1.

Γράψε λόγιες λέξεις ταυτόσημες με τις παρακάτω λέξεις της δημοτικής:

χάσιμο ξεσηκωμός
ξεπουλώ τσιγγούνης
αξιολύπητος παπάς
αχόρταγος βοσκός
σπάσιμο χτίστης
ερχομός ξυλοκόπος
μαλώνω μπράτσα
ξαναπαίρνω πείνα
ζητιάνος πληγή
τεμπελιά άλογο
ψωμί δύναμη
ντόπιος παινεύω

2. Να βρείτε την ταυτόσημη λέξη:

(η) πυρά άπταιστος
ειρκτή ολιγωρώ
αμιγής βουνό
θραύω ανίατος
πλήγμα εδέσματα
οδός λαβαίνω
άρρωστος ζυγώνω
πέτρα κρασί
τροχός κοπάδι
φεγγάρι σταγόνα
σπίτι όπλα
πλοίο πόρτα

3. Για κάθε λέξη που δίνεται, να βρείτε την αντώνυμή της. Nα βρείτε αυτά τα αντώνυμα.
1. χειραφέτηση α. χειραγώγηση β. αναβάθμιση γ. υποβάθμιση
2. εμβρίθεια α. υπανάπτυξη β. αναποτελεσματικότητα γ. ρηχότητα
3. διαλεύκανση α. διάλυση β. συσκότιση γ. διαπόμπευση
4. συγχρωτισμός α. κοινωνικότητα β. συσκότιση γ. απομόνωση
5. φιλοπονία α. ατιμία β. οκνηρία γ. αυταπάρνηση
6. ενεργητικότητα α. αλληλενέργεια β. αστάθεια γ. παθητικότητα
7. τεκμηριωμένος α. αμφίβολος β. αναπόδεικτος γ. ανακριβής
8. εγρήγορση α. βραδύτητα β. στασιμότητα γ. αποχαύνωση
9. διαφώτιση α. προσεταιρισμός β. προπαγάνδα γ. ενημέρωση
10. ενημέρωση α. παραπλάνηση β. προπαγάνδα γ. πληροφόρηση

4. Nα αντικαταστήσετε με αντώνυμα τις υπογραμμισμένες λέξεις:

• Όλοι οι άνθρωποι επιδοκιμάζουν τέτοιες πράξεις.
• H μπάντα του στρατού παιάνιζε κατά την έπαρση της σημαίας.
• Eίχε ενστερνιστεί τις επαναστατικές ιδέες της εποχής του.
• H στάση της αστυνομίας διευκόλυνε το έργο μου.
 • Aποδείχτηκε πως ήταν ευάλωτος σε πιέσεις.
• Eξαιτίας της κακοκαιρίας ενεργοποιήθηκε όλος ο κρατικός μηχανισμός.
• Ύστερα από αυτά τα γεγονότα υποβαθμίστηκε πάρα πολύ ο ρόλος του στην κυβέρνηση.
• Tα σχέδιά σου για το μέλλον είναι ουτοπικά.
• Ήταν σαφής η προσπάθειά του να εξομοιώσει τους έκτακτους με τους μόνιμους υπαλλήλους.
• Tον τελευταίο καιρό έχουν βελτιωθεί αισθητά οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες.

5. Nα συμπληρώσετε τις φράσεις τοποθετώντας στον αόριστο τα ρήματα που σας δίνονται σε
παρένθεση.
• O πρωθυπουργός ..................... (προαναγγέλλω) με έμμεσο τρόπο τον ανασχηματισμό της
κυβέρνησης.
• Aν και ήταν τελευταίος σε ψήφους, το δεκαπενταμελές τον ..................... (εκλέγω) πρόεδρο.
• Δεν τον κατηγόρησα άδικα· ...................... (συλλέγω) ήδη πολλά στοιχεία σε βάρος του.
• O Θουκυδίδης ..................... (συγγράφω) την ιστορία του πελοποννησιακού πολέμου, ενώ
βρισκόταν στην εξορία.
• O ελληνικός λαός ..................... (προτάσσω) με αποφασιστικότητα τα στήθη του στον αλαζόνα
εισβολέα.
• Στη δουλειά αυτή είμαι καινούριος· με ..................... (προσλαμβάνω) πρόσφατα.
• Λυπάμαι που θα το πω, αλλά αυτός ο άνθρωπος με ..................... (προσβάλλω) χθες
αδικαιολόγητα.
• Mε δική μου εντολή ο δικηγόρος μου ..................... (προσβάλλω) τη διαθήκη.
• O Γιάννης μάς ..................... (εκθέτω) ανεπανόρθωτα με τη συμπεριφορά του.
• Πήγαμε όλοι μαζί στο διευθυντή και του ..................... (εκθέτω) ποια είναι η κατάσταση.
• Tο 6ο Σύνταγμα έκανε έφοδο και ..................... (καταλαμβάνω) την κορυφογραμμή.
• ..................... (Kαταλαβαίνω) τις προθέσεις μου, αν και προσπάθησα να τις αποκρύψω.

6. Oι λέξεις που υπάρχουν μέσα στις παρενθέσεις συγχέονται συχνά ως προς τη σημασία
τους. Nα συμπληρώσετε τα κενά με τη σωστή λέξη και να χρησιμοποιήσετε την άλλη σε μία
φράση, έτσι ώστε να διευκρινιστεί η σημασία της.
1. Έχει πολύ ισχυρή ........................... (βουλή, βούληση) και θα καταφέρει να νικήσει τον αντίπαλό
του.
2. Kάθισε στο ................................ (εδώλιο, ειδώλιο) του κατηγορουμένου συντετριμμένος.
3. H ............................. (έκκληση, έκλυση) ραδιενέργειας εξαιτίας του πυρηνικού ατυχήματος
προκάλεσε μεγάλη οικολογική καταστροφή.
4. O υπουργός δεσμεύτηκε ότι δε θα υπάρξει ............................ (επιβολή, επιβουλή) νέων φόρων.
5. Tα κυβερνητικά μέτρα αποβλέπουν στην πρόοδο και την ........................... (ευμάρεια, ευημερ ία)
του τόπου.
6. O χώρος δεν προορίζεται για τη ............................... (ρήξη, ρίψη) σκουπιδιών και μπαζών.
7. Στην κουζίνα στοιβάζονταν ................................. (σωρός, σορός) τα άπλυτα πιάτα.
8. H συμμετοχή στο αντιπολεμικό συλλαλητήριο υπήρξε ............................ (παλαιική, παλλαϊκή).
9. H οικονομική κρίση που .................................. (υποφώσκω, υποβόσκω) στην παγκόσμια αγορ ά
έκανε πολλούς επιχειρηματίες διστακτικούς στην επέκταση του κύκλου των εργασιών τους.
10. Aπό τις παλιές φωτογραφίες .................................. (αναδίδομαι, αναδύομαι) το άρωμα μιας άλλης
εποχής.
11. O X. από τα νεανικά του χρόνια ................................. (ενσκήπτω, εγκύπτω) στη μελέτη των έργων
του Πλάτωνα.

7. Συμπλήρωσε τα κενά με λέξεις παράγωγες (απλές ή σύνθετες) από το ρήμα ὄλλυμι.

1. Ήταν μια ………………….. απόφαση, της οποίας τα αποτελέσματα βασανίζουν ακόμη αυτόν και την
οικογένειά του.
2. Αφού διαπιστώσαμε ότι οι αποσκευές μας δεν ήρθαν με το δικό μας αεροπλάνο, πήγαμε στο
τμήμα απολεσθέντων και δηλώσαμε την ……………………. .
3. Ο Χριστός ήρθε για να σώσει τους ανθρώπους από τον …………………….. της αμαρτίας.
4. Η …………………….. του Ναπολέοντα στο Βατερλό έγινε παροιμιώδης ολοκληρωτικής καταστροφής
και σήμερα λέμε «΄Εγινε Βατερλό».
5. Οι επιχειρηματίες συνεχώς βιάζονται, γιατί πιστεύουν ότι ………………… χρόνου σημαίνει
…………………….. χρήματος.
6. Οι εργαζόμενοι ζητούν μεγαλύτερες αυξήσεις, για να καλύψουν την …………………. Εισοδήματος που
έχουν από τον πληθωρισμό.

8. Συμπλήρωσε τα κενά με λέξεις παράγωγες, απλές η σύνθετες, από το ρήμα τείνω:

1. ........ Ο χρόνος που φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει το ρήμα γινόταν στο παρελθόν
εξακολουθητικά ή με επανάληψη λέγεται ………………….. .
2. ....... Το πρόγραμμα της προετοιμασίας της ομάδας αρχίζει με ………………… προπονήσεις των παικτών.
3. ....... Νοσηλεύεται στην …………………… .
4. ....... Δε …………………. πως η δική μου άποψη είναι η ορθή και η δική σας λανθασμένη.
5. ....... Για να πετύχουμε ευκολότερα έναν κοινό στόχο, χρειάζεται ο ………………. των προσπαθειών μας.
6. ....... Πρέπει να ………………….. τις προσπάθειές σου, ώστε να γίνεις πιο αποδοτικός στο έργο σου.
7. ....... Το νεοσύστατο νεοελληνικό κράτος ………………………… από την Πελοπόννησο ως τη συνοριακή
γραμμή Παγασητικού-Αμβρακικού.
8. ....... Η εγωιστική συμπεριφορά του …………………. το πρόβλημα που υπάρχει στις σχέσεις μας.
9. ....... Με την ηθική και υλική βοήθεια που μου προσέφεραν οι γονείς μου, ………………….. πολύ στην
επαγγελματική επιτυχία μου.
10....... Η προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων ………………… για μία εβδομάδα.

9. Αντιστοιχίστε τις στερεότυπες εκφράσεις βάζοντας, όπου χρειάζεται, και το άρθρο τους:

[μακρά τείχη, alter ego, πνέει τα λοίσθια, μάννα ἐξ’ οὐρανοῦ, κλειδί της επιτυχίας, σπεῦδε
βραδέως, σταύρωσον, φως ιλαρόν, πρόβατον επί σφαγή, ἔξω τοῦ νυμφῶνος, προπατορικό
αμάρτημα, άγονη γραμμή, παλιά φρουρά, δρυός πεσούσης, χαριστική βολή]

1. _ Όταν ο Ταρτούφος γίνεται....................................ενός ανθρώπου, οι σχέσεις του καταλύονται.

2. _ Συνήθως ασκούν οργίλη κριτική εκείνοι που μένουν..........................και χάνουν ευκαιρίες.
3. _ Δεν είναι πια νοητό να οδηγείται ο φίλαθλος ως...............................σε ένα «πεδίο μάχης».
4. _ Η παιδεία αποτέλεσε ανέκαθεν ........................ άμυνας του Ελληνισμού.
5. _ Ως πότε θα συντρέχει..........................σαν άλλοθι για κάθε σφάλμα ή έγκλημα;
6. _ Εργατικότητα και συνέπεια είναι, τελικά, για κάθε εγχείρημα ...............................· η τύχη
ακολουθεί.
7. _ Όταν επικρατήσει ο όχλος, περισσεύουν τα...........................ακόμη και για τους αθώους.
8. _ Κάθε θεσμός, που..........................., εισέρχεται στη διαδικασία ανανέωσης ή κατάργησής του.
9. _ Τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο............................ πραγματικά έγραψε ιστορία.
10. Οι μελλοντολόγοι φοβούνται πως οι πόλεμοι θα διεξάγονται για το νερό,...................του 21ου
αιώνα.
11. ....................... κάθε θρασύδειλος σπεύδει να καρπωθεί τα οφέλη της συντριβής.
12. Η εποχή της ταχύτητας μας εξώθησε στην παρακοή του .......................· αλλά το κόστος υψηλό.
13. Κάθε αξιόλογο βιβλίο ή έργο τέχνης αναδίδει........................για αυτόν που το προσεγγίζει.
 14. Μία ακόμη ανάφλεξη στα Βαλκάνια θα είναι ίσως............................... πλέον για την παγκόσμια
ειρήνη.
15. Μαθητές από...................... πώς μπορεί να συναγωνιστούν εκείνους των μεγάλων πόλεων;

10. Να αντικαταστήσετε το ρήμα «κάνω» με το κατάλληλο ρήμα κατά περίσταση,

αντλώντας την κατάλληλη λέξη από την παρένθεση:

διοργανώνω, προξενώ, συνάπτω/ αναπτύσσω, επιτρέπεται, εκτελώ, προκαλώ, ισοδυναμώ,

παραθέτω, προσπαθώ/ επιχειρώ, υπογράφω/ συνάπτω, στρίβω, επικρατώ, εξαπολύω,
υποκρίνομαι, εκφράζω, καλύπτω/ διανύω, προβαίνω, εξασκώ, συγκροτώ, κοστίζω/ στοιχίζω,
επιφέρω, δημιουργώ, μιμούμαι, εκπονώ, υποδύομαι

1.. Αυτοκίνητα και βιομηχανίες κάνουν (……………………….) θόρυβο πολλών ντεσιμπέλ, που
παραλύει το νευρικό σύστημα των κατοίκων της πόλης.
2.. Κάνοντας (……………………….) κανείς οικογένεια αισθάνεται πιο ολοκληρωμένος.
3.. Στο επόμενο νούμερο θα κάνει (……………………….) όλους τους πολιτικούς με τη φωνή του.
4.. Κάποτε κάνουμε (……………………….) ένα γεύμα ή μια δεξίωση για επίδειξη.
5.. Έκανε (……………………….) να με χτυπήσει, αλλά δεν πρόλαβε.
6.. Αν ένα παιδί κάνει (……………………….) μια ζημιά, συνήθως έχει το ακαταλόγιστο.
7.. Όταν κάνει (……………………….) υπερβολική ζέστη, φουντώνει και το νέφος.
8.. Θα κάνετε (……………………….) δεξιά και θα το δείτε μετά το περίπτερο.
9.. Στους παραδοσιακούς οικισμούς ο αρχιτέκτονας οφείλει να κάνει (……………………….) τα
σχέδια των σπιτιών σεβόμενος το τοπικό χρώμα.
10. . Από συμβουλή κατήντησε αστείο το να κάνουμε (……………………….) τα παράπονά μας στο
δήμαρχο...
11. . Το δώρο έχει συναισθηματική αξία και δεν επιτρέπεται να αναρωτιόμαστε πόσο κάνει
(……………………….). Σημ. ΟΧΙ αξίζει
12. . Συνήθως οι δημοσιογράφοι ζητούν πιεστικά από τους επισήμους να κάνουν
(……………………….) (σε) δηλώσεις.
13. . Σε μια εποχή αμοραλισμού, όπως η σημερινή, δεν κάνει (……………………….) σχέσεις
εύκολα κάποιος χωρίς ιδιοτέλεια.
14. . Συχνά δυο χώρες κάνουν (……………………….) συμφωνία «στα χαρτιά», χωρίς να έχο υν
ξεπεράσει τα ουσιαστικά προβλήματα των σχέσεών τους.
15. . «Ούαί», ανεφώνησε ο Ιησούς σε όσους έκαναν (……………………….) πως δεν καταλαβαίνουν
τι σημαίνει αληθινή φιλανθρωπία.
16. . Ο ηθοποιός που κάνει (……………………….) τον Οιδίποδα είναι ανάγκη να μετουσιωθεί στον
πλέον τραγικό ήρωα του αρχαίου δραματολογίου.
17. . Δεν κάνει (……………………….) να καπνίζουμε σε κοινόχρηστους χώρους.
18. . Σαν ανταγωνιστής έκανε (……………………….) κατά μέτωπον επίθεση.
19. . Δεν κατέγραψε πόση απόσταση έκανε (……………………….) ως εδώ.
20. . Επ' ευκαιρία της επετείου θα κάνουμε (……………………….) αθλητικούς αγώνες και ένα
επιστημονικό συνέδριο.
21. . Για το σκοπό αυτόν θα κάνουμε (……………………….) μία αρμόδια επιτροπή.
22. . Συχνά το κράτος κάνει (……………………….) αλλαγές στο εξεταστικό σύστημα.
23. . Κάνοντας (……………………….) ασκήσεις γυμναστικής στραμπούληξε το χέρι της.
24. . Όποιο επάγγελμα κι αν κάνει (……………………….) κανείς, χρειάζεται μεράκι.
25. . Μικρό παιδί αλλά κάνει (……………………….) [με] [για] δύο μεγάλους!