‫‪ 9-1-6‬نمودار تکخطی سیستم‬

‫نمودار تکخطی‪ ،‬نموداری ا ست که با ا ستفاده از خطوط منفرد و نمادهای ساده‪ ،‬م سیر و اجزای د ستگاه یا‬
‫بخشهایی از یک مدار الکتریکی یا سیستم مدارها را نشان میدهد‪.‬‬
‫در تهیه نق شههای اولیه برای یک سی ستم یا م شخ صات آن‪ ،‬الزم نی ست تمام جزئیات به صورت کامل در‬
‫نمودار تکخطی نشان داده شود‪ .‬برخی از موارد مهم تری که باید گنجانده شود به شرح زیر است‪:‬‬
‫الف) ولتاژ‪ ،‬تعداد فاز و فرکانس‪.‬‬
‫ب) سطح خطای موجود سیستم و (زمان)‪.‬‬
‫پ) اندازه‪ ،‬نوع و تعداد کابل های ورودی و خروجی‪.‬‬
‫ت) ظرفیت‪ ،‬امپدانسها و اتصاالت ترانسفورماتورها‪.‬‬
‫ث) نقاط اندازه گیری توان (در صورت لزوم)‪.‬‬
‫ج) مقدار و مشخصه بار روی تمام فیدرها‪.‬‬
‫در صورت توجه ویژه به موارد زیر در حین آماده سازی‪ ،‬داشتن دیاگرام های کامل‪ ،‬دقیق و واضح را تضمین‬
‫مینماید‪.‬‬
‫الف) دیاگرامها ساده باشند‬
‫ب) از تکرارها خودداری گردد‬
‫پ) استفاده از عالئم استاندارد‬
‫ت) تمام اطالعات مشخص نمایش داده شود‬
‫با بررسی فهرست زیر میتوان از حذف شدن برخی جزئیات مهمتر قبل از انتشار دیاگرامها جلوگیری کرد‪:‬‬
‫‪ -‬ظرفیت و حفاظت تجهیزات‪.‬‬
‫‪ -‬نسبت تبدیل ترانسفورماتورهای جریان و ولتاز‪.‬‬
‫‪ -‬نحوه اتصال سیم پیچی ترانسفورماتور‪.‬‬
‫‪ -‬ظرفیت کلیدهای قدرت‪.‬‬
‫‪-‬ظرفیت کلیدها و فیوزها‪.‬‬
‫‪ -‬ویژگی رلهها‬
‫‪ -‬ظرفیت موتورها و ترانسفورماتورها‪.‬‬
 ‫‪ -‬اندازه و نوع ترانسفورماتورها‪.‬‬
‫‪ -‬اندازه و نوع کابل ها‪.‬‬
‫عالوه بر اینها باید اطالعاتی باشد که نشان دهد آیا نقطهی خنثی منبع تغذیه به زمین متصل است یا خیر‪.‬‬
‫اگر به زمین مت صل با شد‪ ،‬باید م شخص شود که م ستقیما زمین شده ا ست یا از طریق یک امپدانس و صل‬
‫شده است‪ ،‬اگر حالت دوم باشد‪ ،‬مقدار امپدانس باید مشخص شود‪.‬‬
‫ث) نشان دادن برنامههای توسعه آتی در جائی که کاربرد دارند‪.‬‬
‫ج) دربرگیرنده عناوین صحیح باشد‪.‬‬
‫‪ 11-1-6‬کدهای عملکردی تجهیزات‬
‫هنگام تهیه نمودارهای تک خطی‪ ،‬ضرررروریسرررت کدهای عددی که بیانگر عملکرد و قابلیتهای ابزردقیقی‬
‫میباشد نمایش داده شود‪.‬‬
‫متداول ترین اعدادی که بیانگر عملکرد ابزار دقیق‪/‬الکتریکال هسرررتند از اسرررتاندارد ‪IEEE Std. C 2.73‬‬
‫"استاندارد شماره عملکرد تجهیزات برقی سیستم های قدرت " استخراج شده است‪:‬‬

‫المان اصلی‬ ‫‪1‬‬

‫رله راهانداز تأخیری و یا رله وصل کننده‬ ‫‪3‬‬
‫رله اینترالک‬ ‫‪2‬‬
‫کنتاکتور اصلی‬ ‫‪4‬‬
‫دستگاه توقف‬ ‫‪5‬‬
‫کلید قدرت راه انداز‬ ‫‪6‬‬
‫ذخیره برای کاربریهای آتی‬ ‫‪.‬‬
‫دستگاه کنترل کننده قطع برق‬ ‫‪8‬‬
‫دستگاه معکوس‬ ‫‪9‬‬
‫سوئیچ توالی واحد‬ ‫‪11‬‬
‫دستگاه چند منظوره‬ ‫‪11‬‬
‫تجهیز نشانگر سرعت بیشتر از مقدار نامی‬ ‫‪13‬‬
 ‫تجهیز نشانگر سرعت سنکرون‬ ‫‪12‬‬
‫تجهیز نشانگر سرعت کمتر از مقدار نامی‬ ‫‪14‬‬
‫تجهیز انطباق سرعت یا فرکانس‬ ‫‪15‬‬
‫ذخیره برای کاربریهای آتی‬ ‫‪16‬‬
‫سوئیچ شانت یا تخلیه‬ ‫‪1.‬‬
‫دستگاه شتابدهنده یا کاهشدهنده شتاب‬ ‫‪18‬‬
‫کنتاکتور انتقال راهاندازی به شروع بکار‬ ‫‪19‬‬
‫شیر برقی‬ ‫‪31‬‬
‫رله دیستانس‬ ‫‪31‬‬
‫کلید قدرت اکوالیزر‬ ‫‪33‬‬
‫دستگاه کنترل دما‬ ‫‪32‬‬
‫رله ولت بر هرتز‬ ‫‪34‬‬
‫تجهیز سنکرون چک‬ ‫‪35‬‬
‫تجهیز نمایشگر حرارت‬ ‫‪36‬‬
‫رله کاهش ولتاژ‬ ‫‪3.‬‬
‫آشکارساز شعله‬ ‫‪38‬‬
‫کنتاکتور جدا ساز‬ ‫‪39‬‬
‫رله اعالم کننده‬ ‫‪21‬‬
‫دستگاه تحریک مجزا‬ ‫‪21‬‬
‫رله قدرت جهت دار‬ ‫‪23‬‬
‫سوئیچ موقعیت‬ ‫‪22‬‬
‫دستگاه توالی اصلی‬ ‫‪24‬‬
‫دستگاه اتصال کوتاه از نوع زغالی یا حلقههای لغزان‬ ‫‪25‬‬
‫دستگاه پالریته یا پالریزه کننده ولتاژ‬ ‫‪26‬‬
‫رله کاهش جریان یا کاهش توان‬ ‫‪2.‬‬
 ‫دستگاه محافظ بلبرینگ‬ ‫‪28‬‬
‫پایش وضعیت مکانیکی‬ ‫‪29‬‬
‫رله تحریک‬ ‫‪41‬‬
‫کلید تحریک‬ ‫‪41‬‬
‫کلید مدار در حال کار‬ ‫‪43‬‬
‫دستگاه انتقال دستی یا انتخابگر‬ ‫‪42‬‬
‫رله شروع توالی‬ ‫‪44‬‬
‫مانیتور پایش جو‬ ‫‪45‬‬
‫رله مؤلفه منفی جریان‬ ‫‪46‬‬
‫رله ولتاژی حفاظت توالی فاز‬ ‫‪4.‬‬
‫رله توالی ناقص‬ ‫‪48‬‬
‫رله حرارتی ماشین یا ترانسفورماتور‬ ‫‪49‬‬
‫رله اضافه جریان آنی‬ ‫‪51‬‬

‫صفحه ‪25‬‬

‫رله اضافه جریان زمانی‬ ‫‪51‬‬

‫کلید قدرت ‪AC‬‬ ‫‪53‬‬
‫رله تحریک یا ژنراتور ‪DC‬‬ ‫‪52‬‬
‫دستگاه درگیر کننده چرخ دنده‬ ‫‪54‬‬
‫رله ضریب توان‬ ‫‪55‬‬
 ‫رله کاربرد میدانی‬ ‫‪56‬‬
‫تجهیز اتصال کوتاه یا اتصال به زمین‬ ‫‪5.‬‬
‫رله خطای یکسو سازی‬ ‫‪58‬‬
‫رله اضافه ولتاژ‬ ‫‪59‬‬
‫رله تعادل ولتاژ یا جریان‬ ‫‪61‬‬
‫سوئیچ تراکم یا سنسور‬ ‫‪61‬‬
‫رله توقف یا باز کردن با تاخیر زمانی‬ ‫‪63‬‬
‫سوئیچ فشار‬ ‫‪62‬‬
‫رله اتصال زمین‬ ‫‪64‬‬
‫گاورنر‬ ‫‪65‬‬
‫دستگاه ‪ Notching‬یا ‪Jogging‬‬ ‫‪66‬‬
‫رله اضافه جریان جهت دار‬ ‫‪6.‬‬
‫رله مسدود کننده‬ ‫‪68‬‬
‫تجهیز کنترلی اجازهدهنده‬ ‫‪69‬‬
‫رئوستا‬ ‫‪.1‬‬
‫کلید نشانگرسطح‬ ‫‪.1‬‬
‫قطع کننده مدار ‪DC‬‬ ‫‪.3‬‬
‫کنتاکتور بار‪-‬مقاومت‬ ‫‪.2‬‬
‫رله آالرم‬ ‫‪.4‬‬
‫مکانیسم تغییر موقعیت‬ ‫‪.5‬‬
‫رله اضافه جریان ‪DC‬‬ ‫‪.6‬‬
‫دستگاه دور سنج‬ ‫‪..‬‬
‫رله اندازه گیری زاویه فاز‬ ‫‪.8‬‬
‫رله وصل مجدد ‪AC‬‬ ‫‪.9‬‬
‫سوئیچ جریان‬ ‫‪81‬‬
 ‫رله فرکانس‬ ‫‪81‬‬
‫رله وصل مجدد ‪DC‬‬ ‫‪83‬‬
‫رله انتقال یا کنترل انتخابی خودکار‬ ‫‪82‬‬
‫مکانیزم عملیاتی‬ ‫‪84‬‬
‫رله گیرنده حامل یا پایلوت سیم‬ ‫‪85‬‬
‫رله قفلکننده‬ ‫‪86‬‬
‫رله حفاظتی دیفرانسیل‬ ‫‪8.‬‬
‫موتور کمکی یا موتور ژنراتور‬ ‫‪88‬‬
‫سوئیچ خط (سوئیچ قطع کننده)‬ ‫‪89‬‬
‫دستگاه تنظیم کننده‬ ‫‪91‬‬
‫رله ولتاژ جهتدار‬ ‫‪91‬‬
‫رله ولتاژ و توان جهتدار‬ ‫‪93‬‬
‫کنتاکتور تغییر دهنده میدان‬ ‫‪92‬‬
‫رله قطع کننده‬ ‫‪94‬‬
‫فقط برای کاربرد خاص استفاده میشود‬ ‫‪95‬‬
‫فقط برای کاربرد خاص استفاده میشود‬ ‫‪96‬‬
‫فقط برای کاربرد خاص استفاده میشود‬ ‫‪9.‬‬
‫فقط برای کاربرد خاص استفاده میشود‬ ‫‪98‬‬
‫فقط برای کاربرد خاص استفاده میشود‬ ‫‪99‬‬

‫‪ 671711‬نقشهها و برنامهها‬
‫مدارک زیر باید توسط مشاور مسئول طراحی سیستم ارائه شود‪ ،‬مگر اینکه به گونه ای دیگر توافق شده باشد‪:‬‬
‫‪ )1‬دیاگرام چیدمان تاسیسات صنعتی‬
‫‪ )3‬دسته بندی مناطق خطرناک (در صورت لزوم)‬
 ‫‪ )2‬نمودار کلی تکخطی‬
‫‪ )4‬نمودار تک خطی برای هر پست‬
‫‪ )5‬نمودارهای رله و اندازهگیری‬
‫‪ )6‬نمودار شماتیک و سیمکشی‬
‫‪ ).‬نمودارهای بیانگر هماهنگی‬
‫‪ )8‬چیدمان پستها‬
‫‪ )9‬نحوه اجرای کابل و جدول مشخصات آن (نوع‪ ،‬سایز و طول)‬
‫‪ )11‬چیدمان روشنایی‬
‫‪ )11‬چیدمان سیستم زمین‬
‫‪ )13‬آنالیز پخش بار‬
‫‪ )12‬مطالعات اتصال کوتاه‬
‫‪ )14‬مطالعات پایداری‬
‫‪ )15‬سیستم تسهیم بار‬

‫‪ 13-1-6‬آالرمها‪ ،‬نشانگر و سیستم ارتباطی‬

‫‪ 1-13-1-6‬آالرمهای واحد صنعتی‬
‫‪ 1-1-13-1-6‬تمامی پ ستها و ژنراتورهای م ستقر در سایت باید دارای سی ستم اعالم ه شدار با شد‪ .‬این‬
‫سیستم باید شامل یک پانل هشدار باشد که تمامی وضعیتهای هشدار مربوط به آن پست یا ژنراتور خاص‬
‫را پو شش دهد‪ .‬از هر پانل ه شدار پ ست یا ژنراتور باید یک ه شدار م شترک جهت انتقال به یک مرکز کنترل‬
‫اضطراری در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 3-1-13-1-6‬هر پانل ه شدار ژنراتور باید دارای یک پنجره ه شدار مرتبط با هر شرایط ه شدار جداگانهی‬
‫مورد نیاز باشد‪.‬‬
‫‪ 2-1-13-1-6‬باید یک پنجره بر روی پانل ه شدار پ ست برای هر م سیر قطع کننده مدار تابلو که دارای رله‬
‫حفاظتی است ارائه شود‪.‬‬
‫در مواردی که از باتری شارژر برای وصل و قطع مدارات تغذیه استفاده می شود‪ ،‬باید برای هر باتری شارژر‪،‬‬
‫یک پنجره در پانل هشدار پست ارائه شود‪.‬‬
‫‪ 4-1-13-1-6‬هر پنجره هشدار از پانل هشدار پست برق باید توسط آالرم ترکیبی تجهیزاتی که پنجره قرار‬
‫ا ست ن شان دهد عمل کند‪ .‬در هر کلید‪ ،‬رله حفاظتی باید یک کنتاکت را به یک مدار ه شدار م شترک ارائه‬
‫دهد که پنجره زنگ ه شدار کلید منا سب را در پانل ه شدار راه اندازی کند‪ .‬آالرمهای مربوط به باتری شارژر‬
‫باید یک زنگ هشرردار مشررترک را تشررکیل دهند تا پنجره هشرردار باتری شررارژر مناسررب را در پانل هشرردار‬
‫راهاندازی کند‪.‬‬
‫‪ 3-13-1-6‬اعالن حریق‬
‫مدارهای اعالن حریق باید به گونه ای نصب شوند که کمترین وقفه ناشی از خطاها و تغییرات در ساختمانها‬
‫یا عملیات کارخانه را تضمین کنند‪ .‬مدارات باید طوری تنظیم شوند که ابزار آسانی برای آزمایش و جداسازی‬
‫بخشهایی از سیستم را در صورت بروز خطا یا تغییر بدون تداخل در تعادل سیستم فراهم کنند‪.‬‬
‫‪ 2-13-1-6‬نشاندهندها‬
‫‪ 1-2-13-1-6‬نشرراندهندهای وضررعیت کلیدهای تابلوهای برق باید مطابق شرررایط توضرریح داده شررده در‬
‫آخرین ویرایش استانداردهای ‪ IPS-M-EL-142‬و ‪ IPS-M-EL-144‬باشند‪.‬‬
‫‪ 4-13-1-6‬سیستم ارتباطی تاسیسات صنعتی‬
‫هر طرحی برای حفاظت از یک کارخانه باید شررامل یک س ریسررتم ارتباطی مناسررب و قابل اطمینان‪ ،‬هم در‬
‫داخل کارخانه و هم برای تاسیسات جانبی و خدمات اضطراری مرتبط باشد که ممکن است در صورت نیاز از‬
‫آنها استفاده شود‪ .‬این کار را می توان به روش های مختلفی انجام داد؛ یک روش اصلی استفاده از مجموعه‬
‫بین دو واحدی کامال مستقل از تلفنها‪ ،‬آالرم ها و غیره است که ممکن است شامل تجهیزات رادیویی مدرن‬
‫نیز باشد‪.‬‬
‫‪ 12-1-6‬ایمنی و حفاظت از تاسیسات صنعتی‬
‫‪ 1-12-1-6‬ایمنی کارکنان‬
‫موارد اشاره شده در زیر باید به منظور ایجاد شرایط کار ایمن برای پرسنل در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ )1‬دستگاه های قطع کننده باید بتوانند در بدترین شرایطی که ممکن است درمعرض آن قرارگیرند‪ ،‬ب صورت‬
‫ایمن و مناسب کار کنند‪.‬‬
‫‪ )3‬در برابر تماس تصرررادفی با هادی های برق دار در اثر تغییر ارتفاع‪ ،‬موانع‪ ،‬محفظه ها و سرررایر تجهیزات‬
‫مشابه‪ ،‬حفاظت باید انجام شود‪.‬‬
‫‪ )2‬دیسکانتکتورها نباید در حالتی که تحت جریان هستد عمل نمایند‪ ،‬مگر اینکه برای این کار طراحی شده‬
‫با شند‪ .‬باید خاموشکنندههای منا سبی در بین فازها برای محدود کردن قوسهای ت صادفی ایجاد شود‪ ،‬مگر‬
‫اینکه فاصله مناسب برای جداسازی فراهم شود‪.‬‬
‫‪ )4‬در بسیاری از موارد‪ ،‬اینترالک بین دیسکانتکتور و کلید قدرت مورد نیاز است‪ ،‬به طوری که در ابتدا کلید‬
‫قدرت که بصورت سری با دیسکانکتور قرار دارد باز شود تا مانع باز شدن تصادفی دیسکانکتور تحت بار شود‪.‬‬
‫‪ )5‬برای اپراتور باید فضای کافی بدون مانع در هر منطقه که دستگاه الکتریکی وجود دارد در نظر گرفته شود‬
‫تا بتوان تمام عملیاتهای الزم را با بصورت ایمن انجام دهد‪.‬‬
‫‪ )6‬تعداد کافی خروجی با درنظر گرفتن دستگیره خروجی (نوع ‪)Panic‬روی کلیه درها جهت تمامی اتاقهایی‬
‫که تجهیزاتی نظیر پ ست‪ ،‬سی ستم کنترل و یا موتور دارند تعبیه شود تا در صورت بروز م شکل برای این‬
‫تجهیزات بتوان به راحتی از محل فرار کرد‪.‬‬
‫‪ ).‬یک روش برچسررربگذاری حفاظتی باید برای محافظت موثر از کارکنانی که روی تجهیزات کار میکنند‬
‫منظور شود‪ .‬چنین رویهای باید با شرکت برق محلی برای تجهیزات مشترک هماهنگ شود‪.‬‬
‫‪ )8‬سی ستمهای الکتریکی کارخانههای صنعتی عموماً باید به گونهای طراحی شوند که تمام کارهای الزم بر‬
‫روی مدارها و تجهیزات را در حالت بیبرقی انجام داد‪.‬‬
‫‪ )9‬تمامی مدارها در پستها باید عالمت گذاری شوند تا براحتی قابل شناسایی باشند‪ ،‬دو انتهای کابلها باید‬
‫شمارههای منا سب برای شنا سایی دا شته با شند و همچنین در منهولها برای محافظت افرادی که روی این‬
‫کابلها کار میکنند این برچسبها مورد نیاز است‪.‬‬
‫‪ )11‬یک اکیپ آتش نشررانی از کارکنان محلی که با تجهیزات و خطرات موجود آشررنا هسررتند باید تشررکیل‬
‫شررود‪ .‬این گروه باید بر مبنای روند مناسرربی تحت آموزش قرار گیرند تا بتوانند اسررتفاده مناسررب از انواع‬
‫خاموش کنندهها و روشهای اطفاء حریق را در صورت آتش گرفتن تجهیزات الکتریکی به کار بندند‪.‬‬
‫برای جزئیات بیشررتر به راهنمای ‪ IEEE‬برای حفاظت پسررت در برابر آتش سرروزی ‪IEEE Std 9.9-1994‬‬
‫مراجعه کنید‪.‬‬
‫‪ 67171273‬ایمنی تجهیزات‬
‫اینترالکهای الکتریکی‪ :‬اینترالکهای ایمنی را می توان تقریباً برای هر ماشین و هر شرایط بهره برداری بکار‬
‫برد‪.‬‬
‫اینترالک ساز وکاری ا ست که با بکار افتادن (ا ستفاده) از و سایل دیگر فعال می شود و بوا سطه آن عملیات‬
‫بعدی دستگاه های مشابه و یا وابسته به آن را کنترل میکند‪.‬‬
‫اینترالک سه کاربرد کلی دارد‪:‬‬
‫برای اطمینان از ایمنی افراد‬
‫‪ -‬برای محافظت از تجهیزات‬
‫‪ -‬و برای هماهنگ کردن عملیات پیچیده‬
‫‪ -‬البته حفاظت کافی و مناسب از ماشینآالت مقدم بر هر نوع برنامه ایمنی سازمان یافته است‪.‬‬
‫عادتهای رفتاری افراد و تمرینات به منظور به اجرا گذاشتن و حفظ موارد ایمنی‪ ،‬سخت و دشوار است‪ ،‬اگر‬
‫چه اینترالک تجهیز چه ازطریق سررازنده و یا از طریق کاربر باعح حذف خطرات میشررود و بخش مهمی در‬
‫طراحی و ن صب ایمن میبا شد‪ .‬به عنوان یک قاعده کلی نقطه آغاز تعیین مو ضوع نیاز به اینترالک منوط به‬
‫در نظر گرفتن تاریخچه حوادث جرحی و یا صررردمات مالی عمده گذشرررته و این پرسرررش که آیا باید برای‬
‫جلوگیری از صدمات اینترالک در نظر گرفته شود میباشد‪.‬‬
‫الزم به یادآوری است که تجهیزات اینترالک و کاربرد آنها فراتر از محافظت از عملیات کاری در طول فرآیند‬
‫عادی کار است‪ .‬اینترالکها می توانند برای محدود کردن دسترسی به فضاهای کای از طریق کنترل ورودی‬
‫به محل کار و یا از طریق روشهای دیگر نظیر کلیدهای نوع ‪ Castle‬مورد استفاده قرار گیرند‪.‬‬
‫اینترالکها می توانند هشرردارهای دیداری یا شررنیداری ایجاد کنند و یا یک عملیات یا کار ناقص را متوقف‬
‫کنند‪ .‬اینترالک از طریق استفاده از کلید اغلب برای کنترل دسترسی و کنترل توالی استفاده میشوند‪.‬‬
‫درصورتی که هشدار بصری مطلوب باشد‪ ،‬میتوان از چراغ چشمک زن استفاده نمود‪ ،‬البته باتوجه به م شکل‬
‫امکان سوختن المپ چ شمکزن‪ ،‬این سی ستم و ضعیت ‪ Fail Safe‬را ایجاد نمینماید‪ ،‬بدین منظور عموما‬
‫استفاده از دو چراغ بصورت موازی مقبولتر است‪.‬‬
‫در یک سرررری از عمل یات های فرآی ندی میتوان اینترالک ها را فراهم کرد که ایمنی الزم را برای اپراتور و‬
‫تجهیزات در صورت خرابی تایمرها یا کنترلرهای ترتیبی فراهم میکند‪.‬‬
‫معموال طراحی و کاربرد اینترالکها بر عملکرد ایمنی موارد حیاتی تأثیر میگذارند‪ .‬متعاقبا آنها باید به طور‬
‫گ سترده آزمایش شوند و ثابت شود که ا ستفاده از آنها منا سب ا ست‪ ،‬دارای مقررات ‪ Fail Safe‬ه ستند و در‬
‫صورت امکان دارای رویههای دقیق برای تأیید عملکرد صحیح می باشند‪.‬‬
‫‪ 14-1-6‬نکاتی در مورد حفاظت اموال در برابر آتش‬
‫احتمال آتش و یا خطر انفجار تقریبا در اسرررتفاده از تمامی وسرررایل الکتریکی امری اجتناب ناپذیر اسرررت و‬
‫آرایش مناسب و حفاظت تجهیز در هنگام راه اندازی منجر به حداقل رساندن خسارت جدی به اموال یا وقفه‬
‫در تولید ناشی از عیب و یا از بین رفتن عایق میشود‪ ،‬اگر چه آنرا به صفر نرساند‪.‬‬
‫خطر انفجار و آتش گرفتن تجهیز یا عایق روغنی و یا پر شرررده توسرررط ‪ compound‬یکی از متداول ترین‬
‫خطراتی ا ست که باید در قبال آن تعهدات ایمنی در نظر گرفت‪ .‬آتش و انفجار در تران سفورماتورهای با عایق‬
‫روغنی به ندرت اتفاق میافتد اما ب سته به نحوه چیدمان تجهیزات و ایمنی در نظر گرفته شده‪ ،‬این مو ضوع‬
‫میتواند فاجعهآمیز باشد‪.‬‬
‫باید از روش قدیمی قرار دادن ترانسررفورماتورهای روغنی در یک اتاق مشررترک با تجهیزات تابلوهای برق یا‬
‫تجهیزات گران قیمت دیگر اجتناب کرد‪ ،‬چرا که آتش گرفتن ترانسرررفورماتور معموال تجهیزت دیگر را هم‬
‫درگیر میکند و باعح افزایش خسارت و طوالنی شدن وقفه در تولید میشود‪.‬‬
‫ا ستاندارد ‪ NEC‬به و ضوح الزامات ن صب همه انواع تران سفورماتورها را م شخص می کند‪ .‬تران سفورماتورهای‬
‫عایق روغنی که در ف ضای داخلی ن صب می شوند‪ ،‬در صورتی که ظرفیت آنها بیش از ‪ .5‬کیلو ولت آمپر‬
‫باشد‪ ،‬باید در یک ساختمان مقاوم در برابر آتش نصب شوند‪.‬‬
‫درصررورت نیاز به اتاق ترانسررفورماتور‪ ،‬ضررروری اسررت تهویه کافی برای جلوگیری از داغ شرردن بیش از حد‬
‫ترانسفورماتورر و تاسیسات زهکشی برای هدایت روغنی که ممکن است آزاد یا دفع شود‪ ،‬در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫با استفاده از ترانسفورماتورهای خشک بجای ترنسفورماتورهای عایق روغنی میتوان هزینه اتاق را حذف و در‬
‫فضای مورد نیاز نیز صرفه جویی کرد‪ ،‬ترانسفورماتورهای با محفظه روغن آببند شده نوع خشک و پر شده با‬
‫نیتروژن )‪ (Dry Type Sealed Tank /Nitrogen Filled Transformer‬در م قا بل انف جار و آتش م قاوم‬
‫هستند و از این منظر نیاز به حفاظت ویژه ای ندارند‪.‬‬
‫هنگامی که تران سفورماتورهای عایق روغنی در محوطه باز ن صب می شوند‪ ،‬میبا ست در فا صله حداقل ه شت‬
‫متری از سازهها و ساختمانهای قابل ا شتعال قرارگیرند‪ .‬این نوع تران سفورماتورها نباید در زیر پلهای مهم‪،‬‬
‫تسمه نقالههاا‪ ،‬مخزنها ویا سازههای مشابه قرار گیرند‪ ،‬چرا که حرارت ناشی از آتش سوزی در ترانسفورماتور‬
‫ممکن است باعح ویرانی وخسارت جدی به سازه شود‪ ،‬تاسیساتی نظیرحوضچههای پوشیده از شن و سنگ‬
‫یا حوضچه های بتنی دارای زهکشی‪ ،‬میبایست در زیر ترانسفورماتورها جهت تخلیه روغنی که ممکن است‬
‫در زمان م شکل از تران سفورماتور دفع شود‪ ،‬ا ستفاده شوند‪ .‬جهت تران سفورماتورهای عایق روغنی در محوطه‬
‫باز که امکان سرایت آتش به سایر ترانسفورماتورهای مجاور باشد در برخی موارد از یک مانع غیرقابل اشتعال‬
‫به منظور محدود کردن آتش در همان واحدی که شروع شده است استفاده میگردد‪.‬‬
‫در مواردی که ارزش و اهمیت دسررتگاه و تجهیزات مجاور باال میباشررد‪ ،‬هزینه نصررب سرریسررتم ‪ Co3‬اطفای‬
‫حریق لوله کشی شده دائم جهت تراسفورماتورهای عایق روغنی و یا سایر تجهیزات عایق روغنی قابل توجیه‬
‫ا ست‪ .‬این سی ستمها میتوانند ب صورت د ستی یا خودکار تخلیه شوند‪ .‬در سی ستمهایی که نازل ا سپری آب‬
‫استفاده میکنند از یک منبع محکم و قابل اطمینان آب استفاده میشود‪.‬‬
‫لز تجمیع تعداد زیادی از کابلهای با اهمیت باال و یا مهم در کانالها‪ ،‬جعبههای کابل‪ ،‬جعبه های تقسرریم و‬
‫منهولها باید اجتناب شود‪ ،‬به ویژه اگر این کابلها دارای عایق قابل ا شتعال با شند‪ .‬این مو ضوع در ارتباط با‬
‫کابلهای ولتاژ ضعیف‪ ،‬متو سط و قوی و همچنین کابلهای با غالف سربی صادق ا ست‪ .‬خطا بر روی یک‬
‫کابل و یا هادی میتواند موجب ایجاد قوس الکتریکی و شررعلهور شرردن عایق آن کابل و سرررایت حریق به‬
‫کابلهای مجاور و از بین رفتن گروهی کابلها شده و یا قوس الکتریکی در صورت پایدار بودن میتواند باعح‬
‫خ سارت فراوانی شود‪ ،‬در صورتی که نیاز به تجمیع چنین کابلهایی میبا شد‪ ،‬باید با پو شش بیرونی ضد‬
‫حریق محافظت شوند‪.‬‬
‫چیدمان مدارهای کنترلی در نیروگاه ها و پسرررت ها باید به گونه ای باشرررد که در معرض آسررریب قوس‬
‫الکتریکی یا آتش سوزی قرار نگیرند‪ .‬در صورت امکان‪ ،‬این سیم ها باید دارای پوشش آزبست یا پوششهای‬
‫مشابه مقاوم در برابر آتش باشند‪.‬‬
‫مقادیر کافی از و سایل اطفاء حریق باید در محوطهها بویژه در مجاورت اقالم الکتریکی پر تعداد فراهم شود و‬
‫همچنین در جایی که روغن یا ترکی بات عایقی به مقدار ز یاد در نیروگاه ها‪ ،‬پسرررت ها و موتورخانه ها که‬
‫موتورهای بزرگ زیادی وجود دارد‪.‬‬
‫خاموشکنندهای مناسررب برای اقالم الکتریکی در حال کار‪ ،‬انواع مایعات تبخیر شررونده‪ ،‬دی اکسررید کربن و‬
‫مواد شیمیایی خشک هستند‪.‬‬
‫یادآوری‪:‬‬
‫برای اطالعات بیشتر در مورد حفاظت در برابر آتش‪ ،‬استانداردهای زیر دیده شود‪:‬‬
‫‪ IPS-E-SF-361‬آشکارسازهای خودکار و سیستم اعالن حریق‬
‫‪ IPS-G-SF-136‬کپسول آتش نشانی نوع دستی و چرخی‬
‫‪ IPS-E-SF-161 Co3‬سیستم اطفاء حریق گاز‬
‫‪ 15-1-6‬مطالعات ویژه‬
‫‪ 1-15-1-6‬تجزیه و تحلیل پخش بار‬
‫هدف از تجزیه و تحلیل پخش بار برر سی م شخ صات ولتاژ و شرایط بارگذاری مدار در شرایط حالت پایدار‬
‫است‪ .‬روشهای سیستماتیک راه حل مسائل پخش بار به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪ )1‬روش جریان مش و ماتریسهای اتصال‪.‬‬
‫‪ )3‬روش ولتاژ گره و ماتریس های اتصال‪.‬‬
‫‪ )2‬کاربرد روش ولتاژ گره برای حل مسائل پخش بار سیستم قدرت‪.‬‬
‫‪ )4‬روش های مستقیم که شامل استفاده معکوس ماتریس ادمیتانس گره میباشد‪.‬‬
‫‪ )5‬اصالح معکوس ماتریس ادمیتانس‪.‬‬
‫‪ )6‬روشهای تکراری‬
‫‪ ).‬روش تجزیه تحلیل با تقسیم مستقیم به چندین بخش‬
‫‪ 3-15-1-6‬مطالعات اتصال کوتاه‬
‫به بند ‪ 13‬تحت عنوان بررسی خطای سیستم قدرت مراجعه شود‪.‬‬
‫‪ 2-15-1-6‬مطالعه پایداری سیستم‬
‫همچنین یک سی ستم قدرت دارای پایداری حالت گذرا ا ست چنانچه پس از یک اغت شاش ناگهانی و بزرگ‬
‫بتواند سرعت سنکرون خود را بازیابی و حفظ کند‪ ،‬این اغت شاش نا شی از خطاها و عمل سوئیچینگ ا ست‪،‬‬
‫منظور از پایداری دینامیک ا شاره به همان حالت پایداری گذرا ا ست که در آن نوع رگوال سیون ( تنظیم ها )‬
‫و گاورنر بصورت سریع عمل میکنند و در تحلیل در نظر گرفته میشوند‪.‬‬
‫ناحیه پایداری سرریسررتم حداکثر توان قابل انتقال از سرریسررتم (درحال پایدار) بدون از دسررت دادن پایداری‬
‫خواهد بود‪ ،‬این ناحیه همچنین به مقدار‪ ،‬نوع و محل اغتشرراش بسررتگی دارد‪ ،‬ضررریب پایداری برابر نسرربت‬
‫محدوده پایداری به مقدار واقعی بار‪ -‬توان قابل انتقال است‪ .‬میتوان ثابت کرد که تمام ماشین ها در محدوده‬
‫تولید توان معادل یک ژنراتور (‪ )G‬و به طریق مشرررابه در محدوده دریافت کننده توان معادل یک موتور‬
‫سنکرون (‪ )M‬در نظر گرفت‪ ،‬سیستم توزیع یا انتقال که این دو ناحیه را به یکدیگر متصل میکند‪ ،‬خط انتقال‬
‫( ‪ )Tie-Line‬نامیده می شود‪ ،‬دو ماشین اشاره شده در باال را میتوان به یک ماشین که به یک باس بینهایت‬
‫که دارای ولتاژ و فرکانس ثابت است تقلیل داد‪.‬‬
‫عموماً مقاومت نسبت به راکتانس القایی سیستم نادیده گرفته می شود‪.‬‬
‫به منظور تحلیل گذرای عملکرد دینامیک سی ستمهای قدرت پس از تغییر زیاد بار و اغت شاش های نا شی از‬
‫خطا‪ ،‬باید موارد زیر مورد بررسی قرار گیرند‪:‬‬
‫الف) توانایی سیستم برای باقی ماندن در حالت سنکرون‪.‬‬
‫ب) پایداری موتور القایی پس از راه اندازی‪.‬‬
‫ج) روش های شتاب مجدد و شروع مجدد‪.‬‬
‫د) نیاز و اثربخشی روش های کاهش بار درحالت کاهش مقدار فرکانس از مقدار نامی آن‪.‬‬
‫همچنین باید ارزشهای فنی روش های زیر مورد بررسی قرار گیرد‪:‬‬
‫ه) روش های انتقال خودکار‪.‬‬
‫و) بهره برداری موازی یا باز فیدرهای شعاعی‬
‫ز) بهره برداری از دستگاههای محدود کننده خطا‪.‬‬
‫ح) قرار دادن راکتورها یا خازن های سوئیچ شده و غیره‪.‬‬