METALNE KONSTRUKCIJE 1

Zadatak 4
Odrediti nosivost momentne veze grede i stuba. Stub je izrađen od vrućevaljanog profila
HEA280, a greda IPE330. Veza se izvodi pomoću zavrtnjeva M20; klase čvrstoće 10.9.
Osnovni materijal: S275

Parcijalni koeficijenti sigurnosti :

γ M0 = 1, 00
γ M1 = 1, 00
γ M2 = 1, 25
stub: HEA 280 (S275)
h c =270mm A c =97,3cm 2
b f.c =280mm f y.c = 275MPa
t f.c = 13mm
t w.c =8mm
rc =24mm
Greda: IPE 330 (S275)
h b =330mm A b =62,60cm 2
b f.b =160mm f y.b = 275MPa
t f.b = 11,5mm
t w.b =7,5mm
rb =18,00mm
Čeona ploča (S235)
b p =bf.b +(30  50)=160+40=200mm
t p = 18mm
epc = 15mm
f y.p = 275MPa
visina prepusta čeone ploče u zoni
ept = 15mm
visina čeone ploče
h p =h b +ept +epc =330+15+15=360mm
Rastojanja između zavrtnjeva:
rastojanje između 1. i 2. reda zavrtnjeva u zoni : p1= 90mm
krajnje rastojanje zavrtnjeva u zoni zatezanja : e1t= 45 mm
krajnje rastojanje zavrtnjeva u zoni : e1c =65 mm

1
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

rastojanje između vertikalnih redova zavrtnjeva :p2=90mm

Zavrtnjevi: M20...10.9:
d = 20mm
d o = 22mm
d2  
A b,s = = 3,142cm 2
4
As = 245mm 2 = 2, 45cm2
f yb =900MPa
f ub =1000MPa
nosivost jednog zavrtnja na zatezanje:
0,9  f ub  As 0,9 100  2, 45
Ft.Rd,1 = = = 176, 40kN
γ M2 1, 25
Stezna dužina zavrtnjeva:
debljine glave, podložne pločice i navrtke za zavrtanj M20, u skladu sa SRPS M.B1.066
t head = 13mm
t wash = 4mm
t nut = 16mm
stezna dužina zavrtnja :
Lb = 0,5  ( t head + t nut ) + t fc + t p + 2t wash
Lb = 0,5  (13 +16 ) +13 +18 + 2  4 = 53,50mm
Obostrani ugaoni šavovi za vezu grede i čeone ploče:
Na nožici:
a p,f = 0, 46  t fb = 0, 46 11,5 = 5, 29mm
Usvojeno : a p,f = 8,00mm
Na rebru:
a p,w = 0, 46  t wb = 0, 46  7,5 = 3, 45mm
Usvojeno : a p,w = 5,00mm
Nosivost šavova nesme da predstavlja najslabiju komponentu u zoni naprezanja; moment
nosivosti veze Mj,Rd treba da bude ograničen nosivošću drugih komponenata a ne nosivošću
šavova!

2
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

Proračun nosivosti pojedinih komponenti veze:

Zona smicanja:
Smičuće polje rebra stuba:
d w,C = h c -2  ( t fc +rc ) = 270-2  (13+24 ) = 196mm
A VC = max ( A c -2  b fc  t fc + ( t wc +2  rc )  t fc ;1  d w,C  t wc )
A VC = max ( 97,3-2  28 1,3 + ( 0,8+2  2,4 ) 1,3 ;1 19, 6  0,8 )
A VC = 31, 78cm 2
0,9  f yc  A VC 0,9  27,5  31, 78
Vwp.Rd = = = 454,12kN
3  γ Mo 3 1, 00
Zona pritiska:
Rebro stuba opterećeno poprečnim pritiskom (nosivost na izbočavanje i gnječenje):
s = rc = 24mm
a p = a p,f = 8, 00mm
s p = t p = 18mm
beffw,c,wC = t fb +2  2  a p + 5  ( t fc +s ) + s p
beffw,c,wC = 1,15+2  2  0,8 + 5  (1,3+2,4 ) + 1,8 = 23, 71cm
Koeficijent redukcije usled smicanja za:
1
=
2
b t 
1 + 1,3  eff,c,wC wc 
 A Vc 
1
= = 0,827
2
 23, 71 0,8 
1 + 1,3  
 31, 78 
 = 1, 00
Uticaj nivoa naprezanja u stubu:
kWC=1.00
Izbočavanje rebra:
E=210000 MPa

beff,c,wC  d wc  f yc
 p = 0,932 
E  t 2wc
23, 7119, 6  27,5
 p = 0,932  = 0,909
21000  0,82

3
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

  − 0, 2 
 = if   p  0, 72,1, p 2  = 0,858

 (  p ) 
 1  
Fc,wc.Rd = min  ,    k wc  b effw,c,wC  t wc  f yc
γ γ
 Mo M1 
 1  
Fc,wc.Rd = min  ,    1,00  23, 71 0,8  27,5
1 1 
Fc,wc.Rd = 370, 20kN

Nožica i deo rebra grede opterećeni pritiskom:

f yb 27,5 −2
M c,b,Rd = Wpl,b,Rd  = 804,3  10 = 221,18kNm
γ Mo 1, 0
M c,b,Rd 221,18
Fc,fb.Rd = = = 694, 45kN
h b − t fb ( 33 − 1,15) 10−2
Zona zatezanja:
Napomena: Proračun pojedinačnih komponenti u zoni zatezanja se vrši za pojedinačne redove
zavrtnjeva, ali se ujedno po potrebi posmatra i njihova nosivost u okviru grupe zavrtnjeva radi
kasnije redukcije!

4
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

Prvi red zavrtnjeva (red zavrtnjeva uz ukrućenje)

b fc − p 2 280 − 90
ec = = = 95mm
2 2
b p − p 2 200 − 90
ep = = = 55mm
2 2
e min = ( ec , e p ) = 55mm
p 2 − t wc − 2  0,8  rc 90 − 8 − 2  0,8  24
m1 = = = 21,80mm
2 2
n1 = min ( e min ,1, 25m1 ) = 27, 25mm
Efektivne dužine ekvivalentnih T-elemenata:
-kružni oblik loma
leff.cp = 2   m1 = 136,97mm
poligonali oblik loma
leff.nc = 4  m1 + 1, 25  ec = 205,95mm
leff.1 = min ( leff.nc ,leff.cp ) = 136,97mm
leff.2 = leff.nc = 205,95mm
b effw,t,wC1 = min ( leff.1 ,leff.2 ) = 136,97mm

f yc
M pl,1,Rd = 0, 25  leff.1  ( t fc ) 
2

γ Mo
27,5 −2
M pl,1,Rd = 0, 25 13,697 1,32  10 = 1,5914kNm
1, 0
f yc
M pl,2,Rd = 0, 25  leff.2  t fc 
γ Mo
27,5 −2
M pl,2,Rd = 0, 25  20,595 1,3  10 = 1,8407kNm
1, 0

5
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

Određivanje merodavnog loma i nosivosti:

8.8  m13  AS 8.8  21,803  245
= = 74, 23mm > Lb = 53,50mm
leff.1  ( t f,c ) 136,97  (13)
3 3

→ mogu se javiti sile usled efekata poluge, primenjuju se modeli loma 1 i 2!

M pl,1,Rd 1,5914
FT.1.Rd = 2  = 2 = 146, 00kN
m1 21,80 10−3
M pl,1,Rd + n1  2  Ft.Rd,1 1,5914 + 27, 25 10−3  2 176, 4
FT.2.Rd = = = 228, 44kN
m1 + n1 ( 27, 25 + 21,80 ) 10−3
FT,3.Rd = 2  Ft.Rd,1 = 2 176, 4 = 352,80kN
Ft.Rd,1 = 176, 4kN
Ft.fc.Rd1 = min ( FT,1.Rd , FT,2.Rd , FT,3.Rd ) = 146, 00kN

Drugi red zavrtnjeva ( unutrašnji red zavrtnjeva):

Napomena: Drugi red zavrtnjeva je identičan prvom redu po kriterijumu nosivosti nožice stuba
opterećene na savijanje zbog simetrično postavljenih zavrtnjeva oko ukrućenja! Ukoliko bi se
radilo o vezi na vrhu stuba, prvi i drugi red zavrtnjeva ne bi bili identični po ovom kriterijumu
nosivosti .
Ft.fc.Rd2 = Ft.fc.Rd1 = 146,00kN

beffw,c,wC2 = min ( leff.1 ,leff.2 ) = 136,97mm

Grupa zavrtnjeva :
Napomena: Prvi i drugi red zavrtnjeva se tretiraju kao spoljašnji redovi zavrtnjeva u grupi
unutar ekvivalnetnog T elementa za neukrućenu nožicu stuba! Zbog toga su pojedinačne
efektivne dužine za 1. i 2. red zavrtnjeva posmatranih u okviru grupe identične. Obzirom da
momentna veza nije u zoni vrha stuba, krajnje rastojanje e1 za prvi red zavtnjeva je irelevantno
(značajno veliko), zbog čega pri određivanju efektivnih dužina za kružni i poligonalni oblik
loma izostaju izrazi 2e1+p, odnosno e1+0.5p.
leff.cp = (  m1 + p1 ) + (  m1 + p1 ) = (  21,80 + 90 ) + (  21,80 + 90 ) = 316,97mm
leff.nc = (   m1 + 0, 625ec + 0,5p1 ) + (   m1 + 0, 625ec + 0,5p1 )
leff.nc = (   21,8 + 0, 625  95 + 0,5  90 )  2 = 295,95mm
leff.1 = min ( leff.cp ,leff.nc ) = 295,95mm
leff.2 = leff.nc = 295,95mm
beffw,c,wCg = min ( leff.1 ,leff.2 ) = 295,95mm

6
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

f yc
M pl,1,Rd = 0, 25  leff.1  ( t fc ) 
2

γ Mo
27,5 −2
M pl,1,Rd = 0, 25  29,595 1,32  10 = 3, 4386kNm
1, 0
f yc
M pl,2,Rd = 0, 25  leff.2  ( t fc ) 
2

γ Mo
27,5 −2
M pl,2,Rd = 0, 25  29,595 1,32  10 = 3, 4386kNm
1, 0
8.8  m13  AS  2 8.8  21,803  245  2
= = 68, 71mm > Lb = 53,50mm
leff.1  ( t f,c ) 295,95  (13)
3 3

→ mogu se javiti sile usled efekata poluge, primenjuju se modeli loma 1 i 2!

M pl,1,Rd 3, 4386
FT.1.Rd = 4  = 4 = 630,94kN
m1 21,8 10−3
2  M pl,1,Rd + n1  2  2  Ft.Rd,1 2  3, 4386 + 27, 25 10−3  4 176, 4
FT.2.Rd = = 4 = 532, 21kN
m1 + n1 ( 21,8 + 27, 25) 10−3
FT,3.Rd = 2  2  Ft.Rd,1 = 4 176, 4 = 705, 60kN
Ft.Rd,1 = 176, 4kN
Ft.fc.Rdg = min ( FT,1.Rd , FT,2.Rd , FT,3.Rd ) = 532, 21kN

Čeona ploča opterećena savijanjem:

Napomena: Gornji i donji red zavrtnjeva se modeliraju kao dve zasebne grupe odvojene
nožicom grede, koja je ovde u ulozi ukručenja. Prepust čeone ploče se modelira kao
zamenjujući ekvivalentni T-element dobijen spajanjem leve i desne polovine prepusta u levu i
desnu nožicu T-elementa čiju ulogu rebra preuzima nožica grede.

-Prvi red zavrtnjeva (red zavrtnjeva ispod zatregnute no žice)

Geometrija veze
ec=95 mm ep=55 mm emin=55,00 mm

p 2 − t wb − 2  0,8  a pw  2 90 − 7,5 − 2  0,8  5  2

m1 = = = 35,59mm
2 2
n1 = ( emin ,1, 25m1 ) = 44, 49mm
Uticaj nožice grede (u ulozi ukrućenja) na efektivnu dužinu:
m 2 = e1t − ept − t fb − 2  0,8  a pf  2 = 65 − 15 − 11,5 − 2  0,8  8  2 = 20, 40mm

7
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

m1 35,59
 = = = 0,3929
m1 + ep 35,59 + 55
m2 20, 40
 = = = 0, 2252
m1 + ep 35,59 + 55
 =  
Efektivne dužine ekvivalentnih T-elemenata:
-kružni oblik loma
leff.cp = 2   m1 = 223,64mm
-poligonali oblik loma
leff.nc =   m1 = 224, 24mm
leff.1 = min ( leff.cp ,leff.nc ) = 223, 64mm
leff.2 = leff.nc = 224, 24mm
b effw,c,wb1 = min ( leff.1 ,leff.2 ) = 223, 64mm

M pl,1,Rd = 0, 25  leff.1  ( t p ) 
2 f yc
γ Mo
27,5 −2
M pl,1,Rd = 0, 25  22,364 1,82  10 = 4,9815kNm
1, 0

M pl,2,Rd = 0, 25  leff.2  ( t p ) 
2 f yc
γ Mo
27,5 −2
M pl,2,Rd = 0, 25  22,424 1,82  10 = 4,9952kNm
1, 0
Određivanje merodavnog loma i nosivosti:
8.8  m13  AS 8.8  35,593  245
= = 60,37mm > L b = 53,5mm
leff.1  ( t p ) 224,24  (18)
3 3

→ mogu se javiti sile usled efekata poluge, primenjuju se modeli loma 1 i 2!

M pl,1,Rd 4,9815
FT.1.Rd = 2  = 2 = 279,94kN
m1 35,59 10−3
M pl,1,Rd + n1  2  Ft.Rd,1 4,9815 + 44, 49 10−3  2 176, 4
FT.2.Rd = = = 258, 20kN
m1 + n1 ( 35,59 + 44, 49 ) 10−3
FT,3.Rd = 2  Ft.Rd,1 = 2 176, 4 = 352,80kN
Ft.Rd,1 = 176, 4kN
Ft.p.Rd1 = min ( FT,1.Rd , FT,2.Rd , FT,3.Rd ) = 258, 20kN

8
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

Drugi red zavrtnjeva (red zavrtnjeva ispod zatregnute nožice)

Geometrija veze
ec=95 mm ep=55,00 mm emin=55,00 mm

p 2 − t wb − 2  0,8  a pw  2 90 − 7,5 − 2  0,8  5  2

m1 = = = 35,59mm
2 2
n1 = ( emin ,1, 25m1 ) = 44, 49mm
Uticaj nožice grede (u ulozi ukrućenja) na efektivnu dužinu:
m2 = e1t − ept − t fb − 2  0,8  a pf  2 = 60 − 15 − 13,5 − 2  0,8  5  2 = 20,19mm

m1 35,59
 = = = 0,3929
m1 + ep 35,59 + 55
m2 20, 40
 = = = 0, 2252
m1 + ep 35,59 + 55
 =  
Efektivne dužine ekvivalentnih T-elemenata:
-kružni oblik loma
leff.cp = 2   m1 = 223,64mm
-poligonali oblik loma
leff.nc =   m1 + 1, 25  e p = 211,12mm
leff.1 = min ( leff.cp ,leff.nc ) = 211,12mm
leff.2 = leff.nc = 211,12mm
beffw,c,wb2 = min ( leff.1 ,leff.2 ) = 211,12mm

M pl,1,Rd = 0, 25  leff.1  ( t p ) 
2 f yc
γ Mo
27,5 −2
M pl,1,Rd = 0, 25  21,112 1,82  10 = 4, 7028kNm
1, 0

M pl,2,Rd = 0, 25  leff.2  ( t p ) 
2 f yc
γ Mo
27,5 −2
M pl,2,Rd = 0, 25  21,112 1,82  10 = 4, 7028kNm
1, 0
Određivanje merodavnog loma i nosivosti:
8.8  m13  AS 8.8  35,593  245
= = 78,96mm > L b = 53,50mm
leff.1  ( t p ) 211,12  (18)
3 3

→ mogu se javiti sile usled efekata poluge, primenjuju se modeli loma 1 i 2!

9
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

M pl,1,Rd 4, 7028
FT.1.Rd = 2  = 2 = 264, 25kN
m1 35,59 10−3
M pl,1,Rd + n1  2  Ft.Rd,1 4, 7028 + 44, 49 10−3  2 176, 4
FT.2.Rd = = = 254, 72kN
m1 + n1 ( 35,59 + 44, 49 ) 10−3
FT,3.Rd = 2  Ft.Rd,1 = 2 176, 4 = 352,80kN
Ft.Rd,1 = 176, 4kN
Ft.p.Rd2 = min ( FT,1.Rd , FT,2.Rd , FT,3.Rd ) = 254, 72kN

Grupa zavrtnjeva
Napomena : Prvi red zavrtnjeva se tretira kao prvi red zavrtnjeva ispod zategnute nožice grede
u grupi unutar ekvivalnetnog T elementa za čeonu ploču! Drugi red zavrtnjeva se tretira kao
krajnji red zavrtnjeva u grupi unutar ekvivalnetnog T elementa za čeonu ploču!
leff.cp = (   m1 + p1 ) + (   m1 + p1 ) = (   35,59 + 90 ) + (   35,59 + 90 ) = 403, 64mm

( )
leff.nc = 0,5p1 +   m1 − (   m1 + 0, 625e p ) + (   m1 + 0, 625e c + 0,5p1 )
leff.nc = ( 0,5  90 +   35,59 − (   35,59 + 0, 625  55 ) ) + (   35,59 + 0, 625  95 + 0,5  90 )
leff.nc = 339, 24mm
leff.1 = min ( leff.cp ,leff.nc ) = 339, 24mm
leff.2 = leff.nc = 339, 24mm
beffw,t,wbg = min ( leff.1 ,leff.2 ) = 339, 24mm

f yc
M pl,1,Rd = 0, 25  leff.1  ( t fc ) 
2

γ Mo
27,5 −2
M pl,1,Rd = 0, 25  33,92 1,32  10 = 3,9415kNm
1, 0
f yc
M pl,2,Rd = 0, 25  leff.2  ( t fc ) 
2

γ Mo
27,5 −2
M pl,2,Rd = 0, 25  33,92 1,32  10 = 3,9415kNm
1, 0
Određivanje merodavnog modela loma i nosivosti:
8.8  m13  AS  2 8.8  35,593  245  2
= = 98,38mm > L b = 53,5mm
leff.1  ( t p ) 339,24  (18)
3 3

→ mogu se javiti sile usled efekata poluge, primenjuju se modeli loma 1 i 2!

10
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

M pl,1,Rd 3,9415
FT.1.Rd = 4  = 4 = 442,95kN
m1 35,59 10−3
2  M pl,1,Rd + n1  2  2  Ft.Rd,1 2  3,9415 + 44, 49 10−3  4 176, 4
FT.2.Rd = = = 490, 43kN
m1 + n1 ( 35,59 + 44, 49 ) 10−3
FT,3.Rd = 2  2  Ft.Rd,1 = 4 176, 4 = 872, 64kN
Ft.Rd,1 = 176, 4kN
Ft.p.Rdg = min ( FT,1.Rd , FT,2.Rd , FT,3.Rd ) = 442,95kN

Rebro stuba opterećeno poprečnim zatezanjem

Napomena: Efektivna širina rebra stuba koje opterećeno poprečnim zatezanjem jednaka je
efektivnoj dužini ekvivlentnog T-elementa kojim je predstavljena nožica stuba. Proračun se
vrši i za pojedinačne redove zavrtnjeva i za grupu.
beffw,t,wC1 = 136,97mm
1
=
2
b t 
1 + 1,3  eff,c,wC1 wc 
 A Vc 
1
= = 0,9307
2
 13, 697  0,8 
1 + 1,3  
 31, 78 
f yc
Ft,wc.Rd1 =  k wc  b effw,c,wC1  t wc 
 Mo
27,5
Ft,wc.Rd1 =   1,00 13, 697  0,8 
1, 00
Ft,wc.Rd1 = 280, 44kN
Drugi red zavrtnjeva
Napomena : Drugi red zavrtnjeva je identičan prvom redu po kriterijumu nosivosti rebra stuba
na poprečno zatezanje zbog simetrično postavljenih redova zavrtnjeva oko ukrućenja
Ft,wc.Rd2 = Ft,wc.Rd1 = 280, 44kN
Grupa zavrtnjeva:
beffw,t,wCg = 295,95mm

1 1
= = = 0, 7790
2 2
b t   28, 044  0,8 
1 + 1,3  eff,c,wCg wc  1 + 1,3  
 A Vc   31, 78 

11
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

f yc
Ft,wc.Rdg =  k wc  beffw,c,wCg  t wc 
 Mo
27,5
Ft,wc.Rdg =   1,00  29,595  0,8 
1, 00
Ft,wc.Rdg = 507, 20kN
Rebro grede opterećeno poprečnim zatezanjem
Napomena: Efektivna širina rebra grede koje opterećeno zatezanjem jednako je efektivnoj
dužini ekvivlentnog T-elementa kojim je predstavljena čeona ploča za dati red zavrtnjeva.

-Prvi red zavrtnjeva - "red zavrtnjeva iznad zategnute nožice grede"

beff,t,wb1 = 223,64mm

f yb
Ft,wb.Rd1 = beffw,c,wCg  t wb 
 Mo
27,5
Ft,wb.Rd1 = 22,364  0, 75 
1, 00
Ft,wb.Rd1 = 461, 26kN
Drugi red zavrtnjeva - "red zavrtnjeva ispod zategnute nožice grede"
beffw,t,wb2 = 211,12mm

f yb
Ft,wb.Rd2 = b effw,t,wb2  t wb 
 Mo
27,5
Ft,wb.Rd1 = 21,112  0, 75 
1, 00
Ft,wb.Rd2 = 435, 44kN
Određivanje momentne nostivosti veze
Rastojanja redova zavrtnjeva od centra pritiska:
h1 =h p -e1t -epc -0.5 t fb =360-45-15-0,5 11,5=294,25 mm
h 2 =h1 -p1 =294,25 -90=204,25mm
Merodavne nosivosti redova zavrtnjeva u zoni zatezanja:

Ft.Rd1 = min ( Ft.fc.Rd1 , Ft.p.Rd1 , Ft.WC.Rd1 , Ft.Wb.Rd1 ) = 146, 00kN

Ft.Rd2 = min ( Ft.fc.Rd2 , Ft.p.Rd2 , Ft.WC.Rd2 , Ft.Wb.Rd2 ) = 146, 00kN

Merodavna rezultantna sila u zoni pritiska i smicanja

V 
Fequ.Rd.min = min  wp.Rd , Fc.WC.Rd ,Fc.fb.Rd  = 370, 20kN
  

12
 METALNE KONSTRUKCIJE 1

Nosivost grupe zavrtnjeva u zoni zatezanja

Fg.Rd =min ( Ft.fc.Rd.g ,Ft.p.Rd.g ,Ft.WC.Rd.g ,Ft.Wb.Rd.g ,Ft.fc.Rd1 +Ft.fc.Rd2 ,Ft.p.Rd1 +Ft.p.Rd2 ,Ft.WC.Rd1 +Ft.WC.Rd )
Fg.Rd =289,40kN
Ukupna sila u odnosu na koju treba redukovati nosivosti pojedinačnih redova zavrtnjeva:
Fred.Rd =min ( Fequ.Rd ,Fg.Rd ) =289,40kN

Redukovane nosivosti redova zavrtnjeva u zoni zatezanja:

Ft.red.Rd1 =min ( Ft.Rd1 ,Fred.Rd ) =146,00 kN<1,9  Ft.Rd1 = 277, 40kN
Nije potrebna linearna redukcija ostalih redova zavrtnjeva po visini veze!
Ft.red.Rd2. =min ( Ft.Rd2 ,Fred.Rd -Ft.Rd1 ) =143,40 kN
M j.Rd = h1·Ft.red.Rd1 +h 2 ·Ft.red.Rd2
M j.Rd = ( 294,25·146,0+204,25·143,4 ) 10-3 =72,25kN·m

13