ELEKTRİK MAKİNELERİ

II

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

2022-2023 BAHAR DÖNEMİ

8. HAFTA

19/04/2023

DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ARA SINAV SORULARI ÇÖZÜMLERİ
SORU 1
Uzun kompund bağlı bir doğru akım
(DA) motorunda endüvi, seri uyartım ve
şönt uyartım dirençleri sırasıyla 1 Ω ,
1,5 Ω ve 150 Ω’dur. Motor, 450 𝑉’luk
şebekeden 23 𝐴 ’lik yük akımıyla
beslenmektedir. Motor 2000 𝑑/𝑑𝑘 ile
dönerken; motorda endüklenen
momenti, motordaki bakır kayıplarını
(her bir sargı için ayrı ayrı) ve motorun
verimini hesaplayınız (Motor sürtünme
kaybı 800 𝑊’tır) [29 Puan].

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ARA SINAV SORULARI ÇÖZÜMLERİ
SORU 2

Yandaki şekilde her bir sargı 11 adet

sarımdan oluşmaktadır. Makine
endüvisindeki toplam iletken sayısını
hesaplayınız [17 Puan].

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ARA SINAV SORULARI ÇÖZÜMLERİ
SORU 2

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ARA SINAV SORULARI ÇÖZÜMLERİ
SORU 3
15 ℎ𝑝, 240 𝑉, 1200 𝑑/𝑑𝑘, 55 𝐴 bir DA motorun endüvi sargı direnci 0,40 Ω, seri sargı direnci
0,04 Ω, şönt sargı direnci 100 Ω’dur. Motorun şönt ayar direnci 100 Ω − 400 Ω arasında
değişmektedir. Motorun seri ve paralel uyartım sargısı sırasıyla 27 𝑠𝑎𝑟ı𝑚 ve 2700 𝑠𝑎𝑟ı𝑚dan
oluşmaktadır. Motorun sürtünme ve vantilasyon kayıpları 1800 𝑊’tır. Motorun manyetiklenme
eğrisi verilmektedir. a) Şönt bağlı DA motorda kompanzasyon
sargısı bulunmakta olup şönt ayar direnci
175 Ω’a ayarlanmıştır. Motorun tam yükteki
hızını hesaplayınız (Endüvi reaksiyonu etkisi
nominal değeri 1200 𝐴. 𝑠𝑎𝑟ı𝑚 dır) [18
Puan].

b) Şönt bağlı DA motorda kompanzasyon

sargısı devre dışı kalmıştır. Şönt ayar
direncinin 175 Ω’a ayarlı olduğu durum için
motorun tam yükteki hızını hesaplayınız
(Endüvi reaksiyonu etkisi nominal değeri
1200 𝐴. 𝑠𝑎𝑟ı𝑚dır) [12 Puan].
Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL
 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ARA SINAV SORULARI ÇÖZÜMLERİ
SORU 3

a) Şönt bağlı DA motorda kompanzasyon

sargısı bulunmakta olup şönt ayar direnci
175 Ω’a ayarlanmıştır. Motorun tam yükteki
hızını hesaplayınız (Endüvi reaksiyonu etkisi
nominal değeri 1200 𝐴. 𝑠𝑎𝑟ı𝑚dır).

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ARA SINAV SORULARI ÇÖZÜMLERİ
SORU 3

b) Şönt bağlı DA motorda kompanzasyon

sargısı devre dışı kalmıştır. Şönt ayar
direncinin 175 Ω’a ayarlı olduğu durum için
motorun tam yükteki hızını hesaplayınız
(Endüvi reaksiyonu etkisi nominal değeri
1200 𝐴. 𝑠𝑎𝑟ı𝑚dır).

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ARA SINAV SORULARI ÇÖZÜMLERİ
SORU 4

240 𝑉, 10 𝐴, 1200 𝑑/𝑑𝑘 şönt bir DA

generatörün endüvi direnci ve şönt
uyartım sargısı direnci sırasıyla 2 Ω ve
160 Ω ’dur. Generatörün sürtünme ve
vantilasyon kayıpları 325 𝑊 olduğuna
göre generatörün verimini ve giriş
torkunu hesaplayınız.

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ASENKRON MOTORLARIN TARİHÇESİ
 İlk alternatif akım motoru denemeleri Fransız Arago’nun tasarımları ve
Amerikalı Baily’nin uygulamaları ile 1824 yılında yapılmıştır.

 Döner manyetik alan fikrine dayanan ilk pratik indüksiyon motoru Sırp Tesla
tarafından 1883 yılında tasarlanmıştır.

 Tesla, 1888 yılında motorunun patentini almıştır.

 Sincap kafesli asenkron motor, 1889 yılında Rus Dobrovolsky tarafından icat
edilmiştir.

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ASENKRON MOTORLARIN TARİHÇESİ

Alternatif elektrik akım üreteci (jeneratörü), 10 Mart 1891

https://www.teslasociety.com/hall_of_fame.htm Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ASENKRON MOTORLAR

 Endüstriyel uygulamalarda kullanılan elektrik motorlarının büyük kısmı (%90

civarında) asenkron motorlardır.

 Asenkron motorların devir sayısı yükle çok az değişir (DA motorlardan hangisine
benziyor?).

 Asenkron motorların rotor dönüş hızı, döner manyetik alan hızından daha
düşüktür.

 Asenkron motorlar piyasada indüksiyon motorları olarak da bilinmektedir.

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II

NEDEN ASENKRON MOTORLAR

 Ucuzdurlar.

 Bakım ihtiyaçları azdır.

 Çalışma sırasında ark meydana getirmezler.

 Güç elektroniği elemanları ile devir sayıları kolayca ayarlanabilir.

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
ASENKRON MOTOR ÇEŞİTLERİ

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

ELEKTRİK MAKİNELERİ
II

SORULAR???

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL

 ELEKTRİK MAKİNELERİ
II
KAYNAKLAR
 ÇANAKOĞLU, A. İ., ‘Ders Notları’, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.

 Tesla Memorial Society of Network, ‘Alternating Current Generator’, 1891. Website:

https://www.teslasociety.com/hall_of_fame.htm. Erişim Tarihi: 18.04.2023.

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KABUL