Professional Documents
Culture Documents
Chap3 List Database
Chap3 List Database
I&C سند آموزشی حاضر فصل سوم از یک کتاب یا مجموعه آموزشی با عنووان «مسوتندا کنتورل و ابوزار دییو (
)Documentationمیباشد .که از منابع و مدارک معتبر مانند استاندارد ANSI ISA 18.1ترجمه و گردآوری شده است.
یک پروژه EPCفرض کنیم ،مستندا I&Cمدارکی هستند که در فاز طراحوی و منندسوی اگر یک پروژه فرایندی را بهصور
یک پروژه فرآیندی تولید میشوند .هدف از مدارک طراحی ابزار دیی و کنترل ( ،)I&Cپوشش و استخراج الزاما فنی خاص
و مواد فنی پروژه و یا در فاز ساخت بهصور دیی باید دنبال شود. پروژه فرایندی است که هنگام تنیه و تامین تجنیزا
ازآنجا که این سند سالها پیش در ابتدای شروع بهکار این بنده حقیر در حوزه اتوماسیون صنعتی با هدف نشر یوک کتواب تنیوه
شده است ،یطعاً دارای کاستی های زیادی است .ولی امید است که در ارتقاء دانوش و تووان عمایواتی افوراد توازه وارد در حووزه
رایگان در اختیار خوانندگان یرار میگیرد .لذا ازآنجا کوه هویچگونوه حو این سند و اسناد آموزشی مرتبط با این سند بهصور
تالیف و نشر برای این مجموعه آموزشی پیش بینی نشده است لذا نشر ،تکثیر و هرگونه استفاده عامی از این مجموعه آموزشی با
حفظ امانت مطالب آن ،آزاد میباشد .در صور داشتن هرگونه پیشنناد و انتقاد میتوانید از طری آدرس پسوت الکترونیوک بوا
info@adli-control.com
s.akbari@znu.ac.ir
شرکت فنی و مهندسی آدلی کنترل باور ،با داشتن تخصص و تجربه کافی در بخشهای مختلف صنایع نفت و
گاز و کارخانه آماده ارائه خدمات مهندسی درزمینه تأمین تجهیزات برق ،کنترل و ابزار دقیق ،طراحی و
پیادهسازی سیستمهای کنترل ،ارتقاء و بهروزآوری ،تعمیر و نگهداری و مشاوره در حوزه اتوماسیون صنعتی
میباشد .همچنین دپارتمان آموزشی این شرکت بهصورت کامالً حرفهای و مطابق با استانداردهای آموزشی
شرکتهای بزرگ جهانی همچون زیمنس دورههای آموزشی مختلفی را در خصوص انواع سیستمهای
تهران -محله شهرک راه آهن ،خیابان سایه یکم ،خیابان 61
6838578111
www.adli-control.com
Actrain.adli-control.com
Info@adli-Control.com
+98-921-2182734
+98-021-44731981
+98-021-44745368
چكيده
مدرک «فهرست ابزار دقیق» ( )Instrument Listکه در پروژههای مختلفف بنفا هفایی ماننفد Instrument
Scheduleیا :Instrument Indexمعروف میباشد یك فهرسفت کامفل از کلیفه اطالعفات هفر یفك از اجفزا
حلقههای ابزار دقیق شامل.دستگاه و تابع یا عملکرد دستگاه میباشد .این فهرست عالوه بفر اطالعفاتی از قبیفل
شماره شناسایی ،سرویس ،رنج ،واحد اندازهگیری ،شماره خط و آالر ها ،شامل فهرست کلیه مدارکی است که
به نحوی شامل اطالعاتی از آن دستگاه ابزار دقیق میباشد .بهعنوانمثال شماره نقشه شماره نقشه ،P&IDشماره
مدرک و شماره صفحه مدرک دیتاشیت،شماره مدرک و شماره صفحه نمودار هوکاپ و غیره ازجمله اطالعاتی
فنی کنترل فرآیند ،با ظهور صنعت کامپیوتر به طریقی توسط برنامههای نر اففزاری نظیفر بانفكهفای اطالعفاتی
دستخوش تغییر و تحول شده است .بفهطفوریکفه امفروزه در یفك پلنفت فرآینفدی پیچیفده و درهفم بافتفه(،
)Networked processفهرستهای ابزار دقیق به صورت فر های الکترونیکی در یك بانك اطالعاتی که حاوی
تما مستندات سیستم کنترل میباشد ،نگهداری میشود .شکل 6-1تعریف سفادهای از «فهرسفت ابفزار دقیفق»
شکل 2-1بخش کوچکی از یك فهرست ابزار دقیق را برای یك پروژه نوعی بفه تصفویر مفیکشفد .ایفن
فهرست شامل شناسه ( )Tag numbersنمایشگرهای محلی سطح ( )LGو ترنسیمترهای سفطح ( )LTدر نقشفه
P&IDبا شماره صفحات 6،2،1و ارجاع به فر مشخصات ،نقشه جانمایی ،نقشه جزئیات نصفب و ترسفیمات
لولهکشی مربوطه میباشد .مثال مذکور نمونهای از یك سند «فهرست ادوات ابزار دق
یق» مرسو میباشد که بیشتر شبیه به بخش فهرست الفبایی یك کتاب میباشد.
امروزه اطالعات موردنیاز برای مدیریت و کنترل عملیات فرآیندی میتواند به شکل بسیار قابلانعطافتری
که بانك اطالعات ابزار دقیق نامیده میشود ،تولید ،ثبت و نگهداری شود .بهطوریکه مسفتندات فهرسفت ابفزار
5 ()Actraim.adli-control.com آدلیکنترل– دپارتمان تخصصی آموزش اتوماسیون صنعتی
مستندسازی I/C فصل سوم -مدرک «فهرست تجهیزات ابزاردقیق»
دقیق و یا فهرست الفبایی ابزار دقیق زیرمجموعههای سادهای از اطالعات ابزار دقیق موجود در بانك اطالعفاتی
بشمار میآیند.
بانكهای اطالعات ابزار دقیق مفدرن ،بجفای ایفنکفه صفرفا یفك کپفی از اطالعفات درجفایی از حافظفه
باشند،میتوانند بهعنوان مخزن اصلی اطالعات عمل کنند .لذا بهجای اینکفه داده از مسفتندات بفه درون بانفك
اطالعاتی جریان یابد ،اطالعات مستندات دیگر میتواند از این بانك تغذیه گردد .برنامههای نر افزاری کاربردی
در طول طراحی میتوانند مستقیما به بانك اطالعاتی متصل شوند و لذا خطاهای انتقال وجود نخواهفد داشفت.
همچنین این امکان وجود دارد که توسط بعضی از نر افزارها ،تغییرات و تفاوتهای موجود بین دادههای بانك
اطالعات ،برنامه کاربردی و احتماال برنامه پیکربندی سیستم DCSو داده اصلی را شناسایی کرد .بهعنفوانمثفال
درصورتیکه بعد از اضافه نمودن یك شیر کنترل جدید به یك حلقه ،پسوندی بفه شناسفه شفیر کنتفرل اضفافه
شود ،نر افزار مخواهند توانست فورا و بهطور صحیح و دقیق ،داده اصلی و داده برنامه را باهم مقایسه و آنها را
بهروزآوری کند .درواقع هدف کلی ،همواره نوشتن داده اصلی (و بررسی آن) و سپس اسفتفاده از آن بفه تعفداد
بانكهای اطالعات ابزار دقیق حاوی اطالعات بسیار زیادی میباشد که توسط بستههفای نفر اففزاری مختلفف
جهت تولید اسنادی چون زمانبنفدیهفای تعمیفر و نگهفداری )Maintenance schedules(،مقفادیر ثبفتشفده
کالیبراسیون ،فهرستهای ابزار دقیق ،دیاگرا های حلقه ،عبارات متنی ،P&IDفایلهای پیکربندی برای کامپیوتر
قبل از رشد سریع کاربرد کامپیوتر ،مهندسین برق و ابزار دقیق فهرست بسیاری از وسایلی را که بایستی در
یك ترتیب زمانی ساده خریداریشده و نصب میگردیدند ،را تایپ نموده و یا به صورت دستی تهیه میکردند.
زمانی که کامپیوترهای بزرگ ( )Main fameبرای اولین بار در دسترس قرار گرفتند .مهندسفین بفرای توصفیف
دستگاههای کنترل و ابزار دقیق از دادههای قرارگرفته بر روی کارت پانچها استفاده میکردند که بعد از مقفداری
زحمت برنامهنویسی و کمی تحمل تأخیر در برگشت کارتها از رویفه اجفرا در مرکفز کفامپیوتر ،قفادر بودنفد
فهرستهای تخصصیتر و مفیدتری برای ساده کردن فعالیتها ایجاد کنند .ولی امروزه با کامپیوترهای رومیزی،
که وسایل ابزار دقیق باهوش و هوشمندتر میگردد ،اطالعات موردنیاز برای تعریف کامفل آنهفا اففزایشیافتفه
است .خوشبختانه کامپیوتر رومیزی و بانك اطالعاتی یا نر افزار صففحات گسفترده ماننفد اکسفل ( Microsoft
)Excellبهآسانی برای مدیریت دادههای اضافی در دسترس بوده و هرقدر که وسایل ابفزار دقیفق پیچیفدهتفر و
قابلیتشان افزایش مییابد ،به همان اندازه ابزارهای مدیریت آنها نیز تواناتر میگردد.
فناوری بانكهای اطالعاتی رابطهای ،میتواند مناسبترین گزینه بهویژه برای فهرستهای ابزار دقیق باشد.
در عمل این بانكهای اطالعاتی به صورت مجموعهای از جداول اطالعاتی به هم مفرتبط مفیباشفد کفه اجفازه
استفاده از داده به روشهای بسیار گوناگون و نامحدود را فراهم میکند .عالوه براین ،ازآنجفاییکفه قابلیفت بفه
اشتراک گذاشتن داده در میان بستههای نر افزاری مختلف ،بهصورت مداو در حال بهبود و توسفعه مفیباشفد،
دادههای بانكهای اطالعاتی میتواند توسط بستههای نر افزاری بیشمار بکار گرفته شود.
گروه کنترل و ابزار دقیق است که اطالعات مربفوط بفه بسفیاری از دسفتگاههفای کنتفرل و ابفزار دقیفق را
مدیریت میکند .این امکان وجود دارد که این گروه ،بخفش بخصوصفی از اطالعفات تجهیفزات را بفهاسفتثنای
ساختمان بازرگانی ،بیشتر از هر گروه تخصصی دیگر (( )disciplineبا زمینه علمفی متففاوت) در یفك فرآینفد
صنعتی مدیریت نمایند .هر یك از این اطالعات مختلف در خصوص دستگاهها ،به صورت جز بهجز پیچیفده
نمیباشد ولی با توجه به این که در یك پروژه بزرگ تعفداد وسفایل و دسفتگاههفای ابفزار دقیفق زیفاد بفوده و
اطالعات درخصوص آنها در مستندات متفاوت زیادی با کاربردهای مختلفف ظفاهر مفیشفود .ممکفن اسفت
مدیریت تولید و نگهداری آنها را سخت نماید .به عنوان مثال برای یك لحظه شناسه یفك وسفیله ابفزار دقیفق
ساده مانند ترنسمیتر فشار PT-100را در نظر بگیرید .این دستگاه ابتدا بر روی P&IDو سپس بر روی دیاگرا
حلقه ظاهر میگردد .شناسه آن همچنین در برگههای مشخصات ،مستندات خریفد و درخواسفت سففارش نیفز
آورده میشود .کارگاه ابزار دقیق پلنت نیز یك سری اطالعاتی را در خصوص PT-100نگهداری خواهفد کفرد.
که میتواند شامل فهرستی از رنج کالیبراسیون ،شماره مدل و شماره کارخانه باشد .شناسه دستگاه هفمچنفین در
نقشه جانمایی نیز خواهد آمد .این اطالعات همچنین ممکن است در یك سند I/Oکه ترمینفالهفا و اتصفاالت
سیگنالهای ابزار دقیق به سیستم کنترل را تعریف میکند ،نیز باشفند .وضفعیت نصفب وسفیله ابفزار دقیفق نیفز
احتماال در طول مراحل نصب و راهاندازی اولیه سیستم کنترل و ابزار دقیق بهروزآوری میشفود .بنفابراین یفك
سند جزئیات نصب نیز برای هر وسیله ابزار دقیق ،جهت نشان دادن این که وسیله بفه چفه نحفوی نصفبشفده
بهطورکلی میتوان گفت دادههای بسیار زیادی مرتبط با یك وسیله ابزار دقیفق وجفود دارد .بفرای ثبفت و
نمایش این دادهها ممکن است چندین فهرست الفبایی وجود داشته باشد .یك پلنت پیشرفته میتواند تما ایفن
اطالعات را در یکجا مانند بانك اطالعاتی ابزار دقیق گردآوری نماید و یا همانطوری که قبال ذکر شد ،دادههای
ابزار دقیق میتواند در پایهایترین فر خود به صورت یك فهرست ساده نمایش داده شفوند .شفکل 1-1یفك
آرایه پیچیدهای از اطالعات کنترلشده توسط یك برنامه اطالعات ابزار دقیق یك شرکت را نشان میدهد.
برای مفید واقع شدن یك بانك اطالعات ابزار دقیق ،بایستی تما دستگاههای فیزیکی تشکیلدهنده سیستم
کنترل را که دارای شناسه میباشد ،فهرست گردد .قفانون کلفی ایفن اسفت کفه اگفر قفرار اسفت دسفتگاههفایی
خریداری ،نصب و سیمبندی یا لوله کشی گردند.پس بایستی در داخل بانك اطالعات ابفزار دقیفق وارد شفوند.
ازآنجاییکه سند P&IDبه عنوان سند منبع برای بانك اطالعات محسوب میشود یك
نتیجه این قانون این است که ملز میکند دستگاههای مفذکور در سفند P&IDنیفز آورده شفوند .سیسفتمهفای
کامپیوتری اپراتوری (ایستگاههای کاری) در اتاق کنترل دارای شناسه ابزار دقیقفی نمفیباشفند ،لفذا تحفت ایفن
شرایط در فهرست ابزار دقیق ظاهر نخواهند شد .ولی بههرحال ممکن است بعضی یا حتفی بیشفتر شفرکتهفا
برای این نوع تجهیزات مواردی مانند شناسه ،فر های مشخصات و حتی فهرسفت بانفك اطالعفاتی نیفز ایجفاد
نمایند .بنابراین اگر فهرست نمودن تجهیزات عمومی مانند ایستگاههای اپراتوری برای هدف شما مناسب باشفد
انجا آن توصیه میشود .ولی همواره در فهرست نمودن تجهیزات عمومی بایستی یکدست عمل کفرد .بفه ایفن
معنی که اگر به یك ایستگاه کاری شناسه تعریف کرده و از آن فهرست برداری میکنید ،بایستی برای همه آنها
تصمیمگیری درخصوص این که چه اطالعاتی بایستی در فهرست ابفزار دقیفق آورده شفود ،ممکفن اسفت
بهطور پیوسته مدتها به طول انجامد .به عنوان مثال درخصوص شامل شدن توابع نر افزاری در بانك اطالعات
و فهرستهای ابزار دقیق ،امکان وجود بحثهای داغ در بین تیمهای کنترل فرآیند وجود دارد .بنفابراین ایجفاد
یك سری معیار برای نگهداری و حفظ اطالعات در درون بانكهای اطالعاتی ضروری میباشد.
آیا نیازی برای حفظ اطالعات موردنظر وجود دارد؟ تنهفا اطالعفات را بفه خفاطر ایفن کفه موجفود و در
دسترس میباشد فهرست نکنید .اطالعات ثبتشده بایسفتی توسفط کسفی یفا کسفانی کفه در فهرسفت توزیفع
آیا ارزشافزودهای با داشتن این اطالعات وجود دارد؟ فهرست کردن هر رکفورد داده در بانفك اطالعفاتی
متناسب با یك هزینه نگهداری میباشد .بهطوریکه با اضافه نمودن هرگونه داده جدید به بانكهای اطالعفاتی،
بایستی نر افزار جهت مدیریت این اطالعات تغییر و تنظیم دوباره گردد .قابلیت پیفدا کفردن دادههفا در بانفك،
ورود آنها به بانك و امکاناتی چون پرینت و بررسی درستی داده نیز بایستی ایجاد گردیده و همینکفه داده بفه
بانك وارد گردید ،بایستی حفظ و نگهداری گردد .لذا قبل از این که اطالعات برای ثبت در بانك آمفاده گفردد،
مطمئن شوید که در خصوص هزینه نگهداری اطالعات تمهیداتی کرده باشید .داشتن اطالعات تاریخ گذشته یفا
فردی ممکن است در جای دیگر آن را جستجو و داده بهروز و صحیحی را پیدا کند.
داده را یكبار و تنها یكبار در بانك وارد نمایید .درصورتیکه اطالعفات یکسفانی دو بفار در بانفك وارد
گردد خطاهای موجود در دادههای ثبتشده میتواند تصور غلط از هر دو اطالعات واردشده ایجاد نماید!
از اطالعات جمعآوریشده و بانك های موجود بایستی استفاده گردد .اففراد را بفه اسفتفاده وسفیع از ایفن
اطالعات و بانكهای اطالعاتی ترغیب کنید .درصورتیکه کسی از بانكهای اطالعاتی استفاده نکنفد نیفازی بفه
همواره بایستی سیستمی برای حفظ و نگهداری داده ،روشفی بفرای ردیفابی تغییفرات در دادههفا داشفته و
بهصورت منظم و پیوسته گزارشهایی را توزیع نمایید .مطلب مهم این است کفه بایسفتی یفك سیسفتم و یفك
موافقت نامه درخصوص روالها داشته و بایستی شخصی در قبال بانك اطالعاتی ،مسئول باشد .زیرا موضوعات
بحث درخصوص نیاز به فهرست کردن توابع نر افزاری (نظیر کنترل -جمع -انتگفرال ،رکفورد ،بایفاس و
غیره) در بانك اطالعات بهاحتمالزیاد با این مالحظه صورت میپفذیرد کفه آیفا فهرسفت اصفلی توسفط اففراد
تهیهکننده پیکربندی کامپیوتر کنترل مورداستفاده قرار خواهد گرفت یا نه .به عنوان مثال توابع نر افزاری ممکفن
است بین شرکت طراح و شرکت کارفرما به عنوان یك آیتم بازبینی و تصویبی مهم باشفد .لفذا آوردن توابفع در
بانك اطالعاتی مزایایی را به همراه خواهد داشت .فهرست نمودن آنها ممکن است تصویب و تولیفد گفزارش
پیشرفت را تسهیل نماید .این یك مثالی برای بحث یادشده میباشد زیرا فهرست نمفودن توابفع نفر اففزاری در
بانك ابزار دقیق یا فهرست ابزار دقیق قاعده کلی نمیباشد .فیلدهای اطالعفاتی معمفول اسفتفادهشفده در بانفك
فیلدهای داده فهرست شده در شکل 8-1تنها یك پیشنهاد میباشد .فیلدهایی که شما ممکن است استفاده
کنید بایستی شرایط و نیازهای واحد فرآیندی شما را برآورده کند و همان طور که قبال نیز اشاره شد همواره بفه
یادداشت که باید مزایایی در قبال حفظ و نگهداری اطالعات عاید شرکت یا پلنت صنعتی گردد .اگر در شرکت
یا واحد صنعتی شما هیچکس اهمیت نمیدهد که یك شیر کنترل دارای یوک باز یا بسته میباشد .در آن صورت