Shmeivseis G Ed 2018 2019

Ι΢ΣΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗ΢ ΠΑΙΔΕΙΑ΢ Γ΄ ΛΤΚΕΙΟΤ
Ιστορήα του νεότερου και του σύγχρονου κόσμου (από το 1815 άως σέμερα)
΢ΗΜΕΙΨ΢ΕΙ΢ ΜΑΘΗΜΑΣΟ΢
ΚΕΥΑΛΑΙΟ Α’: Η ΕΤΡΨΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟ΢ΜΟ΢ ΣΟΝ 19Ο ΑΙΨΝΑ (1815-1871)
1. Σο ΢υνάδριο Ειρένης της Βιάννης (1814-1815)
Σο ΢υνάδριο Ειρένης της Βιάννης (1814-1815) συγκλέθηκε την 1η Νοεμβρήου 1814 από τις τάσσερις μεγΫλες δυνΫμεις της
Ευρώπης που εήχαν νικέσει τη Γαλλήα του Ναπολάοντα,
 την Αυστρήα,
 τη Ρωσήα,
 την Πρωσήα και
 τη Βρετανήα,
με στόχο να τερματήσουν και επήσημα τον πόλεμο και να λύσουν τα προβλέματα που αυτός εήχε προκαλάσει. Σο συνάδριο
κατάληξε στην ομώνυμη ΢υνθέκη Ειρένης (1815).
΢τόχος των νικητών

Οι ηγεμόνες της Ευρώπης επιδήωκαν να παλινορθώσουν το «παλαιό καθεστώς» (ancien regime) των αριστοκρατικών
φεουδαλικών προνομήων, το οποήο εήχε κλονιστεή σοβαρΫ από τα πλέγματα που εήχε δεχτεή, όσο διαρκούσε η παρουσήα
των δημοκρατικών ΓΫλλων στις διΫφορες χώρες της Ευρώπης.
΢ημεήα σύγκλησης
1) Ο περιορισμός της Γαλλήας στα προπολεμικΫ σύνορα
2) Η αποκατΫσταση του παλαιού εδαφικού και πολιτικού καθεστώτος στις Ϋλλες χώρες της Ευρώπης
Πρωταγωνιστάς
1) Ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανήας κόμης ΚΫσλρι,
2) Ο καγκελΫριος της Αυστρήας πρήγκιπας Μάτερνιχ, Πρόεδρος του συνεδρήου, και
3) Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλήας ΣαλεϋρΫνδος.
Προσδοκώμενες ΢υνάπειες από την παλινόρθωση του παλαιού καθεστώτος

α. Να αναχαιτιστούν οι δυνΫμεις της ανατροπές που εήχε εκθράψει η Γαλλικέ ΕπανΫσταση.
β. Να διατηρηθεή η ειρένη με την διατέρηση των πολυεθνικών αυτοκρατοριών της γηραιΫς ηπεήρου, επειδέ οι διΫφορες
γλωσσικάς έ θρησκευτικάς κοινότητες της ηπεήρου, ιδήως της κεντρικές και της ανατολικές, δεν εήχαν σαφέ και διακριτΫ
γεωγραφικΫ όρια. Αυτάς οι διΫσπαρτες και ανΫμεικτες κοινότητες, αν σχημΫτιζαν εθνικάς πλειονότητες εθνικών κρατών,
θα εήχαν στην επικρΫτειΫ τους ανεπιθύμητες και ευΫλωτες μειονότητες, τις οποήες θα διεκδικούσαν γειτονικΫ κρΫτη.
Οι λαοή της Ευρώπης άδειχναν να αποφαήνονται υπάρ της εθνικές ανεξαρτησήας.
Οι όροι «Λαός» και «Έθνος».

Γαλλήα  «Λαός» = πολιτικέ κοινότητα και «άθνος» = πολιτιστικέ κοινότητα συνάπιπταν στη Γαλλήα, από την εποχέ της
γαλλικές επανΫστασης.
΢τη Γαλλήα το σχηματισμάνο άθνος της χώρας εήχε την ήδια γλώσσα και θρησκεήα, διάθετε διακριτέ ταυτότητα και ιστορήα.
ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 1|σ ε λ ήδα

΢ε πολλάς περιοχάς της Ευρώπης (ιδήως στις επικρΫτειες των Αψβούργων, των Ρομανόφ και των Οθωμανών σουλτΫνων
δηλαδέ Αυστροουγγαρήα, Ρωσήα, Οθωμανικέ αυτοκρατορήα) ελΫχιστες έταν οι σχηματισμάνες και διακριτάς εθνικάς
κοινότητες. Η γλώσσα και εν μάρει και το θρέσκευμα δεν προσφάρονταν, στην Κεντρικέ και την Ανατολικέ Ευρώπη για τη
γάνεση εθνών.
Προφήλ του Μάτερνιχ

Κυρήαρχη προσωπικότητα, ανυποχώρητος υποστηρικτές της μοναρχικές εξουσήας και νομιμότητας και της σταθερότητας.
Αυστριακός στην καταγωγέ, πρώτα από όλα Ευρωπαήος, στέριζε και προωθούσε την ιδάα της Ευρώπης. Εχθρός των
εθνικών κινημΫτων και των εθνικών κρατών, επειδέ απειλούσαν τη συνοχέ της πολύγλωσσης και πολύδοξης
αυτοκρατορήας των Αψβούργων, η οποήα «στάγαζε» Γερμανούς, Πολωνούς, ΜαγυΫρους, ΝοτιοσλΫβους, ΢λοβάνους,
Σσάχους κ.Ϋ., και υπονόμευαν το όραμα της ευρωπαϊκές ενότητας. Εχθρός της δημοκρατήας και των ριζοσπαστικών
αλλαγών.
Κινέσεις και επιδιώξεις των πρωταγωνιστών του ΢υνεδρήου (Μάτερνιχ, ΚΫσλρι, ΣαλεϋρΫνδος)
 η διατέρηση μόνιμης ισορροπήας ισχύος στην Ευρώπη, για την αποφυγέ της κυριαρχήας μιας μεγΫλης δύναμης, όπως
αυτέ της Γαλλήας του Ναπολάοντα.
 η δημιουργήα «αναχώματος» ισχυρών κρατών στα ανατολικΫ της Γαλλήας:
o το Βασήλειο της Ολλανδήας, στο οποήο προστάθηκε και το Βάλγιο, παλαιΫ κτέση της Αυστρήας, και
o το Βασήλειο της ΢αρδηνήας, στο οποήο προσαρτέθηκαν το Πεδεμόντιο και η Γάνοβα.
 ανακέρυξη της ουδετερότητας της Ελβετήας
 η Πρωσήα προσΫρτησε όλα σχεδόν τα γερμανικΫ εδΫφη στα ανατολικΫ του ποταμού Ρένου, και άγινε άνα εήδος
γάφυρας που άνωνε τη Δυτικέ με την Ανατολικέ Ευρώπη και χώριζε τη Ρωσήα από τη Γαλλήα.
 η Αυστρήα ενήσχυσε τη θάση της άναντι της Γαλλήας με την ανΫκτηση της ΣοσκΫνης και του ΜιλΫνου και με την
προσΫρτηση της Βενετήας.
 Η Ιταλήα και η Γερμανήα παράμειναν, για μισό αιώνα ακόμη, κατακερματισμάνες σε μικρΫ βασήλεια, πριγκιπΫτα και
δουκΫτα, υπό την επιρροέ της Αυστρήας και της Πρωσήας αντήστοιχα.
Σο τάλος του Ναπολάοντα

 Ο εξόριστος Ναπολάων ΒοναπΫρτης, δραπάτευσε από τη νέσο Έλβα, τον τόπο εξορήας του, τον ΜΫρτιο του 1815, και
αποβιβΫστηκε στη Γαλλήα.
 Ανακέρυξε τον εαυτό του και πΫλι αυτοκρΫτορα, και χωρής συμμΫχους αντιμετώπισε στο φλαμανδικό χωριό Βατερλό,
στις 18 Ιουνήου 1815, τα συμμαχικΫ στρατεύματα υπό τον Βρετανό στρατηγό Ουάλινγκτον και τον Πρώσο στρατηγό
Μπλύχερ. Η ιστορικέ μΫχη κατάληξε στη συντριπτικέ έττα του Ναπολάοντα, ο οποήος αναγκΫστηκε να παραιτηθεή και
πΫλι. Ο ηττημάνος και άκπτωτος αυτοκρΫτορας εξορήστηκε στη νέσο του νότιου Ατλαντικού Αγήα Ελάνη, όπου πάρασε
τα υπόλοιπα χρόνια της ζωές του άως το 1821.

Η ήδρυση της Ιερές ΢υμμαχήας
Νάα συνθέκη ειρένης μετΫ την έττα της Γαλλήας στο Βατερλό
α. Η Γαλλήα άχασε την περιοχέ του ΢Ϋαρ, που κατάλαβε η Πρωσήα.
β. Κατάβαλε στους νικητάς πολεμικέ αποζημήωση και
γ. Δάχτηκε στρατό κατοχές στο άδαφος της.
΢τις 26 ΢επτεμβρήου 1815, συγκροτέθηκε η Ιερέ ΢υμμαχήα μεταξύ της Αυστρήας, της Ρωσήας και της Πρωσήας. ΢τόχο εήχε
να ανακόψει την πρόοδο των φιλελεύθερων και εθνικών κινημΫτων. Οι τρεις αυτοκρΫτορες,
 ο Υρειδερήκος Γουλιάλμος Γ’ της Πρωσήας,
 ο Υραγκήσκος Β' της Αυστρήας και
 ο Αλάξανδρος Α' της Ρωσήας,
τΫχθηκαν εναντήον των δυνΫμεων που προωθούσαν τις αρχάς της εθνικές αυτοδιΫθεσης και της λαϊκές κυριαρχήας.
Αποτελάσματα του ΢υνεδρήου της Βιάννης - Ευρωπαϊκέ ΢υμφωνήα

1) Παλινόρθωση του «παλαιού καθεστώτος».
2) Καθιάρωση των αρχών της ισορροπήας των δυνΫμεων και της παράμβασης, στο πλαήσιο ενός συστέματος
ασφΫλειας (Ευρωπαϊκέ ΢υμφωνήα/Concert of Europe).
3) Υιλελεύθεροι ηγάτες, που υποστέριζαν τη δημιουργήα συνταγματικές και ευνομούμενης αντιπροσωπευτικές
πολιτεήας και την ανατροπές των μοναρχικών καθεστώτων για την εγκαθήδρυση αβασήλευτων πολιτευμΫτων,
συγκρούονταν πλάον με τους συντηρητικούς, που υποστέριζαν την παλινόρθωση.

2. Σα εθνικΫ και φιλελεύθερα κινέματα στην Ευρώπη
Οι δυνΫμεις της προόδου και οι πολιτικάς ανατροπάς.
Ο κόσμος που προέλθε από την εικοσιπενταετέ αναστΫτωση την οποήα προκΫλεσαν η Γαλλικέ ΕπανΫσταση και οι
Ναπολεόντειοι Πόλεμοι (1789-1815) έταν διαφορετικός από τον προγενάστερο.
Οι νικητές «παλινόρθωσαν» το παλαιό καθεστώς.
Οι εστεμμένοι ανέκτησαν τους θρόνους τους.
Οι ευγενείς ανέκτησαν τις θέσεις τους.
Ενισχύονταν δυνάμεις προόδου, τις οποίες εξέφραζαν ο

εθνικισμός, ο φιλελευθερισμός και ο ριζοσπαστισμός.
ΕθνικΫ κινέματα θεωρούμε τις κινέσεις μεταξύ ανθρώπινων κοινοτέτων

 με κοινέ γλώσσα έ/και θρέσκευμα,
 με διακριτάς παραδόσεις και ιστορήα,
 με αντήληψη κοινές ταυτότητας μεταξύ των μελών τους,
 με στόχο την ανεξαρτησήα τους από την εξουσήα Ϋλλης διακριτές κοινότητας.
Υιλελεύθερα κινέματα θεωρούμε τις κινέσεις που προωθούσαν συνταγματικούς και κοινοβουλευτικούς θεσμούς για την
εξασφΫλιση των πολιτικών δικαιωμΫτων και ελευθεριών των πολιτών.
Η διΫκριση μεταξύ των δύο αυτών συγγενών κινημΫτων γήνεται καλύτερα κατανοητέ υπό το φως δύο διακριτών εννοιών,
της άννοιας του άθνους και της άννοιας του λαού.
 Σα εθνικΫ κινέματα αποσκοπούσαν στην προβολέ και την επικρΫτηση ενός άθνους, μιας πολιτιστικές κοινότητας.
 Σα φιλελεύθερα κινέματα, μολονότι προωθούσαν και αυτΫ σε πολλάς περιπτώσεις την υπόθεση ενός άθνους, κατΫ
βΫση επιδήωκαν την κατοχύρωση των δικαιωμΫτων ενός λαού, με την άννοια της πολιτικές κοινότητας, η οποήα
αποκτΫ πραγματικέ υπόσταση και άχει συγκεκριμάνο ρόλο στο πλαήσιο ενός καταστατικού χΫρτη, του
΢υντΫγματος.

Ο χαρακτέρας των κινημΫτων
- Η Αμερικανικέ ΕπανΫσταση του 1776, εήχε στοιχεήα των εθνικών και φιλελεύθερων κινημΫτων που εκδηλώθηκαν στην
Ευρώπη και αλλού τον 19ο αιώνα.
- ΚατΫ τον 19ο αιώνα εκδηλώθηκαν εθνικΫ κινέματα κατΫ των Ισπανών στη Λατινικέ Αμερικέ.
o Με το περήφημο Δόγμα Μονρόε (πρόεδρος των ΗΠΑ) το 1823 κατοχυρώθηκε και διακηρύχθηκε επήσημα η
ανεξαρτησήα των χωρών της Λατινικές Αμερικές σύμφωνα με το οποήο η αμερικανικέ έπειρος δεν επρόκειτο
ποτά στο μάλλον να αφεθεή στη διΫκριση των αποικιακών δυνΫμεων της Ευρώπης.
- ΢την Ευρώπη, από το 1792, εκδηλώθηκαν διΫφορες κατΫ τόπους αντιδρΫσεις εναντήον της γαλλικές κατοχές.
o ΢τη Βρετανήα, ο εθνικισμός πέρε τη μορφέ προβολές και υποστέριξης των παραδοσιακών θεσμών της
χώρας, του κοινοβουλευτισμού και των ατομικών ελευθεριών.
o ΢την Ισπανήα εκδηλώθηκε και αναπτύχθηκε πνεύμα αντήστασης κατΫ των γαλλικών στρατευμΫτων.
o ΢την Ιταλήα η παρουσήα των ΓΫλλων δεν προκΫλεσε μεγΫλη αντήδραση. Οι πολιτικάς εξελήξεις ευνοούσαν την
ανΫπτυξη μιας ευρύτερης ιταλικές εθνικές ταυτότητας και την επιθυμήα να δημιουργηθεή ενιαήα πατρήδα.
o ΢την Πολωνήα το εθνικό κήνημα αναπτύχθηκε κυρήως ως θετικέ ανταπόκριση στις αρχάς που ευαγγελήζονταν οι
ΓΫλλοι, για τον λόγο ότι οι αντήπαλοι του Ναπολάοντα, δηλαδέ οι Αυστριακοή, οι Πρώσοι και οι Ρώσοι, έταν
κυρήαρχοι των Πολωνών.
Σο εθνικό κήνημα των Γερμανών.

Αναπτύχθηκε στην κατακερματισμάνη ναπολεόντεια Γερμανήα και τα βασικΫ χαρακτηριστικΫ που απάκτησε μάσα στο κλήμα
των μεγΫλων συγκρούσεων και ανατροπών της εποχές αυτές επηράασαν γενικότερα την ανΫπτυξη του εθνικισμού.
⇨ Οι Γερμανοή αντάδρασαν όχι μόνο κατΫ της γαλλικές παρουσήας, αλλΫ και κατΫ των επαναστατικών ιδεών και του
Διαφωτισμού.
⇨ Εκδηλώνεται το κήνημα του ρομαντισμού και που αμφισβέτησε τον ορθολογισμό. Ο ρομαντισμός επηράασε
καθοριστικΫ το εθνικό κήνημα των Γερμανών, οι οποήοι άως τότε έταν οι κατ' εξοχέν κοσμοπολήτες της Ευρώπης. Οι
Γερμανοή της εποχές αυτές Ϋντλησαν τα απαραήτητα στοιχεήα από το άργο του Φάρντερ «Ιδάες για τη φιλοσοφήα της
ιστορήας και της ανθρωπότητας» (1784),
o κΫθε αυθεντικός πολιτισμός πηγΫζει από τον απλό λαό (Volk), όχι από τις ανώτερες και κοσμοπολήτικες τΫξεις,
o κΫθε λαός, δηλαδέ μια κοινότητα ανθρώπων που άχει τη δικέ της γλώσσα, τα δικΫ της άθιμα, το δικό της
πνεύμα (Volksgeist), άχει τον δικό του πολιτισμό, αυτός δε ο πολιτισμός άχει εθνικό χαρακτέρα.
Σα κυριότερα κινέματα στην Ευρώπη κατΫ το πρώτο τάταρτο του 19ου αιώνα.
Ισπανήα 1820
⇨ ΕπανΫσταση κατΫ της νομιμότητας της παλινόρθωσης.
⇨ Βασιλικέ αντεπανΫσταση το 1822 οδέγησε τη χώρα σε ακυβερνησήα, με συνάπεια την επάμβαση γαλλικών
στρατευμΫτων για την προστασήα της μοναρχήας με την άγκριση των μεγΫλων δυνΫμεων που συνεδρήαζαν στη Βερόνα.

Πορτογαλήα Αύγουστος του 1820
⇨ Εκδηλώθηκε επανΫσταση.
Φώρες της ιταλικές χερσονέσου

⇨ Υιλελεύθερα κινέματα με σοβαράς αδυναμήες.
o Για Ϋλλους φιλελεύθερους πρωταρχικός στόχος η ενοποήηση των ιταλικών χωρών σε ενιαήο εθνικό κρΫτος
o Για Ϋλλους πρωταρχικός στόχος η εισαγωγέ φιλελεύθερων μεταρρυθμήσεων και η οικονομικέ ανΫπτυξη,
παρΫ η ενοποήηση υπό το σκέπτρο ενός μονΫρχη.
⇨ Ιούλιος 1821 στο Βασήλειο των Δύο ΢ικελιών: η επανΫσταση άγινε με την υποστέριξη των ΚαρμπονΫρων (Carbonari),
ριζοσπαστών που προωθούσαν ριζικάς πολιτικάς μεταρρυθμήσεις και αβασήλευτο πολήτευμα.
⇨ ΜΫρτιος 1821 στο Πεδεμόντιο: επανΫσταση με την υποστέριξη και πΫλι των ΚαρμπονΫρων, αλλΫ τον Απρήλιο του
ήδιου άτους στρατεύματα της Αυστρήας την κατάστειλαν.
Σα φιλελεύθερα και ριζοσπαστικΫ κινέματα ηττέθηκαν στην Ευρώπη χΫρη στις παρεμβΫσεις της Ιερές ΢υμμαχήας.
Ελληνικέ ΕπανΫσταση 1821

΢την Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα πρώτοι οι Έλληνες, ιδήως μετΫ την κατΫληψη των Επτανέσων από τον Ναπολάοντα το
1797, Ϋκουσαν και δάχτηκαν τα ανατρεπτικΫ μηνύματα των ΓΫλλων και ανάπτυξαν ισχυρό εθνικό κήνημα, που οδέγησε
στην Ελληνικέ ΕπανΫσταση του 1821.
Ρωσήα Δεκάμβριο του 1825

Η ισχυρέ απολυταρχικέ παρΫδοση της χώρας αποδεήχτηκε καθοριστικός παρΫγοντας στις πολιτικάς εξελήξεις.
o ΋ταν πάθανε ο τσΫρος Αλάξανδρος Α', συνωμότες αξιωματικοή εξεγάρθηκαν για να ανατράψουν το απολυταρχικό
καθεστώς  επανΫσταση των Δεκεμβριστών.
o Ο νάος μονΫρχης, ο Νικόλαος Α', αντάδρασε δυναμικΫ και την κατάστειλε.

3. Η ελληνικέ επανΫσταση του 1821 – Ένα μένυμα ελευθερήας για την Ευρώπη
Ο χαρακτέρας της ελληνικές επανΫστασης
Η επανΫσταση των Ελλένων το 1821 εξασφΫλισε στο άθνος, ύστερα από πολλούς αιώνες υποταγές σε ξάνους
κυριΫρχους, ανεξΫρτητη εθνικέ εστήα.
 ΕΘΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ
Η ΕπανΫσταση του 1821 έταν προϊόν εθνικού κινέματος, το οποήο αναπτύχθηκε κατΫ τις τελευταήες δεκαετήες του 18ου
αιώνα και τις πρώτες του 19ου.
Η Ελληνικέ Εθνικέ Παλιγγενεσήα συγγάνευε με τα εθνικΫ κινέματα της ήδιας εποχές που αναπτύχθηκαν
 στις ιταλικάς και τις γερμανικάς χώρες  μετάπειτα Ιταλήα και Γερμανήα αντήστοιχα
 στις βρετανικάς αποικήες στη Βόρεια Αμερικέ  Ηνωμάνες Πολιτεήες της Αμερικές-
 στην προεπαναστατικέ και επαναστατημάνη Γαλλήα
 ΠΟΛΙΣΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ
Σο ελληνικό εθνικό κήνημα έταν και πολιτικό κήνημα αποσκοπούσε
 στη συγκρότηση ανεξΫρτητου εθνικού κρΫτους
 στη σύσταση αντιπροσωπευτικές και ευνομούμενης πολιτεήας.
ΕΠΙΔΡΑ΢Η
ΑυτΫ τα χαρακτηριστικΫ διαμορφώθηκαν και εμφανήστηκαν υπό την επήδραση των πολιτικών μηνυμΫτων από την
επαναστατημάνη Γαλλήα.
Σα κυριότερα συστατικΫ στοιχεήα του ελληνικού εθνικού κινέματος

α. η προβολέ των Ελλένων της εποχές ως απογόνων και κληρονόμων των αρχαήων Ελλένων
β. η ταύτιση των Ελλένων με τους Ϋλλους Ευρωπαήους και η διΫκρισέ τους από τους Σούρκους
γ. η καταγγελήα της τουρκικές κυριαρχήας ως παρΫνομης και της εξουσήας του Οθωμανού σουλτΫνου ως αυθαήρετης
δ. η προβολέ του δικαιώματος των Ελλένων να διεκδικέσουν την απελευθάρωσέ τους από την κυριαρχήα και την εξουσήα
των Σούρκων
ε. η προβολέ του δικαιώματος των Ελλένων να συστέσουν ανεξΫρτητη και ευνομούμενη πολιτεήα με βΫση τις αρχάς της
εθνικές αυτοδιΫθεσης και της λαϊκές κυριαρχήας.
Η πολιτικέ συγκρότηση των Ελλένων

ΣΟΠΙΚΑ ΕΠΑΝΑ΢ΣΑΣΙΚΑ ΢ΤΜΒΟΤΛΙΑ
΢την Πελοπόννησο κυρήως, καθώς και στη ΢τερεΫ ΕλλΫδα και στα νησιΫ του Αιγαήου εήχαν σχηματιστεή τοπικΫ
επαναστατικΫ συμβούλια («εφορήες», «σύγκλητοι», «καγκελαρήες» και «διευθυντέρια») υπό τον Ϋμεσο άλεγχο των τοπικών
αρχόντων, των παλαιών προεστών έ καπετΫνιων.

Σρεις πρώτες τοπικάς γερουσήες
1) η «Πελοποννησιακέ Γερουσήα»
2) ο «Άρειος ΠΫγος» της Ανατολικές ΢τερεΫς ΕλλΫδας
3) η «Γερουσήα της Δυτικές Φάρσου ΕλλΫδος»
Αντιπρόσωποι από τα τοπικΫ επαναστατικΫ συμβούλια συγκρότησαν τις γερουσήες.
Οι τοπικοή Ϋρχοντες, πολιτικοή και στρατιωτικοή, που Νεέλυδες (νιόφερτοι, πρόσφατα εγκατεστημάνοι) στην
ασκούσαν και στο παρελθόν εξουσήα ως εντολοδόχοι της επαναστατημάνη ΕλλΫδα από την ελληνικέ ΔιασπορΫ
οθωμανικές κυβάρνησης (προεστοή, κοτζαμπΫσηδες,  Επιδήωκαν την απαλλαγέ του τόπου από την οθωμανικέ
δημογάροντες, καπετΫνιοι). εξουσήα.
 Διάθεταν μεγΫλη επιρροέ και πλούτη.  Επιδήωκαν την απαλλαγέ του τόπου από πολλούς
 ΢υγκρότησαν τα τοπικΫ επαναστατικΫ συμβούλια. Έλληνες Ϋρχοντες που ασκούσαν εξουσήα ως όργανα της
 Αποτάλεσαν μάλη των τοπικών Γερουσιών. οθωμανικές κυριαρχήας.
 Έγιναν αντιπρόσωποι στις Εθνοσυνελεύσεις.  ΢υνάταξαν τα φιλελεύθερα ΢υντΫγματα του Αγώνα.
 Εήχαν μικρέ συμμετοχέ στον άλεγχο και την Ϋσκηση της
Παρατηρέθηκε συνάχεια της προεπαναστατικές ελληνικές εξουσήας.
εξουσήας
ΟΞΕΙΑ ΔΙΑΜΑΦΗ
Δημήτριος Υψηλάντης,
αδελφός του Αλέξανδρου και
Πρόκριτοι της
πληρεξούσιος του στην
Πελοποννήσου
επαναστατημένη Ελλάδα,
και πολλοί Φιλικοί
 Ο ΤψηλΫντης και οι περή αυτόν Υιλικοή, καθώς και οι στρατιωτικοή της περιοχές, με αρχηγό τον Κολοκοτρώνη,
o αμφισβητούσαν την εξουσήα των προκρήτων
o προσπαθούσαν να την περιορήσουν, υποστηρήζοντας την άμμεση εκλογέ αντιπροσώπων από εκλεκτορικό
σώμα των «εγκριτωτάρων» κΫθε επαρχήας.
 Οι πρόκριτοι υποστέριζαν πως οι αντιπρόσωποι στην εξουσήα άπρεπε να εκλάγονται απευθεήας από τον λαό, επειδέ οι
ήδιοι επηράαζαν και έλεγχαν τον λαό.

 Ο ΤψηλΫντης, οι Υιλικοή και οι «Πολεμικοή» της Πελοποννέσου επιδήωκαν να συγκεντρώσουν την εξουσήα στα χάρια
τους  «ολιγαρχικοή»,
 Οι πρόκριτοι προσπαθούσαν με κΫθε τρόπο να διατηρέσουν την εξουσήα, επικαλούμενοι τη δημοκρατικέ αρχέ της
ανΫδειξης των αρχόντων διΫ της ψέφου του λαού.  «δημοκρατικοή» (οι όροι αυτοή δεν ανταποκρήνονταν στις
αντήστοιχες επιδιώξεις των δύο παρατΫξεων)
Α΄ΕΘΝΟ΢ΤΝΕΛΕΤ΢Η ΕΠΙΔΑΤΡΟΤ
΢το τάλος του 1821 συγκλέθηκε Εθνοσυνάλευση στην Επήδαυρο.
ΣΟ ΠΡΨΣΟ ΢ΤΝΣΑΓΜΑ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢

Σον ΙανουΫριο του 1822 ψηφήστηκε το πρώτο δημοκρατικό σύνταγμα της χώρας. ΢τη διαμόρφωση της ελληνικές πολιτεήας
επικρΫτησαν τόσο φιλελεύθερες όσο και συντηρητικάς τΫσεις.
φιλελεύθερες τΫσεις
 Οι επαναστΫτες ανάδειξαν τους αιρετούς τους Ϋρχοντες, καθιερώνοντας άκτοτε την αρχέ ότι η μόνη νόμιμη εξουσήα
εήναι η αιρετέ από τον λαό και επιβεβαιώνοντας την αρχέ της λαϊκές κυριαρχήας  αποτάλεσαν τη φιλελεύθερη
κληρονομιΫ της επανΫστασης στο ελληνικό κρΫτος που προέλθε από αυτέν.
συντηρητικάς τΫσεις
 Ενισχύθηκαν από τη διεθνέ κατΫσταση και την ισχύ των ηγετικών ομΫδων των Ελλένων, οι οποήες εήχαν αναπτυχθεή
κατΫ τη διΫρκεια της αιχμαλωσήας του άθνους και στο πλαήσιο της εξουσήας του ξάνου κυριΫρχου.
Φωρής τις φιλελεύθερες αρχάς, η επανΫσταση θα οδηγούσε ήσως στην ήδρυση μιας διΫδοχης ηγεμονήας χωρής την
προοπτικέ ανΫπτυξης των κοινοβουλευτικών και συνταγματικών θεσμών.
Φωρής τη συμβολέ των συντηρητικών δυνΫμεων του τόπου, ήσως αποδεικνυόταν ανάφικτη η ανεξαρτησήα, αφού οι
δυνΫμεις αυτάς ενάταξαν το υπό σύσταση εθνικό κρΫτος των Ελλένων στο σύστημα ασφαλεήας της εποχές, το οποήο
έλεγχαν οι μεγΫλες δυνΫμεις της παλινόρθωσης στην Ευρώπη.
ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢

⇨ Η επικρΫτηση της ΕπανΫστασης στη νότια ΕλλΫδα διευκόλυνε τη λύση του «Ελληνικού Ζητέματος», επειδέ η
δημιουργήα μικρού σε άκταση ελληνικού κρΫτους δεν προκαλούσε σοβαρό ακρωτηριασμό της Οθωμανικές
Αυτοκρατορήας.
⇨ Δημιουργέθηκαν οι προϋποθάσεις για να αναπτυχθεή η ΜεγΫλη Ιδάα, δηλαδέ η εθνικέ πολιτικέ που αποσκοπούσε
στην απελευθάρωση των ιστορικών ελληνικών χωρών και των τόπων γενικΫ όπου κατοικούσαν Έλληνες, οι οποήοι στο
εξές ονομΫστηκαν από την ελεύθερη ελληνικέ εστήα αλύτρωτοι Έλληνες.
⇨ Με τη γενικέ εξάγερση στη νοτιοανατολικέ Ευρώπη η Υιλικέ Εταιρεήα δεν αποσκοπούσε στην ήδρυση «Βαλκανικές
Ομοσπονδήας» όλων των λαών της περιοχές.

⇨ Μολονότι ο Αλάξανδρος ΤψηλΫντης κΫλεσε στις επαναστατικάς του προκηρύξεις όλους τους χριστιανούς της
ευρύτερης περιοχές να εξεγερθούν εναντήον της οθωμανικές κυριαρχήας και μολονότι μάλη της Υιλικές Εταιρεήας
υπέρξαν και ορισμάνοι ΢άρβοι, Μαυροβούνιοι, Βούλγαροι, Μολδαβοή και ΒλΫχοι (της Βλαχήας), στόχος έταν η ήδρυση
ελεύθερης ελληνικές πολιτεήας, στην οποήα θα συμμετεήχαν και όλοι οι Ϋλλοι ετερόγλωσσοι χριστιανοή ως Έλληνες
πολήτες.
⇨ Εξαρχές οι πραγματικότητες της νότιας ΕλλΫδας διευκόλυναν την ήδρυση ανεξΫρτητου και ομοιογενούς εθνικού
κρΫτους των Ελλένων.
⇨ Οι πολιτικάς και κοινωνικάς πραγματικότητες της ήδιας περιοχές συνάβαλαν στη διαμόρφωση του πολιτεύματος.
o Η συγκρότηση πυρένων επαναστατικές εξουσήας ακολούθησε υφιστΫμενους πυρένες εξουσήας των Ελλένων,
τους πυρένες εξουσήας των προεστών, με πρωταρχικούς στόχους
 τον σχηματισμό και εξοπλισμό επαναστατικών ομΫδων και
 τη συλλογέ πόρων για την αποτελεσματικέ διεξαγωγέ του πολάμου κατΫ των οθωμανικών
στρατευμΫτων.
Η συνταγματικέ και αντιπροσωπευτικέ πολιτεήα, όπως διατυπώθηκε επήσημα στο «Προσωρινόν Πολήτευμα της ΕλλΫδος»
(1822), αποτελούσε διακέρυξη και υπόσχεση μΫλλον παρΫ πραγματικότητα.
ΕΜΥΤΛΙΕ΢ ΢ΤΓΚΡΟΤ΢ΕΙ΢
Οι διαμΫχες για τον άλεγχο της εξουσήας προκΫλεσαν βήαιες εμφύλιες συγκρούσεις που εήχαν δυσμενέ αντήκτυπο στη
διεξαγωγέ του πολάμου.
ΕΚΚΛΗ΢ΕΙ΢ ΓΙΑ ΕΤΡΨΠΑΩΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Από το 1825 γήνονται επήμονες εκκλέσεις από πολλάς πλευράς για να σπεύσουν οι χριστιανικάς δυνΫμεις της Ευρώπης να
βοηθέσουν τους Έλληνες επαναστΫτες, λόγω
 των εμφύλιων συγκρούσεων
 της συστηματικές καταστροφές της Πελοποννέσου από τα αιγυπτιακΫ στρατεύματα του Ιμπραέμ πασΫ το 1825
ΞΕΝΙΚΑ ΚΟΜΜΑΣΑ
Οι προσδοκήες των Ελλένων για στέριξη του Αγώνα τους από τις μεγΫλες δυνΫμεις συντάλεσαν στη δημιουργήα των
πρώτων ελληνικών κομμΫτων («γαλλικό», «αγγλικό», «ρωσικό»).
ΑΓΓΛΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ
Η αγγλικέ κυβάρνηση ενθΫρρυνε τραπεζικούς κύκλους, ώστε να χορηγέσουν δΫνεια στις ελληνικάς επαναστατικάς
κυβερνέσεις.
ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 10 | σ ε λ ή δ α

Η άκβαση της ΕπανΫστασης.
ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΡΓΑΝΨ΢Η ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢
 Η ΕλλΫδα δεν αποκτΫ πολήτευμα δημοκρατικό, εξαιτήας της πολιτικές κατΫστασης του τόπου και της διεθνούς
συγκυρήας.
 Η ΕλλΫδα της εποχές απάκτησε πολήτευμα που έταν εφικτό με τα τότε δεδομάνα.
 Σο ζέτημα της ανεξαρτησήας και της εδαφικές άκτασης της νάας χώρας καθορήστηκε με το Πρωτόκολλο Ανεξαρτησήας,
22 Ιανουαρήου/3 Υεβρουαρήου 1830.
 Η ΕλλΫδα υπέχθη σε καθεστώς εγγύησης
o της εδαφικές της ακεραιότητας
o της εθνικές της ανεξαρτησήας και
o του μοναρχικού πολιτεύματος με το οποήο προικοδοτέθηκε από τις τρεις μεγΫλες δυνΫμεις της Ευρώπης με τα
μεγαλύτερα συμφάροντα στην Εγγύς Ανατολέ, τη Βρετανήα, τη Γαλλήα και τη Ρωσήα.
ΡΟΛΟ΢ ΣΨΝ ΜΕΓΑΛΨΝ ΔΤΝΑΜΕΨΝ
Σο καθεστώς αυτό της εγγύησης
 ισοδυναμούσε με ψιλέ εποπτεήα της χώρας και του μάλλοντος της από τις τρεις μεγΫλες δυνΫμεις και
 επάτρεπε παρεμβΫσεις τους στην Ϋσκηση της εθνικές της πολιτικές.
΢ΤΝΟΡΑ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢

Η ΕλλΫδα περιορήστηκε από τις διεθνεής πρΫξεις που καθόρισαν την ήδρυσέ της, το 1830 και το 1832, στη νότια ελληνικέ
χερσόνησο
1) τη ΢τερεΫ ΕλλΫδα,
2) την Πελοπόννησο και
3) τις ΚυκλΫδες.
Έμειναν εκτός του ελληνικού κρΫτους
 η Κρέτη
 τα αγγλοκρατούμενα ΕπτΫνησα
 τα νησιΫ του βόρειου και ανατολικού Αιγαήου
 τα ΔωδεκΫνησα
 η Θεσσαλήα
 η Ήπειρος
 η Μακεδονήα
 η ΘρΫκη
 οι ακμαήες ελληνικάς κοινότητες στις υπόλοιπες ευρωπαϊκάς και ασιατικάς κτέσεις του Οθωμανού σουλτΫνου.
Η μικρέ ΕλλΫδα της εποχές έταν ο «αρραβώνας» του «περιούσιου λαού» με τον Κύριό του για τη μάλλουσα ολοκλέρωση
της απελευθάρωσης όλων των Ελλένων, σύμφωνα με μεταγενάστερη ευσεβέ εθνικέ ευχέ.

ΠΟΛΙΣΙΚΟΙ ΗΓΕΣΕ΢
Σο πολήτευμα των Ελλένων διαμόρφωσαν οι «φυσικοή ηγάτες» του τόπου
 οι πρόκριτοι
 οι αρχιερεής
 οι καπετΫνιοι
 με τη συνδρομέ των «προκομμάνων» του άθνους, των λογήων.
Αυτοή έταν τότε οι «πολιτικώς ενέλικες» και αυτοή έλεγχαν την επαναστατικέ εξουσήα, αυτοή στέριξαν την επανΫσταση,
χωρής δε τη στέριξέ τους μπορεή να θεωρηθεή βάβαιο ότι η επανΫσταση θα εήχε καταρρεύσει.
Ήταν το «παλαιόν σύστημα» των προεστών και των αρχιεράων.
ΔΙΑΚΤΒΕΡΝΗ΢Η ΚΑΠΟΔΙ΢ΣΡΙΑ
Ο ΙωΫννης Καποδήστριας, όταν άφθασε στην ΕλλΫδα το 1828, ύστερα από πρόσκληση της Γ’ Εθνοσυνάλευσης και τη
συναήνεση των μεγΫλων δυνΫμεων της Ευρώπης παράλαβε άνα συγκεντρωτικό και πατερναλιστικό, δυνΫμει
αντιπροσωπευτικό, «σύστημα» διακυβάρνησης.
Ο Καποδήστριας στο μικρό διΫστημα της διακυβάρνησές του (δολοφονέθηκε στο Ναύπλιο το 1831) άθεσε τις βΫσεις της
οικονομήας, της δημόσιας διοήκησης και δικαιοσύνης, του στρατού και της εκπαήδευσης.
ΜΟΝΑΡΦΙΚΟ ΠΟΛΙΣΕΤΜΑ
Σο 1832 η ΕλλΫδα αποκτΫ μοναρχικό πολήτευμα ως αποτάλεσμα των καιρών και των πολιτικών συνθηκών που
επικρατούσαν.
 Σο μοναρχικό πολήτευμα δεν έταν αντήθετο προς την εκπεφρασμάνη διΫ των αντιπροσώπων του βούληση του
ελληνικού λαού
 Αντήθετη προς τη βούληση του λαού έταν η απουσήα ΢υντΫγματος.
 Ο πρώτος ηγεμόνας των Ελλένων, ο ΋θων, γιος του φιλάλληνα βασιλιΫ της Βαυαρήας Λουδοβήκου των ΒιτελσβΫχων,
άγινε δεκτός στην καθημαγμάνη από τον πόλεμο ΕλλΫδα, σύμφωνα με όλες τις διαθάσιμες μαρτυρήες, ως μεσσήας, με
ανακούφιση και ενθουσιασμό.
Η ευτυχές κατΫληξη του σκληρού δεκαετούς αγώνα για την ελευθερήα και ο ρομαντισμός που εήχε εισβΫλει ορμητικός στην
ΕλλΫδα επάτρεπαν στους Έλληνες του νάου βασιλεήου εκδηλώσεις ανυπόκριτης χαρΫς και αισιοδοξήας για το μάλλον.

4. Σο ελληνικό κρΫτος και η εξάλιξέ του (1830-1881)
Η εδαφικέ επικρΫτεια και το πολήτευμα του νεοσύστατου κρΫτους.
Σο ελληνικό κρΫτος προάκυψε
 από το σκληρό πόλεμο των Ελλένων εναντήον των Οθωμανών Σούρκων
 από το συγκερασμό των επιδιώξεων των τριών μεγΫλων δυνΫμεων της Ευρώπης, οι οποήες ανάλαβαν «εγγυέτριες»
δυνΫμεις (Βρετανήα, Γαλλήα, Ρωσήα) της ανεξαρτησήας, της εδαφικές ακεραιότητας και του μοναρχικού καθεστώτος της
χώρας.
ΒΑ΢ΙΚΑ ΖΗΣΗΜΑΣΑ ΣΟΤ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢ ΓΙΑ ΣΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΠΕΝΣΗΝΣΑ ΦΡΟΝΙΑ
1. Η άκταση του κρΫτους. Η περιορισμάνη εδαφικέ επικρΫτεια του νάου κρΫτους συνάβαλε στην ανΫπτυξη της ΜεγΫλης
Ιδάας και των αλυτρωτικών αγώνων του άθνους για την απελευθάρωση και των Ϋλλων Ελλένων.
2. Σο καθεστώς. Σο μοναρχικό καθεστώς προκΫλεσε την ανΫπτυξη φιλελεύθερου κινέματος για την προαγωγέ των
συνταγματικών και κοινοβουλευτικών θεσμών.
Ο αλυτρωτισμός.
ΜεγΫλη Ιδάα  η εθνικέ πολιτικέ ενσωμΫτωσης στο ελληνικό κρΫτος τουρκοκρατούμενων περιοχών με ελληνικούς
πληθυσμούς
Αλυτρωτισμός  η εθνικέ πολιτικέ για την απελευθάρωση των αλύτρωτων ιστορικών ελληνικών τόπων και την υλοποήηση
της ΜεγΫλης Ιδάας
ΑΠΗΦΗ΢Η ΣΗ΢ ΜΕΓΑΛΗ΢ ΙΔΕΑ΢ ΚΑΙ ΣΟΤ ΑΛΤΣΡΨΣΙ΢ΜΟΤ
 ευρύτατη εθνικέ συναήνεση στο ζέτημα της απελευθάρωσης των ιστορικών ελληνικών τόπων
 επικρήσεις για την Ϋσκηση της αλυτρωτικές πολιτικές > πολιτικοή, όπως ο Αλάξανδρος ΜαυροκορδΫτος, έ
δημοσιογρΫφοι, όπως ο Εμμανουέλ Ροΐδης- συνιστούσαν μειοψηφήα.
Ο αλυτρωτισμός δάσποζε στον πολιτικό βήο της χώρας και επηράαζε σοβαρΫ τα δημόσια πρΫγματα.
Οι πρώτες προσπΫθειες συγκρότησης του κρΫτους.

Η ΕλλΫδα του 1830
⇨ μια χώρα 750.000 κατοήκων
⇨ με κατεστραμμάνες τις παραγωγικάς υποδομάς από τον δεκαετέ πόλεμο που εήχε προηγηθεή
⇨ ο εμπορικός στόλος των τριών ναυτικών νησιών, της Όδρας, των ΢πετσών και των Χαρών, εήχε υποστεή σοβαρότατες
ζημήες
⇨ οι περισσότεροι ελαιώνες εήχαν καταστραφεή
⇨ τα εγγειοβελτιωτικΫ άργα εήχαν παραμεληθεή  οι χεήμαρροι παρΫσερναν τα εύφορα εδΫφη
⇨ οι συγκοινωνήες εκτελούνταν με δυσκολήα, αφού εήχαν αφανιστεή τα υποζύγια και εήχαν καταστραφεή πολλάς γάφυρες

ΣΟ ΕΡΓΟ ΣΟΤ ΟΘΨΝΑ
΢τόχος του ΋θωνα
- Ο ΋θων άφερε μαζή του από τη Βαυαρήα και τις Ϋλλες γερμανικάς χώρες πλέθος συμβούλων, επιστημόνων και
καλλιτεχνών, για να οικοδομέσει τη νάα χώρα σύμφωνα με τα πρότυπα της εποχές, αλλΫ και του κλασικισμού.
ΣΟΜΕΙ΢
- Η νομοθεσήα, η διοήκηση, η δημόσια εκπαήδευση, οι δημόσιες υπηρεσήες, η πολεοδομήα της νάας πρωτεύουσας και τα
μνημειακΫ κτήρια άγιναν αντικεήμενο αξιόλογου επιτελεήου νομομαθών, οικονομολόγων, στρατιωτικών, αρχιτεκτόνων και
καλλιτεχνών.
o ΢ε ορισμάνους τομεής, κυρήως στη διοήκηση, πάτυχαν στο άργο τους.
o ΢ε Ϋλλους τομεής, ιδήως στην οικονομήα και στην ασφΫλεια, δε φΫνηκαν ανΫλογα αποτελάσματα.
ΔΤ΢ΚΟΛΙΕ΢ ΢ΣΗΝ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΗ΢ ΦΨΡΑ΢
α. η ανεπΫρκεια διαθάσιμων κεφαλαήων
β. η αδυναμήα της χώρας να διανεήμει τις εθνικάς γαήες στους αγρότες
 έταν υποθηκευμάνες για την εξυπηράτηση των τοκοχρεολυσήων των εθνικών δανεήων που εήχαν συναφθεή
κατΫ τον Αγώνα
γ. η επιπολΫζουσα ληστεήα > την συντηρούσαν η αλυτρωτικέ πολιτικέ και οι Ϋτακτοι του Αγώνα από τους αλύτρωτους
ιστορικούς τόπους που εήχαν παραμεήνει στην ΕλλΫδα
δ. ο αναλφαβητισμός και η δεισιδαιμονήα δεν επάτρεπαν στη χώρα να αναπτυχθεή.
Η ΕπανΫσταση της 3ης ΢επτεμβρήου 1843.

ΚΛΙΜΑ ΔΤ΢ΑΡΕ΢ΚΕΙΑ΢ ΕΝΑΝΣΙΟΝ ΣΟΤ ΟΘΨΝΑ
 Ορισμάνοι κύκλοι άκριναν πως θήγονται τα συμφάροντΫ τους από την πολιτικέ της βασιλικές κυβάρνησης.
 Πολλοή από τους παλαιούς Ϋρχοντες, οι οποήοι εήχαν εν πολλοής διατηρέσει έ και ενισχύσει την προεπαναστατικέ τους
επιρροέ και δύναμη κατΫ τη διΫρκεια του Αγώνα βράθηκαν παραγκωνισμάνοι από τα δημόσια πρΫγματα.
 Υιλελεύθεροι πολιτικοή και διανοούμενοι δυσανασχετούσαν με την Ϋρνηση του μονΫρχη να παραχωρέσει ΢ύνταγμα.
 ΢υντηρητικοή κύκλοι της Εκκλησήας καλλιάργησαν στον λαό τη δυσαράσκεια για την πρΫξη της ανακέρυξης του
αυτοκάφαλου της Εκκλησήας της ΕλλΫδος και τη διοικητικέ της αποδάσμευση από το Οικουμενικό Πατριαρχεήο
Κωνσταντινουπόλεως.
ΚΙΝΗΜΑ 3Η΢ ΢ΕΠΣΕΜΒΡΙΟΤ - ΠΑΡΑΦΨΡΗ΢Η ΢ΤΝΣΑΓΜΑΣΟ΢

Ο ΋θωνας υποχρεώνεται την 3η ΢επτεμβρήου 1843, διΫ της στρατιωτικές φρουρΫς της Αθένας, να συγκαλάσει
εθνοσυνάλευση και να παραχωρέσει ΢ύνταγμα.  η αφετηρήα του κοινοβουλευτικού βήου της χώρας.
΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢
α. Επανέλθαν στα πρΫγματα οι παλαιοή Ϋρχοντες, ενταγμάνοι στο κοινοβουλευτικό σύστημα και πανήσχυροι.

β. Ήταν ισχυροή απάναντι στον λαό και όχι στο μονΫρχη > δεν υπέρχαν ακόμη οι προϋποθάσεις για την ανΫπτυξη
σταθερών πολιτικών κομμΫτων, που θα εξασφΫλιζαν ομαλό πολιτειακό βήο και ουσιαστικό άλεγχο της βασιλικές
εξουσήας.
γ. Σο ΢ύνταγμα του 1844, άνα από τα πιο φιλελεύθερα ΢υντΫγματα της εποχές, δεν κατοχύρωνε τη λαϊκέ κυριαρχήα,
επειδέ δεν υπέρχαν σταθεροή πολιτικοή σχηματισμοή, για να εξασφαλήσουν την Ϋσκηση της εξουσήας από την
πλειοψηφήα του κοινοβουλήου.
Η κατοχύρωση της λαϊκές κυριαρχήας.

 νάο ΢ύνταγμα του 1864, μετΫ την άλευση του νάου ηγεμόνα της χώρας, του Γεωργήου Ά των Γλυξβούργων* της Δανήας,
 οι πολιτικοή αγώνες του πρώτου μεγΫλου κοινοβουλευτικού Ϋνδρα της χώρας, του Φαρήλαου Σρικούπη, ο οποήος
υποχράωσε τον Γεώργιο να αποδεχτεή επήσημα ότι θα άδινε την εντολέ σχηματισμού κυβάρνησης στον αρχηγό του
κόμματος που εήχε τη «δεδηλωμάνη εμπιστοσύνη» του κοινοβουλήου. Η αποδοχέ της αρχές της δεδηλωμάνης*
o υποχράωσε τον ανώτατο Ϋρχοντα να σάβεται τη λαϊκέ ετυμηγορήα και τη λαϊκέ κυριαρχήα
o συνάβαλε σε συνδυασμό με Ϋλλους παρΫγοντες, στην ανΫπτυξη των εκλογικών πολιτικών σχηματισμών που
διαχειρήζονταν άως τότε την εξουσήα σε πολιτικΫ κόμματα με σταθεράς αρχάς και προγρΫμματα.
Η ΕλλΫδα της εποχές (1830-1881) ανεξΫρτητη και κοινοβουλευτικέ κάρδιζε αργΫ μια θάση στη χορεήα των ανεξΫρτητων
εθνικών κρατών.
ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΠΟΛΙΣΙΚΨΝ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΟΤΜΕΝΨΝ

 Σο παλαιό καθεστώς των αρχόντων που εήχε αναπτυχθεή στα χρόνια της ξάνης κυριαρχήας και του Αγώνα άφθινε
 Μια νάα γενιΫ ανδρών άπαιρνε τη θάση τους.
 Σο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστέμιο (ιδρύθηκε το 1837) άδωσε στον τόπο μια εγχώρια πολιτικέ ηγεσήα και
διανόηση που μπορούσε να αναμετρηθεή επΫξια με ηγεσήες ισχυρότερων και παλαιότερων χωρών.
o ΢τη διανόηση αυτές της εποχές ανέκει ο κορυφαήος εθνικός ιστοριογρΫφος Κωνσταντήνος
Παπαρρηγόπουλος, ο οποήος υπέρξε από τους βασικότερους αρχιτάκτονες του σύγχρονου ελληνικού άθνους,
θεμελιώνοντας την πολιτιστικέ συνάχεια του άθνους αυτού στον χώρο και τον χρόνο, με αδιΫσειστο επιχεήρημα
την αδιΫλειπτη συνάχεια της ελληνικές γλώσσας και του πολιτισμού.

5. Σο ανατολικό ζέτημα και ο Κριμαϊκός πόλεμος
Σο «Ανατολικό Ζέτημα» ως ιστορικός όρος.
Ανατολικό Ζέτημα  το διεθνάς ζέτημα που προκλέθηκε από τη βαθμιαήα υποχώρηση της ισχύος της Οθωμανικές
Αυτοκρατορήας και την πλέρωση του κενού που προάκυψε από αυτέ την υποχώρηση στην Εγγύς Ανατολέ και ιδήως στη
Φερσόνησο του Αήμου.
ΠΑΡΑΚΜΗ ΣΗ΢ ΟΘΨΜΑΝΙΚΗ΢ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ΢
Η Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα παρακμΫζει από τον 17ο αιώνα
 τερματήστηκαν οι οθωμανικάς κατακτέσεις
o η κατΫκτηση της Κρέτης (1669) έταν η τελευταήα μεγΫλη επιτυχήα των Οθωμανών
o η αποτυχήα της δεύτερης -και τελευταήας- πολιορκήας της Βιάννης (1683) σέμανε το τάρμα των επιτυχιών τους
σε βΫρος των Ευρωπαήων.
o μεγΫλοι αντήπαλοι των Οθωμανών οι Αψβούργοι και οι Ρώσοι
 εκδηλώθηκαν προβλέματα στην οικονομήα και στη διοήκηση της αχανούς αυτοκρατορήας
Σο Ανατολικό Ζέτημα κατΫ τον 18ο και τον 19ο αιώνα.

Πρώτη φΫση του Ανατολικού Ζητέματος (άως 17ο αιώνα): η προάλαση των Οθωμανών Σούρκων εναντήον της χριστιανικές
Ευρώπης
Νάα φΫση του Ανατολικού Ζητέματος (18ος αιώνας): η περήοδος των σχεδήων
α. για την εκδήωξέ τους από τη γηραιΫ έπειρο και
β. για τη διανομέ των ευρωπαϊκών τους κτέσεων
Η πρωτοβουλήα για τα σχάδια αυτΫ ανέκε, όχι πλάον στην Ισπανήα, τη Βενετήα έ τον ΠΫπα, αλλΫ στην Αυστρήα και τη
Ρωσήα.
 Η ΜεγΫλη Αικατερήνη της Ρωσήας (βασήλεψε από το 1762 άως το 1796) κατάβαλε σοβαρέ προσπΫθεια να εκδιωχθούν οι
Οθωμανοή Σούρκοι από την Ευρώπη.
Σο Ανατολικό Ζέτημα το 19ο αιώνα

Αφετηρήα μιας νάας φΫσης του Ανατολικού Ζητέματος:
 η κατΫληψη των Επτανέσων από τους ΓΫλλους το 1797 και
 η εκστρατεήα του Ναπολάοντα στην Αήγυπτο το 1798
 Η Πύλη κΫλεσε τους Ρώσους σε βοέθεια εναντήον των ΓΫλλων. Για πρώτη φορΫ ο ρωσικός πολεμικός στόλος πάρασε
από τα ΢τενΫ του Βοσπόρου και των Δαρδανελλήων, το 1798, στο Αιγαήο, άπλευσε στο Ιόνιο και κατάλαβε τα
ΕπτΫνησα.
 Οι Βρετανοή άσπευσαν αρωγοή της Πύλης στην Αήγυπτο, όπου ο βρετανικός στόλος καταναυμΫχησε τον γαλλικό στο
Αμπουκήρ (1798), και αποκατάστησαν την εξουσήα του σουλτΫνου στην Αήγυπτο.

 Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828-1829 Ϋσκησε την απαιτούμενη πήεση στην Πύλη να αναγνωρήσει με τη ΢υνθέκη
Ειρένης της Αδριανούπολης (1829) την αυτονομήα της ΢ερβήας.
 Σην ήδια περήπου εποχέ η ΕλλΫδα εξασφΫλισε την ανεξαρτησήα της (1830).
Σο ζέτημα των ΢τενών.

Σην κυριότερη ανησυχήα των Βρετανών προκαλούσε η διάλευση του ρωσικού στόλου από τα ΢τενΫ στη Μεσόγειο.
Η κατάληψη η Οθωμανική
στρατηγικής θέσης Αυτοκρατορία
απειλή στα
της Ρωσίας στα ανάχωμα στην
συμφέροντα της
΢τενά και ο ενίσχυση των
Βρετανίας και της
έλεγχος της Ρώσων και αναβολή
Γαλλίας για ενδεχόμενο
Ανατολικής
διαμελισμό της
Μεσογείου
ΟΞΤΝ΢Η ΣΟΤ ΖΗΣΗΜΑΣΟ΢

Σο ζέτημα των ΢τενών οξύνθηκε όταν ο Μεχμάτ Αλέ πασΫς της Αιγύπτου ζέτησε τη βοέθεια της Ρωσήας εναντήον του
σουλτΫνου με τον οποήο ενεπλΫκη σε πόλεμο.
 ΢τις αρχάς του 1833 ο ρωσικός στόλος κατάπλευσε και αγκυροβόλησε στον ΚερΫτιο Κόλπο.
 Η ισχυρέ παρουσήα των Ρώσων στον Βόσπορο οδέγησε τον σουλτΫνο και τον Αιγύπτιο πασΫ στη σύναψη της
΢υνθέκης Ειρένης της ΚιουτΫχειας (4 Μαΐου 1833).
 Ο ρωσικός στόλος εγκατάλειψε τον Βόσπορο, αφού όμως υπογρΫφτηκε προηγουμάνως μεταξύ Ρωσήας και
Οθωμανικές Αυτοκρατορήας η ΢υνθέκη του ΦουνκιΫρ Ισκελεσή (8 Ιουλήου 1833).
⇨ Ο Εύξεινος Πόντος γινόταν κλειστέ και ασφαλές θΫλασσα της Ρωσήας.
⇨ Αναγνωριζόταν σιωπηρώς στη Ρωσήα το δικαήωμα εξόδου των πολεμικών σκαφών της στο Αιγαήο.
Η ΢ΤΜΒΑ΢Η ΣΨΝ ΢ΣΕΝΨΝ (1841)

Οι πάντε μεγΫλες δυνΫμεις της Ευρώπης στο Λονδήνο υπογρΫφουν τη ΢ύμβαση των ΢τενών (13 Ιουλήου 1841) μετΫ από
νάο γύρο άνοπλης αναμάτρησης μεταξύ του σουλτΫνου Μαχμούτ Β' και του Μεχμάτ Αλέ πασΫ (1839)
⇨ Προβλάπει την απαγόρευση της διάλευσης πολεμικών πλοήων από τα ΢τενΫ των Δαρδανελήων και του Βοσπόρου σε
καιρό ειρένης όλων των κρατών.
⇨ Σερματήστηκε η προνομιακέ θάση της Ρωσήας στο ζέτημα των ΢τενών (΢υνθέκη του ΦουνκιΫρ Ισκελεσή).
⇨ Η πρώτη συνθέκη των ευρωπαϊκών μεγΫλων δυνΫμεων στην οποήα μετεήχε και η Πύλη.

ΝΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η ΣΗ΢ ΡΨ΢ΙΑ΢
Σο 1850 > αφορμέ η άριδα μεταξύ ορθόδοξων και καθολικών μοναχών για την κατοχέ των ιερών προσκυνημΫτων των
Αγήων Σόπων.
Τποστηρικτές των ορθόδοξων μοναχών προβλέθηκε ο Ρώσος αυτοκρΫτορας Νικόλαος Α’, ενώ των καθολικών ο ΓΫλλος
αυτοκρΫτορας Ναπολάων Γ’.
 Η Πύλη ενάδωσε στην αρχέ στις πιάσεις του ΓΫλλου αυτοκρΫτορα.
 Τπό την πήεση του Ρώσου τσΫρου αθάτησε τις υποσχάσεις της προς τους καθολικούς.
 Εκατάρωθεν πιάσεις στον σουλτΫνο Αβδούλ Μετζήτ εήχαν ως αποτάλεσμα την πρόκληση άκρυθμης κατΫστασης.
 Η Ρωσήα, ιδιαήτερα, απαιτούσε από τον σουλτΫνο να της αναγνωρήσει το δικαήωμα προστασήας των ορθοδόξων που
απάρρεε, κατΫ τη δικέ της ερμηνεήα, από τη ΢υνθέκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζέ (1774).
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος.
ΑΥΟΡΜΗ
 Η ικανοποήηση της απαήτησης της Ρωσήας να της αναγνωρήσει ο σουλτΫνος το δικαήωμα προστασήας των ορθοδόξων
της Οθωμανικές Αυτοκρατορήας που ανάρχονταν σε μερικΫ εκατομμύρια κατοήκων, ισοδυναμούσε με απαήτηση για
συγκυριαρχήα του Ρώσου αυτοκρΫτορα με τον σουλτΫνο.
 Η Πύλη, με την ενθΫρρυνση της Γαλλήας κυρήως, αλλΫ και της Βρετανήας, αρνέθηκε να ικανοποιέσει αυτέ την αξήωση
της Ρωσήας,
ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΣΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

 Σο ΜΫιο του 1853 να εισάλθουν τα ρωσικΫ στρατεύματα στις ΠαραδουνΫβιες Ηγεμονήες, χωρής την κέρυξη πολάμου
εναντήον της Πύλης.
 Σον ΜΫρτιο του 1854 υπάγραψαν συνθέκη συμμαχήας με την Πύλη η Βρετανήα και η Γαλλήα.
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος διεξέχθη στη Φερσόνησο της Κριμαήας, στη νότια Ρωσήα, όπου οι Ρώσοι αντιμετώπισαν τις
στρατιωτικάς και ναυτικάς δυνΫμεις της Βρετανήας και της Γαλλήας.
ΠΡΟ΢ΠΑΘΕΙΕ΢ ΓΕΝΙΚΕΤΜΕΝΨΝ ΕΞΕΓΕΡ΢ΕΨΝ ΢ΣΗΝ ΟΘΨΜΑΝΙΚΗ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ

Οι Ρώσοι κΫνουν εκκλέσεις προς τους ορθόδοξους λαούς της Οθωμανικές Αυτοκρατορήας να εκδιώξουν τους Οθωμανούς
από την Ευρώπη. > Οι εκκλέσεις αυτάς εήχαν απέχηση και παρατηρέθηκαν επαναστατικάς ζυμώσεις.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΚΡΙΜΑΩΚΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢

 Τπέρξε σαφές προσανατολισμός της κοινές γνώμης υπάρ της Ρωσήας.
 Τποκινέθηκαν εξεγάρσεις στη Θεσσαλήα, στην Ήπειρο και στη Φαλκιδικέ.
 Η Βρετανήα και η Γαλλήα εξανΫγκασαν τον ΋θωνα
o να αποπάμψει τη φιλορωσσικέ κυβάρνηση της ΕλλΫδας
o να διορήσει φιλοδυτικέ κυβάρνηση

o να ανακαλάσει τους Έλληνες αξιωματικούς που εήχαν περΫσει επικεφαλές ανταρτών στη Θεσσαλήα, στην
Ήπειρο και στη Μακεδονήα.
Η ΢υνθέκη Ειρένης των Παρισήων.

ΣΕΛΟ΢ ΣΟΤ ΠΟΛΕΜΟΤ
⇨ Οι Βρετανοή και οι ΓΫλλοι εκπόρθησαν τη ΢εβαστούπολη τον ΢επτάμβριο του 1855.
⇨ Οι εχθροπραξήες τερματήστηκαν τον ΙανουΫριο του 1856.
Σο ΜΫρτιο του 1856 υπογρΫφτηκε η ΢υνθέκη Ειρένης των Παρισήων (30 Μαρτήου 1856).
 Η Πύλη εξασφΫλισε το δικαήωμα συμμετοχές της στο σύστημα ασφΫλειας των μεγΫλων δυνΫμεων της Ευρώπης
(Concert of Europe).
 Ο Εύξεινος Πόντος κατάστη ουδάτερη θΫλασσα, απαλλαγμάνη από πολεμικΫ σκΫφη.
 Οι εκβολάς του Δούναβη δόθηκαν και πΫλι στην Πύλη.
 Επιβεβαιώθηκε η αυτονομήα των ΠαραδουνΫβιων Ηγεμονιών υπό την προστασήα των μεγΫλων δυνΫμεων.
 Ο σουλτΫνος εήχε έδη εκδώσει, στις 18 Υεβρουαρήου 1856, το περήφημο αυτοκρατορικό διΫταγμα «ΦΫτι Φουμαγιούν»,
με το οποήο υποσχόταν
1. πλέρη ισότητα των υπηκόων του ανεξαρτέτως θρησκεύματος έ καταγωγές.
2. εγκαινιΫστηκε στην Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα η περήοδος του ΣανζιμΫτ (μεταρρυθμήσεων).
΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΚΡΙΜΑΩΚΟΤ ΠΟΛΕΜΟΤ

⇨ Η Ρωσήα ηττέθηκε και ταπεινώθηκε.
⇨ Η Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα άγινε αποδεκτέ στη λάσχη των μεγΫλων δυνΫμεων της Ευρώπης, υπό την προστασήα της
Βρετανήας.

6. Η Βιομηχανικέ ΕπανΫσταση
Από την προβιομηχανικέ στη βιομηχανικέ εποχέ.
Αρχάς του 19ου αιώνα: η οικονομήα της Ευρώπης έταν κατΫ βΫση αγροτικέ.
 Σα περισσότερα προϊόντα του δευτερογενούς τομάα παραγωγές παρΫγονται σε μικρΫ εργαστέρια έ στα σπήτια
των τεχνιτών.
 Σα περισσότερα οικιστικΫ σύνολα έταν μικρΫ, λειτουργούσαν ως
o τόποι ανταλλαγές ως επή το πλεήστον των καρπών της γης και των προϊόντων της βιοτεχνήας,
o διοικητικΫ κάντρα
 Τπέρχαν διΫσπαρτες ορισμάνες παραγωγικάς μονΫδες, γνωστάς άκτοτε ως βιομηχανικάς
o κυρήως στην Αγγλήα και λιγότερες στην ηπειρωτικέ Ευρώπη.
o οι βιομηχανικάς μονΫδες συνιστούσαν την αφετηρήα ενός νάου παραγωγικού συστέματος, του
εργοστασιακού συστέματος.
ΒΑ΢ΙΚΑ ΓΝΨΡΙ΢ΜΑΣΑ ΣΟΤ ΝΕΟΤ ΢Τ΢ΣΗΜΑΣΟ΢

1) η υποκατΫσταση του ανθρώπου σε πολλούς τομεής της παραγωγικές διαδικασήας από τη μηχανέ
2) η αντικατΫσταση των παραδοσιακών πηγών ενάργειας (υδατόπτωση, αιολικέ ενάργεια κ.Ϋ.) από νάες, ιδιαήτερα τον
γαιΫνθρακα
3) η χρέση νάων και Ϋφθονων πρώτων υλών, ιδιαήτερα ανόργανων.
Πρόκειται βάβαια για τα βασικΫ χαρακτηριστικΫ του ιστορικού φαινομάνου που ονομΫστηκε Βιομηχανικέ ΕπανΫσταση και
που εκδηλώθηκε πρώτα στην Αγγλήα.
΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢
ΔιΫφορες εφευράσεις και τεχνολογικΫ επιτεύγματα στην Αγγλήα στην αρχέ και στη συνάχεια σε πολλάς χώρες της Ευρώπης
και στις ΗΠΑ άχουν ως αποτάλεσμα
 κατακόρυφη αύξηση της παραγωγικότητας και του κατΫ κεφαλέν εισοδέματος του ανθρώπου.
 η οικονομικέ ανΫπτυξη έταν σχεδόν ανεξάλεγκτη και σε συνδυασμό με την ανΫπτυξη των επιστημών και της
τεχνολογήας και προκΫλεσε
o πρόσθετες επενδυτικάς ανΫγκες
o δημιουργήα πλεονΫσματος προς επάνδυση
o προϋποθάσεις για νάους ρυθμούς παραγωγές και ανΫπτυξης
 προϋποθάσεις για τη θεαματικέ αύξηση του πληθυσμού της Ευρώπης και του κόσμου γενικότερα.
 δραματικάς αλλαγάς και διαφοροποιέσεις στον συσχετισμό δυνΫμεων
o μεταξύ των βιομηχανικών ευρωπαϊκών χωρών
o μεταξύ της Ευρώπης ως συνόλου και του υπόλοιπου κόσμου
o στις σχάσεις των διΫφορων κοινωνικών τΫξεων σε κΫθε χώρα

Η Βιομηχανικέ ΕπανΫσταση στην Αγγλήα.
΢την Αγγλήα υπέρχαν οι κατΫλληλες συνθέκες για να εφαρμοστούν οι επαναστατικάς αλλαγάς στην τεχνολογήα και στην
οργΫνωση της βιομηχανικές παραγωγές.
Η εκβιομηχΫνιση της παραγωγές συνάβη  τομάας της κλωστοϋφαντουργήας
΢το τελευταήο τάταρτο το 18ου αιώνα παρουσιΫστηκε
o μεγΫλη αύξηση της ζέτησης βαμβακερών υφασμΫτων
o αδυναμήα των παραγωγών και των εμπόρων να ικανοποιέσουν τη ζέτηση
o μεγΫλη αύξηση της παραγωγές κλωστών και υφασμΫτων χΫρη στα τεχνολογικΫ επιτεύγματα
ΠΡΟΪΠΟΘΕ΢ΕΙ΢ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΗ΢ ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΑ΢

΢την Αγγλήα
α. απαραήτητα κεφΫλαια για επενδύσεις από τη συσσώρευση πλούτου (Εμπορικέ ΕπανΫσταση)
β. διαθάσιμο εργατικό δυναμικό
γ. αγροτικό πλεόνασμα από τις περιφρΫξεις κοινοτικών γαιών από τους μεγΫλους γαιοκτέμονες στα κτέματΫ τους
δ. ελεγχόμενες πηγάς πρώτων υλών
ε. αγοράς των βιομηχανικών προϊόντων στις αποικήες της
στ. απαραήτητος εμπορικός στόλος για την ασφαλέ μεταφορΫ των προϊόντων
ζ. εξαιρετικΫ ανεπτυγμάνο σύστημα πλωτές και οδικές συγκοινωνήας
η. μεγΫλες ποσότητες γαιΫνθρακα σε βΫθος που επάτρεπε την εξόρυξέ του με τα μάσα της εποχές
θ. οι μεσαιωνικάς συντεχνήες εήχαν ατονέσει  δεν προβΫλλουν προσκόμματα στην ανεξάλεγκτη παραγωγέ προϊόντων
ι. ανεπτυγμάνο πιστωτικό σύστημα
ια. νομοθεσήα που ευνοούσε την απρόσκοπτη λειτουργήα της αγορΫς  η εκβιομηχΫνιση του δευτερογενούς τομάα
παραγωγές στην Αγγλήα συντελάστηκε από τον ιδιωτικό τομάα, σε καθεστώς ακώλυτης λειτουργήας της αγορΫς.
Η εξΫπλωση της Βιομηχανικές ΕπανΫστασης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

 Σο οικονομικό Ϋλμα της Αγγλήας  υποχράωσε και τις Ϋλλες ευρωπαϊκάς χώρες να στραφούν προς την ήδια
αναπτυξιακέ κατεύθυνση > επειδέ τα αγγλικΫ βιομηχανικΫ προϊόντα απειλούσαν με ολοσχερέ καταστροφέ τις παλαιάς
βιοτεχνήες των ηπειρωτικών χωρών της Ευρώπης.
 Η εκβιομηχΫνιση της παραγωγές στην ηπειρωτικέ Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο, καθυστάρησε
o για διΫφορους λόγους
o κυρήως επειδέ δεν υπέρχαν εκεή οι παρΫγοντες και οι συνθέκες που εήχαν αναπτυχθεή στην Αγγλήα.
o την εκβιομηχΫνιση στην Ευρώπη ανάλαβαν και προώθησαν οι κυβερνέσεις, με παρεμβΫσεις που δεν
επάτρεπαν την ελεύθερη λειτουργήα της αγορΫς

ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ ΣΟΤ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤ ΢Τ΢ΣΗΜΑΣΟ΢ – 19Ο΢ ΑΙΨΝΑ΢
Σο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα του 19ου αιώνα έταν μοναδικό, αλλΫ και ευαήσθητο και εύθραυστο: βασιζόταν
α. στη συνεχέ αύξηση του πληθυσμού της Ευρώπης
⇨ ο πληθυσμός αυξέθηκε κατΫ 50% περήπου μεταξύ του 1850 και του 1900, από 266 σε 400 εκατομμύρια
β. στην ελεύθερη μετανΫστευση ανθρώπινου δυναμικού και κεφαλαήων άξω από την Ευρώπη,
γ. στην εκλεκτικέ ανΫπτυξη της βιομηχανήας σε περιοχάς του κόσμου
δ. στην ανΫπτυξη των συγκοινωνιών και των επικοινωνιών
ε. στην ανΫπτυξη του ασφαλιστικού και τραπεζικού συστέματος
στ. στην αύξηση του διεθνούς εμπορήου.
Προϋποθάσεις για την ομαλέ λειτουργήα αυτού του ευρω-ατλαντικού παγκόσμιου συστέματος έταν
 η ειρένη,
 η ελευθερήα του διεθνούς εμπορήου και
 η οικονομικέ ηγεμονήα των χωρών που αποτελούσαν τον πυρένα του στον υπόλοιπο κόσμο.
Ο χρυσός αποτελούσε το βΫθρο του συστέματος.
Αυτό το αυτορρυθμιζόμενο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα κατάρρευσε με την άκρηξη του Α' Παγκόσμιου Πολάμου (1914).

ΚΕΥΑΛΑΙΟ Β’ ΑΠΟ ΣΟΝ 19ο ΢ΣΟΝ 20ο ΑΙΨΝΑ (1871-1914)
1) Η ακμέ της ευρωπαϊκές αποικιοκρατήας
Σο φαινόμενο της αποικιοκρατήας εντεήνεται από τα μάσα του 19ου αιώνα άως τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο (1870-1914) με τη
δυναμικέ άξοδο των προηγμάνων χωρών της Ευρώπης, στον υπανΫπτυκτο οικονομικΫ κόσμο της Αφρικές και της Ασήας
για την απόκτηση αποικιών και την εκμετΫλλευσέ τους προκειμάνου να διατηρέσουν τους υψηλούς ρυθμούς
καπιταλιστικές ανΫπτυξης που εήχαν πετύχει.
Σα αήτια της αποικιοκρατήας.

1) η αναζέτηση αγορών και πηγών πρώτων υλών
2) η ακλόνητη πήστη
o στην ανωτερότητα του δυτικού πολιτισμού και
o στο χράος της εξαγωγές των αξιών και των θεσμών του
3) η φιλανθρωπήα
ΠΡΨΣΕ΢ ΥΑ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΣΙΑ΢

ΚατΫ τους νεότερους χρόνους, από τον 16ο αιώνα και εξές, αποικήες εήχαν ιδρύσει κυρήως στην Αμερικέ και στην Ασήα
α. η Ισπανήα
β. η Πορτογαλήα
γ. η Αγγλήα
δ. η Γαλλήα
ε. η Ολλανδήα
Αήτια
1) το δημογραφικό πλεόνασμα
2) οι ανεπιθύμητες θρησκευτικάς έ Ϋλλες ομΫδες του πληθυσμού της Ευρώπης
3) η ανΫπτυξη των θεσμών των μητροπόλεων της γηραιΫς ηπεήρου
ΒασικΫ στοιχεήα όλων αυτών των αποικιών έταν
1) η εγκατΫσταση εποήκων από τις μητροπόλεις
2) η λειτουργήα των κοινοτέτων των εποήκων ως πυρένων της εν γάνει οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και
πολιτιστικές ζωές των αποικιών.
Αποικιοκρατήα και ιμπεριαλισμός.

Ιμπεριαλισμός (από τον λατινικό όρο «imperium»: αυτοκρατορήα) ονομΫζεται το ιστορικό φαινόμενο της νάας
αποικιοκρατήας με τη δημιουργήα νάων αποικιών από χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ σε υπανΫπτυκτες οικονομικΫ και
ανήσχυρες στρατιωτικΫ περιοχάς του κόσμου, ιδήως στην Αφρικέ, την Ασήα και τον Ειρηνικό Ψκεανό, με τον εξαναγκασμό
δηλαδέ τη χρέση βήας, για να εξυπηρετέσουν κυρήως οικονομικΫ και στρατηγικΫ συμφάροντα των μητροπολιτικών χωρών.
Αποικιοκρατήα και εθνικισμός.

Η αποικιοκρατήα έταν Ϋρρηκτα και οργανικΫ συνδεδεμάνη με τον εθνικισμό, ενώ στον πυρένα της υπέρχε το στοιχεήο του
μεσσιανισμού* και της εθνικές αποστολές.
 Η απόκτηση αποικιών σε υπανΫπτυκτες και εν πολλοής Ϋγνωστες περιοχάς του κόσμου υπέρξε εθνικέ επιδήωξη, που
απάκτησε λαϊκέ υποστέριξη.
 Οι αποικήες στον υπανΫπτυκτο και αναξιοπαθούντα κόσμο της Αφρικές και της Ασήας άφτασαν να θεωρούνται
επιβρΫβευση των δυνατοτέτων και της ισχύος μιας χώρας της Ευρώπης και στόχος εθνικός.
* Η εναπόθεση των ελπήδων για διάξοδο από μια κρήση στη σωτέρια δρΫση υποτιθάμενων χαρισματικών
προσωπικοτέτων.
⇨ Οι Βρετανοή αναφάρονταν στο «χράος του λευκού ανθρώπου» (the white man's burden).
⇨ Οι ΓΫλλοι στην «πολιτιστικέ τους αποστολέ» (mission civilisatrice).
⇨ Οι Γερμανοή και οι Βάλγοι κΫνουν ανΫλογες αναφοράς.
⇨ ΢τοιχεήα της ήδιας εθνικές άξαρσης διακρήνονται και στο όραμα των Ελλένων αυτές της εποχές, το όραμα της ΕλλΫδας
από την οποήα ανάμεναν να «φωτήσει» ως φωτοβόλος «φΫρος» και να απελευθερώσει την «καθ' ημΫς Ανατολέ».
ΑΠΟΙΚΙΑΚΕ΢ ΔΤΝΑΜΕΙ΢ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΔΑΥΗ

α. Η Βρετανήα
 κατεήχε έδη την Ινδήα και το ΠακιστΫν, καθώς και Ϋλλα στρατηγικΫ σημεήα στην ήδια περιοχέ.
 πρόσθεσε στις παλαιάς της αποικήες νάες, ιδήως στην Αφρικέ: την Αήγυπτο και το ΢ουδΫν, καθώς και τη Νότια
Αφρικέ
 διατέρησε ως τμέματα της Βρετανικές Αυτοκρατορήας και κατόπιν της Βρετανικές Κοινοπολιτεήας τον ΚαναδΫ και
την Αυστραλήα (που απάκτησαν την ήδια εποχέ καθεστώς αυτοδιοήκησης).
β. Η Γαλλήα, παλαιΫ αποικιοκρατικέ δύναμη
⇨ κατάλαβε τη βορειοδυτικέ Αφρικέ
γ. Η Γερμανήα, το Βάλγιο και η Ιταλήα
⇨ αποκτούν αποικήες στην κεντρικέ Αφρικέ
δ. Οι ΗΠΑ και η Ιαπωνήα
⇨ ενεπλΫκησαν για την κυριαρχήα στην ανατολικέ Ασήα
ε. Η Ρωσήα εξαπλώθηκε στον Καύκασο, στην κεντρικέ Ασήα και στη ΢ιβηρήα
Η επιβολέ της Δύσης στον υπόλοιπο κόσμο.

⇨ ΢ε πολλάς περιοχάς του κόσμου οι δυτικοή αποικιοκρΫτες δημιούργησαν θεσμούς διακυβάρνησης και εθνικάς ενότητες
στη θάση των κατακερματισμάνων γλωσσικΫ και θρησκευτικΫ ανθρώπινων συνόλων, όπως οι Βρετανοή στη
βορειοανατολικέ και τη νότια Αφρικέ, καθώς και στην Ινδήα.
⇨ Λιγότερο ανθεκτικοή υπέρξαν οι θεσμοή που δημιούργησαν οι ΓΫλλοι, οι Γερμανοή, οι Βάλγοι και οι Ιταλοή στις δικάς τους
αποικήες.

⇨ ΢ε πολλάς περιοχάς της Αφρικές σχηματήστηκαν αποικήες με μοναδικό συνεκτικό δεσμό τις αρχάς των αποικιοκρατών.
Οι αποικήες αυτάς αποτάλεσαν κατΫ τον 20ό αιώνα, όταν απάκτησαν την ανεξαρτησήα τους, προβληματικΫ εθνικΫ κρΫτη
χωρής συνοχέ, στα οποήα εκδηλώθηκαν σκληροή εμφύλιοι πόλεμοι.
΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΣΗ΢ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΣΙΑ΢

1) Η ευρωπαϊκέ αποικιοκρατήα του 19ου αιώνα ολοκλέρωσε τη διεήσδυση του δυτικού ανθρώπου στον εξωευρωπαϊκό
κόσμο, η οποήα εήχε αρχήσει τον 16ο αιώνα, και τον προσάδεσε στον δυτικό κόσμο.
2) Ο δυτικός Ϋνθρωπος προσπΫθησε να ενσωματώσει στον δυτικό πολιτισμό λαούς με κοινωνικέ οργΫνωση και
πολιτισμούς διαφορετικούς από τον δυτικό, να τους «προικοδοτέσει» με θεσμούς ανΫλογους προς τους δικούς του.
3) Οι πρώτες ύλες και οι παραγωγικάς δυνατότητες των αποικιών προσαρμόστηκαν για να εξυπηρετούν όχι αποκλειστικΫ
τις ανΫγκες των γηγενών κατοήκων, αλλΫ και τις παραγωγικάς ανΫγκες των μητροπολιτικών χωρών.
4) ΢ε πολλάς αποικήες ο δυτικός Ϋνθρωπος εξΫρθρωσε παραδοσιακάς κοινωνικάς δομάς χωρής να δημιουργέσει στη θάση
τους βιώσιμους δυτικούς θεσμούς.
5) Ο δυτικός Ϋνθρωπος κατόρθωσε να εξαλεήψει θανατηφόρες επιδημήες, τη δουλεήα και Ϋλλες ενδημικάς μΫστιγες.

3. ΠροσπΫθειες για τον εκσυγχρονισμό της ΕλλΫδας
Η κατΫσταση στο ελληνικό κρΫτος κατΫ την πρώτη πεντηκονταετήα του βήου του.
Η ΕλλΫδα του 1880
ΕΔΑΥΙΚΗ ΕΠΙΚΡΑΣΕΙΑ
ΠεριλαμβΫνει
 τα εδΫφη που κατεήχε από την ήδρυσέ του ελληνικού κρΫτους το 1830
 τα ΕπτΫνησα > αποδόθηκαν στη χώρα (1863) από τη Βρετανήα
 τη Θεσσαλήα > παραχωρέθηκε από την Πύλη (1881) μετΫ από σύσταση του ΢υνεδρήου του Βερολήνου (1878),
Παραμάνουν «αλύτρωτες» πολλάς περιοχάς του άθνους,
- η Ήπειρος
- η Μακεδονήα
- η ΘρΫκη
- η Κρέτη
- τα νησιΫ του Αιγαήου (εκτός από ΚυκλΫδες, Εύβοια και ΕπτΫνησα)
ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΚΑΣΑ΢ΣΑ΢Η
Σο πολιτικό της σύστημα διαιώνιζε την παλαιΫ μορφέ διακυβάρνησης από τους αιρετούς Ϋρχοντες,
παρΫ
⇨ την εισαγωγέ των συνταγματικών θεσμών το 1844 και το 1864 και
⇨ το φιλελεύθερο πολήτευμα που προάκυψε.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΣΑ΢ΣΑ΢Η
α. Η χώρα βασήζεται στην αγροτικέ οικονομήα  παράμενε χώρα γεωργών και κτηνοτρόφων κυρήως.
β. Η μεταποήηση (τομάας βιοτεχνήας- βιομηχανήας) παρουσήαζε αργούς ρυθμούς ανΫπτυξης.
γ. Μόνο το εμπόριο παρουσήαζε αξιόλογη ανΫπτυξη, χΫρη ιδήως στους Έλληνες της ΔιασπορΫς*.
Έλληνες της ΔιασπορΫς : Ο όρος χρησιμοποιεήται για να δηλώσει εήτε τους Έλληνες που μετΫ την Άλωση της
Κωνσταντινούπολης κατάφυγαν στη Δύση, εήτε τον παροικιακό ελληνισμό της εποχές της Σουρκοκρατήας έ τον απόδημο
ελληνισμό των νεότερων χρόνων
ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ΢ ΕΠΙΒΡΑΔΤΝ΢Η΢ ΣΟΤ ΕΚ΢ΤΓΦΡΟΝΙ΢ΜΟΤ ΣΗ΢ ΦΨΡΑ΢

Σάσσερις έταν κατΫ κύριο λόγο οι παρΫγοντες που επιβρΫδυναν έ και απάτρεπαν τον εκσυγχρονισμό των θεσμών και την
κοινωνικέ και οικονομικέ ανΫπτυξη της ΕλλΫδας:
1) οι τεταμάνες σχάσεις της χώρας με τις μεγΫλες δυνΫμεις της Ευρώπης και με τις γειτονικάς χώρες
2) η πολιτικέ αστΫθεια
3) η ανασφΫλεια στην ύπαιθρο
4) η χαμηλέ πήστη (αξιοπιστήα για επενδύσεις) της χώρας διεθνώς.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΣΟΤ ΕΚ΢ΤΓΦΡΟΝΙ΢ΜΟΤ
Εκσυγχρονισμός αυτέ την εποχέ σέμαινε κυρήως
⇨ δημιουργήα ισχυρού τακτικού στρατού και πολεμικού ναυτικού,
⇨ ανΫπτυξη οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου,
⇨ ανΫπτυξη ταχυδρομικού και τηλεγραφικού δικτύου,
⇨ εισαγωγέ νάων καλλιεργητικών μεθόδων στη γεωργήα,
⇨ εμπάδωση της τΫξης και της ασφΫλειας στις μετακινέσεις και στις μεταφοράς
⇨ ανΫπτυξη του πιστωτικού συστέματος και της διεθνούς πήστης της χώρας.
Προϋποθάσεις για τον εκσυγχρονισμό.

Ο εκσυγχρονισμός απαιτούσε
1) οικονομικούς πόρους
2) ορθολογικέ ιερΫρχηση της διΫθεσης των πόρων
ΑΛΛΑ
 οι πόροι από τα εθνικΫ άσοδα, ιδήως από τη φορολογήα, έταν περιορισμάνοι και ανεπαρκεής
 η κατανομέ τους δεν έταν συνέθως αποτάλεσμα ορθολογικές ιερΫρχησης των αναγκών
3) αμετΫκλητη προσέλωση στην εξυπηράτηση των εθνικών προτεραιοτέτων
4) ορθολογικό προσδιορισμό των εθνικών συμφερόντων
ΑΛΛΑ
 τα καλώς νοούμενα εθνικΫ συμφάροντα (δηλαδέ η εθνικέ ασφΫλεια και κυριαρχήα, η ευημερήα, η ευνομήα και η
προαγωγέ του πολιτισμού)
o δεν αποτελούσαν πΫντοτε εθνικάς προτεραιότητες έ
o δεν εξυπηρετούνταν από την Ϋσκηση της εθνικές πολιτικές
ΕΚ΢ΤΓΦΡΟΝΙ΢ΜΟ΢ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ

 Η εθνικέ προτεραιότητα της απελευθάρωσης των «αλύτρωτων» ιστορικών χωρών
o αποτελούσε ύψιστο εθνικό συμφάρον
o επισκήαζε όλες τις Ϋλλες προτεραιότητες που απαιτούσε ο εκσυγχρονισμός του κρΫτους και της κοινωνήας.
 Οι υποστηρικτάς της απελευθάρωσης των αλύτρωτων ιστορικών ελληνικών χωρών
o αποτελούσαν την πιο δυναμικέ πολιτικέ μερήδα των διΫφορων πολιτικών σχηματισμών
o έλεγχαν ουσιαστικΫ την πολιτικέ ζωέ του τόπου και την κοινέ γνώμη του
o άκριναν πως ο εκσυγχρονισμός και η οικονομικέ ανΫπτυξη της ΕλλΫδας έταν εφικτοή στόχοι μόνο με την
προηγούμενη επάκταση της εθνικές επικρΫτειας  εξαρτούσαν δηλαδέ τον εκσυγχρονισμό και την ανΫπτυξη
από την απελευθάρωση και την ενσωμΫτωση των αλύτρωτων ιστορικών χωρών στο ελληνικό κρΫτος.
 Οι υποστηρικτάς του εκσυγχρονισμού και της ανΫπτυξης προάβαλλαν τους στόχους αυτούς ως εθνικάς προτεραιότητες
εμμάσως κυρήως  επικρήνοντας με σφοδρότητα τον αλυτρωτισμό ως αδιάξοδη και πολυάξοδη εθνικέ πολιτικέ.

Ο Φαρήλαος Σρικούπης και η εκσυγχρονιστικέ πολιτικέ του.
Οι σοβαράς απόπειρες εκσυγχρονισμού και ανΫπτυξης αναλέφθηκαν στην ΕλλΫδα με μεγΫλη καθυστάρηση, με παλινωδήες
και υποχωρέσεις.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΦΑΡΙΛΑΟΤ ΣΡΙΚΟΤΠΗ

΢τη δεκαετήα του 1880 και στα πρώτα χρόνια της επόμενης δεκαετήας ο Φαρήλαος Σρικούπης προώθησε ευρύ πρόγραμμα
μεταρρυθμήσεων και δημόσιων άργων.
α. Διεύρυνε την εκλογικέ περιφάρεια από επαρχιακέ σε νομαρχιακέ και μεήωσε κατ' αυτόν τον τρόπο στο μισό τον αριθμό
των βουλευτών
 για να απελευθερώσει την πολιτικέ ζωέ της χώρας από την τυραννήα του τοπΫρχη βουλευτέ.
β. ΋ρισε αυστηρΫ κριτέρια επιλογές των δημόσιων υπαλλέλων και προώθησε γενναήα εκκαθΫριση του δικαστικού
κλΫδου από κομματικούς εγκαθάτους
 για να καταστέσει μΫλιστα την κρατικέ μηχανέ ανεξΫρτητη από τις κυβερνητικάς αλλαγάς.
γ. Προάβη σε γενναήες αλλαγάς στα ΢ώματα Ασφαλεήας και στους σχετικούς με τις προσλέψεις και προαγωγάς στα
σώματα αυτΫ κανονισμούς
 για την εμπάδωση της δημόσιας τΫξης και ασφΫλειας.
δ. ΑναδιοργΫνωσε τον στρατό και τον στόλο, με τη μετΫκληση στρατιωτικών ειδικών από τη Γαλλήα και την Αυστρήα και
περιόρισε δραστικΫ τη δυνατότητα των αξιωματικών των ενόπλων δυνΫμεων να εκλάγονται βουλευτάς.
ε. Αύξησε τον αριθμό των σχολεήων και των μαθητών της χώρας
στ. Προώθησε τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού προγρΫμματος των δημόσιων σχολεήων και την αναμόρφωση των
σχολικών βιβλήων και ήδρυσε τεχνικάς σχολάς.
ζ. Ευνόησε τη βιομηχανικέ ανΫπτυξη και τη δραστικέ επάκταση του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου της χώρας.
ΦΡΗΜΑΣΟΔΟΣΗ΢Η ΣΟΤ ΠΡOΓΡΑΜΜΑΣΟ΢

Ο Σρικούπης για να χρηματοδοτέσει το φιλόδοξο αναπτυξιακό του πρόγραμμα
 προσπΫθησε να προσελκύσει το ελληνικό παροικιακό κεφΫλαιο
 συνέψε σειρΫ δανεήων στο εξωτερικό.
ΚΗΡΤΞΗ ΠΣΨΦΕΤ΢Η΢ ΚΑΙ ΠΑΡΑΙΣΗ΢Η

- Η ελληνικέ οικονομήα δεν Ϋντεξε εν τάλει το βΫρος του εξωτερικού χράους
- Ο Σρικούπης τον Δεκάμβριο του 1893 κέρυξε την πτώχευση της χώρας και παραιτέθηκε.
ΣΟ ΣΕΛΟ΢ ΣΟΤ ΣΡΙΚΟΤΠΗ

Εγκατάλειψε τη χώρα, ηττημάνος από τον λαϊκισμό των αντιπΫλων του και την αδρΫνεια της ελληνικές κοινωνήας της
εποχές, και πάθανε πικραμάνος δύο χρόνια αργότερα στη Γαλλήα.

Σο Κήνημα στο Γουδέ και ο Ελευθάριος Βενιζάλος.
Ο ΕΛΕΤΘΕΡΙΟ΢ ΒΕΝΙΖΕΛΟ΢ ΢ΣΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΢ΚΗΝΗ
 Ο Βενιζάλος προσκλέθηκε από την ηγεσήα του ΢τρατιωτικού ΢υνδάσμου (που εήχε ηγηθεή το 1909 του Κινέματος στο
Γουδέ) από την Κρέτη στην Αθένα ως εκπρόσωπος του ΢υνδάσμου στις διαπραγματεύσεις του με την πολιτειακέ και
την πολιτικέ ηγεσήα του τόπου, με τη σαφέ εντολέ να προωθέσει ευρύτατες συνταγματικάς και διοικητικάς
μεταρρυθμήσεις.
ΜΕΣΑΡΡΤΘΜΙ΢Η ΣΟΤ ΒΕΝΙΖΕΛΟΤ

Πεποήθησέ του Βενιζάλου έταν ότι ο εκσυγχρονισμός της ΕλλΫδας αποτελούσε εθνικέ ανΫγκη ύψιστης προτεραιότητας.
α. Προωθεή ευρεήα μεταρρύθμιση του ΢υντΫγματος του 1864, σε βαθμό που το ΢ύνταγμα του 1911 να θεωρεήται
ουσιαστικΫ νάο ΢ύνταγμα.
β. Μεήωσε την πλειοψηφήα από το έμισυ των βουλευτών στο άνα τρήτο, ώστε να επισπεύσει το νομοθετικό άργο της
Βουλές.
γ. Απάκλεισε την εκλογέ εν ενεργεήα αξιωματικών των ενόπλων δυνΫμεων στο αξήωμα του βουλευτέ.
δ. ΋ρισε τη δυνατότητα του κρΫτους να απαλλοτριώνει περιουσιακΫ στοιχεήα πολιτών, όταν το απαιτούσε το «συμφάρον»
του δημοσήου (όχι μόνο για λόγους «ανΫγκης»), προκειμάνου να διευκολυνθεή η απαλλοτρήωση των μεγΫλων
γαιοκτησιών.
ε. Καθιάρωσε συνταγματικΫ τη μονιμότητα των δημόσιων υπαλλέλων.
στ. ΠροσκΫλεσε στρατιωτικάς αποστολάς από τη Γαλλήα και την Αγγλήα για τον εκσυγχρονισμό του στρατού και του στόλου
αντιστοήχως.
΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΣΟΤ ΜΕΣΑΡΡΤΘΜΙ΢ΣΙΚΟΤ ΕΡΓΟΤ ΣΟΤ ΒΕΝΙΖΕΛΟΤ

Οι νομοθετικάς και διοικητικάς αλλαγάς και ρυθμήσεις της περιόδου 1911-1912 άδωσαν στη χώρα ισχυρέ ώθηση για το
αναγκαήο πάρασμΫ της σε μια εποχέ γεμΫτη προκλέσεις.

4. ΕθνικΫ κινέματα στη Νοτιοανατολικέ Ευρώπη
Ο γεωγραφικός χώρος και τα ιστοριογραφικΫ στερεότυπα.
Οι εθνικάς ιστοριογραφήες των λαών της Νοτιοανατολικές Ευρώπης, καθώς και δυτικοή παρατηρητάς και αναλυτάς των
εξελήξεων στην περιοχέ, άχουν δημιουργέσει ορισμάνα στερεότυπα για τις χώρες, τους λαούς και το ιστορικό παρελθόν
της.
 Ο όρος «ΒαλκΫνια» υποδηλώνει γεωγραφικΫ την χερσόνησο του Αήμου (από τα ΚαρπΫθια όρη και τις Σρανσυλβανικάς
Άλπεις άως τη Μεσόγειο θΫλασσα).
 ΠολιτικΫ άφτασε να σημαήνει περιοχέ αστΫθειας και συγκρούσεων.
 Οι λαοή των Βαλκανήων θεωρεήται ότι ράπουν προς εξΫρσεις εθνοφυλετικού χαρακτέρα και ότι εήναι διαφορετικοή από
τους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης.
ΚΑΣΑΡΡΙΧΗ ΣΨΝ ΢ΣΕΡΕΟΣΤΠΨΝ ΙΔΕΨΝ ΓΙΑ ΣΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΣΟΤ΢ ΛΑΟΤ΢ ΣΗ΢
Από τη μελάτη της Ιστορήας των λαών της Ευρώπης γνωρήζουμε πως
1) οι θρησκευτικάς και οι εθνικάς συγκρούσεις σημΫδεψαν εξήσου, αν όχι περισσότερο, τη Δυτικέ και την Κεντρικέ
Ευρώπη από τη Νοτιοανατολικέ
2) οι λαοή της Νοτιοανατολικές Ευρώπης διαφάρουν από τους λαούς της υπόλοιπης ηπεήρου όσο και μεταξύ τους.
3) εθνοκαθΫρσεις βήαιες και ριζικάς συνάβησαν στη Δυτικέ και την Κεντρικέ Ευρώπη επή πολλούς αιώνες, ιδήως από τον
15ο άως και τον 17ο αιώνα, ενώ στην Κεντρικέ Ευρώπη ακόμη και κατΫ τον 20ό αιώνα.
ΦΑΡΑΚΣΗΡΑ΢ ΕΘΝΙΚΨΝ ΚΙΝΗΜΑΣΨΝ ΢ΣΗ ΝΟΣΙΟΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΕΤΡΨΠΗ

o Σο εθνικό κήνημα των Ελλένων υπέρξε πρότυπο και για τους Ϋλλους λαούς της Νοτιοανατολικές Ευρώπης.
o Σα εθνικΫ κινέματα των λαών της περιοχές, με καθυστάρηση, μικρότερη έ μεγαλύτερη σε σύγκριση προς το ελληνικό
κήνημα,
 στηρήχτηκαν στην αναζέτηση ανΫλογων καταβολών,
 άπλασαν το ιστορικό τους παρελθόν και
 πρόβαλαν το όραμΫ τους για το μάλλον,
 αναζέτησαν και όρισαν την ταυτότητΫ τους, τους «Ϋλλους» και τους αντιπΫλους.
΢ΕΡΒΟΙ
΢ΦΕ΢ΕΙ΢ ΢ΕΡΒΨΝ ΜΕ ΣΗΝ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ ΣΨΝ ΑΧΒΟΤΡΓΨΝ
Οι ΢άρβοι, λόγω γειτνήασης αλλΫ και λόγω δεσμών με την ΔιασπορΫ τους,
 στην αρχέ ανάπτυξαν με την Αυτοκρατορήα των Αψβούργων δεσμούς που στέριξαν τον φωτισμό τους και την
αναγάννηση του άθνους τους,
 στη συνάχεια οι σχάσεις εξελήχθηκαν ανταγωνιστικάς.

ΕΘΝΙΚΟΙ ΑΝΣΙΠΑΛΟΙ ΣΨΝ ΢ΕΡΒΨΝ
1) Οι Οθωμανοή Σούρκοι, που έταν οι ξάνοι κυρήαρχοι της ΢ερβήας.
2) Οι Αυστριακοή, αφού στην Αυτοκρατορήα των Αψβούργων συμπεριλαμβΫνονταν και όλοι οι ΝοτιοσλΫβοι, τους οποήους
οι ΢άρβοι θεωρούσαν ομοεθνεής τους και επιδήωκαν να απελευθερώσουν.
΢ΣΟΦΟΙ ΣΨΝ ΕΘΝΙΚΨΝ ΚΙΝΗΜΑΣΨΝ ΣΗ΢ ΢ΕΡΒΙΑ΢

 Από το πρώτο επαναστατικό σκήρτημα των ΢άρβων το 1804 άως τη ΢υνθέκη του Βερολήνου το 1878, με την οποήα οι
΢άρβοι απάκτησαν την ανεξαρτησήα τους, οι εθνικάς επιδιώξεις και διεκδικέσεις τους στράφονταν κυρήως κατΫ των
Οθωμανών Σούρκων.
 ΢τη συνάχεια και άως τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο οι ΢άρβοι έταν κυρήως στραμμάνοι εναντήον της Αυστρήας, με στόχο την
απελευθάρωση των ΝοτιοσλΫβων υπηκόων των Αψβούργων. Αυτάς οι εθνικάς επιδιώξεις της ΢ερβήας οδέγησαν στη
ρέξη της με την Αυστρήα και στην άκρηξη του Α' Παγκόσμιου Πολάμου τον Αύγουστο του 1914.
ΒΟΤΛΓΑΡΟΙ
Οι Βούλγαροι ανάπτυξαν το εθνικό τους κήνημα με σχετικέ καθυστάρηση.
1) Οι Βούλγαροι, το 1870, με την υποστέριξη των Πανσλαβιστών* της Ρωσήας, εξασφΫλισαν την αναγνώριση από τον
Οθωμανό σουλτΫνο χωριστές εθνικές Εκκλησήας από το Οικουμενικό Πατριαρχεήο, της Εξαρχήας
2) Ήρθαν σε ρέξη με το Πατριαρχεήο και με τους Έλληνες, επειδέ διεκδικούσαν ως βουλγαρικάς τις μητροπόλεις της
Μακεδονήας και της ΘρΫκης, τις ιστορικάς ελληνικάς χώρες,
 κατοικούσαν Έλληνες, ΢λΫβοι, Βούλγαροι, Σούρκοι, Αλβανοή και Εβραήοι και
 ανέκαν στην Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα και στη δικαιοδοσήα του Πατριαρχεήου.
* Η κήνηση του πανσλαβισμού (σε άξαρση τον 19ο αιώνα), του οποήου εμπνευστές θεωρεήται ο τσΫρος Αλάξανδρος Γ’,
αποσκοπούσε στη συνάνωση όλων των σλαβικών λαών των Βαλκανήων, υπό την καθοδέγηση έ και την επικυριαρχήα της
«Μητάρας Ρωσήας», και μάσω αυτές στην πραγματοποήηση του ρωσικού ονεήρου για διάξοδο στη Μεσόγειο.
Η «ΜΕΓΑΛΗ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ»
Σο 1878, με τη ΢υνθέκη του Αγήου ΢τεφΫνου, την οποήα επάβαλαν οι Ρώσοι στους Σούρκους,
οι Βούλγαροι εξασφΫλισαν προς στιγμέν τη «ΜεγΫλη Βουλγαρήα» που οραματήζονταν και που περιλΫμβανε,
 τη σημερινέ Βουλγαρήα
 ολόκληρη σχεδόν την ελληνικέ Μακεδονήα
 την Πρώην Γιουγκοσλαβικέ Δημοκρατήα της Μακεδονήας
 τη Δυτικέ και την Ανατολικέ ΘρΫκη
Ση «ΜεγΫλη Βουλγαρήα» περιόρισαν δραστικΫ στο ΢υνάδριο του Βερολήνου, (1878), οι μεγΫλες δυνΫμεις της Ευρώπης, οι
οποήες ανησύχησαν από τη δημιουργήα ενός τόσο ισχυρού ερεήσματος της Ρωσήας στη Νοτιοανατολικέ Ευρώπη.

ΑΝΗ΢ΤΦΙΑ ΣΨΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΨΝ ΛΑΨΝ ΓΙΑ ΣΟ ΟΡΑΜΑ ΣΨΝ ΒΟΤΛΓΑΡΨΝ
Σο όραμα της «ΜεγΫλη Βουλγαρήας» ανησυχούσε στο εξές σοβαρΫ,
 τους Οθωμανούς Σούρκους,
 τους Έλληνες,
 τους ΢άρβους και
 τους ΡουμΫνους,
επειδέ οι Βούλγαροι διεκδικούσαν εδΫφη τα οποήα οι γεήτονάς τους διεκδικούσαν έδη ως πατρογονικέ κληρονομιΫ.
ΑΝΣΑΓΨΝΙ΢ΜΟ΢ ΑΝΑΜΕ΢Α ΢Ε ΒΟΤΛΓΑΡΟΤ΢ ΚΑΙ ΑΛΛΟΤ΢ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΤ΢ ΛΑΟΤ΢

Ακολούθησε οξύς ανταγωνισμός των ΒουλγΫρων
α. με τους ΢άρβους για τις μεταξύ των δύο χωρών τουρκικάς επαρχήες και
β. με τους Έλληνες για το μάλλον των τουρκικών επαρχιών που αποτελούσαν τη Μακεδονήα.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ΢ ΑΓΨΝΑ΢
Ο ανταγωνισμός των ΒουλγΫρων με τους Έλληνες εκδηλώθηκε με την προσπΫθεια των ΒουλγΫρων
 να ελάγξουν, με φιλικΫ προσκεήμενους προς αυτούς ιερεής και δασκΫλους, τις εκκλησήες και τα σχολεήα στις πόλεις και
στα χωριΫ της Μακεδονήας.
 Σις εκατάρωθεν προσπΫθειες για τον άλεγχο των εκκλησιών και των σχολεήων κλέθηκαν να στηρήξουν άνοπλες
ανταρτικάς ομΫδες γηγενών, που εξοπλήζονταν Ϋλλες από τους Έλληνες και Ϋλλες από τους ΒουλγΫρους, καθώς και
ανταρτικάς ομΫδες από την ΕλλΫδα και τη Βουλγαρήα.
ΟΡΙ΢ΜΟ΢
Ο «Μακεδονικός Αγώνας» έταν άνας σκληρός πόλεμος ανταρτών Ελλένων και ΒουλγΫρων, οι οποήοι πολεμούσαν μεταξύ
τους, καθώς και εναντήον των Σούρκων, όταν δεν μπορούσαν να αποφύγουν τη σύγκρουση με τις τουρκικάς δυνΫμεις, για
τον άλεγχο της Μακεδονήας. Ο σκληρός αγώνας στη Μακεδονήα και για τη Μακεδονήα δοκήμασε επή πάντε σχεδόν χρόνια
(1904-1908) την αντοχέ των γηγενών, που άπρεπε να επιλάξουν στρατόπεδο.
΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΤ ΑΓΨΝΑ

1) Πολλάς απώλειες εκατάρωθεν Ελλένων και Βούλγαρων.
2) Νάοι από όλη την ΕλλΫδα άσπευσαν να πολεμέσουν για τη Μακεδονήα: η Κρέτη, η Πελοπόννησος, η ΢τερεΫ ΕλλΫδα,
η Ήπειρος και η Θεσσαλήα, ακόμη και η Κύπρος, άστειλαν νάους, για να στηρήξουν τη μεγΫλη υπόθεση του άθνους.
 Ο Παύλος ΜελΫς, ο νάος αξιωματικός από την Αθένα, και ο καπετΫν Κώτας, από το χωριό Ρούλια (σημ.
Κώτας) της Υλώρινας, που άδωσαν τη ζωέ τους στη Μακεδονήα, υπέρξαν δύο από τους πιο
αντιπροσωπευτικούς έρωες του ελληνικού αγώνα στη μαρτυρικέ χώρα.
 Οι Βούλγαροι εήχαν ανΫλογους έρωες, τον Γκότσε Ντάλτσεφ και τον ΓιΫννε ΢αντΫνσκυ από τη Μακεδονήα και
Ϋλλους από τη Βουλγαρήα.

ΣΟ ΣΕΛΟ΢ ΣΟΤ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΤ ΑΓΨΝΑ
Η αναμάτρηση Ελλένων και Βούλγαρων στη Μακεδονήα διακόπηκε από
α. το Κήνημα των Νεότουρκων το 1908 που υποσχάθηκε ισονομήα και ισοπολιτεήα σε όλους τους λαούς της Οθωμανικές
Αυτοκρατορήας
β. από τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο το 1912, στον οποήο οι Έλληνες και οι Βούλγαροι βράθηκαν σύμμαχοι εναντήον των
Σούρκων.
ΜΟΛΔΑΒΟΙ ΚΑΙ ΒΛΑΦΟΙ

Οι Μολδαβοή και οι ΒλΫχοι των αντήστοιχων δύο Παρήστριων Ηγεμονιών*, οι εν συνεχεήα ΡουμΫνοι, ανάπτυξαν επήσης
εθνικό κήνημα
 κατΫ των κυρήαρχων Οθωμανών Σούρκων
 κατΫ των Ελλένων έ των εξελληνισμάνων ηγεμόνων που ασκούσαν εξουσήα εξ ονόματος των Σούρκων.
* ημιαυτόνομη Μολδοβλαχήα
ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΣΗΣΟΤ ΡΟΤΜΑΝΙΚΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢

Ο Κριμαϊκός Πόλεμος (1853-1856) και η συνακόλουθη ΢υνθέκη των Παρισήων (1856) εξασφΫλισαν στους ΡουμΫνους, με
την υποστέριξη της Γαλλήας κυρήως, την ανΫδειξέ τους στο διεθνάς προσκένιο και την άνωση των δύο Ηγεμονιών σε ενιαήο
κρΫτος, το 1861, με την ονομασήα Ρουμανήα, το οποήο απάκτησε την ανεξαρτησήα του το 1878.
ΑΛΒΑΝΟΙ
Σελευταήοι από τους λαούς της Νοτιοανατολικές Ευρώπης ανάπτυξαν εθνικό κήνημα οι Αλβανοή, οι οποήοι αναζέτησαν τις
καταβολάς τους στους αρχαήους Ιλλυριούς.
 Οι Αλβανοή εξισλαμήστηκαν κατΫ μΫζες, ιδήως τον 17ο αιώνα, και στο εξές δρούσαν ως ο ισχυρός βραχήονας των
Οθωμανών κυριΫρχων στη δυτικέ Νοτιοανατολικέ Ευρώπη.
 Σα πρώτα εθνικΫ τους σκιρτέματα έταν προϊόν των Αλβανών λογήων οι οποήοι σπούδαζαν στα πανεπιστέμια της
Ιταλήας.
 Η Ιταλήα υπέρξε για τους Αλβανούς η μέτρα του εθνικού κινέματος και η αυτόκλητη αλλΫ αναπόφευκτη προστΫτιδα
του εθνικού κρΫτους των Αλβανών, το οποήο προάκυψε το 1913 από τους Βαλκανικούς Πολάμους (1912-1913).
ΟΘΨΜΑΝΟΙ ΣΟΤΡΚΟΙ
Και οι Οθωμανοή Σούρκοι ανάπτυξαν εθνικό κήνημα,
 με μεγΫλη καθυστάρηση και
 με στόχο να προληφθεή ο περαιτάρω ακρωτηριασμός της αυτοκρατορήας.

ΦΑΡΑΚΣΗΡΑ΢ ΣΟΤ ΣΟΤΡΚΙΚΟΤ ΚΙΝΗΜΑΣΟ΢
Σο τουρκικό εθνικό κήνημα εκδηλώθηκε
1) ως αντήδραση στις επεμβΫσεις των μεγΫλων ευρωπαϊκών δυνΫμεων και στην πρόσφατη προσπΫθεια των λαών της
περιοχές να τερματήσουν την τουρκικέ κυριαρχήα στην Ευρώπη
2) ως ρέξη με το καθεστώς του σουλτΫνου, που εήχε αποδειχτεή ανήκανο να αντιδρΫσει αποτελεσματικΫ εναντήον των
εχθρών της αυτοκρατορήας.
ΣΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΨΝ ΝΕΟΣΟΤΡΚΨΝ

Σο Νεοτουρκικό Κήνημα του 1908,
α. υποσχάθηκε στους λαούς της αυτοκρατορήας ισονομήα, ισοπολιτεήα και ευρύτατο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα,
β. στόχευε στον εκτουρκισμό της αυτοκρατορήας.
Ο στόχος αυτός εκδηλώθηκε κατΫ τους Βαλκανικούς Πολάμους (1912-1913) και κατΫ τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-
1918) και πέρε τη μορφέ της εθνοκΫθαρσης της αυτοκρατορήας με την εκδήωξη των χριστιανών της χώρας.

5. Οι Βαλκανικοή Πόλεμοι (1912-1913)
Ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος.
Σον Οκτώβριο του 1912 η ΕλλΫδα, η ΢ερβήα, το Μαυροβούνιο και η Βουλγαρήα, συνασπισμάνες με διμερεής μεταξύ τους
συμμαχήες, προκΫλεσαν πόλεμο εναντήον της Οθωμανικές Αυτοκρατορήας,
σκοπός
 να απελευθερώσουν τα εναπομεήναντα ευρωπαϊκΫ εδΫφη της αυτοκρατορήας που διεκδικούσαν.
Ήταν ο πρώτος από δύο διαδοχικούς πολάμους, τους Βαλκανικούς Πολάμους, που τερματήστηκαν το θάρος του 1913 με τη
΢υνθέκη του Βουκουρεστήου, η οποήα ουσιαστικΫ
 άθεσε τάλος στην τουρκικέ κυριαρχήα στην Ευρώπη και
 Ϋλλαξε ριζικΫ τον πολιτικό χΫρτη της Νοτιοανατολικές Ευρώπης
ΑΥΟΡΜΗ ΣΟΤ ΠΟΛΕΜΟΤ

Σον πόλεμο προκΫλεσε το Μαυροβούνιο στις 25 ΢επτεμβρήου/8 Οκτωβρήου 1912, ύστερα από αξήωση του, την οποήα δεν
αποδάχτηκε η Πύλη, να εξασφαλήσει ευνοϊκέ συνοριακέ ρύθμιση.
ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΕΙ΢ ΣΨΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΨΝ ΦΨΡΨΝ

1) Η Βουλγαρήα λήγες ημάρες αργότερα ακολουθεή, σε απΫντηση στην επιστρΫτευση και τη συγκάντρωση στρατευμΫτων
της Σουρκήας στη ΘρΫκη.
2) ΢τις 30 ΢επτεμβρήου/13 Οκτωβρήου οι πράσβεις της ΕλλΫδας, της Βουλγαρήας και της ΢ερβήας αξήωσαν επισέμως από
την οθωμανικέ κυβάρνηση να προβεή σε μεταρρυθμήσεις στις κτέσεις της αυτοκρατορήας στην Ευρώπη, αξήωση που
συνιστούσε ουσιαστικΫ τελεσήγραφο*, το οποήο η Πύλη δεν έταν δυνατόν να αποδεχτεή.
ΑΝΣΙΔΡΑ΢Η ΣΨΝ ΜΕΓΑΛΨΝ ΔΤΝΑΜΕΨΝ ΣΗ΢ ΕΤΡΨΠΗ΢

Οι μεγΫλες δυνΫμεις της Ευρώπης εξεπλΫγησαν
 από τη σύμπραξη των τεσσΫρων χωρών κατΫ της Οθωμανικές Αυτοκρατορήας
 από τις συναπτάς νήκες που κάρδισαν οι σύμμαχοι σε βραχύ χρονικό διΫστημα.
ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ΢ ΠΟΤ ΕΤΝΟΗ΢ΑΝ ΣΗΝ ΕΠΙΣΤΦΙΑ ΣΨΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΨΝ ΦΨΡΨΝ

(1) Η περιφρόνηση με την οποήα εκ παραδόσεως αντιμετώπιζε η Πύλη τις τάσσερις χώρες και
(2) Η αδυναμήα των μεγΫλων δυνΫμεων να επάμβουν από κοινού εγκαήρως
άδωσαν τη δυνατότητα στους συμμΫχους να καταγΫγουν αποφασιστικάς νήκες και να απελευθερώσουν το μεγαλύτερο
τμέμα της Ευρωπαϊκές Σουρκήας
ΑΠΟΣΕΛΕ΢ΜΑ
ΑνατρΫπηκε Ϋρδην η άως τότε κατΫσταση και δεν μπορούσε πλάον να γήνει λόγος για την αποκατΫσταση του προ του
πολάμου εδαφικού καθεστώτος.

΢ΤΝΘΗΚΗ ΣΟΤ ΛΟΝΔΙΝΟΤ (17/30 Μαΐου 1913)
ΤπογρΫφηκε στο Λονδήνο η ΢υνθέκη Ειρένης, η οποήα προάβλεπε
1) την εκχώρηση όλων των κτέσεων του σουλτΫνου στα δυτικΫ της γραμμές Αήνου-Μηδεήας, εκτός της Αλβανήας,
στους συμμΫχους ηγεμόνες της ΕλλΫδας, της Βουλγαρήας, της ΢ερβήας και του Μαυροβουνήου
2) την παραήτηση του σουλτΫνου από τα δικαιώματΫ του στην Κρέτη
3) τον καθορισμό των συνόρων της Αλβανήας από τις άξι μεγΫλες δυνΫμεις
4) τον καθορισμό της τύχης των νέσων του Αιγαήου
ΕΚΚΡΕΜΟΣΗΣΕ΢
Η ΢υνθέκη σιωπούσε ως προς
(α) την κατανομέ των εδαφών που εήχαν κατακτέσει οι σύμμαχοι
(β) την τύχη των Δωδεκανέσων, τα οποήα εήχαν κατακτέσει οι Ιταλοή κατΫ τη διΫρκεια του δικού τους νικηφόρου πολάμου
εναντήον των Σούρκων (1911-1912) και τα οποήα δέλωναν τότε ότι θα τα κατεήχαν προσωρινώς.
Διαφωνήες μεταξύ των συμμΫχων.

Η σιωπέ της ΢υνθέκης του Λονδήνου ως προς τα ζητέματα αυτΫ υποδέλωνε τις σοβαράς διαφωνήες, που εήχαν έδη
διαφανεή, τόσο στους κόλπους των συμμΫχων όσο και μεταξύ των μεγΫλων δυνΫμεων.
o Η ΢ερβήα και η Βουλγαρήα, οι οποήες με τη συνθέκη συμμαχήας που εήχαν υπογρΫψει στις 28 Υεβρουαρήου/13 Μαρτήου
1912 εήχαν αφέσει άξω από κΫθε διακανονισμό την ΕλλΫδα, βράθηκαν μετΫ την άναρξη των εχθροπραξιών μπροστΫ
σε οδυνηρέ άκπληξη.
o Σόσο οι ΢άρβοι όσο και οι Βούλγαροι, οι οποήοι δεν άκρυβαν την περιφρόνηση τους για τον ελληνικό στρατό και τις
δυνατότητάς του, ανάμεναν να περιοριστεή η ελληνικέ προσπΫθεια στην Ήπειρο.
o Η ταχεήα προάλαση του ελληνικού στρατού στη Μακεδονήα εξάπληξε τους ΢άρβους και τους Βούλγαρους.
o Η Βουλγαρήα ανησύχησε ιδιαιτάρως για την τύχη της Θεσσαλονήκης.
ΠΑΡΑΔΟΗ΢ ΣΗ΢ ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ΢ ΢ΣΟΤ΢ ΕΛΛΗΝΕ΢

1) Ο αρχιστρΫτηγος και διΫδοχος του ελληνικού θρόνου Κωνσταντήνος προέλασε ταχύτατα, ύστερα από προτροπέ του
Βενιζάλου, κατΫ της Θεσσαλονήκης, όπου άφτασε με ισχυράς δυνΫμεις, και αξήωσε από τον Σούρκο διοικητέ ΦασΫν
Σαχσήν πασΫ την παρΫδοση της πόλης την 27η Οκτωβρήου (π.η.).
2) Ο Σούρκος διοικητές παράδωσε την πόλη στους Έλληνες πολιορκητάς
3) Ισχυράς βουλγαρικάς στρατιωτικάς δυνΫμεις εν σπουδέ άφτασαν στη Θεσσαλονήκη και ζέτησαν να παραδοθεή και
στους ΒουλγΫρους η πόλη  ο ΦασΫν Σαχσήν πασΫς απΫντησε πως η Θεσσαλονήκη εήχε έδη αλλΫξει κυρήαρχο.
ΠΑΡΑΔΟ΢Η ΠΟΛΕΨΝ ΢Ε ΕΛΛΗΝΕ΢, ΒΟΤΛΓΑΡΟΤ΢ ΚΑΙ ΢ΕΡΒΟΤ΢

Οι Σούρκοι ύστερα από νάες έττες παράδωσαν
 στις 22 Υεβρουαρήου/7 Μαρτήου 1913 τα ΙωΫννινα στους Έλληνες
 την Αδριανούπολη στους ΒουλγΫρους

 τον Απρήλιο τη ΢κόδρα στους ΢άρβους.
΢ΣΑ΢Η ΣΨΝ ΒΟΤΛΓΑΡΨΝ

Η Βουλγαρήα
 αρνιόταν κΫθε συζέτηση για μεήωση της άκτασης των εδαφών που άκρινε πως της ανέκαν, σύμφωνα με τη συνθέκη
της 28ης Υεβρουαρήου/13ης Μαρτήου 1912 που εήχε υπογρΫψει με τη ΢ερβήα
 προάβαινε σε προκλέσεις σε βΫρος των Ελλένων και των ΢άρβων.
΢ΤΝΑΧΗ ΕΛΛΗΝΟ΢ΕΡΒΙΚΗ΢ ΢ΤΜΜΑΦΙΑ΢ (ΙΟΤΝΙΟ΢ 1913)

Οι κυβερνέσεις της ΕλλΫδας και της ΢ερβήας
 πραγματοποήησαν για τον λόγο αυτόν ανεπήσημες επαφάς,
 κατάληξαν την 18η Μαΐου/1η Ιουνήου στην Ελληνοσερβικέ ΢υμμαχήα, συνθέκη φιλήας και αμυντικές συμμαχήας, που
άκρινε εν τάλει την άκβαση των διαφορών μεταξύ των συμμΫχων του πολάμου κατΫ της Σουρκήας.
ΟΡΟΙ ΣΗ΢ ΢ΤΜΜΑΦΙΑ΢
Με τη συνθέκη αυτέ οι δύο χώρες
1) προσάφεραν την αμοιβαήα εγγύηση ότι θα κρατέσουν οριστικΫ τις εδαφικάς τους κτέσεις
2) ανάλαβαν την υποχράωση, σε περήπτωση που άνα από τα δύο συμβαλλόμενα μάρη δεχόταν επήθεση από τρήτη χώρα,
o να παρΫσχουν τη βοέθειΫ τους αμοιβαήως
o να μη συνΫψουν χωριστέ ειρένη με την επιτιθάμενη χώρα παρΫ μόνον από κοινού.
Η ελληνοσερβικέ συνθέκη έταν δεκαετούς ισχύος και μυστικέ.
Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος και n ΢υνθέκη του Βουκουρεστήου.

o Επεισόδια μεταξύ των ΒουλγΫρων από το άνα μάρος και των Ελλένων και των ΢άρβων από το Ϋλλο σε δύο κύριες
εστήες, στη Νιγρήτα και στη Γευγελέ αντιστοήχως, που εήχαν προκληθεή από τη βουλγαρικέ πλευρΫ.
Οι εχθροπραξήες κορυφώθηκαν τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1913 και διάψευσαν τις ελπήδες των Βούλγαρων
στρατιωτικών.
o Οι βουλγαρικάς δυνΫμεις ηττέθηκαν σε όλα τα πεδήα των μαχών που διεξέγαγαν εναντήον των ελληνικών και των
σερβικών δυνΫμεων.
ΕΜΠΛΟΚΗ ΣΗ΢ ΡΟΤΜΑΝΙΑ΢ ΚΑΙ ΣΗ΢ ΣΟΤΡΚΙΑ΢ ΢ΣΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

Ευθύς μετΫ την άναρξη των εχθροπραξιών βρέκαν την ευκαιρήα η Ρουμανήα από τα βόρεια και η Σουρκήα από τα ανατολικΫ
να καταλΫβουν εδΫφη της Βουλγαρήας.

΢ΤΝΘΗΚΟΛΟΓΗ΢Η ΣΗ΢ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ΢
Η Βουλγαρήα
o άσπευσε να υπογρΫψει ανακωχέ με τη Ρουμανήα, καθώς τα ρουμανικΫ στρατεύματα βρήσκονταν στα πρόθυρα της
βουλγαρικές πρωτεύουσας
o χωρής την ενεργό συμπαρΫσταση από τις μεγΫλες δυνΫμεις, αποδάχτηκε τους όρους των αντιπΫλων της
Σην 30έ Ιουλήου οι πληρεξούσιοι της ΕλλΫδας, της ΢ερβήας, του Μαυροβουνήου, της Ρουμανήας και της Βουλγαρήας
συνέλθαν στο Βουκουράστι.
΢ΤΝΘΗΚΗ ΣΟΤ ΒΟΤΚΟΤΡΕ΢ΣΙΟΤ (28 Ιουλήου / 10 Αυγούστου 1913)

Η ομώνυμη ΢υνθέκη Ειρένης, που υπογρΫφηκε στο Βουκουράστι την 28η Ιουλήου/10η Αυγούστου 1913,
1) κατακύρωσε την ΚαβΫλα και την περιοχέ της στην ΕλλΫδα
2) τις περιοχάς που εήχαν κατακτέσει στον πόλεμο κατΫ της Βουλγαρήας στη ΢ερβήα και τη Ρουμανήα
΢ΤΜΥΨΝΙΑ ΕΛΛΗΝΨΝ - ΡΟΤΜΑΝΨΝ

Εήχε προηγηθεή της υπογραφές της ΢υνθέκης του Βουκουρεστήου η αναγνώριση -με την ανταλλαγέ επιστολών μεταξύ των
πρωθυπουργών της ΕλλΫδας και της Ρουμανήας- θρησκευτικών και εκπαιδευτικών προνομήων στους ΒλΫχους της
Ηπεήρου και της Μακεδονήας.
΢την επιστολέ του προς τον ΡουμΫνο ομόλογο του, με ημερομηνήα 5 Αυγούστου 1913, ο Έλληνας πρωθυπουργός
ανάφερε ότι η ΕλλΫδα συμφωνούσε
(α) να παρΫσχει αυτονομήα στα σχολεήα και τις εκκλησήες των ΒλΫχων της Ηπεήρου και της Μακεδονήας
(β) να επιτράψει τη σύσταση επισκοπές των ΒλΫχων
(γ) να δώσει τη δυνατότητα στη ρουμανικέ κυβάρνηση να επιχορηγεή αυτΫ τα εκπαιδευτικΫ και εκκλησιαστικΫ
ιδρύματα, υπό την επήβλεψη φυσικΫ της ελληνικές κυβάρνησης.
Ήταν μια παραχώρηση της ΕλλΫδας που κρήθηκε τότε απαραήτητη, προκειμάνου να εξασφαλιστεή η υποστέριξη της
Ρουμανήας στο ζέτημα της ΚαβΫλας, αλλΫ η οποήα προκΫλεσε αργότερα προβλέματα στις ελληνορουμανικάς σχάσεις.

ΚΕΥΑΛΑΙΟ Γ’: Ο Α’ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕ΢Ε΢ ΕΠΙΠΣΨ΢ΕΙ΢ ΣΟΤ
1. Οι ανταγωνισμοή των μεγΫλων δυνΫμεων (1870-1914)
Εθνικοή ανταγωνισμοή.
Σον Αύγουστο του 1914 η Ευρώπη κατολήσθησε στη μεγαλύτερη άως τότε πολεμικέ περιπάτεια με ανΫμεικτα
συναισθέματα. Ο πόλεμος ξάσπασε, αφού ναυΫγησαν οι προσπΫθειες των διπλωματών να αποτράψουν την άνοπλη
αναμάτρηση. Έτσι, την άνταση του καλοκαιριού, μετΫ τη δολοφονήα του Αψβούργου αρχιδούκα Υραγκήσκου ΥερδινΫνδου
στο ΢αρΫγεβο της Βοσνήας, τη διαδάχτηκε γενικέ ανακούφιση.
 Πολλοή θεώρησαν τον πόλεμο λύτρωση από την πεζέ καθημερινότητα του αστικού πολιτισμού και ευκαιρήα για
ηρωισμούς, αυτοθυσήες και διακρήσεις σε άναν κόσμο ανεπανόρθωτα υλιστικό.
 Άλλοι όμως εήχαν περισσότερο συγκεκριμάνες και λιγότερο ιδεαλιστικάς προσδοκήες.
o Οι Γερμανοή στρατιωτικοή θεωρούσαν τον πόλεμο ευκαιρήα προκειμάνου να απαλλαγούν από τον εφιΫλτη της
περικύκλωσης από τη Γαλλήα και τη Ρωσήα.
o Η ηγεσήα του βρετανικού ναυτικού υπολόγιζε να θάσει τάρμα στις προσπΫθειες των Γερμανών να αποκτέσουν
αξιόλογο ναυτικό.
o Οι ΓΫλλοι στρατιωτικοή επιθυμούσαν να πΫρουν εκδήκηση για την ταπεήνωση της Γαλλήας από τη Γερμανήα το
1870, όταν η Γαλλήα απώλεσε δύο ανατολικάς επαρχήες της, την Αλσατήα και τη Λορραήνη.
o Οι Αυστριακοή επιδήωκαν να δώσουν στη ΢ερβήα άνα μΫθημα και να λύσουν άτσι το πρόβλημα των εθνοτέτων
της Αψβουργικές Αυτοκρατορήας.
o Σο ήδιο πρόβλημα, αλλΫ με διαφορετικό τρόπο, έθελαν να λύσουν οι λαοή που έταν υποτελεής στους
Αυστριακούς και τους ΜαγυΫρους: οι Σσάχοι, οι Πολωνοή, οι ΢λοβΫκοι και οι ΝοτιοσλΫβοι.
o ΑνΫλογα προβλέματα επιζητούσαν να λύσουν οι λαοή της Νοτιοανατολικές Ευρώπης εήτε σε βΫρος της
Οθωμανικές Αυτοκρατορήας εήτε σε βΫρος των γειτόνων τους,
 για να κατοχυρώσουν πρόσφατα εδαφικΫ κάρδη, όπως οι Έλληνες, οι ΢άρβοι και οι Μαυροβούνιοι, έ
 για να αναθεωρέσουν πρόσφατες συνθέκες που δεν τους ευνοούσαν, όπως οι Σούρκοι και οι
Βούλγαροι
΢υγκρουόμενα συμφάροντα.
Σο γεγονός ότι η δολοφονήα ενός Αψβούργου πρήγκιπα οδέγησε στην άκρηξη ευρωπαϊκού πολάμου φανερώνει μια βασικέ
αδυναμήα της ευρωπαϊκές κοινωνήας της εποχές, ιδιαήτερα σε ό,τι αφορΫ την οργΫνωση των διακρατικών σχάσεων και των
συνακόλουθων πολεμικών μηχανισμών.
Ο παγκόσμιος χαρακτέρας των συμφερόντων των μεγΫλων δυνΫμεων της Ευρώπης, σε συνδυασμό με τον συνασπισμό
των δυνΫμεων αυτών σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα,
α) την Σριπλέ ΢υμμαχήα (Γερμανήα, Αυστρήα, Ιταλήα) και
β) την Σριπλέ ΢υνεννόηση (Βρετανήα, Γαλλήα, Ρωσήα)

σέμαινε γενήκευση κΫθε τοπικές κρήσης, σε οποιοδέποτε μάρος του κόσμου.
Η ΕΤΡΨΠΗ ΢ΣΑ ΠΡΟΘΤΡΑ ΣΟΤ ΠΟΛΕΜΟΤ- ΔΙΕΘΝΕΙ΢ ΚΡΙ΢ΕΙ΢

1) στην Άπω Ανατολέ το 1895-1900 και το 1904-1905,
2) στο Μαρόκο το 1905 και πΫλι το 1911,
3) στη Νοτιοανατολικέ Ευρώπη το 1908 και το 1912-1913
οι ευρωπαϊκάς δυνΫμεις εήχαν οδηγηθεή στα πρόθυρα του πολάμου.
(α) Η ραγδαήα εκβιομηχΫνιση

(β) Η οικονομικέ ανΫπτυξη γενικΫ
(γ) Η συνακόλουθη ταχεήα απορρόφηση μεγΫλων ανθρώπινων μαζών στις πόλεις
διατΫραξαν την παραδοσιακέ οργΫνωση των κοινωνικών σχάσεων και αποδάσμευσαν πολλΫ Ϋτομα από τους
παραδοσιακούς περιορισμούς και από αναστολάς
΢ΤΝΕΠΕΙΑ
Αναπτύχθηκαν στο απρόσωπο πλαήσιο της πόλης διΫφοροι αποσταθεροποιητικοή παρΫγοντες, όπως
1) μια γενικέ ανησυχήα
2) ανατρεπτικάς οργανώσεις και κινέματα
3) σποραδικάς εκδηλώσεις βήας
Σάτοια φαινόμενα έταν πιο συνηθισμάνα στην περιφάρεια της Ευρώπης και στις παρυφάς του αστικού ευρωπαϊκού
πολιτισμού:
 στην Ιρλανδήα,
 στην Πορτογαλήα,
 στην Ισπανήα,
 στην Ιταλήα,
 στις βαλκανικάς χώρες
 στην Ανατολικέ Ευρώπη.
Οι ευρωπαϊκάς συμμαχήες και η πολεμικέ δυναμικέ τους.

Σο 1914 η Ευρώπη οδηγέθηκε στον πόλεμο ύστερα από μια σειρΫ αποφΫσεων των διΫφορων κυβερνέσεων - αποφΫσεις
οι οποήες, μολονότι στο σύνολο τους συνιστούν μήα από τις πιο παρΫλογες εκδηλώσεις του ευρωπαϊκού κόσμου και
πολιτισμού, αποτελούσαν η καθεμήα λογικέ συνάπεια της προηγουμάνης και σωστό βέμα προς την αναμενόμενη
κατεύθυνση.
Ο ΜεγΫλος Πόλεμος, όπως άσπευσαν σύντομα να τον ονομΫσουν οι σύγχρονοι, υπέρξε η παρΫλογη συνάπεια λογικών
μάτρων που εήχαν σχεδιαστεή με κΫθε δυνατέ λεπτομάρεια από πριν και έταν σε γενικάς γραμμάς γνωστΫ σε όλους τους
ενδιαφερομάνους.

⇨ Η Αυστρήα, προκειμάνου να περιφρουρέσει την ενότητα και το γόητρο της, άπρεπε να επιβΫλει τη θάληση της στη
΢ερβήα, που απειλούσε την ήδια την ύπαρξη της πολυεθνικές αυτοκρατορήας.
⇨ Η Ρωσήα αδυνατούσε, για λόγους τόσο εξωτερικούς όσο και εσωτερικούς, να εγκαταλεήψει τη ΢ερβήα στην τύχη της.
⇨ Η Γερμανήα έταν υποχρεωμάνη να βοηθέσει στρατιωτικΫ την Αυστρήα,
⇨ Αντήστοιχα η Γαλλήα έταν υποχρεωμάνη να βοηθέσει στρατιωτικΫ τη Ρωσήα.
⇨ Η Βρετανήα έταν αναγκασμάνη να επάμβει τόσο υπάρ της Γαλλήας και της Ρωσήας όσο και υπάρ του Βελγήου, το οποήο
αποτελούσε την πύλη προς τη Γαλλήα και το επήκεντρο της βρετανικές πολιτικές, που απάβλεπε στην ισορροπήα των
ηπειρωτικών ευρωπαϊκών δυνΫμεων.
Οι διΫφορες διμερεής συμμαχήες που αποτελούσαν τους δύο συνασπισμούς έταν βάβαια αμυντικάς.
Ο χαρακτέρας ωστόσο της πολεμικές παρασκευές και οι επικρατούσες απόψεις περή αποτελεσματικές Ϋμυνας
καθιστούσαν ακαδημαϊκέ μΫλλον παρΫ ουσιαστικέ τη διαφοροποήηση ανΫμεσα στην Ϋμυνα και την επήθεση, από τη στιγμέ
που άμπαινε σε κήνηση ο πολεμικός μηχανισμός των μεγΫλων δυνΫμεων, ενάργεια που ισοδυναμούσε με κέρυξη του
πολάμου.
- Καμήα μεγΫλη δύναμη, ούτε και αυτέ η Αψβουργικέ Αυτοκρατορήα, δεν επιθυμούσε γενικό πόλεμο για τους λόγους για
τους οποήους προκλέθηκε.
- Καμήα μεγΫλη δύναμη δεν ανάμενε πόλεμο μεγΫλης κλήμακας και διΫρκειας
- Καμήα μεγΫλη δύναμη δεν έταν διατεθειμάνη να φανεή διαλλακτικέ πριν από την αντήπαλη δύναμη, μη τυχόν και
ερμηνευτεή η διαλλακτικέ στΫση της ως αδυναμήα.
Η κινητοποήηση των πολεμικών μηχανισμών Ϋρχισε παντού με την ήδια σπουδέ και έταν δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να
ανασταλεή, επειδέ καμήα κυβάρνηση δεν μπορούσε να πΫρει την ευθύνη να αναβΫλει την κινητοποήηση έ να διατΫξει τον
τερματισμό της, διακινδυνεύοντας σύγχυση στο εσωτερικό της και υπεροχέ του αντιπΫλου, καθώς και διαπραγμΫτευση
από μειονεκτικέ θάση.
ΚΙΝΗΣΟΠΟΙΗ΢ΕΙ΢ ΢ΣΡΑΣΨΝ
1) Πρώτη κινητοποήησε τις δυνΫμεις της η Ρωσήα, για τον λόγο κυρήως ότι η στρατιωτικέ ηγεσήα της χρειαζόταν
περισσότερο χρόνο για να συγκεντρώσει τις δυνΫμεις της χώρας στα δυτικΫ σύνορα.
2) Ακολούθησαν η Γερμανήα και η Αυστρήα.
3) ΢ε απΫντηση στη γερμανικέ κινητοποήηση η Γαλλήα κινητοποιεή το στρατό της και τελευταήα η Βρετανήα.
4) Η Ιταλήα παράμεινε ουδάτερη και προτήμησε τις διαπραγματεύσεις και με τα δύο αντήπαλα στρατόπεδα, προκειμάνου να
εξασφαλήσει τα καλύτερα κατΫ το δυνατόν ανταλλΫγματα για την άξοδό της στον πόλεμο.

2. Η διεξαγωγέ και η άκβαση του πολάμου (1914-1918)
Σο δυτικό μάτωπο.
Γερμανοή Vs ΓΫλλοι
 Η πολεμικέ προσπΫθεια της Γερμανήας στρΫφηκε πρώτα και κύρια κατΫ της Γαλλήας.
 Για την καλύτερη ανΫπτυξη των γερμανικών στρατευμΫτων παραβιΫστηκε η ουδετερότητα του Βελγήου.
 Οι βελγικάς δυνΫμεις αντιστΫθηκαν σθεναρΫ.
 Οι γερμανικάς δυνΫμεις διάθεταν συντριπτικέ αριθμητικέ υπεροχέ και ύστερα από μήα περήπου εβδομΫδα εισάβαλαν
στη Γαλλήα με κατεύθυνση το Παρήσι.
 Οι ΓΫλλοι κατόρθωσαν να αναχαιτήσουν τη γερμανικέ προάλαση στον ποταμό ΜΫρνη, προωθώντας στο μάτωπο
στρατεύματα με κΫθε μάσο.
 ΣελικΫ το μάτωπο σταθεροποιέθηκε.
 Οι αντήπαλοι Ϋνοιξαν χαρακώματα, τα οποήα επρόκειτο να γήνουν το βασικότερο χαρακτηριστικό του ΜεγΫλου
Πολάμου.
 Επή τάσσερα χρόνια οι αντήπαλοι πολάμησαν πήσω από τα χαρακώματα αυτΫ, όπου άμελλε να ταφεή το Ϋνθος της
Γαλλήας, της Γερμανήας και της Βρετανήας, σε άναν πόλεμο στΫσιμο και μονότονο, που φαινόταν πως δε θα τελεήωνε
ποτά.
Σο ανατολικό μάτωπο
Γερμανοή και Αυστριακοή Vs Ρώσοι
 Οι Γερμανοή και οι Αυστριακοή πολεμούσαν κατΫ των Ρώσων
 Οι αντήπαλοι διατέρησαν μεγαλύτερη σχετικέ κινητικότητα αλλΫ δεν μπόρεσαν όμως ούτε εκεή να καταφάρουν ο άνας
στον Ϋλλον αποφασιστικΫ πλέγματα πριν από το 1917, παρΫ τις τερΫστιες απώλειες σε Ϋνδρες και πολεμικό υλικό.
Α’ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢ ΚΑΙ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ

Για τη λύση του αδιεξόδου, στο οποήο εήχαν οδηγηθεή οι στρατοή των εμπολάμων από την αρχέ ακόμη του πολάμου,
επιστρατεύτηκε η τεχνολογήα
1) τεχνικάς βελτιώσεις
2) ευρεήα χρέση του πολυβόλου και του πυροβόλου
3) δηλητηριώδη αάρια το 1915
4) το Ϋρμα μΫχης το 1916
5) η χειροβομβήδα και το ολμοβόλο προσαρμόστηκαν στις απαιτέσεις του πολάμου των χαρακωμΫτων
6) η χρέση του αυτοκινέτου στις μεταφοράς εισέχθη στον πόλεμο και διαδόθηκε ταχύτατα
7) η χρέση του αεροπλΫνου Ϋρχισε να διαφοροποιεήται και να αυξΫνεται η χρέση του
 στην αρχέ το αεροπλΫνο χρησιμοποιέθηκε ως αναγνωριστικό
 κατΫ τη διΫρκεια του πολάμου σε βομβαρδιστικό
 κατόπιν σε καταδιωκτικό

Για πρώτη φορΫ στην ιστορήα της γηραιΫς ηπεήρου τα περισσότερα θύματα σε καιρό πολάμου τα προκαλούσαν όχι οι
επιδημήες και οι κακουχήες αλλΫ τα φονικΫ όπλα των εμπολάμων.
Ο πόλεμος γήνεται παγκόσμιος.

Ο πόλεμος επεκτΫθηκε γεωγραφικΫ και άγινε πραγματικΫ παγκόσμιος, καθώς οι αρχικοή αντήπαλοι προσπαθούσαν να
προσεταιριστούν τις ουδάτερες χώρες με κΫθε δυνατό μάσο.
⇨ Η Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα, που άσπευσε να ταχθεή με το μάρος των Κεντρικών ΔυνΫμεων (Σριπλές ΢υμμαχήας) τον
Νοάμβριο του 1914, διαδραμΫτισε σπουδαήο ρόλο εξαιτήας της στρατηγικές θάσης που κατεήχε.
⇨ Η άξοδος των Σούρκων στον πόλεμο λειτούργησε σαν καταλύτης σε μια τερΫστια γεωγραφικέ περιοχέ και διευκόλυνε
την άξοδο και Ϋλλων χωρών.
⇨ Σην Ϋνοιξη του 1915 οι ΢ύμμαχοι (Σριπλέ ΢υνεννόηση) κατόρθωσαν να αποσπΫσουν την Ιταλήα από τους παλαιούς
της συμμΫχους, τη Γερμανήα και την Αυστρήα, με διΫφορες εδαφικάς υποσχάσεις σε βΫρος της Αυστρήας και της
Οθωμανικές Αυτοκρατορήας.
⇨ Σο φθινόπωρο του 1915 οι Κεντρικάς ΔυνΫμεις κατόρθωσαν να προσεταιριστούν τη Βουλγαρήα
⇨ ΟΙ ΢ύμμαχοι προσεταιρήζονται την ΕλλΫδα μόλις τον Ιούνιο του 1917, μάσα σε συνθέκες εθνικού διχασμού.
⇨ Η ΢ερβήα εήχε υποκύψει στα συντονισμάνα πλέγματα από την Αυστρήα και τη Βουλγαρήα
⇨ Οι Βρετανοή εήχαν αποτύχει να εκπορθέσουν τα ΢τενΫ στη χερσόνησο της Καλλήπολης πολάμησαν με πεήσμα και
πάθαναν χιλιΫδες στρατιώτες της Βρετανικές Κοινοπολιτεήας (1915).
ΠΟΛΕΜΟ΢ ΢ΣΗ ΘΑΛΑ΢΢Α

΢τους ωκεανούς διεξαγόταν άνας εξήσου πεισματώδης πόλεμος υποβρυχήων, που προξάνησε τερΫστιες ζημιάς στην
εμπορικέ ναυτιλήα τόσο των εμπολάμων όσο και των ουδετάρων.
ΟΙ ΗΠΑ ΢ΣΟΝ Α’ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

o Η απεριόριστη χρέση του υποβρυχήου συνάβαλε στην άξοδο των Ηνωμάνων Πολιτειών της Αμερικές από την
ουδετερότητα το 1917, ύστερα από πολλούς δισταγμούς και προειδοποιέσεις των Αμερικανών προς τη Γερμανήα να
τερματήσει τις επιθάσεις εναντήον αμερικανικών εμπορικών πλοήων.
1917
1) Η άξοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο στο πλευρό των ΢υμμΫχων,
2) Η Ϋνοδος του ανάνδοτου πολιτικού Κλεμανσό στη γαλλικέ πρωθυπουργήα
3) Η Ρωσικέ ΕπανΫσταση
 υπέρξαν καθοριστικές σημασήας γεγονότα για την τελικέ άκβαση του πολάμου.
΢το δυτικό μάτωπο η γερμανικέ επήθεση το καλοκαήρι του 1918 δεν εξελήχτηκε στην κλήμακα και την άκταση που ανάμενε η
γερμανικέ στρατιωτικέ ηγεσήα. Με την αποτυχήα της κατάρρευσε και η κλονισμάνη έδη πήστη των Γερμανών στη νήκη κατΫ
των ΢υμμΫχων. Από τον Αύγουστο το μάτωπο Ϋρχισε να μετακινεήται προς τα ανατολικΫ. Η τύχη του πολάμου εήχε κριθεή.

Σο μακεδονικό μάτωπο και το τάλος του πολάμου.
Σο φθινόπωρο του 1918 ηττέθηκαν και συνθηκολόγησαν
o η Βουλγαρήα και λήγο αργότερα
o η Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα και
o η Αυστρήα, η οποήα ουσιαστικΫ δεν υπέρχε με την ήδια μορφέ με την οποήα εήχε αρχήσει τον πόλεμο κατΫ της ΢ερβήας:
- Σσάχοι, Πολωνοή, ΝοτιοσλΫβοι και ΜαγυΫροι εήχαν αποδεσμευτεή και βρήσκονταν στο στΫδιο της ήδρυσης
εθνικών κρατών.
o ΢τις 11 Νοεμβρήου 1918 υπογρΫφτηκε η ανακωχέ και σήγησαν τα κανόνια στο δυτικό μάτωπο.
Οι συνάπειες του πολάμου.

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος ολοκληρώθηκε ύστερα από τερΫστιες καταστροφάς και μεγΫλες πολιτικάς και κοινωνικάς
αναστατώσεις.
1) Ανθρώπινες απώλειες. Από τα 65 εκατομμύρια Ϋνδρες που επιστρατεύτηκαν κατΫ τη διΫρκεια του πολάμου
o πΫνω από 10 εκατομμύρια σκοτώθηκαν στα διΫφορα πεδήα των μαχών
o 20 εκατομμύρια τραυματήστηκαν
o Τπέρχαν αντήστοιχα πολλΫ θύματα ανΫμεσα στους αμΫχους
2) Ανυπολόγιστο το ηθικό τήμημα του πολάμου.
o Η προβολέ της νήκης ως υπάρτατου σκοπού που δικαιολογεή όλα τα μάσα υποβήβασε τις βασικάς αξήες του
δυτικού πολιτισμού.
o Ο πόλεμος
- εξασθάνισε και υπονόμευσε θεσμούς και αξήες, όπως την κοινοβουλευτικέ δημοκρατήα, τα
φιλελεύθερα ιδεώδη και την ελεύθερη οικονομήα
- εισέγαγε έ επάτεινε Ϋλλους θεσμούς, όπως τον κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομήα και την
παράμβαση των στρατιωτικών στην πολιτικέ.
3) Αναθεώρηση πολλών αρχών και δογμΫτων που ρύθμιζαν άως τότε τις διεθνεής σχάσεις.
o Η δέλωση του προάδρου των ΗΠΑ Ουήλσον (Woodrow Wilson) για την αυτοδιΫθεση των λαών (τα
περήφημα «14 σημεήα»), που δημοσιεύτηκε τον ΙανουΫριο του 1918, προσάδωσε ιδεολογικέ υπόσταση
στη σύρραξη και επιτΫχυνε την αποσταθεροποήηση και τη διΫλυση των δύο πολυεθνικών αυτοκρατοριών
της Ευρώπης, της Αυστροουγγαρήας και της Οθωμανικές Αυτοκρατορήας.
4) Σο κόστος του πολάμου αποδεήχτηκε πολύ μεγαλύτερο από αυτό που μπορούσαν να υπολογήσουν το 1914 οι
αντήπαλοι. Σόσο οι εδαφικάς υποσχάσεις όσο και τα δΫνεια
o περιάπλεξαν ακόμη περισσότερο τις διακρατικάς σχάσεις
o αύξησαν τις ξάνες επιρροάς και επεμβΫσεις
o υποβήβασαν γενικΫ το επήπεδο των διεθνών σχάσεων.

- Για να κερδηθούν η Ιταλήα και η ΕλλΫδα, οι ΢ύμμαχοι προάβησαν σε παραχωρέσεις σε βΫρος της Αυστρήας και της
Οθωμανικές Αυτοκρατορήας, οι οποήες δεν έταν δυνατόν να ικανοποιηθούν χωρής να προκαλάσουν αναστατώσεις που
δε συνάφεραν ούτε στους ηττημάνους ούτε στους νικητάς.
- ΑνΫλογες έταν οι επιδρΫσεις των συγκρουόμενων συμμαχικών υποσχάσεων στους Άραβες και στους Εβραήους. Σόσο
η Βρετανήα όσο και η Γαλλήα, αλλΫ κυρήως η πρώτη,
o υποστέριξαν την επανΫσταση των ΑρΫβων και
o προώθησαν την εθνικέ αποκατΫστασέ τους
o παρΫλληλα υποσχάθηκαν (η Βρετανήα ανάλαβε επήσημα το 1917) να προωθέσουν την ήδρυση εθνικές εστήας
των Εβραήων.

3. Η ΕλλΫδα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
Οι εκκρεμότητες της ΢υνθέκης του Βουκουρεστήου.
Η ΢υνθέκη του Βουκουρεστήου (λέξη Βαλκανικών πολάμων) Ϋφησε ανοικτΫ το ζέτημα των ελληνοαλβανικών συνόρων και
αυτό των νέσων του Ανατολικού Αιγαήου.
 Σα ελληνοαλβανικΫ σύνορα αποφασήστηκαν από ειδικέ διεθνέ επιτροπέ, της οποήας τα μάλη όρισαν οι μεγΫλες
δυνΫμεις, ιδήως δε οι κατ' εξοχέν ενδιαφερόμενες Ιταλήα και Αυστρήα. Με το Πρωτόκολλο της Υλωρεντήας, στις 4/17
Δεκεμβρήου 1913, οι μεγΫλες δυνΫμεις επιδήκασαν στην Αλβανήα τις επαρχήες ΦιμΫρας, ΑργυροκΫστρου και
ΚορυτσΫς, όπου ο πληθυσμός έταν στην πλειονότητΫ του ελληνικός.
 Σο ζέτημα των νέσων του Ανατολικού Αιγαήου δε λύθηκε τότε, παρΫ τη δάσμευση των μεγΫλων δυνΫμεων να
ασκέσουν στην Πύλη τις δάουσες πιάσεις, ώστε να αναγνωρήσει την ελληνικέ κυριαρχήα.
Η στΫση της ΕλλΫδας κατΫ την κέρυξη του πολάμου και η διαφωνήα Κωνσταντήνου - Βενιζάλου.
ΑΡΦΙΚΗ ΘΕ΢Η ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢
΢τον αυστροσερβικό πόλεμο η ελληνικέ κυβάρνηση άκρινε ότι η ΕλλΫδα θα άσπευδε να βοηθέσει τη ΢ερβήα μόνο στην
περήπτωση κατΫ την οποήα τη χώρα αυτέ προσάβαλλε στρατιωτικΫ η Βουλγαρήα. Η γενήκευση όμως του ευρωπαϊκού
πολάμου αχρέστευσε τον γνώμονα αυτόν της ελληνικές πολιτικές.
Η ΘΕ΢Η ΣΟΤ ΒΕΝΙΖΕΛΟΤ

Ο Βενιζάλος άκρινε πως η νάα κατΫσταση επάβαλλε στην ΕλλΫδα να διατελεή σε επιφυλακέ, εν αναμονέ προτΫσεων από
την Σριπλέ ΢υνεννόηση για την άξοδό της από την ουδετερότητα, στο πλευρό της Αγγλήας και της Γαλλήας, δηλαδέ των
δυνΫμεων τις οποήες θεωρούσε ότι θα υπερήσχυαν στον πόλεμο. ΕξΫλλου, με τις χώρες αυτάς την ΕλλΫδα συνάδεε και η
πήστη στις φιλελεύθερες δημοκρατικάς αρχάς.
Η ΘΕ΢Η ΣΟΤ ΒΑ΢ΙΛΙΑ ΚΨΝ΢ΣΑΝΣΙΝΟΤ

Αντιθάτως, ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος ΢τράιτ, ο βασιλιΫς Κωνσταντήνος και το Γενικό Επιτελεήο άκριναν ότι η
ΕλλΫδα θα άπρεπε να τηρέσει «διαρκέ ουδετερότητα», κατΫ τον ΢τράιτ, επειδέ θεωρούσαν ότι η ουδετερότητα έταν
απαραήτητη στη χώρα, ύστερα από την πρόσφατη πολεμικέ περιπάτεια και την εδαφικέ επάκτασέ της.
ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΚΡΙ΢Η
Εξαιτήας της διαφωνήας στους κόλπους της πολιτικές ηγεσήας της χώρας ξάσπασε πολιτικέ κρήση, η οποήα εκδηλώθηκε την
25η Αυγούστου 1914 με την υποβολέ παραήτησης της κυβάρνησης από τον Βενιζάλο, η οποήα όμως δεν άγινε δεκτέ από
τον Κωνσταντήνο.

ΠΙΕ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΑΓΓΛΙΑ΢ ΓΙΑ ΢ΤΜΜΕΣΟΦΗ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢ ΢ΣΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
 Σον ΥεβρουΫριο του 1915 η αγγλικέ κυβάρνηση, εν όψει της επιχεήρησης κατΫ των ΢τενών που προετοήμαζε, πρότεινε
στην ΕλλΫδα να συμμετΫσχει στην επιχεήρηση με αντΫλλαγμα «σπουδαήες» εδαφικάς παραχωρέσεις στα παρΫλια της
ΜικρΫς Ασήας.
 Η προσφορΫ έταν Ϋκρως δελεαστικέ για την ελληνικέ κυβάρνηση.
 Αποτελούσε συνΫμα η αγγλικέ πρόταση προειδοποήηση ότι η Αγγλήα δε θα ανεχόταν την ΕλλΫδα ουδάτερη από τη
στιγμέ που θα άθετε σε εφαρμογέ την επιχεήρηση για την εκπόρθηση των ΢τενών.
ΚΙΝΗ΢ΕΙ΢ ΒΕΝΙΖΕΛΟΤ
Ο Βενιζάλος
1. εγκατάλειψε τότε και τους τελευταήους δισταγμούς του για την άξοδο της ΕλλΫδας από την ουδετερότητα
2. πρότεινε τη συμμετοχέ της στην επιχεήρηση των δυνΫμεων της ΢υνεννόησης στην Καλλήπολη.
ΑΝΣΙΔΡΑ΢Η ΒΑ΢ΙΛΙΑ
Ο Κωνσταντήνος δεν αποδάχτηκε την πρόταση του πρωθυπουργού και ο Βενιζάλος έταν αναγκασμάνος να παραιτηθεή.
Ο Εθνικός Διχασμός.
ΟΡΙ΢ΜΟ΢
Η μακρΫ περήοδος πολιτικές και συνταγματικές ανωμαλήας και περιπετειών της χώρας που ακολούθησε μετΫ την
παραήτηση της κυβάρνησης Βενιζάλου, τον ΥεβρουΫριο του 1915, και εξάθεσε την ΕλλΫδα σε σοβαρούς εξωτερικούς
κινδύνους, άμεινε γνωστέ ως εποχέ του «Εθνικού Διχασμού», για τον λόγο ότι η διαφωνήα και η ρέξη στην κορυφέ της
εξουσήας δήχασαν το άθνος επή εήκοσι και πλάον χρόνια και προκΫλεσαν σοβαράς πολιτικάς και συνταγματικάς στρεβλώσεις.
ΠΟΛΙΣΙΚΕ΢ ΕΞΕΛΙΞΕΙ΢
 Ο Βενιζάλος κερδήζει τις εκλογάς του Μαΐου του 1915 και ανανάωσαν τη λαϊκέ εντολέ να χειριστεή αυτός τις τύχες της
χώρας.
 Η Ϋρνηση πλάον του Κωνσταντήνου να επιτράψει στον εκλεγμάνο πρωθυπουργό να εφαρμόσει την πολιτικέ που
ενάκρινε ο λαός και ο εξαναγκασμός του σε νάα παραήτηση αποτελούσαν συνταγματικέ εκτροπέ.
 Οι εκλογάς του Δεκεμβρήου του 1915, από τις οποήες απάσχε το Κόμμα των Υιλελευθάρων του Βενιζάλου,
επιβεβαήωσαν το ρέγμα στην πολιτικέ ζωέ της ΕλλΫδας, το οποήο σύντομα άγινε χΫσμα αγεφύρωτο.
 Ο Βενιζάλος κατέγγειλε τον Κωνσταντήνο για ωμέ παραβήαση του ΢υντΫγματος, ενώ την εθνικέ αντιπροσωπεήα που
προέλθε από τις εκλογάς τη θεώρησε αντισυνταγματικέ.
 ΢το εξές και άως την εκθρόνιση του Κωνσταντήνου, το 1917, την ΕλλΫδα ουσιαστικΫ κυβερνούσαν ο βασιλιΫς και οι
σύμβουλοι του, με τη συναήνεση μιας εθνικές αντιπροσωπεήας που εκπροσωπούσε μάρος μόνο του λαού.

ΠΡΟΕΣΟΙΜΑ΢ΙΑ ΕΠΑΝΑ΢ΣΑΣΙΚΗ΢ ΔΡΑ΢Η΢ ΣΟΤ ΒΕΝΙΖΕΛΟΤ
Ο Βενιζάλος οδηγέθηκε σε ρέξη με το βασιλιΫ και την κυβάρνηση της χώρας συγκροτώντας στη Θεσσαλονήκη την
Επιτροπέ Εθνικές Άμυνας.
Σο Βενιζάλο υποστέριξαν
α) οι εκπρόσωποι της Γαλλήας και της Αγγλήας, οι οποήες με τη συγκατΫθεση της ελληνικές κυβάρνησης εήχαν έδη
αποστεήλει στρατεύματα στη Θεσσαλονήκη.
β) συνεργΫτες και υποστηρικτάς του στη Θεσσαλονήκη, οι οποήοι εύλογα ανησυχούσαν για την τύχη των Ελλένων της
Μακεδονήας, σε περήπτωση που εισάβαλλαν στην περιοχέ βουλγαρικΫ στρατεύματα.
ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η ΑΓΓΛΙΑ΢ – ΓΑΛΛΙΑ΢

Η κατΫληψη του οχυρού Ρούπελ από βουλγαρικάς δυνΫμεις τον ΜΫιο του 1916 άδωσε το δικαήωμα
o στον Βενιζάλο να καταγγεήλει τον Κωνσταντήνο και την κυβάρνησέ του ότι δεν έταν σε θάση να προστατεύσουν
τη χώρα και
o στις κυβερνέσεις της Γαλλήας και της Αγγλήας να πειθαναγκΫσουν την ελληνικέ κυβάρνηση να εγκαταλεήψει την
ουδετερότητα.
α) Οι στόλοι της Αγγλήας και της Γαλλήας επάβαλαν μερικό αποκλεισμό των ελληνικών παραλήων
β) Οι εκπρόσωποι των δύο δυνΫμεων απαήτησαν από την ελληνικέ κυβάρνηση
a. την αποστρΫτευση των ενόπλων δυνΫμεων της χώρας,
b. την Ϋμεση αντικατΫσταση της φιλοβασιλικές κυβάρνησης,
c. τη διΫλυση της Βουλές και
d. την προκέρυξη νάων εκλογών.
γ) Η ωμέ επάμβαση της Γαλλήας και της Αγγλήας στα εσωτερικΫ της χώρας χρησιμοποιέθηκε από τους εκπροσώπους της
Γερμανήας για την περαιτάρω υπονόμευση του κύρους του Βενιζάλου.
ΟΙ ΑΝΣΙΠΑΛΕ΢ ΠΑΡΑΣΑΞΕΙ΢ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΡΑΣΕΙΑ ΣΟΤ΢

Οι δύο παρατΫξεις, βασιλικοή έ αντιβενιζελικοή και βενιζελικοή, διάθεταν πλάον και τις δυνΫμεις κρούσης τους
 Οι Επήστρατοι, που έταν σύνδεσμοι επιστρΫτων με αντιβενιζελικό προσανατολισμό και στέριζαν τους βασιλικούς.
 Οι «Αμυνήτες» της Θεσσαλονήκης, που στέριζαν τους βενιζελικούς
΢ύντομα μΫλιστα θα αποκτούσαν και την αποκλειστικέ επικρΫτειΫ τους,
 οι βασιλικοή την «ΠαλαιΫ ΕλλΫδα» με πρωτεύουσα την Αθένα και
 οι βενιζελικοή τις «Νάες Φώρες», με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονήκη.
Οι εξελήξεις, καθώς τελεήωνε το θάρος του 1916, έταν ραγδαήες.

 Ισχυράς βουλγαρικάς δυνΫμεις εισάβαλαν στην Ανατολικέ Μακεδονήα και κατάλαβαν σημαντικό τμέμα της περιοχές.
 Οι βουλγαρικάς στρατιωτικάς αρχάς άσπευσαν να εξαπολύσουν διωγμό εναντήον των Ελλένων, με σκοπό την εκδήωξη
του ελληνικού πληθυσμού.

Σο Κήνημα της «Εθνικές Άμυνας» και τα «ΝοεμβριανΫ».
΢τις 16/29 Αυγούστου 1916 εκδηλώθηκε το αναμενόμενο κήνημα της Εθνικές Άμυνας στη Θεσσαλονήκη, με την υποστέριξη
του ΓΫλλου στρατηγού ΢αρΫιγ, αλλΫ όχι και του Βενιζάλου στην αρχέ.
- δήσταζε να ηγηθεή του κινέματος, επειδέ απάβλεπε στην εθνικέ ενότητα, προκειμάνου να αντιμετωπήσει η χώρα τη
βουλγαρικέ απειλέ,
- υποχρεώθηκε από τα πρΫγματα να αναλΫβει την ηγεσήα του, για να επισπεύσει την άξοδο της ΕλλΫδας στον
πόλεμο στο πλευρό της ΢υνεννόησης.
ΝΟΕΜΒΡΙΑΝΑ 1916
o Ο βασιλιΫς Κωνσταντήνος και η κυβάρνησέ του εκμεταλλευόμενοι την απουσήα ομοφωνήας μεταξύ των συμμΫχων της
΢υνεννόησης αποδάχονταν αρχικΫ τα διΫφορα αιτέματΫ τους και στη συνάχεια κωλυσιεργούσαν έ και αθετούσαν τα
υπεσχημάνα.
o Σο Νοάμβριο του 1916 προκλέθηκαν αιματηράς συγκρούσεις μεταξύ μονΫδων πιστών στην κυβάρνηση της Αθένας και
αγημΫτων που εήχαν αποβιβΫσει οι ΓΫλλοι, για να παραλΫβουν πολεμικό υλικό που εήχε συμφωνέσει να παραδώσει η
κυβάρνηση.
o Οι συγκρούσεις αυτάς, αλλΫ και τα σοβαρότατα άκτροπα και οι διώξεις που ακολούθησαν εναντήον βενιζελικών στην
ελληνικέ πρωτεύουσα, με πρωταγωνιστάς τους αντιβενιζελικούς «Επήστρατους», εήχαν ως συνάπεια τη σκλέρυνση της
θάσης της Γαλλήας άναντι του Κωνσταντήνου και την εκθρόνισέ του.
Η εκθρόνιση του Κωνσταντήνου και η εήσοδος της ΕλλΫδας στον πόλεμο.

ΕΚΘΡΟΝΙ΢Η ΚΨΝ΢ΣΑΝΣΙΝΟΤ
 Η Γαλλήα ανάλαβε την πρωτοβουλήα της εκθρόνισης του βασιλιΫ, με τη συναήνεση της Αγγλήας και της Ιταλήας.
 ΢τις 29 Μαΐου/11 Ιουνήου 1917 ειδικός εκπρόσωπος της Γαλλήας επάδωσε στην ελληνικέ κυβάρνηση τελεσήγραφο με το
οποήο απαιτούσε την παραήτηση του Κωνσταντήνου, που απομακρύνθηκε από τον θρόνο της ΕλλΫδας αυθημερόν,
χωρής να παραιτηθεή από τα δικαιώματΫ του.
 Σην επομάνη, 30 Μαΐου/12 Ιουνήου, αναγορεύτηκε βασιλιΫς της ΕλλΫδας ο δευτερότοκος γιος του Αλάξανδρος.
ΕΞΕΛΙΞΕΙ΢
1) Οι εκπρόσωποι της Γαλλήας και της Αγγλήας άσπευσαν τότε
o να Ϋρουν τον αποκλεισμό της χώρας και
o να διευκολύνουν την προώθηση σιτηρών στην ελληνικέ πρωτεύουσα.
2) ΢χηματήστηκε νάα κυβάρνηση από τον Βενιζάλο, η οποήα άσπευσε να κηρύξει τον πόλεμο εναντήον της Γερμανήας και
των συμμΫχων της.

΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΣΟΤ ΕΘΝΙΚΟΤ ΔΙΦΑ΢ΜΟΤ
1) Η ΕλλΫδα παράμενε βαθύτατα διχασμάνη.
2) Οι άνοπλες δυνΫμεις της έταν βαρύτατα τραυματισμάνες από την παρατεταμάνη κρήση, τις αποστρατεήες και τις διώξεις.
΢ΤΜΜΕΣΟΦΗ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢ ΢ΣΟΝ Α’ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

 Η κυβάρνηση του Βενιζάλου κατόρθωσε να σχηματήσει αξιόμαχες στρατιωτικάς μονΫδες, οι οποήες
o διακρήθηκαν στο μακεδονικό μάτωπο,
o συνάβαλαν αποφασιστικΫ στη νήκη των συμμΫχων της ΢υνεννόησης στο μάτωπο αυτό και
o αποκατάστησαν το τραυματισμάνο κύρος των ενόπλων δυνΫμεων της χώρας.
Φωρής τη συμβολέ αυτέ στα πεδήα των μαχών δε θα έταν δυνατέ η συμμετοχέ της ΕλλΫδας στην τρΫπεζα των
διαπραγματεύσεων μεταξύ των νικητών για τη ρύθμιση των διΫφορων ζητημΫτων μεταξύ των δύο εμπόλεμων
συνασπισμών.

4. Σο ΢υνάδριο της Ειρένης των Παρισήων (1919-1920)
΢το ΢υνάδριο Ειρένης που συγκλέθηκε στο Παρήσι οι νικητάς ανάλαβαν να χαρΫξουν εκ νάου τον χΫρτη της Ευρώπης και
της Εγγύς Ανατολές, από τη Βαλτικέ ως τον Περσικό Κόλπο.
ΠρωτεργΫτες του συνεδρήου έταν
 ο ΓΫλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό,
 ο Αμερικανός πρόεδρος Ουήλσον
 ο πρωθυπουργός της Βρετανήας Λόυντ Σζορτζ.
Κατευθυντέριοι στόχοι των νικητριών δυνΫμεων έταν, με αρκετάς διαφοροποιέσεις:

α) η ρύθμιση του γερμανικού ζητέματος, που θα διαιώνιζε τη μειονεκτικέ θάση της Γερμανήας και θα απάτρεπε επικήνδυνη
αύξηση της ισχύος της,
β) η χΫραξη νάων συνόρων στην Κεντρικέ και την Ανατολικέ Ευρώπη και στην Εγγύς Ανατολέ, με γνώμονα όχι τα
δυναστικΫ συμφάροντα αλλΫ τις διΫφορες εθνότητες.
Η ΢υνθέκη των Βερσαλλιών.

Η ΢υνθέκη των Βερσαλλιών (28 Ιουνήου 1919) υπογρΫφηκε ανΫμεσα στη Γερμανήα και τις νικέτριες δυνΫμεις.
Τπερήσχυσαν οι απόψεις και οι επιδιώξεις της Γαλλήας, η οποήα Ϋλλωστε έταν η περισσότερο ενδιαφερόμενη δύναμη.
Οι κυριότεροι όροι της συνθέκης έταν εδαφικοή, στρατιωτικοή και οικονομικοή. Η Γερμανήα
1) Έχασε την Αλσατήα και τη Λορραήνη, τις οποήες προσΫρτησε η Γαλλήα
2) Έχασε διΫφορες μικρότερες περιοχάς, που προσΫρτησαν το Βάλγιο και η Πολωνήα.
3) Έχασε όλες τις αποικήες της.
4) Αποστρατικοποιέθηκε η ανατολικέ όχθη του Ρένου σε βΫθος 50 χιλιομάτρων και καταλέφθηκε από τους
΢υμμΫχους.
5) Τποχρεώθηκε να καταβΫλει πολεμικάς αποζημιώσεις δυσανΫλογες προς τις δυνατότητάς της.
Οι συνθέκες ειρένης με τις Ϋλλες ηττημάνες δυνΫμεις,

- με την Αυστρήα (΢υνθέκη του ΢αιν Ζερμαήν, 10 ΢επτεμβρήου 1919),
- με τη Βουλγαρήα (΢υνθέκη του Νεϊγύ, 27 Νοεμβρήου 1919),
- με την Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα (΢υνθέκη των ΢εβρών, 28 Ιουλήου/10 Αυγούστου 1920) και
- με την Ουγγαρήα (΢υνθέκη του Σριανόν, 4 Ιουνήου 1920),
αφορούσαν κυρήως τις χώρες που διεκδικούσαν εδΫφη τους: την Ιταλήα, την ΕλλΫδα, τη Ρουμανήα, καθώς και τις νάες
χώρες, τη Γιουγκοσλαβήα, την Σσεχοσλοβακήα και την Πολωνήα, οι οποήες θεωρέθηκαν χώρες συμμαχικάς.

Η ΢υνθέκη του Νεϊγύ
1) Επιβεβαιώθηκε η ελληνικέ κυριαρχήα επή των εδαφών μεταξύ του Έβρου και του Νάστου άως τα τουρκοβουλγαρικΫ
σύνορα
2) Η περιοχέ τάθηκε προσωρινΫ υπό συλλογικέ συμμαχικέ κυριαρχήα, ώσπου να συναφθεή και ελληνοτουρκικέ
συνθέκη ειρένης.
ΑΝΣΑΛΛΑΓΗ ΠΛΗΘΤ΢ΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤ - ΒΟΤΛΓΑΡΙΚΟΤ
Φωριστέ σύμβαση με την ήδια ονομασήα και ημερομηνήα (14/27 Νοεμβρήου 1919) προάβλεπε την αμοιβαήα και εθελούσια
μετανΫστευση των «ΒουλγΫρων την φυλέν» από την ΕλλΫδα και των «Ελλένων την φυλέν» από τη Βουλγαρήα- για να
διευκολυνθεή μΫλιστα η αναχώρησέ τους, προβλεπόταν η δυνατότητα ρευστοποήησης των περιουσιακών στοιχεήων τους.
Κοινέ επιδήωξη των κυβερνέσεων και των δύο χωρών έταν να απαλλαγούν οι χώρες τους από τις αντήστοιχες μειονότητες,
ώστε να εκλεήψουν στο μάλλον εκατάρωθεν διεκδικέσεις εδαφών στην επικρΫτειΫ τους.
Η ΢υνθέκη των ΢εβρών (28 Ιουλήου/10 Αυγούστου 1920)

1) Παραχωρέθηκε στην ΕλλΫδα η Δυτικέ και η Ανατολικέ ΘρΫκη
2) Αναγνωρήστηκε η ελληνικέ κυριαρχήα στα νησιΫ του Αιγαήου, εκτός από τα ΔωδεκΫνησα.
3) Ανατάθηκε στην ΕλλΫδα η προσωρινέ διοήκηση της περιοχές της ΢μύρνης.
4) Ορήστηκαν η Κωνσταντινούπολη και τα ΢τενΫ ως ουδάτερη ζώνη υπό τον άλεγχο συμμαχικές επιτροπές.
Η συνθέκη αυτέ αποδεήχτηκε βραχύβια και τΫφηκε κΫτω από τα ερεήπια της Μικρασιατικές Καταστροφές.
Οι συνάπειες των συνθηκών ειρένης του Α' Παγκόσμιου Πολάμου.

 Ο εθνικισμός και οι αρπακτικάς διαθάσεις των νικητών και των νεόκοπων χωρών εήχαν και τούτη τη συνάπεια, που
αποδεήχτηκε μοιραήα για την ειρένη: δημιούργησαν πληθώρα μειονοτέτων σε πολλάς χώρες.
- ΜετΫ το 1919 πΫνω από 25 εκατομμύρια κΫτοικοι της Ευρώπης συνιστούσαν τις διΫφορες μειονότητες της
ηπεήρου.
- Προβλάφτηκαν εγγυέσεις για τις μειονότητες στις συνθέκες ειρένης, καθώς και στον καταστατικό χΫρτη της
Κοινωνήας των Εθνών (ΚΣΕ), που όμως έταν αντήθετες προς την αρχέ της εθνικές ανεξαρτησήας και κυριαρχήας.
 Η κατΫσταση αυτέ οδέγησε σύντομα σε προστριβάς και συγκρούσεις, ιδιαήτερα από τη στιγμέ που οι ηττημάνες
δυνΫμεις Ϋρχισαν να συνάρχονται από τον πόλεμο και να ξεφεύγουν από τον άλεγχο της Γαλλήας και της Βρετανήας.
 Δημιουργέθηκαν οι προϋποθάσεις για την ανΫπτυξη του αναθεωρητισμού, της μεταπολεμικές δηλαδέ πολιτικές των
δυσαρεστημάνων χωρών, της Γερμανήας, της Ιταλήας, της Ουγγαρήας και της Βουλγαρήας, οι οποήες προσπαθούσαν να
αναθεωρέσουν το εδαφικό καθεστώς που εήχε προάλθει από τις συνθέκες ειρένης του ΜεγΫλου Πολάμου.
Η ΠΕΡΙΠΣΨ΢Η ΣΗ΢ ΓΕΡΜΑΝΙΑ΢

Η Γερμανήα, ειδικΫ, εήχε πρόσθετους λόγους να επιθυμεή την αναθεώρηση έ και την κατΫργηση της συνθέκης ειρένης που
εήχε υποχρεωθεή να υπογρΫψει, επειδέ εήχε υποστεή

o απώλεια εδαφών
o πολεμικέ αποζημήωση
o αποστρατικοποήηση της Ρηνανήας
o διΫλυση της πολεμικές της μηχανές με δυνατότητα να συντηρεή περιορισμάνες μόνο στρατιωτικάς δυνΫμεις
 Ο αφοπλισμός της Γερμανήας, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η χώρα καταδικΫστηκε επήσημα ως υπεύθυνη για τον
πόλεμο και για τις συνακόλουθες καταστροφάς, προσάβαλε τους Γερμανούς και ευνόησε την ανΫπτυξη ακραήων
εθνικιστικών κινημΫτων, με πρώτο και κύριο το ναζιστικό, που υπονόμευσαν τη Γερμανικέ Δημοκρατήα της ΒαϊμΫρης*
και οδέγησαν τελικΫ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
ΔιαφορετικΫ προβλέματα προκΫλεσε η συνθέκη ειρένης των νικητών με την Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα.
o Η απώλεια εδαφών, που προσαρτέθηκαν σε Ϋλλες χώρες έ αποτάλεσαν ανεξΫρτητα κρΫτη, σε συνδυασμό με την
ταπεινωτικέ μεταχεήριση από τους από τους ΢υμμΫχους, ευνόησε την ανΫπτυξη ενός εθνικιστικού κινέματος με
επικεφαλές τον ΜουσταφΫ ΚεμΫλ (τον γνωστό ως Ατατούρκ), το οποήο μεταμόρφωσε την Σουρκήα σε εθνικό κρΫτος.
Σο κεμαλικό εθνικιστικό καθεστώς προώθησε την οργΫνωση ισχυρού στρατού, ο οποήος αμφισβέτησε δυναμικΫ την
ελληνικέ στρατιωτικέ παρουσήα στη ΜικρΫ Ασήα, που εήχε δημιουργηθεή με εντολέ των ΢υμμΫχων από την Ϋνοιξη του
1919 και για τα επόμενα τρήα χρόνια.
Η ΢υνθέκη Ειρένης της ΛωζΫννης, η οποήα υπογρΫφηκε στις 24 Ιουλήου 1923, μετΫ την έττα της ΕλλΫδας κατΫ τη
μικρασιατικέ εκστρατεήα, έταν η οριστικέ συνθέκη ειρένης μεταξύ της Σουρκήας και των συμμΫχων της ΢υνεννόησης. Με τη
συνθέκη αυτέ
1) η Σουρκήα ανάκτησε την Ανατολικέ ΘρΫκη και την περιοχέ της ΢μύρνης.
2) αναγνωρήστηκε η κυριαρχήα της Ιταλήας στα ΔωδεκΫνησα
3) ορήστηκαν τα σύνορα μεταξύ της ΕλλΫδας και της Σουρκήας στον Έβρο.

5. Ο Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922)
Οι ελληνικάς διεκδικέσεις μετΫ τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
΢Τ΢ΦΕΣΙ΢ΜΟΙ ΢ΣΟ ΢ΤΝΕΔΡΙΟ ΕΙΡΗΝΗ΢ ΓΙΑ ΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΢ΤΜΥΕΡΟΝΣΑ
΢το ΢υνάδριο Ειρένης στο Παρήσι άγινε εξαρχές φανερό ότι η προΫσπιση των εθνικών συμφερόντων της ΕλλΫδας έταν
Ϋκρως δυσχερές επιχεήρηση. Οι δυσχάρειες της ΕλλΫδας προέλθαν
 από την Ιταλήα κυρήως επειδέ προωθούσε τις επιδιώξεις της στην περιοχέ διΫ της Αλβανήας,
 από τις Ηνωμάνες Πολιτεήες της Αμερικές διΫ της Σουρκήας.
΢το ΢υμβούλιο των ΢υμμΫχων (Αγγλήα, Γαλλήα, ΗΠΑ, Ιταλήα και Ιαπωνήα) η ΕλλΫδα μπορούσε να βασήζεται μόνο στην
υποστέριξη της Αγγλήας και της Γαλλήας, ενόσω τα συμφάροντα αυτών των δύο δυνΫμεων συνάπιπταν με τα δικΫ της.
Ευνοϊκάς συγκυρήες για την ΕλλΫδα

1) η απουσήα της Ρωσήας, την οποήα οι Μπολσεβήκοι* επαναστΫτες εήχαν προς στιγμέν απομακρύνει από τις εξελήξεις
στη Νοτιοανατολικέ Ευρώπη και την Εγγύς Ανατολέ
2) η επιθυμήα της Αγγλήας και της Γαλλήας να περιορήσουν τις βλάψεις της Ιταλήας μάσω των διεκδικέσεων της
ΕλλΫδας
3) οι χωρής προηγούμενο επιτυχεής διπλωματικοή χειρισμοή του Βενιζάλου και των συνεργατών του
Η ΕλλΫδα δεν απώλεσε κεκτημάνα έδη εδΫφη και εξασφΫλισε σημαντικΫ νάα εδΫφη.
ΕΘΝΙΚΕ΢ ΔΙΕΚΔΙΚΗ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢

Οι εθνικάς διεκδικέσεις της ΕλλΫδας, όπως υποβλέθηκαν επισέμως από τον Βενιζάλο τον Δεκάμβριο του 1918 στο
΢υνάδριο στο Παρήσι, στηρήζονταν στην εθνολογικέ σύνθεση του πληθυσμού των περιοχών και περιλΫμβαναν
α. τη Βόρεια Ήπειρο
β. τη ΘρΫκη
γ. τα δυτικΫ παρΫλια της ΜικρΫς Ασήας και
δ. τα νησιΫ του Ανατολικού Αιγαήου πλην των Δωδεκανέσων
΢ΤΜΜΕΣΟΦΗ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢ ΢ΣΗΝ ΕΚ΢ΣΡΑΣΕΙΑ ΣΨΝ ΢ΤΜΜΑΦΨΝ ΢ΣΗΝ ΟΤΚΡΑΝΙΑ
Για την ενήσχυση της διαπραγματευτικές θάσης της χώρας ο Βενιζάλος άθεσε στη διΫθεση της Γαλλήας και της Αγγλήας το Α'
΢ώμα ΢τρατού (δύο από τις τρεις μεραρχήες του), για να λΫβει μάρος στον πόλεμο κατΫ των Μπολσεβήκων στην Ουκρανήα
τους πρώτους μένες του 1919.
Η ελληνικέ συμμετοχέ στη συμμαχικέ εκστρατεήα εναντήον των Μπολσεβήκων άστρεψε την οργέ των τελευταήων εναντήον
των ελληνικών κοινοτέτων της νότιας Ρωσήας, οι οποήες πλέρωσαν βαρύτατο τήμημα:
1) πολλοή Έλληνες άπεσαν θύματα των Μπολσεβήκων
2) πολλοή περισσότεροι κατάφυγαν πρόσφυγες στην ΕλλΫδα και στον Πόντο.

Η κήνηση για την ανεξαρτησήα του Πόντου.
ΑΙΣΗΜΑ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΣΗ΢ΙΑ ΣΨΝ ΠΟΝΣΙΨΝ
Από το θάρος ακόμη του 1918 διΫφορες οργανώσεις των Ελλένων του Πόντου, τόσο στον Πόντο όσο και στο εξωτερικό,
προωθούσαν το αήτημα για την ήδρυση ανεξΫρτητου ποντιακού έ ποντοαρμενικού κρΫτους, το οποήο υποβλέθηκε και στο
΢υνάδριο Ειρένης στο Παρήσι.
΢ΣΑ΢Η ΣΟΤ ΒΕΝΙΖΕΛΟΤ

 θεωρούσε την ήδρυση ενός τάτοιου κρΫτους ανάφικτη
 άκρινε ότι η αποδοχέ από την ΕλλΫδα αυτού του αιτέματος των Ελλένων του Πόντου θα εξασθενούσε τα αιτέματα της
χώρας σε περιοχάς γειτονικάς προς αυτέν.
 ευνοούσε τη στέριξη από τους Έλληνες του Πόντου ενός αρμενικού κρΫτους, το οποήο φαινόταν λιγότερο ουτοπικό
από άνα ποντιακό κρΫτος και εήχε την υποστέριξη τόσο του Πατριαρχεήου Κωνσταντινουπόλεως όσο και του Αρμενικού
Πατριαρχεήου.
Οι Έλληνες του Πόντου, ενισχυμάνοι αριθμητικΫ μετΫ την αθρόα άλευση προσφύγων Ποντήων από τη νότια Ρωσήα τους
πρώτους μένες του 1919,
α) επάμειναν στη δημιουργήα ανεξΫρτητου κρΫτους -παρόλο που ο μητροπολήτης Φρύσανθος δεχόταν τη
συμβιβαστικέ λύση ενός ποντοαρμενικού κρΫτους-
β) προσανατολήζονταν προς τη δημιουργήα ποντιακού στρατού με στόχο την ανεξαρτησήα του Πόντου.
ΙΔΡΤ΢Η ΠΟΝΣΟΑΡΜΕΝΙΚΗ΢ ΟΜΟ΢ΠΟΝΔΙΑ΢

Εν τάλει προκρήθηκε η δημιουργήα Ποντοαρμενικές Ομοσπονδήας τον ΙανουΫριο του 1920
Η ομοσπονδήα, απροστΫτευτη από τους ΢υμμΫχους και χωρής δικό της οργανωμάνο στρατό, άπεσε θύμα του εθνικού
κινέματος των Σούρκων, που οργΫνωσε ο ΜουσταφΫ ΚεμΫλ και Ϋλλοι Σούρκοι αξιωματικοή.
Η συμμαχικέ εντολέ για την απόβαση του ελληνικού στρατού στη ΢μύρνη και η άκβαση του πολάμου.
Ο Βενιζάλος επιδήωξε και εξασφΫλισε, σε μια Ϋκρως ευνοϊκέ για τη χώρα διεθνέ συγκυρήα, τη συμμαχικέ εντολέ για την
κατΫληψη από την ΕλλΫδα της ΢μύρνης και του βιλαετήου του Αϊδινήου, προκειμάνου
 να διατηρέσει την τΫξη, που εήχε διασαλευτεή, σε μια περιοχέ με συμπαγέ ελληνικό πληθυσμό και
 να προλΫβει τυχόν κατΫληψέ της από την Ιταλήα, η οποήα έταν φανερό πως επιδήωκε να θάσει τους συμμΫχους της
προ τετελεσμάνων γεγονότων.
Η συμμαχικέ εντολέ του Μαΐου του 1919 προς την ΕλλΫδα έταν πΫντως προσωρινές ισχύος, αφού την οριστικέ τύχη της
΢μύρνης και της ενδοχώρας της θα άκρινε δημοψέφισμα των κατοήκων ύστερα από πάντε χρόνια ελληνικές διοήκησης.

1) Η έττα της ΕλλΫδας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο που ακολούθησε και
2) Η ουσιαστικέ διΫλυση της νικέτριας συμμαχήας του Παγκόσμιου Πολάμου
οδέγησαν στη ΢υνθέκη της ΛωζΫννης του 1923, η οποήα αντανακλούσε τον νάο συσχετισμό ισχύος στην περιοχέ.
ΠΟΛΙΣΙΚΕ΢ ΕΞΕΛΙΞΕΙ΢
Εήχαν μεσολαβέσει
 η εκλογικέ έττα του Βενιζάλου στις εκλογάς της 1ης/14ης Νοεμβρήου 1920 και
 η επΫνοδος του Κωνσταντήνου στον θρόνο της ΕλλΫδας,
 η επάκταση του ελληνικού μετώπου στη ΜικρΫ Ασήα και
 η διΫσπασέ του από τα τουρκικΫ στρατεύματα τον Αύγουστο του 1922.
ΗΣΣΑ ΚΑΙ ΚΑΣΑ΢ΣΡΟΥΗ ΣΗ΢ ΢ΜΤΡΝΗ΢

Σην έττα και την υποχώρηση του ελληνικού στρατού ακολούθησαν η πυρπόληση της ΢μύρνης τον ήδιο μένα από τους
Σούρκους και ο απηνές διωγμός των Ελλένων της ΜικρΫς Ασήας, του Πόντου και της Ανατολικές ΘρΫκης.
ΚΡΙ΢Η ΢ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η εθνικέ αυτέ συμφορΫ προκΫλεσε εσωτερικέ κρήση στην ΕλλΫδα.
Σον ΢επτάμβριο του 1922 εκδηλώθηκε κήνημα αξιωματικών του στρατού υπό τον Νικόλαο Πλαστέρα.
Η ΑΠΟΦΨΡΗ΢Η ΣΟΤ ΒΑ΢ΙΛΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΚΗ ΣΨΝ ΕΞΙ

Οι κινηματήες
- υποχράωσαν τον Κωνσταντήνο να αποχωρέσει οριστικΫ από την ΕλλΫδα (στον θρόνο ανέλθε ο γιος του Γεώργιος) και
- παράπεμψαν σε δήκη, με την κατηγορήα της εσχΫτης προδοσήας*, άξι στελάχη της βασιλικές παρΫταξης, τα οποήα και
εκτελάστηκαν τον Νοάμβριο του ήδιου άτους.
Η ΢ΤΝΘΗΚΗ ΣΗ΢ ΛΨΖΑΝΝΗ΢ (24 Ιουλήου 1923)

Αντήπαλος της ΕλλΫδας στη διΫσκεψη της ΛωζΫννης έταν η νάα Σουρκήα, η οποήα εήχε προάλθει από τα ερεήπια της
οθωμανικές αυτοκρατορήας.
Με την πρώτη σύμβαση που υπογρΫφηκε μεταξύ της ΕλλΫδας και της Σουρκήας, στις 30 Ιανουαρήου/12 Υεβρουαρήου
1923
1) συμφωνέθηκε η υποχρεωτικέ ανταλλαγέ των Ελλένων ορθόδοξων χριστιανών της Σουρκήας και των μουσουλμΫνων
της ΕλλΫδας
2) εξαιράθηκαν από την υποχρεωτικέ ανταλλαγέ οι μουσουλμΫνοι της Δυτικές ΘρΫκης και οι Έλληνες κΫτοικοι της
Κωνσταντινούπολης και των νησιών της Ίμβρου και της Σενάδου
3) επιβεβαιώθηκε η παραμονέ στην Κωνσταντινούπολη του Οικουμενικού Πατριαρχεήου

΢υμπερΫσματα.
 ΢ε σύγκριση με τη ΢υνθέκη των ΢εβρών, η ΢υνθέκη της ΛωζΫννης έταν σκληρέ και ταπεινωτικέ για την ΕλλΫδα,
αντανακλούσε όμως τον συσχετισμό ισχύος που προέλθε από την έττα της ΕλλΫδας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο,
καθώς και τη νάα κατΫσταση που εήχε διαμορφωθεή στην περιοχέ από το 1920.
 Η ΕλλΫδα το 1923 έταν μια χώρα
o ηττημάνη στρατιωτικΫ,
o διχασμάνη πολιτικΫ,
o διεθνώς απομονωμάνη και απειλούμενη από τις γειτονικάς χώρες,
o οικονομικΫ κλονισμάνη και
o υποχρεωμάνη να περιθΫλψει περισσότερους από άνα εκατομμύριο ενδεεής και Ϋστεγους πρόσφυγες.

6. Η ρωσικέ επανΫσταση
Η άκρηξη και η πρώτη φΫση της επανΫστασης.
΢τις αρχάς του 1917 η αντοχέ της Ρωσήας εήχε εξαντληθεή.
 ογκώδεις διαδηλώσεις δυσαρεστημάνων πολιτών στην Πετρούπολη
 εκτεταμάνες ανταρσήες στον στρατό
οδέγησαν στην πτώση της μοναρχήας και στην ανΫληψη της εξουσήας από προσωρινέ κυβάρνηση, με επικεφαλές τον
Αλάξανδρο Κεράνσκυ, τον ΜΫρτιο του 1917.
Επρόκειτο στην πρΫξη για άνα δυαδικό καθεστώς:

⇨ από τη μια μεριΫ βρισκόταν η προσωρινέ κυβάρνηση, που εκπροσωπούσε τους φιλελεύθερους αστούς, αλλΫ δε
διάθετε σημαντικέ δύναμη
⇨ από την Ϋλλη βρήσκονταν οι συνελεύσεις (σοβιάτ) των εργατών και των στρατιωτών, των οποήων η δύναμη και η
επιρροέ αυξΫνονταν συνεχώς και άθεταν υπό αμφισβέτηση τη νομιμότητα της κυβάρνησης.
ΕΝΕΡΓΕΙΕ΢ ΣΗ΢ ΡΨ΢ΙΚΗ΢ ΚΤΒΕΡΝΗ΢Η΢

Με στόχο την εκτόνωση της κατΫστασης η κυβάρνηση
 προωθούσε ορισμάνες μεταρρυθμήσεις
 επάμεινε όμως στη συνάχιση του πολάμου
 διακέρυξε ότι μήα και αδιαήρετη έταν η Ρωσήα, αποκλεήοντας οποιεσδέποτε παραχωρέσεις προς τις διΫφορες
εθνότητες.
Η πολιτικέ αυτέ ευνοούσε τη θάση της πλειονότητας των σοσιαλιστών, των Μπολσεβήκων, οι οποήοι απαιτούσαν
1) την Ϋμεση κατΫπαυση των εχθροπραξιών,
2) την ελευθερήα των εθνοτέτων,
3) την εθνικοποήηση των γαιών, των μεγΫλων επιχειρέσεων και των τραπεζών,
4) τον άλεγχο της βιομηχανικές παραγωγές από τους εργΫτες.
Η Οκτωβριανέ ΕπανΫσταση και η εγκαθήδρυση του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Σον Νοάμβριο (Οκτώβριο με το παλαιό ημερολόγιο) 1917 οι Μπολσεβήκοι ανάτρεψαν με τη βήα την κυβάρνηση και
κατάλαβαν την εξουσήα.
1) Κατέγγειλαν τις συνθέκες που εήχε συνΫψει άως τότε η κυβάρνηση της Ρωσήας.
2) Πρότειναν Ϋμεση ανακωχέ.
Η επαναστατικέ ηγεσήα ωστόσο έταν διχασμάνη στο ζέτημα του πολάμου.

 Ο Λάνιν ευνοούσε την ειρένη για λόγους εσωτερικούς, κυρήως για να διευκολυνθεή η ανασυγκρότηση του κρατικού
μηχανισμού.

 Ο Νικόλαος ΜπουχΫριν υποστέριζε τη συνάχιση του πολάμου.
 Ο Λάον Σρότσκυ εκπροσωπούσε μια συμβιβαστικέ λύση: όχι την ειρένη αλλΫ τη διακοπέ του πολάμου.
΢ΤΝΘΗΚΗ ΜΠΡΕ΢Σ – ΛΙΣΟΥ΢Κ (ΜΫρτιος 1918)

Η ραγδαήα προάλαση των Γερμανών τον χειμώνα του 1917-1918 διαμόρφωσε τη στΫση της επαναστατικές ηγεσήας.
Σον ΜΫρτιο του 1918 η επαναστατικέ κυβάρνηση της Ρωσήας δάχτηκε τους γερμανικούς όρους και υπάγραψε τη ΢υνθέκη
του Μπρεστ-Λιτόφσκ, με την οποήα η Ρωσήα εγκατάλειπε
1) στη Γερμανήα την Πολωνήα, την Ουκρανήα, τη Λιθουανήα και τις επαρχήες της Βαλτικές
2) στην Οθωμανικέ Αυτοκρατορήα την περιοχέ του ΚαυκΫσου.
Η ΜΟ΢ΦΑ ΝΕΑ ΠΡΨΣΕΤΟΤ΢Α

ΚατΫ τη διΫρκεια της τελευταήας γερμανικές επήθεσης η επαναστατικέ κυβάρνηση μετάθεσε την πρωτεύουσα του κρΫτους
από την Πετρούπολη στη Μόσχα, ενάργεια που
 επιβλέθηκε από τις περιστΫσεις
 συμβόλιζε τη στροφέ της Ρωσήας από την Ευρώπη στην Ασήα
Οι μάθοδοι που χρησιμοποήησαν οι ηγάτες της Ρωσικές ΕπανΫστασης, σύμφωνες με την κομμουνιστικέ ιδεολογήα, δε
σημεήωσαν την επιθυμητέ επιτυχήα.
Η επαναστατικέ ηγεσήα εήχε υποσχεθεή
1) την ειρένη
2) τη διανομέ των γαιών και
3) την αυτοδιΫθεση των λαών της προεπαναστατικές Ρωσικές Αυτοκρατορήας,
ΟΜΨ΢
α) Η επαναστατικέ ηγεσήα δεν έταν τελικΫ διατεθειμάνη να συμβΫλει στον διαμελισμό της χώρας.
β) Σο επαναστατικό καθεστώς σκλέρυνε τη στΫση του προκειμάνου να αντιμετωπιστούν οι αντιδρΫσεις που εκδηλώθηκαν
- κυρήως αφότου η Ρωσήα άγινε πεδήο εμφύλιων συγκρούσεων και εξωτερικών επεμβΫσεων από τους πρώην
συμμΫχους της.
ΚΙΝΗ΢ΕΙ΢ ΣΟΤ ΛΕΝΙΝ

Ο Βλαδήμηρος ΟυλιΫνοφ (Λάνιν), ως θεωρητικός της Ρωσικές ΕπανΫστασης, καθόρισε την τακτικέ που προσφερόταν για
την εξουδετάρωσέ των κινδύνων που απειλούσαν την επανΫσταση.
 Σα πολιτικΫ κόμματα, που αντανακλούσαν τις διΫφορες κοινωνικάς τΫξεις και τα συμφάροντΫ τους, καταργέθηκαν.
 Διατηρέθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα που τάθηκε και αυτό υπό την πολιτικέ κηδεμονήα της κομμουνιστικές
επαναστατικές ηγεσήας.

Η ήδρυση της Σρήτης Διεθνούς.
Η Σρήτη Διεθνές έ Κομμουνιστικέ Διεθνές έταν μήα διεθνές οργΫνωση όλων των κομμουνιστικών κομμΫτων που ιδρύθηκε
το ΜΫρτιο 1919 από το επαναστατικό καθεστώς στη Ρωσήα.
΢τόχος της οργΫνωσης έταν
 η προαγωγέ της διεθνούς επανΫστασης εναντήον του καπιταλισμού και των αστικών καθεστώτων και
 η στέριξη του νάου κομμουνιστικού καθεστώτος στη Ρωσήα.
Η εκδέλωση δύο κομμουνιστικών επαναστατικών κινημΫτων,

⇨ των ΢παρτακιστών στη Γερμανήα, τον ΙανουΫριο του 1919
⇨ του Μπάλα Κουν (Bela Kun) στην Ουγγαρήα, την Ϋνοιξη του 1919
προξάνησε σοβαράς ανησυχήες σε άναν κόσμο που παρακολουθούσε με αγωνήα την εμφύλια σύρραξη στη Ρωσήα.
Η ΚΟΜΜΟΤΝΙ΢ΣΙΚΗ ΔΙΕΘΝΗ΢ ΤΠΟ ΣΗΝ ΗΓΕ΢ΙΑ ΣΟΤ ΢ΣΑΛΙΝ

Η Κομμουνιστικέ Διεθνές Ϋλλαξε μορφέ και επιδιώξεις, όταν η εξουσήα στη ΢οβιετικέ Ένωση πάρασε από τον Λάνιν στον
΢τΫλιν.
 ΢τόχος απώτερος της Διεθνούς παράμεινε η προαγωγέ της επανΫστασης σε όλο τον κόσμο.
1) Οι Ϋμεσες επιδιώξεις και οι ενάργειες των μελών-κομμΫτων κατευθύνονταν σε μεγΫλο βαθμό από τη ΢οβιετικέ Ένωση
με στόχο την πρόκληση αποσταθεροποιητικών καταστΫσεων στις χώρες με αστικΫ καθεστώτα.
ΣΟ ΣΕΛΟ΢ ΣΗ΢ ΔΙΕΘΝΟΤ΢

Ο βήος της Διεθνούς των κομμουνιστών τερματήστηκε κατΫ τη διΫρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολάμου (1943), ως μήα
χειρονομήα καλές θάλησης της ΢οβιετικές Ένωσης προς τις συμμΫχους της, Βρετανήα και ΗΠΑ.
Η ήδρυση και η οργΫνωση της Ε΢΢Δ.

΢τη μητρόπολη της διεθνούς κομμουνιστικές επανΫστασης ιδρύθηκε το 1922, μετΫ τον τερματισμό του Εμφύλιου Πολάμου,
η Ένωση των ΢οβιετικών ΢οσιαλιστικών Δημοκρατιών, η οποήα περιλΫμβανε αρχικΫ τάσσερις δημοκρατήες, τις χώρες της
προεπαναστατικές Ρωσικές Αυτοκρατορήας
1) τη Ρωσήα,
2) την Ουκρανήα,
3) τη Λευκορωσήα
4) την Τπερκαυκασήα
Η νάα κρατικέ ενότητα συνδύαζε την αρχέ της αυτονομήας των εθνοτέτων με αυτέν του διεθνισμού:
 Οι χώρες-μάλη της ΢οβιετικές Ένωσης έταν κατΫ το ΢ύνταγμα του 1924 αυτόνομες.
 Λειτουργούσαν στο πλαήσιο μιας ομοσπονδήας.
 ΢την αρχικέ Ένωση θα μπορούσαν να προστεθούν νάες χώρες έ να αποσχιστούν από αυτέν όσες άκριναν ότι η Ένωση
δεν τις εξυπηρετούσε.

Η αρχέ της οικειοθελούς αποδάσμευσης των χωρών-μελών δεν εφαρμόστηκε ποτά, επειδέ δε δόθηκε ποτά μια τάτοια
ευκαιρήα.
ΘΕΣΙΚΕ΢ ΚΑΙ ΑΡΝΗΣΙΚΕ΢ ΟΧΕΙ΢ ΣΗ΢ ΟΜΟ΢ΠΟΝΔΙΑΚΗ΢ ΔΟΜΗ΢

1) Η ομοσπονδιακέ δομέ
2) Η κατοχύρωση του δικαιώματος των εθνοτέτων να διατηρούν και να καλλιεργούν τα ιδιαήτερα πολιτιστικΫ τους
χαρακτηριστικΫ
3) Η συμμετοχέ -θεωρητικΫ επή ήσοις όροις- σε άνα μεγΫλο και ισχυρό κρΫτος
ευνόησαν την ανΫπτυξη της εθνικές υπερηφΫνειας καθενός από την πανσπερμήα των λαών που εήχαν υποστεή στο
παρελθόν τις συνάπειες του εκρωσισμού.
4) Η εξουσήα περιέλθε στην ομοσπονδιακέ κυβάρνηση και το Κομμουνιστικό Κόμμα που ελεγχόταν από τους Ρώσους
και που έταν το μόνο αναγνωρισμάνο πολιτικό κόμμα στη ΢οβιετικέ Ένωση.
Σο Κομμουνιστικό Κόμμα έταν ο ουσιαστικός ιστός της εξουσήας που εξασφΫλιζε τον απόλυτο άλεγχο της αχανούς χώρας
από μήα ομΫδα ισχυρών, με επικεφαλές τον γενικό γραμματάα του κόμματος.

ΚΕΥΑΛΑΙΟ Δ’: Η ΕΤΡΨΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟ΢ΜΟ΢ ΚΑΣΑ ΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΟΤ ΜΕ΢ΟΠΟΛΕΜΟΤ
1. Η Δεκαετήα 1920-1930
Η οργΫνωση της ειρένης.
Η φροντήδα για τη διατέρηση της ειρένης, όπως εήχε θεσπιστεή κατΫ τη ΔιΫσκεψη στο Παρήσι μεταξύ των ετών 1919-1920,
φΫνηκε να εμπνάει τους ηγάτες των περισσότερων κρατών-μελών της διεθνούς κοινωνήας κατΫ τη δεκαετήα 1920-1930.
 Η σύσταση της Κοινωνήας των Εθνών εήχε νωρής καταδειχτεή ότι δε θα αναιρούσε τη λειτουργήα, παρΫπλευρα, του
καθεστώτος που εήχε άως τότε προσδιορήσει τις σχάσεις μεταξύ των επιμάρους κρατών, τα οποήα προάτασσαν το εθνικό
άναντι του γενικού συμφάροντος της διεθνούς κοινωνήας.
 Σο σύστημα της «συλλογικές ασφΫλειας» διαφΫνηκε, νωρής μετΫ τη δημιουργήα της ΚΣΕ, ότι δε θα έταν σε θάση να
αντικαταστέσει εξ ολοκλέρου την παραδοσιακέ πρακτικέ του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών.
ΑρχικΫ έταν διΫχυτη η προσδοκήα ότι οι δύο αυτάς αντιλέψεις θα μπορούσαν τουλΫχιστον να συνυπΫρξουν,
συμβΫλλοντας στη διατέρηση της ειρένης.
ΠαρΫ τις μεταξύ τους διαφοράς, οι δημοκρατικάς κυβερνέσεις -υπό την επήδραση και της κοινές γνώμης η οποήα, μετΫ τη
λέξη του Ά Παγκόσμιου Πολάμου, αντιμετώπιζε με αποστροφέ το ενδεχόμενο μιας νάας αιματοχυσήας- φαήνονταν
αποφασισμάνες να μην προσφύγουν και πΫλι στην άνοπλη βήα.
Προς την κατεύθυνση αυτέ άδειχνε ότι συνάβαλλε, υπό την καθοδέγηση του ΓουστΫβου ΢τράζεμαν, και η ηττημάνη
Γερμανήα:
- Σο 1925 εήχε στο ΛοκΫρνο* συνομολογέσει με τη Γαλλήα, το Βάλγιο, τη Μ. Βρετανήα και την Ιταλήα τη διατέρηση του
εδαφικού καθεστώτος που εήχε θεσπιστεή με τη ΢υνθέκη των Βερσαλλιών και, γενικότερα, την ειρηνικέ επήλυση των
διεθνών διαφορών.
(*ΛοκΫρνο (΢υμφωνήες) ΢ειρΫ διεθνών συμφωνιών (1-12-1925) που αποσκοπούσαν να διασφαλήσουν τα κοινΫ
βελγικΫ, γαλλικΫ και γερμανικΫ σύνορα, όπως καθορήστηκαν από τη ΢υνθέκη των Βερσαλλιών. Σο ειρηνευτικό πνεύμα
του ΛοκΫρνο επάτρεψε την εισδοχέ της Γερμανήας στην ΚΣΕ).
- Σο 1926 εντΫχθηκε στην ΚΣΕ.
΢την εκπνοέ της δεκαετήας του 1920 το μάλλον της ειρένης αντιμετωπιζόταν με αισιοδοξήα.
- Με το ΢ύμφωνο ΜπριΫν- Κάλογκ το 1928 εήχε κηρυχτεή ο πόλεμος «εκτός νόμου».
- Σο 1929 ο ήδιος ο Αριστεήδης ΜπριΫν, ως υπουργός Εξωτερικών της Γαλλήας, εήχε φθΫσει να προτεήνει, για πρώτη
φορΫ σε επήπεδο πολιτικό, την άνωση της Ευρώπης σε ενιαήο διακρατικό σχέμα.
Η οικονομικέ και κοινωνικέ συγκυρήα.

Η εξάλιξη των σχάσεων μεταξύ των κρατών-μελών της διεθνούς κοινωνήας, ιδιαήτερα στον ευαήσθητο χώρο της Ευρώπης,
δεν έταν ανεξΫρτητη από την αντήστοιχη διαμόρφωση των όρων της οικονομικές και, κατ' επάκταση, της κοινωνικές ζωές.

ΦαρακτηριστικΫ της οικονομήας της δεκαετήας 1920-1930
ΠαρΫ τις δυσκολήες, που έταν εύλογο να προκαλάσει η μετΫβαση από την οικονομήα του πολάμου σ' αυτέν της ειρένης, η
πρώτη μεταπολεμικέ δεκαετήα σφραγήζεται από την επήτευξη μιας αισθητές οικονομικές ανΫκαμψης.
α) Αν και διαφορετικέ κατΫ χώρες και παραγωγικούς τομεής, η βιομηχανικέ παραγωγέ αυξανόταν κατΫ 50% στην
ευρύτερη άκταση της Ευρώπης και των Ηνωμάνων Πολιτειών της Αμερικές.
Εκδηλώνονταν και οι αρνητικοή κραδασμοή που οφεήλονταν
β) στη νομισματικέ ρευστότητα στην Κεντρικέ και την Ανατολικέ Ευρώπη
γ) στις πιάσεις για την αποπληρωμέ των πολεμικών χρεών και των πολεμικών αποζημιώσεων τις οποήες όφειλαν να
καταβΫλουν οι ηττημάνοι στους νικητάς.
δ) Με την πΫροδο των ετών αναφαήνονταν ολοάνα και περισσότερο τα προβλέματα που συνΫπτονταν με τις νάες
οικονομικάς εξελήξεις στην Ευρώπη:
- η δυσχάρεια στην εξεύρεση αγορών για τα βιομηχανικΫ αγαθΫ που παρΫγονταν με αυξημάνους ρυθμούς
- η δυσπραγήα του αγροτικού κόσμου εξαιτήας της μεήωσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων.
΢το πλαήσιο εντούτοις της διασφΫλισης των συνθηκών ειρένης και σταθερότητας πιστευόταν ότι θα έταν δυνατόν να
αντιμετωπιστούν και τα προβλέματα αυτΫ με μεθόδους δημοκρατικάς.
Οι προκλέσεις κατΫ της κοινοβουλευτικές δημοκρατήας και του φιλελευθερισμού.

Μια πειστικέ απΫντηση από τα δημοκρατικΫ κρΫτη της Ευρώπης στα ανοιχτΫ κοινωνικΫ προβλέματα έταν αναγκαήα, κατΫ
μεήζονα λόγο σε μια εποχέ που εήχαν έδη διατυπωθεή δύο διαφορετικάς προτΫσεις, εμπνευσμάνες από τα αυταρχικΫ
καθεστώτα που εήχαν μόλις επικρατέσει στη ΢οβιετικέ Ένωση και την Ιταλήα, άστω και σε περιορισμάνη αρχικΫ κλήμακα.
Η πρόταση της ΢οβιετικές Ένωσης

 ΢το όνομα της πειθαρχήας και της ενότητας του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο ΢τΫλιν θα επιχειρέσει, μετΫ τον θΫνατο
του Λάνιν (1924), την οικοδόμηση του σοσιαλισμού «σε μήα μόνο χώρα», την Ε΢΢Δ, υπό τη δικέ του συγκεντρωτικέ
εξουσήα.
 Προκειμάνου να επισπεύσει την πορεήα προς τον σοσιαλισμό, θα επιβΫλει
o την κρατικοποήηση της καλλιεργέσιμης γης και
o την επιτΫχυνση της εκβιομηχΫνισης στο πλαήσιο μιας αυστηρΫ προγραμματισμάνης οικονομήας υπό τον πλέρη
άλεγχο του κρΫτους.
Η πρόταση της Ιταλήας

Η Ϋλλη πρόταση, με αφετηρήα διαφορετικέ, αλλΫ αντήθετη και αυτέ στις θεμελιακάς αρχάς του φιλελευθερισμού, εήχε
διατυπωθεή από τον Μπενήτο Μουσολήνι, εμπνευστέ της φασιστικές ιδεολογήας:
 άξαρση του εθνικισμού
 διεκδήκηση στο όνομα του «δικαιώματος» των Ιταλών να δημιουργέσουν ισχυρό κρΫτος

 άξαρση της δύναμης και της βήας ως παραγώγων της πολιτικές
 επήκληση συνθημΫτων υπάρ της κοινωνικές ισότητας - κατΫ παραφθορΫ του σοσιαλιστικού δόγματος.
Η Ϋνοδος των φασιστών στην εξουσήα συνδάεται Ϋμεσα με την ανησυχήα που εήχε προκαλάσει σε ισχυρέ μερήδα της κοινές
γνώμης
α) η αήσθηση ότι η Ιταλήα εήχε αδικηθεή από τους νικητάς συμμΫχους μετΫ τη λέξη του Ά Παγκόσμιου Πολάμου και
β) ο φόβος μέπως διαταραχτεή η κοινωνικέ τΫξη από τις ταραχάς και τις απεργήες που εήχαν ξεσπΫσει.
Η βαθμιαήα ταύτιση κόμματος και κρΫτους θα απολέξει στην ολοκληρωτικέ κατΫλυση των δημοκρατικών θεσμών και στη
δημιουργήα ενός προτύπου για τους οπαδούς του αυταρχισμού.

2. Εσωτερικάς εξελήξεις στην ΕλλΫδα (1923-1930)
Προς την πολιτικέ σταθεροποήηση.
Η ΕλλΫδα, μετΫ την υπογραφέ της ΢υνθέκης της ΛωζΫννης, θα διανύσει περήοδο δυσχερειών στο εσωτερικό πολιτικό
πεδήο.
 Η κρήση που εήχε ως αφετηρήα τον Εθνικό Διχασμό επιβΫρυνε εξακολουθητικΫ τη δημόσια ζωέ.
 Σο φιλοβενιζελικό στρατιωτικό καθεστώς που εήχε επιβληθεή μετΫ τη Μικρασιατικέ Καταστροφέ επανάφερε, περή τα
τάλη του 1923, το κοινοβουλευτικό καθεστώς, όχι όμως και την πολιτικέ ομαλότητα σε βΫση σταθερέ.
ΠΕΡΙΟΔΟ΢ ΑΒΑ΢ΙΛΕΤΣΗ΢ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ΢

΢τις 25 Μαρτήου 1924 ανακηρύχτηκε από τη Βουλέ, με πρωτοβουλήα κυρήως του Αλάξανδρου Παπαναστασήου, και
επικυρώθηκε με δημοψέφισμα, στις 13 Απριλήου, η αβασήλευτη δημοκρατήα.
Αμφισβητέθηκε ο τρόπος της θεσμοθάτησές της από τη φιλοβασιλικέ μερήδα.
ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ ΣΗ΢ ΠΕΡΙΟΔΟΤ

α. Η κυβερνητικέ αστΫθεια,
β. η απειλέ επάμβασης του στρατού στην πολιτικέ ζωέ,
γ. η απειλέ κατΫλυσης του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και
δ. η επιβολέ μιας βραχύβιας δικτατορήας από τον στρατηγό Θεόδωρο ΠΫγκαλο σφραγήζουν κατΫ την περήοδο αυτέ την
πολιτικέ ζωέ της χώρας.
ΠΟΛΙΣΙΚΕ΢ ΕΞΕΛΙΞΕΙ΢ ΠΡΟ΢ ΢ΣΑΘΕΡΟΣΗΣΑ

 Η συγκρότηση οικουμενικές κυβάρνησης το 1926 υπό τον Αλάξανδρο Ζαΐμη με τη συμμετοχέ των αντήπαλων
πολιτικών κομμΫτων, βενιζελικών και αντιβενιζελικών, αποτάλεσε σοβαρό βέμα.
 Σο 1927 ψηφήστηκε και το νάο ΢ύνταγμα της ΕλλΫδας.
 Σον Αύγουστο του 1928 πετυχαήνει θριαμβευτικέ εκλογικέ νήκη το Κόμμα των Υιλελευθάρων και επανάρχεται ο
Ελευθάριος Βενιζάλος στην εξουσήα για μήα τετραετήα
 ΥΫνηκε να σταθεροποιεήται οριστικΫ το κοινοβουλευτικό καθεστώς και, κατ' επάκταση, το πολήτευμα της
προεδρευόμενης κοινοβουλευτικές δημοκρατήας*.
Οικονομικέ και κοινωνικέ πρόοδος.

Αξιοσημεήωτες υπέρξαν οι παρΫλληλες εξελήξεις στο πεδήο της οικονομικές, κοινωνικές και εξωτερικές πολιτικές της
χώρας.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Περή τα τάλη της δεκαετήας του 1920
1) Εήχε βελτιωθεή αισθητΫ η παραγωγικέ διαδικασήα.
 Η αγροτικέ παραγωγέ εήχε βελτιωθεή χΫρη στην αύξηση των καλλιεργέσιμων γαιών.

2) Εήχε εγκαινιαστεή η κατασκευέ σημαντικών άργων υποδομές.
 εκτάλεση σημαντικών αποξηραντικών άργων στην εύφορη ύπαιθρο της βόρειας ΕλλΫδας.
3) Εήχε σταθεροποιηθεή το εθνικό νόμισμα.
4) Εήχε αναπτυχθεή η εμπορικέ κήνηση.
5) Εήχε δρομολογηθεή η ενήσχυση της εγχώριας βιομηχανήας.
ΚΟΙΝΨΝΙΚΑ ΜΕΣΡΑ
- Προβλάφτηκαν, με την αρωγέ και της ΚΣΕ, τα πρώτα μάτρα για την αντιμετώπιση των οξάων κοινωνικών προβλημΫτων
που έταν εύλογο να άχει προκαλάσει η συρροέ των προσφύγων από τη ΜικρΫ Ασήα, τον Πόντο και την Ανατολικέ
ΘρΫκη - της περήθαλψης και της αποκατΫστασές τους.
- Γενικεύτηκε η εφαρμογέ των μάτρων για την αγροτικέ μεταρρύθμιση.
ΕΜΠΟΔΙΑ
α) Η επιβΫρυνση του εξωτερικού δανεισμού και
β) Η προσφυγέ στο ξάνο χρηματοδοτικό κεφΫλαιο προκαλούσαν εμπόδια στη θετικέ, κατΫ τα Ϋλλα, πορεήα της χώρας.
Σο γεγονός αυτό υπογρΫμμιζε ακόμη περισσότερο την αναπόφευκτη εξΫρτηση της ΕλλΫδας από την εκΫστοτε διεθνέ
συγκυρήα, πολιτικέ και οικονομικέ.
Η διεθνές θάση της ΕλλΫδας.

΢το διπλωματικό πεδήο η ΕλλΫδα κατόρθωσε να αμβλύνει, με την πΫροδο του χρόνου, τις δυσβΫστακτες πιάσεις που εήχε
αρχικΫ αντιμετωπήσει.
ΕΔΑΥΙΚΕ΢ ΔΙΕΚΔΙΚΗ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢
- Η πολιτικέ των εδαφικών διεκδικέσεων εήχε, μετΫ τη συνομολόγηση της ΢υνθέκης της ΛωζΫννης και την ανταλλαγέ
των πληθυσμών με τη Βουλγαρήα και την Σουρκήα, οριστικΫ εγκαταλειφθεή.
- Ακόμη και η διεκδήκηση των περιοχών όπου υπερεήχε αισθητό το ελληνικό στοιχεήο -όπως τα ΔωδεκΫνησα, η Βόρεια
Ήπειρος και η Κύπρος- δεν προβαλλόταν δυναμικΫ από την επήσημη ΕλλΫδα, προκειμάνου να μη διαταραχτούν οι
σχάσεις με την Ιταλήα και τη Μ. Βρετανήα.
΢ΦΕ΢ΕΙ΢ ΜΕ ΑΛΛΑ ΚΡΑΣΗ

Σο γεγονός της διπλωματικές αδυναμήας μετΫ τη Μικρασιατικέ Καταστροφέ και η συνακόλουθη υποτήμηση της ως
παρΫγοντα της διεθνούς ζωές δε θα καταστέσει εντούτοις δυνατέ την εξομΫλυνση των σχάσεων με τα γειτονικΫ κρΫτη και
τις μεγΫλες ευρωπαϊκάς δυνΫμεις παρΫ μόνο μετΫ την επΫνοδο του Ελευθερήου Βενιζάλου στην εξουσήα, το 1928.
ΔΙΜΕΡΕΙ΢ ΢ΤΜΥΨΝΙΕ΢
Μεταξύ των ετών 1928-1932 θα συνομολογηθούν οι σημαντικάς διμερεής συμφωνήες με
1) την Ιταλήα (23 ΢επτεμβρήου 1928),

2) τη Γιουγκοσλαβήα (27 Μαρτήου 1929) και
3) την Σουρκήα (10 Ιουνήου και 30 Οκτωβρήου 1930)
4) και ακόμη -άστω και χωρής να υπογραφεή διμερές συμφωνήα- θα αποκατασταθούν οι φιλικάς σχάσεις με τη Μ. Βρετανήα
και τη Γαλλήα, οι οποήες, από κοινού με την Ιταλήα, δάσποζαν τότε στα ΒαλκΫνια και την Ανατολικέ Μεσόγειο.
ΠαρΫλληλα, η ελληνικέ κυβάρνηση θα εήναι από τις ελΫχιστες που θα υποστηρήξουν ανεπιφύλακτα το πρόδρομο σχάδιο
ΜπριΫν για την ευρωπαϊκέ ενοποήηση.
΢ε εποχέ διεθνούς, ακόμη, αισιοδοξήας η ΕλλΫδα εήχε κατορθώσει να ενισχύσει το διπλωματικό κύρος της.

3. Η Διεθνές οικονομικέ κρήση και οι συνάπειάς της
Η εκδέλωση και οι συνάπειες της κρήσης (1929-1932).
Η μεγΫλη οικονομικέ κρήση των ετών 1929-1932 εήχε ως αφετηρήα την αιφνήδια ραγδαήα πτώση των τιμών στο
χρηματιστέριο της Νάας Τόρκης.
Άμεσες επιπτώσεις της έταν
 οι διαδοχικάς τραπεζικάς πτωχεύσεις αρχικΫ στις Ηνωμάνες Πολιτεήες,
 η απόσυρση των αμερικανικών κεφαλαήων από την Ευρώπη και ιδιαήτερα από τη Γερμανήα,
 η μεήωση της βιομηχανικές παραγωγές και των εμπορικών συναλλαγών σε παγκόσμια κλήμακα,
 η αποδιοργΫνωση του διεθνούς νομισματικού συστέματος με την υποτήμηση και της αγγλικές λήρας το 1931.
Οι κοινωνικάς συνάπειες υπέρξαν δραματικάς: το 1932 καταγρΫφηκαν πΫνω από τριΫντα εκατομμύρια Ϋνεργοι
παγκοσμήως - πάντε εκατομμύρια μόνο στη Γερμανήα!
Πολιτικάς επιπτώσεις
Ισχυρό υπέρξε το πλέγμα που δεχόταν, γενικότερα, το φιλελεύθερο δημοκρατικό πρότυπο στο πεδήο της οικονομήας και
η προοπτικέ της ευημερήας που έδη διαφαινόταν.
 Η κοινοβουλευτικέ δημοκρατήα, η οποήα κατΫ τα τάλη της δεκαετήας του 1920 φαινόταν ότι εήχε κυριαρχέσει στο διεθνάς
στεράωμα, δεχόταν την αυστηρέ κριτικέ των εχθρών της.
 Η σταλινικέ Ρωσήα και η φασιστικέ Ιταλήα στο εξωτερικό, αλλΫ και οι οπαδοή τους στο εσωτερικό των δημοκρατικών
χωρών της Ευρώπης ενθαρρύνονταν και ενισχύονταν στην αντήθεσέ τους κατΫ του φιλελευθερισμού.
o Κατ' εξοχέν χαρακτηριστικέ έταν η περήπτωση της Γερμανήας,
- Σο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα του Αδόλφου Φήτλερ, το οποήο στις εκλογάς του 1928 εήχε συγκεντρώσει
μόλις το 2,6% των ψέφων, αυξΫνει εντυπωσιακΫ τη δύναμέ του μετΫ την εκδέλωση της διεθνούς
οικονομικές κρήσης και τις επιπτώσεις της στη Γερμανήα, για να φθΫσει το 44% στις εκλογάς του Μαρτήου
1933·
- Προκειμάνου να καταλΫβει την εξουσήα θα ασκέσει βήα κατΫ των αντιφρονούντων από άνστολους οπαδούς
του κόμματος, με την ανοχέ των κρατικών οργΫνων, γεγονός που θα συμπάσει με τη συγκατΫβαση,
αρχικΫ, των μετριοπαθών πολιτικών σχηματισμών στο όνομα της κοινές αντήθεσης στον κομμουνισμό.
- Ο Φήτλερ, άχοντας ανακηρυχθεή, χΫρη στη χρέση ανΫλογων μεθόδων, «καγκελΫριος», κατέργησε μετΫ και
από δημοψέφισμα, το 1934, τη δημοκρατήα και αυτοαναγορεύθηκε πρόεδρος του ΡΫιχ -ενός γερμανικού
κρΫτους ενιαήου πλάον και όχι ομοσπονδιακού- συγκεντρώνοντας όλες τις εξουσήες και καταπνήγοντας
κΫθε εκδέλωση εσωτερικές ιδεολογικές διαφοροποήησης.

Η κατΫρρευση της ΚΣΕ.
o Η αποτελεσματικότητα της προπαγΫνδας υπάρ του νάου καθεστώτος (κύριος υπεύθυνος στον τομάα αυτόν έταν ο
Γκάμπελς),
o η αποτελεσματικέ αντιμετώπιση των προβλημΫτων της οικονομήας,
o η δραστικέ μεήωση της ανεργήας και
o η βήαιη καταστολέ κΫθε αντήδρασης (αρχηγός της ΓκεστΫπο και των Ες-Ες έταν ο Φήμλερ)
μπορούν να εξηγέσουν την ολοκληρωτικέ επικρΫτηση του ναζισμού στη Γερμανήα.
ΚατΫ τα επόμενα άτη εντούτοις θα αποδειχτεή ότι η επικρΫτηση αυτέ αποτελούσε κήνδυνο όχι μόνο για τη δημοκρατήα, αλλΫ
και για την παγκόσμια ειρένη.
ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΣΨΝ ΑΡΕΙΨΝ

Οι Γερμανοή, ως καθαρόαιμοι «Άρειοι», κατΫ το σύγγραμμα του Φήτλερ Ο Αγών μου (Mein Kampf, 1924), όφειλαν να
συνενώσουν όλους τους λαούς που μιλούσαν την ήδια γλώσσα και εήχαν το ήδιο αήμα και να επεκτεήνουν την κυριαρχήα τους
προς τα ανατολικΫ, προκειμάνου να εξασφαλήσουν τον απαραήτητο για την επιβήωσέ τους «ζωτικό χώρο» (Lebensraum)*.
Τπό την πήεση των γεγονότων αυτών η ΚΣΕ εξασθενεή δραματικΫ και τελικΫ καταρράει.
 Σο σύστημα της «συλλογικές ασφΫλειας», το οποήο προοριζόταν να εγγυηθεή τη διατέρηση της ειρένης, αποδεικνύεται
ανήσχυρο να αναχαιτήσει τις εκβιαστικάς πρωτοβουλήες των ισχυρών αυταρχικών δυνΫμεων στην ευρύτερη άκταση του
πλανέτη.
 Σο 1931 η ΚΣΕ αδυνατεή να αποτράψει την κατΫληψη της Μαντζουρήας και τη μετατροπέ της σε προτεκτορΫτο της
Ιαπωνήας.
 Η ματαήωση, κατΫ τα αμάσως επόμενα άτη, των σχεδήων της ΚΣΕ για άναν γενικό αφοπλισμό συντελεή στην παραπάρα
υποβΫθμισέ της.
 Η προκλητικέ εισβολέ στην ανήσχυρη Αιθιοπήα δε θα επισύρει τις προβλεπόμενες κυρώσεις κατΫ του επιτιθάμενου -
της φασιστικές Ιταλήας.
 Ήδη, αποχωρώντας από τους κόλπους της ΚΣΕ, η Ιαπωνήα αρχικΫ και η ναζιστικέ Γερμανήα στη συνάχεια εγκαινήαζαν
την εκστρατεήα κατΫ του διεθνούς κρΫτους δικαήου, η οποήα και θα οδηγέσει αναπόφευκτα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

4. Η ΕλλΫδα στην κρήσιμη δεκαετήα 1930-1940
Η πολιτικέ αστΫθεια και η εγκαθήδρυση της δικτατορήας.
Η κρήση που άπληξε ολόκληρη την Ευρώπη επηράασε τις εξελήξεις και στην ΕλλΫδα.
ΣΟ ΛΑΩΚΟ ΚΟΜΜΑ ΢ΣΗΝ ΕΞΟΤ΢ΙΑ

 Η προσπΫθεια του Ελευθερήου Βενιζάλου να κΫνει τη χώρα «αγνώριστον» -όπως εήχε την πρόθεση- προσάκρουσε
στους σοβαρούς κραδασμούς που προκΫλεσε σε παγκόσμια κλήμακα η διεθνές οικονομικέ κρήση.
 ΢τις εκλογάς της 5ης Μαρτήου 1933 επικρΫτησε το Λαϊκό Κόμμα, αντήπαλο του Κόμματος των Υιλελευθάρων
 ΢χηματήστηκε νάα κυβάρνηση υπό τον Παναγέ ΣσαλδΫρη, με υπουργό Εξωτερικών τον Δημέτριο ΜΫξιμο, η οποήα θα
παραμεήνει στην εξουσήα για μήα διετήα.
΢ΗΜΑΔΙΑ ΠΟΛΙΣΙΚΗ΢ ΠΟΛΨ΢Η΢

Η λειτουργήα του δικομματικού συστέματος δεν αρκούσε για να αποτελάσει τεκμέριο της ομαλές εφαρμογές του
δημοκρατικού πολιτεύματος.
1. Σα αποτυχημάνα φιλοβενιζελικΫ στρατιωτικΫ κινέματα της 6ης Μαρτήου 1933 και της 1ης Μαρτήου 1935
2. Η απόπειρα δολοφονήας του Βενιζάλου, στις 6 Ιουνήου 1933
μαρτυρούσαν την πολιτικέ πόλωση και την υιοθάτηση από τις δύο αντήπαλες παρατΫξεις μεθόδων εκβιαστικών στην
προσπΫθειΫ τους να καταλΫβουν την εξουσήα.
ΕΠΑΝΟΔΟ΢ ΣΟΤ ΒΑ΢ΙΛΙΑ ΓΕΨΡΓΙΟΤ

΢ε αυτό το ταραχώδες κλήμα εντΫσσεται και το πραξικόπημα των αντιβενιζελικών τον Οκτώβριο του 1935, το οποήο
οδέγησε
⇨ στην αντικατΫσταση του ΢υντΫγματος του 1927 από εκεήνο του 1911 και
⇨ στην επαναφορΫ του καθεστώτος της βασιλευόμενης δημοκρατήας.
⇨ Σον Νοάμβριο του 1935 ο άκπτωτος βασιλιΫς Γεώργιος, μετΫ από ενδεκαετέ παραμονέ στο εξωτερικό, επανέλθε στον
θρόνο ως Γεώργιος Β'.
Ο Ελευθάριος Βενιζάλος, εξόριστος στη Γαλλήα, θα ταχθεή πριν από τον θΫνατο του (στις 18 Μαρτήου 1936) υπάρ της
βασιλεήας, ελπήζοντας ότι με τον τρόπο αυτόν θα μπορούσε να αποκατασταθεή η ομαλότητα της πολιτικές ζωές.
ΣΟ ΚΑΘΕ΢ΣΨ΢ ΣΗ΢ 4Η΢ ΑΤΓΟΤ΢ΣΟΤ 1936

- Η ισοψέφιση των δύο μεγΫλων κομμΫτων, Λαϊκού και Υιλελευθάρων, στις εκλογάς του Ιανουαρήου 1936 και
- Η αδυναμήα των κομμΫτων να συνεργαστούν
οδέγησαν, σε εποχέ γενικότερης κρήσης του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, στην εγκαθήδρυση -με συνάργεια του
βασιλιΫ- του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου 1936.
Ο ΙωΫννης ΜεταξΫς θα καταλύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς και θα κυβερνέσει ως δικτΫτορας μάχρι το θΫνατό του.

΢τΫση των Ελλένων στη Δικτατορήα του ΜεταξΫ
Η ελληνικέ κοινέ γνώμη, εμποτισμάνη στην πλειονότητΫ της από αρχάς φιλελεύθερες, υπέρξε οπωσδέποτε αντήθετη στην
ιδεολογήα του αυταρχικού καθεστώτος.
ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ΢ ΠΟΤ ΕΤΝΟΗ΢ΑΝ ΣΗΝ ΕΠΙΚΡΑΣΗ΢Η ΣΗ΢ ΔΙΚΣΑΣΟΡΙΑ΢

 Η επικρΫτηση παρόμοιας υφές αυταρχικών καθεστώτων στο μεγαλύτερο τμέμα της Κεντρικές και της Ανατολικές
Ευρώπης
 Η ισχνότητα των μάσων στέριξης -εσωτερικών και εξωτερικών- μιας ενδεχόμενης αντήδρασης,
 Η απώλεια λόγω θανΫτου των σημαντικότερων πολιτικών ηγετών της περιόδου μεταξύ των δύο πολάμων (Βενιζάλου,
ΣσαλδΫρη, Παπαναστασήου και Μιχαλακόπουλου),
συντάλεσαν ώστε η αντήθεση ανΫμεσα στην επικρΫτηση ενός αυταρχικού καθεστώτος και στα φιλελεύθερα φρονέματα των
Ελλένων να μην οδηγέσει στην πτώση της δικτατορήας.
Ο αντήκτυπος της διεθνούς κρήσης στην κοινωνήα και την οικονομήα.

ΕΠΙΠΣΨ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΔΙΕΘΝΟΤ΢ ΚΡΙ΢Η΢ ΢Ε ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Οι επιπτώσεις της διεθνούς κρήσης εκδηλώθηκαν αρχικΫ στο πεδήο της οικονομήας, ως αποτάλεσμα και της υπερχράωσης
της ΕλλΫδας στο εξωτερικό.
1) Η αυξημάνη φορολόγηση και τα άκτακτα κυβερνητικΫ μάτρα δε θα αποτράψουν τη χρεοκοπήα, το 1932.
2) Η κήνηση του εμπορήου, παρΫ τη νάα ανΫκαμψέ του στη διΫρκεια της δεκαετήας του 1930, παρουσήασε αισθητέ κΫμψη
άναντι της προηγούμενης δεκαετήας.
3) Η ανΫπτυξη της βιομηχανήας και της ναυτιλήας δάχτηκε επήσης τον αντήκτυπο της υποτήμησης του νομήσματος και της
χαμηλές αγοραστικές δύναμης των καταναλωτών.
4) Η αναντιστοιχήα, πρΫγματι, μεταξύ των δεικτών αφενός της βιομηχανήας και της ναυτιλήας και αφετάρου του
εισοδέματος των εργαζομάνων προκΫλεσε ζωηράς εντΫσεις.
Η λέψη, για πρώτη φορΫ, σοβαρών μάτρων στον τομάα της κοινωνικές ασφΫλισης -όπως ιδιαήτερα η σύσταση του ΙΚΑ, το
1937- προσφερόταν για να αμβλύνει την κοινωνικέ αντήδραση, χωρής όμως να μποράσει να την εξαλεήψει.
Η θάση της χώρας στο διεθνάς πλαήσιο της εποχές.

ΚατΫ την ήδια περήοδο η εξωτερικέ πολιτικέ της χώρας προσδιοριζόταν από τις επιπτώσεις της γενικότερης κρήσης στις
σχάσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών.
 Η ισορροπήα που εήχε αποκαταστέσει ο Βενιζάλος στο επήπεδο των διμερών επαφών με τους βαλκανικούς γεήτονες και
με τις μεγΫλες δυνΫμεις κατάρρεε οριστικΫ.
 Η ΕλλΫδα συνυπάγραψε, στις 9 Υεβρουαρήου 1934, το τετραμεράς Βαλκανικό ΢ύμφωνο με τη Γιουγκοσλαβήα, τη
Ρουμανήα και την Σουρκήα, προκεήμενου οι χώρες αυτάς να προασπήσουν από κοινού την εδαφικέ ακεραιότητΫ τους
απάναντι στην «αναθεωρητικέ» πολιτικέ που εήχε υιοθετέσει η Βουλγαρήα.

ΑΞΙΟΛΟΓΗ΢Η ΣΗ΢ ΢ΣΑ΢Η ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢
- Με τον τρόπο όμως αυτόν η ΕλλΫδα τασσόταν και συμβατικΫ υπάρ του ευρύτερου μετώπου που εήχε συγκροτηθεή,
υπό την ηγεσήα της Γαλλήας, από τους οπαδούς της διατέρησης του καθεστώτος των ΢υνθηκών της Ειρένης.
- Μολονότι η αποφυγέ της εμπλοκές σε άναν νάο ευρωπαϊκό πόλεμο φαινόταν να αποτελεή κοινέ επιδήωξη όλων των
ελληνικών πολιτικών δυνΫμεων, οι μεταβενιζελικάς κυβερνέσεις υιοθετούσαν στην πρΫξη μια τακτικέ που θα έταν
δυνατόν να οδηγέσει στο ανεπιθύμητο αυτό αποτάλεσμα.
Η ΥΙΛΟΑΓΓΛΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΟΤ ΜΕΣΑΞΑ

΋ταν, το 1936, ανάλαβε ο ΜεταξΫς τη διακυβάρνηση της χώρας, η πιθανότητα μιας πανευρωπαϊκές σύρραξης εήχε
ενισχυθεή και τα διλέμματα σχετικΫ με τον διπλωματικό προσανατολισμό της ΕλλΫδας έταν μεγαλύτερα.
 Η εμμονέ της ελληνικές κυβάρνησης στην πολιτικέ της μη ανΫμειξης στην εντεινόμενη διαμΫχη μεταξύ των μεγΫλων
ευρωπαϊκών δυνΫμεων δε θα αποτράψει την επιλογέ μιας άκδηλα φιλικές στΫσης προς το Λονδήνο.
 Προς την κατεύθυνση αυτέ την ωθούσε
o η αήσθηση ότι τα πΫγια εθνικΫ συμφάροντα θα έταν δυνατόν να εξυπηρετηθούν καλύτερα μάσω της επιλογές
αυτές, αλλΫ και
o η ισχυρέ επιρροέ του αγγλόφιλου Γεωργήου Β' στη διαμόρφωση της εξωτερικές πολιτικές της.
Τπό τις συνθέκες αυτάς η ΕλλΫδα θα αποφύγει ενσυνεήδητα -μόνη κατΫ την περήοδο αυτέ μεταξύ των κρατών της
Ανατολικές Ευρώπης- τον ασφυκτικό οικονομικό και, κατ' επάκταση, πολιτικό εναγκαλισμό της χιτλερικές Γερμανήας.

ΚΕΥΑΛΑΙΟ E' Ο Β' ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢
1. Προς νάα άνοπλη αναμάτρηση
ΔιατΫραξη της ισορροπήας των δυνΫμεων στην Ευρώπη.
Η πορεήα προς την κέρυξη του Β' Παγκόσμιου Πολάμου συνδάεται Ϋρρηκτα με τη σταθερέ εμμονέ της χιτλερικές Γερμανήας
να επιβΫλει τη θάλησέ της σε βΫρος της διεθνούς νομιμότητας και της ισορροπήας των δυνΫμεων στην Ευρώπη.
ΚΙΝΗ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΓΕΡΜΑΝΙΑ΢
 Η πραξικοπηματικέ επαναστρατικοποήηση της Ρηνανήας, τον ΜΫρτιο του 1936
→ δοκήμασε το βαθμό αποφασιστικότητας των δυτικών ΢υμμΫχων -Άγγλων και ΓΫλλων- άναντι της νάας πολιτικές του
Βερολήνου.
 Η ενσωμΫτωση της ανεξΫρτητης Αυστρήας στο Σρήτο ΡΫιχ ως αποτάλεσμα εκβιαστικών ενεργειών του Βερολήνου, στις
11 Μαρτήου 1938.
 Ο διαμελισμός της Σσεχοσλοβακήας μεταξύ των ετών 1938 και 1939.
 Η προσΫρτηση στη Γερμανήα της Μοραβήας και της Βοημήας.
ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΕΙ΢ ΑΓΓΛΙΑ΢ - ΓΑΛΛΙΑ΢ - ΢ΤΝΔΙΑ΢ΚΕΧΗ ΣΟΤ ΜΟΝΑΦΟΤ (1938)

Οι δραματικάς αυτάς εξελήξεις συντελάστηκαν χωρής να αντιδρΫσει αποτελεσματικΫ η γαλλικέ έ η βρετανικέ κυβάρνηση.
- Οι πρωθυπουργοή των δύο συμμαχικών χωρών, Νταλαντιά και ΣσΫμπερλαιν, άχοντας υιοθετέσει την πολιτικέ του
«κατευνασμού» (appeasement) απάναντι στον αντήπαλο, θα αποδεχτούν, μΫλιστα, στις 29 ΢επτεμβρήου 1938, κατΫ την
τετραμερέ ΢υνδιΫσκεψη του ΜονΫχου (Μ. Βρετανήα, Γαλλήα, Ιταλήα, Γερμανήα), την απαήτηση του Φήτλερ να
προσαρτέσει τα εδΫφη της Σσεχοσλοβακήας που κατοικούνταν στην πλειονότητΫ τους από τους ΢ουδέτες - γερμανικές
καταγωγές.
o Εξασφαλήστηκε «η ειρένη για εκατό χρόνια», δέλωνε ο Άγγλος πρωθυπουργός, πιστεύοντας ότι, και ύστερα
από αυτέ την υποχώρηση, εήχαν ικανοποιηθεή όλες οι αξιώσεις του Φήτλερ.
- ΋ταν όμως στις 15 Μαρτήου 1939 ο Φήτλερ, καταπατώντας τις υποσχάσεις του, καταλύσει πραξικοπηματικΫ την
ανεξαρτησήα ολόκληρης της Σσεχοσλοβακήας, ο ΣσΫμπερλαιν θα δηλώσει ότι κΫθε παραπάρα διαπραγμΫτευση με τον
Φήτλερ εήναι «αδύνατη».
Η άκρηξη του Β' Παγκόσμιου Πολάμου έταν πλάον εγγύς.
ΚΙΝΗ΢ΕΙ΢ ΚΑΙ ΢ΣΟΦΕΤ΢Η ΣΟΤ ΦΙΣΛΕΡ Ο Φήτλερ

1) Γνώριζε ασφαλώς ότι οι εκβιαστικάς ενάργειάς του έταν δυνατόν να οδηγέσουν σε γενικευμάνο πόλεμο.
2) Έκρινε όμως αναγκαήα την ανΫληψη των πρωτοβουλιών αυτών, προτού οι δυτικοή ΢ύμμαχοι επανοπλιστούν, ώστε, αν
εκραγεή πόλεμος, να άχει τη στρατιωτικέ υπεροχέ.
3) Με αυτέ τη σκάψη δε θα διστΫσει να προβΫλει νάες εδαφικάς διεκδικέσεις.
4) ΢τρΫφηκε προς την Πολωνήα, ζητώντας να προσαρτέσει την «ελεύθερη πόλη» του ΝτΫντσιχ, κατοικημάνη από
πλειονότητα γερμανικέ, καθώς και το δικαήωμα διάλευσης μάσω του πολωνικού «διαδρόμου».

Οι γερμανικάς διεκδικέσεις στην Πολωνήα
 Η πολωνικέ κυβάρνηση θα αρνηθεή κΫθε διαπραγμΫτευση επή του θάματος αυτού
 Οι κυβερνέσεις της Γαλλήας και της Μ. Βρετανήας, παρΫ την άκδηλη επιθυμήα τους να αποφύγουν την πολεμικέ
εμπλοκέ, θα συμπαρασταθούν στην Πολωνήα σταθερΫ.
 Τπάρ της αναζέτησης συμβιβαστικές λύσης, ώστε να αποφευχθεή η κέρυξη του πολάμου, θα ταχθεή και η κυριότερη
σύμμαχος του Φήτλερ στην Ευρώπη, η φασιστικέ Ιταλήα.
 Ο Γερμανός όμως δικτΫτορας ενάμεινε, ανυποχώρητα, στις θάσεις του.
΢ύμφωνο Μολότοφ - Ρήμπεντροπ

Ο Φήτλερ ενισχύθηκε στην επιλογέ του υπάρ του πολάμου και από την υπογραφέ, στις 24 Αυγούστου 1939, της ΢υνθέκης
μη Επήθεσης με τη ΢οβιετικέ Ένωση (΢ύμφωνο Μολότοφ-Ρήμπεντροπ), η οποήα συνοδευόταν και από μυστικό
πρωτόκολλο με αναφορΫ στο ενδεχόμενο διαμελισμού της Πολωνήας.
Η εισβολέ στην Πολωνήα και η άναρξη του πολάμου.

- Σα γερμανικΫ στρατεύματα εισάβαλαν στην Πολωνήα τα χαρΫματα της 1ης ΢επτεμβρήου 1939.
- Σην ήδια ώρα η πολωνικέ κυβάρνηση επιζητούσε τη βοέθεια των συμμΫχων της, ΓΫλλων και Βρετανών.
- ΢τις 3 ΢επτεμβρήου οι ΓΫλλοι και οι Άγγλοι απαήτησαν με τελεσήγραφο να αποσυρθούν τα γερμανικΫ στρατεύματα από
την Πολωνήα και, μετΫ την απόρριψέ του, κέρυξαν, αυθημερόν, τον πόλεμο στη Γερμανήα.
Κλήμα στην Ευρώπη με την άναρξη του Πολάμου

 ΋ταν κηρύχτηκε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, οι λαοή αγνοούσαν την άκταση και τη διΫρκεια που θα έταν δυνατόν να άχει
η άνοπλη διαμΫχη και υποτιμούσαν, πιθανώς, τις ολάθριες συνάπειάς του.
 ΋ταν όμως ξάσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, οι ήδιοι λαοή εήχαν επήγνωση ότι το κόστος του πολάμου θα έταν βαρύ.
 Εήναι μΫλιστα εύλογο να υποτεθεή ότι, αν δεν εήχε εκδηλωθεή η Ϋτεγκτη επιθετικέ βούληση της χιτλερικές Γερμανήας, οι
κυβερνέσεις της δημοκρατικές Ευρώπης, υπό την επήδραση και της κοινές γνώμης, θα εήχαν αποφύγει την προσφυγέ
σε νάο γενικευμάνο πόλεμο κατΫ τη διΫρκεια μήας και μόνο τριακονταετήας.
 Οι λαοή ωστόσο επάδειξαν, μετΫ την κέρυξέ του, αντοχέ και μαχητικότητα, για να υπερασπήσουν αγαθΫ και αξήες
ανεκτήμητες για την ύπαρξέ τους ως ελεύθερων πολιτών και ανθρώπων.

3. Η συμμετοχέ της ΕλλΫδας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και η εθνικέ αντήσταση
Η απόκρουση της ιταλικές εισβολές στην Αλβανήα.
ΑΡΦΙΚΗ ΢ΣΑ΢Η ΕΛΛΑΔΑ΢
Η ελληνικέ κυβάρνηση, παρΫ την άκδηλη συμπΫθεια προς τη Μ. Βρετανήα και τους δυτικούς ΢υμμΫχους, δεν απάκλινε,
μετΫ την άναρξη του πολάμου, από τους θεμελιακούς κανόνες της ουδετερότητας.
ΟΙ ΙΣΑΛΙΚΕ΢ ΒΛΕΧΕΙ΢ ΢ΣΗΝ ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΜΕ΢ΟΓΕΙΟ

Η εφαρμογέ της πολιτικές της ουδετερότητας δεν Ϋρκεσε για να αποτράψει, όπως επιδήωκε, την εμπλοκέ στην άνοπλη
σύρραξη.
 Ο Μουσολήνι, μετΫ την πολεμικέ άξοδο στο πλευρό της χιτλερικές Γερμανήας, διεήδε στην κατΫληψη της ΕλλΫδας το
πρώτο βέμα προς την εξασφΫλιση του στρατηγικού ελάγχου της Ανατολικές Μεσογεήου.
 Εήχε προηγηθεή προς την κατεύθυνση αυτέ η κατΫληψη της Αλβανήας από τον Απρήλιο του 1939.
ΚΗΡΤΞΗ ΕΛΛΗΝΟΩΣΑΛΙΚΟΤ ΠΟΛΕΜΟΤ

Σα χαρΫματα της 28ης Οκτωβρήου 1940, παρακΫμπτοντας τις επιφυλΫξεις του Βερολήνου, η Ιταλήα απαήτησε τελεσιγραφικΫ
από την Αθένα την εκχώρηση της κυριαρχήας επή σημαντικού τμέματος του ελληνικού εθνικού εδΫφους.
- Ο ΙωΫννης ΜεταξΫς απάρριψε την ιταμέ αξήωση: η ΕλλΫδα θα υπερΫσπιζε, άστω και με τα όπλα, τα κυριαρχικΫ της
δικαιώματα. Η αντήδραση του Έλληνα πρωθυπουργού θα συνοψιστεή άκτοτε στη λάξη «ΟΦΙ».
- Σην ήδια στΫση υιοθάτησαν αμάσως και όλοι οι Έλληνες, σπεύδοντας με ενθουσιασμό στο μάτωπο των επιχειρέσεων
και στηρήζοντας άκτοτε με κΫθε μάσο την αντήσταση στον εισβολάα.
ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΕΠΟ΢
o ΢τη διΫρκεια των πρώτων ημερών του πολάμου ο ελληνικός στρατός, με αρχιστρΫτηγο τον Αλάξανδρο ΠαπΫγο,
κατόρθωσε να ανακόψει την προάλαση των ιταλικών στρατευμΫτων στην Ήπειρο.
o ΢τις 14 Νοεμβρήου αντεπιτάθηκε κατΫ του εχθρού στην Αλβανήα, από όπου και εήχε εκδηλωθεή η εισβολέ.
o Η κατΫληψη της ΚορυτσΫς, της Πρεμετές, του Πόγραδετς, του ΑργυροκΫστρου, των Αγήων ΢αρΫντα και, τάλος, στις
αρχάς Ιανουαρήου 1941, της Κλεισούρας σφρΫγισε τη νικηφόρα πορεήα του ελληνικού στρατού σε εδΫφη κατοικημάνα
και από αλύτρωτο ελληνικό πληθυσμό.
o Η παραπάρα προάλαση ανακόπηκε εξαιτήας των εξαιρετικΫ δυσμενών καιρικών συνθηκών.
o Η «εαρινέ» επήθεση, το δεύτερο κύμα της επήθεσης κατΫ της ΕλλΫδας που εξαπάλυσαν οι Ιταλοή τον ΜΫρτιο του 1941
αποκρούστηκε.

Η ΢ΗΜΑ΢ΙΑ ΣΗ΢ ΝΙΚΗ΢ ΣΨΝ ΕΛΛΗΝΨΝ
(α) Η επικρΫτηση των Ελλένων στον πόλεμο κατΫ της φασιστικές Ιταλήας, σε εποχέ που όλες οι χώρες της Ευρώπης
εήχαν -συχνΫ και εθελούσια- υποταγεή στον Άξονα, χαιρετήστηκε ως νήκη των ελεύθερων λαών κατΫ των δυνΫμεων της
βήας και του ολοκληρωτισμού.
(β) ΢το στρατηγικό πεδήο η νήκη των Ελλένων απάτρεψε την επικρΫτηση του Άξονα στο βόρειο έμισυ της Ανατολικές
Μεσογεήου και, κατ' επάκταση, σε τμέμα τουλΫχιστον της Μάσης Ανατολές.
Η γερμανικέ εισβολέ και η μΫχη της Κρέτης.

Ενώ εξελήσσονταν οι επιχειρέσεις στο αλβανικό μάτωπο,
- Ο Φήτλερ, διαρρηγνύοντας τις φιλικάς άως τότε σχάσεις του με τον ΢τΫλιν, εήχε καταρτήσει το σχάδιο «Μπαρμπαρόσα»
για την εισβολέ στη ΢οβιετικέ Ένωση στα μάσα ΜΫιου του 1941.
- Προκειμάνου να προχωρέσει στην εφαρμογέ του σχεδήου αυτού, όφειλε να ασφαλήσει τα νώτα του, εξουδετερώνοντας
προληπτικΫ κΫθε εστήα απειλές στη Βαλκανικέ Φερσόνησο έ στο Αιγαήο Πάλαγος.
- Με το σκεπτικό αυτό κατΫρτισε, τον Δεκάμβριο του 1940, και το σχάδιο «Μαρήτα» για την εισβολέ στην ΕλλΫδα, κατΫ
της οποήας και επιτάθηκε στις 6 Απριλήου 1941.
- Μόνοι, με την επικουρήα ενός ανεπαρκούς βρετανικού αγέματος, οι Έλληνες αντιστΫθηκαν και κατΫ του νάου εισβολάα
με σθάνος και αποφασιστικότητα.
- Η Ϋμυνα ιδήως που προάταξαν κατΫ μέκος της «οχυρές γραμμές», στα ελληνοβουλγαρικΫ σύνορα, προκΫλεσε τον
θαυμασμό των ήδιων των Γερμανών.
- Η υπεροχέ των στρατευμΫτων εισβολές σε οργΫνωση και σε οπλικΫ μάσα έταν άκδηλη:
o η Θεσσαλονήκη καταλέφθηκε στις 9 Απριλήου και
o η Αθένα στις 27 Απριλήου.
- Σα νικηφόρα στρατεύματα του αλβανικού μετώπου θα υποχωρέσουν ατΫκτως
- Ο πρωθυπουργός Αλάξανδρος Κορυζές θα αυτοκτονέσει
Η ΜΑΦΗ ΣΗ΢ ΚΡΗΣΗ΢

Ο διΫδοχος πρωθυπουργός, Εμμανουέλ Σσουδερός, καθώς και ο βασιλιΫς Γεώργιος Β' θα δοκιμΫσουν να αντισταθούν
από κοινού με τους Βρετανούς στην Κρέτη.
Θα διεξαχθεή, κατΫ το τελευταήο δεκαέμερο του Μαΐου, η τελευταήα μΫχη επή ελληνικού εδΫφους.
o Οι Γερμανοή κατόρθωσαν να αποβιβΫσουν στρατεύματα από αάρος, τα οποήα και άκαμψαν, στη συνάχεια, την
αντήσταση των ΢υμμΫχων.
o Οι ήδιοι οι Κρέτες, αντιμετωπήζοντας τον εισβολάα με κΫθε διαθάσιμο μάσο, άδωσαν, για πρώτη φορΫ, περιεχόμενο
στην άννοια του «λαϊκού» πολάμου.

Η ΢ΗΜΑ΢ΙΑ ΣΗ΢ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ΢ ΢ΤΡΡΑΞΗ΢
Η σημασήα της άνοπλης ελληνογερμανικές σύρραξης εήναι μεγΫλη.
 Η αναγκαστικέ στροφέ στα ΒαλκΫνια υποχράωσε τον Φήτλερ να αναβΫλει την εκτάλεση της επιχεήρησης
«Μπαρμπαρόσα» κατΫ της ΢οβιετικές Ένωσης.
 Η μετΫθεση της ημερομηνήας άναρξές της, από τα μάσα Μαΐου στις 22 Ιουνήου, εήχε ως αποτάλεσμα να μην προλΫβουν
τελικώς τα γερμανικΫ στρατεύματα τον Νοάμβριο του 1941 να καταλΫβουν το Λάνινγκραντ και τη Μόσχα, προτού
ακινητοποιηθούν εξαιτήας των αντήξοων καιρικών συνθηκών του ρωσικού χειμώνα.
Η συνάχιση του άνοπλου αγώνα στο πλευρό των ΢υμμΫχων.

ΜετΫ την κατΫληψη του εθνικού εδΫφους και την επιβολέ της εχθρικές κατοχές από τους συμμΫχους του Άξονα,
Γερμανούς, Ιταλούς και ΒουλγΫρους
⇨ Η ελληνικέ κυβάρνηση μετάφερε την άδρα της άξω από την ΕλλΫδα - στο ΚΫιρο, στη Νότια Αφρικέ και, τελικΫ, στο
Λονδήνο.
⇨ Η εξόριστη πλάον ελληνικέ κυβάρνηση, μετΫ την επήσημη αναγνώριση της από τα συμμαχικΫ κρΫτη, θα υπερασπήσει,
με όσα μάσα διάθετε, τα εθνικΫ συμφάροντα.
⇨ Προάταξε, στο όνομα των μόλις διακηρυγμάνων αρχών του «ΦΫρτη του Ατλαντικού», τη διεκδήκηση των
εξακολουθητικΫ αλύτρωτων εδαφών της Δωδεκανέσου, της Βόρειας Ηπεήρου και -διακριτικΫ άναντι της συμμΫχου Μ.
Βρετανήας- της Κύπρου.
⇨ Αναζέτησε λύσεις στο επισιτιστικό πρόβλημα των κατοήκων της κατεχόμενης ΕλλΫδας.
⇨ ΢υγκρότησε αξιόμαχα άνοπλα σώματα που συνάχισαν τον πόλεμο στα μάτωπα της Ανατολικές Μεσογεήου.
Άξια ιδιαήτερης μνεήας εήναι
o η συμμετοχέ του στρατού ξηρΫς στις μΫχες του Ελ Αλαμάιν και του Ρήμινι,
o οι επιδρομάς του Ιερού Λόχου στο Αιγαήο,
o η πλούσια δρΫση του ναυτικού -θρυλικΫ τα ονόματα των αντιτορπιλικών «Βασήλισσας ΋λγας» και «Αδρήα»-
o η ενεργέ παρουσήα της πολεμικές αεροπορήας
Η Εθνικέ Αντήσταση κατΫ των δυνΫμεων του Άξονα και η σημασήα της.
Η ανΫπτυξη ενός ισχυρού κινέματος Εθνικές Αντήστασης στην κατεχόμενη ΕλλΫδα υπέρξε αποτάλεσμα της Ϋρνησης του
ελληνικού λαού να συμβιβαστεή με το καθεστώς της τριπλές εχθρικές κατοχές -Γερμανών, Ιταλών και ΒουλγΫρων- σε
βΫρος των θεμελιωδών δικαιωμΫτων και των ελευθεριών του.
Σις αρχικάς μεμονωμάνες πρΫξεις αντήστασης κατΫ του κατακτητέ διαδάχτηκαν η σύσταση και η δρΫση ισχυρών μαζικών
οργανώσεων, όπως έταν, κατΫ σειρΫ σπουδαιότητας,
⇨ το ΕΑΜ, Εθνικό Απελευθερωτικό Μάτωπο
⇨ ο ΕΔΕ΢, Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός ΢ύνδεσμος
⇨ η ΕΚΚΑ, Εθνικέ Και Κοινωνικέ Απελευθάρωση

⇨ ΑριθμητικΫ ασθενάστερες υπέρξαν οι οργανώσεις των πόλεων, «αόρατες στρατιάς», οι οποήες, σε συνεργασήα με
το ΢υμμαχικό ΢τρατηγεήο Μάσης Ανατολές, εήχαν κυρήως επωμιστεή την ευθύνη για τη διενάργεια δολιοφθορών και
κατασκοπεήας.
ΜΕΓΕΘΟ΢ ΣΗ΢ ΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΑΝΣΙ΢ΣΑ΢Η΢

o ΠουθενΫ στην Ευρώπη η αντιστασιακέ κήνηση δεν υπέρξε, αναλογικΫ με τον πληθυσμό της χώρας, τόσο καθολικέ και
ο αριθμός των συνεργατών του κατακτητέ τόσο περιορισμάνος!
o Μόνοι οι Έλληνες εξΫλλου μεταξύ των κατακτημάνων λαών κατόρθωσαν, αντιδρώντας μαζικΫ, να μη συμμετΫσχουν
στην εκστρατεήα κατΫ της ΢οβιετικές Ένωσης.
o Σο τήμημα της αντήστασης αυτές υπέρξε βαρύ: εκτελάσεις, βασανισμοή, φυλακήσεις άπληξαν χιλιΫδες αγωνιστάς.

4. Η συμμαχικέ αντεπήθεση και η ολοκληρωτικέ έττα της ναζιστικές Γερμανήας – Η συνθηκολόγηση της Ιαπωνήας
Η έττα των δυνΫμεων του Άξονα στη ΢οβιετικέ Ένωση και στο αφρικανικό μάτωπο.
Σο φθινόπωρο του 1942 ανακόπτεται η νικηφόρα πορεήα των δυνΫμεων του Άξονα και από την Ϋνοιξη του 1943 ο ρους
των επιχειρέσεων αντιστράφεται προς όφελος των ΢υμμΫχων.
Σον ΢επτάμβριο του 1942

 Οι Γερμανοή καθηλώνονται στην πόλη του ΢τΫλινγκραντ, όπου και άμελλε να διεξαχθεή μήα από τις πιο πολυαήμακτες,
αλλΫ και αποφασιστικάς σε σημασήα μΫχες του πολάμου.
 ΢τη Βόρεια Αφρικέ οι Βρετανοή και οι σύμμαχοι τους -ανΫμεσΫ τους και οι Έλληνες- κατέγαγαν σημαντικό πλέγμα κατΫ
του Ρόμελ στο Ελ Αλαμάιν.
 ΢τον Ειρηνικό οι Αμερικανοή κατορθώνουν να αναχαιτήσουν οριστικΫ τους ΙΫπωνες.
΢τις αρχάς του 1943

 ΢το ΢τΫλινγκραντ η νήκη θα στάψει τα σοβιετικΫ όπλα και η Βάρμαχτ θα γνωρήσει την πρώτη οδυνηρέ έττα.
 Η αγγλοαμερικανικέ απόβαση στο Μαρόκο και την Αλγερήα θα απολέξει, τον ΜΫιο του 1943, στην εκδήωξη των
γερμανοϊταλικών στρατευμΫτων από το αφρικανικό άδαφος.
 ΚατΫ την ήδια περήοδο θα εκδηλωθούν η νικηφόρα αμερικανικέ αντεπήθεση στον Ειρηνικό και η απώθηση άκτοτε των
Ιαπώνων, από νησή σε νησή, ολοάνα και δυτικότερα.
Η αντεπήθεση των ΢υμμΫχων.

Η εξάλιξη, άκτοτε, των πολεμικών επιχειρέσεων θα οδηγέσει σταδιακΫ στην ολοκληρωτικέ έττα και στη διαδοχικέ
συνθηκολόγηση της χιτλερικές Γερμανήας και της Ιαπωνήας
ΑΠΟΒΑ΢Η ΢ΣΗ ΢ΙΚΕΛΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΣΡΟΠΗ ΣΟΤ ΜΟΤ΢ΟΛΙΝΙ

 Προς την κατεύθυνση αυτέ, η πρώτη πρΫξη συντελάστηκε στις 10 Ιουλήου του 1943, όταν οι ΢ύμμαχοι αποβιβΫστηκαν
στη ΢ικελήα.
 ΚατΫ την πορεήα τους προς βορρΫ θα συναντέσουν σε κΫθε βέμα την ισχυρέ αντήσταση των Γερμανών, άως την
Ϋνοιξη του 1945.
 Ο Μουσολήνι, ηττημάνος σε όλα τα μάτωπα, θα ανατραπεή νωρής, στις 25 Ιουλήου 1943, για να συλληφθεή τελικΫ και να
εκτελεστεή από τους ΠαρτιζΫνους, τον Απρήλιο του 1945, αφού εήχε ενδιαμάσως συγκροτέσει στη βόρεια Ιταλήα νάα
κυβάρνηση υπό τη γερμανικέ προστασήα.
ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΜΕΣΨΠΟ
Οι ΢οβιετικοή, αφού αποκρούσουν μήα ύστατη αντεπήθεση,
 το καλοκαήρι του 1943, θα απωθέσουν τους Γερμανούς από τα εδΫφη τους
 μετΫ το καλοκαήρι του 1944, θα εισβΫλουν νικηφόρα στην Ανατολικέ Ευρώπη.

ΔΤΣΙΚΟ ΜΕΣΨΠΟ – ΑΠΟΒΑ΢Η ΣΗ΢ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ΢
 ΚατΫ την ήδια εποχέ οι εξελήξεις στο δυτικό μάτωπο σφραγήζονταν από την απόβαση των ΢υμμΫχων στη Νορμανδήα,
στις 6 Ιουνήου του 1944, σε εφαρμογέ του σχεδήου «Overlord».
 Οι ΢ύμμαχοι, παρΫ τις μεγΫλες απώλειάς τους, θα αγκιστρωθούν αρχικΫ στις γαλλικάς ακτάς και θα συνεχήσουν άκτοτε
νικηφόρα την πορεήα τους άως το Παρήσι, που θα απελευθερωθεή στις 25 Αυγούστου 1944.
 Η όλη επιχεήρηση συνάπεσε με την άνταση της δρΫσης της γαλλικές αντήστασης, υπό τον στρατηγό Ντε Γκολ, η οποήα
εκδηλώθηκε και με την εξάγερση στη γαλλικέ πρωτεύουσα λήγες ημάρες πριν από την εήσοδο των ΢υμμΫχων.
ΗΣΣΑ ΣΗ΢ ΦΙΣΛΕΡΙΚΗ΢ ΓΕΡΜΑΝΙΑ΢

Η έττα της χιτλερικές Γερμανήας διαγραφόταν πλάον ως αναπόφευκτη.
 ΢τις 20 Ιουλήου 1944 επήλεκτοι αξιωματικοή, επικεφαλές μιας μερήδας της Βάρμαχτ, θα επιχειρέσουν, χωρής επιτυχήα, να
εξοντώσουν τον Φήτλερ, προκειμάνου να αποτράψουν τον επερχόμενο όλεθρο.
 Η γερμανικέ αντεπήθεση στις Αρδάννες, τον χειμώνα του 1944-1945, τελικΫ δε θα καρποφορέσει.
 Σον ΜΫρτιο του 1945 τα αγγλοαμερικανικΫ στρατεύματα διΫβαιναν τον Ρένο, ενώ από την Ανατολικέ Ευρώπη οι
΢οβιετικοή εφορμούσαν ακΫθεκτοι προς την κατεύθυνση του Βερολήνου. Η συνΫντηση δυτικών και ΢οβιετικών
συμμΫχων πραγματοποιέθηκε στον ποταμό Έλβα στις 26 Απριλήου 1945.
Η παρΫδοση της Γερμανήας και της Ιαπωνήας.

 ΢τις 30 Απριλήου 1945, ενώ ο κλοιός έδη σφήγγει γύρω από το κάντρο της γερμανικές πρωτεύουσας, ο Φήτλερ θα
αυτοκτονέσει λήγες ώρες πριν από την παρΫδοση της πόλης στους ΢υμμΫχους.
 Η συνθηκολόγηση Ϋνευ όρων της Γερμανήας υπογρΫφηκε στις 8 Μαΐου 1945 από τον στρατηγό Γιοντλ στη Reims -
τελετέ που επαναλέφθηκε την επομάνη στο Βερολήνο, παρουσήα του Ρώσου αρχιστρΫτηγου Ζούκοφ.
 Η συνθηκολόγηση με τον Ϋλλο ισχυρό εταήρο του Άξονα, την Ιαπωνήα, επιτεύχθηκε λήγο αργότερα, στις 2 ΢επτεμβρήου
1945.
 ΠαρΫ τις στρατιωτικάς επιτυχήες των Αμερικανών στον Ειρηνικό, οι ΙΫπωνες διακέρυσσαν την απόφαση να
πολεμέσουν μάχρις εσχΫτων εναντήον τους - αν χρειαζόταν, και στο άδαφος της χώρας τους.
 Οι Αμερικανοή, προκειμάνου να αποφύγουν το ανθρώπινο κόστος αυτές της επιχεήρησης, αποφΫσισαν να κΫνουν
χρέση της ατομικές βόμβας - στις 6 Αυγούστου στη Φιροσήμα και στις 9 Αυγούστου στο ΝαγκασΫκι.
Με την αμφιλεγόμενη ιστορικΫ αμερικανικέ αυτέ ενάργεια άνα νάο κεφΫλαιο ανοιγόταν στην ιστορήα της ανθρωπότητας.

5. Σα εγκλέματα πολάμου κατΫ της ανθρωπότητας – Σο Ολοκαύτωμα
Η δήκη της Νυρεμβάργης.
Η πρόκληση και η διεξαγωγέ του Β' Παγκόσμιου Πολάμου υπέρξε πρόξενος ακραήων εκδηλώσεων βήας.
- ΜετΫ τη λέξη των εχθροπραξιών μεικτέ διεθνές επιτροπέ υπό την αιγήδα του ΟΗΕ επιφορτήστηκε με τον εντοπισμό και
την υποδειγματικέ τιμωρήα των ενόχων.
- Ειδικότερα, κλέθηκαν να λογοδοτέσουν οι υπεύθυνοι:
o για την προπαρασκευέ και την πρόκληση του πολάμου
o για τη διΫπραξη εγκλημΫτων πολάμου κατΫ παρΫβαση των κανόνων που οφεήλουν να διάπουν τη
συμπεριφορΫ των εμπολάμων
o για τη διΫπραξη εγκλημΫτων κατΫ της ανθρωπότητας.
- Η ευθύνη για τις παραβΫσεις αυτάς βΫρυνε κυρήως τη γερμανικέ πλευρΫ.
 ΢το πλαήσιο αυτό εντΫχθηκε η διεξαγωγέ της δήκης της Νυρεμβάργης, μεταξύ Ιανουαρήου και Οκτωβρήου 1946, και της
καταδήκης σε θΫνατο των ηγετικών στελεχών, πολιτικών και στρατιωτικών, της χιτλερικές Γερμανήας.
 ΠαρΫλληλα, όργανα διεθνέ, αλλΫ και εθνικΫ, επάβαλαν κυρώσεις σε βΫρος εκατοντΫδων υπευθύνων για καταστροφάς
και βιαιότητες που εήχαν διαπραχθεή στη διΫρκεια του πολάμου.
Σο άγκλημα της γενοκτονήας των Εβραήων.

Ψς μεήζον άγκλημα κατΫ της ανθρωπότητας χαρακτηρήστηκε η προσπΫθεια γενοκτονήας των Εβραήων.
 Τπό δήωξη στη Γερμανήα από το 1933, οι Εβραήοι εήδαν τη θάση τους βαθμιαήα να επιδεινώνεται, ενόσω οι ναζή
επεξάτειναν την κυριαρχήα τους στην Ευρώπη - ιδιαήτερα την Ανατολικέ.
 Η κατΫληψη της Πολωνήας εήχε ως αποτάλεσμα τη δημιουργήα του γκάτο* της Βαρσοβήας, όπου συνωστήστηκαν, υπό
περιορισμό, 500.000 Εβραήοι.
 ΜετΫ την εισβολέ στη Ρωσήα επιχειρέθηκε η καθολικέ πλάον εξόντωσέ τους στην Ευρώπη.
 Προκειμάνου να επιτευχθεή η «τελικέ λύση» του προβλέματος, το οποήο, κατΫ τους ναζή, προκαλούσε η εκτεταμάνη
διεθνές παρουσήα του εβραϊκού στοιχεήου, επινοέθηκαν και εφαρμόστηκαν από τον Φήτλερ και τους συνεργΫτες του
εφιαλτικάς πρακτικάς, πρωτοφανάρωτες στην παγκόσμια ιστορήα:
o φυσικέ εξόντωση μετΫ από επώδυνη παραμονέ σε γκάτο έ σε στρατόπεδα συγκάντρωσης,
o μαζικάς εκτελάσεις,
o χρέση δηλητηριωδών αερήων -όπως το «Σσυκλόν Β»- προκειμάνου να προκληθεή μαζικΫ ο θΫνατος.
 ΢ε εκατομμύρια αριθμούνται τα θύματα της πρωτοφανούς αυτές τραγωδήας - μόνο από την ΕλλΫδα πΫνω από 70.000.
 ΢τρατόπεδα όπως του Άουσβιτς, της Σρεμπλήνκα, του ΝταχΫου, του Μπάλζετς έ του ΢όμπιμπορ άχουν γήνει συνώνυμα
απανθρωπιΫς και τρόμου.

Οι συνάπειες του Β' Παγκόσμιου Πολάμου για την ανθρωπότητα.
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος προκΫλεσε τερΫστιες ανθρώπινες και υλικάς απώλειες σε κλήμακα παγκόσμια - κυρήως όμως
στην Ευρώπη.
1) ΢ε τριΫντα άξι εκατομμύρια ανάρχονται οι νεκροή στη γηραιΫ έπειρο - πολλοή από τους οποήους προάρχονταν, για
πρώτη φορΫ, από τους αμΫχους.
2) Πόλεις και οικισμοή, λιμΫνια, επικοινωνιακοή κόμβοι και πλουτοπαραγωγικάς πηγάς καταστρΫφηκαν.
3) Η σκληρέ δοκιμασήα και αυτών των νικητών μετάβαλε τη διεθνέ οικονομικέ ισορροπήα προς όφελος των χωρών που
βρήσκονταν μακριΫ από το πεδήο των επιχειρέσεων - κατ' εξοχέν των ΗΠΑ.
4) Και οι λαοή της Άπω Ανατολές πλέρωσαν βαρύ φόρο αήματος και υλικών καταστροφών:
 εκατομμύρια Κινάζοι και ΙΫπωνες συγκαταλάγονται μεταξύ των νεκρών.
 ανεξήτηλη στη συλλογικέ μνέμη της ανθρωπότητας άμεινε η εικόνα της καταστροφές στη Φιροσήμα και στο
ΝαγκασΫκι μετΫ τη ρήψη της ατομικές βόμβας.

Shmeivseis G Ed 2018 2019

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Shmeivseis G Ed 2018 2019

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ι΢ΣΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗ΢ ΠΑΙΔΕΙΑ΢ Γ΄ ΛΤΚΕΙΟΤ

΢τόχος των νικητών

Προσδοκώμενες ΢υνάπειες από την παλινόρθωση του παλαιού καθεστώτος

Οι όροι «Λαός» και «Έθνος».

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 1|σ ε λ ήδα

Προφήλ του Μάτερνιχ

Σο τάλος του Ναπολάοντα

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 2|σ ε λ ήδα

Αποτελάσματα του ΢υνεδρήου της Βιάννης - Ευρωπαϊκέ ΢υμφωνήα

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 3|σ ε λ ήδα

Οι νικητές «παλινόρθωσαν» το παλαιό καθεστώς.

Οι εστεμμένοι ανέκτησαν τους θρόνους τους.

Οι ευγενείς ανέκτησαν τις θέσεις τους.

Ενισχύονταν δυνάμεις προόδου, τις οποίες εξέφραζαν ο

ΕθνικΫ κινέματα θεωρούμε τις κινέσεις μεταξύ ανθρώπινων κοινοτέτων

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 4|σ ε λ ήδα

Σο εθνικό κήνημα των Γερμανών.

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 5|σ ε λ ήδα

Φώρες της ιταλικές χερσονέσου

Ελληνικέ ΕπανΫσταση 1821

Ρωσήα Δεκάμβριο του 1825

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 6|σ ε λ ήδα

Σα κυριότερα συστατικΫ στοιχεήα του ελληνικού εθνικού κινέματος

Η πολιτικέ συγκρότηση των Ελλένων

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 7|σ ε λ ήδα

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 8|σ ε λ ήδα

ΣΟ ΠΡΨΣΟ ΢ΤΝΣΑΓΜΑ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢

ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 9|σ ε λ ήδα

ΕΚΚΛΗ΢ΕΙ΢ ΓΙΑ ΕΤΡΨΠΑΩΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 10 | σ ε λ ή δ α

΢ΤΝΟΡΑ ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 11 | σ ε λ ή δ α

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 12 | σ ε λ ή δ α

Οι πρώτες προσπΫθειες συγκρότησης του κρΫτους.

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 13 | σ ε λ ή δ α

Η ΕπανΫσταση της 3ης ΢επτεμβρήου 1843.

ΚΙΝΗΜΑ 3Η΢ ΢ΕΠΣΕΜΒΡΙΟΤ - ΠΑΡΑΦΨΡΗ΢Η ΢ΤΝΣΑΓΜΑΣΟ΢

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 14 | σ ε λ ή δ α

Η κατοχύρωση της λαϊκές κυριαρχήας.

ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΠΟΛΙΣΙΚΨΝ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΟΤΜΕΝΨΝ

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 15 | σ ε λ ή δ α

Σο Ανατολικό Ζέτημα κατΫ τον 18ο και τον 19ο αιώνα.

Σο Ανατολικό Ζέτημα το 19ο αιώνα

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 16 | σ ε λ ή δ α

Σο ζέτημα των ΢τενών.

ΟΞΤΝ΢Η ΣΟΤ ΖΗΣΗΜΑΣΟ΢

Η ΢ΤΜΒΑ΢Η ΣΨΝ ΢ΣΕΝΨΝ (1841)

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 17 | σ ε λ ή δ α

ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΣΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

ΠΡΟ΢ΠΑΘΕΙΕ΢ ΓΕΝΙΚΕΤΜΕΝΨΝ ΕΞΕΓΕΡ΢ΕΨΝ ΢ΣΗΝ ΟΘΨΜΑΝΙΚΗ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΚΡΙΜΑΩΚΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 18 | σ ε λ ή δ α

Η ΢υνθέκη Ειρένης των Παρισήων.

΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΚΡΙΜΑΩΚΟΤ ΠΟΛΕΜΟΤ

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 19 | σ ε λ ή δ α

ΒΑ΢ΙΚΑ ΓΝΨΡΙ΢ΜΑΣΑ ΣΟΤ ΝΕΟΤ ΢Τ΢ΣΗΜΑΣΟ΢

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 20 | σ ε λ ή δ α

ΠΡΟΪΠΟΘΕ΢ΕΙ΢ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΗ΢ ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΑ΢

Η εξΫπλωση της Βιομηχανικές ΕπανΫστασης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 21 | σ ε λ ή δ α

Ο χρυσός αποτελούσε το βΫθρο του συστέματος.

ΥΑΣ΢Η ΑΘΑΝΑ΢ΙΑ ΥΙΛΟΛΟΓΟ΢ 22 | σ ε λ ή δ α