey UT TRONG MOT VAI TRUGNG HOP DON GIAN 53110 KK [+ Str dung kién thire vé dé thi dé giai quyét mét sé tinh huéng lién quan dén thyrc tién. THUAT Nc | KIEN THUC, Ki NANG + Bb thi cé trong sé i + Nhan biét durgc thuat toan vé tim duréng di t6i uu trong nhomg = Treng sé | trong hgp don gian, i i Trong bai hgc nay chung ta sé sir dung kién thirc vé dé thi 48 giai quyét mét s6 tinh huéng lign quan dén thyc tién nhu bai toan tim duéng di thoa man diéu kién cho true (ngan nhat, nhanh nhat, c6 chi phi ré nhét,...) trong mét vai trueng hop don gian. i 1. BAI TOAN TIM DUONG BI NGAN NHAT )} 9. Cho so dé nhu trén Hinh 2.28, 6 6 A,B,C, D,E, Fla cae dia diém néi voi nhau bdi cac con dudng voi 6 dai cla mai con durong duec cho nhu trén hinh. a) Hay chira 2 duong di tur A dén F va so sanh 46 dai clia hai dong di do. b) Véi méi dinh V cia so dé trén Hinh 2.28, ta gan sé |(V) la khoang cach ngan nhat dé di tir A dén V va goi la nhain vinh vién alia dinh V. Nhu vay, ta co ngay I(A) = 0. Dua vao Hinh 2.28, hay tim cacnhén vinh vién (B), I(C) cua hai dinh ké voi Ala B, C. ‘Dé gidi quyét bai toan tim duéng ai ngén nhat néi A voi F, chung ta sé xem so a6 da cho nhu mét 46 thi lién théng va méi canh duroc gan voi mét sé khéng am, sé dé chinh la 6 dai cla con dung. Nhtng 46 thi nhu vay goi la 46 thi cé trong sé va con sé duoc gan vei mét canh goi la trong sé ca canh d6. Bai toan da cho tré thanh tim mot dung di ttr A dén F voi téng cc trong s6 nhé nhat, tire la cn xéc dinh nhén vinh vign I(F). Hinh 2.28 + 86 thi c6 trong sé la mét d6 thi lién thong va méi canh duoc gan voi mot sé khéng am, ggi la trong s6 clia canh do. ‘Dé tim dudng dingn nhatttr dinh A dén dinh F cilia mét dé thi cé trong s6, ta xuat phat tu dinh A va di chuyén theo cac canh ctia dé thi. Voi méi dinh V, ta gan mét s6 (V) 1a khoang céch ngan nhat dé di tir A dén V, goi la nhéin vinh vin cla dinh V. Nhu vay, d& tim a6 dai clia dong di ngan nhat néi A voi F, ta cén tim ((F), ‘} Vidwa. Tim 46 dai cla uéng di ngdn nhat néi A voi F trong 46 thi co trong s6 trén Hinh 2.28 Giai Ta ap dung thuat toan dé mo ta 6 trén.‘Dau tién ta gan nhén dinh A Ia [(A) = 0 va gan cho 2 dinh ké voi A la B, C cdc nhén tam thoi 1(A) + 3=3, NA) + 1= 1. Chon s6 nhé nhat trong chung va viét /(C) = 1. Dinh C bay gid duge gan nh&n vinh vién la 1 Tiép theo ta gan cho céc dinh ké véi Cla B, D, E céc nhan tam thoi (C) + 6= 7, (C)+ 4=5, I(C) + 5 = 6 (B hién nay cé hai nhan tam thoi la 3 va 7). Nhan tam thei nhé nhat trong cdc nhan da gan (0 B, D, E) hién nay Ia 3 (tai B), nén ta viét_ (B) = 3. Dinh B dugc gén nhan vinh vign la 3 Bay gid ta xét céc dinh ké voi B (ma chua dugc gan nhan vinh 8 Zz ®, vién) la D va E. Ta gan cho dinh Donan tam thoi (8) +7 = 10(D hign nay c6 hai nhan tam thoi la ©) 5 va 10), gn cho dinh E nhan 4 tam thoi (B) +2 = 5 (E cé hai nhan tam thdi la 6 va 5). Nhan tam thoi nhé nhat bay gio la 5 ° 3 = (tai D va E), do dé ta viét I(D) = @ © va I(E) = 5. Hai dinh D va E déu Hinh 2.29 duoc gan nhn vinh vién la 5. Xét dinh ké véi Dla F, ta gan cho Fnhén tam théi (D) + 9 = 14. Xét dinh ké voi Ela F, ta gn cho Fnhan tam thoi (E) +8 = 13. Vay dinh F sé duoc gén nhan vinh vién la 13. VIF) = 13 nén dudng di ngdn nhat tly A dén F co 6 dai la 13. ‘Dé tim mét dudng di ngan nhattty A dén F nhu vay, ta sé lan ngugc tir diém cudi F. Ta chi can gidi han 6 viée xét nhiing canh ma 6 dai la hiéu cila cdc nhan gan tai cac dau matt cla no, do la: EF, BEva AB (do I(F)- (E) = 13-5 = 8, (E) - (8) = 5-3 = 2va (B) - A) = 3-0 = 3). Khi do ta c6 thé két luan, durong dingan nhét tir A dén F phai di qua cac canh EF, BE va AB. Vay, duéng di ngan nhét (trong trvéng hop nay la duy nhét) tr A dén Fla AUBYESE. Chay a) Néu dé thi cé trong s6 ma méi canh déu cé trong sé la 1 thi bai toan tr thanh tim sé céc canh aa duéng 4 fingan nhat ttr A aén F. b) Cac con sé trong so 4 6 Hinh 2.28 c6 thé la thoi gian dé di dgc con duréng dé, hod l& chi phi khi di hét con durong 46, ... Boi vay, ta co str dung thuat toan giai quyét bai todn géc vé bai toan tim durong di ngan nhat 4é quyét bai toan tim duong di nhanh nhat hoa duéng di co chi phi ré nhat, 2. BAI TOAN NGUGI DUA THU’ Bai toan nguoi dra thu phat biéu nhu sau: M6t ngudi dura th xuét phat tir buu dién phai dt qua mét sé con duéng dé phat thu réi quay lai diém xudt phat, hoi ngudi dé phdi dt nhu thé nao dé duréng di la ngéin nhat. O' day cdc diém cén phat thu nam doc theo céc con diréng on phai di qua. Trong bai toan nay, nguoi dua tht phai di trén méi con dirong it nht mét lan (4é phat duge thu cho céc diém can phat nam doc theo con duéng dé) va cudi cing quay lai vi tri xuat phat. Ngoai ra, cn dam bao quéng duéng phai di la nhé nhat cé thé. <<Trong ngén ngé cila li thuyét d6 thi, bai toan nguéi dua thu tong durong véi bai toan tim chu trinh ngan nhét di qua tt ca céc canh cia mét G6 thi cho true. Bai toan nay cé thé phat biéu duci dang met 46 thi c6 trong s6, & 46 a6 thi Ung voi hé théng cae con dung, va trong sé cla méi canh la 6 dai cla con duéng tuong ting. Cac canh clia G8 thi nay mé ta cac con dung cn phai di qua, céc dinh cia dé thi a diém dau va aiém cuéi cia cac con auréng do (va co thé khéng phai la aiém cn phat thu). Khi d6 ta can tim mét chu trinh c6 tang trong s6 nhé nhat va chira méi canh it nhat mét Ian. Trong truéng hop téng quat, néi chung day la mét bai ton kha phirc tap. Trong myc nay, ta chi xét hai tinh huéng don gian (lién quan én 46 thi cé trong $6, lién thong): 1) Tt c céc dinh ctia dé thi déu c6 bac ch&n. Khi do dé thi c6 chu trinh Euler va chu trinh Euler 46 chinh la mét trang ai yéu cu 2) Chi c6 dung hai dinh clia 46 thi c6 bac Ié. Khi 46 ta cé thé tim met Guang di Euler tir dinh bac Ié nay dén dinh bac lé kia, sau G6 ding thuat toan & Myc 1 tim éuéng di ngan nhat d& quay tré lai dinh xuat phat. Két hop hai durong di dé, ta durg Idi giai clia bai toan da cho. Dui day ta xét hai vi du minh hoa cho hai truéng hop nay. )D Vi du 2. Cho dé thi cé trang sé. nhu Hinh 2.30. Ching to rang 46 thi co chu trinh Euler va hay tim mot chu trinh Euler xuat phat tir dinh A Giai 9 Vi dé thi a lién théng va cac dinh déu c6 bac chan (6 day déu la bac 4) nén 46 thi co chu trinh Euler. e Mt chu trinh Euler xudt phat ttr dinh Ala ABCBECDEADA. =” Chiy. Néu 46 thi c6 chu trinh Euler thi 46 dai quaéng duéng phai di trong Idi giai cla bai todn ngu6i dua thu chinh la téng cac trong s6 gan trén cac canh cua dé thi. °} Vidw3. Cho mét 46 thi cé trong s6 nhu Hinh 2.31 A 1 B Tim mét chu trinh xuat phat tt dinh A cua do thi, Hinh 2.30 6 téng trong sé nhé nhat va chtra méi canh it 2 nhat mot an. 8 e Giai 3 6 thi chi c6 hai dinh bac Ié la A va D nén ta cé thé tim durge mét durong di Euler tir Adén D fs D (durdng di nay di qua mdi canh ding mét lan). Hinh 2.31 Mét duong di Euler ttr A dén Dla AEABEDBCD va téng dé dai cla n6 1a 6484147454 4+2+3- 36. ‘Dé quay tré Iai diém xudt phat va c6 dong di ngan nhatt, ta cn tim mét dudng di ngén nhdt tu D dén A theo thuat toan 44 mé ta @ Muc 1 Duong di ngdn nhat tir D dén A la DBA va co 46 daila 4+ 1-5. Vay mét chu trinh can tim la AEABEDBCDBA va cé 46 dai la 36 + 5= 41 >>— Chai y. Trong li thuyét 46 thi, nguoi ta thudng phat biéu dé bai cla Vi dy 2 dudi dang: Gidi bai todn ngui diva thu d6i v6i dB thi o6 trong s6 trén Hinh 2.31 Tur day vé sau, ta cling dung cach phat biéu ngan gon nhu vay. »} Luyén tp. Gidi bai toan nguéi dua thu déi voi dé thi c6 trong sé trén Hinh 2.32. Hinh 2.32 BAI TAP 2.45. Tim duréng di ngdn nhat tir A dén D trong dé thi co trong sé tren Hinh 2.33, 20 Sz Hinh 2.33 Hinh 2.34 2.16. Tim duéng di ngén nhat tty dinh $ dén méi dinh khac ella G6 thi ¢6 trong s6 trén Hinh 2.34, 2.17. Giai bai toan ngudi dua thu’ déi voi 4 thi co trong sé trén Hinh 2.35. A 4 26 D B Cc @ A & 3 10 ? c 7 & o oe Hinh 2.35 Hinh 2.36 2.18. Giai bai toan nguoi dira thu 46i voi 46 thi c6 trong sé trén Hinh 2.36.BAI TAP CUOI CHUYEN DE 2 K« 2.19. Viét tap hop cac dinh va tap hop cac canh cilia méi dé thi sau: A A R ce x 7 iz 2) ®) Hinh 2.37, 2.20, Vé d thi G = (V, E) v6i céc dinh va céc canh nhu sau: V= (1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8) va E= (12; 13; 23; 34; 35:67; 68; 78} ‘BO thi nay cé phaii la don a thi khéng? Co pha la a8 thi aay ali khong? . Chung minh rang khéng c6 don dé thi voi 12 dinh va 28 canh ma cac dinh déu cé bac 3 hoac 6. 2.22. Chimng minh rang néu Gla mét don 46 thi c6 ft nhat hal dinh thi G c6 it nhét hal dinh 6 cling bac. 2.23, Tim s6 dinh nhé nhat cn thiét dé c6 thé xay dung mét dé thi day di v6i it nhat 1 000 canh. 2.24. Hay chi ra it nhat 5 durong di tlr $ an Y trong dé thi trén Hinh 2.38. # w 2.2) U y Hinh 2.38 2.25. Kiém tra xem céc diéu kién cla dinh li Ore cé thoa mn voi céc dé thi trén Hinh 2.39 khéng. ao Hinh 2.39 =>»2.26. Tim mét chu trinh Euler trong d6 thi trén Hinh 2.40, A F B E é D inh 2:40 2.27. Giai bai toan nguoi dura thur 46i voi dé thi c6 trong sé trén Hinh 2.41. ae 5 y 6 aN or Hinh 2.41 2.28, Giai bai toan nguoi dura thu déi véi dé thi co trong sé trén Hinh 2.42. 3 Hinh 2.42 KC <Ban vé ki thuat f& mét tai lidu throng due ding trong KT thuat. Né chtra day di cdc théng tin vé hinh dang, két cu va kich thuéc cla san phdm va do dé gitip cho . vide truyén dat ¥ tuéng cia ngurdi thiét ké dén ngudi thi céng, thye hién ban vé durge dé dang hon. Trong churong trinh mén Céng nghé 6 lop 8 va lop 10, ta da durgc hoc vé cac tiéu chuan cia mét ban vé KT thuat, Chuyén dé nay sé giip ta hiéu biét sau hon vé ban vé Ki thuat dya trén nén tang kign thire 8 bit vé hinh hoe khéng gian HINH CHIEU VUONG GOc VA HINH CHIEU TRUC DO KK + Hinh chiéu truc do + Nhan biét duoc hinh chiéu truc do va hinh chiéu truc do vusng géc déu THUAT NGO + Hinh biéu dien + Nhan biét duoc hinh biéu dién cua vat the. + Hinh chiéu wuéng géc + Nhan biét duoc hinh chiéu vudng géc. + Hinh chiéu truc do vuéng géc déu + He sé bién dang Trong vé ki thuat, ngudi ta thong 7 sir dung cac hinh vé trén gidy dé biéu dién, mé ta cac vat thé trong khéng gian (H.3.1), Toan hoc mé ta cac hinh vé do i nhu thé nao, va ching cé nhiing dac diém gi? Em hay cing tim hiéu qua bai hoc nay. Hinh 3.1, Hinh vé md ta mét chi tiét mayL 1. HINH BIEU DIEN CUA MOT HINH, KHOI ‘Dp. Hinh 3.2 mo ta ba phép chiéu bién hinh 7% thanh hinh 76". Em 4a biét nhttng phép chiéu nao trong ba phép chiéu 46? Hay nhac lai khai niém vé cac phép chiéu ma em da hoc. a1 ©¢ bi 6 Hinh 3.2 Hinh biéu dign 76" cia mét hinh, khéi %6 trong kh6ng gian la} Phép_chiéu con Iai trong Hinh 3.2 duge goi la phép hinh chigu cua 261én mot mat phang qua mot phép chiéu.|_ [nn $2 duve geile phe — Néu phép chidu la phép chiéu vudng abe thi" durge | no age gotlahinh chu gol la hinh chiéu vudng g6c cua 76 Be ca ce ine = Néu phép chiéu la phép chiéu song song (nung khong la phép chigu vueng géc) thi 6" durgc goi la hinh chiéu truc do clia 26. ‘} vide 2. Quan sat Hinh 3.3 va cho biét hinh nao thé hién hinh chiéu vuéng goc, hinh nao thé hién hinh chiéu truc do ctia tam giac ABC. Hinh 3.3 Giai Trong Hinh 3.3a céc duong thang AA’, BB’, CC’ d6i mét song song va vuéng géc voi mat phang chiéu. Do 46 Hinh 3.3a thé hién hinh chiéu vuéng géc cla tam giac ABC. Trong Hinh 3.3b va Hinh 3.30 cdc durong thang AA’, BB’, CC’ d6i mét song song nhung khéng vuéng goéc voi mat phang chiéu. Do 46 Hinh 3.36 va Hinh 3.3c thé hién hinh chiéu truc do cla tam giac ABC, EK) Luyén tGp 2. Quan sét Hinh 3.4 va cho biét hinh nao thé hién hinh chiéu truc do clia te giac ABCD. z Zi A, D FS. INA EA B ° Hinh 3.4 2. HINH CHIEU DUNG, HINH CHIEU BANG VA HINH CHIEU CANH ‘} #2. Quan sat Hinh 3.5 va cho biét cdc hinh A, B, C.c6 phai la hinh chiéu ctia hinh 76 qua cdc phép chiéu song song hoac vudng géc hay khong. Néu co hay chi ré mat phang chiéu va phuong chiéu cia méi phép chiéu a6. Mat phang hinh chigu ating Huong nin to tren 4 F; 7 Huéngnbin | | 1 . ta = 2 at phang S inh bid x : canh wat phing N fink chu bing Huong nhin ti truoe a » Hinh 3.6Cho hinh 6 trong khéng gian va ba mat phang (P,), (P2), (Ps) 46i mét vudng géc voi nhau sao cho mat phang (P,) vudng géc voi huéng nhin tir phia trrée cua hinh 76, mat phang (P,) vuéng géc véi hung nhin ti phia trén clia hinh 76 va mat phang (P,) vung goc v6i huréng nhin tt phia trai ctia hinh 76 (H.3.6). Khi do: + Cac mat phang (P,), (P,) va (P;) lan luot duoc gol 1a mat phang hinh chiéu dung, mat phang hinh chiéu bang va mat phaing hinh chiéu canh + Cac hinh chiéu vuéng goc ctia hinh 76 1én céc mat phang (P,), (P,), (P;) an lot urge goi la hinh chiéu dung, hinh chiéu bang va hinh chiéu canh cla hinh 76. VPvi du 2. X4e dinh hinh chiéu vung géc clia hinh % (H23.7a) trong cac hinh duéi day. Trong vé kT thuét, nguroi ta cé thé sir dung them ac hong nhin tir sau ra truée, ter duréi len trén va tir phai sang trai dé nhan dure thém ba hinh chiéu cda vat thé, tir 46 giup hinh dung vat thé ré Huong nhin hon, Tuy nhién, hinh chiéu dling, hinh chiéu bang tutren va hinh chiéu canh thuong la dli d& mé ta vat thé, a nhin tirtrae | we b) °) da) Huéng nhin tu trrée, iat a) Hinh 3.7 Véi_ hwéng Hinh 3.76 la hinh chiéu canh cla hinh 76, Hinh i tree, em 3.7¢ vira la hinh chiéu ding vira la hinh chiéu bang cla hinh 76. Hinh 3.70 khéng Ia hinh chiéu vusng géc nao clia hinh 76. ywyén tap 2 Xac dinh | Huéng nin hinh chiéu vuéng géc fu ten cla hinh 96 (H3.8a) trong cac hinh dui day. thay nhiing pl nao cia vat thé? ‘Huong nhin Hugg nhin tu tee titrai sR a) >) °) ¢ Hinh 38 )D vidws. Cho hinh chép ter gidc dé S.ABCD (H.3.9a), Xac dinh hinh chiéu dting va hinh chiéu bang cila hinh chép néu chon mat phang hinh chiéu dimng (P,) song song voi mat phang (SAC) va mat phang hinh chiéu bang (P,) song song voi matt phang (ABCD). Giai Hinh chiéu dtrng va hinh chiéu bang cla hinh chép S.ABCD lan lugt due cho nhu trong Hinh 3.9b va Hinh 3.9c. EC