‫دستورکار آزمایشگاه‬

‫رله و حفاظت‬

‫‪Relay & Protection Lab Manual‬‬

2
 ‫فهرست مطالب‬

‫فصل اول‪ :‬مقدمه ‪1 .................. ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها ‪3 ........................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫آزمایش ‪ -1‬آشنایی با ماژولهای آز رله و حفاظت ‪3 ........................ ................................ ................................‬‬

‫آزمایش ‪ -2‬حفاظت جریان زیاد (‪6 ................................ ................................ )Over Current Protection‬‬
‫آزمایش ‪ -3‬حفاظت جریان اتصال زمین (‪12 ................... ................................ )Earth Fault Protection‬‬
‫آزمایش ‪ -4‬تست رله ‪ P123‬با استفاده از ماژول فالت ‪16 ............... ................................ ................................‬‬
‫آزمایش ‪ -5‬تست اتورکلوزر و ‪22 .............. ................................ ................................ ................................ SOTF‬‬
‫آزمایش ‪ -6‬حفاظت دیستانس‪25 ..................... ................................ ................................ ................................ 1‬‬
‫آزمایش ‪ -7‬حفاظت دیستانس‪31 ..................... ................................ ................................ ................................ 2‬‬
‫آزمایش ‪ -8‬حفاظت دیفرانسیل ‪37 ...................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫آزمایش ‪ -9‬منحنی تریپ در حفاظت دیفرانسیل ‪42 ....................... ................................ ................................‬‬
‫آزمایش ‪ -12‬حفاظت اتصال کوتاه محدود(‪45 ........................ ................................ ................................ )REF‬‬
‫آزمایش ‪ -11‬حفاظت ولتاژی‪ VTF ،‬و ‪51 ..................................... ................................ ................................ BC‬‬
‫آزمایش ‪ -12‬حفاظت جهتدار جریانی ‪55 ......................................... ................................ ................................‬‬
‫آزمایش ‪ -13‬هماهنگی حفاظتهای فیدر و ترانس ‪59 ................... ................................ ................................‬‬

‫پیوست ‪62 ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل اول‪ :‬مقدمه‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫فصل اول‪ :‬مقدمه‬

‫امروزه جوامع به انرژی الکتریکی مستمر و قابل اطمینان و کیفیت مناسب نیاز مبرم دارند‪ .‬بنابراین اهمیت‬
‫مدیریت و بهرهوری از شبکههای تامین انرژی الکتریکی که بدون وقفه عمل نمایند‪ ،‬بیش از پیش نمایان‬
‫میگردد‪.‬‬
‫انرژی تولید شده در نیروگاهها بوسیله شبکههای انتقال با ولتاژهای باال منتقل میشود که با توجه به‬
‫گستردگی آنها این سوال پیش میآید که چطور جلوی هرگونه صدمه احتمالی به شبکه را با بروز اتصالی یا‬
‫حادثه بگیریم‪ .‬در اینجاست که وجود یک سیستم حفاظت مطمئن‪ ،‬سریع و دقیق بسیار الزم و کارآمد است‪.‬‬
‫رلههای حفاظتی جهت کارکرد صحیح و قابل اعتماد شبکه قدرت در طول زمان تغییرات زیادی داشته و‬
‫امروزه به تجهیزات گرانقیمت و پیچیدهای تبدیل شدهاند‪ .‬ماژولهای آزمایشگاه رله و حفاظت جهت آشنایی‬
‫با رلههایی که در ایستگاههای فشار قوی استفاده میشود طراحی شدهاند تا دانشجویان و کارشناسان پس از‬
‫دوره آموزشی بتوانند عالوه بر یادگیری اصول رله و حفاظت با رلههای دیجیتال‪ ،‬نحوه تنظیم آنها و تست‬
‫رلهها آنگونه که در شرایط واقعی است آشنا شوند‪.‬‬
‫ماژولهای آزمایشگاه عالوه بر شبیهسازی شرایط کار عادی شبکه در ولتاژ نامی امکان تست جداگانه رلهها و‬
‫ایجاد خطا در شبکه را بوسیله ماژول فالت فراهم میکند‪ .‬در نرم افزار شبیه ساز دسترسی به کلیه ماژولها‬
‫فراهم است و امکان ایجاد آرایشهای مختلف شبکه و انجام تستهای گوناگون وجود دارد‪.‬‬
‫حفاظت تجهیزات و دستگاههای سیستم قدرت در مقابل عیوب و اتصالیها‪ ،‬به وسیله کلید قدرت انجام‬
‫میگیرد قبل از اینکه کلید قدرت بتواند باز شود‪ ،‬سیم پیچی عمل کننده آن باید تغذیه شود این تغذیه به‬
‫وسیله رلههای حفاظتی انجام میپذیرد‪ .‬رله به دستگاهی گفته میشود که در اثر تغییر کمیت الکتریکی مانند‬
‫ولت و جریان و یا کمیت فیزیکی مثل درجه حرارت و حرکت روغن (در رله بوخهولس) تحریک شده و باعث‬
‫به کار افتادن دستگاههای دیگر و نهایتاً قطع مدار به وسیله کلید قدرت (در سیستم تولید و انتقال و توزیع) یا‬
‫دژنکتور میگردد‪.‬‬
‫رلهها از نظر تکنولوژی ساخت به سه نوع الکترومکانیکی‪ ،‬استاتیک و دیجیتال تقسیم میگردند‪ .‬نوع‬
‫الکترومکانیکی رلهها در حال جایگزینشدن با انواع دیجیتال بوده و استفاده از آنها بسیار محدود شده است‪.‬‬
‫در نوع استاتیکی طراحی بر مبنای ادوات الکترونیکی آنالوگ بوده و لذا فاقد امکان برنامهریزی میباشند‪ .‬در‬
‫نوع دیجیتال از پردازنده جهت آنالیز جریان خطا و اعمال فرمان مناسب استفاده میشود و با توجه به این امر‬
‫امکان برنامهریزی رله و داشتن چندین مشخصه عملکردی متفاوت امکانپذیر خواهد بود‪ .‬در این نوع رلهها‬
‫‪1‬‬
‫فصل اول‪ :‬مقدمه‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫چندین عملکرد مختلف که پیش از آن به کمک رلههای مجزا انجام میگرفت را میتوان بصورت مجتمع در‬
‫یک رله قرارداد که البته این امر میتواند باعث کاهش قابلیت اطمینان سیستم حفاظتی گردد‪ .‬با این حال‬
‫استفاده از رلههای دیجیتال در حال حاضر گزینه اصلی حفاظتی بوده و پیشنهادات بر این مبنا ارائه میشوند‪.‬‬
‫تابلو آزمایشگاه رله و حفاظت از ماژولهای تغذیه (‪ ،)Power supply and Fault‬بار (‪ ،)Load‬حفاظت‬
‫دیستانس (‪ ،)Distance Protection‬حفاظت دیفرانسیل (‪ )Differential & REF Protection‬و حفاظت‬
‫جریانی (‪ )Over Current & Earth Fault Protection‬تشکیل شده است که با اتصال ماژولها مدارکامل‬
‫شامل خط انتقال‪ ،‬ترانس‪ ،‬فیدر و بار تشکیل میشود‪ .‬مقادیر جریان و ولتاژ مدار از طریق آمپرمتر و ولتمتر‬
‫ماژولها نمایش داده میشود‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬

‫آزمایش ‪ -1‬آشنایی با ماژولهای آز رله و حفاظت‬

‫در ماژولهای آز رله و حفاظت بخش قدرت و مدارات حفاظت همزمان دیده شده و تستها در هر دو بخش‬
‫اجرا میشود‪ .‬تمام پارامترها مانند مقادیر جریان و ولتاژ‪ ،‬عملکرد رلهها‪ ،‬بریکرها و‪ ...‬در بخش نرمافزاری نیز‬
‫نمایش داده شده است‪.‬‬
‫اتصال ماژولها به یکدیگر بسادگی از طریق بستن ارتباطات انجام میشود‪ .‬در صورت اتصال صحیح ماژولها‬
‫به یکدیگر(رعایت توالی فاز) نرم افزار اتصال را تشخیص داده و باز‪/‬بستن بریکرها از طریق نرمافزار نیز قابل‬
‫اجرا است‪.‬‬
‫تابلو از ماژولهای تغذیه(‪ ،)Power supply and Fault‬بار(‪ ،)Load‬حفاظت دیستانس( ‪Distance‬‬
‫‪ ،)Protection‬حفاظت دیفرانسیل(‪ )Differential & REF Protection‬و حفاظت جریانی( & ‪Over Current‬‬
‫‪ )Earth Fault Protection‬تشکیل شده است که با اتصال ماژولها مدارکامل شامل خط انتقال‪ ،‬ترانس‪ ،‬فیدر‬
‫و بار تشکیل میشودکه توضیح ماژولهای مذکور در آزمایشهای مرتبط آمده است‪ .‬هدف آزمایش‪ 1‬آشنایی‬
‫با طرز کار ماژولها‪ ،‬تنظیم پارامترهای رله(ستینگ گذاری) و نرمافزار آز رله میباشد‪.‬‬
‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P123‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول بار(‪1‬یا‪ )2‬متصل و مقدار‬
‫ولتاژ تغذیه روی ‪ 20KV‬تنظیم و سپس فیدر وصل شود‪ .‬در این حالت با تغییر مقدار بار جریان عبوری از‬
‫فیدر تغییر میکند و مقادیر جریان و ولتاژ در بخش اندازهگیری و روی رله نمایش داده میشود‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫رله ‪ P123‬یک رله دیجیتال است که دارای فانکشنهای حفاظت اضافه جریان و خطای زمین بوده و در‬
‫شبکههای قدرت و تجهیزات صنعتی بکار میرود‪ .‬این رله عالوه بر فانکشنهای حفاظتی دارای امکانات‬
‫دیگری مانند ثبات خطا و فانکشنهای کنترلی نیز میباشد که در آزمایشهای بعدی معرفی میشود‪.‬‬
‫تنظیم پارامترهای رله از طریق منوهای رله (نرمافزار یا سخت افزار) امکان پذیر است‪ .‬منوی رله‪ P123‬در‬
‫بخش پیوست آمده است‪ .‬برای حرکت در منوها از کلیدهای جهتی و برای خارج شدن از منو و برگشت به‬

‫‪3‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫صفحه اندازهگیری از کلید ‪ C‬استفاده شود‪ .‬ستینگ جدول زیر را از طریق نرم افزار یا بصورت دستی روی رله‬
‫بریزید و نسبت تبدیل ترانسهای جریان روی ماژول نیز مطابق ستینگ تنظیم شود‪ .‬مقدار بار را تغییر داده تا‬
‫جریان فیدر به حدود ‪ 800A‬برسد‪ .‬پس از قطع فیدر آالرمهای ظاهر شده را یادداشت کنید و مجددا جریان را‬
‫کاهش داده و فیدر را وصل کنید‪ .‬این بار جریان را به بیش از ‪ 1600A‬برسانید پس از قطع فیدر با همین‬
‫مقدار بار مجدد فیدر را وصل کرده و آالرم ظاهر شده و زمان عملکرد رله همراه با جریان خطا را با استفاده از‬
‫نیز‬ ‫‪ event‬رله یادداشت کنید‪ .‬بخش ‪ event‬پس از عملکرد رله نمایش داده شده و با استفاده از کلید‬
‫قابل دسترسی است‪ .‬در صورت عملکرد فانکشنهای حفاظتی دیگر آنها را در منوی ‪ Protection G1‬غیر‬
‫فعال کنید‪ .‬منوی رله‪ P123‬در بخش پیوست آمده است‪ .‬تغییر جریان از طریق ماژول بار‪ 1‬یا ‪ 2‬بصورت‬
‫همزمان نیز امکانپذیر است‪ .‬جریان باالتر از ‪ 800A‬را با اتصال همزمان ماژولهای بار ‪1‬و‪ 2‬به فیدر ایجاد‬
‫نمایید‪.‬‬

‫‪[50/51] PHASE OC‬‬

‫>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫>‪I‬‬ ‫‪0.9 In‬‬
‫‪Delay Type‬‬ ‫‪IDMT‬‬
‫‪CT RATIO‬‬
‫‪VI‬‬
‫‪Idmt‬‬
‫)‪(IEC‬‬
‫‪Line CT primary‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪Tms‬‬ ‫‪0.05‬‬
‫‪Line CT sec‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬
‫‪E/Gnd CT primary‬‬ ‫‪400‬‬ ‫>>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫‪E/Gnd CT sec‬‬ ‫‪1‬‬ ‫>>‪I‬‬ ‫‪4 In‬‬
‫‪Delay Type‬‬ ‫‪DMT‬‬
‫>‪tI‬‬ ‫‪0s‬‬
‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬
‫>>>‪Function I‬‬ ‫‪NO‬‬

‫)‪I(A‬‬ ‫‪IFault‬‬ ‫)‪T(sec‬‬ ‫)…‪Events (Function, Currents,Date, Time‬‬

‫‪I≈800A‬‬
‫‪I≈1700A‬‬

‫ستینگ را تغییر داده و ستینگ جدول بعد را بر روی رله بریزید‪ .‬مجددا زمان عملکرد رله را بدست آورید‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪[50/51] PHASE OC‬‬

‫>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫>‪I‬‬ ‫‪0.9In‬‬
‫‪CT RATIO‬‬ ‫‪Delay Type‬‬ ‫‪IDMT‬‬
‫‪Idmt‬‬ ‫)‪SI (IEC‬‬
‫‪Tms‬‬ ‫‪0.05‬‬
‫‪Line CT primary‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬
‫‪Line CT sec‬‬ ‫‪1‬‬
‫>>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫‪E/Gnd CT primary‬‬ ‫‪400‬‬
‫>>‪I‬‬ ‫‪4 In‬‬
‫‪E/Gnd CT sec‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Delay Type‬‬ ‫‪DMT‬‬
‫>‪tI‬‬ ‫‪0s‬‬
‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬
‫>>>‪Function I‬‬ ‫‪NO‬‬

‫)‪I(A‬‬ ‫‪IFault‬‬ ‫)‪T(sec‬‬ ‫)…‪Events(Function, Currents,Date, Time‬‬

‫‪I≈800A‬‬

‫‪I≈1700A‬‬

‫جهت تنظیم دقیق جریان و اندازهگیری زمان عملکرد رله پس از وصل بریکر منوی قرار دادن اتصالی باالی‬
‫مدار قدرت ظاهر میشود که امکان ایجاد اتصالیهای فاز‪-‬فاز و فاز‪-‬زمین را در جریان و زمان دلخواه فراهم‬
‫میکند‪ .‬با استفاده از این منو زمان عملکرد رله در اتصالیهای ‪ 3 ،2‬و ‪ 4‬برابر مقادیر>‪ I‬و ‪ 1.2‬برابر تنظیمی‬
‫>>‪ I‬در ستینگ دوم را در اتصالی فاز‪-‬فاز بدست آورید و ‪ Event‬ظاهر شده روی رله را یادداشت کرده و‬
‫تحلیل کنید‪ .‬قبل از قرار دادن اتصالی جریان ماژول بار را صفر کرده یا ارتباط آنرا با فیدر قطع کنید تا با‬
‫جریان اتصالی جمع نشود‪ .‬در صورت عملکرد فانکشنهای حفاظتی دیگر آنها را غیرفعال کنید‪.‬‬

‫)‪I(A‬‬ ‫)‪T(S‬‬ ‫)…‪Events(Function, Currents,Date, Time‬‬

‫>‪2I‬‬
‫>‪3I‬‬
‫>‪4I‬‬
‫>>‪1.2I‬‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬تفاوت زمان عملکرد رله به ازای ستینگها از چیست؟‬
‫‪ -2‬چرا در ستینگ از ترکیب حفاظت زمان معین و زمان معکوس استفاده میشود؟‬
‫‪ Event -3‬نمایش داده شده بعد از عملکرد فانکشنهای حفاظتی چه کاربردی دارد؟‬

‫‪5‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -2‬حفاظت جریان زیاد (‪)Over Current Protection‬‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P123‬ماژول تغذیه‬
‫محاسبه ستینگ و ستینگ گذاری‬
‫شایعترین اثر بروز خطا در شبکه افزایش ناگهانی مقدار جریان است بهمین دلیل افزایش جریان بعنوان یک‬
‫معیار جهت تشخیص خطا کاربرد فراوان دارد و حفاظت جریان رایجترین حفاظت در شبکههای قدرت است‪.‬‬
‫برای تنظیم جریانی رله اضافه جریان (‪ )Over Current‬فیدرها اطالعات زیر الزم است‪:‬‬
‫نسبت تبدیل ترانس جریان‪ ،‬جریان نامی ترانس جریان‪ ،‬جریان نامی حرارتی قابل تحمل توسط فیدر‪ ،‬حداکثر‬
‫جریان بار‪ ،‬مقدار جریان اتصال کوتاه روی ابتدا و انتهای فیدر‪ .‬مقدار جریان تنظیمی بوسیله رابطه زیر‬
‫محاسبه میشود‪:‬‬
‫) 𝑛𝑖𝑚⁡𝑡𝑙𝑢𝑎𝑓𝐼 ‪1.2 × 𝐼𝑚𝑎𝑥 < 𝐼𝑠 < min⁡(𝐼𝑡ℎ𝑒𝑟𝑚𝑎𝑙 , 𝐼𝐶𝑇 ,‬‬

‫تنظیم زمانی رله به دو صورت زمان معین یا معکوس زمانی تنظیم میشود‪ .‬تنظیم معکوس زمانی بر این اصل‬
‫استوار است که جریان خطای بیشتر باید سریعتر رفع گردد‪.‬‬
‫رلههای جریان معکوس رلههایی هستند که جریان آنها نسبت به زمان عملکرد معکوس دارد‪ .‬بنا به ماهیت‬
‫شبکه هرچه به آخر خط نزدیک شویم به دلیل افزایش امپدانس از میزان جریان خطا کاسته میشود‪ .‬از‬
‫طرفی هر چه به اول خط نزدیک شویم جریان خطا افزایش مییابد‪ .‬از این خاصیت در تنظیم زمان عملکرد‬
‫رلهها استفاده میشود‪.‬‬
‫رلههای جریان معکوس از نظر منحنی مشخصه که شدت عمل رله در جریانهای خطا را نشان میدهد به سه‬
‫دسته اصلی تقسیم میشود‪:‬‬
‫‪ -1‬منحنی مشخصه معکوس نرمال‪)Normal Inverse( NI‬‬
‫‪ -2‬منحنی مشخصه خیلی معکوس ‪)very Inverse( VI‬‬
‫‪ -3‬منحنی مشخصه شدیدا معکوس ‪)Exteremly Inverse( EI‬‬
‫این مشخصهها همگی بر اساس یک رابطه کلی زمانی تعریف میشود که رابطه و نمودار مربوطه در شکل‪1‬‬
‫آمده است‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫شکل ‪1‬‬

‫بطور مثال طبق جدول برای منحنی ‪ SI‬زمان عملکرد رله در جریان ‪ I‬از رابطه زیر محاسبه میشود‪:‬‬
‫‪0.14‬‬
‫×𝑇=𝑡‬ ‫‪0.02‬‬
‫𝐼‬
‫‪−1‬‬
‫𝑠𝐼‬
‫به کمک رله ‪ P123‬میتوان انواع حفاظتهای جریانی را پیاده کرد‪ .‬فانکشنهای >‪ I>>> ،I>> ،I‬در منوی‬
‫‪ Protection‬بصورت زمان ثابت‪ ،‬لحظهای یا معکوس زمانی(با منحنیهای مختلف) قابل تنظیم است‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫مفاهیم اولیه مورد استفاده‪:‬‬

‫مقدار جریان تحریک رله(‪ :)Pick up‬مقدار جریانی که رله از وضعیت تحریک نشده به وضعیت تحریک‬
‫میرود‪.‬‬
‫مقدار جریان برگشت رله(‪ :)Drop out, Reset‬جریانی که رله از وضعیت تحریک به وضعیت تحریک نشده‬
‫میرود‪.‬‬
‫زمان عملکرد رله‪ :‬مدت زمان اعمال جریان تحریک تا زمان بسته شدن کنتاکت قطع رله را زمان عملکرد رله‬
‫مینامند‪.‬‬

‫شکل ‪2‬‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬ابتدا فیدر را قطع کرده و‬
‫خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P123‬و مقدار ولتاژ تغذیه روی ‪ 20KV‬تنظیم‬
‫و سپس فیدر وصل شود‪ .‬صفحههای مربوط به ماژولها در نرمافزار همزمان مقدار جریان و ولتاژ را نمایش‬
‫میدهند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫در منوی ‪ Protection‬بجز بخش ‪ PHASE OC‬دیگر فانکشنها را غیرفعال کنید‪ .‬آالرمهای رله را در منوی‬
‫‪ Configuration‬بخش ‪ LED‬ها تنظیم کنید‪ .‬از پیوست برای استفاده از منوهای رله کمک بگیرید‪ .‬در این‬
‫قسمت میتوان مشخص کرد که عملکرد کدام حفاظت ‪LED‬ها را روشن کند‪ .‬در نرم افزار در صفحه رله ‪P123‬‬
‫کنار ترانسهای جریان قسمتی برای تنظیم نسبت تبدیل ترانسهای جریان قرار دارد‪ .‬نسبت تبدیلها را‬
‫عالوه بر روی رله در این بخش نیز تنظیم کنید‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫ستینگ صفحه بعد را به رله ‪ P123‬اعمال کنید‪ Tms .‬و >‪ I‬در ستینگ معادل ‪ T‬و ‪ Is‬در شکل ‪ 1‬است‪ .‬جریان‬
‫تحریک و برگشت رله را با استفاده از تغییر جریان در بخش قرار دادن اتصالی بدست آورید و در جدول‪ 1‬وارد‬
‫کنید‪ .‬برای این کار جریان اتصالی کمتر از ستینگ(>‪ )I‬را به رله اعمال کرده و در چندین مرحله آن را افزایش‬
‫داده و مجدد اعمال نمایید تا زمانی که چراغ ‪ Alarm‬روشن شود‪ .‬زمانی که یک فانکشن حفاظتی در رله‬
‫تحریک شود چراغ ‪ Alarm‬روشن میشود‪ .‬برای محاسبه جریان برگشت بتدریج جریان اتصالی را کاهش و به‬
‫رله اعمال کرده تا چراغ ‪ Alarm‬خاموش شود‪ .‬با استفاده از قرار دادن اتصالی برای جریانهای‬
‫مختلف(جدول‪ )2‬زمان عملکرد فانکشن >‪ I‬را ثبت و نمودار زمان عملکرد رله را رسم کنید‪ .‬جهت استفاده از‬
‫بخش قرار دادن اتصالی نیازی به وصل ماژول بار نیست‪ .‬ردیف ‪ Error‬را با استفاده از محاسبه زمان عملکرد‬
‫در روابط شکل‪ 1‬و زمان عملکرد رله تکمیل نمایید‪ .‬برای محاسبه جریان پیکآپ >>‪ I‬فانکشن >‪ I‬را غیر فعال‬
‫و برای محاسبه زمان عملکرد جدول‪ 2‬فانکشن >>‪ I‬را غیر فعال کنید‪.‬‬

‫‪[50/51] PHASE OC‬‬

‫>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫>‪I‬‬ ‫‪0.9 In‬‬
‫‪Delay Type‬‬ ‫‪IDMT‬‬
‫‪CT RATIO‬‬
‫‪Idmt‬‬ ‫)‪VI (IEC‬‬
‫‪Line CT primary‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪Tms‬‬ ‫‪0.05‬‬
‫‪Line CT sec‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬
‫‪E/Gnd CT primary‬‬ ‫‪400‬‬ ‫>>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫‪E/Gnd CT sec‬‬ ‫‪1‬‬ ‫>>‪I‬‬ ‫‪4 In‬‬
‫‪Delay Type‬‬ ‫‪DMT‬‬
‫>‪tI‬‬ ‫‪0s‬‬
‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬
‫>>>‪Function I‬‬ ‫‪NO‬‬

‫جدول‪1‬‬

‫>‪I‬‬ ‫>>‪I‬‬
‫‪Fault‬‬
‫‪IPick up‬‬ ‫‪Error%‬‬ ‫‪IReset‬‬ ‫‪IReset/ IPick up‬‬ ‫‪IPick up‬‬ ‫‪Error%‬‬
‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪C‬‬

‫‪9‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

2 ‫جدول‬

I(A) 2I> 3I> 4I> 5I> 6I> 7I> 8I> 9I> 10I>
Ifault

t(msec)

tcurve(msec)

Error%

‫ستینگ را تغییر داده و ستینگ بعد را بر روی رله بریزید و زمان تحریک و برگشت رله را بدست آورید‬
.‫ ثبت کنید‬4‫ با استفاده از قرار دادن اتصالی برای جریانهای مختلف زمان عملکرد رله را در جدول‬.)3‫(جدول‬

[50/51] PHASE OC

Function I> Yes

I> 0.9In
CT RATIO Delay Type IDMT
Idmt SI (IEC)
Line CT primary 400 Tms 0.10
Line CT sec 1 t Reset 0.05 s
E/Gnd CT primary 400 Function I>> Yes
E/Gnd CT sec 1 I>> 5 In
Delay Type DMT
tI> 0s
t Reset 0.05 s
Function I>>> NO

3 ‫جدول‬

I> I>>
Fault
IPick up Error% IReset IReset/ IPick up IPick up Error%
A
B
C

12
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫جدول ‪4‬‬

‫)‪I(A‬‬ ‫>‪2I‬‬ ‫>‪3I‬‬ ‫>‪4I‬‬ ‫>‪5I‬‬ ‫>‪6I‬‬ ‫>‪7I‬‬ ‫>‪8I‬‬ ‫>‪9I‬‬ ‫>‪10I‬‬
‫‪Ifault‬‬

‫)‪t(msec‬‬

‫)‪tcurve(msec‬‬

‫‪Error%‬‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬با استفاده از مقادیر ثبت شده جریان و زمان عملکرد رله(جدول‪2‬و‪ )4‬نمودار زمانی مربوط به ستینگها را‬
‫رسم کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬تغییر نوع منحنی و ‪TMS‬چه تاثیری در منحنی عملکرد رله داشته است؟‬

‫‪11‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -3‬حفاظت جریان اتصال زمین (‪)Earth Fault Protection‬‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P123‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت جریان زیاد و اتصال زمین‬
‫قدیمیترین نوع حفاظت جریان زیاد در شبکه همان فیوزها هستند ولی در شبکههای با ولتاژ باال دیگر‬
‫نمیتوان از فیوزها استفاده کرد و نیاز به سیستم مطمئن تری به نام رلههای اضافه جریان است‪ .‬رلههای‬
‫اضافه جریان از نظر ساختمان به رلههای الکترومکانیکی‪ ،‬رلههای استاتیکی و رلههای میکروپروسسوری‬
‫(دیجیتالی) تقسیممیشود‪ .‬رلههای اضافه جریان از لحاظ زمان عملکرد هم به انواع آنیکار‪ ،‬زمان ثابت و زمان‬
‫معکوس تقسیم میشوند که در آزمایش قبل دیدیم‪ .‬این مشخصهها جهت هماهنگی زمانی بین رلهها بطور‬
‫مثال در شبکههای شعاعی استفاده میشود‪.‬‬
‫خطاهای اتصال زمین بیشتر خطاهای شبکه را به خود اختصاص میدهند‪ .‬رلههای اتصال زمین‪ ،‬زمانی که‬
‫جریان خطا از زمین عبور کند عملکرد دارند و تحت تاثیر جریان بار یا اتصالی دو فاز قرار نمیگیرند‪ .‬تنظیم‬
‫این رلهها باید بگونهای باشد که از حداقل جریان اتصال کوتاه تکفاز در انتهای مسیر کمتر و از جریان نامی‬
‫بیشتر باشد‪.‬‬
‫در رله ‪ P123‬بوسیله فانکشنهای >‪ Ie>> ،Ie‬و >>>‪ Ie‬در بخش ‪ Protection‬حفاظت جریان خطای زمین با‬
‫مشخصههای گوناگون تنظیم میشود‪ .‬معموال اتصال زمین در خطوط هوایی از طریق پرندگان یا شاخه‬
‫درختان و در کابلهای زیر زمینی نیز اتصال زمین از طریق نفوذ آب به داخل کابل بوجود میآید‪ .‬شکل زیر‬
‫انواع خطای فاز و زمین را نشان میدهد‪.‬‬

‫احتمال رویداد ‪%‬‬ ‫خطا‬

‫‪85‬‬ ‫‪L-G‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪L-L‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪L-L-G‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L-L-L‬‬

‫‪12‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫شکل ‪ 3‬انواع خطای فاز و زمین‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬ابتدا فیدر را قطع کرده و‬
‫خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P123‬و خروجی این ماژول به ورودیهای‬
‫ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ تغذیه روی ‪ 20KV‬تنظیم و سپس فیدر وصل شود‪ .‬در این حالت با تغییر‬
‫مقدار بار مقدار جریان عبوری از فیدر تغییر میکند‪ .‬صفحههای مربوط به ماژولها در نرمافزار همزمان مقدار‬
‫جریان و ولتاژ را نمایش میدهند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫ستینگ صفحه بعد را از طریق نرم افزار یا بصورت دستی روی رله بریزید‪ .‬اندازه جریان بار را روی صفر تنظیم‬
‫کرده و مقدار جریان تحریک و جریان برگشت رله را با افزایش جریان عبوری از رله با استفاده از بخش قرار‬
‫دادن اتصالی بدست آورید و در جدول وارد کنید‪ .‬در صورت عملکرد فانکشن اضافه جریان یا فانکشنهای‬

‫‪13‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫ جریان اتصالی را به رله‬6‫ برای مقادیر جریان مطابق جدول‬.‫دیگر آنها را در منوهای مربوطه غیر فعال کنید‬
.‫تزریق و نتایج را در جدول ثبت کنید‬

[50N/51N]E/Gnd
Function Ie> Yes
Ie> 0.10 Ien
Delay Type IDMT
CT RATIO Idmt VI (IEC)
Line CT primary 400 Tms 0.20
Line CT sec 1 t Reset 0.05 s
E/Gnd CT primary 400 Function Ie>> Yes
E/Gnd CT sec 1 Ie>> 1.00 In
Delay Type DMT
tIe>> 0s
t Reset 0.05 s
Function Ie>>> NO

5 ‫جدول‬

I> I>>
Fault
IPick up Error% IReset IReset/ IPick up IPick up Error%
A

I(A) T(S) T(actual) Error%

2Ie>
3Ie>
4Ie>
1.2Ie>>

‫ تست فانکشن خطای زمین را در‬.‫ را با استفاده از رابطه منحنی زمانی مربوطه بدست آورید‬T(s) ‫زمان‬
.‫) و نمودار زمانی آنرا رسم کنید‬6‫جریانهای بیشتری انجام داده (جدول‬

6 ‫جدول‬

I(A) 2Ie> 3Ie> 4Ie> 5Ie> 6Ie> 7Ie> 8Ie> 9Ie> 10Ie>
Ifault

t(msec)

tcurve(msec)

Error%

14
‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫منحنی زمانی را به ‪ SI‬تغییر داده و آزمایش را تکرار و جدول زیر را تکمیل نمایید‪.‬‬

‫)‪I(A‬‬ ‫>‪2Ie‬‬ ‫>‪3Ie‬‬ ‫>‪4Ie‬‬ ‫>‪5Ie‬‬ ‫>‪6Ie‬‬ ‫>‪7Ie‬‬ ‫>‪8Ie‬‬ ‫>‪9Ie‬‬ ‫>‪10Ie‬‬
‫‪Ifault‬‬

‫)‪t(msec‬‬

‫)‪tcurve(msec‬‬

‫‪Error%‬‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬نحوه اتصال رلههای اضافه جریان به شبکه را با توجه به شماتیک ماژولها نشان دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬نمودار زمان عملکرد فانکشن خطای زمین را برای منحنیهای ‪ SI‬و ‪ VI‬در یک نمودار رسم کنید‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -4‬تست رله ‪ P123‬با استفاده از ماژول فالت‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P123‬ماژول فالت‬
‫تستهای دورهای و راهاندازی‬
‫رلهها در زمان راهاندازی یا تستهای دورهای بوسیله تزریق جریان در ثانویه تست شده و از عملکرد درست‬
‫آنها اطمینان حاصل میشود‪ .‬بدین منظور جریان و ولتاژ (ثانویه) به رله تزریق میشود‪ .‬در آزمایشگاه این کار‬
‫بوسیله ماژول فالت که امکان تنظیم جریان و ولتاژ و اعمال آن به رله را میدهد فراهم شده است‪.‬‬
‫برای فعالسازی ماژول فالت باید گزینه ‪ Fault Module‬در صفحه اصلی نرم افزار انتخاب شود‪ .‬در ماژول تغذیه‬
‫گزینه تزریق جریان و ولتاژ پنجرهای برای تنظیم مقادیر باز میکند که در شکل زیر آمده است‪.‬‬

‫با وارد کردن مقادیر جریان با فشردن دکمه ‪ START/STOP‬مقادیر ارسال یا قطع میشود‪ .‬مقادیر ارسالی به‬
‫ماژولی که در ورودی آن خروجی ماژول فالت انتخاب شده ارسال میشود‪ .‬شکل بعد انتخاب خروجی ماژول‬
‫فالت برای رله را در حالت اجرای سیموالتور را نمایش میدهد نشان میدهد‪ .‬این ارتباط از طریق بستن‬
‫ارتباط ماژول فالت و ورودی جریانی رله نیز برقرار میشود‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫در منوی اصلی نرمافزار گزینه ‪ Fault Mode‬انتخاب شود‪ .‬خروجیهای جریانی ماژول فالت(‪ A‬یا ‪ )B‬را به‬
‫ورودیهای جریانی رله وصل کنید‪ .‬در نرمافزار ورودیهای جریانی رله به ‪ Current Output A‬یا ‪Current‬‬
‫‪ output B‬متصل خواهد شد‪ .‬در قسمت ‪ Power supply & Fault Module‬گزینه تزریق جریان و ولتاژ‬
‫انتخاب و در پنجره باز شده ولتاژ و جریان تنظیم شود‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫قبل از شروع آزمایش از منوی ‪LED‬ها برای ‪LED‬های ‪1‬و‪ 2‬تریپ فانکشنهای جریانی(>‪ I‬و >‪ )Ie‬را تنظیم‬
‫نمایید تا با عملکرد فانکشنهای مذکور روشن شود‪ .‬ستینگ جدول زیر را از طریق نرم افزار یا بصورت دستی‬
‫روی رله بریزید‪.‬‬

‫‪[50/51] PHASE OC‬‬ ‫‪[50N/51N] E/Gnd‬‬

‫>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬ ‫>‪Function Ie‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫>‪I‬‬ ‫‪0.9In‬‬ ‫>‪Ie‬‬ ‫‪0.10Ien‬‬
‫‪Delay Type‬‬ ‫‪IDMT‬‬ ‫‪Delay Type‬‬ ‫‪IDMT‬‬
‫‪Idmt‬‬ ‫)‪SI (IEC‬‬ ‫‪Idmt‬‬ ‫)‪SI(IEC‬‬
‫‪Tms‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪Tms‬‬ ‫‪0.20‬‬
‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬ ‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.1 s‬‬
‫>>‪Function I‬‬ ‫‪Yes‬‬ ‫>>‪Function Ie‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫>>‪I‬‬ ‫‪4 In‬‬ ‫>>‪Ie‬‬ ‫‪1.00In‬‬
‫‪Delay Type‬‬ ‫‪DMT‬‬ ‫‪Delay Type‬‬ ‫‪DMT‬‬
‫>‪tI‬‬ ‫‪0s‬‬ ‫>>‪tIe‬‬ ‫‪0s‬‬
‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬ ‫‪t Reset‬‬ ‫‪0.05 s‬‬
‫>>>‪Function I‬‬ ‫‪NO‬‬ ‫>>>‪Function Ie‬‬ ‫‪NO‬‬

‫‪CT RATIO‬‬
‫‪Line CT primary‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪Line CT sec‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪E/Gnd CT primary‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪E/Gnd CT sec‬‬ ‫‪1‬‬

‫از طریق ماژول فالت مقادیر جریان مطابق جدول‪7‬و ‪ 8‬را به رله تزریق کرده و نتایج را در جدول وارد کنید‪.‬‬
‫دقت شود که در این حالت مقادیر برحسب ثانویه به رله تزریق شود‪ .‬زمان )‪ T(s‬را با استفاده از رابطه منحنی‬
‫زمانی مربوطه(‪ )SI‬بدست آورید‪ .‬برای تست یک فانکشن در صورت لزوم فانکشنهای دیگر را غیر فعال کنید‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

7‫جدول‬

I(A) 2I> 3I> 4I> 5I> 6I> 7I> 8I> 9I> 10I>
Ifault

t(msec)

tcurve(msec)

Error%
8 ‫جدول‬

I(A) 2Ie> 3Ie> 4Ie> 5Ie> 6Ie> 7Ie> 8Ie> 9Ie> 10Ie>
Ifault

t(msec)

tcurve(msec)

Error%

7 ‫ را برای حفاظت خطای زمین و جریان زیاد دو برابر کرده و آزمایش را برای مقادیر جریان جدولهای‬TMS
.‫ تکرار کنید‬8 ‫و‬
I(A) 2I> 3I> 4I> 5I> 6I> 7I> 8I> 9I> 10I>
Ifault

t(msec)

tcurve(msec)

Error%

I(A) 2Ie> 3Ie> 4Ie> 5Ie> 6Ie> 7Ie> 8Ie> 9Ie> 10Ie>
Ifault

t(msec)

tcurve(msec)

Error%

18
‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬معایب رلههای اضافه جریان در طرحهای حفاظتی را توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬نمودار عملکرد رله برای ‪ TMS‬های آزمایش را رسم کرده و کاربرد تنظیم ‪ TMS‬را توضیح دهید‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -5‬تست اتورکلوزر و ‪SOTF‬‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P123‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت جریان زیاد و اتصال زمین‬
‫در حدود ‪92‬درصد از عیوب بوجود آمده در خطوط انتقال ناشی از عوامل جوی میباشد و چون علل و عوامل‬
‫خارجی غیر قابل پیشبینی بوده در نتیجه کنترل و پیشگیری از آن مشکل میباشد‪ .‬تنها را ه ممکن برای‬
‫مقابله با این عوامل غیر قابل پیش بینی‪ ،‬نصب یکسری رلههای سریع است که مجهز به فانکشن وصل مجدد‬
‫باشد‪ .‬بنابراین دستگاههای وصل مجدد بطور مستقیم در جلوگیری از بروز عیب موثر نمیباشد بلکه بصورت‬
‫غیرمستقیم در کاهش این اشکاالت و قطعیها موثر هستند‪.‬‬
‫از عیوبی که در شبکه رخ میدهد میتوان به دو دسته عیب گذرا و عیوب دایم اشاره کرد‪ .‬عیوب گذرا با ایجاد‬
‫قوس و بوجود آمدن جریان اتصال کوتاه خودبخود از بین میرود و با برداشتن ولتاژ از خط‪ ،‬قوس به وجود‬
‫آمده خفه گشته و شبکه به حالت عادی برمیگردد‪.‬در حدود ‪ %82‬از خطاها و عیوب گذرا از نوع فاز به زمین‬
‫بوده و ‪ %92‬درصد از خطاها هم بر اثز رعدوبرق حاصل میگردد‪ .‬عیوب دایم‪ ،‬عیوبی از قبیل قطع سیمها‪،‬‬
‫شکسته شدن مقرهها‪ ،‬کج شدن بازوها و‪ ...‬را شامل میشود که تا زمانی که این عیوب اصالح نشوند‪.‬شبکه به‬
‫حالت عادی خود برنمیگردد‪.‬‬
‫برای اینکه قطع و وصل کلیدها در خطوط باعث بروز اختالالتی در کار شبکه نشود و تجهیزات و دستگاههای‬
‫الکتریکی بدون وقفه به کار خود ادامه دهند الزم است که پس از بروز قوس و قطع کلیدها‪ ،‬کلیدها بطور‬
‫مجدد و بصورت اتوماتیک سریعا وصل گردند‪.‬‬
‫مفاهیم اولیه‪:‬‬
‫اتورکلوزر چند مرحلهای‪ :‬طرحی از سیستم اتورکلوزر که برای اتصال معین میتواند بیش از یکبار عمل وصل‬
‫مجدد را انجام دهد قبل از اینکه به مرحله قفل( ‪ )Block /Lock-out‬برسد‪.‬‬
‫قفل شدن‪ :‬پس از تعداد وصل و قطع مشخص شدهای از بسته شدن مجدد کلید جلوگیری میشود‪.‬‬
‫زمان مرده(‪ :)Dead time‬زمان مابین فرمان گرفتن سیستم رکلوزر تا عمل کردن کنتاکتهای صدور فرمان‬
‫وصل مجدد‪.‬‬
‫زمان (‪ :)Reclaim Time‬فاصله زمانی بعد از یک عمل وصل مجدد موفق‪ ،‬که در آن بسته به طرح سیستم در‬
‫صورت بروز اتصال یا باز شدن بریکر‪ ،‬فرمانهایی از قبیل جلوگیری از عمل رکلوز یا صدور قطع کامل میباشد‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫زمان دیونیزاسیون‪ :‬مدت زمان الزم برای پراکندگی هوای یونیزه پس از خاموش شدن جرقه اتصالی‪ ،‬به نحوی‬
‫که با اعمال مجدد ولتاژ به خط جرقه تکرار نگردد‪ .‬هر چه سیستم محافظ سریعتر عمل نماید و کلید خط را‬
‫سریعتر قطع نماید به همان نسبت زمان دیونیزاسیون کمتر میشود‪ .‬زمان مرده بسنگی به زمان دیونیزاسیون‬
‫قوس داشته و نمیتواند از آن کمتر باشد‪.‬‬

‫‪500‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪138‬‬ ‫‪115‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪32‬‬ ‫سطح ولتاژ(‪)kv‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.16‬‬ ‫‪0.14‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.07‬‬ ‫ثانیه‬ ‫زمان‬

‫‪20‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫سیکل‬ ‫دیونیزاسیون‬

‫فانکشن ‪ :SOTF‬استفاده از منحنیهای زمانی برای هماهنگی رلههای حفاظتی زمان عملکرد را افزایش‬
‫میدهد‪ .‬زمانی که کلید بعد از انجام تعمیرات یا رفع عیب بصورت دستی بسته میشود یا در زمان آخرین‬
‫عملکرد وصل رکلوزر در صورتی که خطا در شبکه باقی مانده باشد باید بسرعت کلید عمل نماید‪ .‬بنابراین از‬
‫فعالسازی فانکشن ‪ SOTF‬استفاده میشود‪.‬این عملکرد برای مدت قابل تنظیم بعد از وصل کلید فعال است و‬
‫در صورت وجود خطا در زمان ثابت قابل تنظیم فرمان قطع میدهد‪.‬‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬ابتدا فیدر را قطع کرده و‬
‫خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P123‬و خروجی این ماژول به ورودیهای‬
‫ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ تغذیه روی ‪ 20KV‬تنظیم و سپس فیدر وصل شود‪ .‬در این حالت با تغییر‬
‫مقدار بار مقدار جریان عبوری از فیدر تغییر میکند‪ .‬صفحههای مربوط به ماژولها در نرمافزار همزمان مقدار‬
‫جریان و ولتاژ را نمایش میدهند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫در رله ‪ P123‬به منوی ‪ Protection G1‬بخش ‪ [79]Atoreclose‬تنظیم پارامترهای رکلوزر انجام میشود‪ .‬این‬
‫رله میتواند حداکثر ‪4‬مرتبه عمل رکلوز را انجام دهد‪ .‬در بخش …‪ Cycles‬می توان مشخص کرد که رکلوز‬
‫پس از چه خطایی انجام شود‪ .‬بطور مثال با تنظیم پارامتر >‪ Cycles I‬برابر ‪ Yes‬اتورکلوزر برای خطاهایی که‬
‫با فانکشن >‪ I‬عمل کرده رکلوز میکند‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫ستینگ جدول زیر را از طریق نرم افزار یا بصورت دستی روی رله بریزید‪ .‬همانطور که در ستینگ آمده‬
‫رکلوزر برای خطاهای فاز زمین و فاز به فاز فعال شده است‪ .‬برای انجام آزمایش با استفاده از بخش قراردادن‬
‫اتصالی‪ ،‬ابتدا خطای فاز به فاز و سپس خطای فاز به زمین را برای مدت ‪ 3sec‬ایجاد کنید‪ .‬نتیجه عملکرد را‬
‫در جدول وارد نمایید‪.‬‬

‫‪[79] AUTORECLOSE‬‬
‫‪Autoreclose‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫‪Dead Time DT1‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪mSec‬‬
‫‪Dead Time DT2‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪mSec‬‬
‫‪Reclaim Time‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪Sec‬‬
‫‪Inhibit Time‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪Sec‬‬
‫‪Phase Cycles‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪E/G Cycles‬‬ ‫‪1‬‬
‫>‪Cycles I‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫>‪Cycles Ie‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫‪AR Operation 1st Shot‬‬ ‫‪AR Operation 2nd Shot‬‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪Blocked‬‬ ‫‪Operated‬‬ ‫‪Blocked‬‬ ‫‪Operated‬‬
‫>‪tI‬‬
‫>‪tIe‬‬
‫جدول ‪11‬‬

‫ستینگ را تغییر داده و دفعات مجاز قطع و وصل را به ‪ 2‬افزایش دهید‪ .‬با استفاده از بخش قراردادن اتصالی‪،‬‬
‫خطاهای فاز به فاز و فاز به زمین را برای مدت ‪ 4sec‬ایجاد کنید‪ .‬نتیجه عملکرد را در جدول وارد نمایید‪.‬‬

‫‪[79] AUTORECLOSE‬‬
‫‪Autoreclose‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫‪Dead Time DT1‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪mSec‬‬
‫‪Dead Time DT2‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪mSec‬‬
‫‪Reclaim Time‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪Sec‬‬
‫‪Inhibit Time‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪Sec‬‬
‫‪Phase Cycles‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪E/G Cycles‬‬ ‫‪2‬‬
‫>‪Cycles I‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫>‪Cycles Ie‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫‪22‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪AR Operation 1st Shot‬‬ ‫‪AR Operation 2nd Shot‬‬ ‫‪AR Operation 3rd Shot‬‬
‫‪Fault‬‬ ‫‪Blocked‬‬ ‫‪Operated‬‬ ‫‪Blocked‬‬ ‫‪Operated‬‬ ‫‪Blocked‬‬ ‫‪Operated‬‬
‫>‪tI‬‬
‫>‪tIe‬‬
‫جدول ‪11‬‬

‫ستینگی برای رله تعرف کنید که یکبار عمل قطع و وصل را برای خطای فاز به زمین با زمان مرده ‪700msec‬‬
‫انجام دهد و برای خطاهای فاز به فاز عملکرد نداشته باشد و آنرا تست کرده و نتایج را در جداول زیر بیاورید‪.‬‬

‫‪[79] AUTORECLOSE‬‬

‫‪Autoreclose‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫‪Dead Time DT1‬‬ ‫‪mSec‬‬
‫‪Dead Time DT2‬‬ ‫‪mSec‬‬
‫‪Reclaim Time‬‬ ‫‪Sec‬‬
‫‪Inhibit Time‬‬ ‫‪Sec‬‬
‫‪Phase Cycles‬‬
‫‪E/G Cycles‬‬
‫>‪Cycles I‬‬
‫>‪Cycles Ie‬‬

‫‪AR Operation 1st Shot‬‬ ‫‪AR Operation 2nd Shot‬‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪Blocked‬‬ ‫‪Operated‬‬ ‫‪Blocked‬‬ ‫‪Operated‬‬
‫>‪tI‬‬
‫>‪tIe‬‬
‫جدول ‪12‬‬

‫تست ‪ :SOTF‬تنظیمات رله را به تنظیمات کارخانه برگردانید‪ .‬فانکشن ‪ SOTF‬در رله ‪ P123‬بوسیله حفاظت‬
‫>>‪ I‬و >>>‪ I‬فعال میشود‪ .‬برای تنظیم پارامترهای ‪ SOTF‬در منوی ‪ AUTOMAT. CTRL‬بخش ‪Switch on to‬‬
‫‪ Fault‬زمان ‪ tSOTF=0msec‬تنظیم و فانکشن >>‪ I‬را فعال کنید سپس حفاظت >>>‪ I‬را بصورت ‪DMT, 1In,‬‬
‫‪ 1sec‬تنظیم کنید‪ .‬با جریان>>>‪ 2I‬شود کلید را وصل نمایید‪ .‬زمان عملکرد رله را بدست آورید‪ .‬فانکشن‬
‫>>>‪ I‬را غیر فعال کرده و فانکشن >‪ I‬را با ‪ 1In‬و ‪ TMS=0.05‬و منحنی ‪ VI‬فعال کرده و کلید را وصل کنید و‬
‫زمان عملکرد را در جدول وارد کنید‪.‬‬

‫)‪I(A‬‬ ‫‪tSOTF‬‬ ‫)‪tActual(ms‬‬

‫>>>‪I‬‬ ‫‪0‬‬

‫>‪I‬‬ ‫‪0‬‬
‫جدول ‪13‬‬

‫‪23‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬پارامترهای ستینگ رکلوزر رله ‪ P123‬را توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬با توجه به نتایج آزمایش(جدول‪ )12‬اثر فعال کردن ‪ SOTF‬در زمان عملکرد رله وکاربرد آن را توضیح‬
‫دهید‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -6‬حفاظت دیستانس‪1‬‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P441‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت دیستانس‬
‫رله دیستانس نامی عمومی برای رلههای امپدانسی است که از ورودیهای ولتاژ و جریان استفاده کرده و یک‬
‫سیگنال خروجی را تهیه مینمایند‪ .‬فرمان قطع زمانی صادر میشود که فاصله نقطه خطا از محل نصب رله‬
‫کوچکتر از یک مقدار مشخص باشد‪ .‬این نوع رله بطور گستردهای برای حفاظت خطوط مورد استفاده قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫رله دیستانس همچنین برای حفاظت اتصال حلقه به حلقه سیمپیچیهای ترانسفورماتورهای قدرت نیز‬
‫میتواند مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬مشخصه عملکردی رله دیستانس معموالً بصورت گرافیکی و بر حسب دو‬
‫متغیر ‪ R‬و ‪ X‬نشان داده میشود‪ .‬دیاگرام مشخصه رله نشاندهنده امپدانسهایی است که در جهت قطع رله‬
‫واقع میشوند و هچنین شامل امپدانسهایی است که رله به ازای آنها عمل نمیکند‪ .‬رلههای دیستانس بر‬
‫حسب مشخصه عملکردی خود به انواع مختلفی تقسیم میشوند که در ادامه مورد بررسی قرار میگیرد‪.‬‬
‫رلههای دیستانس بر اساس امپدانس محل خطا تا منبع کار میکنند‪ .‬این رلهها بوسیله ترانسهای جریان و‬
‫ولتاژ که در ابتدای خط نصب میشوند در هر لحظه مقادیر ولتاژ و جریان را از شبکه دریافت و میزان‬
‫امپدانس را اندازه میگیرند‪.‬‬
‫همانطور که در شکل بعد دیده میشود ناحیه اول(‪ )Z1‬شامل ‪ 80%‬خط و زمان قطع را ‪ 0sec‬در نظر‬
‫میگیرند‪ .‬ناحیه دوم(‪ )Z2‬حداکثر تا ‪ 50%‬خط کوتاه بعدی و در ‪ 400msec‬قطع میکند‪ .‬ناحیه سوم حداکثر‬
‫‪ 125%‬طول بلندترین خط بعدی و در ‪ 800msec‬عملکرد دارد‪ .‬محور عمودی تنظیم زمانی رله را برای‬
‫زونهای مختلف نشان میدهد‪ .‬علت اینکه کل خط اصلی به عنوان ناحیه اول انتخاب نمیشود آن است که به‬
‫واسطه خطاهای ناشی از ترانسفورماتور جریان یا ولتاژ عملکرد عملکرد رله با خطا همراه است‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫مشخصه عملکرد رله دیستانس‬

‫رله دیستانس مهو‪ :‬این رله ترکیبی از یک رله امپدانسی و جهتی است‪ .‬همانطور که از مشخصه رله مهو دیده‬
‫میشود محدوده کار دایرهای است که از مبدا مختصات گذشته و قطر آن برابر امدانس تنظیمی رله‬
‫میباشدکه معادله این رله را می توانیم مانند معادله زیر بنویسیم‪ .‬که 𝜃 زاویه جریان و ولتاژ و 𝜏 زاویه‬
‫امپدانس خط میباشد‪.‬‬
‫)𝜏 ‪𝑍𝑟 < 𝑍⁡𝑛 cos⁡(𝜃 −‬‬

‫مشخصه رله ‪Mho‬‬

‫‪26‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫رله های دیستانس چهارگوش‪ :‬رله چهار گوش رلهای راکتانسی است که با تغییراتی در آن میتوان آن را‬
‫حساس به تغییرات راکتانسی و مقاومتی در بهترین شرایط به منظور دید انواع خطاها ساخت‪.‬‬

‫منحنی رلههای چهارگوش‬

‫رله ‪ P441‬دارای حفاظت دیستانس با مشخصه چهارگوش میباشد که پارامترهای آن در قسمت ‪G1‬‬
‫‪ Distance element‬منو قابل تنظیم است‪ .‬نسبت تبدیلها در منوی ‪ CT AND VT RATIOS‬تعریف میشود‪.‬‬
‫پارامترهای خط با فشردن دکمه تنظیمات قابل ویرایش است‪.‬‬
‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P441‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ‬
‫تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس خط وصل شود‪ .‬در این حالت با تغییر مقدار بار مقدار جریان عبوری از خط‬
‫تغییر میکند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫منحنیهای تریپ رله ‪ P441‬برای خطاهای فاز به زمین و فاز به فاز بصورت زیر رسم میشود که مقدار‬
‫پارامترهای ‪ RPh ،RG‬و ‪ K‬در ستینگ آمده است‪ .‬زاویه خطوط با محور افقی برابر زاویه امپدانس خط میباشد‪.‬‬
‫‪𝑍0 −𝑍1‬‬
‫= ‪ 𝑘𝑍0‬محاسبه میشود‪ .‬مقادیر محور عمودی از رابطه )‪ Z×sin(θ‬بدست میآید که‬ ‫‪3𝑍1‬‬
‫مقدار ‪ KZ0‬از رابطه‬
‫‪ Z‬امپدانس زون مربوطه و‪ θ‬زاویه امپدانس خط است‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫مشخصه فاز به زمین رله ‪P441‬‬

‫مشخصه فاز به فاز رله ‪P441‬‬

‫با توجه به توضیحات داده شده برای تنظیمات جدول بعد مشخصه فاز به فاز و فاز به زمین رله را رسم کنید‪.‬‬
‫تا در این آزمایش و آزمایش بعدی از آن استفاده کنید‪ .‬در بخش تنظیمات مدار مقدار طول خط و امپدانس‬
‫خط را با توجه به ستینگ داده شده تنظیم کنید‪ .‬پارامتر ‪ Line Imp.‬در بخش تنظیمات مدار باید بر اساس‬

‫‪28‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫مقدار اولیه امپدانس باشد‪ .‬مقدار امپدانس اولیه با در نظر گرفتن نسبت تبدیل ترانسهای جریان و ولتاژ از‬
‫روی امپدانس ثانویه داده شده در ستینگ محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝑜𝑖𝑡𝑎𝑅⁡𝑇𝑃‬
‫× 𝑦𝑟𝑎𝑑𝑛𝑜𝑐𝑒𝑠𝑍 = 𝑒𝑐𝑛𝑎𝑑𝑒𝑝𝑚𝐼⁡𝑒𝑛𝑖𝐿⁡𝑙𝑎𝑡𝑜𝑇‬
‫𝑜𝑖𝑡𝑎𝑅⁡𝑇𝐶‬

‫‪ :Time test‬مقادیر تنظیمات جدول بعد را روی رله تنظیم کنید‪ .‬با توجه به ستینگ رله‪ ،‬خطا در زونهای‬
‫‪ Z1,Z2,Z3,Z4‬را با قرار دادن اتصالی به رله تزریق کنید و زمان عملکرد و محل خطا را یادداشت کنید‪ .‬برای‬
‫هر زون ‪ 3‬خطا در نقاط مختلف در نظر بگیرید‪ .‬برای ایجاد خطا از بخش قرار دادن اتصالی استفاده شود‪.‬‬
‫مقدار خطای رله برای زمان عملکرد و تشخیص مکان اتصالی را بدست آورده و در جدول یادداشت کنید‪.‬‬

‫‪Fault‬‬
‫‪Zone Fault‬‬ ‫‪Time‬‬ ‫‪error%‬‬ ‫‪Km‬‬ ‫‪error%‬‬
‫‪Location‬‬
‫‪RN‬‬
‫‪SN‬‬
‫‪TN‬‬
‫‪Z1‬‬
‫‪RS‬‬
‫‪RT‬‬
‫‪ST‬‬
‫‪RN‬‬
‫‪SN‬‬
‫‪TN‬‬
‫‪Z2‬‬
‫‪RS‬‬
‫‪RT‬‬
‫‪ST‬‬
‫‪RN‬‬
‫‪SN‬‬
‫‪TN‬‬
‫‪Z3‬‬
‫‪RS‬‬
‫‪RT‬‬
‫‪ST‬‬

‫‪29‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

GROUP 1 Line Setting

Line Length 30 Km

Line Impedance 3.300 Ohm

Line Angle 65.88 deg

GROUP 1 Zone Setting

Zone Status Z1X disabled-Z2 Enbaled

Zp Disabled- Zq Disabled -Z3 Enabled-Z4 Enabled
kZ1 Res Comp 0.799 CT AND VT RATIOS
Main VT Primary 63 kV
kZ1 Angle 15.235 deg

Z1 2.64 Ohm Main VT Sec'y 100 V

R1G 5.5 Ohm

C/S VT Primary 63 kV
R1Ph 4.2 Ohm
C/S VT Secondary 100 V
tZ1 0s

kZ2 Res Comp 0.799

Phase CT Primary 800 A

kZ2 Angle 15.235 deg Phase CT Sec'y 5 A

Z2 3.40 Ohm
MComp CT Primary 800 A
R2G 6.9 Ohm
MComp CT Sec'y 5 A
R2Ph 5.2 Ohm

tZ2 400.0 ms C/S Input A-N

kZ3/4 Res Comp 0.799

Main VT Location Line
kZ3/4 Angle 15.235 deg

Z3 3.92 Ohm

R3G-R4G 8.6 Ohm

R3Ph-R4Ph 6.5

tZ3 800.0 ms

Z4 0.53 Ohm

tZ4 1.2 s

‫پرسشها‬
‫ برای زونهای مختلف چیست؟‬0msec, 400msec, 800msec ‫ علت استفاده از زمانهای‬-1
‫) نسبت به مشخصههای دیگرچیست؟‬Quadrilateral(‫ مزایای رلههای دیستانس با مشخصه چهارگوش‬-2
‫ صحیح نبودن تنظیمات مدار در ماژول دیستانس چه تاثیری بر عملکرد رله دارد؟‬-3

32
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -7‬حفاظت دیستانس‪2‬‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P441‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت دیستانس‬
‫رله دیستانس دارای سه ورودی برای جریانهای شبکه و سه ورودی برای ولتاژهای شبکه میباشد‪ .‬این‬
‫ورودیها بوسیله ترانسهای جریان و ولتاژ شبکه تغذیه میشوند‪.‬‬

‫ورودیهای جریانی و ولتاژی رله دیستانس‬

‫برای رلههای دیستانس یک محدوده زون برای پشت رله (‪ )Reverse‬نیز میتوان تعریف کرد(‪ )Z4‬تا خطاهای‬
‫پشت سرخود را ببیند و بعنوان رله پشتیبان استفاده شود‪.‬‬
‫در شبکههای قدرت در صورت بروز هرگونه اتصال کوتاه‪ ،‬جرقه یا آرک بسیار شدیدی که ناشی از عبور جریان‬
‫از محل اتصال کوتاه است رخ خواهد داد‪ .‬این جرقه همراه با گرما و تلفات زیادی میباشد که برای بررسی‬
‫بهتر آن میتوان آنرا همانند یک مقاومت بزرگ در شبکه معادل سازی نمود‪ .‬بعلت وجود مقاومت آرک‬
‫امپدانس اندازه گیری شده توسط رله با مقاومت آرک جمع شده و گاهی اوقات از امپدانس تنظیمی رله بیشتر‬
‫میشود‪ .‬بلوک دیاگرام رله دیستانس برای تشخیص خطای فاز‪-‬زمین و چگونگی محاسبه امپدانس در شکل‬
‫بعد آمده است‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫بلوک دیاگرام تشخیص خطای فاز به زمین در رله دیستانس‬

‫‪32‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫بلوک دیاگرام رله دیستانس برای تشخیص خطای فاز‪-‬فاز و چگونگی محاسبه امپدانس در شکل بعد آمده‬
‫است‪.‬‬

‫بلوک دیاگرام تشخیص خطای فاز به فاز در رله دیستانس‬

‫‪33‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P441‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ‬
‫تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس خط وصل شود‪ .‬در این حالت با تغییر مقدار بار مقدار جریان عبوری از خط‬
‫تغییر میکند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫‪ :Shot test‬با استفاده از ماژول فالت میتوان امپدانسهای دلخواه را به رله تزریق کرد‪ .‬ستینگ جدول را به‬
‫رله اعمال کنید‪ .‬برای خطاهای فاز به زمین و فاز به فاز در نقاط مرزی زونهای مختلف روی خط بار(که در‬
‫ستینگ مشخص شده) خطا ایجاد کرده و دقت رله در محاسبه زونها را بدست آورده و جدول بعد را تکمیل‬
‫نمایید‪ .‬اندازه زونهای مختلف(…‪ )Z1, Z2,‬در ستینگ رله آمده است‪ .‬توجه شود که برای تست زون‪ 4‬مقدار‬

‫‪34‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫زاویه باید در ربع سوم داده شود بطور مثال اندازه زاویه امپدانس برابر زاویه خط به اضافه ‪ 180‬درجه در نظر‬
‫گرفته شود‪.‬‬

‫‪actual Operated‬‬ ‫‪Actual‬‬ ‫‪Time‬‬

‫‪ZONE Fault‬‬ ‫‪km‬‬
‫‪Imp.‬‬ ‫‪Zone‬‬ ‫‪km‬‬ ‫)‪(msec‬‬
‫‪1.1Z1‬‬
‫‪P-G‬‬ ‫‪Z1‬‬
‫‪0.9Z1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1.1Z1‬‬
‫‪P-P‬‬ ‫‪Z1‬‬
‫‪0.9Z1‬‬
‫‪1.1Z2‬‬
‫‪P-G‬‬ ‫‪Z2‬‬
‫‪0.9Z2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1.1Z2‬‬
‫‪P-P‬‬ ‫‪Z2‬‬
‫‪0.9Z2‬‬
‫‪1.1Z3‬‬
‫‪P-G‬‬ ‫‪Z3‬‬
‫‪0.9Z3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1.1Z3‬‬
‫‪P-P‬‬ ‫‪Z3‬‬
‫‪0.9Z3‬‬
‫‪1.1Z4‬‬
‫‪P-G‬‬ ‫‪Z4‬‬
‫‪0.9Z4‬‬
‫‪4‬‬
‫‪1.1Z4‬‬
‫‪P-P‬‬ ‫‪Z4‬‬
‫‪0.9Z4‬‬

‫‪35‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

GROUP 1 Line Setting

Line Length 30 Km

Line Impedance 3.300 Ohm

Line Angle 65.88 deg

GROUP 1 Zone Setting

Zone Status Z1X disabled-Z2 Enbaled

Zp Disabled- Zq Disabled -Z3 Enabled-Z4 Enabled
kZ1 Res Comp 0.799
CT AND VT RATIOS
kZ1 Angle 15.235 deg Main VT Primary 63 kV

Z1 2.64 Ohm
Main VT Sec'y 100 V
R1G 5.5 Ohm

C/S VT Primary 63 kV
R1Ph 4.2 Ohm

tZ1 0s C/S VT Secondary 100 V

kZ2 Res Comp 0.799

Phase CT Primary 800 A
kZ2 Angle 15.235 deg
Phase CT Sec'y 5 A
Z2 3.40 Ohm

R2G 6.9 Ohm MComp CT Primary 800 A

R2Ph 5.2 Ohm MComp CT Sec'y 5 A

tZ2 400.0 ms
C/S Input A-N
kZ3/4 Res Comp 0.799
Main VT Location Line
kZ3/4 Angle 15.235 deg

Z3 3.92 Ohm

R3G-R4G 8.6 Ohm

R3Ph-R4Ph 6.5

tZ3 800.0 ms

Z4 0.53 Ohm

tZ4 1.2 s

‫پرسشها‬
‫برای ستینگ با توجه به پارامترهای داده شده منحنی زونهای حفاظتی را رسم و نقاط امپدانس خطا‬-1
.‫تزریق شده را در آن مشخص کنید‬

36
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -8‬حفاظت دیفرانسیل‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P632‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت دیفرانسیل‬
‫فانکشن دیفرانسیل بر این اساس کار می کند که جریانی که به یک گره وارد میشود از آن خارج میشود‪ .‬بر‬
‫این اساس جریانی که در یک طرف ترانس داریم با در نظر گرفتن نسبت تبدیل باید با جریان طرف دیگر برابر‬
‫باشد مگر اینکه این وسط اتفاقی رخ داده باشد‪.‬‬
‫رله دیفرانسیل تحت حاالت و خطاهای مختلف عکسالعملهای مختلفی از خود بروز میدهد که میتوانیم‬
‫این خطاها را به صورت زیر دسته بندی نماییم و درهر یک از حاالت نحوه عملکرد را بررسی نماییم‪:‬‬
‫در شرایط بار نرمال‪ ،‬در برابر خطاهای خارجی ‪ ،‬در برابر خطاهای داخلی‪ .‬در شرایط اول و دوم رله نباید‬
‫عملکرد داشته باشد یا اصطالحا پایدار باشد‪ .‬پس ناحیه حفاظتی رله دیفرانسیل همیشه بین دو ترانس جریان‬
‫را شامل میشود‪.‬‬

‫شکل ‪1‬‬

‫شکل باال در شرایط بار نرمال مشاهده میشود‪ .‬تعادل جریان در سمت اولیه و ثانویه برقرار است‪ .‬در زمان‬
‫خطاهای خارجی(شکل بعد) جریانی که از ترانسفورماتور جریان دوم میگذرد معادل همان مقدار جریانی‬
‫است که از ترانسفورماتور اول میگذرد بنابراین در وضعیت هم رله پایدار است‪ .‬به محض رخ دادن خطای‬
‫داخلی در سیستم‪ ،‬میزان جریان ورودی با خروجی تفاوت خواهد کرد و باعث تحریک رله میگردد‪ .‬یک‬
‫حفاظت دیفرانسیل ایدهآل باید در ضعیفترین خطای داخلی عملکر داشته باشد و در برابر بزرگترین خطای‬
‫خارجی پایدار بماند‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫شکل ‪2‬‬

‫شکل ‪3‬‬

‫ترانسی که در ماژول استفاده میشود از نوع ستاره – مثلت با گروه برداری ‪ 11‬است که روابط محاسبه جریان‬
‫برای این حفاظت در زیر آمده است‪ .‬علت استفاده از این روابط امکان مقایسه جریانهای اولیه و ثانویه با‬
‫توجه به تغییر فاز جریانها (اثر گروه برداری) میباشد‪ .‬از آنجا که مولفه صفر بعلت وجود سیمپیچی مثلث در‬
‫طرف ثانویه فیلتر میشود آن را از جریانهای سمت اولیه کم میکنیم و عالوه بر این به خاطر اثر گروه‬
‫برداری باید از روابط جدول زیر استفاده شود‪.‬‬
‫با توجه به اهمیت فازهای جریان و ولتاژ باید حتما مقادیر فازها در محاسبات لحاظ شود‪ .‬برای هریک از فازها‬
‫روابط زیر بکار میرود‪:‬‬

‫‪ IR‬جریان استقامت رله میباشد‪ .‬بعلت اثر خطی و غیر خطی ترانسهای جریان و اثر تپچنجر همواره مقادیر‬
‫اولیه و ثانویه اختالف دارند که رله برای پایداری در برابر این خطاها از جریان ‪ IR‬برای جلوگیری از عملکرد‬
‫استفاده میکند که در توضیح آن درآزمایش بعدی میآید‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫جریانهای بکار گرفته شده جهت حفاظت دیفرانسیل برای گروه برداریهای مختلف‬

‫در جدول فوق جریانهایی که در طرف ثانویه برای مقایسه با طرف اولیه به علت اثر گروهبرداری بکار میرود‬
‫𝑇𝐼‪𝐼𝑅 +𝐼𝑆 +‬‬
‫= ‪ )𝐼0‬از تمام فازها کم شود‪ .‬در‬ ‫‪3‬‬
‫مشخص است‪ .‬در سمت اولیه کافی است مقدار جریان توالی صفر (‬
‫گروه برداری ‪ 11‬طبق جدول از روابط زیر برای محاسبه جریانهای ثانویه استفاده میشود‪.‬‬

‫𝑇𝐼 ‪𝐼𝑅 −‬‬ ‫𝑅𝐼 ‪𝐼𝑆 −‬‬ ‫𝑆𝐼 ‪𝐼𝑇 −‬‬

‫= ‪𝐼𝑅′‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= ‪𝐼𝑆′‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= ‪𝐼𝑇′‬‬
‫‪√3‬‬ ‫‪√3‬‬ ‫‪√3‬‬

‫‪39‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P632‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ‬
‫تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس بریکر وصل میشود‪ .‬در این حالت با تغییر مقدار بار مقدار جریان عبوری‬
‫از ترانس تغییر میکند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫ستینگ زیر را در بخش دیفرانسیل رله ‪ P632‬وارد کنید‪.‬‬

‫‪Parameters\Function parameters\Global\main‬‬
‫‪Protection enabled‬‬ ‫)‪Yes (= on‬‬

‫‪Test mode USER‬‬ ‫‪No‬‬

‫‪Nominal frequ. fnom‬‬ ‫‪50 Hz‬‬ ‫‪Function parameters\Parameter subset 1\DIFF‬‬

‫‪Enable‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪Yes‬‬
‫‪Phase sequence‬‬ ‫‪A-B-C‬‬
‫>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.30 Iref‬‬
‫‪Inom C.T.prim.,end a‬‬ ‫‪300 A‬‬
‫>>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪8.0 Iref‬‬
‫‪Inom C.T.prim.,end b‬‬ ‫‪1000 A‬‬
‫>>>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪30.0 Iref‬‬
‫‪Vnom V.T prim‬‬ ‫‪20.0 KV‬‬
‫‪m1‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.3‬‬
‫‪Inom device, end a‬‬ ‫‪5.0 A‬‬
‫‪m2‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪Inom device, end b‬‬ ‫‪5.0 A‬‬
‫‪IR,m2‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪4.0 Iref‬‬
‫‪IY ,nom device, end a‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪IY ,nom device, end b‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪Vnom V.T sec‬‬ ‫‪100 v‬‬

‫‪ : Pick up & Drop Test‬مقدار پیک آپ رله را با جریانهای تک فاز بدست آورده و در جدول بعد وارد کنید‪.‬‬
‫تزریق جریان به یکی از فازها در سمت اولیه یا ثانویه در حالی که مابقی جریانها صفر است‪ ،‬انجام میشود‪.‬‬
‫برای ایجاد خطا از بخش تزریق جریان در ماژول فالت استفاده شود‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪HV‬‬ ‫‪LV‬‬
‫‪Fault‬‬
‫‪I pick up‬‬ ‫‪error%‬‬ ‫‪I pick up‬‬ ‫‪error%‬‬
‫‪A-N‬‬
‫‪B-N‬‬
‫‪C-N‬‬

‫مقدار ‪ Idiff> = 0.2Iref‬قرار داده و جریانهای پیکآپ را مجدد بدست آورید‪.‬‬

‫‪HV‬‬ ‫‪LV‬‬
‫‪Fault‬‬
‫‪I pick up‬‬ ‫‪error%‬‬ ‫‪I pick up‬‬ ‫‪error%‬‬
‫‪A-N‬‬
‫‪B-N‬‬
‫‪C-N‬‬

‫‪ : Time Test‬برای جریانهای بزرگتر از مقدار پیک آپ قسمت قبل (‪1.2‬برابر) زمان عملکرد رله را بدست‬
‫آورید‪.‬‬

‫‪HV‬‬ ‫‪LV‬‬
‫‪Fault‬‬
‫)‪T(msec‬‬ ‫)‪T(msec‬‬
‫‪A-N‬‬
‫‪B-N‬‬
‫‪C-N‬‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬علت اختالف مقدار پیک آپ با مقدار تنظیمی ستینگ چیست؟ توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬مشکالت استفاده از حفاظت دیفرانسیل در ترانسفورماتورها چیست و چطور برطرف میشود؟‬

‫‪41‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -9‬منحنی تریپ در حفاظت دیفرانسیل‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P632‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت دیفرانسیل‬
‫همانطور که در آزمایش پیش اشاره شد بعلت خطای اندازهگیری(بخصوص در جریانهای باال) و اثر تپچنجر‬
‫جهت عملکرد صحیح رله از یک منحنی عملکرد استفاده میشود‪ .‬این منحنی از عملکرد رله به علت خطاهای‬
‫اندازهگیری و اثر تپچنجر جلوگیری میکند‪ .‬روابط شکل منحنی مشخصه تریپ در رله ‪ P632‬بصورت زیر‬
‫است‪:‬‬

‫بخش اول‪:‬‬

‫بخش دوم با شیب ‪:m1‬‬

‫بخش سوم با شیب ‪:m2‬‬

‫مطابق شکل بعد در صورتی که در قسمت سفید رنگ منحنی باشیم رله تریپ میدهد(‪ .)Tripping Area‬با‬
‫افزایش جریان عبوری از ترانس‪ ،‬جریان دیفرانسیلی که برای عملکرد رله الزم است با توجه به افزایش جریان‬
‫‪ IR‬افزایش مییابد‪ .‬مقادیر شیبها و دیگر پارامترها در ستینگ رله مشخص میشود‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫مشخصه عملکرد دیفرانسیل رله ‪P632‬‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P632‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ‬
‫تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس بریکر وصل میشود‪ .‬در این حالت با تغییر مقدار بار مقدار جریان عبوری‬
‫از ترانس تغییر میکند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫ستینگ زیر را در بخش دیفرانسیل رله ‪ P632‬وارد کنید و جریانهای ماژول فالت را به ورودیهای جریانی‬
‫رله متصل کنید‪ .‬با توجه به روابط داده شده منحنی مشخصه رله را رسم کنید‪.‬‬

‫‪Parameters\Function parameters\Global\main‬‬ ‫‪Function parameters\Parameter subset 1\DIFF‬‬

‫‪Protection enabled‬‬ ‫)‪Yes (= on‬‬ ‫‪Enable‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫‪Test mode USER‬‬ ‫‪No‬‬ ‫>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.30 Iref‬‬

‫‪Nominal frequ. fnom‬‬ ‫‪50 Hz‬‬ ‫>>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪8.0 Iref‬‬

‫‪Phase sequence‬‬ ‫‪A-B-C‬‬ ‫>>>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪30.0 Iref‬‬

‫‪Inom C.T.prim.,end a‬‬ ‫‪300 A‬‬ ‫‪m1‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.3‬‬

‫‪Inom C.T.prim.,end b‬‬ ‫‪1000 A‬‬ ‫‪m2‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪Vnom V.T prim‬‬ ‫‪20.0 KV‬‬ ‫‪IR,m2‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪4.0 Iref‬‬

‫‪43‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪Inom device, end a‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪Inom device, end b‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪IY ,nom device, end a‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪IY ,nom device, end b‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪Vnom V.T sec‬‬ ‫‪100 v‬‬

‫در ناحیه ‪ 1‬و ‪ 2‬برای‪ 2‬نقطه باالی منحنی جریانهای متناظر را پیدا کرده و به رله تزریق کنید و نتایج را‬
‫یادداشت کنید‪.‬‬

‫‪HV‬‬ ‫‪LV‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪section‬‬ ‫‪IR‬‬ ‫‪Id‬‬
‫‪IR‬‬ ‫‪IS‬‬ ‫‪IT‬‬ ‫‪IR‬‬ ‫‪IS‬‬ ‫‪IT‬‬ ‫)‪(msec‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫تست را مجددا برای ‪ 2‬نقطه پایین منحنی در هر ناحیه تکرار کرده و در جدول زیر یادداشت نمایید‪.‬‬

‫‪HV‬‬ ‫‪LV‬‬
‫‪section‬‬ ‫‪IR‬‬ ‫‪Id‬‬
‫‪IR‬‬ ‫‪IS‬‬ ‫‪IT‬‬ ‫‪IR‬‬ ‫‪IS‬‬ ‫‪IT‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬منحنی تریپ را با ستینگ داده شده رسم کنید‪ .‬نقاط تست را روی منحنی نمایش دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬چرا منحنی تریپ در رلههای دیفرانسیل از دو شیب مختلف تشکیل شده است؟ عوامل موثر در انتخاب‬
‫شیب مناسب را توضیح دهید‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -11‬حفاظت اتصال کوتاه محدود(‪)REF‬‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P632‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت اتصال کوتاه محدود‬
‫در بعضی مواقع رله حفاظت دیفرانسیل ترانسفورماتور قادر به یافتن پارهای از خطاهای زمین که حاصل‬
‫افزایش کمی از جریان در فازهای ترانسفورماتور میباشد نیست‪ .‬میتوان با استفاده از یک رله که از یک طرف‬
‫به صورت صحیح به ترانسفورماتورهای جریان فاز ترانس قدرت و از طرف دیگر به ترانسفورماتورهای جریان‬
‫نصب شده روی نقطه خنثی ترانس قرار دارد یک حفاظت دیفرانسیل به وجود آورد‪.‬‬

‫شکل ‪4‬‬

‫شکل ‪5‬‬

‫در سیم پیچ مثلث به علت نبود نقطه خنثی بایستی یک نقطه خنثی مصنوعی ایجاد کرد‪ .‬به همین دلیل با‬
‫یک ترانسفورماتور ارتینگ که دارای یک گروه سیم پیچ میباشد یک نقطه خنثی ایجاد کرد‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫شکل ‪6‬‬

‫با توجه به شکل زیر اگر خطای فاز‪-‬زمین در یکی از سیم پیچهای مثلث به وجود آید کل جریان از داخل‬
‫ترانس جریان نوترال عبور کرده و رله عمل مینماید‪.‬‬

‫شکل ‪7‬‬

‫طرح حفاظتی کامل ‪ REF‬برای ترانسفورماتور قدرت در شکل زیر آمده است‪.‬‬

‫شکل ‪8‬‬

‫این فانکشن مانند دیفرانسیل عمل میکند با این تفاوت که مجموع جریانهای یک سمت را با مقدار جریان‬
‫نوترال مقایسه میکند‪ .‬حفاظت ‪ REF‬در رله ‪ P632‬دارای سه نوع تنظیم است که دو تنظیم ‪ Low imp.‬و یک‬
‫تنظیم ‪ High imp‬است‪ .‬در این آزمایش تنظیم ‪ Low imp.‬در حالت ‪ Sum IP‬بررسی میشود‪.‬‬
‫حالت ‪ :sum IP‬در این حالت کاری‪ ،‬جریان دیفرانسیل و جریان بازدارنده بصورت زیر تعریف میشود‪:‬‬

‫‪46‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫جریان سیم پیچ نقطه خنثی‪ , ⁡⁡𝐼𝑌̅ :‬مجموع جریانهای سه فاز ‪𝐼𝑁̅ :‬‬
‫| ̅𝑌𝐼 ‪𝐼𝑑,𝑁 = |𝐼𝑁̅ +‬‬ ‫| ̅𝑁𝐼| = 𝑁‪𝐼𝑅,‬‬

‫در شکل منحنی مشخصه تریپ آمده است‪ .‬شیب منحنی مشخصه در این حالت ثابت(‪ )1.005‬و معادله‬
‫مشخصه بصورت زیر است‪:‬‬
‫𝑁‪𝐼𝑑,𝑁 𝐼𝑑𝑖𝑓𝑓>,‬‬ ‫𝑁‪𝐼𝑅,‬‬
‫=‬ ‫‪+ 1.005‬‬
‫𝑓𝑒𝑟𝐼‬ ‫𝑓𝑒𝑟𝐼‬ ‫𝑓𝑒𝑟𝐼‬
‫در صورتی که مقدار جریان دیفرانسیل از >>>‪ Idiff‬بیشتر شود بدون اعمال جریان بازدارنده فرمان تریپ‬
‫صادر میشود‪.‬‬

‫مشخصه تریپ ‪ REF‬رله ‪P632‬‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P632‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ‬
‫تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس بریکر وصل میشود‪ .‬در این حالت با تغییر مقدار بار مقدار جریان عبوری‬
‫از ترانس تغییر میکند‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫روش انجام آزمایش‬

‫ستینگ زیر را در بخش ‪ REF2‬رله ‪ P632‬وارد کنید و جریانهای ماژول فالت را به ورودیهای جریانی سمت‬
‫ثانویه و جریان ترانس ارتینگ متصل کنید‪ .‬ابتدا با توجه به پارامترهای ستینگ منحنی مشخصه فانکشن ‪REF‬‬
‫را رسم کنید‪.‬‬
‫‪Parameters\Function parameters\Global\main‬‬

‫‪Protection enabled‬‬ ‫)‪Yes (= on‬‬

‫‪Test mode USER‬‬ ‫‪No‬‬

‫‪Nominal frequ. fnom‬‬ ‫‪50 Hz‬‬ ‫‪Function parameters\Parameter subset 1\REF_2‬‬

‫‪Phase sequence‬‬ ‫‪A-B-C‬‬ ‫‪Enable‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪Yes‬‬

‫‪Inom C.T.prim.,end a‬‬ ‫‪300 A‬‬ ‫>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.2 Iref‬‬

‫‪Inom C.T.prim.,end b‬‬ ‫‪1000 A‬‬ ‫>>>‪Idiff‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪10.0 Iref‬‬

‫‪Vnom V.T prim‬‬ ‫‪20.0 KV‬‬ ‫‪m1‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪0.2‬‬

‫‪Inom device, end a‬‬ ‫‪5.0 A‬‬ ‫‪m2‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪1.5‬‬

‫‪Inom device, end b‬‬ ‫‪5.0 A‬‬ ‫‪IR,m2‬‬ ‫‪PS1‬‬ ‫‪1.0 Iref‬‬

‫‪IY ,nom device, end a‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪IY ,nom device, end b‬‬ ‫‪5.0 A‬‬

‫‪Vnom V.T sec‬‬ ‫‪100 v‬‬

‫‪ : Pick up & Drop Test‬ستینگ داده شده را برای فانکشن ‪ REF1‬تنظیم کنید‪ .‬مقدار پیک آپ رله را بدست‬
‫آورده و در جدول بعد وارد کنید‪ .‬برای انجام تست کافی است که به بخش نونترال جریان تزریق شود‪.‬‬
‫‪ : Time Test‬برای جریانهای بزرگتر از مقدار پیک آپ قسمت قبل (‪ 1.2‬برابر) زمان عملکرد رله را بدست‬
‫آورید‪ .‬برای تزریق مقدار ‪ IY‬از با تنظیم جریان پس از انتخاب ‪Fault mode‬در ماژول ‪ P632‬جریان نوترال را‬
‫تنظیم و کلید اعمال را کلیک کنید‪.‬‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪I pick up‬‬ ‫‪error%‬‬ ‫‪I reset‬‬ ‫‪I‬‬ ‫)‪T(msec‬‬

‫‪IY‬‬ ‫‪1.2IY‬‬

‫برای ‪ 3‬نقطه زیر منحنی و ‪ 3‬نقطه باالی منحنی تست را تکرار کرده و جدول بعد را کامل کنید‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪IB‬‬ ‫‪IC‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫)‪T(msec‬‬

‫‪Trip‬‬

‫‪-‬‬
‫‪Reatrain‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬

‫تست فانکشن ‪ :REF1‬پس از اعمال ستینگ قبلی به بخش ‪ REF1‬جریان ماژول فالت به ورودیهای جریانی و‬
‫نوترال ثانویه ترانس تزریق شود‪ .‬تستهای ‪ Pick up Test‬و ‪ Time Test‬و تست منحنی را انجام داده و در‬
‫جدول یادداشت کنید‪.‬‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪I pick up‬‬ ‫‪error%‬‬ ‫‪I reset‬‬ ‫‪I‬‬ ‫)‪T(msec‬‬

‫‪IY‬‬ ‫‪1.2IN‬‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪IB‬‬ ‫‪IC‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫)‪T(msec‬‬

‫‪Trip‬‬

‫‪-‬‬
‫‪Reatrain‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬

‫برای فانشکن ‪ REF1‬مقدار ‪ Idiff> = .1Iref‬تنظیم کرده و تست را تکرار کنید‪.‬‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪I pick up‬‬ ‫‪error%‬‬ ‫‪I reset‬‬ ‫‪I‬‬ ‫)‪T(msec‬‬

‫‪IY‬‬ ‫‪1.2IN‬‬

‫‪49‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪Fault‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪IB‬‬ ‫‪IC‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫)‪T(msec‬‬

‫‪Trip‬‬

‫‪-‬‬
‫‪Reatrain‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬با رسم شکل زون حفاظتی رله خطای زمین محدود و پایداری آن برای جریانهای خارج از زون را برای‬
‫سیم پیچهای مثلث و ستاره نشان دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬علت استفاده از منحنی تریپ در رله خطای زمین محدود را توضیح دهید‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -11‬حفاظت ولتاژی‪ VTF ،‬و ‪BC‬‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ P441‬و ‪ ،P123‬ماژول تغذیه‬
‫حفاظت ولتاژی‪ VTF ،‬و ‪BC‬‬

‫حفاظتهای ولتاژی‪ :‬افزایش ولتاژ باعث کاهش عمر ‪ ،‬شکست ایزوالسیون و آسیب جدی به تجهیزات‬
‫میشود‪ .‬فانکشن اضافه ولتاژ (‪ )over voltage‬در صورت باال رفتن ولتاژ عمل میکند که معموال بصورت‬
‫‪ 115%‬ولتاژ نامی تنظیم میشود‪ .‬حفاظت ولتاژ صفر یا آندرولتاژ با کاهش ولتاژ عمل مینماید‪ .‬حفاظتهای‬
‫ولتاژی در رله ‪ P441‬با استفاده از فانکشنهای >‪ V‬و <‪ V‬تنظیم میشود‪.‬‬
‫فانکشن ‪ :Voltage Transformer Fail‬در صورت قطع ولتاژهای ورودی به رله به دالیلی از قبیل باز ماندن‬
‫مسیر سیمکشی‪ ،‬افتادن فیوز ‪ MCB‬در مسیر ولتاژی یا مشکل در ترانسهای ولتاژ‪ ،‬رله کلیه فانکشنهایی که‬
‫با استفاده از ولتاژ عمل میکنند را غیر فعال میکنند‪ .‬کلیه فانکشنهای جهتی و فانکشنهای حفاظت ولتاژی‬
‫در صورت از دست رفتن ولتاژ باید متوقف شوند‪ .‬رلههای دیجیتال عالوه بر امکان گرفتن ورودی ‪ MCB Fail‬با‬
‫استفاده از منطق داخلی قطع ولتاژ را تشخیص داده و عملکرد فانکشنهای جهتدار را متوقف میکنند‪.‬‬
‫حفاظت ‪ :Broken Conductor‬در صورت قطع هادیها یا باز ماندن اتصاالت بعد از تعمیرات یا سرویس‬
‫دورهای جریان از یک فاز عبور نمیکند‪ .‬برای تشخیص نقص مذکور از نسبت اندازه جریان توالی مثبت به‬
‫جریان توالی منفی استفاده میشود‪ .‬در حالت جریانهای باالنس مقدار جریان توالی منفی برابر صفر است‪ .‬در‬
‫‪𝐼2‬‬
‫رله تنظیم‬ ‫صورتی که از یک فاز جریان عبور نکند این نسبت برابر ‪ 50%‬میشود که معموال برای ‪> 20%‬‬
‫‪𝐼1‬‬

‫میشود‪ .‬جریانهای توالی از روابط زیر بدست میآید‪.‬‬

‫‪𝐼0‬‬ ‫‪1 1 1‬‬ ‫𝑅𝐼 ‪1‬‬

‫𝛼 ‪[𝐼1 ] = ⁡[1‬‬ ‫‪𝛼 2 ]⁡[ 𝐼𝑆 ⁡]⁡⁡, 𝛼 = 1 < 120°‬‬
‫‪3‬‬
‫‪𝐼2‬‬ ‫‪1 𝛼2‬‬ ‫𝑇𝐼 𝛼‬

‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P441‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول ‪ P123‬متصل و مقدار ولتاژ‬
‫تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس بریکر وصل میشود‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫روش انجام آزمایش‬

‫ مقدار پیکآپ و ریست رله‬.‫ اعمال کنید‬P441 ‫ستینگ بعدی که تنظیمات حفاظت ولتاژی است را به رله‬
‫برای حفاظتهای اُور ولتاژ و آندر ولتاژ را با استفاده از ماژول فالت بخش تزریق ولتاژ بدست آورید و جدول‬
‫ دقت شود برای انجام تستهای فانکشن آندرولتاژ از آنجا که با قطع کلید این فانکشن‬.‫بعد را تکمیل کنید‬
.‫بالک میشود حتما قبل از انجام تست کلید وصل شود‬

CT AND VT RATIOS
Main VT Primary 63 kV

V< & V> MODE Main VT Sec'y 100 V

V<1 Trip,V>1 trip
V< Measur't Mode Phase_Neutral C/S VT Primary 63 kV
V<1 Function DT
V<1 Voltage Set 46.20 V C/S VT Secondary 100 V
V<1 Time Delay 4.000 s
Phase CT Primary 800 A
V<2 Status Disabled
V> Measur't Mode Phase_Neutral Phase CT Sec'y 5 A
V>1 Function DT
V>1 Voltage Set MComp CT Primary 800 A
66.40 V
V>1 Time Delay 4.000 s MComp CT Sec'y 5 A
V>2 Status Disabled
C/S Input A-N

Main VT Location Line

UV
Pick up Drop
Phase
Up Error% Ur Error%
A
B
C

OV
Pick up Drop
Phase
Up Error% Ur Error%
A
B
C

52
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫برای تست فانکشن اُور ولتاژ ‪ 1.2Vs‬و جهت تست فانکشن آندر ولتاژ ‪=Vs( 0.8Vs‬تنظیم ولتاژ) را به رله تزریق‬
‫و زمان عملکرد رله را بدست آورید‪.‬‬

‫‪UV‬‬
‫‪Phase‬‬ ‫‪0.8Vs‬‬ ‫)‪T(s‬‬ ‫)‪T(actual‬‬ ‫‪Error%‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪OV‬‬
‫‪Phase‬‬ ‫‪1.2Vs‬‬ ‫)‪T(s‬‬ ‫)‪T(actual‬‬ ‫‪Error%‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪4‬‬

‫برای تست فانکشن ‪ VTF‬ستینگ جدول بعد را به رله ‪ P441‬در بخش ‪ Supervision‬اعمال کنید‪ .‬جریان و‬
‫ولتاژهای کاری را به رله تزریق کرده و سپس مقدار ولتاژ یک فاز را بتدریج کاهش دهید و جریانها را تغییر‬
‫ندهید‪ .‬پس از ظاهر شدن آالرم مقادیر جریان و ولتاژ را یادداشت نمایید‪.‬‬

‫‪CT AND VT RATIOS‬‬

‫‪Main VT Primary‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪kV‬‬

‫‪Main VT Sec'y‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪V‬‬

‫‪GROUP1 SUPERVISION‬‬ ‫‪C/S VT Primary‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪kV‬‬

‫‪VTS Time Delay‬‬ ‫‪5.00 s‬‬

‫‪C/S VT Secondary‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪VTS I2 & I0 Inh‬‬ ‫‪250mA‬‬
‫‪Dettect 3P‬‬ ‫‪Enables‬‬ ‫‪Phase CT Primary‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪Threshold 3P‬‬ ‫‪30.0 V‬‬
‫>‪Delta I‬‬
‫‪Phase CT Sec'y‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪500 mA‬‬
‫‪CTS Status‬‬ ‫‪Disabled‬‬ ‫‪MComp CT Primary‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪CVTS Status‬‬ ‫‪Disabled‬‬
‫‪MComp CT Sec'y‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪C/S Input‬‬ ‫‪A-N‬‬

‫‪Main VT Location‬‬ ‫‪Line‬‬

‫بلوک دیاگرام منطق عملکرد ‪ VTF‬در شکل بعد آمده است‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪Phase‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪Vres‬‬ ‫‪error%‬‬

‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪C‬‬

‫‪I2<VTS I2 & I0 Inh‬‬

‫‪I0<VTS I2 & I0 Inh‬‬ ‫&‬

‫‪Vres> 0.75Vn‬‬
‫‪VT‬‬
‫‪OR‬‬ ‫‪FAIL‬‬
‫>‪Delta IA<Delta I‬‬

‫>‪Delta IB<Delta I‬‬

‫>‪Delta IC<Delta I‬‬
‫&‬
‫‪VA< Threshold 3P‬‬

‫‪VB< Threshold 3P‬‬

‫‪VC< Threshold 3P‬‬

‫‪𝐼2‬‬
‫برابر ‪ 20%‬و زمان عملکرد‬ ‫‪𝐼1‬‬
‫فانکشن ‪ BC‬در رله ‪ P123‬در منوی ‪ Automatic Ctrl‬فعال میشود‪ .‬مقدار‬
‫‪ 10sec‬تنظیم شود‪ .‬از طریق ماژول فالت جریانهای متعادل را به رله تزریق کنید سپس جریان یک فاز را‬
‫‪𝐼2‬‬
‫افزایش یابد‪ .‬این مقدار در منوی ‪ Measurement‬نمایش داده میشود‪ .‬پس از‬ ‫‪𝐼1‬‬
‫کاهش داده تا مقدار‬
‫عملکرد فانکشن ‪ Event‬رله را یادداشت کنید‪.‬‬

‫‪Phase‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪Event‬‬

‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪C‬‬

‫پرسشها‬
‫𝐼‬
‫‪ -1‬برای جریان ‪ Event‬رله در آزمایش فانکشن ‪ BC‬مقدار ‪ 𝐼2‬را محاسبه کنید‪.‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ -2‬جهت حفاظت خطوط در زمان از دست رفتن ولتاژ و متوقف شدن فانکشنهای جهتدار چه پیشنهادی‬
‫دارید؟‬
‫‪ -3‬منطق عملکرد ‪ VTF‬را با توجه به بلوک دیاگرام توضیح دهید‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -12‬حفاظت جهتدار جریانی‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P441‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫حفاظت جهتدار جریانی‬
‫در شبکههای قدرت تغذیه از دوسو‪ ،‬خطوط دو مداره و شبکههای حلقوی تعیین جهت خطا برای قطع صحیح‬
‫مدارها ضروری است‪ .‬بطور مثال در شکل زیر یک شبکه قدرت تغذیه از دوسو دیده میشود‪ .‬برای خطای ‪Fa‬‬
‫باید بریکرهای ‪ 4‬و ‪ 5‬عمل نمایند‪ .‬اما مشاهده میشود که اگر از رلههای اضافه جریان استفاده شود بریکرهای‬
‫‪ 5 ،4 ،3‬و ‪ 6‬نیز قطع میشوند‪.‬‬

‫رلههای جهتدار زمانی عمل میکنند که جهت توان جاری شده خطا‪ ،‬دور شونده از باس محل رله باشد‪ .‬در‬
‫حفاظت اضافه جریان جهت دار عالوه بر شرایطی که در رله اضافه جریان بود(پیک آپ ‪ +‬زمان منحنی‬
‫مشخصه) باید فاز جریان نیز در بازهای باشد تا رله تریپ دهد‪ .‬برای بررسی زاویه جریان از مقایسه جریانها و‬
‫ولتاژهای جدول زیر استفاده می شود‪.‬‬

‫خطای فازی در فاز ‪R‬‬ ‫خطای فازی در فاز ‪S‬‬ ‫خطای فازی در فاز ‪T‬‬

‫جریان‬ ‫ولتاژ‬ ‫جریان‬ ‫ولتاژ‬ ‫جریان‬ ‫ولتاژ‬

‫‪Ia‬‬ ‫‪Vbc‬‬ ‫‪Ib‬‬ ‫‪Vca‬‬ ‫‪Ic‬‬ ‫‪Vab‬‬

‫‪55‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫فاز ‪ R‬با جریان ‪ Ia‬و ولتاژ ‪ Vbc‬به مقدار ‪ 45‬درجه خالف عقربههای ساعت تغذیه میشود و در ناحیه مشخص‬
‫شده در شکل بعدی تریپ میدهد و در صورتی که در طرف دیگر باشد عملکرد ندارد‪ .‬ناحیه عملکرد این رله‬
‫بین ‪45‬درجه پیش فاز و ‪ 135‬درجه پس فاز است‪.‬‬

‫رلههای خطای زمین جهتدار با استفاده از جریان ‪ 3I0‬و ولتاژ ‪ 3V0‬عمل میکنند‪ .‬در شبکههای انتقال از‬
‫منفی مجموع ولتاژها که به اندازه ‪ 60‬درجه فاز آن کاهش داده شده برای جهت یابی استفاده می شود‪ .‬به این‬
‫صورت که منفی مجموع ولتاژها را محاسبه و زاویه آنرا ‪ 62‬درجه کاهش می دهند تا بردار ‪ U‬بدست آید اگر‬
‫مجموع جریان فازها از این بردار ‪92‬درجه بیشتر یا ‪92‬درجه کمتر باشد و شرایط پیک آپ و منحنی زمان‬
‫هم برقرار بود تریپ می دهد‪.‬‬
‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P441‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول بار متصل و مقدار ولتاژ‬
‫تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس بریکر وصل میشود‪ .‬در این حالت با تغییر مقدار بار مقدار جریان عبوری‬
‫از ترانس تغییر میکند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫ستینگ جدول را به رله ‪ P441‬اعمال کنید‪ .‬با استفاده از ماژول فالت و تزریق جریان زمان پیکآپ و ریست‬
‫را بدست آورده و در جدول وارد کنید‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

Back up I>
EARTH FAULT O/C
I>1 Function IEC S Inverse
IN>1 Function IEC S Inverse
I>1 Directional FWD
IN>1 Directional FWD
I>1 VTS Block Block
IN>1 VTS Block Block
I>1 Current set 5A
IN>1 Current set 1A
I>1 TMS 0.15 s
IN>1 TMS 0.35s
I>1 t Reset 0.05 s
IN>1 t Reset 0.05 s
I>2 Function Disabled
IN>1 Status Disabled
I>3 Function Disabled
I>4 Function Disabled

CT AND VT RATIOS
Main VT Primary 63.00 kV

Main VT Sec'y 100.0 V

C/S VT Primary 63.00 kV

C/S VT Secondary 100.0 V

Phase CT Primary 600.0 A

Phase CT Sec'y 5.000 A

MComp CT Primary 600.0 A

MComp CT Sec'y 5.000 A

I(A) T(S) T(actual) Error%

2I>
R 3I>
4I>
2I>
S 3I>
4I>
2I>
T 3I>
4I>
2Ie>
N 3Ie>
4Ie>

‫با استفاده از ماژول فالت زاویه جریان را برای تمام فازها تغییر داده و محدوده زاویهای که رله تریپ میدهد را‬
.‫بدست آورده و در جدول وارد کنید‬

57
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪Phase‬‬ ‫‪ Boundary actual‬‬ ‫‪ Boundary ‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪-135 <θ< 45‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪-135 <θ< 45‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪-135 <θ< 45‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪-150 <θ< 30‬‬

‫پرسشها‬
‫‪-1‬دیاگرام عملکرد حفاظتهای جریانی را برای جریانهای ‪ IC ،IB ،IA‬و ‪ IN‬رسم کنید و ناحیه عملکرد‬
‫‪ Forward‬را نشان دهید‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫آزمایش ‪ -13‬هماهنگی حفاظتهای فیدر و ترانس‬

‫تجهیزات و وسایل مورد نیاز‬

‫ماژول ‪ ،P632، P123‬ماژول تغذیه‪ ،‬ماژول بار‬
‫هماهنگی حفاظتی‬
‫از حفاظتهای جریانی به عنوان پشتیبان حفاظت دیفرانسیل در حفاظت ترانس قدرت استفاده میشود‪.‬‬
‫تنظیم حفاظتهای جریانی فیدرها باید بگونهای باشد که قبل از حفاظتهای جریانی ترانس عملکرد داشته‬
‫باشد‪ .‬زمان عملکرد رله اضافه جریان فیدر ترانس باید از مجموع اندازه زمان عملکرد رلههای فیدر و زمان‬
‫قطع بریکر بیشتر باشد‪.‬‬
‫حفاظت اتصال کوتاه زمین بعلت ایزوالسیون الکتریکی بین سمت اولیه و ثانویه ترانس قدرت در سمت اولیه‬
‫نیاز به هماهنگی با حفاظت اتصال کوتاه زمین فیدرها ندارد‪ .‬هماهنگی جریان اتصال کوتاه سمت اولیه با‬
‫حفاظتهای خط هماهنگ شده و تنها حفاظت اتصال کوتاه زمین بخش ثانویه با فیدر هماهنگ میشود‪.‬‬
‫رله ‪ P632‬عالوه بر حفاظتهای دیفرانسیل و خطای زمین محدود دارای حفاظتهای جریانی بعنوان حفاظت‬
‫پشتیبان میباشد که با فانکشنهای ‪ IDMT1‬و ‪ IDMT2‬قابل تنظیم است‪ .‬مقدار پیک آپ فانکشنهای جریانی‬
‫با توجه به جریان نامی ترانس تنظیم میشود‪.‬‬
‫نحوه اتصاالت‬
‫ماژول تغذیه را روشن و پس از اتصال کابل به کامپیوتر نرمافزار را اجرا کنید‪ .‬خروجی ولتاژ ماژول تغذیه به‬
‫ورودی های ‪ L1a,L2a,L3a‬ماژول ‪ P632‬و خروجی این ماژول به ورودیهای ماژول ‪ P123‬متصل شود‪.‬‬
‫خروجی ماژول ‪ P123‬به بار متصل و مقدار ولتاژ تغذیه روی ‪ 63KV‬تنظیم و سپس بریکر وصل میشود‪ .‬در‬
‫این حالت با تغییر مقدار بار مقدار جریان عبوری از ترانس و فیدر تغییر میکند‪.‬‬
‫روش انجام آزمایش‬
‫ستینگ جدول بعدی را (حفاظت جریان زیاد و اتصال زمین) روی رله ‪ P123‬بریزید‪ .‬ستینگ اضافه جریان و‬
‫اتصال زمین سمت ثانویه رله ‪ P632‬را طوری تنظیم کنید که ‪ 0.2sec‬بعد از رله ‪ P123‬عملکرد داشته باشد‪.‬‬
‫حفاظت جریان زیاد سمت اولیه با فاصله ‪ 0.2sec‬بعد از حفاظت سمت ثانویه تنظیم شود‪ .‬در محاسبات‬
‫جریان اتصال کوتاه سه فاز را ‪( 5000A‬در محاسبات اضافه جریان) و جریان اتصال زمین را ‪(1000A‬در‬
‫محاسبات خطای زمین) در نظر بگیرید‪ .‬جریان پیک آپ اضافه جریان ترانس ‪ 1.2In‬و جریان پیک آپ اتصال‬
‫کوتاه برابر ‪ 0.2In‬که ‪ In‬جریان نامی ترانس است‪ ،‬تنظیم شود‪ .‬ترانس ‪ 30MVA, 63/20Kv‬مییاشد‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫ آزمایشها‬:‫فصل دوم‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

[50N/51N] E/Gnd
[50/51] PHASE OC
Function I> Yes Function Ie> Yes
I> 1In Ie> 0.10 Ien
Delay Type IDMT Delay Type IDMT
Idmt SI (IEC) Idmt SI
Tms 0.3 Tms 0.20
t Reset 0.05 s t Reset 0.05 s
Function I>> Yes Function Ie>> Yes
I>> 8 In Ie>> 1.00In
Delay Type DMT Delay Type DMT
tI> 0s tIe>> 0s
t Reset 0.05 s t Reset 0.05 s
Function I>>> NO Function Ie>>> NO

CT RATIO
Line CT primary 400
Line CT sec 1
E/Gnd CT primary 400
E/Gnd CT sec 1

‫(حفاظتهای‬.‫جهت بررسی هماهنگی با قرار دادن اتصالی بر روی فیدر خروجی جدول زیر را تکمیل کنید‬
)P123 ‫ رله‬EF ‫ و‬OC

P123 2I> 3I> 4I> 5I> 6I> 7I> 8I> 9I> 10I>

I(A)

t(sec)

P123 2Ie> 3Ie> 4Ie> 5Ie> 6Ie> 7Ie> 8Ie> 9Ie> 10Ie>

I(A)

t(sec)

‫ را غیرفعال کرده و مجددا خطا به فیدر خروجی اعمال کرده و زمان عملکرد رله‬P123 ‫سپس فانکشنهای رله‬
)‫ سمت ثانویه‬P632 ‫ رله‬EF ‫ و‬OC ‫(حفاظتهای‬.‫را در جدول زیر یادداشت کنید‬

62
 ‫فصل دوم‪ :‬آزمایشها‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫‪P632‬‬ ‫>‪2I‬‬ ‫>‪3I‬‬ ‫>‪4I‬‬ ‫>‪5I‬‬ ‫>‪6I‬‬ ‫>‪7I‬‬ ‫>‪8I‬‬ ‫>‪9I‬‬ ‫>‪10I‬‬

‫)‪I(A‬‬

‫)‪t(sec‬‬

‫‪P632‬‬ ‫>‪2Ie‬‬ ‫>‪3Ie‬‬ ‫>‪4Ie‬‬ ‫>‪5Ie‬‬ ‫>‪6Ie‬‬ ‫>‪7Ie‬‬ ‫>‪8Ie‬‬ ‫>‪9Ie‬‬ ‫>‪10Ie‬‬

‫)‪I(A‬‬

‫)‪t(sec‬‬

‫بعد از غیر فعال کردن فانکشنهای ‪ IDMT2‬مجددا با اعمال اتصالی به فیدر خروجی تست را با توجه به‬
‫جدول زیر تکرار کنید‪(.‬حفاظت‪ OC‬رله ‪ P632‬سمت اولیه)‬

‫>‪2I‬‬ ‫>‪3I‬‬ ‫>‪4I‬‬ ‫>‪5I‬‬ ‫>‪6I‬‬ ‫>‪7I‬‬ ‫>‪8I‬‬ ‫>‪9I‬‬ ‫>‪10I‬‬

‫)‪I(A‬‬

‫)‪t(sec‬‬

‫با استفاده از جداول فوق منحنی عملکرد رلهها برای حفاظتهای اضافه جریان(اولیه و ثانویه ترانس و فیدر)‬
‫در یک نمودار و برای اتصال زمین(ثانویه ترانس و فیدر) را در نموداری دیگر رسم کنید‪.‬‬

‫پرسشها‬
‫‪ -1‬مقدار‪ 0.2sec‬اختالف زمانی عملکرد رلهها چطور انتخاب شده و به چه پارامترهایی بستگی دارد؟‬
‫‪ -2‬با توجه به نمودار رسم شده آیا تنظیم انتخابی برای فانکشنهای جریانی ترانس درست بوده است؟ توضیح‬
‫دهید‪.‬‬

‫‪61‬‬
‫پیوست‬ ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬

‫پیوست‬

‫منوهای رله ‪P123‬‬

‫‪62‬‬
 ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬
‫پیوست‬

‫‪63‬‬
 ‫دستورکار آزمایشگاه رله و حفاظت‬
‫پیوست‬

‫‪64‬‬