T.C.

TEKİRDAĞ NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ

ÇORLU MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNDE FARKLI AKIŞKANLAR KULLANILMASI

DURUMUNUN BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZ PROGRAMINDA
İNCELENMESİ

LİSANS BİTİRME PROJESİ RAPORU

Hazırlayan
2190655036
MUHAMMED YASİR MÜLAYİM

Danışman
PROF. DR. UĞUR AKYOL

Haziran, 2023
Çorlu Mühendislik Fakültesi
ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNDE FARKLI AKIŞKANLAR KULLANILMASI
DURUMUNUN BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZ PROGRAMINDA
İNCELENMESİ

Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi

Çorlu Mühendislik Fakültesi
Makine Mühendisliği Bölümü
Lisans Bitirme Projesi

Hazırlayan
2190655036
MUHAMMED YASİR MÜLAYİM

Danışman
PROF. DR. UĞUR AKYOL

Haziran, 2023
Çorlu Mühendislik Fakültesi
 TEŞEKKÜR

“Isı Değiştiricilerinde Farklı Akışkan Kullanılması Durumunun Bilgisayar Destekli

Analiz Programında İncelenmesi” başlıklı bu lisans bitirme projesi raporunun hazırlanmasında
her türlü bilgiye ulaşmam konusunda yardımcı olan saygıdeğer hocam Prof. Dr. Uğur Akyol’a,
eğitim hayatımda her anımda yanımda olan aileme ve proje hazırlanırken destek aldığım
arkadaşlarıma teşekkürü borç bilirim.

Muhammed Yasir MÜLAYİM

iii
 İÇİNDEKİLER

Sayfa

TEŞEKKÜR .............................................................................................................................iii
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................iiv
ŞEKİL LİSTESİ ...................................................................................................................... vi
TABLO LİSTESİ...................................................................................................................viii
SEMBOL LİSTESİ.................................................................................................................iix
ÖZET ......................................................................................................................................... x
ABSTRACT ............................................................................................................................. xi
1. GENEL BİLGİLER ............................................................................................................. 1
1.1. Isı Değiştiricileri .............................................................................................................. 1
1.2. Isı Değiştiricilerinin Mühendislikteki Önemi................................................................... 1
1.3. Isı Değişim Şekillerine Göre Isı Değiştiriclerinin Sınıflandırılması ............................... 2
1.3.1. Doğrudan Temaslı Isı Değiştiricileri ......................................................................... 2
1.3.2. Doğrudan Temaslı Olmayan Isı Değiştiricileri ......................................................... 3
1.4. Isı Geçişi Yüzeyinin Isı Geçişi Hacmine Oranına Göre Sınıflandırılması ...................... 3
2. ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNİN KONSTTRÜKSİYONLARI .............................................. 5
2.1. Borulu Isı Değiştiricileri .................................................................................................. 5
2.2. Levhalı Isı Değiştiricleri .................................................................................................. 7
2.3. Kanatlı Isı Değiştiricileri ................................................................................................. 9
2.4. Rejeneratif Isı Değiştiricileri ......................................................................................... 11
2.5. Karıştırmalı Kaplar ....................................................................................................... 13
3. ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNDE BAZI HESAPLAMA METODLARI............................. 15
3.1. ∆𝑇𝑚 Yöntemi ................................................................................................................... 15
3.1.1 Paralel Akış Durumu ................................................................................................ 16
3.1.2. TersAkış Durumu .................................................................................................... 18
3.2. 𝜀 − 𝑁𝑇𝑈Yöntemi............................................................................................................ 20
4. ISI DEĞİŞTİRİCİSİ TASARIMI ..................................................................................... 23
4.1. Isı Değiştiricilerinin Dizaynında Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar .................. 23
4.2.Proje Konusu Olan Isı Değiştiricinin Tasarımı .............................................................. 24
4.3. Mesh Kalitesinin Analizi ................................................................................................ 30

iv
5.ANALİZ................................................................................................................................ 32
5.1 Fluent Modülüne Girdilerin Eklenmesi .......................................................................... 32
5.2.1 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler............................................................................... 37
5.2.1.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri .............................................................. 37
5.2.2 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler............................................................................... 39
5.2.2.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri .............................................................. 39
5.2.3 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler............................................................................... 41
5.2.3.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri .............................................................. 41
5.2.4 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler.............................................................................. 43
5.2.4.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri .............................................................. 43
5.2.5 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler............................................................................... 45
5.2.5.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri .............................................................. 45
6. SONUÇ ................................................................................................................................ 47
7. KAYNAKLAR .................................................................................................................... 48
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................................ 49

v
 ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa
Şekil 1.1. Zorlanmış taşınım ile ısı transferi gerçekleşen doğrudan temaslı ısı değiştirici örneği
.....................................................................................................................................................2
Şekil 1.2. ANSYS programında çizilmiş doğrudan temaslı ısı değiştirici örneği.........................3
Şekil 2.1. Gövde boru tip ısı değiştirici........................................................................................6
Şekil 2.2. Gövde borulu ısı değiştiricisi.......................................................................................6
Şekil 2.3. Paketlenmiş durumda contalı levhalı ısı değiştirici genel görünümü...........................8
Şekil 2.4. Contalı levhalı ısı değiştiricisinin genel görünüşü......................................................8
Şekil 2.5 Contalı levhalı ısı değiştiricisinde yer alan levha görünümü........................................9
Şekil 2.6. Levhalı kanatlı ısı değiştirici prensibi...................... .................................................10
Şekil 2.7. Bireysel boru dışına konulan boru eksenine dik kanat şekli.......................................10
Şekil 2.8. Levhalı kanatlı ısı değiştiricilerinde kullanılan bazı kanat tipleri...............................11
Şekil 2.9. Sabit dolgu maddeli ikiz bir rejeneratör.....................................................................12
Şekil 2.10. Ljungstrom tipi rejeneratif hava ısıtıcısı prensibi……............................................13
Şekil 2.11. Ceketli serpantinli karıştırıcı kap.............................................................................13
Şekil 2.12. Ceket tipi kaplar.......................................................................................................14
Şekil 2.13. Klasik karıştırıcı tipleri............................................................................................14
Şekil 3.1. Paralel akış durumunda ısı değiştiricilerde akış yönlerinin gösterimi........................16
Şekil 3.2. Paralel akış durumunda ısı değiştiricilerde sıcaklık değişim grafiği..........................17
Şekil 3.3. Ters akış durumunda ısı değiştiricilerde akış yönlerinin gösterimi............................19
Şekil 3.4. Ters akış durumunda ısı değiştiricilerde sıcaklık değişim grafiği..............................19
Şekil 4.1. Ansys programında boş bir çalışma sayfası...............................................................25
Şekil 4.2. Ansys programında geometry ve mesh modülleri eklenmiş çalışma sayfası.............25
Şekil 4.3. Fluent modülü diğer modüllere bağlanmış şekilde bir görüntü..................................26
Şekil 4.4. Result modülü diğer modüllere bağlanmış şekilde bir görüntü..................................26
Şekil 4.5. Tasarlanan ısı değiştiricinin katı modellenmiş gövdesi.............................................27
Şekil 4.6. Akış yolları açılmış gövde görünümü........................................................................27
Şekil 4.7. Tasarlanan ısı değiştiricinin borularının görünümü...................................................28
Şekil 4.8. Bütünleştirilmiş ısı değiştiricisi görünümü................................................................28
Şekil 4.9. Meshlenmiş ısı değiştiricisi görünümü......................................................................29
Şekil 4.10. Mesh kalitesi detayları.............................................................................................29

vi
Şekil 5.1. Fluent modülünde yerçekimi ivmesi giriliyor............................................................32
Şekil 5.2. Fluent modülünde enerji hesaplama sekmesi aktif hale getirilmiştir.........................32
Şekil 5.3. Viscous modelleri girilmiştir.....................................................................................33
Şekil 5.4. Materyal bölümüne kullanılacak akışkan ve malzemelerin eklenmesi.....................33
Şekil 5.5. Boru içi akışkan tanımlanması...................................................................................34
Şekil 5.6. Gövde içi akışkan tanımlanması................................................................................34
Şekil 5.7. Boru malzemesi tanımlanması...................................................................................35
Şekil 5.8. Gövde malzemesi tanmılanması................................................................................35
Şekil 5.9. 1 numaralı akışkanın bazı verileri............................................................................37
Şekil 5.10. 1 numaralı akışkanın basınç verileri........................................................................37
Şekil 5.11. 1 numaralı akışkanın hız verileri..............................................................................38
Şekil 5.12. 1 numaralı akışkanın sıcaklık verileri......................................................................38
Şekil 5.13. 2 numaralı akışkanın bazı verileri............................................................................39
Şekil 5.14. 2 numaralı akışkanın basınç verileri........................................................................39
Şekil 5.15. 2 numaralı akışkanın hız verileri..............................................................................40
Şekil 5.16. 2 numaralı akışkanın sıcaklık verileri......................................................................40
Şekil 5.17. 3 numaralı akışkanın bazı verileri............................................................................41
Şekil 5.18. 3 numaralı akışkanın basınç verileri........................................................................41
Şekil 5.19. 3 numaralı akışkanın hız verileri..............................................................................42
Şekil 5.20. 3 numaralı akışkanın sıcaklık verileri......................................................................42
Şekil 5.21. 4 numaralı akışkanın bazı verileri............................................................................43
Şekil 5.22. 4 numaralı akışkanın basınç verileri........................................................................43
Şekil 5.23. 4 numaralı akışkanın hız verileri..............................................................................44
Şekil 5.24. 4 numaralı akışkanın sıcaklık verileri......................................................................44
Şekil 5.25. 5 numaralı akışkanın bazı verileri............................................................................45
Şekil 5.26. 5 numaralı akışkanın basınç verileri........................................................................45
Şekil 5.27. 5 numaralı akışkanın hız verileri..............................................................................46
Şekil 5.28. 5 numaralı akışkanın sıcaklık verileri......................................................................46

vii
 TABLO LİSTESİ

Sayfa

Tablo 2.1. Konstrüksiyon şekillerine göre ısı değiştiricilerin sınıflandırılması......................... 5

Tablo 3.1 Çeşitli yüzeyli ısı değiştiricilerinde Etkenlik-Geçiş Birim Sayısı arasındaki bağıntılar
.................................................................................................................................................. 22
Tablo 4.1. Mesh metriklerine göre mesh kalitesi analiz tablosu .............................................. 30
Tablo 4.2. Hesaplamalarda Kullanılan Isı Değiştiricinin Genel Bilgi Tablosu ....................... 31
Tablo 5.1. Analizde Kullanılan Akışkanlar ve Elde Edilen Verilerin Gösterimi. ................... 36

viii
 SEMBOL LİSTESİ

𝜷 : Yüzey alanı yoğunluğu 𝑚2 ⁄𝑚3

𝑨 :Isı geçişi yüzey alanı 𝑚2

𝑽 : Isı değiştirici hacmi 𝑚3

𝑲 :Toplam ısı geçiş katsayısı 𝑊̇⁄𝑚2 × 𝐾

𝑸 :Geçen ısı miktarı 𝑊̇

∆𝐭 𝐦 :Logaritmik ortalama sıcaklık farkı °𝐶

𝒄𝒑𝟏 :1 numaralı akışkanın ısı sığası 𝑘𝐽 ⁄𝑠 × 𝐾

𝒄𝒑𝟐 :2 numaralı akışkanın ısı sığası 𝑘𝐽 ⁄𝑠 × 𝐾

𝑪𝒎𝒊𝒏 :Minimum ısıl kapasite debisi 𝑘𝐽 ⁄𝑠 × 𝐾

𝑪𝒎𝒂𝒙 :Maksimum ısıl kapasite debisi 𝑘𝐽 ⁄𝑠 × 𝐾

𝑭 :Kirlilik faktörü

ix
 ÖZET

Lisans Bitirme Projesi

ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNDE FARKLI AKIŞKAN KULLANILMASI DURUMUNUN
BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZ PROGRAMINDA İNCELENMESİ

Muhammed Yasir MÜLAYİM

Danışman: Prof. Dr. Uğur AKYOL

Bu çalışma mühendislik uygulamalarında çokça kullanılan ısı değiştiricilerinde farklı

akışkanlar kullanılması durumunda giriş çıkış sıcaklıklarının analizi, basınç düşümü, tasarlanan
ısı değiştiricinin kompaktlığı, malzeme seçimi gibi analizleri içermektedir.

Anahtar Kelimeler: Isı değiştirici tasarımı, gövde borulu ısı değiştirici tasarımı, ısı
değiştiricilerinde kullanılan akışkanlar.

x
 ABSTRACT

Bachelor Graduation Project

INVESTIGATION OF USING DIFFERENT FLUIDS IN HEAT EXCHANGERS IN
COMPUTER AIDED ANALYSIS PROGRAM

Muhammed Yasir MÜLAYİM

Supervisor: Prof. Dr. Uğur AKYOL

This study includes analyzes such as the analysis of inlet and outlet temperatures, pressure drop,
compactness of the designed heat exchanger, material selection in case of using different fluids
in heat exchangers, which are widely used in engineering applications.

Keywords: Heat exchanger design, shell and tube heat exchanger design, fluids used in
heat exchangers.

xi
1. GENEL BİLGİLER

1.1 Isı Değiştiricileri

Isı değiştiricileri mühendislik uygulamalarında sıkça kullanılan ve çok önemli bir yere
sahip uygulamalardır. Bu prosesin temel amacı farklı sıcaklıklarda olan akışkanlar arasında ısı
transferi gerçekleştirerek yakıttan ve harcanan enerjiden tasarruf sağlamaktır.

Isı değiştiricilerin farklı tipleri vardır. Bunlar arasında plakalı, gövde borulu, kanatlı vb.
değiştiricileri gibi çeşitli tasarımlar bulunur. Bunların her biri, belirli bir uygulama veya proses
için daha uygun olabilir.

Isı değiştiricilerin tasarımı, birçok farklı faktöre bağlıdır. Bunlar arasında, ısı transfer
katsayısı, basınç düşümü, ısı kayıpları, malzeme seçimi, akışkan özellikleri ve akışkanlar
arasındaki sıcaklık farkı gibi faktörler yer alır. Mühendisler, bu faktörleri dikkate alarak, verimli
ve güvenilir bir ısı değiştiricisi tasarımı yapmalıdır.

1.2 Isı Değiştiricilerinin Mühendislikteki Önemi

Isı değiştiricilerinin endüstriyel uygulamaları arasında ısıtma ve soğutma sistemlerinde,

klima sistemlerinde, buhar jeneratörlerinde petrol rafinerilerinde, kimya endüstrisinde, gıda
işleme tesislerinde ve enerji santrallerinde ve diğer birçok uygulamada kullanılır. Bu
uygulamalar, sıcaklık, basınç, akış hızı, akışkan özellikleri ve kimyasal bileşim gibi faktörlere
bağlı olarak, farklı tasarım ve özellik gereksinimlerini ortaya çıkarır.

Isı değiştiricileri, sadece endüstriyel uygulamalarda değil, evlerde ve binalarda da

kullanılır. Örneğin, evlerdeki kombi cihazları, ısı değiştiricilerini kullanarak sıcak su ve ısınma
sağlar. Bu cihazlar, enerji tasarrufu sağlamak için de tasarlanmıştır.

Son olarak, ısı değiştiricilerinin kullanımı, enerji verimliliğini artırarak çevre dostu
uygulamalarda önemli bir rol oynar. Isıl geri kazanım sistemleri, fabrikalarda kullanılan
enerjinin bir kısmını geri kazanarak çevreye daha az zarar veren bir proses sağlar.

1
 Bu nedenle, ısı değiştiricilerinin tasarımı ve kullanımı, çevre sorunlarına duyarlı bir
mühendislik yaklaşımı ile ele alınmalıdır.

1.3 Isı Değişim Şekillerine Göre Isı Değiştiricilerinin Sınıflandırılması

Isı değişim şekline göre ısı değiştiricileri iki kısma ayrılmaktadır. Bunlar akışkanların
birbirine doğrudan temas ettiği ve doğrudan temas etmediği ısı değiştiricileridir.

1.3.1 Doğrudan Temaslı Isı Değiştiricileri

Doğrudan temaslı ısı değiştiricilerinde sürekli olarak ısı transferi gerçekleşir. Bu ısı
değiştiricilerde soğuk ve sıcak akışkan direkt olarak birbirlerine temas etmekte veya
karıştırılmaktadır. Bu uygulamalarda genellikle aralarında faz farkı olan akışkanlar kullanılır.
Bu uygulamalara en güzel örnek soğutma kuleleridir. Doğrudan temaslı bir ısı değiştiricisi
örneği Şekil 1.1. de gösterilmiştir.

Şekil 1.1 Zorlanmış taşınım ile ısı transferi gerçekleşen doğrudan temaslı ısı
değiştiricisi örneği [1].

2
1.3.1 Doğrudan Temaslı Olmayan Isı Değiştiricileri

Doğrudan temaslı olmayan ısı değiştiricilerinde akışkan akışlarının arasında duvar veya
cidar olarak isimlendirebileceğimiz bir bölüm ile ayrılmaktadır. Bu şekildeki ısı değiştiricilerde
ısı ilk aşamada arada kalan cidara ve sonrasında cidar tarafından soğuk akışkana iletilmektedir.
Bu tipteki ısı değiştiricileri üç farklı şekilde kullanılmaktadır. Bunlar doğrudan ısı geçişinin
olduğu ısı değiştiricileri, ısının depolandığı ısı değiştiricileri ve akışkan yataklı ısı
değiştiricilerdir. Doğrudan temaslı olmayan bir ısı değiştiricisi örneği Şekil 1.2. de
gösterilmiştir.

Şekil 1.2. ANSYS programında çizilmiş doğrudan temaslı olmayan ısı değiştiricisi
örneği.

1.4 Isı Geçişi Yüzeyinin Isı Geçişi Hacmine Oranına Göre Sınıflandırılması

Yüzey alanı yoğunluğu veya ısı değiştiricilerinin kompaktlığı olarak adlandırılan 𝛽 ısı
geçiş yüzey alanının ısı geçiş hacmine oranı olarak tanımlanabilir.

𝐼𝑠𝚤 𝐺𝑒ç𝑖ş 𝑌ü𝑧𝑒𝑦 𝐴𝑙𝑎𝑛𝚤 𝑚2 (1.1)

𝛽=
𝐼𝑠𝚤 𝐺𝑒ç𝑖ş 𝐻𝑎𝑐𝑚𝑖 𝑚3

3
 𝑚2 𝑚2
Bu tanımlamaya göre 𝛽 > 700 olan konstrüksiyonlar kompakt, 𝛽 < 700 olan
𝑚3 𝑚3

konstrüksiyonlar kompakt olmayan ısı değiştiricileri şeklinde adlandırılır.

𝐴𝑠𝚤𝑐𝑎𝑘 + 𝐴𝑠𝑜ğ𝑢𝑘 (1.2)

𝛽=
𝑉𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚

𝐺ö𝑣𝑑𝑒 𝐵𝑜𝑟𝑢𝑙𝑢

𝛽
𝑄=𝐾× × 𝑉𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 × ∆𝑡𝑚 (1.3)
2

𝐴𝑠𝚤𝑐𝑎𝑘 𝐴𝑠𝑜ğ𝑢𝑘
𝛽= 𝑣𝑒𝑦𝑎 𝛽 = (1.4)
𝑉𝑠𝚤𝑐𝑎𝑘 𝑉𝑠𝑜ğ𝑢𝑘

𝐿𝑒𝑣ℎ𝑎 𝑣𝑒 𝐾𝑎𝑛𝑎𝑡𝑙𝚤
𝑌ü𝑧𝑒𝑦𝑙𝑖

𝑄 = 𝐾 × (𝛽 × 𝑉𝑠𝑜ğ𝑢𝑘 ) × ∆𝑡𝑚 (1.5)

𝐴𝑠𝚤𝑐𝑎𝑘 𝐴𝑠𝑜ğ𝑢𝑘
𝛽= 𝑣𝑒𝑦𝑎 𝛽 =
𝑉𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑉𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 (1.6)

𝑅𝑒𝑗𝑒𝑛𝑒𝑟𝑎𝑡ö𝑟𝑙𝑒𝑟

𝑄 = 𝐾 × (𝛽 × 𝑉) × ∆𝑡𝑚 (1.7)

4
2. ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNİN KONSTRÜKSİYONLARI

Tablo 2.1 Konstrüksiyon şekillerine göre ısı değiştiricilerin sınıflandırılması [6].

2.1 Borulu Isı 2.2 Levhalı Isı 2.3 Kanatlı Isı 2.4 Rejeneratif 2.5 Karıştırmalı
Değiştiricileri Değiştiricileri Değiştiricileri Isı Kaplar
Değiştiricileri

2.1.1 Düz 2.2.1 Contalı 2.4.1 Sabit

Borulu Isı Levhalı Isı Dolgu Maddeli
Değiştiricileri Değiştiricileri 2.3.1 Levhalı Rejeneratörler
Kanatlı Isı
2.1.2 Spiral 2.2.2 Spiral Değiştiricileri 2.4.2 Döner
Borulu Isı Levhalı Isı Dolgu Maddeli
Değiştiricileri Değiştiricileri Rejeneratörler

2.1.3 Gövde 2.2.3 Lamelli Isı 2.4.2.a Disk

Borulu Isı Değiştiricileri Tipi
Değiştiricileri Rejeneratörler
2.3.2 Borulu
2.1.3.a Levha Kanatlı Isı 2.4.2.b Silindir
Tipi Şaşırtma Değiştiricileri Tipi
Rejeneratörler
2.1.3.b Çubuk
Tipi Şaşırtma

2.1 Borulu Isı Değiştiricileri

Borulu ısı değiştiricilerinin temel yapısı, boruların düzenlenmesi ve bir gövdenin içine
yerleştirilmesiyle oluşur. İki akışkan, biri içerideki borulardan geçerken diğeri gövdeden
dışarıdan akar. Borular ve gövdeden akan akışkanlar sayesinde ısı transferi gerçekleşir. Gövde
borulu ısı değiştiricileri konstrüksiyonlarının örnekleri Şekil 2.1. ve Şekil 2.2. de verilmiştir.

Borulu ısı değiştiricilerinin çeşitli tipleri bulunur, ancak en yaygın olanları çapraz akışlı
(cross-flow), karşılıklı akışlı (counter-flow) ve paralel akışlı (parallel-flow) tasarımlardır.

5
 Çapraz akışlı (cross-flow) borulu değiştiricileri: Borular ve gövde arasındaki akışkanlar
dik açıyla hareket eder. Borulu ısı değiştiricileri tasarımlarının en fazla ısı transferi gerçekleşen
türüdür, ancak basınç düşümü de daha yüksek olabilir.

Karşılıklı akışlı (counter-flow) borulu değiştiricileri: Borulardan geçen akışkan ile

gövdeden geçen akışkan aynı yönde akar, ancak zıt yönlere doğru hareket eder. Bu tasarımda,
ısı transferi daha düşük olabilir, ancak basınç düşümü de azalır.

Paralel akışlı (parallel-flow) borulu değiştiricileri: Hem borulardaki akışkan hem de

gövdedeki akışkan aynı yönde akar. Bu tasarımda, ısı transferi karşılıklı akışlı tasarıma göre
daha düşük olabilir, ancak basınç düşümü de daha azdır.

Şekil 2.1. Gövde boru tip ısı değiştiricisi [2].

Şekil 2.2. Gövde borulu ısı değiştiricisi [3].

Bu uygulamalarda çalışma basınçları diğer uygulamalara göre daha rahattır. Boruların

geometrik şekilleri ve düzenleri kolaylıkla değiştirilebildiği için uygulamada bu tipteki ısı
değiştiricileri sıklıkla kullanılmaktadır. Borulu ısı değiştiricileri, geniş bir uygulama
yelpazesine sahiptir.

6
 Borulu ısı değiştiricileri, yüksek verimlilik, dayanıklılık, kolay bakım imkanı ve geniş
sıcaklık aralıklarında çalışabilme gibi avantajlara sahiptir. Ancak, levhalı ısı değiştiricilerine
kıyasla daha büyük bir yer kaplarlar ve daha yüksek maliyetli olabilirler.

2.2 Levhalı Isı Değiştiricileri

Levhalı ısı değiştiricileri genellikle levha şeklinde düzenlenmiş bir dizi parçadan oluşur.
Bu levhalar genellikle ince metal levhalardan yapılır ve alternatif olarak düz veya oluklu
olabilir. Örnek levha görünümü Şekil 2.5 de verilmiştir. İki akışkan, levhalar arasında ayrı ayrı
akar ve levhalar arasındaki temas noktalarında ısı transferi gerçekleşir. Levhalı ısı değiştiricileri
de iki akışkan birbirine temas etmez, ancak levhalar aracılığıyla ısı transferi gerçekleşir.
Genellikle ince metal levhalardan imal edilen bu ısı değiştiricileri sıklıkla yüksek basınçta
çalışması gerekmeyen proseslerde kullanılmaktadır. Paketlenmiş durumda levhalı bir levhalı ısı
değiştiricisi örneği Şekil 2.3. ve Şekil 2.4. de verilmiştir. Metal yüzeylerde olan girinti ve
çıkıntılar akışın türbülansa girmesini ve daha fazla ısı transferinin gerçekleşmesini sağlar.

Bu tip ısı değiştiricilerinin avantajları arasında yüksek verimlilik, kompakt tasarım, hızlı
ısı transferi, düşük basınç düşümü ve iyi termal performans yer alır. Bu nedenlerle, levhalı ısı
değiştiricileri birçok endüstriyel uygulamada kullanılır.

Levhalı ısı değiştiricilerinin kullanıldığı uygulama alanlarını başlıca şu şekilde

sıralayabiliriz; ısı geri kazanım sistemlerinde, klima sistemlerinde, buhar kazanlarında,
soğutma sistemlerinde, kimyasal işlemlerde ve gıda endüstrisinde yaygın olarak kullanılır.

7
 Şekil 2.3. Paketlenmiş durumda contalı levhalı ısı değiştiricisi genel görünümü [4].

Şekil 2.4. Levhalı ısı değiştiricisi [4].

Levhalı ısı değiştiricileri, verimli ve etkili bir ısı transferi sağladıkları için enerji
tasarrufu sağlar ve işletme maliyetlerini azaltır. Ayrıca çevre dostu bir seçenek olarak da
değerlendirilirler, çünkü enerji tüketimini azaltarak karbondioksit salınımını azaltmaya
yardımcı olurlar.

8
 Levhalı ısı değiştiricileri, belirli bir uygulamanın gereksinimlerine göre farklı
boyutlarda, malzemelerde ve konfigürasyonlarda bulunabilir. Uygulamanın özelliklerine bağlı
olarak, plakalar arasında tekli akış, çift akış veya karşılıklı akış düzenlemeleri tercih edilebilir.

Şekil 2.5. Contalı levhalı ısı değiştiricisinde yer alan levha görünümü [4].

2.3. Kanatlı Isı Değiştiricileri

Kanatlı ısı değiştiricileri, ısı transferini gerçekleştirmek için kanat yapısı kullanılan
cihazlardır. Kanatlar, ısıyı bir ortamdan diğerine transfer etmek için genellikle yüksek yüzey
alanı sağlayan ince yapılardır. Kanatlı ısı değiştiricilerinin çalışma prensibine ait örnek bir
resim Şekil 2.6. da verilmiştir.

Kanatlı ısı değiştiricileri, birçok endüstriyel uygulamada kullanılır ve farklı tipleri

bulunmaktadır. Bazı örnek kanat tipleri Şekil 2.7. ve Şekil 2.8 de verilmiştir. İşlevlerine ve
tasarımlarına göre bazı yaygın kanatlı ısı değiştiricileri tipleri şunlardır:

Plaka Isı Değiştiricileri: Plaka ısı değiştiricileri, sıcak ve soğuk akışkanları ayrı plakalar
arasında taşıyan ve ısı transferini sağlayan cihazlardır. Plakalar genellikle metal veya plastikten
yapılır ve kanatlı yapıya sahiptir.

9
 Fin-Tüp Isı Değiştiricileri: Fin-tüp ısı değiştiricileri, tüplerin dışına yerleştirilmiş kanat
yapısına sahip cihazlardır. Isı transferi, tüplerde dolaşan bir akışkan ve tüplerin dışında geçen
bir akışkan arasında gerçekleşir. Kanatlar, ısı transfer yüzeyini artırmak ve etkili bir ısı transferi
sağlamak için kullanılır.

Kanatlı Reaktörler: Kimyasal reaksiyonları gerçekleştiren ve aynı zamanda ısı

transferini sağlayan cihazlardır. Kanatlı reaktörlerde, reaksiyon kabının dışında veya içinde
kanatlar bulunur. Kanatlar, ısı transferini artırmak ve reaksiyon hızını kontrol etmek için
kullanılır.

Kanatlı Kondenserler ve Evaporatörler: Klima sistemleri ve buharlaştırıcılar için

kullanılan kanatlı ısı değiştiricileridir. Kanatlar, soğutma veya ısıtma işleminde sıvıların
buharlaşmasını veya yoğuşmasını hızlandırmak için kullanılır.

Şekil 2.6. Levhalı kanatlı ısı değiştiricisi prensibi [4].

Şekil 2.7. Bireysel boru dışına konulan boru eksenine dik kanat şekli [4].

10
 Bu sayılanlar kanatlı ısı değiştiricilerinin bazı örneklerindendir. Uygulama alanlarına,
kullanılan akışkanlara ve tasarımlara bağlı olarak farklı kanatlı ısı değiştiricileri tipleri ve
yapıları bulunabilir.

Şekil 2.8. Levhalı kanatlı ısı değiştiricilerinde kullanılan bazı kanat tipleri [4].

2.4. Rejeneratif Isı Değiştiricileri

Rejeneratif ısı değiştiricileri, ısı transferini gerçekleştirmek için kullanılan cihazlardır

ve genellikle enerji tasarrufu sağlamak amacıyla kullanılırlar. Rejeneratif ısı değiştiriciler, bir
akışkanın sıcaklığını diğer akışkana aktararak, bir akışkanın enerjisini geri kazanmaya yönelik
tasarlanmıştır.

Rejeneratif ısı değiştiricileri, genellikle döner veya hareketli bir yapıya sahiptir.
Rejerneratif ısı değiştiricilerinin bir örneği Şekil 2.9. da verilmiştir. İki veya daha fazla yatağı
vardır ve bu yataklar arasında sırasıyla sıcak ve soğuk akışkanlar dolaşır. Rejeneratif ısı
değiştiricinin çalışma prensibi, sıcak akışkanın bir yatakta ısısını biriktirmesi ve ardından soğuk
akışkanın diğer yatakta geçerken bu birikmiş ısıyı almasıdır.
11
 Şekil 2.9. Sabit dolgu maddeli ikiz bir rejeneratör [4].

Rejeneratif ısı değiştiricilerinin kullanıldığı bazı uygulama alanları şunlardır:

Isıtma, Havalandırma ve Klima (HVAC) Sistemleri: HVAC sistemlerinde rejeneratif ısı

değiştiriciler, dışarıdaki taze hava ile içerideki havanın ısı transferini sağlayarak enerji tasarrufu
sağlar. Özellikle iklimlendirme sistemlerinde kullanılarak ısı geri kazanımı yapılır. Bu
sistemlere örnek olarak Şekil 2.10. gösterilebilir.

Endüstriyel Fırınlar: Endüstriyel fırınlar, rejeneratif ısı değiştiricileri kullanarak yanma

işleminden kaynaklanan atık ısıyı geri kazanabilirler. Bu şekilde enerji maliyetleri düşer ve
verimlilik artar.

Enerji Üretimi: Rejeneratif ısı değiştiriciler, enerji üretimi süreçlerinde kullanılarak atık
gazlardan veya egzoz gazlarından kaynaklanan ısıyı geri kazanabilir. Bu, enerji geri kazanımı
ve süreç verimliliğinin artırılması için önemlidir.

12
 Rejeneratif ısı değiştiricileri, enerji verimliliğini artırmak ve kaynakları daha etkin
kullanmak için yaygın olarak kullanılan cihazlardır. Farklı tasarım ve çalışma prensiplerine
sahip rejeneratif ısı değiştiricileri mevcuttur ve spesifik uygulama gereksinimlerine bağlı olarak
tercih edilebilirler.

Şekil 2.10. Ljungstrom tipi rejeneratif hava ısıtıcısı prensibi [4].

2.5. Karıştırmalı Kaplar

Karıştırmalı kaplar sürekli aktif olarak değil, aralıklı olarak çalışması gereken
sistemlerde kullanılmaktadır. Karıştırmalı kaplara örnek olarak Şekil 2.11. karıştırmalı kaplara
örnek olarak gösterilebilir.

Şekil 2.11. Ceketli serpantinli karıştırıcı kap [4].

13
 Şekil 2.14. Ceket tipi kaplar [4].

Şekil 2.15. Klasik karıştırıcı tipleri [4].

14
3. ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNDE BAZI HESAPLAMA METODLARI

Isı değiştiricilerinin sayısal olarak ısıl hesaplamaları yapılırken sahibi olduğumuz

verilere göre çözüm için yöntem seçmekteyiz. Bu yöntemler ve formülleri aşağıda verilmiştir.

3.1.1 ∆𝐭 𝐦Yöntemi

Bir ısı değiştiricisinin ısıl hesaplamaları yapılırken soğuyan ve ısınan akışkanın giriş ve
çıkış sıcaklıkları gibi bilgilere sahipsek diğer yöntemlere göre daha kolay olarak
nitelendirebileceğimiz yöntem ∆𝐭 𝐦 yöntemidir. Bu yöntemde hesaplamalar yapılırken dikkat
edilmesi gereken kısım akım yönleridir.

𝑄 = 𝐹 × 𝐾 × 𝐴𝑆 × ∆t m (3.1)

∆𝑇1 −∆𝑇2 (3.2)

∆t m = ∆𝑇
ln∆𝑇1
2

F düzeltme faktörü bir gövdeli iki boru geçişli ısı değiştiricileri için,

𝐹 = 𝑓(𝑅, 𝑃, 𝑎𝑘𝚤ş 𝑑ü𝑧𝑙𝑒𝑚𝑖) (3.3)

𝑇𝑠,𝑔 − 𝑇𝑠,𝑐 𝑇𝑟.𝑐 − 𝑇𝑟.𝑔 (3.4)

𝑅= 𝑃=
𝑇𝑟,𝑐 − 𝑇𝑟,𝑔 𝑇𝑠.𝑔 − 𝑇𝑟.𝑔

1−𝑃
√𝑅 2 + 1 ln(1 − 𝑃𝑅 )
𝐹 = (𝑅, 𝑃) = × (3.5)
𝑅−1 2 − 𝑃 × (𝑅 + 1 − √𝑅 2 + 1)
ln( )
2 − 𝑃 × (𝑅 + 1 − √𝑅 2 + 1)

15
 K ısı transfer katsayısının hesabı aşağıdaki gibi yapılmaktadır. R ile ifade edilen
simgeler kullanılan malzemelerin dirençleridir.

1 (3.6)
𝐾= 1 1
+ +𝑅𝑚1 +𝑅𝑚2 +⋯
ℎ𝑖 ℎ𝑜

3.1.1 Paralel Akış Durumu

Paralel akışlı ısı değiştiricilerinde Şekil 3.1. üzerinde görüldüğü gibi hem sıcak
akışkanın hem de soğuk akışkanın aynı yönde ve paralel olarak akış yönünde hareket ettiği
durumu ifade eder. Bu durumda, sıcak akışkanın sıcaklığı yavaş yavaş düşerken soğuk
akışkanın sıcaklığı yavaş yavaş yükselir. Paralel akış durumunda, akışkanlar arasındaki sıcaklık
farkı sürekli azalır.

Paralel akış durumunda, ısı transferi genellikle diğer akış durumlarına göre daha
düşüktür. Bunun nedeni, akışkanların başlangıçta daha büyük bir sıcaklık farkına sahip olmaları
ve bu farkın akış yönünde azalmasıdır. Bu durum, ısı transfer katsayısının azalmasına ve daha
düşük bir verimlilikle sonuçlanmasına yol açar.

Şekil 3.1. Paralel akış durumunda ısı değiştiricilerinde akış yönlerinin gösterimi [2].

16
 Şekil 3.2. Paralel akış durumunda ısı değiştiricilerinde sıcaklık değişim grafiği [2].

Paralel akış durumunun avantajları ve dezavantajları şunlardır:

Avantajlar:

Daha düşük basınç düşümü: Paralel akış durumunda, akışkanların akış yönü aynı olduğu
için basınç düşümü daha düşüktür.

Dezavantajlar:

Daha düşük ısı transfer verimliliği: Sıcak ve soğuk akışkanların sıcaklık farkı akış
yönünde azaldığı için ısı transferi verimliliği daha düşüktür.

Daha az ısı transferi kapasitesi: Paralel akış durumunda, akışkanlar arasındaki sıcaklık
farkı azaldığı için ısı transferi kapasitesi daha düşüktür.

Daha büyük eşanjör boyutu: Verimlilik düşük olduğu için aynı ısı transferi miktarını
sağlamak için daha büyük bir eşanjör boyutu gerekebilir.

Paralel akış durumu, özellikle belirli uygulamalarda tercih edilen bir akış durumu
olabilir. Ancak, ısı transferi verimliliği ve kapasitesi yüksek bir tasarım gerektiren

17
uygulamalarda, diğer akış durumları (örneğin, karşılıklı akış veya çapraz akış) daha yaygın
olarak kullanılabilir.

Bu durumlarda ortalama logaritmik sıcaklık farkı yöntemiyle çözümleme yaparken

aşağıdaki formülasyonlar kullanılır. Denklem 3.1 de belirtilen ∆t m hesaplanırken akış yönü
dikkate alınarak hesaplamalar yapılır.

∆T1 = 𝑇𝑆𝚤𝑐𝑎𝑘 𝑔𝑖𝑟𝑖ş − 𝑇𝑆𝑜ğ𝑢𝑘 𝑔𝑖𝑟𝑖ş (3.3)

∆T2 = 𝑇𝑆𝚤𝑐𝑎𝑘 ç𝚤𝑘𝚤ş − 𝑇𝑆𝑜ğ𝑢𝑘 ç𝚤𝑘𝚤ş (3.4)

Isıl hesaplamalar yapılacağı zaman paralel akış durumunda ∆t m bu şekilde hesaplanır

ve denklem 3.1 de yerine yazılır.

3.1.2 Ters Akış Durumu

Bir ısı değiştiricisinde sıcak akışkanın giriş ve çıkış yönünün soğuk akışkanın giriş ve
çıkış yönüne göre zıt olduğu durumu ifade eder. Bu durumda, sıcak akışkan ve soğuk akışkanın
akış yönleri ters yöndedir.

Ters akış durumu, ısı değiştiricinin verimliliği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Ters
akış durumunda, akışkanlar arasında daha fazla sıcaklık farkı oluşur ve bu da daha etkili bir ısı
transferi sağlar.

Ters akış durumunda, akışkanlar, ısı değiştiricileri içinde birbirine karşı akar. Sıcak
akışkan genellikle ısı transfer yüzeyinin girişine gelirken soğuk akışkan, çıkışa yakın bir
noktadan girer. Bu şekilde, sıcak akışkan, soğuk akışkanla karşılaşmadan önce ısı transfer
yüzeyinin daha serin bölgelerinden geçer. Bu düzenleme, sıcaklık gradyanını artırır ve daha
etkili bir ısı transferi sağlar.

18
 Şekil 3.3. Ters akış durumunda ısı değiştiricilerinde akış yönlerinin gösterimi [2].

Şekil 3.4. Ters akış durumunda ısı değiştiricilerinde sıcaklık değişim grafiği [2].

Ters akış durumunun avantajları şunlardır:

Daha yüksek termal verimlilik: Ters akış durumu, daha büyük bir logaritmik ortalama
sıcaklık farkı (LMTD) oluşturur ve böylece daha etkili bir ısı transferi sağlar.

Daha düşük soğuk akışkan çıkış sıcaklığı: Ters akış durumunda, soğuk akışkanın çıkış
sıcaklığı sıcak akışkanın giriş sıcaklığına daha yakın olabilir, bu da soğuk akışkanın daha fazla
ısı almasını sağlar.

19
 Daha az akışkan miktarı: Ters akış durumunda, sıcak akışkanın sıcaklığı daha hızlı bir
şekilde düşerken soğuk akışkanın sıcaklığı daha hızlı bir şekilde yükselir. Bu durumda, sıcak
akışkanın daha az miktarda kullanılması mümkün olabilir.

Ters akış durumu, ısı değiştiricilerin birçok endüstriyel uygulamasında yaygın olarak
kullanılır. Örneğin, rafinerilerde, kimya endüstrisinde, enerji üretiminde ve proses ısıtma-
soğutma sistemlerinde sıklıkla tercih edilen bir akış düzenlemesidir.

∆T1 = 𝑇𝑆𝚤𝑐𝑎𝑘 𝑔𝑖𝑟𝑖ş − 𝑇𝑆𝑜ğ𝑢𝑘 ç𝚤𝑘𝚤ş (3.5)

∆T2 = 𝑇𝑆𝚤𝑐𝑎𝑘 ç𝚤𝑘𝚤ş − 𝑇𝑆𝑜ğ𝑢𝑘 𝑔𝑖𝑟𝑖ş (3.6)

Ters akış durumunda formülasyonlar bu şekilde düzenlenir ve ardından denklem 3.1 de

yerine yazılarak çözümlemeler yapılır.

3.1.2 𝜺−𝑵𝑻𝑼 Yöntemi

Bütün ısı değiştiricileri problemlerinde akışkanların çıkış sıcaklıkları bilinmiyor

olabilir. Bu durumda logaritmik ortalama sıcaklık farkı formüllerini kullanmamız için çok
sayıda iterasyon yapmamız gerekmektedir. Bu durum fazlasıyla zaman alacağından etkenlik-
birim geçiş sayısı yöntemi yani 𝜺−𝑵𝑻𝑼 yöntemi kullanılmaktadır.

Bu yöntemde 𝜺 ile ifade edilen şey ısı değiştiricilerinin etkenliğidir. Aşağıdaki gibi
hesaplanır.

𝑄 (3.7)
𝜀=𝑄
𝑚𝑎𝑥

20
 𝑄𝑚𝑎𝑥 değeri bir ısı değiştiricisinden mümkün olan maksimum ısı transfer miktarını
ifade eder ve aşağıdaki formülasyon ile hesaplanır.

𝐶1 = 𝑚̇1 × 𝑐𝑝1 (3.8)

𝐶2 = 𝑚̇2 × 𝑐𝑝2 (3.9)

Yukarıdaki formülasyonlarda C ile ifade edilen değerler akışkanların ısıl kapasite

debileridir. Buradan bulunan değerler ısı değiştiricilerinin etkenliğinin hesaplanmasında
kullanılmaktadır.

𝑄𝑚𝑎𝑥 = 𝐶𝑚𝑖𝑛 × (𝑇𝑆𝚤𝑐𝑎𝑘 𝑔𝑖𝑟𝑖ş − 𝑇𝑆𝑜ğ𝑢𝑘 𝑔𝑖𝑟𝑖ş) (3.10)

Sırasıyla bu işlemler yapıldıktan sonra etkenliğin hesaplanması gerekmektedir. Etkenlik

hesaplanırken aşağıdaki tablodan faydalanılması durumunda yapılacak işlemler kısalacaktır.

21
 Tablo 3.1 Çeşitli yüzeyli ısı değiştiricilerinde Etkenlik-Geçiş Birim Sayısı arasındaki
bağıntılar.

Tablo 3.1 sayesinde elde ettiğimiz etkenlik değeriyle gerçekleşen ısı transfer miktarını
bulabiliriz.

22
4. ISI DEĞİŞTİRİCİSİ TASARIMI

4.1 Isı Değiştiricilerinin Dizaynında Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar

Isı değiştiricilerinin tasarımında ve performansının hesaplanmasında farklı yöntemler

ve parametreler kullanılır. İşte yaygın olarak kullanılan bazı hesaplama yöntemleri:

Isı Transferi Hesaplamaları: Isı değiştiricilerinin ana işlevi, bir akışkanın ısıyı diğer
akışkana aktarmasıdır. Bu nedenle, ısı transferi hesaplamaları, ısı değiştiricileri performansının
belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Isı transferi hesaplamalarında genellikle ısı transfer
katsayısı, ısı transfer alanı ve sıcaklık farkı gibi faktörler dikkate alınır.

Basınç Düşümü Hesaplamaları: Isı değiştiricilerinin içindeki akışkanların hareketi, bir

basınç düşümüne neden olur. Basınç düşümü, akışkanın akış hızına, akışkanın viskozitesine,
boru veya levhaların geometrisine ve akışkanın yoğunluğuna bağlı olarak hesaplanır. Basınç
düşümü hesaplamaları, enerji tüketimi ve pompa seçimi gibi konular için önemlidir.

Verimlilik Hesaplamaları: Isı değiştiricilerinin verimi, ısı transferi ve basınç düşümü

arasındaki ilişkiyi gösterir. Verimlilik, gerçekleşen ısı transferinin, teorik olarak mümkün olan
maksimum ısı transferine oranı olarak ifade edilir. Verimlilik hesaplamaları, ısı
değiştiricilerinin performansını değerlendirmek ve tasarım parametrelerini optimize etmek için
kullanılır.

Akışkan Özelliklerinin Hesaplanması: Isı değiştiricilerinin tasarımı ve performans

analizi için akışkanların fiziksel özellikleri önemlidir. Bu özellikler arasında viskozite,
yoğunluk, özgül ısı, ısı geçirgenliği gibi parametreler yer alır. Akışkan özellikleri, ısı transferi
ve basınç düşümü hesaplamalarında kullanılır.

Malzeme Seçimi: Isı değiştiricilerinin malzeme seçimi, işletme koşulları, akışkan

özellikleri ve ekonomik faktörler göz önünde bulundurularak yapılır. Malzeme seçimi,
dayanıklılık, korozyon direnci ve ısı transfer verimliliği gibi faktörleri dikkate alır.

23
 Bu hesaplama yöntemleri, ısı değiştiricilerinin tasarımı, verimlilik analizi ve performans
optimizasyonu için kullanılır. Ancak, hesaplama süreci karmaşık olabilir ve genellikle
mühendislik hesaplama yazılımları ve standartlara dayalı tasarım prosedürleri kullanılır.

4.1 PROJE KONUSU OLAN ISI DEĞİŞTİRİCİNİN TASARIMI

Proje şeması şu şekildedir:

1- Isı değiştiricinin gövdesinin tasarımı

2- Isı değiştiricinin borularının tasarımı
3- Şaşırtma levhalarının tasarımı
4- Geometrinin meshlere ayrılması
5- Mesh kalitesinin analizi

Hesaplamalarımızda gövde borulu ısı değiştiricisi tasarlayıp bu ısı değiştiriciyle analiz

yapacağız. Hesaplarda kullanacağımız ısı değiştiricisini ANSYS DESİGNMODELER adlı
programdan tasarlayacağız. Bu tasarım bittikten sonra ANSYS programının FLUENT
modülünden analizlerimizi gerçekleştireceğiz. Analiz kısmından önceki hazırlık kısmı (çalışma
sayfasının düzenlenmesi, ısı değiştiricinin tasarımı, ağ yapısının oluşturulması vs.) yapılan
işlemler Şekil 4.1-4.10. arasında gösterilmiştir.

24
 İlk olarak ANSYS adlı programda yani bir çalışma sayfası açıyoruz.

Şekil 4.1. ANSYS programında boş bir çalışma sayfası.

Çizimler aynı geometride yapılacağından sırasıyla mesh modülü geometry modülüne,

FLUENT modülleri de mesh modülüne bağlanır

Şekil 4.2. ANSYS programında GEOMETRY ve mesh modülleri eklenmiş çalışma sayfası.

25
 Şekil 4.3. FLUENT modülü diğer modüllere bağlanmış şekilde bir görüntü.

Şekil 4.4. Result modülü diğer modüllere bağlanmış şekilde bir görüntü.

Yukarıda verilen aşamalardan sonra tasarım kısmına geçiş yapılır.

26
Şekil 4.5. Tasarlanan ısı değiştiricisinin katı modellenmiş gövdesi.

Şekil 4.6. Akış yolları açılmış gövde görünümü.

27
Şekil 4.7. Tasarlanan ısı değiştiricinin borularının görünümü.

Şekil 4.8. Bütünleştirilmiş ısı değiştiricisinin görünümü.

28
Şekil 4.9. Meshlenmiş ısı değiştiricisinin görünümü

Şekil 4.10. Mesh kalitesi detayları.

29
 4.3 Mesh Kalitesinin Analizi

Mesh kalitesi için yapılan çalışmalarda analizin sağlıklı gerçekleşmesi için istenen
minimum mesh kalitesi 0.2 değeri ve maksimum değerinin 1 değerine yakın olmasıdır. Belirli
sayıda iterasyonlar yapılıp bazıları aşağıda verilmiştir. Yapılan bu denemeler sonucunda Mesh
boyutu analiz yapılan bilgisayarın kaldırabileceği minimum boyut olan 5,9844e-002 m
değerine indirilmiştir ve isterlere ulaşılmıştır.

Tablo 4.1. Mesh metriklerine göre mesh kalitesi analiz tablosu.

Min. Max. Mesh Boyutu

Orthogonal Quality 0,20041 0,9997

Skewness 8,27e − 006 0,79959 5,9844e-002 m

Element Quanlity 0,19867 1

Orthogonal Quality 0,1672 0,99895

Skewness 3,1343e − 006 0,8328 5,9844e-001 m

Element Quanlity 0,16945 1

Orthogonal Quality 1,1677e − 005 0,96854

Skewness 2,6027e − 003 0,99999 5,9844 m

Element Quanlity 1,4046e − 003 0,99996

30
 Tablo 4.2 Hesaplamalarda Kullanılan Isı Değiştiricinin Genel Bilgi Tablosu.

Boruların Bilgileri Gövdenin Bilgileri Malzeme Özellikleri

İç Çap: 30 mm İç Çap: 250 mm Boru: Çelik

Dış Çap: 26 mm Dış Çap: 230 mm Gövde: Çelik

Uzunluk: 1100 mm Uzunluk: 1000 mm

Adeti: 9 adet Hidrolik Çap: 0,1084 m

Kullanılan sıvı: Su Suyun Giriş Sıcaklığı: 10 °C

𝑚
Suyun Hızı: 2 𝑠

Kullanılacak diğer akışkanlar: Su, Su Buharı, Freon-12, Motor Yağı, Gliserin

Akışkanların Giriş Sıcaklığı: 100 °C

𝑚
Akışkanın Hızı: 1 𝑠

Toplam Isı Transfer Yüzey Alanı: 5,654×10^-3

Toplam Isı Transfer Hacmi:

Isı Değiştiricinin Kompaktlığı:

31
5.ANALİZ

5.1 FLUENT Modülüne Girdilerin Eklenmesi

Analiz başlığı altında ilk aşamada seçilen bütün akışkanlara uygulanan kıstaslar ve
özellik tanımları aşağıda verilmiştir. Aşağıda verilen uygulamalar sırasıyla bütün akışkanlara
uygulanmıştır.

Şekil 5.1. FLUENT modülünde yerçekimi ivmesi giriliyor.

Şekil 5.2. FLUENT modülünde enerji hesaplama sekmesi aktif hale getirilmiştir.

32
 Şekil 5.3. Viscous modelleri girilmiştir.

Şekil 5.4. Materyal bölümüne kullanılacak akışkan ve malzemelerin eklenmesi.

33
Şekil 5.5. Boru içi akışkan tanımlanması.

Şekil 5.6. Gövde içi akışkan tanımlanması.

34
Şekil 5.7. Boru malzemesi tanımlanması.

Şekil 5.8. Gövde malzemesi tanımlanması.

35
 Tablo 5.1. Analizde Kullanılan Akışkanlar ve Elde Edilen Verilerin Gösterimi.

Akışkanın Basınç Akışkanın Hız Akışkanın Sıcaklık

Akışkanın Bilgisi
Verileri Verileri Verileri

Şekil 5.9. Şekil 5.10. Şekil 5.11. Şekil 5.12.

Şekil 5.13. Şekil 5.14. Şekil 5.15. Şekil 5.16.

Şekil 5.17. Şekil 5.18. Şekil 5.19. Şekil 5.20.

Şekil 5.21. Şekil 5.22. Şekil 5.23. Şekil 5.24.

Şekil 5.25 Şekil 5.26. Şekil 5.27. Şekil 5.28.

36
5.2.1 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler

Şekil 5.9. 1 numaralı akışkanın bazı verileri.

5.2.1.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri

Şekil 5.10. 1 numaralı akışkanın basınç verileri

37
 Şekil 5.11. 1 numaralı akışkanın hız verileri.

Şekil 5.12. 1 numaralı akışkanın sıcaklık verileri.

38
5.2.2 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler

Şekil 5.13. 2 numaralı akışkanın bazı verileri.

5.2.2.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri

Şekil 5.14. 2 numaralı akışkanın basınç verileri.

39
 Şekil 5.15. 2 numaralı akışkanın hız verileri.

Şekil 5.16. 2 numaralı akışkanın sıcaklık verileri.

40
5.2.3 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler

Şekil 5.17. 3 numaralı akışkanın bazı verileri.

5.2.3.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri

Şekil 5.18. 3 numaralı akışkanın basınç verileri.

41
 Şekil 5.19. 3 numaralı akışkanın hız verileri.

Şekil 5.20. 3 numaralı akışkanın sıcaklık verileri.

42
5.2.4 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler

Şekil 5.21. 4 numaralı akışkanın bazı verileri.

5.2.4.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri

Şekil 5.22. 4 numaralı akışkanın basınç verileri.

43
 Şekil 5.23. 4 numaralı akışkanın hız verileri.

Şekil 5.24. 4 numaralı akışkanın sıcaklık verileri.

44
5.2.5 Seçilen Akışkan Hakkında Bilgiler

Şekil 5.25. 5 numaralı akışkanın bazı verileri.

5.2.5.1 Kullanılan Akışkan Sonucu Analiz Verileri

Şekil 5.26. 5 numaralı akışkanın basınç verileri.

45
 Şekil 5.27. 5 numaralı akışkanın hız verileri.

Şekil 5.28. 5 numaralı akışkanın sıcaklık verileri.

46
SONUÇ

ANSYS FLUENT modülü kullanılarak yapılan analizlerde 5 ayrı akışkan kullanılmış olup
tasarlanan ısı değiştiricisinde hız, sıcaklık, basınç düşümü gibi davranışları incelenmiştir. Bu çalışmada
kullanılan akışkanlar ve ilgili yorumlar aşağıdaki gibidir:

Su (Sıvı): Kullanılan akışkanlar arasında en düzgün basınç düşümü değerlerini gösteren akışkan
likit su olmuştur. Hız değerleriyle ilgili yorum yapacak olursak gövde çıkışında giriş hızıyla çok çok az
fark bulunmaktadır.

Su (Buhar): Su buharı kullanıldığı durumda hız, basınç düşümü, sıcaklık değerleri kısmen likit
su kullanımıma benzer davranışlar gözlemlenmiştir.

Freon-12: Gövde içi akan akışkanı hız ve basınç düşümü değeri diğer iki akışkana (gliserin,
motor yağı) benzer değerler göstermektedir. Basınç düşümü incelendiğinde gövde kısmında hafif
karışıklıklar gözlemlenmiştir.

Gliserin: Tasarlanan ısı değiştiricisinde gövde içi akan akışkan gliserin olması durumunda
sıcaklık düşümü çok az olduğu gözlemlenmiştir. Tasarlanan ısı değiştirici belirlenmiş giriş sıcaklığı
koşullarında gövde içi akan akışkanın gliserin olması durumu için uygun değildir. Gövde içi akan
akışkanı hız ve basınç düşümü değeri diğer iki akışkana (freon-12, motor yağı) benzer değerler
göstermektedir.

Motor Yağı: Tasarlanan ısı değiştiricisinde gövde içi akan akışkan motor yağı olması
durumunda gliserin kullanımında olduğu gibi sıcaklık düşümü çok az olduğu gözlemlenmiştir. Gövde
içi akan akışkanı hız ve basınç düşümü değeri diğer iki akışkana (gliserin, freon-12) benzer değerler
göstermektedir.

Bu çalışmada tasarlanan ısı değiştiricisinde farklı akışkanların davranışları incelenmiştir.

Bundan sonra yapılacak olan çalışmalarda yeni tasarlanacak ısı değiştiricisine şaşırtma levhaları eklenip
kontrollü deneyler yapılacaktır. Yapılacak çalışmayı detaylandırmak gerekirse:

Sadece bir belirlenip akışkan ısı değiştiricinin boru çaplarıyla, boru dizilim düzeniyle, şaşırtma
levhaları eklenmiş ve eklenmemiş haliyle ısı değiştiricinin performansı, basınç düşümü, akışkanların
giriş çıkış sıcaklıkları ve hızları incelenip seçilen akışkan için optimum değiştiricisi tasarımı
belirlenecektir.

47
KAYNAKLAR

[1]. http://www.ensotek.com.tr/

[2] Çengel, Y. A., Isı ve Kütle Transferi, Çevirenler: Tanyıldız, V., Dağtekin, İ. İzmir Güven, İzmir,
2011.

[3] T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Megep (Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sistemlerinin Güçlendirilmesi
Projesi)

[4] Isı Değiştiricileri, Osman F. Genceli, 1999

[5] Schlüner, Ernst U, Heat Exchanger Design Handbook, HEDH VDI-Verl_Taylor & Francis Inc. 1983

[6] Shah, R.K. Clasdificstion of Heat Exchangers in Heat Exchangers, Thermo-Hydraulic Fundamentals
and Desing, S. Kakaç, A.E. Berges and F. Mayinger, Wiley, New York. 1981

[7] Dekker Mechanical Engineering T. Kuppan, Heat Exchanger Design Handbook, CRC Press, 2000

[8] Incropera, F.P. ve DeWitt, D.P., Isı ve Kütle Geçişinin Temelleri, Çevirenler: Derbentli, T. Genceli,
O.F., Güngör, A., Hepbaşlı, A., İlken, Z., Özbalta, Özgüç, F., Parmaksızoğlu, C. Ve Uralcan, Y.,
Literatür Yayıncılık, Beyoğlu, İstanbul, 2001

48
ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Ad-Soyad : Muhammed Yasir MÜLAYİM

Doğum Tarihi : 13.11.2000

Doğum Yeri : İstanbul

Eğitim Bilgileri

Lise : 2014 - 2018

Üniversite : 2019 - 2023

49