ΙΣΤΟΡΙΑ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΝΕΩΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ

Ορισμός διαφωτισμού:
Διαφωτισμός ονομαστηκε το κίνημα που:
- απέρριπτε κάθε αυθεντία
- ασκούσε κριτική σε κάθε υφιστάμενη γνώση
- αποδεχόταν τη λογική ως τον μόνο ασφαλές τρόπο ερμηνείας του κόσμου
- είχε την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορούσε να προοδεύει διαρκώς
Ο Διαφωτισμός πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία στο τέλος του 17ου αιώνα και κορυφώθηκε στη Γαλλία
τον 18ο αιώνα. Κατόπιν εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη και έξω από αυτήν.
Οι εκπρόσωποί του ονομάστηκαν φιλόσοφοι ή διαφωτιστές, σημαντικότεροι από τους οποίους
υπήρξαν οι Ρουσό, Βολτέρος, Ντιντερό, Μοντεσκιέ και Ντ’ Αλαμπέρ.

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης (1789 – 1794)

Γαλλική Κοινωνία
Η Γαλλική κοινωνία αποτελείτουν από τρεις τάξεις:
- ο κλήρος
- οι ευγενείς
- η τρίτη τάξη (αστοί, αργότες, εργάτες)
=> Οι δυο πρώτες τάξεις είχαν προνόμια ενώ η τρίτη τάξη μόνο υποχρεώσεις (πλήρωναν το σύνολο
των φόρων).

Αίτια γαλλικής επανάστασης

1. Ο κλήρος και οι ευγενείς είχαν προνόμια, ενώ η τρίτη τάξη μόνο υποχρεώσεις αφού πλήρωνε το
σύνολο των φόρων.
2. Δυσαρέσκεια αστικής τάξης λόγω αυτής της κατάστασης του παλαιού καθεστώτος. Παρά το
γεγονός ότι είχαν οικονομική δύναμη, εντούτοις δεν είχαν το δικαίωμα να συμμετέχουν στη λήψη
πολιτικών αποφάσεων.
3. Από τα μέσα 18ου αιώνα οι συνθήκες ζωής της τρίτης τάξης επιδεινώνονται.
4. Άρνηση του βασιλιά να προβεί σε μεταρρυθμίσεις και επιβολή νέων φόρων στα μέλη της τρίτης
τάξης.

Γεγονότα
- Αντίδραση αντιπροσώπων τρίτης τάξης και αυτοανακήρυξή τους σε Εθνική Συνέλευση.
- Όρκος Σφαιριστηρίου: Οι αντιπροσώποι της τρίτης τάξης ορκίστηκαν ότι θα συντάξουν Σύνταγμα.
Μαζί τους τάχθηκαν ορισμένοι κληρικοί και ευγενείς.
- Η Εθνοσυνέλευση αυτοανακηρύσσεται σε Συντακτική Συνέλευση, με σκοπό να δώσει Σύνταγμα στη
Γαλλία.
- 14 Ιουλίου 1789: Ο λαός, οργισμένος με τη στάση του βασιλιά, καταλαμβάνει τη Βαστίλη, τόπο
φυλάκισης και βασανιστηρίων, μισητό σύμβολο της απολυταρχίας.

ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Η τελευταία φάση της Γαλλικής Επανάστασης (1794 – 1799) και η εποχή του
Ναπολέοντα (1799 – 1815)

Η Γαλλική επανάσταση και η εποχή του Ναπολέοντα: μια αποτίμηση

Ποιες είναι οι συνέπειες της Γαλλικής Επανάστασης;
1. Κατάληψη εξουσίας από αστική τάξη Γαλλίας.
2. Προώθηση συμφερόντων αστικής τάξης. Η φιλελεύθερη οικονομία κερδίζει έδαφος.
3. Οι αρχές του Διαφωτισμού έγιναν πολιτικά αιτήματα.
4. Η απολυταρχία γκρεμίστηκε στη Γαλλία και κλονίστηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη.
5. Αναπτύχθηκε η ιδέα ότι τα όρια του Έθνους και του κράτους πρέπει να συμπίπτουν. Πολίτες και
κράτος συνδέονται με ένα πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
6. Η Εκκλησία διαχωρίστηκε από το κράτος.
7. Τα προνόμια των ευγενών και του κλήρου καταργήθηκαν. – Επικράτησε η άποψη ότι όλοι οι
άνθρωποι έχουν ίδια δικαιώματα.
8. Ο λαός αναδείχθηκε σε κινητήρια δύναμη της ιστορίας και σε αποκλειστική πηγή εξουσίας
(Συντάγματα) => οι υπήκοοι έγιναν πολίτες.
9. Αναπτύχθηκαν ιδέες και κινήματα που σφράγισαν την Παγκόσμια Ιστορία => φιλελευθερισμός,
εθνικισμός, κοινωνικός ριζοσπαστισμός και σοσιαλισμός.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5: Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Νεοελληνικός Διαφωτισμός: ήταν ένα κίνημα που, επιδιώκοντας τη διάδοση των ιδεών του
Διαφωτισμού μεταξύ των Ελλήνων, αποσκοπούσε στην ιδεολογική προετοιμασία του αγώνα για την
ελευθερία. Διαμορφώθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα και αναπτύχθηκε κυρίως στις παροικίες και σε
ορισμένα από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα του ελληνισμού (Σμύρνη, Ιωάννινα, Χίος).

Θέσεις Ελλήνων υποστηρικτών του Διαφωτισμού:

 Θαύμαζαν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και τον σύνδεαν με την ελευθερία
 Πίστευαν ότι η εκπαίδευση θα έπρεπε να θεμελιώνεται στην ενασχόληση με τις θετικές επιστήμες, να
γίνεται στη λαϊκή γλώσσα και να υπηρετεί την προοπτική του αγώνα για ελευθερία.
Αντίθετα, ορισμένοι Έλληνες συντηρητικοί λόγιοι, που συνήθως συνδέονταν με την εκκλησία, απέρριπταν τις
διαφωτιστικές ιδέες, έκριναν ότι η εκπαίδευση έπρεπε να βασίζεται σε εκκλησιαστικά κείμενα, να περιορίζεται στη
γνωριμία με τη θρησκευτική παράδοση και να γίνεται σε αρχαΐζουσα γλώσσα.

Κύριοι εκπρόσωποι Διαφωτισμού στην Ελλάδα: Ρήγας Βελεστινλής, Αδαμάντιος Κοραής, Ιώσηπος
Μοισιόδακας, Δημήτριος Καταρτζής κ.α.

ΕΝΟΤΗΤΑ 7: Η Φιλική Εταιρεία και η κήρυξη της ελληνικής επανάστασης στις παραδουνάβιες
ηγεμονίες

Φιλική Εταιρεία: Ήταν μια μυστική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας
με σκοπό την προετοιμασία του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Πρωτεργάτες της
Φιλικής Εταιρείας ήταν οι Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξάνθος και
Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος.

Αρχές λειτουργίας και διαδικασία ένταξης υποψήφιων μελών της:

 Υιοθέτησε οργανωτικό πρότυπο μυστικών εταιρειών, όπως οι καρμπονάροι που δρούσαν τότε
στην Ευρώπη.
 Τα υποψήφια μέλη δοκιμάζονταν για ένα διάστημα και στη συνέχεια εντάσσονταν στην
οργάνωση, αφού ορκίζονταν πίστη και αφοσίωση σε αυτήν. Για τους παραβάτες τιμωρία ηταν ο
θάνατος.
 Οι Φιλικοί χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμα και επικοινωνούσαν με κρυπτογραφικό αλφάβητο.
 Αρχικά η Φιλική Εταιρεία απευθυνόταν σε πλούσιους Έλληνες εμπόρους, με σκοπό να
εξασφαλίσει τα οικονομικά μέσα για την ανάπτυξή της. Οι περισσότεροι ήταν αρνητικοί.
 Αργότερα, όταν άρχισε να απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες του ελληνισμού,
αναπτύχθηκε γρήγορα.
 Γυναίκες γίνονταν δεχτές μόνο κατ’ εξαίρεση.

Ηγεσία Φιλικής Εταιρείας:

Η ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας, η Αόρατη Αρχή, παρέμεινε μυστική και αφηνόταν να εννοηθεί ότι
απότελούνταν από ισχυρά πρόσωπα. Αργότερα, όταν οι ιδρυτές της Φιλικής εταιρείας κατάλαβαν ότι οι
Έλληνες είχαν ανάγκη από έναν ηγέτη με ισχυρό όνομα. Αρχικά απευθύνθηκαν στον Ιωάννη
Καποδίστρια και μετά την άρνησή του να αναλάβει τη θέση, ανέθεσαν την ηγεσία στον Αλέξανδρο
Υψηλάντη, ανώτερο αξιωματικό του ρωσικού στρατού, που τότε ανακηρύχθηκε Γενικός Επίτροπος της
Αρχής.

Η κήρυξη της ελληνικής επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες:

Γιατί αποφασίστηκε να ξεκινήσει η επανάσταση από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες:
 Εκεί δεν υπήρχε Τουρκικός στρατός, ενώ βορειότερα βρισκόταν ρωσικός στρατός, που υπήρχε
ελπίδα ότι θα βοηθούσε.
 Προσεγγίστηκαν διάφοροι Βαλκάνιοι ηγέτες για να εξασφαλιστεί η συμμετοχή τους στην
επανάσταση. Ο Σέρβος ηγέτης έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, αλλά συλλήφθηκε και
εκτελέστηκε από τις οθωμανικές αρχές.
 Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κήρυξε την επανάσταση στο Ιάσιο της Βλαχίας στις 24 Φεβρουαρίου
1821. Κυκλοφόρησε προκηρύξεις με τις οποίες κήρυττε την επανάσταση, αφήνοντας να
εννοηθεί ότι πίσω από αυτήν βρισκόταν η Ρωσία. Παράλληλα συγκρότησε το στράτευμά του.

Λόγοι αποτυχίας:
 Οι πλούσιοι Έλληνες των Ηγεμονιών δεν ανταποκρίθηκαν υλικά και η στρατολόγηση δεν
προχωρούσε.
 Ο τσάρος αποκήρυξε την επανάσταση και επέτρεψε την είσοδο τουρκικού στρατού στις
Ηγεμονίες για την καταστολή της.
 Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ πιεζόμενος από τον σουλτάνο αφόρισε όσους συμμετείχαν στο
κίνημα.
 Ο Βλαντιμηρέσκου θεωρήθηκε προδότης και με εντολή της Φιλικής Εταιρέιας εκτελέστηκε.
 Παρά τις δυσκολίες ο Υψηλάντης συνέχισε τον αγώνα. Η κρίσιμη μάχη δόθηκε στο Δραγατσάνι,
όπου διακρίθηκε ο Ιερός Λόχος, μια μονάδα που συγκροτήθηκε από εθελοντές σπουδαστές. Ο
στρατός του Υψηλάντη ηττήθηκε και ο ίδιος κατέφυγε στην Αυστρία, όπου και συλλήφθηκε.

Ιερός Λόχος: Ήταν μια μονάδα που συγκροτήθηκε από εθελοντές σπουδαστές, η οποία διακρίθηκε στη
μάχη που δόθηκε στο Δραγατσάνι από τον Υψηλάντη.

ΕΝΟΤΗΤΑ 8: Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ (1821 – 1827)

Ποιοι λόγοι ευνοούσαν την έναρξη της ελληνικής επανάστασης στο Νότιο ελλαδικό χώρο:
 Οι Ελληνικοί πληθυσμοί ήταν πυκνότεροι.
 Η παρουσία Οθωμανικού στρατού δεν ήταν ιδιαίτερα ισχυρή, ενώ τη δεδομένη στιγμή μεγάλο
μέρος των οθωμανικών δυνάμεων ήταν απασχολημένο στον πόλεμο εναντίον του Αλή πασά της
Ηπείρου.
 Πολυάριθμοι Φιλικοί στο νότιο ελλαδικό χώρο προετοίμαζαν και ανέμεναν τον ξεσηκωμό.
 Υπήρχαν ένοπλα σώματα Ελλήνων (κλέφτες), ελληνικά εμπορικά σκάφη, που τότε ήταν
εφοδιασμένα με κανόνια.
 Πολλοί Έλληνες διέθεταν σημαντική εμπειρία ένοπλων συγκρούσεων τόσο στην ξηρά όσο και
στη θάλασσα.
 Τα ορεινά εδάφη της Πελοποννήσου και της Στερεάς διευκόλυναν τον κλεφτοπόλεμο.

Πρωταγωνιστές: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μάρκος

Μπότσαρης, Κωνσταντίνος Κανάρης, Ανδρέας Μιαούλης, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και Μαντώ
Μαυρογένους.

Η Φάση των Επιτυχιών (1821 – 1824):

 Άλωση Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), διοικητικού κέντρου Πελοποννήσου, από δυνάμεις
με επικεφαλή τον Θ. Κολοκοτρώνη.
  Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την Χίο και σφάζουν τον πληθυσμό της (Πάσχα 1822), γεγονός που
προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στην Ευρώπη. Ως απάντηση, ο Κ. Κανάρης και οι άνδρες του,
ανατίναξαν την τουρκική ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου.
 Συγχρόνως, ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλή τον Θ. Κολοκοτρώνη διέλυσαν στα Δερβενάκια τη
στρατιά του Δράμαλη (25 – 28 Ιουνίου 1822).
 Το 1823 σκοτώθηκε ο Μάρκος Μπότσαρης ενώ πολεμούσε λίγο έξω από το Καρπενήσι.
 Το 1824 ο σουλτάνος συμφώνησε με τον ηγεμόνα της Αιγύπτου Μοχάμετ Άλη να του δώσει την
Κρήτη και την Πελοπόννησο σε περίπτωση καταστολής της επανάστασης. Έτσι ο Αιγυπτιακός
στρατός κατέπνιξε την επανάσταση στην Κρήτη και κατέστρεψε την Κάσο, ενώ τουρκικές
δυνάμεις έκαναν το ίδιο στα Ψαρά. Οι Έλληνες απάντησαν με τη ναυμαχία του Γέροντα (29
Αυγούστου 1824), όπου με αρχηγό τον Α. Μιαούλη νίκησαν τον Τουρκοαιγυπτιακό στόλο.

Η Φάση της Κάμψης (1825 – 1827):

 Ενώ οι ελληνικές δυνάμεις ήταν καταπονημένες από τον εμφύλιο, τακτικός Αιγυπτιακός στρατός
με επικεφαλή τον Ιμπραήμ, αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο στις αρχές του 1825,
ανακαταλαμβάνοντας μεγάλο τμήμα της Πελοποννήσου. Ανεπιτυχής προσπάθεια του
Παπαφλέσσα να τον σταματήσει στο Μανιάκι (20 Μαΐου 1825).
 Μόνο στους Μύλους οι Δημήτριος Υψηλάντης, Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης και Μακρυγιάννης
κατάφεραν να πλήξουν τις δυνάμεις του Ιμπραήμ.
 Την ίδια στιγμή Τουρκικές και Αιγυπτιακές δυνάμεις άρχισαν την πολιορκία του Μεσολογγίου, η
οποία τερματίστηκε τη νύχτα της 10 ης προς την 11η Απριλίου 1826 με την ηρωική έξοδο των
πολιορκημένων Ελλήνων, που κατέληξε σε σφαγή, γεγονός που προκάλεσε τεράστια
συγκίνηση στην Ευρώπη.
 Ο κίνδυνος κάμψης της Επανάστασης ήταν εμφανής. Μόνο στη Στερεά Ελλάδα δυνάμεις με
επικεφαλής τον Γ. Καραϊσκάκη πραγματοποιούσαν ακόμη επιχειρήσεις. Στις 23 Απριλίου 1827
ο Καραϊσκάκης σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τουρκικές δυνάμεις που
πολιορκούσαν την Ακρόπολη. Ο θάνατός του και η κατάληψη της Ακρόπολης ενίσχυσαν την
αίσθηση ότι η επανάσταση έσβηνε.
 Παράλληλα, οι Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία) αποφάσισαν την ειρήνευση και τη
δημιουργία ελληνικού κράτους (Συνθήκη Λονδίνου, 6 Ιουλίου 1827). Η απόφαση αυτή άλλαξε
τα δεδομένα του ελληνικού ζητήματος.

ΕΝΟΤΗΤΑ 9: ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

ΚΡΑΤΟΥΣ

Εμφύλιος Πόλεμος: Εκδηλώθηκε το Φθινόπωρο του 1823, αρχικά ως σφοδρή πολιτική σύγκρουση
και λίγο αργότερα ως ανοιχτή ένοπλη αναμέτρηση.
Αίτια:
 Οι αντιθέσεις ανάμεσα στους Έλληνες που προεπαναστατικά διέθεταν εξουσία και τώρα
επιδίωκαν να την κρατήσουν (πρόκριτοι, ιεράρχες, Φαναριώτες) και σ’ εκείνους που
αναδείχθηκαν στα πεδία των μαχών και θεωρούσαν αυτονόητο δικαίωμά τους την
πρωταγωνιστική συμμετοχή τους στα κοινά (οπλαρχηγοί, Φιλικοί).
 Οι τοπικιστικές αντιθέσεις.
 Οι διαφωνίες για τη διαχείριση των χρημάτων του δανείου που είχε συναφθεί στην Αγγλία.
 Οι καθαρά προσωπικές αντιπαλότητες και φιλοδοξίες.

Εθνοσυνελεύσεις και Συντάγματα:

Γ’ Εθνοσυνέλευση:
 Αρχικά συγκλήθηκε στην Επίδαυρο το 1826, αλλά διαλύθηκε όταν έγινε γνωστή η πτώση του
Μεσολογγίου. Την άνοιξη του 1827 συγκλήθηκε ξανά στην Τροιζήνα.
 Εξέλεξε Κυβερνήτη της Ελλάδος τον Ιωάννη Καποδίστρια με θητεία επτά ετών.
  Ψήφισε το Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδος, που βασιζόταν στην αρχή της διάκρισης των
εξουσιών, διαπνεόταν από φιλελεύθερες ιδέες και ήταν το πιο δημοκρατικό σύνταγμα της
εποχής του.

ΕΝΟΤΗΤΑ 10: Ελληνική Επανάσταση και Ευρώπη

Κίνημα Φιλελληνισμού (από πού ευνοήθηκε και τι πρόσφερε)

Ορισμός:
Ο φιλελληνισμός ήταν ένα κίνημα συμπαράστασης στους Έλληνες και στρεφόταν εναντίον τόσο της
οθωμανικής απολυταρχίας, όσο και της Ιερής συμμαχίας.
Αιτίες ανάπτυξης του φιλελληνισμού:
 ο φιλελευθερισμός και ο ριζοσπαστισμός της γαλλική επανάστασης,
 ο θαυμασμός των Ευρωπαίων για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό,
 ο αποτροπιασμός για τις βιαιότητες των Τούρκων,
 η συγκίνηση από τις ελληνικές επιτυχίες.
Η προσφορά του φιλελληνισμού:
 οικονομική ενίσχυση,
 ηθική συμπαράσταση,
 προσωπική συμμετοχή φιλελλήνων στον Αγώνα.

Ναυμαχία του Ναυαρίνου

Υπογράφεται στις 6 Ιουλίου του 1827 η Ιουλιανή Συνθήκη του Λονδίνου από την Αγγλία, τη Ρωσία και
τη Γαλλία με την οποία ιδρύεται αυτόνομο ελληνικό κράτος. Η Τουρκία αρνείται τη συνθήκη κι έτσι οι 3
δυνάμεις επεμβαίνουν : στη ναυμαχία του Ναυαρίνου οι στόλοι της Αγγλίας, της Γαλλίας και της
Ρωσίας συνέτριψαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο.

Πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας (πότε υπογράφτηκε και τι προνοούσε)

Στις 22 Ιανουαρίου/ 3 Φεβρουαρίου του 1830 υπογράφεται από την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία
το ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ. Τα σύνορα της Ελλάδας ορίστηκαν ως τη γραμμή Αχελώου
– Σπερχειού. Παράλληλα οι Δυνάμεις επέλεξαν τον πρίγκιπα Λεοπόλδο του Σαξ Κόμπουργκ ως
ηγεμόνα της Ελλάδας. Αυτός όμως δεν αποδέχτηκε την εκλογή του.

ΕΝΟΤΗΤΑ 17: Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας (1828 – 1831)

Η ολοκλήρωση της Ελληνικής Επανάστασης (1829)

Ποια κατάσταση βρήκε ο Ιωάννης Καποδίστριας στην Ελλάδα;

Τραγική κατάσταση:
- Η χώρα ήταν ερειπωμένη και ο λαός εξαθλιωμένος.
- Ληστές και πειρατές έλεγχαν μεγάλες περιοχές.
- Αιγυπτιακός στρατός παρέμενε στη ΝΔ Πελοπόννησο και τουρκικός στη Στερεά Ελλάδα.

Έργο Καποδίστρια
Πολίτευμα και Διοίκηση: Συγκέντρωσε στα χέρια του όλες τις εξουσίες, κρίνοντας ότι αυτό ήταν
αναγκαίο για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της χώρας.
Ένοπλες Δυνάμεις
- Συγκρότηση τακτικών ενόπλων δυνάμεων για αντιμετώπιση τουρκικού στρατού στη Στερεά Ελλάδα
και σοβαρών προβλημάτων εσωτερικής τάξης.
- Ίδρυση Λόχου των Ευελπίδων.
- Πρώτα βήματα για οργάνωση τακτικού πολεμικού ναυτικού και καταπολέμηση πειρατείας.
Οικονομία
- Σχηματισμός κρατικού ταμείου: προήλθε από εισφορές Ελλήνων του εξωτερικού και Φιλελλήνων.
- Ίδρυση Τράπεζας και κοπή νομίσματος (Φοίνικας) με τη βοήθεια του Γαλλοελβετού Τραπεζίτη
Εϋνάρδου.
- Εφαρμογή αυστηρής λιτότητας στις δημόσιες δαπάνες.
- Εκσυγχρονισμός της γεωργίας με την εισαγωγή νέων καλλιεργειών και νέων μεθόδων.
Εκπαίδευση
- Ορφανοτροφείο Αίγινας
- Πρότυπον Σχολείον (όσοι προορίζονταν για δάσκαλοι στα αλληλοδιδακτικά)
- Κεντρικόν Σχολείον (όσοι προορίζονταν για σπουδές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού)
- Πρότυπον Αγροκήπιον

Η ολοκλήρωση της Επανάστασης – εξωτερική πολιτική

Ποια ήταν τα αποτελέσματα των επιδέξιων χειρισμών του Ι. Καποδίστρια;
- Η Ελλάδα αναγνωρίστηκε ανεξάρτητο κράτος.
- Διευρύνθηκαν τα σύνορα της Ελλάδας => ενσωμάτωσε όλα τα εδάφη νότια της γραμμής Αμβρακικού
– Παγασητικού κόλπου (Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, νησιά Αργοσαρωνικού, Εύβοια, Κυκλάδες
και Σποράδες).

Η αντιπολίτευση κατά του Καποδίστρια

Η επιλογή του Καποδίστρια να συγκροτήσει ένα ισχυρό, συγκεντρωτικό κράτος προκάλεσε
αντιδράσεις. Με την πολιτική του Καποδίστρια δυσαρεστήθηκαν:
-> πρόκριτοι με τοπική εξουσία
-> έμπειροι Φαναριώτες
-> Αγγλία και Γαλλία υποκινούσαν τις αντικαποδιστριακές κινήσεις, θεωρώντας τον κυβερνήτη όργανο
της Ρωσίας.
Αποτελέσματα:
- Ο Α. Μιαούλης ανατινάζει στον Πόρο τα δυο μεγαλύτερα ελληνικά πολεμικά πλοία.
- Στην Ύδρα η εφημερίδα Απόλλων προπαγανδίζει τη δολοφονία του Κυβερνήτη.
- Ο Καποδίστριας φυλακίζει τον πρόκριτο της Μάνης Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, θεωρώντας τον
υπεύθυνο για αντικυβερνητικές κινήσεις.
- 27 Σεπτεμβρίου 1831 => Ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης δολοφονούν τον
Καποδίστρια στο Ναύπλιο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 18: Από την άφιξη του Όθωνα (1833) έως την 3η Σεπτεμβρίου 1843

Η 3η Σεπτεμβρίου 1843
Αίτια εξέγερσης
1. Χειροτέρευση οικονομικής κατάστασης αγροτών.
2. Αδυναμία Ελλάδας να ξοφλήσει τα δάνειά της, με αποτέλεσμα οι Δυνάμεις να επιβάλουν οικονομικό
έλεγχο στη χώρα και περικοπή των κρατικών δαπανών.
3. Οι στρατιωτικοί, θύματα των περικοπών, στράφηκαν εναντίον του Όθωνα.
 Έντονη πολιτική κινητοποίηση με πρωτεργάτες τους Α. Μαυροκορδάτο, Ι. Κωλέττη, Α. Μεταξά και Α.
Λόντο. Αυτοί, είχαν κοινή πεποίθηση ότι η παραχώρηση Συντάγματος θα απάλλασσε τη χώρα από
τους Βαυαρούς και θα την ανακούφιζε από την οικονομική και την κοινωνική κρίση.
3η Σεπτεμβρίου 1943: Δυνάμεις της φρουράς της Αθήνας και πολλοί πολίτες με επικεφαλείς τους Δ.
Καλλέργη και Μακρυγιάννη, συγκεντρώθηκαν έξω από τα ανάκτορα και απαίτησαν από τον Όθωνα να
παραχωρήσει Σύνταγμα. Ο βασιλιάς αρχικά αρνήθηκε, αλλά τελικά υποχρεώθηκε να προκηρύξει
εκλογές για Εθνοσυνέλευση, που θα ψήφιζε Σύνταγμα.
 Τέλος Απόλυτης Μοναρχίας του Όθωνα.

ΕΝΟΤΗΤΑ 19: Από την 3η Σεπτεμβρίου έως την έξωση του Όθωνα (1862)

Μεγάλη Ιδέα και Αλυτρωτισμός

Μεγάλη Ιδέα: Ονομάστηκε η θέση ότι, για να αναπτυχθεί η χώρα, θα έπρεπε πρώτα να διευρυνθούν
τα ελληνικά σύνορα ώστε να περιλάβουν περιοχές που βρίσκονταν υπό ξένη – οθωμανική κυρίως –
κυριαρχία. Πρώτος ο Κωλέττης χρησιμοποίησε τον όρο αυτό.
Αλύτρωτοι: Ονομάστηκαν οι Έλληνες που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Αλυτρωτισμός: Η πολιτική που στόχευε στην ένταξη των Ελλήνων που ζούσαν στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία και των εδαφών στα οποία κατοικούσαν, στο ελληνικό κράτος.

ΕΝΟΤΗΤΑ 22: Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων

Μακεδονικό ζήτημα και Μακεδονικός αγώνας

Μακεδονικό ζήτημα ονομάστηκε ο αγώνας για τον έλεγχο της Μακεδονίας, που ήταν τότε τμήμα της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έλληνες, Βούλγαροι και Σέρβοι διεκδικούσαν, με βάση τις δικές τους
εθνικές επιδιώξεις ο καθένας, την ενσωμάτωση ολόκληρης ή μέρους της Μακεδονίας.
Πρωταγωνιστές
Γερμανός Καραβαγγέλης -> Μητροπολίτης Καστοριάς
Ίων Δραγούμης -> Διπλωμάτης
Λάμπρος Κορομηλάς -> Διπλωμάτης
Παύλος Μελάς -> ξεχωριστή μορφή του αγώνα

Κίνημα Νεοτούρκων
Ιδρυτές: Τούρκοι αξιωματικοι, αστοί και διανοούμενοι ίδρυσαν την οργάνωση «Ένωση και Πρόοδος».
Τι πέτυχαν:
- Υποχρέωσαν τον Σουλτάνο να παραχωρήσει Σύνταγμα
- Δόθηκε αμνηστία στους ένοπλους Έλληνες και Βούλγαρους κι έτσι έλαβε τέλος ο Μακεδονικός
αγώνας.

ΕΝΟΤΗΤΑ 27: Το κίνημα στο Γουδί (1909)

Συνθήκες που οδήγησαν στη δημιουργία του Στρατιωτικού Συνδέσμου

1. Τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας κατά την τελευταία δεκαετία του 19 ου αιώνα – αρχές
του 20ου αιώνα, όπου η διεθνής οικονομική ύφεση έκανε δύσκολη τη διάθεση των ελληνικών προϊόντων
στις ξένες αγορές και περιόρισε τα εμβάσματα Ελλήνων μεταναστών.
2. Η αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις εθνικές διεκδικήσεις.
3. Πολιτική αστάθεια – κυβερνήσεις σύντομης θητείας διαδέχονταν η μία την άλλη, χωρίς καμιά να
φαίνεται ικανή να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα της χώρας.
4. Μείωση κύρους των πολιτικών και της μοναρχίας.
Αρχηγός Συνδέσμου: Συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς
15 Αυγούστου 1909 – Κίνημα στο Γουδί: Η κυβέρνηση δέχτηκε τους όρους του Συνδέσμου:
1. Αναδιοργάνωση ενόπλων δυνάμεων – απομάκρυνση από το στράτευμα των πριγκίπων.
2. Κάποια γενικότερα αιτήματα που αφορούσαν μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση του κράτους, στην
οικονομία, διοίκηση και εκπαίδευση.
- Στις 14 Σεπτεμβρίου 1909, ο λαός μ’ ένα εντυπωσιακό συλλαλητήριο υποστηρίζει τον Σύνδεσμο.
- Προσπάθεια Συνδέσμου να υλοποιήσει τις επιδιώξεις του μέσω της κυβέρνησης Μαυρομιχάλη. Η
αμοιβαία καχυποψία δεν άφησε να προκύψει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα.
- Η ηγεσία του Συνδέσμου κάλεσε στην Αθήνα τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 28: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρωθυπουργός:

η βενιζελική πολιτική της περιόδου 1910 - 1912

Αποτελέσματα εργασιών Αναθεωρητικής Βουλής

Το αποτέλεσμα των εργασιών της Αναθεωρητικής Βουλής ήταν το αναθεωρημένο Σύνταγμα του 1911,
το οποίο:
1. Προστάτευε αποτελεσματικότερα τις ατομικές ελευθερίες.
 2. Επέτρεπε στο κράτος να αφαιρεί από τους ιδιοκτήτες τους μεγάλες εκτάσεις γης με
αποζημίωση, για να μοιραστούν σε ακτήμονες.
3. Θέσπιζε τη μονιμότητα των Δημοσίων υπαλλήλων.
4. Απαγόρευε στους στρατιωτικούς και στους δημόσιους υπαλλήλους να εκλέγονται βουλευτές.
5. Καθιέρωνε την υποχρεωτική δωρεάν εκπαίδευση.

Ενέργειες του Βενιζέλου για τον στρατό

- Αναδιοργάνωση ενόπλων δυνάμεων.
- Φρόντισε να αποκτήσει ισχυρή επιρροή στο στράτευμα.
- Επιδίωξε την αξιοποίηση όλων των αξιοματικών => επανέφερε στην ηγεσία του στρατού τον
διάδοχο Κωνσταντίνο.

Που αποσκοπούσαν οι ενέργειες του Βενιζέλου;

Ο Βενιζέλος κράτησε συμβιβαστική στάση απέναντι στη μοναρχία, προώθησε μέτρα υπέρ των
ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων και ανασυγκρότησε στρατιωτικά τη χώρα, γιατί πίστευε ότι η Ελλάδα
σύντομα θα έπρεπε να πάρει μέρος σε πόλεμο για να πετύχει τους εθνικούς της στόχους.

ΕΝΟΤΗΤΑ 29: Βαλκανικοί Πολέμοι

Αίτια Α’Βαλκανικού Πολέμου

1. Προσπάθεια Νεότουρκων για εκτουρκισμό όλων των αλλοεθνών της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας.
2. Διώξεις Ελλήνων, Βούλγαρων και Σέρβων.
3. Αναζωπύρωση εθνικών αισθημάτων των καταπιεζόμενων βαλκανικών λαών.

Αφορμή
Η άρνηση του Σουλτάνου να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις υπέρ των βαλκανικών εθνοτήτων τον
Οκτώβριο του 1912.

Βαλκανικές Συμμαχίες
 Οκτώβριο 1912Ξεκίνημα Α’Βαλκανικού Πολέμου
 26 Οκτωβρίου 1912Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης
 22 Φεβρουαρίου 1913Απελευθέρωση Ιωαννίνων

Συνθήκη Λονδίνου
 13 Μαϊου 1913
 Τερματίστηκε ο Α΄Βαλκανικός Πόλεμος
 Η Οθωμανική αυτοκρατορία υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει όλα τα εδάφη της
 Το μέλλον των νησιών του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου, της Χερσόνησους, του Αγίου Όρους
και το καθεστώς της Αλβανίας θα καθοριζόταν από τις Δυνάμεις.
 29 Ιουλίου 1926Η Αλβανία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος
 Τα δωδεκάνησα παρέμειναν υπο Ιταλική κατοχή και διοίκιση.

Β’Βαλκανικός Πόλεμος
Αίτια: Η συνθήκη του Λονδίνου άφησε πολλές εκκρεμότητες
Συμμαχίες: Ελλάδα με Σερβία για την αντιμετώπιση της Βουλγαρίας

ΕΝΟΤΗΤΑ 30: Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια αμέσως μετά τους βαλκανικούς πολέμους

Συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913)

- Με αυτήν τερματίστηκαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι.
- Η Ελλάδα εξασφάλισε το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, τη Ν. Ήπειρο, σημαντικά νησιά στο
Βόρειο και Ανατολικό Αιγαίο και την Κρήτη. Τα εδάφη αυτά ονομάστηκαν Νέες Χώρες.
- Σε δέκα μήνες η Ελλάδα διπλασίασε σχεδόν τα εδάφη της και τον πληθυσμό της.
- Η Σερβία κέρδισε ένα σημαντικό τμήμα της ΒΔ Μακεδονίας.
- Στη Βουλγαρία αποδόθηκε το μεγαλύτεορ μέρος της Δ. Θράκης.
- Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ανέκτησε την Α. Θράκη.
- Τα Δωδεκάνησα παρέμειναν υπό Ιταλικό έλεγχο.
- Λίγους μήνες αργότερα η Β. Ήπειρος, περιοχή με σημαντική ελληνική παρουσία, παραχωρήθηκε
στην Αλβανία, απόφαση που προκάλεσε αντιδράσεις στους Έλληνες της περιοχής.

ΕΝΟΤΗΤΑ 31: Τα αίτια,η έκρηξη και τα μέτωπα του Α΄Παγκοσμίου πολέμου

Αίτια (πηγές 1, 2, 3 σελ. 89)

1. Ιμπεριαλισμός: Η όξυνση του επεκτατικού και του οικονομικού ανταγωνισμού των
Ευρωπαϊκων Δυνάμεων. Η επιθετική προσπάθεια της Γερμανίας να καλύψει τις ανάγκες της σε
πρώτες ύλες, καύσιμα και αγορές μέσω της αναδιανομής του παγκόσμιου πλούτου και των
αποικιών. Η πολιτική αυτή την έφερε αντιμέτωπη με τη Βρετανία και τη Γαλλία.
2. Εθνικισμός: Η σύγκρουση των συμφερόντων των Μεγάλων Δυνάμεων στο Βαλκανικό χώρο. Τα
αντικρουώμενα συμφέροντα των Βαλκανικών λαών.
3. Μιλιταρισμός: Ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών και οι στρατιωτικές αντιζηλίες. Οι Μεγάλες
Δυνάμεις επενδύνουν τεράστια κεφάλαια στην πολεμική βιομηχανία για παραγωγή πολεμικού
υλικου. Προσπαθούν με τους εξοπλισμούς να προκαλέσουν δέος και να επεκτείνουν την
πολιτική τους. Αυξάνουν τις στρατιωτικές του δυνάμεις.

Αντίπαλα Στρατόπεδα
1. Τριπλή Συμμαχία-Κεντρικές ΔυνάμειςΓερμανία, Ιταλία, Αυστροουγγαρία
2. Τριπλή Συνεννόηση ή ΑντάντΓαλλία, Αγγλία, Ρωσία

Συνέπειες
1. Το φθινόπωρο του 1918, οι Κεντρικές Δυνάμεις και οι σύμμαχοι τους άρχισαν να
συνθηκολογούν.
2. Στη Γερμανία ξέσπασε η σοσιαλιστική επανάσταση.
3. Αφησε 8.000.000 νεκρούς, 20.000.000 τραυματίες και υλικές καταστροφές.
4. Η Ευρώπη έβγαινε από αυτόν αλλαγμένη, εξαντλημένη και με την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία
της κλονισμένη.

ΕΝΟΤΗΤΑ 32: Η Ελλάδα στον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο – ο Εθνικός Διχασμός

Θέση Βενιζέλου – Θέση Κωνσταντίνου

 Θέση Βενιζέλου: Η Ελλάδα να συμμαχήσει με την Αντάντ, που πίστευε ότι θα επικρατήσει για
να διαφυλάξει τα κέρδη της από τους Βαλκανικούς πολέμους και να διευρύνει τα σύνορά της.
 Θέση Κωνσταντίνου: Η Ελλάδα να συμμαχήσει με τις Κεντρικές Δυνάμεις γιατί είχε
φιλογερμανικά αισθήματα, πίστευε στη νίκη των Γερμανών, σε συνεννόηση με τον Γερμανό
Αυτοκράτορα, ο βασιλιάς υποστήριζε την «διαρκή ουδετερότητα», με το επιχείρημα ότι η
Ελλάδα θα προστατευόταν από τον πόλεμο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34: Η λήξη του Α’Παγκοσμίου πολέμου και οι μεταπολεμικές μεταρρυθμίσεις

Συνθήκη των Σεβρών: Η Ελλάδα πήρε από την Τουρκία την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο, την Τένεδο
και προσωρινά την περιοχή της Σμύρνης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 36: Ο Ελληνισμός της Δυτικής Μικράς Ασίας και του Πόντου
Οι διωγμοί του Μικρασιατικού Ελληνισμού
Αίτια
1. Ενίσχυση τουρκικού εθνικισμού, ιδίως μετά την επικράτηση των Νεοτούρκων.
2. Η επιδίωξη ισχυρών γερμανικών συμφερόντων να κερδίσουν κυρίαρχη θέση στην Οθωμανική
οικονομία.
-> Εκτοπίστηκαν στην ενδοχώρα περίπου 150,000 Έλληνες.
-> Οργανώθηκαν τάγματα εργασίας, στα οποία κατατάσσονταν άνδρες πάνω από 45 ετών, που
οδηγούνταν για αγγαρείες σε λατομεία και δημόσια έργα στο εσωτερικό της χώρας.  Με αυτόν τον
τρόπο εξοντώθηκαν χιλιάδες Έλληνες της Μικράς Ασίας και του Πόντου.

Κίνηση αυτονόμησης στον Πόντο

- Εκδηλώθηκε στα τέλη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου
- Ιανουάριο 1920: Ίδρυση σε εδάφη που κατοικούσαν Πόντιοι και Αρμένιοι, ομόσπονδο Ποντοαρμενικό
κράτος, που αναγνωρίστηκε από τη Συνθήκη των Σεβρών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 39: Εξελίξεις σε Ελλάδα και Τουρκία μετά τον Μικρασιατικό πόλεμο

Συνθήκη της Λοζάνης: Η Συνθήκη της Λοζάνης υπογράφτηκε μετά από πολύμηνες συζητήσεις στις 24
Ιουλίου 1923. Ο εκπρόσωπος της Ελλάδας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Με τη συνθήκη αυτή
επισημοποιήθηκε η τουρκική κυριαρχία στη Μ. Ασία και στην Α. Θράκη, ενώ παραχωρήθηκαν στην
Τουρκία η Ίμβρος και η Τένεδος. Επίσης, στη συνθήκη της Λοζάνης ενσωματώθηκε η ελληνοτουρκική
σύμβαση ανταλλαγής πληθυσμών (Ιανουάριος 1923), σύμφωνα με την οποία όλοι οι ορθόδοξοι
χριστιανοί της Τουρκίας έπρεπε να μετακινηθούν στην Ελλάδα, ενώ όλοι οι Μουσουλμάνοι της
Ελλάδας να πάρουν τον αντίστροφο δρόμο. Εξαιρέθηκαν το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και
οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, καθώς και οι Μουσουλμάνοι της Δ.
Θράκης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 45: Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Αίτια Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
- Οι ταπεινωτικοί όροι που επιβλήθηκαν στα ηττημένα κράτη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, με
αποτέλεσμα να εξωθενωθούν οικονομικά και να θιγεί το εθνικό αίσθημα των λαών τους, ιδίως
των Γερμανών.
- Οι συνθήκες ειρήνης άφηναν ανικανοποίητα τα αιτήματα διαφόρων χωρών και εθνοτήτων.
- Η οξύτατη οικονομική κρίση που μάστιζε την Ευρώπη και τον κόσμο μετά το 1929, δημιούργησε
πρόσφορο έδαφος για αυτόκλητους «σωτήρες», όπως ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ, που επέβαλαν
ολοκληρωτικά και επιθετικά καθεστώτα.
- Ο φόβος των Δυτικών δυνάμεων απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, που τις έκανε να
αντιμετωπίζουν με αδράνεια, αν όχι με ικανοποίηση, την επιθετικότητα της ναζιστικής Γερμανίας,
ελπίζοντας ότι θα μπορούσαν να τη χρησιμοποιήσουν ως ανάχομα που θα εμπόδιζε την
εξάπλωση της Σοβιετικής επιρροής στην Ευρώπη.
- Η αδυναμία της Κοινωνίας των Εθνών να λάβει οποιοδήποτε αποτελεσματικό μέτρο για την
αποτροπή του επερχόμενου πολέμου.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

2. ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1571 – 1878 μ.Χ.)

1. Το 1821 και η Κύπρος

Φιλική Εταιρεία
Μέλη της Φιλικής Εταιρείας υπήρχαν και στην Κύπρο (Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός).
Γιατί αποφασίστηκε να μην επαναστατήσει η Κύπρος;
 - Βρισκόταν κοντά στα τουρκικά παράλια και μακριά από την Ελλάδα.
- Οι Κύπριοι δεν διέθεταν ναυτικό.
- Η Κύπρος θα πρόσφερε μόνο οικονομική βοήθεια.

Αφοπλισμός – Προγραφές
- Με την έναρξη της επανάστασης του 1821 διατάχθηκε αφοπλισμός του νησιού.
- Ο Τούρκος διοικητής Κουτσιούκ Μεχμέτ ζήτησε στρατιωτικές ενισχύσεις για αποτροπή
μελλοντικών εξεγέρσεων. Ζήτησε επίσης να εγκριθεί η απόφασή του για εκτέλεση 486
προκρίτων και ανώτερων κληρικών, για να αποφευχθεί μελλοντική εξέγερση των Κυπρίων.

9 Ιουλίου 1821
- Άρχισε η σύλληψη κι εκτέλεση επισκόπων και προκρίτων σε όλη την Κύπρο. Ανάμεσά τους ήταν
και ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός με τους τρεις Μητροπολίτες.
- Θανάτωση και δήμευση περιουσιών προκρίτων και Εκκλησίας.
- Πολύ λίγοι από αυτούς που ήταν γραμμένοι στις προγραφές κατάφεραν να γλυτώσουν.

Συμβολή των Κυπρίων στην Ελληνική Επανάσταση

- Οι Κύπριοι βοήθησαν ηθικά και υλικά στον αγώνα.
- Συγκέντρωναν και απέστελλαν στην Ελλάδα τρόφιμα και χρήματα.
- Αρκετοί Κύπριοι κατατάγηκαν στις τάξεις αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης.

3. ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑ (1878 – 1960)

1. Οικονομία - Διοίκηση
Οι Κύπριοι δέχτηκαν με χαρά τη μεταβίβαση της εξουσίας στην Αγγλία, επειδή πίστευαν ότι η Αγγλία
μελλοντικά θα έδινε το νησί στην Ελλάδα.

Οικονομία
- Η οικονομική κατάσταση των Κυπρίων δεν βελτιώθηκε.
- Η βαριά φορολογία εξακολουθούσε να υπάρχει, ενώ συγχρόνως επιβλήθηκε επιπλέον
φορολογία => Η Αγγλία είχε συμφωνήσει να πληρώνει φόρο υποτελείας στην Τουρκία και η
αύξηση των φόρων ήταν αναγκαστική. Αυτό προκάλεσε δυσφορία και δυσανασχέτηση στους
κατοίκους.

Διοίκηση
- Αναδιοργάνωση διοικητικού συστήματος. Μπαίνουν οι βάσεις για μια καλά οργανωμένη
δημόσια υπηρεσία.
- Επικεφαλής ήταν ο Ύπατος Αρμοστής και μια ομάδα από ανώτερους Άγγλους διοικητικούς
υπαλλήλους. Σε κάθε τμήμα προΐστατο ένας Διευθυντής και τις έξι επαρχίες κυβερνούσαν
Άγγλοι διοικητές. Στις πόλεις και κωμοπόλεις οργανώθηκαν οι Δήμοι, οι Δήμαρχοι των οποίων
εκλέγονταν από Δημότες.
- Εκσυγχρονισμός δικαστηρίων με την εισαγωγή αμερόληπτου νομικού συστήματος.
- Εδραίωση δικαστικών θεσμών. Τέθηκε τέρμα στις καταχρήσεις και αυθαιρεσίες των κρατικών
οργάνων.

Νομοθετικό Συμβούλιο
- Μερικά μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου εκλέγονταν από τον λαό και παρά το γεγονός ότι
είχαν δικαίωμα να εκφέρουν γνώμη σε θέματα φορολογίας, η τελική έγκριση δινόταν από τον
Άγγλο κυβερνήτη, που είχε το δικαίωμα αρνησικυρίας (veto).
- Τα μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου ήταν: 6 Άγγλοι, 12 Κύπριοι (9 Έλληνες και 3 Τούρκοι).
- Ο θεσμός του Νομοθετικού Συμβουλίου δεν ήταν δημοκρατικός. Καταργήθηκε μετά τα
Οκτωβριανά του 1931.
2. Το Εθνικό Ζήτημα

Σταδιακή μεταβίβαση εξουσίας στην Αγγλία

1η φάση (1878 – 1914)
- Η Κύπρος κυβερνούνταν από τους Άγγλους, οι οποίοι πλήρωναν φόρο υποτελείας στην
Τουρκία.
- Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και την προσχώρηση της Τουρκίας στην αντίπαλη
παράταξη, η Αγγλία προσάρτησε την Κύπρο.
- Με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) η Τουρκία παραιτήθηκε από τα δικαιώματά της πάνω στην
Κύπρο, και το 1925 η Αγγλία ανακήρυξε το νησί αποικία του Στέμματος.

2η φάση (1915 – 1931)

- Το 1915 η Αγγλία πρόσφερε την Κύπρο στην Ελλάδα με αντάλλαγμα την είσοδο της Ελλάδας
στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο με το μέρος της Αντάντ. Η τότε Ελληνική κυβέρνηση προτίμησε να
μείνει ουδέτερη, ενώ αργότερα, το 1917, όταν η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο, η προσφορά είχε
αποσυρθεί.

Τα γεγονότα του 1931 – «Οκτωβριανά»

Αίτια «Οκτωβριανών»: α) Η απογοήτευση των Κυπρίων από την πλήρη άρνηση της Αγγλίαςνα
συζητήσει το αίτημα για Ένωση με την Ελλάδα και β) Η δύσκολη οικονομική κατάσταση.
Αφορμή: Η δικτατορική επιβολή από την κυβέρνηση νέας φορολογίας.
Γεγονότα:
- Παραίτηση Ελληνοκυπρίων βουλευτών με επικεφαλή τον Μητροπολίτη Κιτίου Νικόδημο
Μυλωνά.
- Λιθοβολισμός και πυρπόληση Κυβερνείου από διαδηλωτές στη Λευκωσία. Μετά από επέμβαση
της αστυνομίας είχαμε ένα νεκρό και έξι τραυματίες.
Συνέπειες:
- Στο σύνολο σκοτώθηκαν άλλοι δεκατέσσερις και τραυματίστηκαν πολλοί, ενώ ακολούθησαν
συλλήψεις, φυλακίσεις και απελάσεις.
- Η αγγλική αποικιακή κυβέρνηση εισέπραξε μεγάλο χρηματικό ποσό, ως πρόστιμο για τις υλικές
ζημιές.
- Επιβλήθηκε δικτατορία στο νησί => απαγορεύτηκαν οι εθνικοί εορτασμοί και η χρήση εθνικών
συμβόλων στα σχολεία.
- Περιορίστηκε το μάθημα της Ελληνικής Ιστορίας.

Το Δημοψήφισμα του 1950

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο οι Κύπριοι έλπιζαν ότι οι Άγγλοι θα έβλεπαν ευνοϊκά το αίτημά τους για
ένωση με την Ελλάδα. Οι Άγγλοι, βέβαια, αρνήθηκαν και τον Ιανουάριο του 1950 οι Κύπριοι κατέφυγαν
σε δημοψήφισμα. Σ’ αυτό υπέγραψαν το 95,7% των Ελληνοκυπρίων και μερικοί Τουρκοκύπριοι. Οι
Άγγλοι, όμως, δεν δέκτηκαν καν να παραλάβουν τους τόμους του δημοψηφίσματος, ενώ η Ελλάδα δεν
ήταν σε θέση να βοηθήσει, αφού είχε μόλις βγει απο έναν καταστρεπτικό εμφύλιο.

3. Ο αγώνας 1955 - 1959

Μετά από ανεπιτυχείς προσφυγές στον ΟΗΕ με αίτημα της αυτοδιάθεσης για τον Κυπριακό λαό, η
κυπριακή ηγεσία πήρε την απόφαση να καταφύγει σε ένοπλο αγώνα.

ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών): Η μυστική αυτή οργάνωση ανέλαβε τον αγώνα
για την ελευθερία της Κύπρου. Η τακτική που ακολούθησε ήταν επιθέσεις και δολιοφθορές εναντίον
του Αγγλικού στρατού κατοχής. Οι Άγγλοι αντέδρασαν με εφαρμογή μέτρων εκτάκτου ανάγκης:
- Ίδρυσαν κρατητήρια, όπου έκλειναν όσους θεωρούσαν ύποπτους για συμμετοχή στον αγώνα.
- Εφάρμοσαν φρικτά βασανιστήρια στους αγωνιστές.
- Πολλοί έχασαν τη ζωή τους στο πεδίο της μάχης και άλλοι απαγχονίστηκαν.
 Κατά τη διάρκεια του αγώνα 1955 – 1959 άρχισαν οι πρώτες συγκρούσεις ανάμεσα στους
Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους.
Πολιτικές εξελίξεις
- 1955: Η Αγγλία κάλεσε σε τριμερή διάσκεψη την Ελλάδα και την Τουρκία για να συζητήσουν για
το θέμα. Η διάσκεψη αυτή απέτυχε. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Τουρκία κλήθηκε ως ισότιμος
συνομιλητής για το Κυπριακό.
- 1956: Γίνονται απευθείας διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Άγγλο κυβερνήτη Χάρτιγκ και τον
Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Οι συνομιλίες αυτές απέτυχαν και ο Μακάριος εξορίστηκε στις
Σεϋχέλλες.
- Οι Άγγλοι εισηγήθηκαν το Σύνταγμα Ράντκλιφ και το Σχέδιο Μακμίλλαν, που είχαν καθαρά
διχοτομικό χαρακτήρα.
- Ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις κατέληξαν στις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου το 1959
4. ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
1. Η Κυπριακή Δημοκρατία (1960 – 1974)
Η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη δημοκρατία με τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου που
υπογράφτηκαν τον Φεβρουάριο του 1959.

Το Σύνταγμα του 1960

 Η συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων (18%) στη διακυβέρνηση της Κύπρου ήταν δυσανάλογη με το
ποσοστό τους.
-> Στο Υπουργικό Συμβούλιο, στην κυβερνητική μηχανή και στη Βουλή των Αντιπροσώπων οι
Ελληνοκύπριοι αντιπροσωπεύονταν με ποσοστό 70% και οι Τουρκοκύπριοι με 30%.
-> Στον Κυπριακό στρατό και την Αστυνομία η αναλογία ήταν 60% με 40%
-> Ο Τούρκος αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας είχε το δικαίωμα αρνησικυρίας (Veto) σε όλες τις
αποφάσεις.
 Για θέματα εκπαίδευσης, θρησκείας και πολιτισμού αρμόδιες ήταν οι δύο κοινοτικές συνελεύσεις.
 Για τα επίσημα έγγραφα της δημοκρατίας (ταυτότητες, διαβατήρια κλπ) καθιερώθηκαν τρεις
γλώσσες (Ελληνική, Αγγλική, Τουρκική).

Ανάπτυξη
- Αλματώδης ανάπτυξη σε όλους τους τομείς
- Βελτίωση οδικού και τηλεφωνικού δικτύου
- Κατασκευή φραγμάτων για άρδευση
- Επέκταση ηλεκτροφωτισμού
- Δημιουργία έργων υποδομής για ανάπτυξη βιομηχανίας
- Η Μέση Εκπαίδευση έγινε κρατική και βελτιώθηκαν αισθητά οι συνθήκες μόρφωσης
- Παρατηρήθηκε άνθηση στη λογοτεχνία και άλλες τέχνες

Τουρκοκυπριακή Ανταρσία
- 1963: Ο πρόεδρος Μακάριος προτείνει να αλλάξουν δεκατρία σημεία του Συντάγματος για την
πιο εύρυθμη λειτουργία του κράτους. Τον Δεκέμβριο του 1963 εκδηλώθηκε η Τουρκοκυπριακή
ανταρσία. Οι Τουρκοκύπριοι αποχώρησαν από την κυβερνητική μηχανή και περιχαρακώθηκαν
σε έξι περιοχές, όπου δεν επιτρεπόταν η είσοδος σε Ελληνοκύπριους.
- 1964: Το καλοκαίρι του 1964 η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε την Τηλλυρία και η Τουρκία
απειλούσε να εισβάλει στην Κύπρο. Η κρίση τερματίστηκε με επέμβαση του ΟΗΕ. Για πρώτη
φορά χαράσσεται στην Κύπρο η «πράσινη γραμμή». Την ίδια περίοδο αρχίζουν
διαπραγματεύσεις, οι οποίες όμως καταλήγουν σε αδιέξοδο.
- 1967: Ξεσπούν νέες συγκρούσεις με επίκεντρο το χωριό Κοφίνου. Η Τουρκία επαναλαμβάνει τις
απειλές της για εισβολή στην Κύπρο. Ακολουθούν ενδοκυπριακές συνομιλίες, που όμως δεν
οδηγούν σε λύση του προβλήματος.

2. Πραξικόπημα – Τουρκική Εισβολή

Πραξικόπημα
 - 1967: Επιβολή Χούντας στην Ελλάδα. Τα όργανα της Χούντας στην Κύπρο υποκινούσαν την
αντίδραση εναντίον του Μακαρίου. Σιγά σιγά η ένταση κλιμακώθηκε με τη δημιουργία της
παράνομης οργάνωσης ΕΟΚΑ Β’. Η οργάνωση αυτή προέβαινε σε τρομοκρατικές ενέργειες.
- 15 Ιουλίου 1974: Από τμήματα της Εθνικής Φρουράς διενεργήθηκε πραξικόπημα,
καθοδηγούμενο από τη Χούντα των Αθηνών. Τα μέλη της ΕΟΚΑ Β’ βοήθησαν στην επικράτηση
του πραξικοπήματος. Το πραξικόπημα ήταν η αφορμή της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.

Εισβολή
- 20 Ιουλίου 1974: Οι Τούρκοι εισβάλλουν στην Κύπρο χωρίς να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε
αντίσταση, αφού η Εθνική Φρουρά ήταν αποδυναμωμένη από το Πραξικόπημα.
- 14 Αυγούστου 1974: Διενεργείται η δεύτερη εισβολή από τους Τούρκους, που καταλαμβάνουν
το 37,6% του Κυπριακού εδάφους.
Συνέπειες
1. 200,000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να γίνουν πρόσφυγες στην
ίδιά τους την πατρίδα.
2. Πολλοί κακοποιήθηκαν ή έχασαν τη ζωή τους.
3. 1619 αγνοούμενοι.
4. Καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς.
5. Ο δημογραφικός χαρακτήρας του νησιού αλλοιώθηκε.
6. Εκκλησίες, μοναστήρια και αρχαιολογικοί θησαυροί λεηλατήθηκαν.
7. Χιλιάδες Τούρκοι Έποικοι εγκαταστάθηκαν στις κατεχόμενες περιοχές και οικειοποιήθηκαν τις
περιουσίες των Ελληνοκυπρίων.
8. Το μεγαλύτερο μέρος πλουτοπαραγωγικών πόρων του νησιού, το αεροδρόμιο και το κυριότερο
λιμάνι εξαγωγής (Αμμόχωστος) έπεσαν στα χέρια των Τούρκων.
9. Ελάχιστοι Ελληνοκύπριοι παραμένουν εγκλωβισμένοι στις κατεχόμενες περιοχές και ζουν κάτω από
πίεση και σε απάνθρωπες συνθήκες.
10. Ίδρυση παράνομου Τουρκοκυπριακού κράτους που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.