183 234 C490 1

‫فصل چهارم‬
‫موتورهاي جريان مستقيم‬
‫هدف‌هاي رفتاري‬
‫پس از پايان اين فصل از فراگير انتظار مي‌‌رود که‪:‬‬

‫موتورهاي جريان مستقيم را تعريف كند و آنها را طبقه‌بندي نمايد‪.‬‬
‫مشخصه‌هاي اصلي موتورهاي جريان مستقيم را تعريف كند و آنها را از يكديگر تميز دهد‪.‬‬
‫توان‪ ،‬راندمان و تلفات در موتورهاي جريان مستقيم را تعريف كند و روابط آنها را توضيح دهد‪.‬‬
‫نمودار بخش توان در موتورهاي جريان مستقيم را رسم كند و تجزيه و تحليل نمايد‪.‬‬
‫موتور تحريك مستقل را تعريف كند و ساختمان داخلي آن را از روي شكل توضيح دهد‪.‬‬
‫مدار الكتريكي معادل موتور تحريك مستقل را رسم كند و آن را تجزيه و تحليل نمايد‪.‬‬
‫منحني مشخصه‌هاي موتور تحريك مستقل را از هم تميز دهد‪.‬‬
‫كاربرد موتور تحريك مستقل را توضيح دهد‪.‬‬
‫موتور تحريك شنت را تعريف كند و ساختمان داخلي آن را از روي شكل توضيح دهد‪.‬‬
‫مدار الكتريكي معادل موتور شنت را رسم كند و آن را تجزيه و تحليل نمايد‪.‬‬
‫منحني مشخصه‌هاي موتور شنت را از هم تميز دهد‪.‬‬
‫كاربرد موتور شنت را توضيح دهد‪.‬‬
‫موتور تحريك سري را تعريف كند و ساختمان داخلي آن را از روي شكل توضيح دهد‪.‬‬
‫مدار الكتريكي معادل موتور سري را رسم كند و آن را تجزيه و تحليل نمايد‪.‬‬
‫منحني مشخصه‌هاي موتور سري را از هم تميز دهد‪.‬‬
‫كاربرد موتور سري را توضيح دهد‪.‬‬
‫موتور تحريك كمپوند را تعريف كند و ساختمان داخلي آن را از روي شكل توضيح دهد‪.‬‬
‫مدار الكتريكي معادل موتور كمپوند را رسم كند و آن را تجزيه و تحليل نمايد‪.‬‬
‫منحني مشخصه‌هاي موتور كمپوند را از هم تميز دهد‪.‬‬
‫كاربرد موتور كمپوند را توضيح دهد‪.‬‬
‫‪183‬‬
‫روش‌هاي راه‌اندازي موتورهاي جريان مستقيم را توضيح دهد‪.‬‬
‫ضرورت كنترل سرعت در موتورهاي جريان مستقيم را توضيح دهد‪.‬‬
‫عوامل موثر در كنترل سرعت را توضيح دهد‪.‬‬
‫روش‌هاي كنترل سرعت در موتورهاي جريان مستقيم را توضيح دهد‪.‬‬
‫مدارهاي ساده كنترل سرعت به صورت بلوك دياگرام را شرح دهد‪.‬‬
‫چگونگي تغيير جهت گردش موتورهاي جريان مستقيم را شرح دهد و مدارهاي آن را رسم كند‪.‬‬
‫ضرورت ترمز در موتورهاي جريان مستقيم را توضيح دهد‪.‬‬
‫انواع روش‌هاي ترمز را نام ببرد و آنها را توضيح دهد‪.‬‬
‫به پرسش‌هاي اين فصل پاسخ دهد‪.‬‬
‫تمرين‌هاي اين فصل را حل نمايد‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫امروزه اين موتورها در توان‌هاي كم در حد ميلي‌وات تا‬ ‫موتورهاي جريان مســتقيم‪ 1‬به ماشــين‌هايي گفته‬
‫توان‌هاي زياد در حد ده مگاوات ساخته مي‌شوند‪.‬‬ ‫مي‌شود كه سيستم الكتريكي آنها جريان مستقيم است‬
‫موتورهاي جريان مســتقيم بــا توان‌هاي كم كه‬ ‫و انرژي الكتريكي را به انرژي مكانيكي تبديل مي‌كنند‪.‬‬
‫بــا ولتاژ تا ‪ 24‬ولت كار مي‌كنند در اســباب‌بازي‌ها و‬ ‫در فرآيند اين تبديل‪ ،‬بخشــي از انرژي به گرما تبديل‬
‫روبات‌ها اســتفاده و با توان‌هايي تا چند صد وات كه‬ ‫خواهد شد كه از آن به عنوان «تلفات» نام برده مي‌شود‬
‫با ولتــاژ تا ‪ 230‬ولت كار مي‌كننــد در لوازم خانگي‬ ‫(شكل ‪ 1‬ـ ‪.)4‬‬
‫و ابزارهاي صنعتي اســتفاده مي‌شــوند‪ .‬از موتورهاي‬
‫جريان مستقيم بــا تــوان‌هاي زياد تا ‪ 10 MW‬كه‬
‫از ولـــتاژ ‪ 110‬ولــت تــا ‪ 800‬ولــت بــا گشـتاور‬
‫بين ‪ 20 N.m‬تا ‪ 200000 Nm‬ساخته مي‌شوند در‬
‫قطارها و كارخانجات نورد فوالد استفاده مي‌شود‪.‬‬
‫شكل ‪ 1‬ـ ‪4‬‬
‫عالوه بر مواردي چون گشــتاور زياد‪ ،‬امكان كنترل‬
‫جريان ‪Fig.‬‬
‫مســتقيم تنوع آنها اســت‬ ‫ويژگي موتورهاي‪4--1‬‬
‫ســرعت خوب‪ ،‬موتورهاي جريان مســتقيم ساختمان‬
‫كه با تركيب‌هاي متنــوع در مدار تحريك آنها مي‌توان‬
‫محكم دارند و در مقابل لرزش مقاوم هستند‪.‬‬
‫مشخصه‌هاي گشتاور ـ دور گوناگوني به‌دست آورد‪.‬‬
‫در ماشين‌هاي جريان مستقيم فرآيند تبديل انرژي‬
‫موتورهــاي جريــان مســتقيم به خاطر ســادگي‬
‫برگشت‌پذير‪ 2‬است‪ .‬يعني يك ماشين الكتريكي جريان‬
‫كنترل‌شان در سيســتم‌هايي به كار مي‌روند كه نياز به‬
‫مســتقيم مي‌تواند به صــورت موتور يــا ژنراتور مورد‬
‫كنترل ســرعت در محدوده‌ وسيع و گشتاور زياد دارند‪.‬‬
‫‪Revesile .2‬‬ ‫‪Direct Current Motors .1‬‬
‫ ‬
‫‪184‬‬
‫اتصــال پايانه‌هاي ‪ A1‬و ‪ A2‬آن به منبــع ولتاژ جريان‬ ‫بهره‌برداري قرار گيرد‪ .‬لذا ســاختمان داخلي و شــكل‬
‫مســتقيم به ولتاژ ‪ ،VT‬جريان ‪ IA‬در سيم‌پيچي آرميچر‬ ‫ظاهري موتورهاي جريان مستقيم با ژنراتورهاي جريان‬
‫جاري شــده و در آن گشــتاور ايجاد مي‌کند و رتور را‬ ‫مستقيم تفاوت نخواهد داشت‪.‬‬
‫مي‌گرداند‪ .‬لذا ماشين جريان مستقيم حالت موتوري به‬
‫‪ 1‬ـ ‪ 4‬ـ پخــش توان و تلفــات در موتورهاي‬
‫خود مي‌گيرد‪.‬‬
‫جريان مستقيم‬
‫تــوان الكتريكي مورد نياز توســط منبع ‪ DC‬تحت‬
‫ولتاژ ‪ VT‬و جريان ‪ IL‬تامين خواهد شد که در موتورها‬ ‫طــــرح ساختماني مـوتور جريان مستقيم در شكل‬
‫به عنوان «توان ورودي» محسوب مي‌شود و آن را با ‪Pin‬‬ ‫(‪ 2‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫نشان داده و از رابطه (‪ 1‬ـ ‪ )4‬به‌دست مي‌آيد‪.‬‬
‫=‪P‬‬
‫‪in‬‬ ‫‪VT ⋅ I L‬‬ ‫)‪ (4-1‬‬ ‫‪2π n 2 × 3 / 14 ×1500‬‬ ‫‪ rad ‬‬
‫‪ω‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 157 ‬‬
‫) ‪(PA + PF‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪ sec ‬‬
‫آرميچر‪P‬و‬
‫‌هاي =‬
‫ي ‪E‬‬‫با جاري شــدن جريان در سيم‌پيچ‪⋅ I‬‬ ‫‪E A I A 750× 125‬‬
‫‪conv‬‬
‫توان‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫=‬
‫= ‪TA‬‬ ‫] ‪= 597 / 1[ N.m‬‬
‫مقداري از= ‪Pin‬‬
‫‌شوند‪VT I L = .‬‬
‫‪10‬م×ي‪200‬‬
‫‌ها =گرم‬
‫]‪‌[W‬پيچي‬
‫‪2000‬‬ ‫تحريك‪ ،‬اين سيم‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪157‬‬
‫تحريك ‪P‬به‬
‫‪conv‬‬ ‫آرميچر و‪= P‬‬
‫‌هاي ‪− (P‬‬
‫‪in‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ورودي ‪ Pin‬كه در ســيم )‬
‫‌پيچي‪+ P‬‬‫‪F‬‬ ‫=‪T‬‬
‫‪Pout 80× 103‬‬
‫=‬ ‫] ‪= 509 / 5[ N.m‬‬
‫=‪PPcu‬‬ ‫مســي»‬ ‫‪ω‬‬
‫‪load‬‬
‫گويند و با‬
‫‪2000‬‬ ‫=‪−‬‬‫«تلفات ‪50‬‬
‫]‪[W‬را‪1950‬‬
‫گرما تبديل مي‌شــود‬ ‫‪157‬‬
‫‪conv‬‬ ‫‪n‬‬
‫‌پيچي‬ ‫‪E A= K ⋅ ϕPout⋅ ω‬‬
‫مسي ‪−‬كه در ‪P‬سي =م ‪P‬‬
‫‪out‬‬ ‫‪conv‬‬ ‫نشان مي‌دهند‪ .‬بخشي از ‪− P‬‬
‫تلفات ‪P‬‬
‫‪mis‬‬ ‫‪core‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪EA‬‬
‫آرميچــر»‪1950‬‬
‫گويند و=با‪PPAout‬‬ ‫«تلفات=‪− 40− 60‬‬ ‫‌باشــد را‬
‫‪1850‬‬ ‫آرميچــر مي ]‪[W‬‬ ‫‪ω =F A‬‬
‫‪1K ⋅ ϕA‬‬
‫سيم = ‪∆Ρ‬‬
‫‌پيچي‬ ‫مسي‪A +‬در‪( Ρ‬‬
‫تلفات) ‪Ρ F‬‬ ‫نشــان مي‌دهند‪Pmis .‬‬
‫بخش‪+‬ديگر‬ ‫‪1‬‬
‫‪+ Pcore‬‬ ‫‪A2‬‬
‫‪F2‬‬
‫‪TA = K ⋅ ϕ ⋅ I A‬‬
‫‪P∆Ρ‬‬‫تحريك اســت و آن را «تلفات تحريك» ناميده و با‬
‫‪F = Ρ in − Ρ out‬‬
‫‪n − n‬‬
‫ورودي‬
‫‪=Ρ +‬‬ ‫توان‬
‫=از ‪P‬‬‫‪)P30‬‬‫= (‪+PF‬‬
‫‪A + 20‬‬
‫مسي‬
‫‪50W‬‬ ‫نشــان مي‌دهند‪ .‬تلفات‬ ‫‪SR I=A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪n‬‬
‫«توان‬ ‫‌مانده را‬
‫‪= Pcore‬‬ ‫توان= باقي‬
‫‪+ Pmis‬‬ ‫شدن‪60،‬‬
‫‪100‬كم=‪+ 40‬‬ ‫‪ Pin‬مي‌كاهد و ‪W‬‬
‫بعد از‬ ‫‪A1‬‬
‫‪n − n‬‬
‫‪A2‬‬
‫تبديل شــده»‬ ‫=‬

‫‪%S R‬‬ ‫‪×100‬‬
‫اين‬
‫‌دهند‪Pin .‬‬ ‫‪=220P×conv‬‬
‫نشــان ‪L‬م‪I‬ي‪=VT‬‬ ‫= و‪5‬با‪16 /‬‬
‫‌ناميــده‬
‫]‪3630[W‬‬ ‫‪IL‬‬ ‫‪n‬‬
‫است‪∆Ρ = Ρ.‬‬ ‫فرآيند در شكل (‪ 3‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده‬
‫‪A + Ρ F + Ρ core + Ρ mis‬‬
‫‪1500 − 1440‬‬
‫=‬‫‪%SR‬‬ ‫=‬ ‫‪× 100 %4 / 1‬‬
‫]‪∆Ρ = 30+ 20+ 60 + 40 = 150[W‬‬ ‫‪1440‬‬
‫‪VT‬‬
‫)‪Pconv = Pin– (PA+PF‬‬
‫‪∆Ρ‬‬
‫‪= Pin P−inP‬‬
‫‪= VT IL‬‬ ‫ساختماني‪2‬موتور‪2π n‬‬
‫جريان مستقيم‬ ‫طرح‪× 3 / 14‬‬
‫‪×1440‬‬
‫شكل ‪ 2‬ـ ‪4‬‬ ‫‪ rad ‬‬
‫=‬ ‫= ‪ω‬‬ ‫‪= 150/ 72‬‬
‫‪Fig. 4--2‬‬
‫‪out‬‬
‫‪= Pin − ∆Ρ‬‬
‫‪Pout‬‬ ‫دارد‪ .‬در صورتي‌كه‬ ‫برجســته‪60‬‬ ‫اســتاتور قطب ‪60‬‬
‫‌هــاي‬ ‫‪ sec ‬‬
‫]‪Ρ out = 3630− 150= 3480[W‬‬ ‫جريان ‪ IF‬تحريك شوند‬ ‫توســط ‪Ρ out‬‬
‫‌ها‪2 ×10‬‬
‫‪3‬‬
‫ســيم‌پيچي قطب‬
‫=‪T‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫] ‪13 / 26 [ N.m‬‬
‫‪Pout‬‬
‫‪load‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪72‬‬
‫فوران ناشــي از آن در فاصله هوايي توزيع خواهد شد‪.‬‬
‫=‪η‬‬ ‫‪Pcu= PA + PF‬‬ ‫= ‪KVL1) − VF + R adjI1 + R F I1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Pin‬‬ ‫ميدان قطب‌ها قرار دارد و با‬ ‫ســيم‌پيچي آرميچر درون‬
‫شكل ‪ 3‬ـ ‪4‬‬ ‫= ‪KVL2) − VT + R A I2 + E A‬‬ ‫‪0‬‬
‫=‬
‫‪%‬‬‫‪η‬‬
‫‪Pout‬‬ ‫‪Fig. 4--3‬‬
‫‪×100‬‬
‫‪185‬‬ ‫‪Pin‬‬
‫]‪Ρin = VT ⋅ I L = 250× 20= 5000[W‬‬
‫از توان مكانيكي ورودي ‪ Pin‬كه در اثر اصطكاك به گرما‬ ‫توان تبديل شــده ‪ ،Pconv‬توان الكتريكي است كه به‬
‫تبديل مي‌شــود را «تلفات مكانيكــي» گويند و با ‪Pmis‬‬ ‫توان مكانيكي تبديل شده است‪ .‬توان تبديل شده ‪Pconv‬‬
‫=‪P‬‬
‫‪in‬‬ ‫‪VT ⋅ I L‬‬
‫نشــان مي‌دهند‪ .‬تلفات مكانيكــي ‪ Pmis‬همراه با تلفات‬ ‫از رابطه (‪ 1‬ـ ‪ )3‬نيز قابل محاسبه است‪.‬‬
‫) ‪(PA + PF‬‬
‫هســته ‪ Pcore‬از توان تبديل شده ‪ Pconv‬مي‌كاهد و بعد‬
‫‪= E A ⋅ IA‬‬
‫‪Pconv‬‬
‫از كم شــدن‪ ،‬توان باقي‌مانده را «توان خروجي» گويند‬ ‫]‪Pin = VT I L = 200× 10= 2000[W‬‬
‫در اين رابطه‪:‬‬
‫و با ‪ Pout‬نشــان مي‌دهند‪ .‬اين فرآيند در شكل (‪ 5‬ـ ‪)4‬‬ ‫[‪Pconv = Pin − (PA ]W‬‬
‫‪ P‬توان تبديل شده‪+ PF ).‬‬
‫‪conv‬‬
‫نشان داده شده است‪ .‬به اين شكل «نمودار پخش توان»‬ ‫‪= 2000‬‬
‫‪Pconv‬‬ ‫=‪]V[−‬‬ ‫‪50 1950‬‬
‫آرميچر‬ ‫]‪[W‬القايي‬
‫‪ EA‬نيروي محركه‬
‫موتورهاي جريان مستقيم گويند‪.‬‬ ‫‪Pout = Pconv − Pmis − Pcore‬‬
‫‪ IA‬جريان آرميچر [‪]A‬‬
‫]‪Pout= 1950− 40− 60= 1850[W‬‬
‫با جاري شدن فوران در هسته استاتور و آرميچر و در‬
‫‪∆Ρ = ( Ρ A + Ρ F ) + Pcore + Pmis‬‬
‫‪Pout‬‬
‫‪Pconv‬‬
‫اثر گردش آرميچر‪ ،‬تلفات فوكو و هيســترزيس به‌وجود‬
‫‪∆Ρ = Ρin − Ρ out‬‬
‫‪Pin=VT IL‬‬
‫مي‌آيد‪ .‬مقداري از توان الكتريكي ورودي ‪ Pin‬كه در اثر‬

‫‪=Ρ A + PF =30+ 20=50W‬‬
‫‪Pmis‬‬
‫تلفات فوكو و هيســترزيس به گرما تبديل مي‌شــود را‬
‫‪= Pcore + Pmis = 60+ 40= 100W‬‬
‫‪Pcore‬‬
‫«تلفات هسته» گويند و با ‪ P‬نشان مي‌دهند‪.‬‬

‫)‪(PA +PF‬‬
‫]‪Pin =VT I L =220× 16core/ 5 =3630[W‬‬

‫شكل ‪ 5‬ـ ‪ 4‬نمودار پخش توان در موتورهاي جريان مستقيم‬
‫‪P∆Ρ‬‬ ‫تلفات هســته ‪ ΡPcore‬از‪ +‬تــوان تبديل شــده‬
‫‪conv= Ρ + Ρ + Ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪core‬‬ ‫‪mis‬‬
‫شده‬
‫داده ‪∆Ρ‬‬
‫نشان‪= 30‬‬
‫‪60‬ـ ‪+ 20)4+‬‬
‫شــكل‪4(+‬‬ ‫فرآيند در‬
‫‪40 = 150‬‬ ‫مي‌كاهد‪ .‬اين]‪[W‬‬
‫مثال ‪ 1‬ـ ‪ 4‬ـ مــوتور جـريـان مستـقيم ‪،200 V‬‬ ‫‪∆Ρ‬‬‫‪= P −P‬‬ ‫است‪.‬‬
‫‪in‬‬ ‫‪out‬‬
‫‪ 10 A‬بــا تلفــات مســي ‪ 50 W‬و هســته ‪ 40 W‬و‬ ‫‪= Pin − ∆Ρ‬‬
‫‪Pout‬‬
‫مكانيكي ‪ 60 W‬مفروض است‪.‬‬ ‫]‪Ρ out = 3630− 150= P3480[W‬‬ ‫‪Pconv – Pcore‬‬
‫‪Pin= VT IL‬‬ ‫‪conv‬‬
‫مطلوب است‪:‬‬ ‫‪Pout‬‬
‫=‪η‬‬
‫الف ـ توان ورودي‬ ‫‪Pin‬‬
‫ب ـ توان تبديل شده‬ ‫‪Pout‬‬
‫=‬
‫‪%‬‬‫‪η‬‬ ‫‪×100‬‬
‫‪Pin‬‬ ‫‪Pcore‬‬
‫ج ـ توان خروجي‬ ‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪Ρin = VT ⋅ I Lcu= = 250‬‬
‫‪A+ F‬‬
‫]‪× 20= 5000[W‬‬
‫حل‪:‬‬
‫=‪P‬‬ ‫‪VT ⋅ I L‬‬ ‫‪Pout 2π n 2 × 3 / 14 ×1500‬‬ ‫‪ rad ‬‬
‫‪in‬‬ ‫‪%‬‬‫=‬ ‫= ‪η‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫=×‬
‫شكل ‪ 4‬ـ ‪100 4‬‬ ‫=‬ ‫‪157‬‬
‫‪)4‬‬
‫(‪ 4‬ـ‪(P‬‬
‫شــكل‪+ P‬‬
‫ـ بــا توجه به نمــودار پخش توان )‬
‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪Pin 60Fig. 4--4‬‬
‫قســمت‌هاي ساكن‬ ‫اصطكاك ميان‬‫‪  sec ‬با گردش رتور‪60 ،‬‬
‫‪= E A ⋅ IA‬‬
‫‪Pconv‬‬ ‫داريم‪:‬‬ ‫‪Pout =4kw ×1000‬‬‫‪E A I A=4000‬‬
‫‪750×[W125‬‬‫]‬
‫اصطكاك در‬
‫=‬ ‫= ‪TA‬‬‫اين‬ ‫از‬ ‫بخشــي‬ ‫‌شــود‪.‬‬
‫=‬ ‫ي‬ ‫ايجاد م‬
‫‪597‬‬ ‫‪/ 1[ N.m‬‬
‫متحرك‬ ‫] و‬
‫]‪Pin = VT I L = 200× 10= 2000[W‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪157‬‬
‫اصطكاك = ‪%η‬‬
‫قســمت‬ ‫‪×100‬‬ ‫=اثر‬
‫ياتاقان‌هــا و بخش ديگر‪80‬آن‪%‬در‬
‫) ‪Pconv = Pin − (PA + PF‬‬ ‫‪5000 Pout 80× 103‬‬
‫مقداري‬
‫‪∆Ρ‬‬ ‫=‪T‬‬
‫‌آيد‪= P.‬‬ ‫=‬
‫‌وجود مي‬ ‫هواي =‬
‫درون ماشين به‬ ‫] ‪5[ N.m‬‬
‫متحرك ‪/‬و‪509‬‬
‫‪in − Pout ω‬‬
‫‪load‬‬
‫=‪= 2000 −‬‬
‫‪Pconv‬‬ ‫]‪50 1950[W‬‬ ‫‪157‬‬
‫=‬
‫‪∆Ρ 5000‬‬‫‪E A= −K‬‬ ‫]‪⋅ ϕ ⋅ ω 1000[W‬‬
‫=‬
‫‪4000‬‬
‫‪Pout = Pconv − Pmis − Pcore‬‬
‫‪TA = Kϕ I A E A‬‬ ‫‪186‬‬
‫]‪Pout= 1950− 40− 60= 1850[W‬‬ ‫=‪ω‬‬
‫‪∆ϕ‬‬ ‫‪K ⋅ϕ‬‬
ω125[W] 157 [
P=
P =V E⋅PAIPconv = =
⋅conv
I A 2000 2000−= −=
5050 1950 1950[W] [W] Pin = VT I L = E200 I ×
load
10 =
750 ω
2000
× 157
conv
in T L =
= ωTA 2= π= nA AE 2=× 3K/ 14
= A K ⋅ϕ ⋅=ϕ⋅×ω ⋅1500
ω 597 = / 1[ N.m
157
rad]
Pin = + V PFT )IPLout P =out200 =
= P× P 10−= P2000− P −
mis −[W] P
Pcore Pconv = Pin − 60 (PωA + PF ) 157
E  sec 
603
A
(P A
conv
conv mis core
E
E A×A[W]
== P −⋅out
EinPAPout I=(P = 1950 1950+ PF−)−40 40−−60 == 1850
60 1850 [W] = T2000 −= P50 ω==1950 80 10
P
Pconv [W] Pconv = E =ω
out
I 750 ×=
ϕ 125 509 / 5[ N.m ]
conv A A
‫خروجي‬ ‫توان‬ )‫ج‬ = = ω K ⋅ ⋅
ϕ = 597 / 1[ N.m ]
(ΡΡ×AA10 ) + P[W]
load A A
= 2000 ∆Ρ −== +=ΡΡ2000 core++PP Pout = Pconv
T
− Pωmis − Pcore157 K 157
in = VT I∆Ρ
Pconv
P L = = 200 (
50 +1950 F ) + Pcore
F [W]
A
⋅ ϕ⋅ ⋅II A
TTA⋅A2ω=×= K
mis
P= T ⋅ IL
mis
E A= 2πKn⋅ ϕ K⋅ ϕ
P in = V
conv = P
P ∆Ρ
∆Ρ− (P − =
P
= Ρmis Ρ − −
+in−PFΡ)core
P Ρ :‫حل‬ P =
out = 1950
ω − = 40 P − 60 = 8031850 /×14 10× 3A
[W] 1500
=/157
 rad 
Pout
(PA + PF )
conv
in A in out
out T =
load E 60AωS+SP =out
=
n
n  −60 − =n n 509 5 [  sec] 
N.m
‫متغير‬
P =
= 2000
Pout ‫تلفات‬
1950 =
=Ρ −A= − Ρ 40 −
+
+50P F= P60 = =
1950 1850
30
30+[W] + 20
[W]
20=50W= 50 W ∆Ρ = ( ω = F ‫موتورهاي‬
Ρ
‫ مستقيم‬A‫جريان‬
+ Ρ ) R core ‫کل‬
R = 157
+ P
‫ ـ تلفات‬4 ‫ ـ‬2
Pconv = E A ⋅ IAA F E A=− ΡK K E ⋅ ϕ
A⋅ ϕ
I A ⋅ω 750 n n mis
× 125
∆Ρconv
=
Pout = Pconv
‫ثابت‬ (
‫تلفات‬Ρ A= P
=
+ Ρ
−core
P )
Pmis + +
+ P−misP P P = 60
mis += P 60 + 40
+ 40= 100W = 100 W ∆Ρ = = Ρ T
=
=
⋅ ϕ ⋅
=
nn −−nn ×597 / 1[ N.m ]
ω
core mis
Pin = VT I L = core × 10= core2000[W] =
F out
200 TinA
K %S I 157 100
= = 220××[W] = [W] ‫=را‬ ‫مســتقيم‬
Ρ A +ωPF=‫جريان‬ 30A+= ‫موتورهاي‬
%S 50‫تلفات‬ Wnn3 ‫جمع‬ ×100 ‫حاصــل‬
R
16/ /55= 3630[W] =E
A A
∆Ρ
Pout = Ρ1950 in P −Pinin Ρ=
− 40 VV−TTI60 I=L= 1850
220 16 3630 20= R
Pconv = Pin − (PA + PF ) I=LKn ⋅Pϕ− n ‫را با‬80 ×‫و‬10
out L
‫با‬P=
.‫‌دهند‬ V‫ي‬S T‫=م‬ ⋅‫نشــان‬ ΔP
= ‫آن‬ =
1500 ‫گويند‬ −1440
1440
509 5[ N.m ]
»‫ کل‬/‫«تلفــات‬
∆Ρ = Ρ + Ρ + Ρ + Ρ
out
= Ρ =A (‫ي‬Ρ‫م‬AF∆Ρ
+ = 30 )
+ 20 = 50 = +
T = 60 + 40 = 1500 100 −
in
∆Ρ .‫‌آيد‬ P + Ρ=‫ه‬F ‫ب‬Ρ
‫‌دست‬ )4+A PA +
‫ ـ‬coreΡ F‫رابطه‬
1( F +P
W Ρmis core+ Ρ mis
‫ورودي از‬ ‫ـ توان‬
mis P R P
load
= = ω %S 157
W
= = × ×100100 %%44/ 1/ 1
= 2000 −=
core mis n
Pconv 50 1950[W] core
(PA‫تلفات‬
‫کل‬ + PTF)4 ) =‫ ـ‬4( K ⋅ ϕ
‫شــکل‬ %S⋅ I R R
‫توان‬ ‫پخش‬ 1440
‫نمودار‬ ‫به‬ ‫توجــه‬
= = Ρ+ P −∆Ρ
∆Ρ Ρ===30 60++20
30 20
40 ++=60 60 ++W
100 40==150
40 150[W][W] Pin =VET I=L = 220 n⋅ ϕ×−⋅16 ωn / 5 =3630 1440[W]
A A
∆ΡPcore K
Pout = Pinconv −out Pmis − Pcore
mis
Pconv== EAA R⋅ InA − n ×2π 100
Ρnnmis 22××33/:‫با‬/14 ××1440
∆Ρ = −= %S ‫است‬
14 ‫برابر‬
1440
PinΡ=+
= VTPI∆Ρ L= = = 220 + P×in −16 P 5W =3630[W] ∆Ρ = ΡSAR+=ΡE += Ρω 2+π=
==150
30 P 20 P /out
50 n 150/ /7272
= n ω× 10= =
out
Pout=A 1950 F − 40− 60 = 1850[W]
core
Pin = VωT I= L = 200
F
in A
60 2000[W] 60
∆Ρ
= Pcore = Ρ+A P+out P = =
ΡoutF =+P60 Ρincore
P in− 40− ∆Ρ ∆Ρ
+= Ρ mis ∆Ρ = 30= +‫مسي‬ 20 K+‫تلفات‬ 1500
⋅ nϕ60−++n40 − 60
1440
= 150 60
‫) ب‬3P+core 100W ‫كل‬ =‫=تلفات‬%S ‫هسته‬ = ‫تلفات‬
× 100[W]+ ‫مكانيكي‬%43 /‫تلفات‬ 1
∆Ρ = .‫‌آيد‬ ( Ρ‫ي‬A‫م‬+
Ρ
‫‌دست‬
mis
Ρ F )‫ه‬+
= 3630
‫ ـ‬3(+
−
‫رابطه‬
Pmis‫ـ تلفات کل از‬
150 = 3480
Pconv
= = P
⋅
R− (P
RP A 1440
+ P )
F ×100
Ρ Ρ 2×× 103
26[[N.m
∆Ρ= = + ⋅ + + = ∆Ρ %S − 2 10
30 20 60 40 150 T A =L2out π n⋅ ϕTnT ⋅=
[W] in
P
in =
Pin VTT IΡL out
V I L= out=220 3630× 16−/ 5150 = =3630 3480
[W] [W] [W] P in VP T
in
I K = I2A× 3 /= 14= ×1500 =
out
out = 13 13/ /26
rad N.m
∆Ρ = Ρin − Ρ outP P =
‫نشــان‬ = ω
)3 2000 = −= 50 load
1950 ω
[W]
ω 150 = 157
72
PPFin)‫ ـ‬−3(2∆Ρ π‫رابطه‬ n− n‫ با‬2‫را‬−×‫آن‬ 3 /‫قبــل‬ 60×1440 ‫فصل‬150‫در‬/ 72
/ ‫ کــه‬ sec rad 
load
∆Ρ= PinF )−
+Ρ A +=
=
conv 14
 1500 1440
∆Ρ
(P A= +ηP Ρ=out P+outout
Ρ core + Ρ mis (P
Pout 60  R I =
Aη = ω =
n=
= 1 −
× + = 150 /1+1+/R72
=Ρ A + PF = =30P+ 20=50W Pout = Pconv S
%S R R− Pmis KVL − P1core ) − 100
V R
F+ R adj% 4II:‫‌‌داديم‬ F 1= 00
F
= = − ⋅ ∆Ρ Ρ
P = = 3630
E ⋅ −I 60 150n KVL
= 14403480
750
)
× 60125
V 1 F I1sec
∆Ρ
P out = 30in+A20+
P E I A 60
P in + 40 = 150[W] E I [W] F adj
R A/I12[+N.m E A ]=
in conv
= TA − = =
A AA A
conv out
= n−out =n 2221850 597
= Pcore + Pmis = 60 + 40 = 100 W P
=
1950
=
40
200 ωΡ −60
KVL
× 10 =
)×10
2000 −−[W]
3 V +
T + R A I2 + E A = 00 
Ρ out= = V == −η200 =P× = KVL
10 2000 π )157 V1440
P3630 150 3480 2 2 × 3 14 × [ N.m / 72]
P out V I [W] T
∆Ρ
P= T I− P
η= out out ××
P out
100 [W] [W]
η∆Ρ== =
P =T=
%S
ω
n = ×100 / = 13 = / 26 rad
+−Ρ=
L%
( )
in
I L=
T L
in
Pin =V in %
220 ×P16 /100
5 =3630
out
Ρ
R
ω ++ +×P/10 150
sec 
load
‫‌دســت‬ ‫ه‬
P= ‫ب‬ T)3 ‫ـ‬
Pin−−∆Ρ 4( ‫رابطه‬
(PAP+ininPF ) ‫از‬ ‫خروجــي‬ [W]
‫نيــز‬ ‫تــوان‬ ‫ـ‬ = n PPcore)80150 723
in 60A 60 
P
P P P (P
[0 ]
mis
=
A F
P conv inT= = = 509 5
η∆Ρ
P P out F
out= = Ρ in + Ρ + Ρ + Ρ
conv out
∆Ρ = ΡPKVL − Ρ1out ) 1500 − VF−+ 1440 R adj3I1 + R F I1 = / N.m
= P A Ρ inF = VT
2000Ρ = −= 50 ⋅
core⋅I1950
I L= = 250 250××20
mis 20= = 50005000
.‫‌آيد‬‫ي‬ ‫م‬
[W] P =
= %S
load
2000 −= Ρ ω
50 Pin14401950 = 2 157 × 10
[W] × 100 % 4 /1
Ρconv
P
out = 3630 in− 150 V =T 3480 [W] [W] ،P conv‫خروجي‬ out ‫و توان‬out ‫= ورودي‬ ‫ تــوان‬13 ‫بين‬/‫تفاوت‬
in
= η × [ N.m ]
[W] R
∆Ρ = 30
in
+ 20+ 60P+ 40 = 150[W]
L
% out T = == 100 =ϕ−20
⋅ω ⋅− ω= + + 26
=
= conv
P − Pout− P×core =
P Ρ = + PE
KVL
P Pload
− 2K)P+
30 V P 50
150 RW / I
72 2 E 0
Pout P = η100 Pmis core‫ اســت و‬ΔP ‫تلفات کل‬
A
= η out%
= ×
η
out
×100 100 ‫نشــان‬
out )3conv
A
‫ ـ‬4(2π
F
in ‫رابطه‬ mis‫آن را با‬
2
T
×
A
/ 14 ×I W
A
η%
∆Ρ= = out − +31850 1440 0/ 72 rad 
% = + = + = =R100
n 60 40
−1= −− 60 1 +[W] =
Pin P Ρ ω E
Pout= Pin1950 Pin −out40−Pin60 P in= 1850[W] PoutP == =
in core 1950
Vω T ⋅=I L
KVL P mis = )40A250 V×=F20 5000
adj[W] R F=I1150
.‫ ‌داديم‬ sec 
P = P − ∆Ρ = 4 × 1000 = 4000 = = K 60220⋅ ϕ × 16 5 = 603630
Ρ in == (V ⋅ Iout Ρ= F=250 in = (P 2)F ) +−PVcore T ++RPAmis I3 2 + E A =
∆Ρout
PΡTout
A +
in P P L out )4+kwkwP×core ×20
1000 = + P5000
= 4000[W] [W
[W ] ] P
∆Ρ
= η
V ΡKVL
T I
A +
out L
× Ρ100
Ρ ϕ
/
2 × 10
[W] 0
= η
Ρ out = P3630− 150
% × 100 =4000 3480[W]
mis %
∆Ρ = ΡT T =
A+ Ρ F += K ⋅ ⋅
Ρ A + Ρ = 13 / 26 [ N.m ]
I
∆Ρ = ΡPinA=
out
∆Ρ 4000 − Ρ out ω core 150mis
%= η =PΡPinout in%−% ηΡη100
× out== 5000××100 100= = %%80 80 in
load
n+ −60n= / 72[W]
500 0 ∆Ρ == 30
4 + =20 × 1000 + 4000
40 = 150
ηΡ
= = =
inΡ A + P
outPin
V ⋅
TF = I =
L 30+ 20=50W 250 × 20 = 5000 [W] P
= Ρ
out +
A KVL
S PR
kw = 130 ) + −20 V = +50 R W[ W]
1 + R F I1‫تلفات‬ = 0
∆Ρ = PPin−−PPout ‫مطابق‬ P F
‫هســته‬ n ‫تلفات‬ ‫و‬ P adjI‫مکانيکي‬
Pin4 ∆Ρ
= =× 1000 = 4000 ∆Ρ= P4000 − P F
P ‫مستقيم‬ Pmis‫جريان‬ in ‫موتورهاي‬ ‫بازده‬
W ‫ـ‬4‫ـ‬3
P [ ] core mis
=out P+kw = 60 + 40 out W
= 100 =η Pcore = +
in P out
×2100 )=n60 =−+V nT40 +=‫ـ‬R2100
80 I2W
− + E‫در‬A ‫کــه‬
= 0 ‫آنچه‬
= ηcore 4000 out
=∆Ρ× 100 5000 − =
4000 1000 % KVL mis %
% Pout =∆Ρ 5000 − 4000 = 1000 [W]
[W] ‫«تلفات‬
P = ‫را‬= ‫شــد‬
500
P%S −0 ‫داده‬
∆Ρ ‫توضيح‬ × 3 100 A ‫بخش‬
P=
% η=
inη‫ورودي‬ =VP L =
I‫تــوان‬××100 220
100 ×= 16 /80 =3630
5‫جريان‬ [W] Pin =VT I L =220×n 16 / 5 =3630[W]
out in R
P% Tin
= ‫مســتقيم‬ ϕ % ‫‌هــاي‬ ‫در موتور‬ P∆Ρ=‫آرميچر‬ − P−out150
Pin ‫تلفات‬ ‫شامل‬ ‫ثابت» ناميده و تلفات‬
in
Pout ==
P
4500 T T0× =
A 1000=A K K ϕ I I Ρ Aout = 3630 = ‫که‬ 3480 ‫[مسي‬W]
−
in A A
∆Ρ Ρ + Ρ + Ρ 4000 + Ρ [W ] ∆Ρ = Ρ + Ρ +1500 Ρ +1440 Ρ
.‫‌باشد‬
Ρ
∆Ρ=in = P
‫مي‬V‫مکانيکي‬kw
inT −
A
⋅∆I∆ϕ P ϕF= P250 ‫ خروجي‬mis
out × 20=
core ‫توان‬
5000 ‫[ و‬W]
‫= الکتريکي است‬ ∆Ρ = 5000
.‫‌گويند‬
Pout
A
%S »‫متغير‬
R− 4000
F
=
‫«تلفات‬
core
‫=را‬
1000 ‫[×است‬W]
mis
P100 ‫تحريک‬ 4 /1 ‫و‬
%‫تلفات‬
∆Ρ = 30 4000 + 20
L out
+‫ را‬60 +% 40‫توان‬ = 150 [W] ‫ نسبت توان‬η∆Ρ= = 30+ 20+ 60 + 40 = 150[W] 1440 F
=∆Ρη =5000
‫راندمان‬
% ‫يا‬Pout»‫«بازده‬
∆0∆t−×t100 4000=‫ورودي‬ = 80
1000 ‫[به‬W]
‫خروجي‬ TA =P ϕ I A ‫ ـ مــــوتور جـريان‬1 ‫ ـ‬2 ‫مثال‬
= η P500 × 100 ،220
∆Ρ= VKin‫مستقيم‬ 2π n 2 × 3 / 14 ×1440  rad 
∆Ρ= − in − Pout
% P =K ⋅ ϕ‫م ⋅ي‬ω⋅ω P
)3 ‫ـ‬ 5(
= ‫رابطه‬ϕ
in
P E E‫از‬Aout =
‫که‬ K⋅ ϕ
‫‌دهند‬ ‫نشــان‬ ƞ ‫با‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫ناميده‬ ∆ ϕ = ω = = 150/ 72
∆Ρ= P −APout 60 ‫ مفروض‬16/5 A  sec 
T K I
PinoutW
‫تلفات‬ P
= ‫ و‬30 ‫ تلفات آرميچر‬.‫است‬
60
in A
A
Pout= Pinin − ∆Ρ T E P=
% η −×∆Ρ 100
ϕ =5000
P∆out 4kw= ×−1000 A =4000 E AA[W ] .‫به‌دست مي‌آيد‬ ∆t
out
T= P‫هسته‬
=∆Ρ =
A
= K K 4000
= 1000 [W] ‫و‬Ρ60=W3630 in
−ω‫تلفات‬150Ρ out= ‫اگر‬3480 .‫‌باشــد‬
2 ×[W] 10‫ي‬3 ‫ م‬20 W ‫تحريک‬
Ρ out = 3630− 150
∆t K4000 ϕ ϕ =
I 3480
ϕω ϕω [W] E out= KT= ⋅ ϕ ⋅ = = 13 / 26 [ N.m ]
%Aη==
T ϕ I A ×100A=
I A
% 80 ΡinA = VTload ⋅ I L = ‫مطلوب‬
:‫است‬ 250
ω ×‫باشد‬20 150 = 40 5000
/ 72W [W]
‫مکانيکي‬ ‫تلفات‬
= Pout500 ⋅ ϕ 0 ⋅ ω E AII A PT
η∆ϕ=
E K
TTA== AωA
E
=η = out
=
E
out 1) − VF + R adjI1 + R F I1 =
‫الف) تلفات متغير‬0
A
K= PKVL
A A
∆Ρ= PTPinAin −APE % η ϕ IPA ×ϕω
P 100
outA ω in
= K∆t = Pconv 1000[W] PKVLin 2) − VT + R A I2 + E A = 0
=∆Ρ
E= ϕ
η A TA×⋅Aω
PoutT−ϕω
5000
I 4000
= =
P
P= η==4Akw A××1000
E I 100 =4000[W ] ‫ثابت‬ ‫تلفات‬ )‫ب‬
A = K ⋅ϕ
% 100
= ω conv %
T
out
ω
out
TA = T EPϕ
K inI A
A Pωin
AI A
187
= T = E P×out20= 5000[W] %η = =PVconv
4000
Ρ
K∆inϕ = ϕ= VAω ⋅T I Lload = A=250=Pout Ρ T ⋅ I L×= 100 250 = ×%20 80= 5000[W]
A
TT
I A load ϕω ω TAin = 500 0
PP ω Pω
conv = P inin − (PA + PF ) Pin =VT (P I∆Ρ
PL= = =V
=+220 30 +
)⋅16 I20 /−5+= 60 +−40 80 =×150 10 [W]
T×conv
P=P
nmis 3630 509 / 5[ N.m ]
Pout P = PPFT2000 L − 50 P[W]
1950
= + = 60 + 40 = 100
out
in A = =out core =
[W] n
Ρ P P W conv load Ρ ω − 2 ×
157= 10 3
out = 3630 2000−−150 50= 19503480[W] ∆Ρ+= ==+PP1950 )−A RP ⋅−+−Iout −out = P×1850 [ %S]R
1500 −
= = ∆Ρ = Ρ A(P Ρ= Ρ 40
Ρ= n  60 n
A F+
core mis
Pconv [W] P
P =
P T
%S
inE= APmis − 100 [W]13 / 26 = N.m
= ⋅
out
conv core
Pin = PVPTconvI L =220× 16 / 5 =3630[W] ∆Ρ = 30+in20+ 60 P out V Fconv
load
ET I+A=−40 I L K ⋅ω ϕ+×n[W]
mis
ω = 150
⋅P10 core / 72 14
Pout
η∆Ρ = == out − Pmis − Pcore ∆Ρ
P
P
P =
out === V
out + PKVL
in ( PΡ
1950 TEinAA L+⋅=−I Ρ=A200
∆Ρ F )−
40
1E) 1500
150
60
− VF−+ = core 1850 +2000
Pmis [W]
R adjI1 + R F I1 =
[W] 0
Ρ A + Ρ F + Ρ core + Ρ mis (P conv
F) 1440 π n 2×
= Pin1950
Pout‫مستقيم‬ − 40 − 60= 1850
‫ ـ گشتاور موتورهاي جريان‬4 ‫ ـ‬4
∆Ρ= PinΡ −=
∆Ρ Pout=3630
A
= = Ρ ω%S = − − = Ρ− A =+ P3480
150
200 × 10 = = 2000 × 100 % 4 /=1 ω 2=
in = ( Ρ + Ρ ) + P
[W] P
‫رابـطه‬ ‫از‬
V ‫و‬P I ‫‌کنند‬ ‫ي‬(P ‫م‬ ‫بيان‬ ‫درصد‬ ) [W]
‫حسب‬ [W]‫بر‬ ‫را‬ ‫بــازده‬
∆Ρ + Pmis
R
I2A)F⋅ ϕ −1440
out
−= EAA ⋅K
conv in A F
∆Ρ = 30 + 20+ 60 + 40 = 150[W] = PinPconv
Pout ∆Ρ KVL
in
T L out
VcoreT + R A I2 + E A = 0 60
∆Ρ
=
‫از‬%‫ناشي‬
=
η P‫مستقيم‬ ( P
Ρ +
A ×100
out Ρ )
‫جريان‬
+ P
‫موتورهاي‬
+ P
‫گشــتاور آرميچر‬Ρ out = 3630
=
P
η∆Ρ
=Ρ=−=A=150
conv
P +
=ΡT=in
out P2000 =−
IFinL−3480
= =Ρ2=
30
(P
πout
−=
200
50
+ +20
⋅Aϕ×⋅ I10
1950
= 50
2AF×= 3.‫‌شود‬
P ) W[W]
/ 14‫م×ي‬1440
2000 ‫) محاسبه‬3 ‫ ـ‬6(  radΡ 
∆Ρ= Pin− Pout
F core mis
Pinconv
=
V
ω K n[W] [W]
= 150 =
T72 =out
= − −
TA
∆Ρ = Ρin − Ρ out
in
=
P = P P P + 2000 P −=
P= 50 60 + 40
1950
P = 100
[W] W /  secω
load
Pout = Ρcore A + Fin =
mis30
−n60 + +20P= 50W60
in
‫ميدان‬
Ρ == ‫در‬VP‫واقع‬
Pout ⋅ −I‫آرميچر‬
∆Ρ
= 250 ‫‌پيچي‬
× ‫ سي=م‬5000
20 ‫جريان در‬ ‫جاري شدن‬
η
Pout
conv
=Pconv (P mis
−
A n F)
core
in [W] = conv
== =V 1950
PSout IPL=×= −−100 
40
220 −×60 −= P
16 51850= 3630 KVL1) − VF
= inΡ + P T
F =
L
30+ 20=50W P=
= η P + R P=Ρmis 60 + 40/core
2 =× 100
10
[W]
3 [W]
Pin % = −=
out
Ρ outA= ‫عبور‬
‫جريان‬ 3630 ‫با‬ −
.‫اســت‬
150 = ‫استاتور‬
3480 ‫‌هاي‬ ‫ب‬ ‫قط‬ ‫مغناطيســي‬ in
outP 2000
Tconv
50 1950 W
13 / 26 [ N.m
== η
P
Pcore +outPmis ×100 = 60+ 40= 100W
[W] P
∆Ρ out=
core
conv T
== V ΡPA=
(Ρ1950 ++Ρ
mis
−ΡF220 F+
40
n
)=
out
+×−core
−Ρ 60
P16 +Ρ=
+51850
=ncore/150
[W]
P/= KVL ] 2) − VT
%
‫مغناطيســي‬ P Pin ‫ از طرف فوران‬،IA ‫ســيم‌پيچي آرميچر‬ = η‫از‬
PoutP
P =
×100 =
load
in
I
A = − n ω − mis [W][W]
72
3630
mis
ηPin==out
%
PinΡ
P in
= 30 =
P %ST
T+⋅−I
convR = 250
L P 
mis × 20 P ×core
100
= +150 5000[W]
( )
out V
VT I L =220× 16 / 5 =3630[W] ∆Ρ
∆Ρ
in == =
= Ρ
Ρ ΡKVL + 20
+ LΡΡ
Ρ 1 + ) + 60+
−
Ρ n+P
V 40 +
+ = Ρ 1 + R F I1 =
RPadjmisI[W] 0
‫جريان‬
Pout = P‫حامل‬
4kw × ‫‌هاي‬
1000 ‫به=هادي‬4000φ ‫استاتور‬
[W ] ‫ميدان قطب‌هاي‬ ،4Pout KW = 1950 ‫مستقيم‬
in
A
A −F40 out
‫جريان‬
F − core
60 = 1850
‫مـوتور‬
core
F
‫يـک‬
mis[W] ‫ ـ‬4 ‫ ـ‬3 ‫مثال‬
in
Ρin = VT∆Ρ =⋅= IΡL == +Ρ 250P ×
−= 20 = 1500 5000 −[W] 1440
∆Ρ = Ρ A + Ρ F + Ρ core + Ρ mis ∆Ρ
=
∆Ρ η =A= 30 P Pout+F−20 ×PΡΡout230
100
+ )+ −20
+ V= 50
+=‫مفروض‬
W + =40/ 1 V
‫اين‬
= η .‫‌شود‬ ‫ي‬
P
4000‫م‬ ‫وارد‬
× 100‫مغناطيسي‬ ‫نيروي‬ ‫آرميچر‬ ‫‌پيچي‬ ‫م‬ ‫سي‬
%∆Ρ =
:‫محاسبه‬ ( ΡKVL
in
%S
P
in‫است‬ +R ‫مطلوب‬
out
)60+ .‫است‬
P
1440
40T= + 150
RPA×mis
I100
2[W]20EA A% ،250
= +PinFP−−mis PΡ∆Ρ
out core
∆Ρη ==30 P = 30=+60 20+= =W
A F
×+100 60=
Pin+ 020 +% = 150[W]
%
% 4080 = η =
P Ρ×core
P A +
100 PPin
in
= 4050 100W
TA ‫ نيرو حول محور رتور گشتاور آرميچر‬Pin∆Ρ =
out
% out
‫ مي‌نمايد‬500 ‫ايجاد‬ ∆Ρ = Ρ −
== V4P3630 kw ×= 21000 =×=+ ‫درصد‬
24000 ‫حسب‬ ‫الف ـ بازده بر‬
out
∆Ρ= Pin − Pout ΡPout=
=
P +
in
T IP
− πout150
220
=n 60 16 ×40
3480 / 35=/= [W3630
14
100
[W] ×]W 1440[W]  rad 
Ρ
∆Ρ= = V
P ⋅
− I P = 250 × 20 = 5000 [W] P = 4
.‫) به‌دست مي‌آيد‬2 ‫ ـ‬25( ‫از رابطه‬out‫ و‬kw A 4000 P
= in=
×
out
P
out
Ρ 1000
core =+ ω P =
in
L−
=
4000
mis ∆Ρ=30 [+W 20
] = 50 W = 150 / 72  sec 
in inT L out
∆Ρ === Ρ3630 60 60 ‫ب ـ تلفات‬
= Pin − ∆Ρ η AI+ Ρ + Ρ=×= +80 Ρ=
F
=
Pout
∆Ρ 5000 Pout − 4000 = 1000[W] 4000Ρ
%P
η=out = = Pout
V = ×
− F100220
150 16
% 3480 / 5 [W]3630 [W]
= η × 100 η =
in
P×core 500+=
T
P%L
mis80=
0 60+ 40= 100
core mis
W
%
Ρ = 3630 − 150 = 3480 % ∆Ρ = 100
P30 + 20 + Ρ60 + 40 2=Ρ×150103 [W] :‫حل‬
TA = KPϕinI A [W] 500 0 Ρin A= + Ρ F = + Ρ
out + = 13 / 26 [ N.m ]
η∆Ρ
P= PT − Pout
Pout
in== T IL = 220 ×core
16 /150 5= 3630
out mis
V in load
ω / 72 [W]
∆Ρ= P −
∆Ρ = η.‫‌آيد‬
P =P30 P
P‫ي‬in‫م‬out +−‫‌دست‬ 20P +‫به‬60 )4 +‫ ـ‬40 1(1000 = 150‫[از‬W]
‫رابطه‬ ‫ـ توان ورودي‬
ϕ= P=
ηP∆out 4kw ×1000=4000[W ]
out
=
in% =
∆Ρ out
= 5000ΡinKVL + ×Ρ−1out100 4000
+ = Ρ
− + Ρ adj 1 + R F I1 =
) V R [W]
I 0
‫گردش‬P‫به‬in ‫ سيم‌پيچي آرميچر شروع‬،‫= ايجاد گشتاور‬ ‫∆با‬Ρ 5000 ∆Ρ
P = = − 4000 =P Pin−−P
A
1000
∆Ρ F
[W]Fcore mis
∆t 4000 P P ϕout
∆Ρ η== K +⋅I IA20 2+ 60−+× 20+== R
out in
%η‫‌کند و=در‬ T = 30 in
×100
out
V40 150
A I2 +[W]
×‫استاتور‬
100= % 80 TA‫ =در‬KϕΡ Ρ [W]E = 0
A == V = 150
‫آن‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫‌هاي‬ ‫ب‬ ‫قط‬ ‫مغناطيسي‬ ‫فوران‬ % IAin KVL ) 250 5000
= P ⋅ ϕ ⋅ ω = 3630 − L− ∆Ρ = 3480 [W]
500 0
T A
E= η K ×100 P
∆= ϕ Pin − Pout P P T
∆Ρ
out out
% A out inin
‫الکترومغناطيســي‬
∆Ρ= TPAin Pin− PE ‫∆ پديد‌آمده و طبق قانون القاي‬ϕ Ρ VP
==P‫را‬out out I −= 150 = ×3480
T ⋅‫که‬ = [W]
η =∆ η= 3630 ×L∆Ρ 100 250 20 5000 [W]‫ـ توان‬
=K = outA
∆ t W%P =t
out
in ‫به‬ P‫آن‬ − ‫است‬ KW ‫حسب‬ ‫خروجي بر‬
=Ρ
‫القا‬
∆Ρ = ϕ5000
in‫آرميچر‬ V ⋅ I L−ϕω
I AT ‫‌پيچي‬ = 4000
=×‫در‬20
250
‫ســيم‬ E= A ‫محرکه‬
1000 5000 ‫فاراده نيــروي‬
[W] [W] EA = K η ⋅Ρ
out
EϕA⋅ ω=PPout K
P
inPout
in
⋅inϕ ⋅ ω
% =
Pout η=
out =4 = 3630 ××1000−100 150==4000 3480[W] [W ] .‫تبديل مي‌کنيم‬
‫آرميچر‬
T=Aη = E
K P ϕ
‫‌پيچي‬ II ‫م‬ ‫ســي‬
A×100
‫در‬ ‫القايي‬ ‫محرکه‬ ‫نيروي‬ .‫‌شــود‬ ‫ي‬ ‫م‬
η PA= P P P kw
K=
T E T inA in ×100 E
A =
out out
%
T A A
= K = A%
= A
ωin .‫) به‌دست مي‌آيد‬2 ‫ ـ‬20( ‫ از رابطه‬EA ϕ IA% η = 4000
∆ϕ ηϕω
out
P Pout ϕ 4IPAkw
== P in ×× ϕω
1000 100= =% 4000 80 [W ]
% = η Pin500 out
× 100
Pt =
T∆out kw ×1000=4000[W ]
P4conv E ΡI Ain = E PATinI⋅ AI0L = 250× 20= 5000[W]
V4000
A = TA = AT
Aη==‫ه‬
ω⋅ ϕ ⋅ ω ∆Ρ =
ω‫‌دســت‬
% Pinout− P×out 100 = 80 ‫ـ بازده بر حســب‬
E A = K4000 Ρ
% = η = PV500 P‫ب‬ω )3 ⋅ ‫×ـ‬L6(100
0
I = ‫رابطه‬
250 ‫از‬%20
× ‫درصد‬ = 5000[W]
%η = P ×100= % 80 P =% =
∆Ρ η
in
5000 P Tout
× 100
− 4000 = 1000[W]
load = A 0 EA
T500 TA = conv ∆Ρ = P Pin in− Pout .‫مي‌آيد‬
out
=T = ω = Pconv
Ρ η = ⋅ = × =
in
K
‫جريان‬ ω
‫الکتريکي‬ ‫‌هاي‬ ‫ن‬ ‫ماشــي‬ ‫در‬ ‫‌شود‬‫ي‬ ‫م‬ ‫مشاهده‬ T = × 100 250 20 5000
4Pϕ
out
∆Ρ= ϕPIinA − Pϕω %
T Ain = Kω V T I AL I [W]
out
P= ∆Ρ
PoutA =5000 kwin
×−1000 4000 = =4000 1000 [W [W] ]
‫زمان‬
=∆Ρ ‫هم‬E ‫طور‬
5000 I ‫به‬−‫موتوري‬ =‫ژنراتوري و‬
4000 1000[W] ‫مستقيم پديده‌هاي‬
T = ∆=
out
ϕ P
ω η =K44000
A == ϕ I ×1000
Poutout 100 =4000[W ]
ηt = PkwinωA××
load
TA = A A .‫در سيم‌پيچي آرميچر شکل مي‌گيرند‬ %
T
TP
% ∆
out 100= % 80
TA = Kϕ
load
ωI A ∆ϕ 4000 5000
∆ϕ‫= ـ‬20( %E
P=
∆Ρ η ===P K 4kw ⋅ ϕ×⋅× ω100=
1000 =% 4000 80 [W ]
)2 ‫) و‬2 ‫ ـ‬25( ‫ از رابطه‌هاي‬K ‫مقدار ضريب‬ in −0Pout
Pconv ∆ A
out
T t 500
A
∆t ω )4 ‫ ـ‬2( ‫ رابطه‬.‫= به‌دست مي‌آيد‬ = ∆Ρ
E= η ===
TK4000
5000 A .‫‌آيد‬
⋅ϕ ‫ي‬ ⋅−×ωE‫م‬4000 A‫‌دست‬
= ‫) به‬3
%1000
‫ ـ‬4( ‫ـ تلفات از رابطه‬
%K A P in − P 100 = 80 [W]
E A = =KP⋅out ϕ ⋅ω ϕ I500 A 0 ϕω
out
T =T∆Ρ A =T 5000
K Aϕ I A − E4000 A = 1000[W]
load
ω = K= =
∆Ρ EP I − P
=K =
TA EA
(4-2) T∆Aϕ=ϕKIinϕ A I A ϕω
A A out
ϕ I A ϕω = ∆Ρ 5000 ω − 4000 = 1000[W]

∆ ∆ϕt E A I A
=K P ϕ IA
E∆AAAAt =
T
T
EA I A
TA =)4 ‫ ـ‬2( ‫ از تناسب رابطه‬T ‫گشــتاور آرميچر‬ T = = Kconv ω⋅ ϕ ⋅ ω
‫قابل‬ ω ∆ϕ P ω
A
= TE A == T
K =KAconv P ⋅ϕ ⋅ ω EA
TA = conv
P T∆load
A t ϕ=Iω ϕω
TAAω E A
out
ω = KA = =
E K ⋅ϕ ⋅ ω 188
ϕEI AAPIoutA ϕω
=
P
T
T load = TA ω E A
Tload = out E ωI
A
= K =
‫‪∆ϕ out4000‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪η%‬‬‫==‬
‫‪η‬‬ ‫=‪×100‬‬
‫‪% 80‬‬
‫‪∆t Pin5000‬‬
‫‪∆Ρ‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪A = P‬‬ ‫‪KP ⋅ ϕ‬‬
‫‪−P‬‬ ‫‪⋅ω‬‬
‫=‬ ‫‪η inout ×100‬‬
‫‪out‬‬
‫‪%‬‬
‫حل‪:‬‬ ‫=‬
‫‪∆Ρ T‬‬ ‫‪5000‬‬‫‪Pin −E4000‬‬ ‫‪A = )4‬‬ ‫‪1000‬‬
‫]‪ 3([W‬ـ‬‫محاسبه است‪ .‬رابطه‬
‫=‬
‫= ‪K‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪TAin == ϕK‬‬
‫‪Ρ‬‬ ‫‪V‬‬‫‪Iϕ‬‬ ‫‪I ALϕω‬‬
‫‪T ⋅I‬‬ ‫]‪= 250× 20= 5000[W‬‬
‫ـ ســرعت زاويه موتور از رابطه (‪ 19‬ـ ‪ )2‬به‌دســت‬ ‫‪A‬‬
‫‪∆ϕ EPAoutI A‬‬

‫مي‌آيد‪.‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪%‬‬‫=‬ ‫=‪Aη‬‬ ‫‪×100‬‬ ‫)‪ (4-3‬‬
‫‪∆t‬‬ ‫‪Pωin‬‬
‫‪E‬‬ ‫== ‪A‬‬
‫‪PK‬‬ ‫‪⋅ϕ ⋅ ω‬‬
‫‪2π n 2 × 3 / 14 ×1500‬‬ ‫‪ rad ‬‬ ‫= ‪A‬‬
‫‪Pout‬‬
‫‪T‬‬ ‫] ‪kw ×1000=4000[W‬‬
‫‪4conv‬‬
‫= ‪ω‬‬
‫=‬ ‫‪= 157 ‬‬ ‫توان تبديل‬ ‫در رابطــه (‪ 3‬ـ ‪ )4‬مقــدار ‪E AEAIA‬بيانگر‪ω‬‬
‫‪ sec ‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪T4000‬‬
‫=‬
‫== ‪Kη‬‬ ‫‪A‬‬
‫آن‪Pout ×،‬‬ ‫=‬
‫جايگزيني‪100‬‬
‫شــده ‪ P‬اســت‪ .‬با‪% 80‬‬
‫‪)4‬‬
‫‪%‬‬ ‫رابطــه=‪ 4(ϕ‬ـ‬
‫‪A 0 ϕω‬‬
‫‪I500‬‬
‫‪E A I A 750× 125‬‬ ‫‪Tload‬‬ ‫‪conv‬‬
‫رابطه[ (‪3‬‬
‫ـ‪]‬از‪ rad‬‬
‫=‬‫=‪TA 2π‬‬ ‫‪× 3 157‬‬
‫آرميچر ب‪2‬ه ‪n‬‬ ‫=‬ ‫‪×1500‬‬
‫گشتاور‪/ 14‬‬ ‫‪597‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪N.m‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫به‌دست خواهد آمد‪.‬‬
‫=مي‌آيد‪ω.‬‬
‫=‬ ‫‌دست‬
‫‪ω‬‬ ‫‪157‬ـ=‪)4‬‬ ‫‪∆Ρ‬‬‫‪== E‬‬ ‫‪PinA I−APout‬‬
‫‪60P‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪ sec ‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪80‬‬ ‫×‬ ‫‪10‬‬ ‫‪3‬‬
‫=‬
‫‪∆Ρ‬‬
‫‪A‬‬
‫‪5000‬‬ ‫‪ω − 4000‬‬ ‫]‪= 1000[W‬‬
‫=‪T‬‬‫‪load E I‬‬ ‫=‬‫‪out‬‬
‫‪750‬‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫‪125‬‬ ‫‪509‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪5‬‬ ‫[‬ ‫‪N.m‬‬ ‫]‬ ‫‪P‬‬
‫=‬‫=‪TA 2π‬‬ ‫‪AωA‬‬
‫‪2‬‬ ‫×‬ ‫‪3‬‬
‫‪157‬‬ ‫=‬
‫‪14‬‬ ‫×‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪597 / 1[ N.m‬‬ ‫]‬ ‫‪TAA = Kconv‬‬ ‫‪ϕ IA‬‬ ‫)‪ (4-4‬‬
‫‪ω‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪/‬‬
‫‪157‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪rad‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ω‬‬
‫‪ω‬‬
‫=‬‫= =‪E A‬‬ ‫‪K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬ ‫‪= 157 ‬‬ ‫‪∆ϕ‬‬
‫‪60P‬‬ ‫‪80‬‬ ‫×‬ ‫‪60‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sec ‬‬ ‫‪Pout‬‬
‫‪T‬‬ ‫=‬
‫‪ωload‬‬ ‫‌آيد‪= .‬‬
‫=‪E A‬‬
‫ي‪E‬‬
‫‪out‬‬
‫‪‌750‬دست م‪I‬‬
‫=‬
‫گشتاور ×بار‬
‫‪157‬به‬
‫‪509‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪5‬‬
‫ـ از رابطه (‪ 5‬ـ ‪125 )4‬‬ ‫[‬ ‫‪N.m‬‬ ‫]‬ ‫‪T‬‬‫∆‬ ‫‪t‬‬ ‫=‬
‫گشتاور آرميچر‬
‫‪load‬‬
‫رابطه (‪ 4‬ـ ‪ )4‬تعريف جديدي براي ‪ω‬‬
‫=‬‫=‪TA K‬‬ ‫‪⋅AϕωA‬‬ ‫] ‪= 597 / 1[ N.m‬‬ ‫‪EA = K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬
‫‪E = Kω⋅ ϕ ⋅ ω 157‬‬ ‫ارايه مي‌دهد‪ .‬طبق اين تعريف «نسبت توان تبديل شده‬
‫‪TAA = K ⋅ ϕ ⋅ I A‬‬ ‫‪TA‬‬ ‫‪EA‬‬
‫‪Pout 80× 103‬‬ ‫=‬
‫‪T‬‬ ‫=‬
‫آرميچر‬ ‫گشتاور‬ ‫‪ Pconv‬به ســرعت زاويه‌اي رتور ‪ω‬‬
‫] ‪= 509 / 5[ N.m‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪ω‬‬‫=‪T‬‬ ‫‪= n A−‬‬ ‫=‬ ‫‪n‬‬ ‫‪A ϕI‬‬ ‫‪ϕω‬‬
‫‪SR = K ⋅ ϕω‬‬
‫‪load‬‬
‫‪157‬‬ ‫ناميده مي‌شود‪ ».‬بر اســاس همين تعريف «نسبت توان‬
‫‪A‬‬
‫‪E A== K‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪K⋅⋅ϕϕ ⋅⋅Iω‬‬ ‫‪EA I A‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫=‬
‫خروجي ‪ Pout‬به ســرعت زاويه‌اي رتور ‪ω، ω‬گشتاور‪A‬بار‬
‫‪A‬‬ ‫‪n − nA‬‬
‫=‬‫‪%S R nE A− n ×100‬‬
‫‪ω‬‬
‫‪SR== K ⋅ ϕ n‬‬ ‫پرسش ‪ 1‬ـ ‪4‬‬ ‫‪ Tload‬مي‌نامند» و از رابطه (‪ 5‬ـ ‪ )4‬به‌دست م‬
‫‪conv‬ي‪‌P‬آيد‪.‬‬
‫‪n1500 − 1440‬‬ ‫‪T‬‬ ‫=‬
‫=‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪100‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ω‬‬
‫‪TA =R K n⋅ ϕ −⋅1440‬‬
‫‪%S‬‬ ‫‪InA‬‬ ‫‪%‬‬ ‫‪/‬‬
‫=‬‫‪%S R‬‬ ‫‪‬‬
‫پرسش‌هاي کامل کردني ‪×100‬‬ ‫‪Tload = out‬‬
‫‪P‬‬ ‫)‪ (4-5‬‬
‫‪n − n‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪2‬‬ ‫×‬ ‫‪3‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪14‬‬ ‫×‬
‫‪ 1 ‬ـ‪ ‬فرآيند تبديل انرژي الکتريکي به انرژي = ‪SR‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1440‬‬ ‫‪rad‬‬ ‫‪ω‬‬
‫مکانيکي‬
‫=‬‫= ‪ω‬‬ ‫‪n1500 − 1440‬‬ ‫‪= 150/ 72‬‬
‫=‬ ‫‪%SR 60‬‬ ‫=‬ ‫‪60‬‬‫‪× 100 %4 / 1  sec ‬‬
‫‪n −1440‬‬‫بديهي است توان تبديل شده ‪ P‬بزرگ‌تر از توان توسط ‪ .......................‬صورت ‪3‬مي‌گيرد‪n .‬‬
‫=‬‫‪%S R Ρ ‬‬ ‫‪×2100‬‬‫‪×10‬‬ ‫‪conv‬‬
‫=‬
‫‪load‬در‬
‫‪T‬‬ ‫=‬
‫اثــر ‪2π n‬‬
‫‪out‬‬
‫‪n‬‬
‫‪...................‬‬ ‫در × ‪2‬‬ ‫=‬
‫تــوان× ‪14‬‬
‫کــه‪3 /‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪26‬‬ ‫[‬
‫‪ rad‬ـ‪ ‬مقــداري از ‪1440‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪N.m‬‬ ‫]‬ ‫خروجي ‪ Pout‬است در نتيجه گشتاور آرميچر نيز بيشتر ‪2 ‬‬
‫=‬‫= ‪ω‬‬ ‫‪ω −150‬‬
‫‪1500‬‬ ‫‪1440‬‬ ‫‪/ 72‬‬ ‫‪= 150/ 72‬‬
‫=‬ ‫‪160‬را‪%SR‬‬
‫تلفات‬
‫‪KVL‬‬ ‫‌شــود)‬‫‪−V‬‬ ‫= مي‬ ‫‪60‬‬‫‪× I100‬‬
‫‪...................‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪+‬‬ ‫تبديــل‪R‬به‬
‫‪%‬‬
‫‪I‬‬ ‫=‪4‬‬ ‫‪ sec ‬‬
‫‪/01.....................‬‬ ‫از گشتاور بار خواهد شد‪.‬‬
‫‪1440‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪adj 1‬‬ ‫‪F 1‬‬
‫‪Ρ‬‬ ‫‪2 ×10‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪T‬‬‫=‬
‫× ‪load 2π n=2‬‬
‫‪KVL‬‬ ‫‪2) out‬‬ ‫‪− VT 3+ /R14‬‬ ‫=‬‫‪AI‬‬ ‫×‬ ‫‪+ 13‬‬
‫‪21440‬‬ ‫= ‪E A/‬‬ ‫گويند‪26.‬‬
‫مکانيکي‪0[ N.m‬‬‫مثال ‪ 4‬ـ ‪ 4‬ـ مـوتـور جـريان مستقيم ‪] rad  ،80 KW‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪72‬‬
‫‪ω..................‬را‬
‫=‬ ‫توان ‪ .................‬به سرعت =‬ ‫‪= 150‬‬ ‫‪ 800 V‬و ســرعت ‪ 1500 RPM‬مفروض است‪ .‬اگر ‪ 3 ‬ـ‪/ 72‬‬
‫‪/‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫نســبت‬
‫= ‪KVL1) − VF + R adjI1 + R F I1‬‬ ‫‪0  sec ‬‬
‫‪Ρ out‬‬ ‫نامند‪2 ×R10I3 + E.‬‬ ‫در اين سرعت نيروي محرکه القايي آرميچر ‪ 750 V‬و گشتاور آرميچر‬
‫=‬
‫‪KVL‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬‫‪A‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪A‬‬‫‪/‬‬ ‫=‬‫‪26‬‬‫‪0‬‬ ‫] ‪[ N.m‬‬ ‫جريان آرميچر ‪ 125 A‬باشد مطلوب است‪:‬‬
‫‪load‬‬
‫‪ω 150‬‬
‫ســرعت‪ ..................‬را‬ ‫‪ /.................‬به‬
‫‪72‬‬ ‫‪ 4‬ـ نســبت توان‬
‫نامند‪KVL1) − VF + R adjI1 + R F I1.‬‬ ‫=‬ ‫گشتاور بار ‪0‬‬ ‫الف ـ گشتاور آرميچر ‪T‬‬
‫‪A‬‬
‫= ‪KVL2) − VT + R A I2 + E A‬‬
‫‪0‬‬ ‫ب ـ گشتاور بار ‪Tload‬‬
‫‪189‬‬
‫‪ 6‬ـ تلفات در موتورهاي جريان مســتقيم را تعريف‬ ‫‪ 5‬ـ نمودار پخش توان موتور جريان مســتقيم شکل‬
‫کنيد‪.‬‬ ‫زير را تکميل کنيد‪.‬‬
‫‪ 7‬ـ به چــه دليل به تلفات مســي‪ ،‬تلفــات متغير‬
‫‪P.................‬‬
‫گويند؟‬ ‫‪P.................‬‬
‫‪Pin= .................‬‬
‫تمرين ‪ 1‬ـ ‪4‬‬
‫‪ 1‬ـ موتور جريان مستقيم ‪ 200 V ،1 kW‬با توان‬ ‫‪...........................‬‬
‫‪...........................‬‬
‫تبديل شده ‪ 1100 W‬و تلفات مسي ‪ 50 W‬مفروض‬ ‫‪...........................‬‬
‫است‪ .‬مطلوب است‪:‬‬
‫الف ـ تلفات مکانيکي و هسته روي هم‬ ‫ ‬
‫ب ـ توان ورودي موتور‬ ‫ ‬ ‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬
‫پ ـ جريان موتور‬ ‫ ‬ ‫‪ 1‬ـ حاصل جمع تلفات مکانيکي و تلفات تحريک و‬
‫‪ 2‬ـ موتــور جريان مســتقيم ‪ 500 V ،10 kW‬با‬ ‫تلفات آرميچر را تلفات کل گويند‪.‬‬
‫تلفات ثابت ‪ 700 W‬و متغير ‪ 800 W‬مفروض است‪.‬‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫مطلوب است‪:‬‬
‫‪ 2‬ـ تلفات مکانيکي و تلفات هســته را تلفات متغير‬
‫الف ـ تلفات کل‬ ‫ ‬ ‫گويند‪.‬‬
‫ب ـ توان ورودي‬ ‫ ‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫پ ـ توان تبديل شده‬ ‫ ‬
‫پرسش‌هاي تشريحي‬
‫‪ 3‬ـ يک موتور جريان مستقيم ‪ 250 V ،10 HP‬با‬
‫بازده ‪ % 74/5‬مفروض است‪ .‬مطلوب است‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ مفهوم توان تبديل شــده در موتورهاي جريان‬
‫الف ـ توان ورودي‬ ‫ ‬ ‫مستقيم را شرح دهيد‪.‬‬
‫ب ـ جريان موتور‬ ‫ ‬ ‫‪ 2‬ـ تلفات آرميچر را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ يک موتور جريان مســتقيم ‪ 45 kW‬باري را با‬ ‫‪ 3‬ـ ويژگي‌هــاي موتورهــاي جريــان مســتقيم را‬
‫گشــتاور ‪ 430 N.m‬به گردش درآورده است‪ .‬سرعت‬ ‫بنويسيد‪.‬‬
‫رتور را برحسب ‪ RPM‬به‌دست آوريد‪.‬‬ ‫‪ 4‬ـ تلفــات متغيــر در موتورهاي جريان مســتقيم‬
‫‪ 5‬ـ يک موتور جريان مستقيم ‪ 90 kW‬با تلفات ثابت‬ ‫کدامند؟‬
‫‪ 2/5 kW‬باري را با ســرعت ‪ 1200 RPM‬مي‌گرداند‪.‬‬ ‫‪ 5‬ـ علت پيدايــش حالت موتــوري و ژنراتوري در‬
‫مطلوب است‪:‬‬ ‫ماشين‌هاي جريان مستقيم را شرح دهيد؟‬
‫‪190‬‬
‫‪ 6‬ـ ‪ 4‬ـ عالمت اختصــاري و مدار الکتريکي‬ ‫الف ـ گشتاور بار‬
‫معادل موتورهاي جريان مستقيم‬ ‫ب ـ گشتاور آرميچر‬
‫طـرح ساختماني موتــور جــريـان مستقيم شــکل‬
‫‪ 5‬ـ ‪ 4‬ـ پديده مهار گسســتگي در موتورهاي‬
‫(‪ 2‬ـ ‪ )4‬دو قسمت مجزا از يکديگر را نشان مي‌دهد‪ .‬يکي‬
‫جريان مستقيم‬
‫سيم‌پيچي تحريک بر روي استاتور و ديگري سيم‌پيچي‬
‫اين‬ ‫آرميچر بر روي رتور مي‌باشــد‪ .‬عالمــت اختصاري‬ ‫افزايش ســرعت موتورهاي جريان مســتقيم در اثر‬
‫=‪P‬‬
‫‪in‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪T ⋅ IL‬‬ ‫‪2π n 2 × 3 / 14 ×1500‬‬ ‫‪ rad ‬‬
‫است‪F .‬به‬ ‫‪»ω‬‬
‫=‬ ‫‪1‬‬
‫مغناطيســي قطب‌ها را =‬
‫«مهارگسستگي‬ ‫فوران‪= 157‬‬ ‫کاهش‪ sec‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(PA + P‬‬ ‫دو قسمت در شــکل (‪ 6‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده )‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬
‫گويند‪.‬‬
‫‪Pconv‬‬‫‌اي‪ E‬از =‬‫‪A ⋅ IA‬‬
‫کمک عالمت‌هاي اختصاري مي‌توان نمايش ساده‬ ‫‪E A I A 750× 125‬‬
‫=‬ ‫= ‪TA‬‬ ‫] ‪= 597 / 1[ N.m‬‬
‫کرد‪Pin = VT I L = 200× 10.‬‬ ‫‪= 2000‬‬ ‫رابطه به‌دســت موتورهاي جريان ]‪[W‬‬
‫مستقيم ارايه‬ ‫آرميچر از ‪ω‬‬ ‫نيــروي محرکه القايــي‪157‬‬
‫=‪P‬‬ ‫‪VT ⋅ I L‬‬ ‫رابطه‪π‬‬ ‫‪× 80‬‬ ‫‪×31500‬‬
‫) ‪Pinconv = Pin − (PA + PF‬‬ ‫‪)4‬‬
‫=‪ωT‬‬
‫=‬ ‫=‪ 6(2‬ـ‬ ‫ســرعت‪2‬از ‪nP‬‬ ‫‪3 /×1410‬‬ ‫رابطه‬ ‫اســاس=اين‬ ‫‪ rad‬‬ ‫مي ‪‬‬
‫‌آيد‪ .‬بر‬
‫) ‪(PA + PF‬‬ ‫‪F1‬‬ ‫‪load 60‬‬ ‫=‬‫‪out‬‬
‫=‬
‫‪60‬‬ ‫‪509‬‬ ‫‪157‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪[  sec]‬‬
‫‪N.m‬‬
‫=‪= 2000 −‬‬
‫‪Pconv‬‬ ‫]‪50 1950[W‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪157‬‬ ‫‌شود‪.‬‬ ‫تعيين مي‬
‫‪= E A ⋅ IA‬‬ ‫‪EKA ⋅Iϕ‬‬‫‪A ⋅ ω750× 125‬‬
‫= =‪TEAA‬‬
‫‪Pconv‬‬
‫‪Pout = Pconv − Pmis − Pcore‬‬ ‫‪M‬‬ ‫=‬ ‫] ‪= 597 / 1[ N.m‬‬
‫]‪Pin = VT I L = 200× 10= 2000[W‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪157‬‬
‫]‪Pout= 1950− 40− 60= 1850[W‬‬ ‫‪ω = PA‬‬ ‫)‪ (4-6‬‬
‫) ‪Pconv = Pin − (PAF2+ PF‬‬ ‫‪A2‬‬
‫⋅‬ ‫‪ϕ‬‬ ‫‪80× 103‬‬
‫‪∆Ρ = ( Ρ A + Ρ F ) + Pcore + Pmis‬‬ ‫=‪T‬‬ ‫‪K‬‬ ‫=‬‫‪out‬‬
‫] ‪= 509 / 5[ N.m‬‬
‫=‪= 2000 −‬‬
‫‪Pconv‬‬ ‫]‪50 1950[W‬‬
‫‪load‬‬
‫‪ω‬‬
‫‪TA = K ⋅ ϕ ⋅ I A‬‬ ‫‪157‬‬
‫‪∆Ρ = Ρin − Ρ out‬‬ ‫رابطه‬‫‪ K‬از =‪A‬‬ ‫گشــتاور آرميچر موتورهاي جريان‪⋅ ϕ ⋅ ω‬‬
‫مستقيم‪n‬‬
‫‪E‬‬
‫آرميچر‪Pout = Pconv − P‬‬ ‫اختصاري‪mis −‬‬
‫شکل ‪ 6‬ـ ‪ 4‬الف ـ عالمت ‪Pcore‬‬ ‫‪ −n‬‬
‫‪=Ρ A + PF =30+ 20=50W‬‬ ‫‪SR = E‬‬ ‫(‪ 25‬ـ ‪ )2‬به‌دست مي‌آيد‪.‬‬
‫‪Pout= 1950− 40− 60‬‬ ‫‪= 1850‬‬
‫تحريک‬ ‫]‪[W‬‬
‫اختصاري‬ ‫ب ـ عالمت‬ ‫‪ω = An‬‬
‫‪= P + Pmis = 60+ 40= 100W‬‬ ‫‪K ⋅ ϕn − n‬‬
‫اتصاالت(‪∆Ρ = core‬‬ ‫نشــان ‪F ) +‬‬
‫دادن‪Ρ A + Ρ‬‬ ‫بــراي‪Pcore +‬‬ ‫=‬ ‫‪‬‬
‫‪×100‬‬
‫‪Pin =VT I L =220× 16Fig.‬‬ ‫]‪4--6[W‬‬
‫از عالمــت اختصاري ‪Pmis‬‬ ‫‪%S‬‬
‫‪/ 5 =3630‬‬ ‫‪TA = K ⋅ ϕ n⋅ I A‬‬
‫‪R‬‬
‫اســتفاده‪∆Ρ = Ρ‬‬‫الکتريکــي در موتورهــاي جريان مســتقيم‪− Ρ out‬‬
‫‪∆Ρ = ΡinA + Ρ F + Ρ core + Ρ mis‬‬ ‫‪n −‬‬ ‫‪n − 1440‬‬
‫‪1500‬‬
‫‪=Ρ A + PF =30+ 20=50W‬‬ ‫مي‌شود‪.‬‬‫=‬ ‫جريان‬
‫‪S‬‬ ‫‪%S‬‬‫‪R‬‬ ‫=‬ ‫مــدار تحريک‪R،‬‬ ‫=‬ ‫افزايش‪× 100‬‬
‫مقاومت‬ ‫اثــر‪%4‬‬
‫اگر در ‪/ 1‬‬
‫]‪∆Ρ = 30+ 20+ 60 + 40 = 150[W‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪1440‬‬
‫مســتقيم ‪+‬به ‪= Pcore‬‬
‫‪P = 60+ 40= 100W‬‬ ‫مغناطيســي‬ ‫ســيم‌پيچي تحريک ‪ IF‬کاهش يابد فوران‬
‫‪∆Ρ‬‬ ‫تحليــل الکتريکــي موتورهاي جريان ‪= Pin −misPout‬‬ ‫=‬ ‫‪2πnn − n2 ××3100‬‬ ‫‪/ 14 ×1440‬‬ ‫‪ rad ‬‬
‫جريان‪Pin =V‬‬ ‫‪I‬‬ ‫=‬ ‫‪220‬‬ ‫×‬ ‫‪16‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪5‬‬ ‫=‬ ‫‪3630‬‬ ‫]‪[W‬‬ ‫=‬ ‫‪ω )2‬‬
‫‪%S‬‬
‫گشتاور‬
‫‪R‬‬ ‫=‬ ‫ـ‬ ‫(‪25‬‬
‫‪n‬‬ ‫رابطه‬ ‫طبق‬ ‫و‬ ‫‌شــود‬‫‪150‬ي=‬
‫م‬ ‫کم‬ ‫‌ها‪/ φ72‬‬ ‫ب‪‬‬ ‫‪ ‬قط‬
‫‪Pout‬‬‫‪= PTinL − ∆Ρ‬‬ ‫منظور محاســبه کميت‌هاي الکتريکــي ولتاژ‪،‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪sec‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∆Ρ = Ρ A + Ρ F + Ρ core + Ρ mis‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1440‬‬
‫‌پذير = ‪Ρ out‬‬ ‫امکان‬
‫‪3630‬‬ ‫معادل‬
‫‪− 150‬‬ ‫الکتريکي‬
‫‪= 3480‬‬ ‫بار و‬
‫= توان با اســتفاده از مدار]‪[W‬‬ ‫‪%S‬‬ ‫صــورت ‪Ρ‬اگر موتور‬
‫= ‪out‬‬ ‫‪10‬اين× ‪2‬‬
‫در×‬
‫‪3‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪%‬ي‌يابد‪.‬‬‫کاهش م‬
‫آرميچــر ‪4 / 1‬‬
‫]‪∆Ρ = 30+ 20+ 60 + 40 = 150[W‬‬ ‫‪T‬‬
‫‌پيچي‬
‫=‬
‫‪R‬‬
‫جريان سيم‪load‬‬‫=‬ ‫‪1440‬‬‫و‬
‫=‬
‫‌ايســتد‬ ‫ي‬ ‫م‬
‫‪13‬‬
‫حرکت‬
‫‪/‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪[ N.m‬‬
‫از‬ ‫باشد‪،‬‬ ‫داشته]‬
‫است‪ .‬مدار الکتريکي معادل ســيم‌پيچي تحريک‪ ،‬يک ‪P‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪72‬‬
‫‪η== Poutin − Pout‬‬
‫‪∆Ρ‬‬ ‫خواهد‪2π1‬‬
‫‪)n − 2V‬‬ ‫‪1440‬به‪×I‬آن‪× 3+ /R14‬‬ ‫‪ rad ‬‬
‫= مدار ‪ RL‬ســري مي‌باشد که در شــکل (‪ 7‬ـ ‪ )4‬نشان‬ ‫رســيد‪.‬‬
‫=‪ωKVL‬‬ ‫آســيب‬ ‫‪adj 1 +‬‬ ‫‌يابد و‬ ‫=م‬
‫‪I1150‬ي=‪R F‬‬ ‫آرميچر‪0/ 72‬‬
‫افزايش‬
‫‪Pin‬‬
‫‪60‬‬
‫‪F‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪ sec ‬‬
‫‪Pout‬‬‫‪= Pin − ∆Ρ‬‬ ‫طبق‬
‫‪KVL‬‬ ‫فوران‬‫‪2‬‬ ‫)‬ ‫کاهش‬
‫‪−‬‬ ‫‪V‬‬ ‫باشــد‬
‫‪+‬‬ ‫‪R‬‬ ‫بار‬
‫‪I‬‬ ‫بدون‬
‫‪+‬‬ ‫‪E‬‬ ‫موتور‬
‫=‬ ‫‪0‬‬ ‫‌که‬ ‫ي‬ ‫صورت‬ ‫در‬
‫‪Pout‬‬ ‫داده شده است‪.‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪A3 2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪Ρ%‬‬‫=‬ ‫‪η‬‬
‫‪out = 3630‬‬
‫‪×−100‬‬
‫]‪150= 3480[W‬‬ ‫‪Ρ out 2 ×10‬‬
‫‪Pin‬‬ ‫مهار‬
‫=‪T‬‬ ‫=‌شود و‬ ‫= ســرعت مي‬ ‫‪ 13‬افزايش‬ ‫‪/ 26 [)4‬‬
‫منجر به‬ ‫‪N.m‬‬ ‫رابطه ](‪ 6‬ـ‬
‫‪P‬‬
‫‪load‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪72‬‬
‫]‪ηΡin= = outVT ⋅ I L = 250× 20= 5000[W‬‬ ‫گسســته خواهد شــد و به ياتاقان‌ها آســيب مي‌رسد؛‬
‫= ‪KVL1) − VF + R adjI1 + R F I1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Pin‬‬ ‫هم‌چنين در اثر افزايش جريان به ســيم‌پيچي آرميچر‬
‫‪Pout‬‬ ‫= ‪KVL2) − VT + R A I2 + E A‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪%‬‬‫=‬ ‫‪η Pout‬‬ ‫‪×100‬‬
‫‪%‬‬‫=‬ ‫‪η Pin ×100‬‬ ‫آسيب مي‌رسد‪.‬‬
‫‪Pin‬‬ ‫‪Run awav .1‬‬
‫‪Pout =4kw‬‬ ‫] ‪×1000=4000[W‬‬
‫‪Ρin = 191‬‬ ‫]‪VT ⋅ I L = 250× 20= 5000[W‬‬
‫‪4000‬‬
‫‪%η = P‬‬ ‫=‪×100‬‬ ‫‪% 80‬‬
‫‪out‬‬
‫‪ 7‬ـ ‪ 4‬ـ مشخصات موتورهاي جريان مستقيم‬
‫‪F1‬‬
‫موتورهاي جريان مستقيم توســط کارخانه‌ سازنده‬ ‫‪IF‬‬
‫مورد آزمايش‌هاي متعددي قرار خواهند گرفت‪ .‬نتايجي‬ ‫‪RF‬‬
‫که از اين آزمايش‌ها به‌دست مي‌آيد به عنوان «مشخصات‬ ‫‪LF‬‬

‫موتور جريان مستقيم» ارايه خواهند شد‪ .‬اين مشخصات‬
‫به سه گروه تقسيم مي‌شوند‪.‬‬ ‫‪F2‬‬
‫‪ 1‬ـ گروه اول شــامل مشــخصاتي است که بر روي‬ ‫‪Fig. 4--7‬‬

‫شکل ‪ 7‬ـ ‪ 4‬مدار الکتريکي معادل سيم‌پيچي تحريک‬
‫پالک ماشين ثبت مي‌شــود‪ .‬اين مشخصات را «مقادير‬ ‫در اين شکل‪:‬‬
‫نامي» مي‌نامنــد‪ .‬به هنگام اســتفاده از موتور تجاوز از‬ ‫‪ RF‬معادل مقاومت اهمي سيم‌پيچي تحريک‬
‫مقاديــر نامي باعث بروز مشــکالت جدي و آســيب به‬ ‫‪ LF‬ضريب خود القايي سيم‌پيچي تحريک‬
‫ســيم‌پيچي‌هاي ماشــين و قســمت‌هاي مکانيکي آن‬
‫‪ I‌F‬جريان سيم‌پيچي تحريک‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫مدار الکتريکي معادل ســيم‌پيچي آرميچر در شکل‬
‫‪ 2‬ـ گروه دوم شــامل مشــخصاتي است که پس از‬
‫(‪ 8‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫تنظيم‪ ،‬ترســيم مي‌شوند و به عنوان «منحني مشخصه»‬
‫بــه صورت ســند در مي‌آيند‪ .‬اين منحني مشــخصات‬ ‫‪IA‬‬
‫عبارتند از‪:‬‬ ‫‪RA‬‬

‫منحني مشخصه الکترومکانيکي‬
‫‪LA‬‬ ‫‪VA‬‬
‫منحنــي مشــخصه الکترومکانيکي تأثيــر تغييرات‬
‫ســرعت گردش رتور ‪ n‬بر جريان سيم‌پيچي آرميچر ‪IA‬‬ ‫‪EA‬‬
‫را در ولتاژ ‪ VT‬ثابت نشان مي‌دهد‪.‬‬
‫شکل ‪ 8‬ـ ‪ 4‬مدار الکتريکي معادل سيم‌پيچي آرميچر‬
‫منحني مشخصه الکترومغناطيسي‬ ‫‪Fig. 4--8‬‬
‫در اين شکل‪:‬‬
‫منحني مشخصه الکترومغناطيســي تأثير تغييرات‬
‫‪ EA‬معــادل نيــروي محرکه القايي در ســيم‌پيچي‬
‫گشتاور بار ‪ Tload‬بر جريان سيم‌پيچي آرميچر ‪ IA‬را در‬
‫آرميچر [‪]V‬‬
‫ولتاژ ثابت ‪ VT‬نشان مي‌دهد‪.‬‬
‫‪ RA‬معادل مقاومت اهمي سيم‌پيچي آرميچر [‪]Ω‬‬
‫منحني مشخصه گشتاور ـ سرعت‬
‫‪ IA‬جريان سيم‌پيچي آرميچر [‪]A‬‬
‫منحني مشــخصه گشتاور ـ ســرعت تأثير تغييرات‬
‫‪ VA‬ولتاژ دو سر آرميچر [‪]V‬‬
‫گشتاور بار ‪ Tload‬بر ســرعت گردش رتور ‪ n‬را در ولتاژ‬
‫‪ VT‬ثابت نشان مي‌دهد‪.‬‬ ‫‪ LA‬ضريب خود القايي سيم‌پيچي آرميچر‬
‫‪192‬‬
= TA 2= π= An A 2 × 3 / 14 = ×1500 597 / 1[ N.m  rad] 
P= =Vω ⋅
ωT =L 60ω
I E
157 = 157  sec  2π n 2 × 3 / 14 ×1500  rad 
A
in
K ⋅ϕ 60 = ω = = 157 
 sec 
3
(PA + PF ) EPout 80 ×× 10125 60 60
T=
A = K
=I 750 =
⋅ωϕ ⋅ I A 157= 597 / 1[ N.m ] 509 / 5 [ N.m ]
== = A A
TEload
Pconv A ⋅ IAω 157 E A I A 750× 125
A
EIA= = K200n −
 ⋅ϕ ⋅ ωn .‫‌آيد‬ ‫ي‬ ‫م‬ =
‫تجزيه‬
T ‫از‬ =
‫که‬ ‫مشخصاتي است‬ = ‫شامل‬597
‫ســوم‬/ 1[‫گروه‬
N.m‫] ـ‬3
Pin = VS = ×
Pout 80× 1010 = 2000 3 [W] A
ω 157
= 509 / 5[ N.m ]
TRL
P= VTT= ⋅ I L E An= ‫ه‌دست‬2‫ ب‬π ‫دوم‬nP ‫اول و‬ 2 ×‫گروه‬ ‫مشــخصات‬
3 /×14
80 10 ×3 1500 ‫اطالعات‬ ‫تحليل‬
 rad  ‫و‬
Pconv =ωPin= − (PAω+ PF ) 157
load
[  sec]‫ و‬‫آمده‬
in
n − n = ω
T = = =out
= 509 = /157
5 N.m
(PA + P= )=RKK⋅ ϕ ⋅ ϕ ⋅ ω1950 ×100 ‫کميت‬load ‫ يکي از اين مشخصات‬.‫محاسبه مي‌شوند‬
60 ω 157 60
= %S
Pconv EF2000
A −= 50 [W]
= TEAA= ⋅ IK
Pconv ⋅ ϕ n⋅ I A E A= ‫سرعت‬
‫نسبت‬ KA⋅IϕA‫تغييرات‬
E ⋅ ω 750‫که‬ ‫» اســت‬SR 1‫«تنظيم سرعت‬
× 125
Pout = Pωconv −EPA1500
A
− −core
P 1440 = TA = = 597 / 1[ N.m ]
Pin= = VS%S I= n  −misn× 10= =
L=R= K200 ⋅ ϕ− 60 2000 × 100
[W] % 4 / 1 )4 ‫ـ‬ 7( E ω
‫رابطه‬ ‫از‬ ‫و‬ 157
‫‌دهد‬‫ي‬ ‫به ســرعت بارداري را نشان م‬
Pout= 1950− 40
TR
= 1850[W]
1440 ω = A
3
Pconv =TPin =−K (Pn⋅Aϕ+⋅ IPF ) K ⋅Pϕout 80× 10
∆Ρ = ( ΡAA +2ΡπFn)+−P2ncore A× 3+ / 14
Pmis×1440  rad  T= = = 509 / 5.‫‌آيد‬ [ N.m ] ‫به‬
‫‌دست مي‬
== =ω2000 = −= 50n 1950 ×100 = 150/ 72
load
T = K ⋅ϕ ⋅ I ω 157
− 60 )2 ‫ ـ‬19( ‫از رابطــه‬ sec ‫ ـ‬ EA= K ⋅ ϕ ⋅ ωA
Pconv %S Rn [W]
∆Ρ SinR−=Ρ‫ه‬60
= Ρ‫‌دســت‬ ‫ب‬out
‫‌اي‬ ‫ه‬n‫ســرعت زاويــ‬
Pout = Pconv − P1500 nΡmis −−P1440 A n − n
== Ρ A +T = 30 + 20 = 2
core
50 × 10 3
.‫‌آيد‬ ‫ي‬ ‫م‬ S = (4-7)
P = W × 100 4 [
1 ]
R
P = 1950 =
%S
load− 40
F R =
n− −1440
out
60=n ×1850 = [W] 13 %/ 26 / N.m ω=
E An
Pcore =
=out + Pmis
%S R =ω 60+ 40 150100
= /100 72W K ⋅ nϕ − n
∆Ρ = ( ΡKVL + 2 Ρ
π
1 ) n ) +−
nP2 × 3 +
V + /
R 14P ×I +
1440R I = 0  rad  =%S ×100
Pin = VωT AI L = × 16 F/ 5=
ϕ
R
= = 220
F
1500 − 1440adj3630
core mis1
[W] =F 150
1 / 72 
‫از‬T‫و‬ =
‫‌کنند‬K ‫ي‬ ⋅
‫م‬ n⋅
‫بيان‬I ‫درصد‬ ‫تنظيم سرعت را به صورت‬
= = ×
A A
∆Ρ = ΡKVL
%S − Ρ 60
R ) −V +R I +E = 60 100 % 4 / 1  sec
∆Ρ = ΡinA + Ρ2Fout + Ρ core 1440 T+ Ρ A 2 A 0
= − n −=
n  1500 1440.‫‌شود‬
× ‫محاسبه مي‬
100 4 )41 ‫ ـ‬8( ‫رابطه‬
=Ρ + PF =30+out20=50W Ρ 2 ×
mis3
10 %S
S =R % /
13 / 26 [ N.m ]  rad  n 1440
R
∆Ρ A= 30 T= + 20 2π+‫ي‬n= 60 +240 ×150 3‫بار=ب‬=
/150
14 ×[W]
1440
= Pcore= ω
load
+ Pmis=.‫‌آيد‬ ‫م‬
ω ‫‌دست‬ ‫ه‬
= 60+ 40= 100W = 150/ 72 / ‫گشتاور‬
72 )4 ‫ـ‬ 5( ‫رابطه‬ ‫از‬ ‫ـ‬
∆Ρ
= PKVL in − P1 60 60I + R I =  sec  = =%S R2= π n  −2n××3100 / 14 × (4-8)
1440  rad 
) − VF + R adj
out
Pin =VT I L =220× 16 / 5 =3630 1 F 1
[W]
0 ω = 150 / 72  sec 
= Pin − ∆ΡΡ out 2 ×103
Pout 60 n 60
∆Ρ = ΡT =
KVL + Ρ2F)+= Ρ−core
VT ++ Ρ R A= I2 + E13 A /= 260 [ N.m ] 1500 − 1440
Ρ out = 3630− 150
Aload
ω= 3480 150[W] / 72 = Ρ =2 ×10 ×
3
10013 /%26 4 / 1N.m
:‫اين[ رابطه‬ ‫که] در‬
mis %S
T= R
=1440 =
out
∆Ρ = 30 KVL+ 20 1+) 60 − +V 40 + =R 150 I [W]
+ R I = 0
load
ω 150 / 72
P adj 1 F 1
η∆Ρ
F
= out KVL21= π) n − V2F×+3 R / 14 ×1440 0/ 72S Rrad 
adjI1 + R F= =
= Pin − Pout ‫سرعت‬
I1150 ‫تنظيم‬
PinKVL2) − VT + R A I2 + E A = 0 = ω  sec 
= Pin − ∆Ρ 4 ‫ ـ‬2 ‫پرسش‬ 60 60I‫رتور‬
Pout
Pout KVL 2 ) − V T + R A 2 + E A =
‫‌باري‬‫ي‬ 0‫ب‬ ‫سرعت‬ no
%
Ρ= η ×100 Ρ out 2 ×10 3
out = 3630
Pin − 150= 3480[W] T = = =‫رتور‬13 / 26 [‫سرعت‬
‫بارداري‬ N.m ] n
‫پرسش‌هاي کامل کردني‬ load
ω 150 / 72
PV ⋅ I = 250× 20= 5000[W]
ηΡin= = out T L ‫اثر‬KVL
‫ در‬،‫باشــد‬
1) −‫کمتر‬ VF +‫ســرعت‬
R adjI1 ‫تنظيم‬
+ R F I‫درصد‬
1= 0 ‫هرچــه‬
‫ ـ منحني مشــخصه الکترومکانيکي تأثير تغييرات‬1
Pin
=
P
η Pout ×100 .‫‌يابد‬‫ مي‬2‫کاهش‬) − ‫کمتر‬ VT +‫رتور‬R A‫ســرعت‬
I2 + E A‫=بار‬ ‫گشتاور‬
0 ‫افزايش‬
% .‫‌دهد‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫نشان‬ ‫را‬ .............. ‫بر‬ ............. KVL
%= η Pout in ×100 .‫بنابراين سرعت رتور از پايداري بيشتري برخودار است‬
‫سرعت‬
P ،‫باشد‬
Pout =4kw ×1000=4000[W ]
in ........... ‫سرعت‬ ‫تنظيم‬ ‫درصد‬ ‫هرچه‬ ‫ـ‬ 2
Ρin = VT ⋅ I L = 250× .‫است‬20= ‫برخوردار‬ [W] ‫ رتور از پايداري‬2 KW ‫ ـ يک موتور جريان مســتقيم‬4 ‫ ـ‬5 ‫مثال‬
5000.............
4000
%η = P ×100= % 80 ‫ و در بار کامل با‬1500 RPM ‫در بي‌بــاري با ســرعت‬
500out 0
%= η ×100
∆Ρ
= P in− Pout
P ‫ غلط‬،‫پرسش‌هاي صحيح‬ :‫ مطلوب است‬.‫ مي‌گردد‬1440 RPM ‫سرعت‬
in
Pout =
=
∆Ρ 4kw ×−1000
‫گشتاور‬
5000 =
‫تأثير‬
4000 =4000
‫سرعت‬ ‫گشتاور ـ‬
1000[W ] ‫ ـ منحني مشخصه‬1
[W] ‫الف ـ درصد تنظيم سرعت‬
4000 .‫بار بر سرعت گردش رتور را نشان مي‌دهد‬
%Aη==Kϕ I A ×100
T = % 80 ‫ب ـ گشتاور بار‬
∆ϕ 500 0
‫غلط‬ ‫صحيح‬ :‫حل‬
∆Ρ
=
∆t Pin − Pout
=
∆Ρ ‫=باشد سرعت‬ ‫بيشتر‬1000
‫[سرعت‬W]
‫ ـ هرچه درصد تنظيم‬2 ‫) به‌دســت‬4 ‫ ـ‬8( ‫ـ درصد تنظيم ســرعت از رابطه‬
K ⋅ ϕ ⋅−ω4000
E A = 5000
Speed Regulation .1
KAϕ I A E A
TA =193
T
=
K =
∆ϕ ϕ I A ϕω
‫‪ 3‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک شنت‬
‫‪3‬‬
‫رتور از پايداري بيشتري برخوردار است‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ 4‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک سري‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫‪5‬‬
‫‪ 5‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک کمپوند‬
‫‪ 1‬ـ عالمت اختصاري ســيم‌پيچي تحريک و آرميچر‬
‫‪ 9‬ـ ‪ 4‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با آهن‌رباي‬ ‫موتور جريان مســتقيم را رســم کنيد‪ .‬کاربــرد آن را‬
‫دايم‬ ‫بنويسيد‪.‬‬
‫موتورهاي جريان مستقيم با آهن‌رباي دايم ‪PMDC‬‬ ‫‪ 2‬ـ مدار الکتريکي معادل موتور جريان مســتقيم را‬
‫يک موتور ‪ DC‬است که قطب‌هاي آن از آهن‌رباي دايم‬ ‫رسم کنيد هر يک از عناصر آن را شرح دهيد‪.‬‬
‫ســاخته شده است‪ .‬اين موتورها با حجم کوچک و توان‬ ‫‪ 3‬ـ مقادير نامي موتورهاي جريان مستقيم را تعريف‬
‫کم داراي گشــتاور مناسبي هستند و بســيار استفاده‬ ‫نماييد‪.‬‬
‫مي‌شــوند‪ .‬در شــکل (‪ 9‬ـ ‪ )4‬موتور جريان مستقيم با‬ ‫‪ 4‬ـ منحني مشــخصه الکترومغناطيســي را تعريف‬
‫آهن‌رباي دايم نشان داه شده است‪.‬‬ ‫کنيد‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ درصد تنظيم سرعت را تعريف کنيد و رابطه آن‬
‫را بنويسيد‪.‬‬
‫تمرين ‪ 2‬ـ ‪4‬‬

‫‪ 1‬ـ گشتاور خروجي يک مـــوتور جريــان مستقيم‬
‫‪ 30 KW‬در بــار کامل ‪ 120 Nm‬اســت‪ .‬اگر درصد‬
‫تنظيم سرعت ‪ % 4‬باشــد سرعت آن در بي‌باري چقدر‬
‫است؟‬
‫‪ 8‬ـ ‪ 4‬ـ طبقه‌بندي موتورهاي جريان مستقيم‬

‫موتورهاي جريان مستقيم با توجه به نوع تحريک و‬
‫شکل ‪ 9‬ـ ‪ 4‬موتور جريان مستقيم با آهن‌رباي دايم‬
‫نحوه‌ تامين تغذيه تحريک به صورت زير تقســيم‌بندي‬
‫موتورهاي جريان مســتقيم با آهن‌رباي دايم داراي‬ ‫مي‌شوند‪.‬‬
‫قطب‌هاي صاف هستند‪ .‬شکل (‪ 10‬ـ ‪ )4‬طرح ساختماني‬
‫‪ 1‬ـ موتورهاي جريان مســتقيم بــا آهن‌رباي دايم‬
‫‪1‬‬
‫موتور ‪ DC‬با آهن‌رباي دايم را نشان مي‌دهد‪.‬‬

‫‪PMDC‬‬
‫‪ 2‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک مستقل‬
‫‪2‬‬
‫‪Shunt Field .3‬‬ ‫ ‬‫‪Separatly Excited .2‬‬ ‫‪ Permanent Magnet DC Motor .1‬‬
‫‪Compounded Field .5‬‬ ‫ ‬ ‫‪Series Field .4‬‬ ‫‪194‬‬
‫و پايين و باالبر شيشــه و هم‌چنين در مسواک‌ها به کار‬
‫پوسته بيروني (طوق)‬
‫مي‌روند‪ .‬به‌طور کلي در جاهايي که نياز به موتور کوچک‬
‫و ارزان‌قيمت باشــد اين موتورها پيشنهاد خواهند شد‪.‬‬ ‫آهن‌رباي دايم‬
‫ساالنه ميليون‌ها موتور جريان مستقيم با آهن‌رباي دايم‬
‫در دنيا توليد و استفاده مي‌شوند‪.‬‬
‫پرسش ‪ 3‬ـ ‪4‬‬
‫پرسش‌هاي کامل کردني‬

‫‪ 1‬ـ موتورهاي ‪ PMDC‬با حجــم ‪ ...............‬و توان‬
‫‪ .............‬داراي گشتاور ‪ ................‬هستند‪.‬‬
‫آهن‌رباي دايم‬
‫‪ 2‬ـ موتورهاي ‪ PMDC‬با آهن‌‌رباي ‪ ..............‬داراي‬
‫قطب‌هاي ‪ ...............‬هستند‪.‬‬ ‫شکل ‪ 10‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور ‪ DC‬با آهن‌رباي دايم‬
‫پوســته‌ بيروني يا طوقه از جنس آلياژ آلومينيمي يا‬

‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬ ‫فلزاتي ديگر اســت و آهن‌رباهاي دايم که همان قطب‌ها‬
‫‪ 1‬ـ در موتورهاي ‪ PMDC‬پوسته‌ بيروني از جنس‬ ‫هستند را نگه مي‌دارد‪ .‬رتور نيز مانند ديگر ماشين‌هاي‬
‫آهن‌رباي دايم است‪.‬‬ ‫‪ ،DC‬شــيارهايي براي ســيم‌پيچي دارد و شامل يک‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫کموتاتور و چند جاروبک است‪.‬‬
‫موتورهاي ‪ DC‬با آهن‌رباي دايم ‪ PMDC‬به جاي‬
‫ســيم‌پيچي تحريــک داراي آهن‌رباي دايم هســتند و‬
‫‪ 1‬ـ موتورهاي جريان مســتقيم چگونه طبقه‌بندي‬ ‫ساختمان ساده‌تري دارند‪ .‬عدم نياز به تحريک خارجي‬
‫مي‌شوند؟‬ ‫براي توليد ميدان مغناطيسي و نبود تلفات تحريک نيز‬
‫‪ 2‬ـ انواع موتورهاي جريان مستقيم را نام ببريد‪.‬‬ ‫از مزاياي آنها به شــمار مي‌آيــد‪ .‬از طرف ديگر تضعيف‬
‫‪ 3‬ـ ساختمان موتورهاي جريان مستقيم با آهن‌رباي‬ ‫ميدان مغناطيس آهن‌رباهــاي دايم در اثر عکس‌العمل‬
‫دايم را شرح دهيد‪.‬‬ ‫آرميچر و عدم کنترل بر ميدان مغناطيســي قطب‌ها از‬
‫‪ 4‬ـ وظيفــه پوســته در موتورهــاي ‪ PMDC‬را‬ ‫معايب موتورهاي ‪ DC‬با آهن‌رباي دايم است‪.‬‬
‫بنويسيد‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ ‪ 9‬ـ ‪ 4‬ـ کاربرد‬
‫‪ 5‬ـ مزايــا و معايــب موتورهاي جريان مســتقيم با‬
‫موتورهاي ‪ DC‬با آهن‌رباي دايم در اسباب‌بازي‌ها و‬
‫آهن‌رباي دايم را بنويسيد‪.‬‬
‫در خودروها به عنوان موتور برف پاکن و پمپ شيشه‌شوي‬
‫‪ 6‬ـ کاربرد موتورهاي ‪ PMDC‬را بنويسيد‪.‬‬
‫‪195‬‬
‫‪F1‬‬ ‫‪ 10‬ـ ‪ 4‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک‬
‫‪A1‬‬
‫مستقل‬
‫‪M‬‬
‫موتورهاي جريان مســتقيم با تحريک مســتقل را‬
‫‪A2‬‬
‫‪F2‬‬ ‫«موتــور تحريک جداگانــه» نيز مي‌گوينــد‪ .‬در موتور‬
‫تحريک مســتقل ارتباط الکتريکي بيــن مدار آرميچر‬
‫شکل ‪ 11‬ـ ‪ 4‬عالمت اختصاري موتور تحريک مستقل‬
‫بــا مدار تحريک وجود نــدارد‪ .‬عالمت اختصاري موتور‬
‫‪Fig.‬مستقل در شـکل‬
‫‪4--11‬تحريک‬
‫طـرح ساختماني مـوتور‬
‫تحريک مســتقل در شــکل (‪ 11‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪F1‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪A2‬‬
‫‪F2‬‬
‫‪S1‬‬
‫‪A1‬‬
‫‪Radj‬‬
‫‪A2‬‬ ‫‪VF‬‬
‫‪IF‬‬
‫‪IL‬‬
‫‪V‬‬
‫‪S2‬‬ ‫‪VT‬‬
‫شکل ‪ 12‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور تحريک مستقل‬

‫‪Fig. 4--12‬‬ ‫‪196‬‬
‫‪2π n 2 × 3 / 14 ×1500‬‬ ‫‪ rad ‬‬
‫‪ω‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 157 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2π‬‬‫‪60n 2 × 3 / 14‬‬ ‫‪60×1500‬‬ ‫‪ sec‬‬
‫‪rad ‬‬
‫= ‪ω‬‬
‫=‬ ‫‪= 157 ‬‬
‫‪60‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪A IA‬‬ ‫‪750×60‬‬ ‫‪125‬‬
‫‪= 597 / 1[ N.m‬‬ ‫‪sec ‬‬
‫=‬
‫= ‪TA‬‬ ‫]‬
‫‪ω‬‬ ‫‪157‬‬
‫دليل×‪750‬‬
‫پيچيدگي‪E A I A‬‬ ‫آرميچر و کموتاسيون به ‪125‬‬
‫در‬
‫محاسبات‪TA‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫] ‪597 / 1[ N.m‬‬ ‫ســيم‌پيچي تحريک با تعــداد دور زياد براي جريان‬
‫‪Pout 80157‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪× 103‬‬
‫=‪T‬‬
‫اثرات‬
‫‌گيري ‪load‬‬‫=‬ ‫=متداول اندازه‬‫روش‬ ‫‪509‬‬ ‫‪[ N.m‬ي‪/ 5‬‬
‫‌شــوند‪.‬‬ ‫نظر ]‬
‫گرفته نم‬ ‫کم به دور قطب‌ها پيچيده شــده اســت‪ .‬ســيم‌پيچي‬
‫‪Pω‬‬ ‫‪157‬‬
‫‪80× 10‬‬ ‫‪3‬‬
‫=‪E‬‬
‫موتور‬
‫‪T‬‬ ‫=‬ ‫‌هاي‬‫=ه‬
‫⋅‬ ‫مشــخص‬
‫‪out‬‬
‫‪ϕ‬‬ ‫⋅‬ ‫‪ω‬‬ ‫منحني‬ ‫‪509 / 5[ N.m‬‬
‫اســتفاده از =‬ ‫]‬
‫مغناطيســي‬ ‫تحريک توســط منبع ولتاژ ‪ VF‬تغذيه مي‌شــود‪ .‬براي‬
‫‪load‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪157‬‬
‫‪E = EK ⋅ ϕ ⋅ ω‬‬ ‫است‪.‬‬ ‫تغيير و تنظيم جريان تحريک از مقاومت متغير ســري‬
‫‪ω A= A‬‬
‫‪ K‬و مدار‬ ‫‪ϕ‬‬
‫تحريــک⋅‪IE‬‬ ‫در حالــت پايدار جريــان مدار‬ ‫با ســيم‌پيچي تحريک استفاده شده است‪ .‬اين مقاومت‬
‫‪ω = FA‬‬
‫براي‬ ‫فرکانس‪⋅ ϕ ⋅ I‬‬
‫ندارند‪KK.‬لذا= ‪TA‬‬
‫‪⋅ϕ‬‬ ‫‪A‬‬ ‫آرميچر ‪ I‬از نوع ‪ DC‬است و‬ ‫را «مقاومــت تنظيم‌کننده جريــان تحريک» مي‌نامند و‬
‫‪A‬‬
‫‪L‬‬ ‫خود‪= nK ⋅−‬‬

‫القايي ‪T‬‬ ‫اثرات‪ϕn⋅ I‬‬ ‫نوشتن معادالت جريان و ولتاژ از‬ ‫با ‪ Radj‬نشــان مي‌دهند‪ .‬براي قطع و وصل کردن مدار‬
‫= ‪SARA‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪n n− n‬‬ ‫و ‪ LF‬صرف‌نظر خواهد شد‪.‬‬ ‫تحريــک از کليد ‪ S1‬و براي اندازه‌گيــري جريان آن از‬
‫‪SR =  n − n‬‬
‫=‬
‫‌پيچي ‪%S R‬‬
‫تحريک‬
‫‪n‬‬ ‫‪×100‬‬
‫ســيم‬ ‫بــراي مــدار الکتريکي معادل‬ ‫آمپرمتر ‪ A1‬اســتفاده شده اســت‪ .‬مدار آرميچر توسط‬
‫‪n  n− n‬‬ ‫منبع ولتاژ ‪ VT‬تغذيه مي‌شود و براي قطع و وصل آن از‬
‫=‬
‫مدار‬
‫براي‪%S‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪−×1440‬ساعت و‬
‫‪1500‬‬ ‫‪100‬‬
‫‌هاي‬ ‫حلقه ‪ I1‬در جهت حرکت عقربه‬
‫=‬‫‪%SR‬‬ ‫‪n‬‬ ‫=‬ ‫‪× 100 %4 / 1‬‬ ‫کليد ‪ ‌S2‬و براي اندازه‌گيري ولتاژ و جريان آن از ولت‌متر‬
‫‪ I1500‬در خالف‬‫‪2‬‬
‫‪1440‬‬
‫حلقه‬ ‫‪−‬‬‫آرميچر‬
‫‪1440‬‬ ‫الکتريکي معادل ســيم‌پيچي‬
‫=‬‫‪%SR‬‬ ‫=‬ ‫‪× 100 %4 / 1‬‬ ‫‪ V‬و آمپرمتر ‪ A2‬استفاده شده است‪.‬‬
‫‪1440‬شده‪2π n‬‬
‫است‪.‬‬ ‫انتخاب‪2‬‬ ‫ساعت‬
‫‪× 3 / 14‬‬ ‫‪×1440‬‬‫جهت ‪‬حرکت عقربه‌هاي‬ ‫‪rad ‬‬
‫= ‪ω‬‬
‫=‬ ‫‪= 150/ 72‬‬ ‫‪‬‬
‫معادالت‬ ‫‪60‬‬
‫‪2π‬‬ ‫براي×‪60‬‬
‫حلق‪/‬ه‪× 3‬‬
‫‌هاي‪ I12‬و ‪In2‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪1440‬‬‫بـا‪‬نـوشتن ‪KVL‬‬ ‫‪rad ‬‬
‫‪sec‬‬
‫= ‪ω‬‬
‫=‬ ‫‪= 150/ 72‬‬ ‫‪ 1‬ـ ‪ 10‬ـ ‪ 4‬ـ مدار الکتريکي معادل‬
‫‌آيد‪60Ρ out .‬‬‫‪10‬ي× ‪2‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ sec‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪T‬‬ ‫=‬ ‫=‬‫‪‌13‬دست م‬‫‪ )4/ 26‬به‬
‫(‪ 10‬ـ‬
‫[‬ ‫‪ )4‬و‬
‫‪N.m‬‬ ‫]‬ ‫‪ 9(‬ـ‬
‫مــدار الکتريکي معادل موتور تحريک مســتقل در‬
‫‪Ρωout 150‬‬
‫‪load‬‬
‫‪2 ×10‬‬‫‪/ 72‬‬
‫‪3‬‬
‫‪T‬‬‫=‬‫= )‪load 1‬‬ ‫=‪+ R/‬‬ ‫‪I1 + 13‬‬
‫=‪R F/I126‬‬ ‫‪[0N.m‬‬ ‫]‬ ‫شکل (‪ 13‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪KVL‬‬ ‫‪ω− VF 150‬‬ ‫‪adj72‬‬ ‫)‪ (4-9‬‬
‫‪KVL12)) −−V‬‬
‫‪VFT ++RRadj‬‬
‫‪A I21 + E A‬‬
‫=‪I R F I‬‬ ‫=‪1‬‬
‫‪00‬‬ ‫‪IF‬‬ ‫‪IL‬‬
‫= ‪KVL2) − VT + R A I2 + E A‬‬
‫)‪0 (4-10‬‬ ‫‪IA‬‬
‫‪Radj‬‬
‫‪RA‬‬
‫جريان حلقه ‪ I1‬از محل ‪ IF‬و جريان حلقه ‪ I2‬از محل‬
‫‪VF‬‬ ‫‪I1 RF‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪VT‬‬
‫جريان‌هــاي ‪ IA‬و ‪ IL‬مي‌گذرد‪ .‬بنابراين روابط (‪ 11‬ـ ‪)4‬‬
‫و (‪ 12‬ـ ‪ )4‬را مي‌توان نوشت‪.‬‬ ‫‪LF‬‬ ‫‪EA‬‬
‫‪I F = I1‬‬ ‫)‪ (4-11‬‬ ‫‪KCL) − I L + I A + I F = 0‬‬

‫‪= II L = I2‬‬ ‫شکل ‪ 13‬ـ ‪ 4‬مدار الکتريکي معادل موتور تحريک مستقل‬
‫= ‪IIA‬‬
‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪10+ I A −+ 1I =+0I + I = 0‬‬
‫)‪KCL‬‬
‫‪Fig.‬‬ ‫‪4--13‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪Ρ‬‬
‫‪I AF == I(R‬‬
‫‪2‬‬ ‫تـــوضيحات‪ I‬بخش ‪ 4‬ـ ‪ 3‬و‬ ‫اين مدار با توجه بـــه‬
‫‪F +‬‬
‫= ‪L‬‬ ‫‪I2 R adj )I F‬‬ ‫)‪ (4-12‬‬ ‫=‬ ‫‪9‬‬
‫‪−A10+ I A + 1 = 0‬‬
‫]‪[A‬‬
‫(‪ 12‬ـ‪ )4V‬به‌دست آمده است‪.‬‬ ‫طــرح ساختماني شکل‬
‫‪Ρ‬‬‫‪PAF = (R‬‬ ‫‪R AFI2A+ R adj )I2F‬‬ ‫= ‪II A‬‬ ‫‪T − EA‬‬
‫]‪9[A‬‬
‫=‬
‫تلفات آرميچر از‬ ‫تلفات تحريک از رابطه (‪ 13‬ـ ‪ )4‬و‬ ‫‪A‬‬
‫آرميچر را با روش حلقه يا‬
‫‪I FA == I1R‬‬‫‪) −2 V + R adjI1 + R F I1 = 0‬‬ ‫‪VTR−‬‬ ‫‪AIE‬و‪−‬‬
‫مدار الکتريکي تحريک‬
‫‪LA+ I A + I F = 0‬‬
‫‪KVL‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪1 A IA F‬‬ ‫)‪KCL‬‬
‫رابطه (‪ 14‬ـ ‪ )4‬به‌دست مي‌آيد‪.‬‬ ‫= ‪IA‬‬
‫‪I−A200‬‬‫‪= I1+L)120‬‬
‫‪=−II21V+F 280‬‬ ‫معموالً در تحليل‬ ‫‪200‬‬
‫کرد‪.‬‬ ‫روش‌هــاي ديگر مي‌توان‪−RE A‬‬
‫تحليل‬
‫‪KVL‬‬ ‫‪1 =I10+ R F I1 = 0‬‬
‫‪+ RIadj‬‬ ‫‪9−10‬‬ ‫‪= + I A +A1 = 0‬‬
‫‪−200‬‬ ‫‪+ 120‬‬ ‫‪0)II2F = 0‬‬ ‫مغناطيســي عکس‌العمل‬ ‫اثرات‪2000−/‬‬
‫مــدار الکتريکي معادل ‪1E‬‬
‫‪Ρ‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪F = (R‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪F +‬‬
‫‪400‬‬ ‫‪II11R+=adj‬‬
‫‪280‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪ (4-13‬‬ ‫]‪99I A×=0=/91[A‬‬
‫=‬ ‫‪200‬‬
‫‪A‬‬
‫‪− EA‬‬
‫‪400‬‬ ‫=‬ ‫‪200‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪VT − E A‬‬
‫‪−200‬‬‫‪=1 +‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪R400‬‬‫‪I I =0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪9IEA×A0==/ 1200‬‬ ‫‪− 9−×0‬‬‫]‪E/A1 = 200/ 9[V‬‬
‫‪P‬‬
‫‪197A 200A A‬‬ ‫‪= 200‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I1 =I1 1=) 200‬‬

‫‪RA‬‬
‫‪400‬‬
‫‪KVL‬‬ ‫‪=−0V‬‬
‫]‪/ F5 +[A‬‬
‫‪R adjI1 + R F I1 = 0‬‬
‫‪EFA ==(R‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪200‬‬‫‪F +‬‬ ‫‪− 9R×adj‬‬
‫‪2‬‬
‫]‪0/)I1F= 200/ 9[V‬‬
‫‪400‬‬ ‫‪200− E A‬‬
2
I F = I1
A L
200− E
A
−200
Ρ + 120I + 280I2 = 0
F = (R F +1R adj )I F1
9I A== 9[A] A
I F = I1 I A = I L = I2KCL) 0/−1 I L + I A + I F = 0
− 200= + 400 2 I1 = 0 − E A− E
P R I
I A = I L = AI2 Ρ F = (R F +9I−RA×10 0=+ /)I 1VI2=T 200
adj FAR+ 1 = 0
A A A
400 I1 1=) 200−‫در‬V‫را‬F I+ R 2adjI1 + =0 E =9200 [A]− 9 ×0/ 1 = 200 / 9[V]
KVL
‫جهت‬ ‫خالف‬ R F I1‫مــدار‬
R adj2 )I‫حلقــه‬ ‫آرميچر‬ ‫ـ براي‬ A
Ρ F =200(R F + PA = R A I2A I AA =200 (4-14)
F − EA
KVL −I 200 == I+‫و‬1 120 ‫‌کنيم‬=2I0‫ي‬ 1/+ [A]I1 = 0
280
‫م‬5‫انتخــاب‬ ‫حرکت عقربه‌هاي ســاعت‬ 9P KCL) = (R
F = F−I+I R + I )I+2F I F = 0
PI1FA ==400 R I KVL1) − V + RV /−11I A+ IF I1+=I 0 = 0
0Tadj E+ adj
R
A =
L A
I IKCL)
I−AF200 = I+1 400 = II1 = 0
A A F
5 F[ A + ]R adjI1 + R F I1 = 0
.‫مي‌نويسيم‬ ‫تحريک‬ −× 10=+ ++ =−0E)‫ـ‬A124 =‫ ـ‬6400
1120 ‫مثــال‬
−200+‫با‬120 ‫مســتقيم‬ /‫جريان‬
(1280 ‫موتور‬
II F == II11L)==0−I/2V I=AR200 L F
KVL I19P +F 0 280
−10+ I A1 +2 1 = 0 A I = A 0 [W]
400 A I = L 2002
Ρ F =1 (R +V R adj+)IR2F I + E = 0 ‫معادل‬ ==200
=9‫با‬R −E
−200‫الکتريکي‬
I A‫مدار‬ ‫آمپري‬ 910 ×0/،‫ولتي‬ 200/ 9‫مستقل‬
A I− 1 = 200
2 F − [A]
200
Ρ −200
KVL + 120+I1R+T280
) I21A=20 A + 400I9E P
I1AA=A =0 9[A] AA [V]
F =200 (R adj )I F
F2
0V/0T1‫نظر‬ −1+9E‫در‬
400:‫است‬ ‫مطلوب‬ I AAF .‫است‬
/× 2 )4 ‫ ـ‬214( ‫مطابق شکل‬
P === I+
II−1AA200
PA = R A I A400
R400 I=I0I /==
L A= 2A 21 10
5 0[A] [A] I1 = 200 P == (R
=
9I ×0=/ 1V=TR200
F RA= 8)I/ 1 [W]
− E A−adjE F
‫‌گذرد؛‬
400 KVL I1‫ي‬I12=‫آن=))م‬
200 −−‫جهــت‬
V F ++‫در‬R0/adj 1+
‫و‬1I(IA10 + FEI1A‫==از‬I200‫ـ حلقــه‬
‫محــل‬
)R 200 R AA + R IFadj A= 250
‫تحريک‬ 2Ω ‫الف) جريان‬
‫مدار‬
A
KVL
IKVL F = 0 5200 [ ]
11) − VF + R adjI1 + R F I1 = 0
/ A I1 = P
= 0E/ 5A [A] F = (
= 200
200
280 R
−E
+
A
120 )
− A9 ×0/ 1 = 1 = 400/[W]
200 9[V]
− E 200
A= 2=200+199 120
= [−
I1 ]+ 280I1 = 0 :‫بنابراين خواهيم داشت‬
V + RI A=I20+ E A = 0
400 E 9KVL)
P = ‫آرميچر‬
=200 R0A−/I1E − 2V +
‫القايي‬ ‫محرکه‬
R + R I1 + E A
2F 1‫نيروي‬A)‫ب‬
I =0
1200+ 120I01/+
I−KVL ) V5T280 AA =
= +
T
I F = I1 = 0/ I5 [ A 9
== ]0
[A] P (R AA R )I
− 200 + 400 = 0 1
I 1=
400 ×1I9L2 −=‫=و‬E
F F adj F
I 1R )I2
/ 1F/0‫آرميچر‬
I81 / 1 [W]
Ρ F=
I−A200 = I(R
I F =I1I+1=L=400
= + =
0/I251 =[ A
I 10
0 [ A ] 9PA× A0 =/200 ‫تحريک‬A2
‫پ) تلفات‬
] 2 = 280 + 120 1 = 400
A adj F
400 200 KVL2) −9−V× P FT0+ (
/+1R =RA200 II2 L+− +250
EE ) =I L0 + E A[W] =0
RV T=+ 200 F− =9 ×
RAAAΩ
0 1 = 200 9
Ρ F =I1 (2=280 −+ 200
120)+×00//15(10=) + 100 =0
400 KVL ) 200 E A[W] E R 2 / / [V]
I A = I L = I2I− = [ (RA ]−
AA adj IL=10A
KVL 200 2) 2− VT + R A I2 + E A = 0 P
EAVF
= A T=+200
10 R A I A9 +×R0A/ 1)I2=L 200 + E/ 9=[V] 0
= 0/KVL2 5 [A] ‫ در رابطه‬I2 ‫ـ‌ با جايگزيني‬
A I[AV ]
:‫داشت‬ PI1 A===200
E R‫خواهيم‬
199 KVL)
P F = (R F + 2R
−FVTIadj + )I
A RFF I1 + RAA I1 + E A =0
A 400
I1A == I L ==I02 /2=510 [A][ A2 ] KVL2) −Ρ P200
P R =+00
== (R
A adj
= (IR280
//11I×2(+10
120Ω
F=
9 )=+ 8E)I/A21 =
F FI R= R
[W]0
Ρ = 400
F = I(R
0 1 × + R[adj
10 =A+])I0F/[W]
10 IPAFF = +
adjI 0.1Ω
2F
L120)11 = 400 [W]
A
21 )=A0−/ 5200
P / R]FA =+RR adjI2 = 2502Ω
E A = 199[ VP
F
IKVL
FA 1(10) + E = 0
V I F ==I200 1 =0 V / 5, [IA=] 0/ 52A , VA = 200V VF =200V −AFVR=T=F + (280 RA IF2A+I L120
280Ω +R )1A I=L 400 +VE A =0
[W]
T =200V
Ρ EFA ==(2199
KVL F ) [−+V120
280 V] TF)+×R0A/ 5I2 +=E A =
100 0
T[W] P
KVL) R 2 L
−2 VT + R F I1 + R A I1 + E A
A =0
Ρ F = (R A +I−
A A A
2 − + + = 0 PR =T= +I)I RF(RFA=I A I 2 =R10
F L+ A )I L + E A = 0
[A]
I AAA ===IR 2 ,T R A = A 02/ 5 ΩA
KVL 190
) V R I E Vadj
E V
[ ] = 0 1 × 9 = I 1 [W] = 0
8
A
= =
A
P I I 10 A2 P
I−AAV= LF+
/
I F(R =2I2L+ =R /
Ρ I AF == I(R
A A+ R 2 2E A 1 )I + E
I A [+A I] ‫=و‬IF0‫ـ پس از محاســبه‬ Ρ F = (280+Ρ P120 = × 0 × 5 = =
100
L
=A−II2L2=+‫تلفات‬ 10 )I F ) 0 / 1/ 9 8A / [W]1 [W]
F T+R F I FF = 250
‫آرميچر‬ 2) − 200+ 0/I1AF(10
‫و‬L ‫تحريک‬ ΩIL + E A = 0
KCL) adj
2 ) + EA = 0
A
R A +RR
A = 0/ 1×10 = 10 [W] − +
P KVL V I R
−200 T + (0F/21L+ 0/ 4A) ×
+RRAadjI A= 250 ΩL10+ AE A = 0
adj
Ρ KVL = (2) VT− 200+ 0/ 1(10=) +
280 + 120 ) × 0 / 5 100E A[W] = 0‫به‌دست مي‬
.‫‌آيد‬ PA = R A I2A P R A=
EFFA=== 200 [ ] = VT = − V +4 (R −F‫شکل‬V+TR+AR)IFLI1++ERAA=I10+ E A =0
F
IV 199V V , I 0 / 5 A , 200V KVL) A
2 T= 200−
‫ ـ‬14
5)R×10 = 195 [V]
EAA ==R FA+I[AR
2
] PA = 0/ 1×10 E
II A == − V(0T=/+10 F I1 + R A I1 + E A =0
F
P R199 Vadj KVL) A 10 II F [W]=
Ρ EFA ==(R 190AV+ R , R A 2F= 0/ 5 Ω Ρ AF = R= Fig.= 2I
F F I2F L4--14
I L = I 1
[A] :‫حل‬
2 adj )I =
=>0(R E/ A1A×10 = 10 =
I FF = I1 200 P − = R
+F(R 0 =I 5 = = 200
RIF2FILL+‫تحريک‬ +E E AA =
2[W] I I I I
= ‫ـ‬0
Ρ PAT = V V , I / A , V V
− +I LR+adj
V −A‫را‬VVFTTI= + +RRA1 A)ITI‫مدار‬ L + ‫بــراي‬ 0
F F F
KCL) I A)I+F I F 2= 0 ‫حرکت‬ ‫در جهت‬P ‫حلقــه‬ L
Ρ VFF == V −V+ ×0 0// 552A= 100
F
280 120 = 0 R 4 × 10 2
= 40
(200 E ,AI F) = , VT[W] = 200V E = 190
I AA = I L = I2−V P −
−F200
A
,V R 1 + /
+(R R= 0 5
(0F/ 1L++ 0
A A
I/ + Ω R/ 4A)I) ×L10
I +
[W] +
E = 0= 0
Ρ I AF = (280 T V2T+ 120) ×0/ 5 = 100 [W] ‫ مي‌نويسيم‬KVL V T A
+ R + E E A= 0
A
PFA === R −+II− =‫و‬I=‫‌کنيم‬
T
+IR =‫ي‬I2‫=م‬F ‫انتخاب‬
=R10)IA ‫ساعت‬
[A]L ‫‌هاي‬
A ‫ه‬0 ‫عقرب‬
A+ +2(R FA + L +=E A =[V]
IE 190 AR IVA , R = 0/ 5 Ω KCL) P AV
T= 200 AI FI2−
L 0
0 5 A) ×10 195
PAA = R RFA+I2AARadj A Ρ = E
I FF = I1 F Ρ Fadj= RFF.‫آيد‬
(R R
L A)I
F
( /
−VT= +R(RII22FF +
A
PinA = 0V/ T1− ×⋅ I10 2 ‫‌دست‬
2 R A‫)ه‬I ‫تحريک ب‬ ‫تا جريان‬
L + EA = 0
KCL) ILL +=I A10+[W] IF = 0 V2T Ρ P = 0 / 1 × 10 = 10 [W]
V PAT =>0E/ A1×102 = 10 [W] IPFAA === IRL A=I AI2PFA = RFA IFA
P A F R F I F2
VF = P200 V , I F = 0/ 5 A , VT = 200V RF + RP −200+ (0/21 +20/ 4) ×10+ E A = 0
in VT IPadj ==0IRF/24A=I×AI10
= =F40
IVFLF == V 200 −
T VE,AI F = 0/ 5 A , VT = 200V ΡKVL 1) − V
F = (R F + I = + )I RFadj II1L+ =R I× =[W]
0
F =−
RAFAFadj 10
VT > E A I = I = I2 = 10 [A] = 195 [V]
AA =I200 L(0 5 10
1[A]
I AA ==R
E V FT +V
190 Radj, R A = 0/ 5 Ω E / )
E A = 190VA , R A 2= 0/ 5 Ω 4 ‫ ـ‬3 ‫تمرين‬
R −A200 =+ R120 I2 I P −A+ V280 = RFI(R
T + R F1AI=2FFA0+ R A )I L + E A = 0
IL
F =
P
E AF−+I R + I A)I+F I F = 0 VTA −AE1P
A
P VFT =>(R
KCL)
−AV
P
‫مستقل‬KCL) in = V T−
‫تحريک‬ ⋅ IILL‫با‬+adj‫مســتقيم‬
I A + I F =‫جريان‬ 0 ‫ ـ يک موتور‬1 −A200
IKVL = 1+) 400 − IV P − =
200 +
T0+
= 0R + 10×/IF10
/(R
( 1
+2 R=A10
+20R=/F440
)I L + E A = 0
I)1 ×[W] 0 + EA = 0
=[W]
10
V − 2TEL RA P 1 A
= 0 / 4
adj × 10
1
II FA === PRinTAVI A A
F
P V −200 ==I+200 (0/I1 + 0/ 4) ×10+ E A = 0
FI ==−
F
‫‌پيچي‬ =‫م‬R ‫سي‬F + ‫مقاومت‬ ‫ و‬% 80 ‫ با بازده‬250 V ،4 KW 400
−200 I1 +=120
200IIE + 280 2L(0/ 5) ×10 = 195 [V]
II ALF = TR
= ⋅ A =
1A I A0
A
R P V I LP
1 A
= R
VFT+ TRadj = 200 = 0/ 5 [A] 200 2 (0/ 5) ×10 = 195 [V]
−
V A adj in T E
IVF =>R 200 =
ETA+:‫است‬ I L ‫مطلوب‬ .‫ مفروض است‬0/5Ω ‫آرميچر‬ − 200 + 400 = 0
A
PinT = R ⋅R I = Pin = 0P I P 1/ 5 [A]
R I 2
+ 120 PAF == 0 R/F1I×2F 102 = 10 [W]
V 280 F F F
P VFT =>(R EFAF + R adj )I 2
I1L = 400
PVinT −2 E A
adj F
‫الف ـ جريان موتور‬ 400I1 V = 200PF = = 0I F/ 4=×I10 = 40 [W]
IPAL == V R I− E I F = I1 T= 0/ IP 5AF[ A = 0] /2 4 ×210 = 40 [W] L 2
200
I AA = VTTARAA A ‫ب ـ توان الکترو مغناطيسي‬ P = (R
I1F = 2) F=−0PV
KVL
+ P R/ 5adj=
A
=
)IRF A ‫ي‬
.‫‌گذرد‬
[A]
+ R
I A‫ م‬I ‫ از محل‬I ‫ـ حلقه‬
I 2 + FE = 0 1
R
V 200 400 2 PAT = 0/ 1AA×2A10 R
==(R ⋅ TI ‫مســتقيم= با‬ 2 A
IPF‫مستقل‬
‫با‬P F= F + LR adj
VT‫تحريک‬ A
)I2F = 0‫موتور‬
‫جريان‬ / 5 [A] ‫ ـ يک‬2 = = 10 [W]
P R I
A[ ]
[ ]
in
Pin = R VFT+⋅ R I FAA == II1L=A=0AI/2P 5=
A
I Ladj 280+ 120 10
A = 0 /A1 × 10 2
= 10 [W]
IPLA == PRinA I A
P 2 VT I A = I F =200 IL
IKVLF =
2) −I200 VA ==++IR 0F /A=1I(I210 ) + E0
L+ E = = A /0=50[A]
I L = VinT V 200 RF+ R adjT 280 + 120A 198
IPF == (R VT T = 2 = 0/ 5 [A] E = 199 [
I AA = I L = I2 = 10 [ A ]
V ]
F RF+F + RR adj
adj )I280
2F + 120 2
‫‪Ρ F = (R A + R adj )I2F‬‬
‫]‪Ρ F = (280+ 120) ×0/ 52 = 100 [W‬‬
‫متغير را از صفر به تدريج زياد نماييد تا ولت‌متر ‪ V‬ولتاژ‬ ‫‪PA = R A I2A‬‬ ‫مشخصات زير مفروض است‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫نامي موتور را نشان دهد‪ .‬در صورتي‌که سرعت موتور به‬ ‫]‪PA = 0/ 1×10 = 10 [W‬‬
‫سرعت بي‌باري ‪ no‬نرسيده بود‪ ،‬با افزايش مقاومت متغير‬ ‫‪VF = 200V , I F = 0/ 5 A , VT = 200V‬‬
‫‪ ، Radj‬جريان تحريک را کاهش دهيد تا سرعت افزايش‬ ‫‪E A = 190V , R A = 0/ 5 Ω‬‬
‫بيابد و به ســرعت موردنظر برسد‪ .‬بديهي است افزايش‬ ‫‪KCL) − I L + I A + I F = 0‬‬

‫مطلوب است‪:‬‬
‫‪VT‬‬
‫بيــش از حد مقاومت مدار تحريک يا قطع مدار تحريک‬ ‫= ‪IF‬‬
‫‪RF + Radj‬‬ ‫الف ـ مقاومت مدار تحريک‬
‫مطابق آنچه که در بخش ‪ 5‬ـ‪ 4‬توضيح داده شــد باعث‬
‫‪VT > E A‬‬ ‫ب ـ جريان موتور‬
‫بروز مشکالتي خواهد شد‪.‬‬
‫ج ـ اگر تلفات ثابت ‪ 200 W‬باشد‪− E A‬‬
‫بازده ‪V‬‬
‫موتور چند‬
‫‪IA = T‬‬
‫‪ 3‬ـ‪ 10‬ـ ‪ 4‬ـ آزمايش بارداري‬ ‫‪RA‬‬ ‫درصد است؟‬
‫‪Pin = VT ⋅ I L‬‬
‫مـنـحـنـــي مشخـصـــه‌هاي الـکـترومکانيـــکي‪،‬‬
‫‪Pin‬‬ ‫‪ 2‬ـ ‪ 10‬ـ ‪ 4‬ـ راه‌اندازي‬
‫الکترومغناطيسي و گشتاور ـ سرعت از آزمايش بارداري‬ ‫= ‪IL‬‬
‫قبل از هر‬
‫بــراي راه‌اندازي موتور تحريک مســتقل‪VT‬‬
‫به‌دست مي‌آيد‪.‬‬
‫‪PF = (R‬‬
‫جريان‬ ‫کاري ابتدا مقادير نامي شــامل‪R adj )I2F‬‬
‫ولتــاژ‪F + ،‬‬
‫جريان‪،‬‬
‫بــراي انجام آزمايش بارداري پس از راه‌اندازي موتور‬ ‫‪2‬‬
‫يادداشت‬
‫موتور‪PA = R‬‬
‫‪A IA‬‬
‫تحريک و سرعت را از پالک مشخصات‬
‫ضمن ثابت نگه داشــتن ولتاژ موتور ‪ VT‬گشتاور بار را‬
‫‪ V‬را از طريق‬
‫آرميچر‬ ‫‪ )4200‬مدار‬
‫کنيد‪ .‬مطابق شــکل (‪ 15‬ـ‬
‫طي چند مرحله افزايش دهيد و در هر مرحله ســرعت‬ ‫= ‪IF‬‬ ‫‪T‬‬
‫=‬ ‫]‪= 0/ 5 [A‬‬
‫ولتاژ‪RF+ R‬‬
‫متغير و مدار‬ ‫‪adj‬‬ ‫‪280‬‬
‫منبع‬ ‫‪+‬‬
‫بــه‬ ‫‪120‬‬
‫‪V‬‬ ‫آمپرمتر ‪ A2‬و ولت‬
‫‌متر‬
‫رتور را توســط دورســنج و جريان آرميچر را توســط‬
‫تحريــک را از طريق مقاومت متغير ‪ Radj‬و آمپرمتر ‪A1‬‬
‫آمپرمتر و گشتاور بار را توسط گشتاورسنج‪ 1‬اندازه‌گيري‬
‫به منبع ولتاژ ‪ VF‬وصل کنيد‪.‬‬
‫و نتايج را در جدولي يادداشت نماييد‪ .‬مراحل آزمايش را‬
‫تا رسيدن جريان آرميچر به مقدار نامي ادامه دهيد‪.‬‬ ‫‪S1‬‬
‫‪A1‬‬
‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬
‫‪A2‬‬
‫‪IL‬‬ ‫‪S2‬‬
‫‪Radj‬‬ ‫‪RA‬‬
‫سپس روي يک دســتگاه مختصات که محور افقي‬
‫آن جريان آرميچر ‪ IA‬و محور عمودي آن ســرعت رتور‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪VF‬‬ ‫‪RF‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪ n‬اســت‪ ،‬نقاط نشــان دهنده ‪ n‬به ازاي جريان آرميچر‬
‫‪LF‬‬
‫‪ IA‬معينــي را مشــخص کنيــد تا «منحني مشــخصه‬ ‫‪EA‬‬
‫الکترومکانيکي» به‌دســت آيد‪ .‬اکنون بر روي دســتگاه‬

‫مختصات ديگــري که محور افقــي آن جريان آرميچر‬ ‫‪Fig.‬موتور تحريک مستقل‬
‫‪4--15‬راه‌اندازي‬
‫شکل ‪ 15‬ـ ‪ 4‬مدار الکتريکي‬
‫و محور عمــودي آن گشــتاور بار ‪ Tload‬اســت‪ ،‬نقاط‬ ‫مقاومت متغير ‪ Radj‬را در حداقل خود قرار دهيد تا با‬
‫نشــان‌دهنده‌ ‪ Tload‬به ازاي جريان آرميچر ‪ IA‬معيني را‬ ‫بستن کليد ‪ S1‬مدار تحريک با حداکثر جريان‪ ،‬بيشترين‬
‫مشــخص کنيد تا «منحني مشخصه الکترومغناطيسي»‬ ‫فوران را توليد کند‪ .‬اکنون با بستن کليد ‪ S2‬ولتاژ منبع‬
‫‪Torque Meter .1‬‬

‫‪199‬‬
‫به‌دست مي‌آيد‪.‬‬ ‫به‌دســت آيد‪ .‬اگر نقاط نشــان‌دهنده‌ سرعت ‪ n‬به ازاي‬
‫جدول (‪ 1‬ـ ‪ )4‬نتايج آزمايش بارداري موتور تحريک‬ ‫گشــتاور ‪ Tload‬معيني را بر روي دستگاه مختصاتي که‬
‫مستقل ‪ 5 A ،1 KW ،220 V‬را نشان مي‌دهد‪.‬‬ ‫محور افقي آن گشتاور ‪ Tload‬و محور عمودي آن سرعت‬
‫‪ n‬باشد نشان دهيم «منحني مشخصه گشتاور ـ سرعت»‬
‫‪VT‬‬ ‫‪220V‬‬
‫]‪n[RPM‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪1496‬‬ ‫‪1490‬‬ ‫‪1489‬‬ ‫‪1480‬‬
‫]‪IA[A‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫]‪Tload[Nm‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4/5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7/5‬‬
‫جدول ‪ 1‬ـ ‪ 4‬نتايج آزمايش بارداري موتور تحريک مستقل‬
‫مشخصه الکترومکانيکي مشاهده مي‌شود در اثر افزايش‬ ‫نقاط نشان‌دهنده‌ مقدار هر سرعت ‪ n‬به ازاي جريان‬
‫گشــتاور بار که منجر به کاهش سرعت رتور شده است‪،‬‬ ‫‪ IA‬معيــن جــدول (‪ 1‬ـ ‪ )4‬در شــکل (‪ 16‬ـ ‪ )4‬تحت‬
‫جريان آرميچر افزايش یافته است‪.‬‬ ‫عنوان مشخصه الکترومکانيکي نشان داده شده است‪ .‬در‬
‫]‪n [RPM‬‬
‫‪1600‬‬
‫‪1200‬‬
‫‪800‬‬
‫‪400‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫شکل ‪ 16‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه الکترومکانيکي موتور تحريک مستقل‬
‫‪ Fig.‬گشــتاور بار ‪ ،Tload‬موتور تحريک مستقل سعي‬

‫‪4--16‬افزايش‬
‫نقاط نشــان‌دهندۀ مقدار هر گشتاور ‪ Tload‬به ازاي‬
‫مي‌کند سرعت خود را ثابت نگه دارد اما جريان آرميچر‬ ‫‪ IA‬معيــن جــدول (‪ 1‬ـ‪ )4‬در شــکل (‪ 17‬ـ ‪ )4‬تحت‬
‫‪ IA‬را افزايش مي‌دهد‪.‬‬ ‫عنوان مشخصه الکترومغناطيسي نشان داده شده است‪.‬‬
‫در مشخصه الکترومغناطيســي مشاهده مي‌شود در اثر‬
‫‪200‬‬
‫]‪TLoad [N.m‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫شکل ‪ 4-17‬منحني مشخصه الکترومغناطیسی موتور تحريک مستقل‬
‫‪Fig.‬در مشخصه گشتاور ـ سرعت مشاهده مي‌شود در‬

‫‪4--17‬است‪.‬‬
‫نقاط نشــان دهندۀ مقــدار هر ســرعت ‪ n‬به ازاي‬
‫اثر افزايش گشتاور بار ‪ Tload‬سرعت رتور اندکي کاهش‬ ‫گشــتاور ‪ Tload‬معين جدول (‪ )4-1‬در شکل (‪)4-18‬‬
‫مي‌يابد‪.‬‬ ‫تحت عنوان مشخصه گشتاور ـ سرعت نشان داده شده‬
‫]‪n [RPM‬‬
‫‪1500‬‬
‫‪1000‬‬
‫‪500‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪TLoad [N.m‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬
‫شکل ‪ 4-18‬منحني مشخصه گشتاور ـ سرعت موتور تحريک مستقل‬

‫‪Fig. 4--18‬‬
‫‪201‬‬
‫‪ 2‬ـ با افزايش گشــتاور بار موتور تحريک مســتقل‬ ‫فـــعاليت‪ -4-1‬بـــا استفاده از بـــرنامه صفحه‬
‫جريان آرميچر کاهش مي‌يابد‪.‬‬ ‫گســترده ‪ Excel‬از برنامه‌هاي مجموعه‌ ‪Microsoft‬‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫‪ Office‬منحني مشخصه‌هاي مربوط به جدول (‪)4-1‬‬
‫را رسم نماييد‪.‬‬
‫‪ -4-10-4‬کاربرد‬
‫‪ 1‬ـ عالمت اختصاري موتور تحريک مستقل را رسم‬
‫کنيد و اجزاي آن را شرح دهيد‪.‬‬ ‫موتورهاي جريان مستقيم با تحريک مستقل داراي‬
‫‪ 2‬ـ کاربرد مدار الکتريکي معادل را بنويسيد‪.‬‬ ‫ســرعت تقريبا ثابت از بي‌باري تا بار کامل مي‌باشند و‬
‫گشتاور آن کم مي‌باشد‪ .‬اين موتورها با افزايش گشتاور‬
‫‪ 3‬ـ مدار الکتريکي معادل موتور تحريک مســتقل را‬
‫بار در محدوده‌ بار نامي ســرعت خود را تقريبا ثابت نگه‬
‫رسم کنيد و اجزاي آن را شرح دهيد‪.‬‬
‫مي‌دارند و جريان خــود را افزايش مي‌دهند‪ .‬موتورهاي‬
‫‪ 4‬ـ قبل از راه‌اندازي موتور تحريک مستقل چه بايد‬
‫جريان مســتقيم با تحريک مســتقل داراي بازه‌ وسيع‬
‫کرد؟‬
‫کنترل ســرعت از صفر تا ســرعت نامي مي‌باشند و به‬
‫‪ 5‬ـ نحوه‌ راه‌اندازي موتور تحريک مســتقل را شرح‬
‫خوبــي مي‌توان ســرعت آنها را تحت کنترل داشــت‪.‬‬
‫دهيد‪.‬‬
‫بنابراين موتورهاي تحريک مســتقل در جاهايي به‌کار‬
‫‪ 6‬ـ نحــوه‌ انجــام آزمايش بــارداري موتور تحريک‬ ‫گرفته مي‌شوند که نياز به سرعت ثابت و کنترل سرعت‬
‫مستقل را بنويسيد‪.‬‬ ‫در بازه‌ وسيعی باشد‪.‬‬
‫‪ 7‬ـ کاربرد موتورهاي تحريک مستقل را بنويسيد‪.‬‬
‫پرسش ‪4-4‬‬
‫‪ 8‬ـ ويژگي‌هــاي موتور تحريک مســتقل را شــرح‬
‫‪ 9‬ـ افزايــش بيش از حد مقاومــت متغير ‪ Radj‬چه‬
‫‪ -1‬هدف از انجام آزمايش بــارداري موتور تحريک‬
‫مشکلي ايجاد مي‌کند؟‬
‫مستقل تأثير افزايش ‪ .............‬بر ‪ ...........‬و ‪ ...........‬است‪.‬‬
‫‪ -2‬با افزايش گشــتاور بار موتور تحريک مســتقل‬
‫جريان آرميچر ‪ ................‬مي‌يابد‪.‬‬
‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬

‫‪ 1‬ـ آزمايش بارداري موتور تحريک مستقل در ولتاژ‬
‫ثابت انجام خواهد شد‪.‬‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫‪202‬‬
‫‪ 11‬ـ ‪ 4‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک‬
‫‪M‬‬ ‫شنت‬
‫موتورهاي جريان مســتقيم با تحريک شــنت را به‬
‫شکل ‪ 19‬ـ ‪ 4‬عالمت اختصاري موتور شنت‬
‫اختصــار «موتور شــنت» گويند‪ .‬در موتور شــنت مدار‬
‫طرح ســاختماني موتور شــنت در شکل (‪ 20‬ـ ‪)4‬‬
‫‪Fig. 4--19‬‬ ‫تحريــک با مدار آرميچر به صورت مــوازي ارتباط پيدا‬
‫نشان داده شده است‪.‬‬ ‫مــي‌کند‪ .‬عــالمت اختصاري مــوتور شنت در شـکل‬
‫‪F1‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪A2‬‬
‫‪F2‬‬
‫‪Radj‬‬
‫‪IA‬‬
‫‪A2‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪IF‬‬
‫‪IL‬‬
‫‪V‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪VT‬‬
‫شکل ‪ 20‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور شنت‬

‫‪Fig. 4--20‬‬
‫‪203‬‬
1 1 1) − V T + R A I2 + R200 AI = 0
Ρ
KVL
= 400 + F 2adj 1
= F 1
= 0 5 I AFA ==I200
E =F −AI L92 =×adj0I1/ 1F= 200/ 9[V]
PF = (R F + R adj )I2F
10 [ A ]
(R R )I I / [A] = 0 1 × 9 = 8 2/ 21 [W]
I AF =200 I L =A I2 = adj −
F
1 P 200 /
0/I015/+5[ A ] I1 =20 400 == RFF++I LA120 )1)I I= 400
F
280 E
−I1F200== I+1 120 == 280
[A] 9P P−FFV
A
=T + ((R R+adjR AFL + EA = 0
[W]
Ρ KVL = 400
(
2280
) −+ 120
200 )+×00 //1 5(10
I ==
) 100
+ IE = 0
[W]= / 5
0 [ A ] R A R0adj + / 12 250= Ω P = (280+ 120)12 =
−200+ 2)400 −I V= 0+ R I + E A = 0 V=T=/+
F
9− +−RE)A12)I=L 400 + E A[W] =0 2
F 1 P
= I02/ 51 [TA ] A 2 (1R280 A IA +
F
KVL A
F 120
I F ==IR P× F 0
A
=(R 200
A [AV‫‌نظر‬
= I2 2]= 10
= 199 − VT +‫اثرات‬ R A‫از‬I2 + E‫کم‬A ‫جريان‬
= 0 ‫براي‬P‫دور=زياد‬ − + + = R1 +A IEA A = 0
‫ و‬LA2)‫خودالقايي‬
P 1 KVL) V R I P R
[ AL ] KVL 2292 T‫تحريک=با‬ ‫م‬I‫سي‬
A
EAA.‫شد‬
400 I A =I1 I=L‫خواهد‬ 200 ‫صرف‬ 0 1‫تعداد‬
× 8 1 1‫‌پيچي‬A A
Ρ = / / F [W]
I AAFA ===IR
R200 I
A=IF− ×0I/ 1 = 200
I L9 = /=90[V]
F
2/)1×−10VT=+10R2[W] 2 += EA = 0 P A
[ ] E
KVL 2
A II
=200
0(R Ω2 ‫ = به دور قطب‌ها‬8 / 1 [
1 × 9
F
Ρ
‫آرميچر‬
P A =
‫و‬ ‫تحريک‬ +
A − 200 R ‫مدار‬ )I
adj+ 0‫گره‬
F/ 1(‫براي‬
I
KCL = I =
‫نوشــتن‬ 10 A
‫با‬ ‫م‌پيچي تحريک‬P R‫سي‬A = +RR adj
.‫است‬ ‫شــده‬
A
=2 250‫پيچيده‬
1 P /
2 10 + = 20 2
F A
[ A ] 2A , 2V)T =−200
A L
KVL ) ) E
I1A === I200 =I02,/=5I10 −AFAV=T= + 0/RA1F×+ A9R= 8)I
R A/ 1FI L[W]
F I
L =V
[A]
F = 0/ 5KVL F I L +adj +REAA+=R0adj = 250 Ω
A
V+ 0/ 1(10) +‫شده‬ P (R
V F 400 200 = 0
EFA = 199[ V ] .‫) به‌دست مي‌آيد‬4 ‫ ـ‬15( ‫معادله‬
Ρ = (280 + 120 ) × 0 / 5 = 100 [W] E ‫داده‬ ‫ارتباط‬ KVL) ‫موازي‬ ‫صورت‬ − V ‫به‬+ ‫آرميچر‬
R I +‫‌پيچي‬
R A‫م‬I1‫سي‬+ ‫با‬E A = 0
= + = = = 2Ω
A
2 − 200 + 0 1 10 + = 0 I R I R I 250 10 [A] 1
2/ 5 ,[ A R ]A = 0E/ 5 Ω − PF =T (280+ + +
F 120)A1 = + = 0 − VT + R F I1
T F
E I FA==I1190
KVL ) = 0V / (
A = 199[ V ]
) E A
‫مقاومت‬ ،‫تحريک‬
A VA
‫جريــان‬
=
F (R adj
=
L
‫تنظيم‬ =
R
‫و‬
)I
‫تغيير‬ L 400 E
KVL)
‫براي‬
[W]
.‫اســت‬
=
A
2 I I I I
Ρ P A = (RA A+ R
R I −AVT +F(R−22FV L+ R 1 )I + E = 0
2) −[−V
F = 199 A I ]+adj )I+F I = 0 KVL) T +AR FLI1 + RA=A II1 +=EI A == 0
E
KCL) L2 I+
A Ρ + = = 0 +
(4-15) 2 Ρ P = R II I‫‌کننده‬ I
KVL
P
A
= 0 / 1 × 10
V T
=
AR
10 [W]
I
F
2 E A(R R )I ‫قرار‬ ‫تحريک‬ ‫مدار‬ −
−
AF
V ‫در‬
200 R
+
T +adj R F
A
0 ‫تحريک‬
FA
I + R
F/ 1L+ 0/ 4A) ×
‫جريان‬ I +
L10+ A E
A =‫م‬F‫تنظي‬
0= 0 L 1
Ρ = (280 + 120) ×)I0/ 5 = 100 [W]
2 2F A adj F
I = I ( = I = I E
Ρ I AFFF ==== I(R A TI+2 R 10=[0A F ]
2 L2 = 8
A =0 −E +0 R F IL + R A IL
A
L =
V =Iadj 2 ‫تحريک‬ ‫‌هاي‬ ‫ن‬ P
−
‫جريا‬ +
‫‌گيري‬ RF/(R 1‫×ه‬ A9+‫براي‬
I‫انداز‬ 1 / 1 [W]
‫و‬ ‫است‬ + VT A=
‫شــده‬ ‫داده‬
IV
IPAA‫= و‬IFR 200 V , / 5 Ρ A =, (280
V = + 120
200 V) × 0 / 5 = 100 [W] −V
A V T= 200−
A R
F (0/ 5A) ×10 )I L = 195
‫‌هاي‬ ‫اهم مقادير جريان‬ 2 ‫بــا به‌کار بردن قانون‬ A T + R F IL + R A IL + E A = 0
2
FA+I ARadj
E A [V]
[A]‫از‬−‫آرميچــر‬
VT + (R F + R A )I L
F F F T
Ρ KVL = R
2
(280
) −+
E A = 190V 2, R A = 0P/ A5 Ω 120
200 )+×00 //1 5(10 =) 100
+ E [W]=20 ‫‌گيري‬ ‫ه‬ ‫انداز‬ ‫براي‬ I
Ρ
R ‫و‬AA==+IRR F‫ و‬A = 2I= = 250 10Ω
‫آمپرمترهاي‬ ‫و‬
= R.‫آمد‬ PFV=T +R(R
−
adj
I 2F1 L
F I FF + R A )I L + E A = 0 2
F A I ‫به‌دست خواهد‬
A
2
=> 0 1 × 10 = 10
F F
[AI L]+ IA + IFP= 0= 0/ 1×102 = 10 [W] Ρ‫از‬EFRAV
=A=IR1‫ولتاژ‬
A A
VP E / [W] (RI−2FV+T2V R+A‫‌متر‬ I ++ 0+F IE
−V‫شده‬ +R‫استفاده‬ F A =0
2
EAATA == R
P
KCL) 199 A−
AI V
.‫است‬ P
KVL) T =
R)IF‫ت‬ L 1‫ول‬
V =V 200 −VE,2AI F = 02 / 5 A A , V = 200V PFF ==0R/ 4F I×F 10 = 40 [W]
Ρ A A 2A T
Ρ IPAAFF == 0(R /T1V × 10

+ = 10 [W] T I−A200 = I+F (= 0/I1L+=0/I14) ×10P+A E =AR=A0 I2A
I FA== 190 RAVTA , adj
R )I
R A = 0V
F
/ 5F Ω= 200V , I F = 0/ 5 A , VT = 200VIPA == IRF =II2I2L = 10 [A]
E (4-16) −AV ‫معادل‬RA‫الکتريکي‬
A T=+200
A − AA +/ R
F I L(0 5‫مدار‬
)A×I10 4 ‫ ـ‬E11
L +I=A 195
= ‫=ـ‬I 1[V]
0
VF == R 200F +V ,adjI F) = 0// 55E2A= 100 = 200 F0= I L = 10 [A]
R120 , 190
VT[W] V = 0/ 5 Ω E
Ρ (280 +
Pin = VT −⋅ IILL + I A + I F = 0 × 0 = V , R − V + (R +2 R )I + E A
=
KCL) F
= 190
A A P−
IP‫شــنت‬ V= =TT= + 0I F/(R 1=I×2FI10
F L+
=R=10 A10 [W]
[A] L +−E
L A
=
+ 0= (R0F + R A )I L
> 2 , R A = 0/ 5 Ω ‫طرح‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ R ‫موتور‬ ‫معادل‬ A )I ‫الکتريکي‬ AT‫مدار‬
A
E V KCL) − I L + I A + I F = 0 −
A
+ + × +V
VPAT = PR AAVI A
A E F
200=
F
( 0
=
F
/ 1 0 / 4 ) 10 E
‫جاري‬ EinA ‫سوي‬ T ‫ به‬V ‫ از سمت‬I ‫جريان آرميچر‬ I −AV=T=0+RF/(R I 2 L+2R )I + E = 0
I A
IKCL) L = V −− IEL2+ I A T+ I F = 0 A V ‫) نشان‬4 ‫ ـ‬21(Ρ P FF =‫در‬
‫شکل‬ 200 4F)4I×F−F‫ـ‬1020(
0 =5A‫شــکل‬
40×
L[W]
10 −=‫ســاختماني‬
A + (0/ 1 + 0/ 4) ×1
200
195
P =
I AA = :‫داشت‬
F
R0
V / T1+× 10
R A = 10 [W] = T E
− 200 + 0
( / )
221 + 0/ 4) ×10+ E A = 0
[V]
V > E
A
FT
‫خواهيم‬
adj ‫و‬ ‫‌باشد‬
I ‫ي‬ ‫م‬ ‫پس‬ .‫است‬ PAA = R AAI2IAA ( /
.‫است‬E A‫شده‬ = 200 ‫داده‬− (0/ 5) ×10
F + =R200
VTA
R 20/ 5 A , R
F
T A
P IVVFFF === > 200
(R
E V + ,
R I =
)I V adj V P = R I
E A = 200− (02 / 5) ×10 = 195 [V]2
PinT =RVFTA+⋅ IRLadj
F T F F F
F adj F
== 0 I = I L 2===10 P = R F IF
> 0RF// 41I××2 10 10 I10
E A =V IPAA = [A][W]
190−V 2 E , R A = 0/ 5 V TΩ A E P I 40 [W]F
P = R
I AAT => PEinTAA A A I P F = F L
V
− + + = 0 V − E (4-17) I−AFV=T +I F(R I= FI2L A L F A =/04 ×102 = 40 [W
F F + R )I +PE = 0
IKCL) = R I
V−TAEL A 200
I I FI = T A
Radj
P A = =0R/ 4AA×I A102 = 40 [W]
L
II F == TT V A = V A
= 0R/ A5 [A] P −200+R(0/ 1 +2 0/ 4) ×10P+A E=AR=A0I2A
F
P
I Fin == (R= RFT+
V ⋅ RLadj 280
I 2 + 120 P A = 0R/ 1A×I210 = 10 [W]
=
A T
P .‫‌آيد‬
F ‫مي‬
R +
‫ به‌دست‬IL ‫جريان‬
R )I Pin = VT ⋅ I L ‫از رابطه‬ P
E = 200 A − A (0/ 5) ×10P = 195= 0 1
[V] × 10 2
= 10 [W
RPinF +F Radjadj /
A A
F
RF I A = I FL=2 I L 2
A
VT
A
P =
IPLin == R T I2 L V ⋅ I PAF == 0
P R/F1IA×F 10 = 10 [W]
VAT >V ETAA A Pin IA = IF = IL
I =
Pin
V−+TERA )I2 200 VT (4-18)
L IPA = = 0I F/ 4=×I10 2
= 40 [W]
IPL == (R V LF E L
II FAF == V F T adj= F = 0/ 5 [A] 2 F A
RTF+ R2R 280+PF120 = (R F + R adj )I F PA = R A I2A
PFA = (RAF +
P = R I A adj
A R )I 2
P =
‫ از‬in‫ آرميچر‬T‫تلفات‬ V ⋅ I L ‫و‬adj)4 ‫ـ‬F13(P‫رابطه‬ = R‫از‬
2
‫تحريک‬
I ‫تلفات‬ ‫شنت‬ ‫موتور‬ P = 0/‫الکتريکي‬
‫معادل‬ 1 ×102‫مدار‬ = 10 4 ‫[ـ‬W] 21 ‫شکل‬
V2T 200 A A A A
I FA == PR A I A
P = = 0V/ 5 [A] = I F ‫معــادل‬ =4--21
I L = RinF.‫است‬ + R adj ‫محاسبه‬ 280 ‫قابل‬ ‫‌چنان‬
+I 120= ‫) هم‬4 T ‫ ـ‬14( ‫رابطه‬
=
200 ‫شــنت را با روش‬
= 0 / 5 [A] Fig.
I A ‫موتور‬ I L ‫مــدار الکتريکــي‬
200
=F0+/ R [A] 280+ 120‫پتانســيل گره يــا روش‌هــاي ديگر مي‌تــوان تحليل‬
V F
I F = VT T = R 5 adj
PF = (R RF+ + RR adj )I280 2 + 120
F adj F ‫ معمــوالً در تحليل مدار الکتريکــي معادل اثرات‬.‫کرد‬
PA = R A I2A ‫مغناطيسي عکس‌العمل آرميچر و کموتاسيون به دليل‬
V 200 ‫ روش‬.‫پيچيدگي محاســبات در نظر گرفته نمي‌شــود‬
= 0‫ـ‬/45‫[ـ‬A]
= 10 T،200 =V ‫موتور شــنت‬
‫با‬I F‫آمپري‬ 7 ‫مثال‬
RF+ R adj 280+ 120 ‫متداول اندازه‌گيري اثرات مغناطيسي استفاده از منحني‬
‫) در نظر‬4 ‫ ـ‬22( ‫مــدار الکتريکي معادل مطابق شــکل‬
:‫ مطلوب است‬.‫است‬ ‫ است و‬DC ‫ جريان موتور‬.‫مشــخصه‌هاي موتور اســت‬
‫فرکانس ندارد؛ لذا براي نوشتن معادالت جريان و ولتاژ‬
IF ‫الف) جريان مدار تحريک‬
204
IA = A
2
200− EA A
R KCL) − I L + I A + I F =Ρ0F = (280+ 120) ×0/ 5 = 100 [W]
9=
2000−/ 1E A −10+ I A + 1 = 0 PA = R A I2A
9=
9 ×0/ 1 0=/200 1 − EA I A = 9[A] PA = 0/ 1×102 = 10 [W]
9E×.‫‌آيد‬0/‫ي‬1‫‌دست=م‬ 200‫ه‬−‫آرميچر ب‬
E A ‫ تحريک و‬V ‫ـ اکنون تلفات‬ E ‫ب) نيروي محرکه القايي آرميچر‬
A = 200− 9 ×0/ 1 = 200/ 9[V] T − EA VF = 200V , AI F = 0/ 5 A , VT = 200V
E A ==(R 200+ − 9R×0/)I12= 200I/A9=[V] R ‫آرميچر‬ ‫پ)تلفات تحريک و‬
+ R F I1 = 0 F P F adj F A E A = 190V , R A = 0/ 5 Ω
PF = (R F + R adj )I2 2F 200− E A KCL) − I L + I A + I F = 0I =10A
PF = (280+ 120)1 = 4009[W] = IF L
P = ( 280 +
2 120 ) 1 2
= 400 [W] 0 / 1
PAF = R A I A IRF adj=
VT IA
9 ×0/ 1 = 200− E A
F+
2 120Ω
P
PAA = = 0R/ A1× I A92 = 8 / 1 [W] R R adj RA 0.1Ω
E = 200 − 9 × 0 / 1 = 200 / 9 [V]
RAA =+0R/ 1adj
P 2
× 9= 250 = 8 /Ω1 [W] A
VT > E A
2 RF 280Ω VT =200V
PF = (R F + R adj )I F − LA
R + R = 250 Ω
− VT + R F I1 + R A I1 +4 E
V E
KVL) ‫ ـ‬A4+= 0 2
‫تمرين‬ IA = T
A adj A
P
− VT + R F I1 + RFA I1 + E A = 0 = (280 120 ) 1 = 400 [W]LF RA EA
A = I F = I L = I1
IKVL) 2
+ E A = 0 ‫بــــا‬ I−AV=250 I F =VI L،4=KW I1 ‫ شنت‬P A = R A‫يـــک‬
‫مـوتـــور‬ IA ‫ ـ‬1 Pin = VT ⋅ I L
T + R F IL + R A IL + E A = 0
‫تحريــک‬
− + ‫ و‬0/5Ω + ‫آرميچــر‬ + P ==
‫مقاومــت‬ 0
0 / ‫و‬1×% 980 2
=‫بــازده‬
8 / 1 [W] P 4 ‫ ـ‬22 ‫شکل‬
−VTT + (RFF L+ R AA)I LL + E AA = 0
V R I R I E A I L = in
) + EA = 0 Ρ −:‫است‬VT= +‫مطلوب‬
R(R 2F + .‫است‬ )I L + ERAA=+0R adj = 250 Ω
R A‫مفروض‬ VT
Fig. 4--22 :‫حل‬
F IF 2
+ R F I1 + RPFA I=1.‫‌آيد‬
(REF +=R0adj )I F
F
Ρ 2
‫جريان موتور‬− VT)‫الف‬ +
PAF =
KVL)
=R R FAIIF2A ‫ي‬A‫ـ با قانون اهم جريان تحريک به‌دست م‬
PA = R A I2A I A = I F = I‫توان‬
‫الکترومغناطيسي‬ L =)‫ب‬ I1 PA = R A I2A
I A = I F = I L = 10 [A]
−V + R F I L + R A I L + E A = 0 VT 200
= 100 [W] I−AV=T +I F(R = I L+=R10)I [A]+ E =T ‫ثابت‬ 0 ‫پ) تلفات‬ I = = = 0/ 5 [A]
+ 280 + 120
F
− ++(R
F A L
− A
V + (R + R )I + E = 0R R
/F1++ ‫به‬ ++ E A= 0=‫موتور‬
F adj
−200
‫ولتي‬ VT220 (0‫شبکه‬ R/‫اتصال‬
0 A4)I) ×L10 ‫در‬ E‫شــنت‬ 0 2 ‫ ـ يک‬2
T F A L A
A
−200 +‫بــا‬ 10=+Ρ

(+00/‫ي‬/5‫م‬4) )×‫دريافت‬
(0/‫و‬−1‫‌کند‬ ×10 EF A=[V]
=R0F10IF
‫سرعـت‬
E A = 200 195
‫آمپــــر‬ 2
‫ جــــريان‬،‫ براي گره مدار تحريک و آرميچر‬KCL ‫ـ با نوشتن‬
E =R200 2− (0/ 5) ×10 = 195 P = R
A [V]A A I
A , VT = 200 ‫مدار‬ F = F I F ‫ در صورتي‌که‬.‫ مي‌گــردد‬1200 RPM
A ‫مقاومت‬
PV .‫جریان آرمیچر به‌دست خواهد آمد‬
Ω P
‫مطلوب‬ = R I 2
2 I = I = I = 10 [A]
PFF = 0،‫باشــد‬
/ F4 ×F 10440Ω = 40‫تحريک‬ [W] A ‫ مدار‬F‫ و‬0/2Ω L ‫آرميچر‬
I F = I1 2 −V + (R F + R A )I L + EKCL) A =0
0 PFA ==0R/ 4A×I2A10 = 40 [W] T
P :‫است‬ − I L +IA + IF = 0
I A = I L = I2P = R I2 2 −200+ (0/ 1 + 0/ 4) ×10+−E10 A+ = I0 + 1 = 0
PAA = 0/ 1A×A10 = 10 [W] ‫الف) جريان مدار آرميچر‬ A
Ρ F = (R F +PR adj=)I 2 2 E = 200− (0/ 5) ×10 = 195 I A =[V] 9[A]

I AA = 0 I F/F1=×I10 = 10 [W] A
‫آرميچر‬ ‫القايي‬ ‫محرکه‬ ‫نيروي‬ )‫ب‬
I = I1 2 L
PF = R F I F 2
KCL)V − I +I + IF = 0
PFA = R A IA A
I = IF = IL T − ELA A
I A = I L = I2.‫ باشد‬150 W ‫‌که تلفات ثابت‬ I
‫القايي‬ =
‫صورتي‬
= 0 ‫در‬
4 × ‫بازده‬
10 2 )‫پ‬
= 40 −A10+‫محرکه‬ I AR+A1‫نيــروي‬
= 0 ،‫ـ با نوشــتن جريان آرميچر‬
KVL1) − VF + R adjI1 + R F I1 = 0 P F / [W]
Ρ F = (R F + R adj )I2F 2 I A =200 9[A] − EA .‫آرميچر به‌دست مي‌آيد‬
−200+ 120I1 + 280I1 = 0 P = R I
‫ ـ راه‌اندازي‬4 ‫ ـ‬11 ‫ ـ‬2
A A A 9=
P = R I 2
= 0 1 × 10 2
= 10 V0T/ −1 E A
−A200+ 400 A AI = 0 P / [W] I =
‫مقادير‬
1 ‫براي راه‌اندازي موتور شنت پس از يادداشت‬
A
9 ×0/ 1 =R200
A
− EA
400I1 = 200 F R adjI1 + R F I1 = 0 I A = I F = I L
KVL 1) − V + A
،‫ جريان و ســرعت از پالک مشخصات موتور‬،‫نامي ولتاژ‬ E 200 = 200 −E − A9 ×0/ 1 = 200/ 9[V]
−200200 + 120I1 + 280I1 = 0 9 =A
I1 = = 0‫شـکل‬ / 5 [A]‫مــــدار الکتريکي آرميچـر و تحريـک را مطابق‬ PF = (R0/F1+ R adj )I2F
−200400 + 400I1 = 0
.‫) ببنديد‬4 ‫ ـ‬23( 9 ×0/ 1 = 200− E A2
0/ 5 [ A ]
I F =I1I1==200
400 PF = (280+ 120)1 = 400 [W]
E A = 2002− 9 ×0/ 1 = 200/ 9[V]
KVL200 2) − VT + R A I2 + E A = 0 PA = R A I A
I1 == 0/ 5=[A] 0/ 5 [A] PF = (R F + 2R adj )I2F
205
A = I L = I2 = 10 [ A ]
I20 400 PA = 0/ 1× 9 = 8 / 1 [W]
I F = I1 = 0/ 5 [ A ] PF =+(R 280+=120 250)12Ω= 400 [W]
KVL2) − 200+ 0/ 1(10) + E = 0 R A adj
‫باعث مي‌شود موتور شنت رفتاري شبيه به رفتار موتور‬ ‫‪IF‬‬ ‫‪IL‬‬ ‫‪S‬‬
‫مستقل از خود داشته باشد و منحني مشخصه‌هاي آنها‬ ‫‪A1‬‬

‫‪IA‬‬
‫‪A2‬‬
‫يکسان باشد‪.‬‬ ‫‪Radj‬‬
‫‪RA‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪ 4‬ـ ‪ 11‬ـ ‪ 4‬ـ کاربرد‬ ‫‪RF‬‬
‫‪LA‬‬
‫منحني مشــخصه‌هاي موتور شنت مشابه موتورهاي‬ ‫‪LF‬‬ ‫‪EA‬‬

‫تحريک مستقل مي‌باشــد‪ .‬لذا کاربرد و ويژگي‌هايی که‬
‫شکل ‪ 23‬ـ ‪ 4‬مدار الکتريکي راه‌اندازي موتور شنت‬
‫در بخش ‪ 4‬ـ ‪ 10‬ـ ‪ 4‬براي موتور تحريک مســتقل ارايه‬
‫‪Fig.‬خود قرار دهيد و‬ ‫مقاومت متغير ‪ Radj‬را در‬
‫‪4--23‬حداقل‬
‫شد براي موتور شنت نيز صدق مي‌کند‪.‬‬
‫پس از بستن کليد ‪ S‬ولتاژ منبع متغير را به آرامی زياد‬
‫پرسش ‪ 5‬ـ ‪4‬‬ ‫نماييد تا ولت‌متر ‪ V‬ولتاژ نامي موتور را نشــان دهد‪ .‬در‬
‫صورتي‌که ســرعت موتور به سرعت بي‌باري ‪ no‬نرسيده‬
‫پرسش‌هاي کامل کردني‬ ‫بود با افزايــش مقاومت ‪ ،Radj‬جريان تحريک را کاهش‬
‫‪ 1‬ـ در موتور ‪ ..............‬مدار ‪ ................‬با مدار ‪.................‬‬ ‫دهيد تا سرعت افزايش يابد و به سرعت موردنظر برسد‪.‬‬
‫به صورت موازي ارتباط پيدا مي‌کند‪.‬‬ ‫بديهي اســت افزايش بيش از حد مقاومت مدار تحريک‬
‫‪ 2‬ـ به هنگام راه‌اندازي موتور شنت مقاومت ‪ Radj‬را‬ ‫يــا قطع مدار تحريک مطابــق آنچه که در بخش ‪ 5‬ـ ‪4‬‬
‫در ‪ ...............‬قرار مي‌دهند‪.‬‬ ‫توضيح داده شد باعث بروز مشکالتي خواهد شد‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ افزايش بيش از حد مقاومت مدار ‪ ............‬يا قطع‬ ‫‪ 3‬ـ ‪ 11‬ـ ‪ 4‬ـ آزمايش بارداري‬
‫مدار ‪ ...........‬باعث مهار گسستگي مي‌شود‪.‬‬
‫نحوه‌ انجام آزمايش بارداري و نتايج حاصل از آن در‬
‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬ ‫موتورهاي شــنت دقيقاً شبيه به موتور تحريک مستقل‬
‫مي‌باشد‪ .‬بنابراين مشــخصه‌هاي الکترومکانيکي شکل‬
‫‪ 1‬ـ بــراي تحليل مدار الکتريکي معادل شــنت در‬
‫(‪ 15‬ـ ‪ ،)4‬الکترومغناطيســي شکل (‪ 16‬ـ ‪ )4‬و گشتاور‬
‫حالــت پايدار اثــرات خود القايــي ‪ LA‬و ‪ LF‬را در نظر‬
‫ـ سرعت شــکل (‪ 17‬ـ ‪ )4‬موتور تحريک مستقل براي‬
‫مي‌گيرند‪.‬‬
‫موتور تحريک موازي نيز صادق است‪ .‬در واقع در موتور‬
‫تحريک مســتقل از دو منبع براي تغذيه مدار آرميچر و‬
‫‪ 2‬ـ پس از راه‌اندازي براي تنظيم ســرعت مقاومت‬
‫تحريک اســتفاده مي‌شود در حالي‌که در موتور شنت از‬
‫‪ Radj‬را تغيير مي‌دهند‪.‬‬
‫يک منبع براي تغذيه مدار آرميچر و تحريک اســتفاده‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫شده است‪ .‬از آنجايي‌که در هر دو موتور جريان آرميچر‬
‫‪ 3‬ـ افزايش بيش از حد مقاومت ‪ Radj‬در موتور شنت‬ ‫‪ IA‬و جريان تحريک ‪ IF‬ارتباطی با يکديگر پيدا نمي‌کنند‬
‫‪206‬‬
‫(‪ 24‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫مجاز است‪.‬‬
‫‪M‬‬
‫شکل ‪ 24‬ـ ‪ 4‬عالمت اختصاري موتور سري‬ ‫‪ 1‬ـ عالمت اختصاري موتور شــنت را رسم کنيد و‬
‫طرح ســاختماني موتور سري در شــکل (‪ 25‬ـ ‪)4‬‬ ‫اجزاي آن را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪Fig. 4--24‬‬
‫نشان داده شده است‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ مدار الکتريکي معادل موتور شنت را رسم کنيد‪.‬‬
‫اجزاي آن را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ قبل از راه‌اندازي موتور شنت چه بايد کرد؟‬
‫‪ 4‬ـ نحوه‌ راه‌اندازي موتور شنت را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ اگر پــس از راه‌اندازي بخواهيم ســرعت موتور‬
‫شنت را افزايش دهيم چه بايد کرد؟‬
‫‪ 6‬ـ چرا رفتار موتورهاي شــنت و مســتقل مشــابه‬
‫يکديگر است؟‬
‫‪F1‬‬
‫‪ 7‬ـ کاربرد موتورهاي شنت را بنويسيد‪.‬‬
‫‪A1 A‬‬
‫‪ 8‬ـ قطــع مدار تحريک چه مشــکالتي براي موتور‬
‫‪2‬‬ ‫‪F2‬‬
‫شنت ايجاد مي‌کند؟‬

‫‪A‬‬ ‫‪ 9‬ـ چرا نمي‌توان مقاومت مدار تحريک موتور شنت‬
‫را بيش از حد زياد کرد؟‬
‫‪ 10‬ـ نحــوۀ انجام آزمايش بارداري موتور شــنت را‬
‫‪IL‬‬
‫‪V‬‬ ‫شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 12‬ـ ‪ 4‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک‬

‫‪S‬‬ ‫‪VT‬‬
‫سري‬
‫شکل ‪ 25‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور سري‬
‫موتورهاي جريان مســتقيم با تحريک ســري را به‬
‫اختصــار «موتور ســري» گويند‪ .‬در موتور ســري مدار‬
‫سيم‌پيچي تحريک با تعداد دور کم براي جريان زياد‬
‫تحريک با مــدار آرميچر به صورت ســري ارتباط پيدا‬
‫به دور قطب‌ها پيچيده شــده است‪ .‬سيم‌پيچي تحريک‬
‫مي‌کند‪ .‬عـالمـــت اختصاري مـوتـور سري در شــکل‬
‫با ســيم‌پيچي آرميچر به صورت سري ارتباط داده شده‬
‫‪207‬‬
200− E A2
9− P ==
I AAF10 ==+9(R
0I[A]/A1F×++91R==adj 08)I/ 21F [W]
0/ 1
=+/9(1V −E
9R II AA×
P A=
F 0
R
[A]
=Tadj
280 200 +=120A
−250 E)1AΩ= 400 [W]
2
R−2AE
KVL)
I AAA === R
E
P V200T I −V9TA×+0/R1 F=I1200 + R/ A9I[V]
1 + EA = 0
‫ براي اندازه‌گيري جريان مدار تحريک و آرميچر‬.‫اســت‬
=200 I F −=
A A
9P I A== REAI LA2 = I1 2 (4-20)

= 0
(R / 1 F×+9R= adj8)I/ 1 F [W] ‫ از‬VT ‫ و براي اندازه‌گيري ولتــاژ منبع‬A ‫از آمپرمتــر‬
2000−/ 1ELA + R A2 I L + E A = 0
F
A
−V = T++RR F I=
99R
‫در‬ P× I0=/‫جايگزين‬
(1280=adj 200 + 120
I −250 E)1AΩ=)4 400 [W]‫با توجه به رابطه‬ .‫ استفاده شده است‬V ‫ولت‌متر‬
−V1T + (R2F +LR A )I L + ‫ـ‬E20(
0 1 ‫جريان‬
FA
A =0
/
9KVL)
P×
E 0 == 1R200
= −
200
I − V9 −× +
0 /R1 = I 1 +
200 R / 1 + EA = 0
9I[V]
Ρ F = R F IF 2
AA / A 2A T E A
F
.‫‌شود‬
A
‫) مي‬4 ‫ ـ‬19( ‫رابطه‬
==(R =×+ ‫ ـ مدار الکتريکي معادل‬4 ‫ ـ‬12 ‫ ـ‬1
−I9L9R=
IEA = 2
AA = ×=adj
P 0I200
F/ 1 0I81/)I1/ 1F=[W]200/ 9[V]
F 2
=
F
P −V=T++ R I
R F+I= R+250 R)IA2Ω2I L + E A = 0 ‫مدار الکتريکي معادل موتور ســري با توجه به طرح‬
A A A
F= 400 [W]
R
P FA (R (R 280 adj L120
adj)1
I−AV=T +I F(R = 2FI L+=R10
F
2 LI ++E A = 0+ E = 0
[A]
)I
KVL)
P == ( R280 −
I + V120 +) AR
1 = 1400R [W] I1
‫) نشان‬4 ‫ ـ‬26( ‫) در شــکل‬4 ‫ ـ‬25( ‫ســاختماني شکل‬
‫‌دست‬ −FAVT=‫ه‬+‫ب‬R)4(R A ‫ـ‬2A 21( ‫فاکتور گرفته مي‌شود و رابطه‬
F + R A )I L + E A = 0
T F A A
IL ‫از‬
Ρ IPAF == 0 IRF/ F1=× I F2I 2 = I .‫داده شده است‬
9L = 81 / 1 [W]
A0I/2A1 + 0/ 4) ×10+ E = 0 .‫مي‌آيد‬
− A200 + (
= +RRA IFAI L2 + R A I L + E A A= 0
P −
RAA =+0R/ 1adj × 9= 250 = 8 /Ω1 [W]
A V
A = 200− (0/ 5) ×10 = 195 [V]
E P T
LF RF IF IL
I− AV= T + I F(R =−FIV L+= R+10 [A]+ E = 0
ΩFLI1 + RAA I1 + E A =(4-21)
)I
A=+R 2 =
P KVL)
R R adj I T250
AR 0 IA
Ρ − F
V + F F2
= R F I FF = IA L
(R + R )I + E = 0
A = I F =−IV
IKVL) 2 +1R F I1 + R A I1 + E A = 0 RA
F T A
‫از‬−F200
P =
‫آرميچر‬ 0 / 4
+ (‫تلفات‬ × 10
0/21 +‫و‬0)4
LT
= 40
/ 4)‫× ـ‬22( [W]
10+‫رابطه‬
E ‫تحريک=از‬0 ‫تلفات‬
P I−AAV=T= +IRFRA=IFAI2LL += R I1 A I L + E A A= 0
A = A (0/ 5) ×.‫‌آيد‬ 10‫م=ي‬195 ‫‌دست‬ ‫) به‬4 ‫ ـ‬23( ‫رابطه‬ VT
A ==+
P
E R200 A I− [V] LA
I−AV +I (R
R = I
I + += R
F L 2 AA L 10
R [A]
)I I +
+ E
E =
= 0
0
=0 / 1I×F2210 = 10 [W]
T
T F L L A
A
P
P A = R
Ρ− −FV V =+ +R(R F IF + R )I + E = 0
(R F + RA A )I L L + EA A =0 (4-22) EA
I F = I1IPA =
F T
=T 0I F/ 4F=×F2FI10 L 2 = 40 [W] KCL) − I L + I A + I F = 0
−F200 +
R (FA0II2/FA1 + 0/ 4) ×10+ E A = 0
I A = IΡ F= =
P A I 2 2 −10+ I A + 1 = 0
AA = =R 200 −A2(0/ 5) ×10 = 195 [V]
L
P
E A I2 ‫مدار الکتريکي معادل موتور سري‬ 4 ‫ ـ‬26 ‫شکل‬
Ρ F = (RAAF + RF adj
P
I == IR =
A )II A L = 10 [A]
I (4-23) I A = 9[A]
2 F2
PA =2= + 0 1I×10 = 10
PA = RI−AFAVI= T
R/(R
I F=FFI L+=R10 A )I [A]
[W]
L + EA = 0
‫روش حلقه‬
IA =
Fig.‫موتور‬
VT −‫با‬E‫را‬A ‫ســري‬ 4--26
‫مدار الکتريکي معادل‬
= = ‫ـ=موتور‬04 ‫ ـ‬8 ‫مثال‬
A F
I،200 V (‫سري‬
2
‫مستقيم‬ ) ×‫جريان‬
V=−T 0 4+0×/R110 IR1=/+A440
−)AF200 I I ‫حالت پايدار‬
R A‫ در‬.‫يــا روش‌هاي ديگر مي‌توان تحليل کرد‬
KVL1P − ++F/F(R
V L+
+0
F adj
R
)I I10=+0E = 0
[W]
L 1+ E A A
F
= 0 ‫ با مدار‬10 A
200− E A ‫ اســت و فرکانس‬DC ‫جريــان موتور‬
−200+)4 ‫= ـ‬27( +(‫شــکل‬ ‫معادل مطابق‬ ‫الکتريکي‬
2
PE −120
A A =
200 I1+ R200 0I/−A1I1(+0=0/0/54) )××10
280
A 10=+195
E A [V] 9 = ‫نــدارد؛ لذا‬
‫براي‬
0/ 1
10 =:‫است‬
195‫مطلوب‬[V] .‫در نظر است‬
2
−200+P E400 ===I10
R200=/ 10I×2−10 (0/=510 ) ×[W] LA ‫نوشــتن معادالت جريان و ولتاژ از اثرات خودالقايي‬
A
FA F F 9 ×0/ 1 = 200− E A
400I1 =I A200= 0RI F/ 4=I×2 I10 2 ‫الف) جريان مدار آرميچر تحريک‬ ‫ صرف‌نظر خواهد‬LF ‫و‬
PF = F F
L = 40 [W] E A = 200− 9 ×0/ 1 = 200/.‫شد‬
9[V]
200 2
I1 = PA ===00/R/54A[A]
400F
×I A102 =‫آرميچر‬ ‫ب) نيروي محرکه القايي‬
40 [W] ‫حلقه‬
PF = ‫آرميچر‬
(R F + R‫ و‬adj
‫تحريک‬
)I2F ‫براي مدار الکتريکي معادل‬
I F = I1P=A 0=/ 50R/[1A ×2102 = 10‫آرميچر‬

A I]A
[W] ‫پ) تلفات تحريک و‬ ‫انتخاب‬ ‫ســاعت‬
PF = (280+ 120‫‌هاي‬
)12 ‫عقرب=ه‬ [W] ‫ در خــاف جهت‬I1
400‫حرکت‬
I)AA ==− 0
KVL2P IVF/T1=+×IR 2 L E =R0F
LA I2=F+10
10 [W]
A
IF IL=10A PA = RI1A ‫حلقـه‬
‫معادله‬ I2A ‫ بــراي‬KVL ‫ بــا نوشتن‬.‫شده است‬
I
I A = IIL ==I2I=A10
A
[A]
F = IL
0.4Ω PA = 0/ 1× 92 = 8 / 1 [W] .‫) به‌دست مي‌آيد‬4 ‫ ـ‬19(
RA 0.1Ω R A + R adj = 250 Ω
KVL2) − 200+ 0/ 1(10) + E A = 0
E A = 199[ VL]A I1 VT =200V KVL) − VT + R F I1 + R A I1 + E A = 0 (4-19)
Ρ F = (R A +ER adj )I2F I A = I F = I L = I1
A I−LV‫ و‬I+A،RIF I‫‌هــاي‬
+ R‫جريان‬ ‫از=محل‬0 I1 ‫جريان حلقــه‬
I +E
Ρ F = (280+ 120) ×0/ 52 = 100 [W] T F L A L A
−VT + (R F.‫‌آيد‬
+R‫مي‬A )I
‫‌دست‬ ‫) به‬4 ‫ ـ‬20( ‫مي‌گذرد و رابطه‬
L + EA = 0
PA = R A I2A 4 ‫ ـ‬27 ‫شکل‬
Ρ F = R F I2F
PA = 0/ 1×102 = 10 [W]Fig. 4--27 208
PA = R A I2A
VF = 200V , I F = 0/ 5 A , VT = 200V
I = I = I = 10 [A]
E1 A= =400
IKVL ) =[−V
2199 01V
/]5T [A]
+ R A I2 + E A = 0 9P ×
KVL)F 0
A ==/ (R I−+
1R=AF200 AV +E)I
RT−adj R
A FF 1
I + R A I1 + E A = 0
400I1 = 200
A ])I[ A
2 ]
2
II A ===II(R L==0I+ 2 = 10 I AAFA ===(0 / 1×+I9L120
F =−
I200 9=×=0I)81/121/ 1=[W]
200 9[V]
A / 5R[adj
P
E 280 400/[W]
Ρ P
FF
200 1 F
IKVL = 2 ) = −
) −+ 120
(2280
0 5
200 +
VT )+×R0/A/15I(210
/ [A]0 + E=
2 +) E =0
A0
−V
R
P A= =++(R 2I= +
RRRadjIF+ 250AΩ2I L + E A = 0
LR R)I
Ρ F =400 = 100
1
KVL T
A [W] adj
F
A AF A F
=0[2I/V5]= 10
:‫ مطلوب است‬.‫است‬ −PFAV=T= + −+ + T=+)8 ++ERA[W]
A=I10+ E A = 0:‫حل‬
I AFAA====IIR 199 A [A]
2 R
KVL) /(R1× V120 R2)I
/ 1F=LI[W]
A IA2 [ ]
E
1L=
(0280 F9 A1 1400
P KCL) − I + I I + =I FI = = 02I = I
Ρ = + 2 ‫ الف) جريان موتور‬L A‫تشکيل‬ Ρ +
PAA = R Aadj R‫سري‬ IIF2 ‫مدار‬
=
L 250 1 Ω ‫ـ منبع ولتاژ با تحريک و‬
‫آرميچر‬
KVL F (R
2
P = 0/ 1×10 T= 10F/[W]
) A − 200
R
V +
2 adj+ 0
)I
R 1(10) + E A 0= 0
A I2 + E A = − 10 + I + 1 = 0
R A F R
F F
A
A A −AVT= +RRA IF2AI L2 + R A I L + E A = 0 :‫ پس‬.‫داده است‬
Ρ E
V == 280
199
(L =V
I)IAFFAF = I200
2 [I2,]=I10
+V 120 F =[0/ ]5 A , VT = 200V
) × 0 A / 52
= 100 [W] ‫ثابت‬ ‫تلفات‬
I A = 9[A]
)‫ب‬ PKVL)
P A = 0/ 1× 9 T= 8 / 1
− V + R F I[W] 1 + R A I1 + E A = 0
− V = +
T I =F (R + =R 10 )I L + EA = 0
ΡEP
KVL == R
(R I
V
2
2)AA A−+200
190 R adj+)I
, R 2
= 0 / 5 Ω
A0F/ 1(10) + E A = 0‫ ـ راه‌اندازي‬4 ‫ ـ‬12V‫ـ‬T 2− E A
IR A A + R
F adj2
I =
L 250I 1 Ω
A [A]
IA = Ρ F =+
A
FA
− R(R I FI ++RR )II + E = 0
KVL
= 0 1 −
×[ 10 ]
2
+ = 10 + 2= 0 ‫‌نويسیم‬V T ‫ي‬R ‫م‬ −FFV L + ‫معادل‬A FLI‫الکتريکي‬ A ‫ـ براي حلقه مدار‬
1 + R A I1 + E A = 0
F
ΡRAFAadj
KCL)
P
E = 199
=I(1280
/+ R+F120
I
V IL1 =)A0×0/ F5 = 100 [W]
I I
[W] R KVL)
2 T
AR
V=T= +I+
A
‫يادداشــت‬2 ‫براي راه‌اندازي موتورهاي ســري پس از‬ P− 200 R(R 0I/AFI1+=0
(A= R/IA4)I) ×10 ++ 0= 0 ‫ به‬V ‫و از آن‬
E AE‫م‬A=‫‌دست‬
= 200 2T , I F = 0 5 = 200 200 − 1 L .‫ي‌آيد‬
A
Ρ V = VV + / A , V V E I
IP0FAFI1==R
F 0 AAI A ‫پالک‬adj‫ســرعت از‬
(R R )I F
‫و‬
T
‫جريان‬ ،‫ولتاژ‬ ‫شــامل‬9 =
‫نامي‬ ‫مقاديــر‬
A A
= =
F
200 = 2−
L
0 = 5
10 × 10 = 195
T
E A =R190 +VRadj 2, R A = 02/ 5 Ω 0/ 1 Ρ

E
I−AV FA T +
I I ( / ) [A]
RFRF IFFILL + R A I L + E A = 0 [V]
Ρ PAF = 0(280 /F1×+ 10120 =)10× 0 [W]
/ 5 = 100 [W]
VT > E A −2 I‫را‬L ‫تحريک‬ + I A + I‫و‬F‫آرميچر‬ = 0 ‫ مدار الکتريکي‬،‫موتور‬ 9 ×‫مشــخصات‬
0/ 1 = 200− EP −
− V=T= + +R (R II2F2AF ++R R A )I )I L + E A = 0
A L + EA = 0
KCL) PAF V R (R
F
VAF = R
P 200 V , I F = 0/ 5 A , VT = 200V
A IA
A T A F
VT V−TE2A .‫) ببنديد‬4 ‫ ـ‬28( E A‫شکل‬ = 200‫مطابق‬− 9 ×0/Ρ −1F200 0I+

===200 / (4=0/I×92/ 110+20=/ 440
[V] ) ×[W] 10+ E A = 0
P
I R I = 10 [A]
IPFAAA====0190
E ×10 = 10
V , R = 0 / 5 Ω
A] R/F1+
A F F F F L
2 = 200−
22 (0/ 5) ×10 = 195 [V]
A [W]
PF = (R F + R adj )I E
− A =+
FA + R A )I L + E A = 0
R ARadj P
P V = R(R
R AIIA
KCL) − I + I +
VF = 200V ,L I F A= 0L/ FF5 A ,RFVT =IF 200
I = 0 V IL S
A
A
F
T A
2
P]inT = 2 =R I
V >V ETAV⋅ I L IA A PF = (280+ 120)1IP P
A==
−.‫‌آيد‬
F200 = 4000+ /F(10
= ×F/ 10
[W] 1 +
2
0=10
/ ‫ـ‬10
4)22( ×[W]
10 + E‫از‬A ‫تحريک‬
= 0 ‫ـ تلفات‬
E = 190 V T , R = 0/ 5 Ω A ‫ مي‬F‫ه‌دست‬I I L ‫ ب‬2=
)4 [A] ‫رابطه‬
I FA= PV − E =
= 0I F/(R 4=×−I10 = 40 [W]
PA = R A I2A A =+200 L(0/ 5) ×10 = 195 [V]
+ =
A
IP
−AFV F + R A )I L + E A = 0
R = IR T+ERRA
in A0
E
IKCL) A 2 F − I
A +
adj I + I = 0 T
= R(A0I2I/2A1 + 0/ 4) ×10+ E = 0
L
A
VR L A F
0V[TA>] ETAVA =
2 P
V VT
P A = 0 / 1 × 9 = 8 P− /A
F 1
200 [W] R+ F F A
T LA 2
PI FinF ===(R VTF⋅+I LR adj )I F R A + R adj = 250E PΩ = 0 1 × 10 22
= 10
FA ==0200 / 4 ×−10 (0/=5)40
P / ×10 [W] = 195 [V]
+ 0/ 1(R V ) −+RE AA = 0
10 [W]
I A = P FT+ 2 adj
A
=+ IRF R=I2II2IL + E = 0
IVLA ==> R
I A I=
KVL) − VT + R AF =
P inARI AA EA P 1R F A1
T E
VTAV .‫‌دست مي‌آيد‬
F FA A
‫) به‬4 ‫ـ‬A23( ‫ـ تلفات آرميچر از رابطه‬
200
IP)IFin2F== V VT −⋅ TIEL =
2 = 0 / 5 [A] I A = I F = I L = I1PFA ==00// 41×1022 = 10 40[W] [W]
PI AF = (R R
T
+ +R R A
)I 280 + 120
F ‫ مدار الکتريکي راه‌اندازي موتور‬4 ‫ـ‬−28 + R F I L + RP
P F F adjadj ‫سري‬ VT‫شکل‬ IAAAI L==+IRFEA=AII2A=L 0
I×L0=/ 52in=R100 2
A [W]
PPinA == V VTTA I⋅ AI ‫کليد‬
R
L
‫ پس از بستن‬Fig. 4--28
.‫اعمال کنيد‬ ‫به موتور‬−‫را‬V‫بارنامي‬
T + (R F + R AP)I L=+
A 0E / 1A×10 = 02 = 10 [W]
= (R F +
200 ‫متغير را بــه تدريج زياد‬Ρ ‫منبع‬
‫)ول=ت‬I‫تا‬2F ‫کنيد‬ ‫ولتاژ‬2 S
F = R F IF
P VT ‫‌متر‬R adj
I10 F= P = 0 / 5 [A] IA = IF = IL
I FL [W] = R + 2R
in
280 + 120
PA = V RTA I A ‫نشــان‬ ‫ جريان نامي موتور را‬A ‫ آمپرمتر‬P‫و‬A‫نامي‬ = R‫ولتاژ‬ 2V
4 ‫ ـ‬5 ‫تمرين‬
adj
A IA
F
= 0/ 5 A , VT = 200V
‫رسيده‬
PF = (R FV+T R adj )I F 200 ‫خود‬
2 ‫ در اين شرايط موتور به سرعت نامي‬.‫دهند‬
I A = I F = I L = 10 [A]
IAF = 0/ 5 Ω = = 0/ 5 [A] 110 V ‫ ـ يک موتور ســري در اتصال به شــبکه‬1
F+I R adj 280+ 120
PA+ = R 2 − V + (R.‫است‬+ R )I + E = 0
I F =A0 A
R T F
.‫ مي‌گردد‬600
A L A
RPM ‫ دريافت و با سرعت‬10 A ‫جريان‬
VT ‫موتورهاي‬ ،‫فرار‬
200 ‫پديده‬ ‫بــروز‬ ‫از‬ ‫جلوگيري‬ − ‫منظور‬
200 + (‫به‬
0 / 1 + 0 / 4 ) × 10 + E A =0
IF = = = 0/ 5 [A] ‫ و مقاومت مدار تحريک‬0/4Ω ‫اگر مقاومت مدار آرميچر‬
RF+ R‫براي‬ 280+‫ي‬120
adj ‫‌کننــد و‬
E A =‫تحريــک‬
‫ســري را با بــار راه‌اندازي م‬ 200− (0/ 5) ×10 = 195 [V]
:‫ باشد مطلوب است‬0/6Ω
‫ آنها را به‌صورت مستقيم يا با‬،‫‌بار شــدن‬P R F I2F
‫ي‬F‫جلوگيري=از ب‬
‫الف) نيروي محرکه القايي آرميچر‬
.‫بار متصل مي‌کنند‬PF‫دنده=به‬ 0/ 4‫چرخ‬×102 = 40 [W]
2 .‫ باشد‬50 W ‫ب) بازده در صورتي‌که تلفات ثابت‬
‫‌که موتور ســري بدون بار راه‌اندازي شود‬ P‫ي‬ = R ‫در‬
A ‫صورت‬ A IA
‫ از آنجايي که‬.‫موتــور کاهش خواهــد يافــت‬ / 1×102 = 10

P = 0‫جريــان‬ ‫ و‬%80 [W] ‫ با بازده‬250 V ،1 kW ‫ ـ يک موتور سري‬2
A
‫ مي‌باشــد جريــان مــدار تحريک کم‬I A = I F = I L ‫ مفروض‬0/5Ω ‫مقاومت مدار تحريک و آرميچر روي هم‬
209
I2F
‫چند مرحله کاهش دهيد و در هر مرحله ســرعت رتور‬ ‫مي‌شــود و فوران قطب‌ها کاهش مي يابد و مطابق آنچه‬
‫را توســط دورسنج و جريان آرميچر را توسط آمپرمتر و‬ ‫که در بخش ‪ 5‬ـ ‪ 4‬توضيح داده شد سرعت موتور بيش‬
‫گشتاور بار را توسط گشتاورســنج اندازه‌گيري و نتايج‬ ‫از حد افزايش مي‌يابد و پديده فرار روي مي‌دهد‪.‬‬
‫را در جدولي يادداشــت کنيد‪ .‬اين کار را تا جايي ادامه‬
‫‪ 3‬ـ ‪ 12‬ـ ‪ 4‬ـ آزمايش بارداري‬
‫دهيد که موتور بدون بار نشود‪.‬‬
‫جدول (‪ 2‬ـ ‪ )4‬نتايج آزمايش بارداري موتور تحريک‬ ‫بــراي انجام آزمايش بارداري پس از راه‌اندازي موتور‬
‫سري ‪ 5 A ،1 kW ،220 V‬را نشان مي‌دهد‪.‬‬ ‫ضمن ثابت نگه داشتن ولتاژ موتور ‪ VT‬گشتاور بار را طي‬
‫‪VT‬‬ ‫‪ 220V‬ثابت‬
‫]‪n [RPM‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪640‬‬ ‫‪425‬‬ ‫‪318‬‬ ‫‪255‬‬
‫]‪IA [A‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫]‪Tload [Nm‬‬ ‫‪1/3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪37/5‬‬
‫جدول ‪ 2‬ـ ‪ 4‬نتايج آزمايش بارداري موتور تحريک سري‬
‫در اثر افزايش گشــتاور بار‪ ،‬موتور ســري سرعت خود‬ ‫نقاط نشان‌دهنده‌ مقدار هر سرعت ‪ n‬به ازاي جريان‬
‫را به‌طور قابل مالحظــه‌اي کاهش مي‌دهد ولي جريان‬ ‫آرميچــر ‪ IA‬معين جدول (‪ 2‬ـ ‪ )4‬در شــکل (‪ 29‬ـ ‪)4‬‬
‫آرميچر افزايش قابل مالحظه‌اي نداشته است‪.‬‬ ‫تحت عنوان مشــخصه الکترومکانيکي نشان داده شده‬
‫]‪n [RPM‬‬ ‫است‪ .‬در مشــخصه الکترومکانيکي مشــاهده مي‌شود‬
‫‪1600‬‬
‫‪1200‬‬
‫‪800‬‬
‫‪400‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫شکل ‪ 29‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه الکترومکانيکي موتور سري‬
‫‪Fig. 4--29‬‬ ‫‪210‬‬

‫است‪ .‬در مشــخصه الکترومغناطيسي مشاهده مي‌شود‬ ‫نقاط نشــان‌دهنده‌ مقدار هر گشتاور ‪ Tload‬به ازاي‬
‫به ازاي افزايش گشــتاور بــار ‪ Tload‬جريان آرميچر ‪IA‬‬ ‫جريــان ‪ IA‬معين جدول (‪ 2‬ـ ‪ )4‬در شــکل (‪ 30‬ـ ‪)4‬‬
‫افزايش قابل مالحظه‌اي نداشته است‪.‬‬ ‫تحت عنوان مشخصه الکترومغناطيسي نشان داده شده‬
‫‪40‬‬
‫‪30‬‬
‫‪20‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫شکل ‪ 30‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه الکترومغناطيسي موتور سري‬

‫‪Fig. 4--30‬‬
‫نقاط نشان‌دهندۀ مقدار هر سرعت ‪ n‬به ازاي گشتاور شده است‪ .‬در مشخصه گشتاور سرعت مشاهده مي‌شود‬
‫در اثر افزایش گشتاور بار ‪ Tload‬سرعت رتور به طور قابل‬ ‫‪ Tload‬معيــن جــدول (‪ 1‬ـ ‪ )4‬در شـــکل (‪ 31‬ـ ‪)4‬‬
‫مالحظه‌اي کاهش پيدا کرده است‪.‬‬ ‫تحت عنوان منحني مشخصه گشتاور سرعت نشان داده‬
‫]‪n [RPM‬‬
‫‪1600‬‬
‫‪1200‬‬
‫‪800‬‬
‫‪400‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪TLoad [N.m‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬
‫شکل ‪ 31‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه گشتاور ـ سرعت موتور تحريک سري‬

‫‪Fig. 4--31‬‬
‫‪211‬‬
‫سري مي‌شود‪.‬‬ ‫فعاليت ‪ 2‬ـ ‪ 4‬ـ با استفاده از برنامه صفحه گسترده‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫‪ Excel‬از برنامه‌هــاي مجموعه ‪Microsoft Office‬‬
‫‪ 2‬ـ رابطه ‪ + VT + (R A + R F )I A − E A = 0‬در‬ ‫‪KVL‬ـ ‪ )4‬را رسم‬
‫جدول (‪2‬‬
‫مربوط‪R‬به )‪1‬‬
‫‌هاي‪I −‬‬
‫مشــخص‪+‬ه ‪E‬‬
‫منحني ‪R (I‬‬
‫‪− I ) =0‬‬
‫‪F1 1‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫موتور تحريک سري صادق است‪(R A + R F )I A .‬‬ ‫نماييد‪.‬‬
‫‪KVL2) − VT + R F2I2 + R A (I‬‬ ‫‪2 − I1 ) + E A = 0‬‬
‫غلط‪KCL) − I L + I F‬‬
‫ ‪+ I F1 = 0‬‬‫صحيح‬ ‫‪I F 2 = I L = I2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ 4‬ـ ‪ 12‬ـ ‪ 4‬ـ کاربرد‬
‫‪IA = IF‬‬ ‫تلفات‪+ V‬‬ ‫=‬
‫‪T + (R‬‬ ‫‪ 3A + R F )I A − E A =F10 1‬ـ‬
‫ســري از رابطه‬ ‫مســي در موتور تحريک‬ ‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪KVL1) R F1I1 − E‬‬
‫‪2‬‬
‫‪VT‬‬ ‫‪2‬‬
‫از‬ ‫زيادي‬ ‫ســرعت‬ ‫تغييرات‬
‫‪I A = −I1 + I2‬‬ ‫داراي‬ ‫ســري‬ ‫موتورهاي‬
‫= ‪IF‬‬ ‫‪ (R A + R F )I A‬به‌دست مي‌آيد‪.‬‬ ‫‪KVL2) − VT + R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪R F1 + R adj‬‬ ‫‌باشــند و گشتاور راه‌اندازي آنها‬
‫‪2‬‬ ‫بي‌باري تا بار کامل مي‬
‫غلط‬ ‫صحيح)‪KCL‬‬
‫ ‬ ‫‪− I L + I F2 + I F1 = 0PF2 = R F2 I F2‬‬ ‫‪I F 2 = I L = I2‬‬
‫‪V − EA‬‬ ‫در‬ ‫بار‬ ‫گشتاور‬ ‫افزايش‬ ‫با‬ ‫موتورها‬
‫‪2‬‬ ‫اين‬ ‫اســت‪.‬‬ ‫زياد‬ ‫بسیار‬
‫‪IA = IF = T‬‬ ‫‪IA = IF‬‬ ‫‪PF1 = R F1I F1‬‬ ‫‪I F1 = I1‬‬
‫‪2‬‬ ‫پرس‪2‬ش‌هاي تشريحي ‪R A + R F‬‬ ‫محدوده‌ بارنامي ســرعت خود‪ 2‬را کاهش داده و جريان‬
‫‪2‬‬ ‫‪VT‬‬ ‫‪PA = R A I A‬‬ ‫‪I A = −I1 + I2‬‬
‫‪Pin = VT ⋅ I L‬‬ ‫= ‪IF‬‬ ‫جاهايي‬ ‫در‬ ‫ســري‬ ‫موتورهاي‬ ‫‌دهند‪.‬‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫افزايش‬ ‫خود را‬
‫عالمت اختصاري ســري را رسم کنيد و اجزاي‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 1+ R adj‬ـ‪R F‬‬ ‫‪Pmec + Pcore‬‬ ‫‪PF2 = R F2 I2F2‬‬
‫‪P‬‬ ‫به‌کار گرفته مي‌شوند که نياز به گشتاور راه‌اندازي زياد‬
‫‪I L = in‬‬ ‫دهيد‪.‬‬ ‫شرح‬ ‫را‬ ‫‪VT − E A‬‬
‫آن‬ ‫‪Pout‬‬ ‫‪PF1 = R F1I2F1‬‬
‫‪VT‬‬ ‫‪I‬‬ ‫=‬ ‫‪I‬‬ ‫=‬ ‫‪η‬‬ ‫=‬
‫باشد و تغييرات سرعت مهم نباشد‪P .‬يک نمونه از کاربرد‬
‫‪RA + RF‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪F2‬‬
‫معادل موتور سري را رسم کنيد‬ ‫‪ 2‬ـ مدار الکتريکي‬ ‫‪in‬‬ ‫‪PA = R A I2A‬‬
‫‪PF1 = (R F1 + R adj )I2F1‬‬ ‫خودروهاي سواري است‪ 2‬که‬ ‫موتور‬ ‫‌انداز‬‫ه‬ ‫را‬ ‫سري‪،‬‬ ‫موتور‬
‫‪Pin = VT ⋅ I L‬‬ ‫‪Pout 4kw‬‬
‫‪+ Pcore‬‬
‫اجزاي آن را شرح دهيد‪.‬‬ ‫داشته =‬
‫باشد‪Pin .‬‬ ‫جايگزيني =‬ ‫است ‪= 5‬‬
‫]‪[kw‬‬ ‫‪P=mec‬‬
‫بعيد‬ ‫‪5000‬‬
‫]‪ [w‬بسيار‬
‫‪PF2 = R F2 I2F2‬‬ ‫‪Pin‬‬ ‫‪η‬‬ ‫‪0/ 8‬‬
‫‪ 3‬ـ قبل=از ‪L‬را‪I‬ه‌اندازي موتور ســري ‪2‬چه نکاتي را بايد‬ ‫‪Pin = VT ⋅ I L‬‬ ‫‪η = out‬‬
‫‪P‬‬
‫‪PA = R A I A‬‬ ‫‪VT‬‬
‫مورد توجه قرار داد؟‬ ‫‪ Pin‬پرسش ‪ 6‬ـ ‪4‬‬
‫‪VT‬‬ ‫‪750 PF1 = (R F1 + R adj )I F1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪5000‬‬
‫= ‪I F1‬‬ ‫=‬ ‫]‪= 1[A‬‬ ‫= ‪I L = in‬‬ ‫]‪= 20 [A‬‬ ‫‪Pout 4kw‬‬
‫شرح‪R‬دهيد‪.‬‬ ‫را‬ ‫سري‬ ‫موتور‬ ‫‌اندازي‬‫ه‬ ‫را‬ ‫ه‬
‫‌‬ ‫نحو‬ ‫ـ‬ ‫‪4‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪P‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪F1 + R adj‬‬ ‫‪450+ 300P = R I2‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪in‬ش‌هاي کامل کردني‬ ‫‪ η‬پرس‬ ‫‪0/ 8‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫= )‪2‬‬
‫‪F2‬‬ ‫‪F2 F2‬‬
‫‌اندازي‬ ‫ســري‪+‬را‪I L‬زير‪−‬بــار راه‬
‫موتورهــاي ‪I F2 +‬‬
‫چــرا ‪I F1 = 0 P‬‬ ‫‪ 52‬ـ‬ ‫‪KVL‬‬ ‫)‬ ‫‪(R‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪)I‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪(I‬‬ ‫‪I‬‬
‫)‪KCL‬‬ ‫=‬ ‫‪R‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪adj‬‬ ‫‪F1 1‬‬
‫‪ 1‬ـ در موتــور ســري مدار ‪ ............‬بــا مدار آرميچر‬
‫‪A‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪in‬‬ ‫=‬ ‫‪V‬‬‫‪A 1‬‬
‫‪T‬‬ ‫⋅‬ ‫‪I‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪KVL2) − VT + R F2I2 + R A (I2 −PI1 ) + 5000‬‬ ‫‪EA = 0‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A A‬‬
‫‪−25 + I F2 + 1 = 0‬‬ ‫مي‌کنند؟‬
‫‪VT‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‌يابد‪.‬‬
‫ي‬ ‫م‬ ‫ارتباط‬ ‫‪...............‬‬
‫= ‪IL‬‬ ‫‪in‬‬
‫=‬ ‫=‬
‫اتصال‪ I‬موتور سري توسط ]‪[A‬‬
‫تسمه‪4‬به‪= 2‬‬ ‫= ‪F1‬‬ ‫=‬ ‫]‪= 1[A‬‬
‫‪250‬‬
‫صحيح‬‫بار ‪I F2‬‬ ‫آيا‬ ‫ـ‬ ‫‪6‬‬‫‪+‬‬
‫‪R F1 R adj 450 300‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪ 2‬ـ به منظور جلوگيري از بــروز پديده فرار‪ ،‬موتور‬
‫]‪I F2 = I A = 24 [A‬‬ ‫)‪KCL‬‬ ‫است؟ چرا؟‬
‫‪KVL‬را ‪ ...............‬راه‌اندازي مي‌کنند‪− I L + I F2 + I F1 = 0 .‬‬ ‫‪1) (R adj + R‬‬
‫تحريک‬
‫سري= را‪I A‬شرح‬ ‫انجام آزمايش‪VT − E A‬‬ ‫نحوه‌‪−25‬‬‫‪2 7+ 1 = 0‬ـ‪+ I F‬‬ ‫‪KVL2) − VT + R‬‬
‫موتور ‪I F2‬‬
‫بارداري =‬
‫‪R A + R F2‬‬ ‫را‬ ‫ســري‬ ‫موتور‬ ‫شــدن‪،‬‬ ‫ي‬
‫‌بار‬ ‫ب‬ ‫از‬ ‫جلوگيري‬ ‫براي‬ ‫‪3‬ـ‬
‫]‪I F2 = 24 [A‬‬ ‫دهيد‪.‬‬
‫‪750− E‬‬ ‫به‌صورت ‪ ..............‬يا با ‪ ............‬به بار متصل مي‌کنند‪.‬‬
‫مقايســه منحني مشخص‪A‬ه‌هاي موتور= ‪24‬‬
‫سري با‬ ‫]‪=824 [A‬ـ ‪A‬از‪I F2 = I‬‬
‫‪1+ 2‬‬ ‫‪ 4‬ـ در موتور ســري با افزايش گشــتاور بار سرعت‬
‫‌دست‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌اي‬‫ه‬ ‫نتيج‬ ‫چه‬ ‫مستقل)‬ ‫(يا‬ ‫شــنت‬ ‫تحريک‬ ‫‪VT − E A‬‬
‫موتور‬
‫‪24 × 3 = 750− E A‬‬ ‫= ‪I A = I F2‬‬
‫‌آيد؟‬ ‫‪ ..................‬و جريان آرميچر ‪ ..................‬مي‌يابد‪A + R F2 .‬م‪R‬‬
‫ي‬
‫]‪E A = 750− 72 = 678 [V‬‬
‫‪750− E‬‬
‫موتور سري‪2F1‬را‪+ R adj )I‬‬
‫بنويسيد؟‪PF1 = (R F1‬‬ ‫‪9 A‬ـ =‬
‫کاربرد‪24‬‬ ‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬
‫‪1+ 2‬‬
‫بنويسيد؟= ‪PF1‬‬
‫‪(450+ 300‬‬ ‫سري را‬
‫موتور‪) ×12‬‬
‫‪= 750‬‬‫‌هاي‬ ‫ويژگي‬
‫‪24‬‬
‫]‪[W‬‬ ‫= ‪×3‬‬ ‫‪ 10‬ـ‬
‫‪ 1‬ـ در موتورهاي سري مدار آرميچر با مدار تحريک‪750− E A،‬‬
‫‪PF2 = R F2 I2F2‬‬ ‫]‪E A = 750− 72 = 678 [V‬‬
‫‪2‬‬
‫‪212‬‬
‫‪2‬‬
‫]‪PF2 = 1× 24 = 576 [W‬‬ ‫‪PF1 = (R F1 + R adj )I F1‬‬
‫در موتورهــاي کمپونــد با شــنت بلند يــا کوتاه‪،‬‬ ‫‪ 13‬ـ ‪ 4‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک‬
‫ســيم‌پيچي‌هاي تحريک موازي يا ســري به گونه‌اي با‬ ‫کمپوند‬
‫ســيم‌پيچي آرميچر ارتباط داده مي‌شوند تا فوران‌هاي‬
‫موتورهاي جريان مســتقيم با تحريک کمپوند را به‬
‫آنها هم جهت شــوند و «موتور کمپوند اضافي» باشــد‪.‬‬
‫اختصار «موتور کمپوند» گويند‪ .‬در موتور کمپوند فوران‬
‫در صورتي‌که فوران ســيم‌پيچي تحريک موازي و سري‬
‫قطب‌هــا «ترکيبــي‪ »1‬از فوران دو ســيم‌پيچي تحريک‬
‫هم جهت نباشد در اين صورت موتور‪« ،‬کمپوند نقصاني»‬
‫موازي و سري است‪.‬‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫اگر سيم‌پيچي آرميچر ابتدا با سيم‌پيچي تحريک سري‬
‫طرح ساختماني موتور کمپوند با شنت بلند در شکل‬
‫و ســپس با ســيم‌پيچي تحريک موازي ارتباط پيدا کند‪،‬‬
‫موتور را «کمپوند با شنت بلند» گويند‪ .‬عالمت اخــتصاري‬
‫موتور کمپوند بــا شنت بلنـد در شــکل (‪ 32‬ـ ‪ )4‬نشان‬
‫داده شده است‪.‬‬
‫‪M‬‬
‫شکل ‪ 32‬ـ ‪ 4‬موتور کمپوند با شنت بلند‬

‫‪F11 F21‬‬
‫‪F22 F12‬‬ ‫اگر ســيم‌پيچي آرميچر ابتدا با ســيم‌پيچي تحريک‬
‫‪Fig. 4--32‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪A2‬‬
‫موازي و ســپس با سيم‌پيچي ســري ارتباط پيدا کند‬

‫‪Radj‬‬ ‫موتور را «کمپوند با شنت کوتاه» گويند‪ .‬عالمت اختصاري‬
‫‪A2‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫موتور کمپوند با شــنت کوتاه در شکل (‪ 33‬ـ ‪ )4‬نشان‬
‫داده شده است‪.‬‬
‫‪IL‬‬
‫‪V‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪VT‬‬
‫شکل ‪ 34‬ـ‪ 4‬طرح ساختماني موتور کمپوند با شنت بلند‬ ‫شکل ‪ 33‬ـ ‪ 4‬موتور کمپوند با شنت کوتاه‬
‫‪Fig. 4--34‬‬
‫‪Fig. 4--33Compound .1‬‬
‫‪213‬‬
‫‪ Radj‬استفاده شده است و براي اندازه‌گيري جريان‌هاي‬ ‫سيم‌پيچي تحريک سري با تعداد دورکم براي جريان‬
‫تحريــک موازي و آرميچــر از آمپرمترهاي ‪ A1‬و ‪ A2‬و‬ ‫زياد و سيم‌پيچي تحريک موازي با تعداد دور زياد براي‬
‫براي اندازه‌گيري ولتاژ ‪ VT‬از ولت‌متر ‪ ‌V‬اســتفاده شده‬ ‫جريان‌هــاي کم به دور قطب‌ها پيچيده شــده اســت‪.‬‬
‫است‪.‬‬ ‫سر و ته سيم‌پيچي تحريک موازي با حروف ‪ F11‬و ‪ F12‬و‬
‫طرح ســاختماني موتور کمپوند با شــنت کوتاه در‬ ‫ســيم‌پيچي تحريک سري با حروف ‪ F21‬و ‪ F22‬مشخص‬
‫شکل (‪ 35‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫شــده اســت‪ .‬براي تغيير و تنظيم جريان ســيم‌پيچي‬
‫تحريک موازي از مقاومت تنظيم‌کننده جريان تحريک‬
‫‪F11 F21‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪F22 F12‬‬
‫‪Radj‬‬
‫‪A2‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪V‬‬
‫‪VT‬‬
‫شکل ‪ 35‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور کمپوند با شنت کوتاه‬

‫‪Fig. 4--35‬‬ ‫‪214‬‬
+ VT + (R A + R F )I A − E A = 0 KVL1) R F1I1 − E A + R A (I1 − I2 ) = 0
(R A + R F )I2A KVL2) − VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
KCL) − I L + I F2 + I F1 = 0 ‫ ـ مــدار الکتريکي معادل موتور کمپوند‬4 ‫ ـ‬13 ‫ ـ‬1
(4-24) I F 2 = I L = I2
I+AV= + I F(R + R )I − E = 0 I F1 = I1 ‫با شنت بلند‬
T 2 A F A A KVL1) R F1I1 − E A + R A (I1 − I2 ) = 0
.‫سري شده است‬ VT2 ،‫مدار تحريک سري با مدار آرميچر‬ I A = −‫کمپوند‬
‫باشــنت بلند با‬ I +I
(R I F A= + R F )I A KVL2)1 − 2V‫موتور‬ ‫مدار الکتريکي معادل‬
T + R F2 I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
1 R +R :‫لذا‬
‫شــــکل‬P = IR I2F‫شکل‬
KCL) F1− I L +adjI F2 + I F1 = 0 I ‫در‬
F2 =)4 ‫ ـ‬34(
F=
2 I 2
‫توجه به طرح ســاختماني‬
F2 L 2
+ + V+ −E − = 0 = 1I1) F1 RF1F.‫است‬
2
I −‫شده‬ EA + ‫داده‬R ‫نشان‬ )4 ‫ ـ‬36(
I+AV=T + A (I1 − I2 ) = 0
V (R R )I E P R I
F11 = 1
I F(R=A + R F )I A − E A = 0 (4-25)
T A
IKVL F
1 1
2 A 2 +F R A KVL ) R I − E + R (I − I2 ) = 0
(R A + R FV)IR 2 F1 1 A 1
T A
= − + + − I ) + E =0
A
T2A
A F2 P
KVL 2
I AA = −IF1A1+AI2 T
R ) I V R F2 2I R (I
ILA (I2 − I1 ) + E A = 0
(R = +
= ‫ه‬V‫(ب‬R R + V + (R + R )I − E = 0 2 − + + 1 I11 − E AA + R A
−⋅‫ن‬+AII‫جريا‬
IP )I KVL ) V R IKVL R ) R
‫‌دســت‬ KCL) +FinV 1 T +
A
R TF‫‌ها‬
F ++R‫مقادير‬
A
IFF)I+ AI − E=
‫اهم‬ A0= 0
‫قانون‬
T
‫بردن‬
A
‫‌کار‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫بــا‬
F A A
KVL
P = +1 ) P = R T F 2 A 2
2I F I1 − E A 2+ R A (I1 − I2F)1 = 0
I = IR F=2 IIF22
I
LR
P I F 2
KCL)P 1− I L2 +adjI F22 + I(R L F1 =0
+ R )I 2
I F
F22 =
mec L core 1
KVL 2 ) − V T + R F 2 I2 + R
A +
2
(R I LA = I FinR F )IV A −E
F1 A F A
.‫آمد‬ ‫خواهد‬ I KVLF2
F1 = R = P I2 L
) R −
2 V + R I 2 + R (I 2 − I 1 ) + EA = 0
I AA = IVFF2 = T A
KCL) − I L + I F2 + I F1 = 0 RadjF11 1 1 1 η I P F = = I 1 I F2
out
F F
T F 2 A
I F 2 = I L = I2
KCL) T2 −VIR + I 2 + I F1 = 0
TL A +FR
I FA2 ==P−IinLI1 =+2II22
IPF == (R V+T R )I22 I A = I F F
(4-26) IPAA == −RI1A I+LA2FI22 I F1 = I1
IPAFF11 ==IR V F ⋅1 +I R adj F 1 2 I
P == I P
R1 I 4 kw
F12 =+ PF2 2F
R2TF1 +2LR adj I2IF=A22 0/ 8 = 5VI[kw] = −= I15000
in1 F F adj F out
PF2 =PR F12V
VT P Pinmec
F2 = = RηFcore + I2 [w]
I FT2VT − E A I F = RIP − I +
2 I A
T
II FA == I Fin = V − E F1 =PR F1IR
FA 1 2
+
1
1 2F1A 2
+ 1 T + + − = = F2 A=(IR
R 0 R IF21LF1I1 − E A +PR
RF2AF1=I+AARRAadj+FR FA ηP F1= =1 ) TF1⋅R 1− F2 I F22) = 0
LV (R R )I E P R I
I AA == IV 2 KVL out
P R T A A
F 1

adj
(4-27) VR I
2
F2 = P
in
2 A + R F2 P R
2 F2I F2
= 0 = VT − E A
T
+ VAT=+VR R + R )I − E= 2A
=R(IR(I 2
(R (RF⋅VAI)IV A −F E 2A2 I750 PAA = P
KVL 1R2in)in)AA IR L −
2 A5000V + R IPF+
F1IT1 − E AF2+2R −II −) I=)0+ E A = 0
PP
IPFAinF11 == IV = (R = + R )I
=
A I
= 1[A] L P == + R =I A
4 = 20 1 A A1 F1 2F21 1
F2T ⋅ I L2
IP P [A]
0= 0 R A + R F2
in T L T A F
F 1
T adj F 1
A F 2 1F 1 P F 1 F 1 kw
+ VAT +PRinR −A)I +R+IFFR +450 =A300 =+V =R I=2250 R=F25+IP2[kw]
+=R(IRA=(I I22IA2−) I=1[w]
L
(R KCL) (RF1F+
IR
2R L+ )I I−F1E+ PFinmec
IKVL
KVL 1
core
2I)L)TPoutcore 2− VIT −+ E R −5000 )0+ E A = 0
IP.‫‌آيد‬ = = R I
AAadj 2 FA 2
= ⋅ PA =PR
mec
2 ηA IEAA 10/ 8 F 1 A A A 1 A
‫ي‬ 2 I‫ه‬22‫ ب‬I
=‫م‬IV ‫‌دست‬ ‫جريان‬I in= 0 T L ‫از رابطه‬
L 2= P P V I ηIKVL ==P1I2out
FTT − ⋅ IILLLA + +L II FF22 + 1)L) =(R I adj + R F )IP1+−RE+AP(I+ R A (I1 − I2 ) = 0
F F F out
Lin = A +R
IP KVL
⋅− T + R F12 I2mec 2 − I1 ) + E A = 0
KCL) in
2 − + I FF11 = 0
(R IKCL)
A V F2)I η 12==P +V I L2V A core
PA = V RTA I A Pin
PFinmec in PTcore
==+IP(R −V +adj +2
== ==PP− +−I2V
I2I1in)I1‫موتور‬ + R F2I2 ‫مدار‬ + RP4out − I1 ) + E A = 0
L = I5000
IKCL)
IP −A25
= FI + +
I T1 R= 0 I )I I I 0 ‫شنت بلند‬ IIKVL
F1‫با‬ ‫کمپوند‬ 2‫معادل‬
4Tkw‫الکتريکي‬ η = A‫(ـ‬I
362 ‫شکل‬
IPLF11 == (R2 V
A
F
F in 2 F 1
+
L F 2 1 750
2F F1L
(4-28) 2 P P
ηIP
F
I AFF11 === IV 1+2 R adj
R )I
adj= F1 V T= 1[A] I Lin=====−R out inout
=2=I 4kw= =205[A] [kw]Pin= 5000[w]
IP 1F2+I F=
RTF1FV T
IP1Iη
IIP = = 2R F4 [A] F2 = = out
0
22250 8 = 5 :‫اين=شکل‬ 5000 ‫[ در‬w]
+ 450 + 300 P PV / [kw]
T A
R I R = + 2
Fig. 4--36
Fin
1
η
F 2
=
2 FF12 I2F2 adj in
0 8
+
T
P FF12
R RRadj− E 2 P (R R )I 2 / Pout 4kw
2 F+
2
PFFF12 == IR FF=
1 24
V == − +IIIFFI1L22 4kw
12⋅(R
F1 F1 adj F1
IP 2= R
I(R A 1F =2V T2 T[A] adj )IAF1 IP
P
KVL F12‫موازي‬ 1 R
VP ) 1FF‫تحريک‬
Iout +
‫مدار‬R ‫اهمي‬)I −
‫مقاومت‬
=E A +R R=F1A (I1 − =I25) =[kw 0
IIKCL) 2 2R −I I L +FR+ I + I =
F1 = R I0 2
Ain
= T
⋅ = adj
=F 15
P 1
=η 5000 0 8
=
A F P V I in
[kw] [w]
−
A A A
/
I+
F1
‫تلفات‬ P A =‫ و‬R R I P = PR)ηAFF1II‫‌پيچ‬ 2 2
=+II F)4 ‫ـ‬V A29( ‫رابطــه‬AF ‫موازي از‬ ‫تحريک‬
V E2 F2 F2 ‫تلفــات‬ 2
T − E A2 750
2
‫م‬0‫سي‬/ 8 R I + ‫ضريب‬
F1= RATadj in
PFFA1‫تحريک‬ T L
I−FF15000
T +‫خودالقايي‬ R A (I2L−F I1 ) + E A = 0
P A V F2
‫موازي‬ 2= 2in
IIIP −AAF25 2=
== I
F2F2⋅V
F= 2 + FT12 = 0 = = 1
KVL
I 2=A 2V
5000 = 20 P2in = V
F2 [A]
⋅I 1
‫از‬P V 2 I R +
+
−= R P750 = R I 2[A] == +V
P
⋅IAI L250 = 20 [A] T L
= 2
II FA‫آرميچر‬ ‫تلفات‬ ‫و‬AT )4 ‫ ـ‬30( 22 ‫رابطــه‬ ‫ســري =از‬
A[A] ‫تحريک‬
L in 2
1 2
Fin
1= = R T
= I2RF42AF1[A] I + RV
L
T
=A R adj 450+ 300
R A R
E F450
F A
+ 300 A 1 P
IPLinmec RVTPTAcore I
1 ‫سري‬ VT ‫تحريک‬ ‫مقاومت اهمي مدار‬ Pin RF5000
A
1 1 250
A
VinTF1⋅−+IR
F F F
PAFin2 = P 750 + V 750 + − A +=R A (I1 − =0
2
L = −
E adj R.‫‌آيند‬
F2 I750‫ي‬ ‫م‬ ‫‌دست‬
= ‫ه‬ ‫ب‬ )4 ‫ـ‬ 31( =‫رابطه‬ = 1 Pmec= +R
KVL P 1
P )inPcore
2
(R 5000 R )II = E = I20
2 ) [A]
TL + + =
L
IIKCL)
24 == = V24 0 T
η
[A] P = = I= adj = 20
+ 1
− + − 2 =0
= I I A I
[A] F= I = 1 1 out F1 L
250
AT LF A 1
I [A]
0R F1 + R adj 450+ 300 ‫تحريک سري‬ ‫م‌پيچ‬250 ‫القايي سي‬F1 ‫خود‬ 1 ‫ضريب‬
1 KVL ) (R R )I E R (I I )
PVinTT1− L + I F2 + I F1+=300 V
F
IP V +⋅+II2LR
F1 [A] A A A
I−Lin25==+R
KCL)F
F12 A 2 L adj
I FF21 + 1V=Tadj0− E A2 450 KVL
Pmec PPV 2
+outPcore T
) − V + R I + R (I −2
I ) + E A =0
η =
in T
F2 2 A 2 1
24
I−AF25 × = 3 = 750
+PFITF2F=1+ 1 = adj + − 0A F1 KCL) − I L +(4-29) KVL 2 ) − V + R IKVL + R 1 ) (I (R − I ) ++ R
E )I −
A1 =10
1= I I F2 + I F1 = ‫را‬0 ‫شنت بلند‬
P V (R
2 −I +I
R E )I KVL ‫با‬P1‫کمپوند‬
Pin)out(R‫موتور‬ + ‫معادل‬
4Tkw R FF12)I21‫الکتريکي‬
− EAA +‫مدار‬ 2R adj
A (I1 − I2 ) = 0
1 F
== 2 4 RL A +FR + = 0
ηPin=‫ م=ي‬out = = 5KVL [kw]2=
IKCL) I P
) 5000
in [A] adj
E P I LFFFFA221 == =V 2(R7504TF[A] −2+72 R adj = 678 2 2
)I F2 F1
F1 −25 + I F2 + 1 = 0
[V] ‫‌توان تحليل‬ ‫ديگر‬ η ‫‌هاي‬ 0‫ش‬ 8‫رو‬R‫گره يا‬ ‫پتانسيل‬ − VT[w]
‫روش‬ ‫)با‬++REF2I=2 0 +R
P
I F22 = 750 − 25 + R
I AF2=2−24
I F1I F
+ 1 = 0 KVL P 2 P ) − V 4 /
kw+ I + R (I − I
E2 A[A] 22 Pin = in = out T
= 25 [kw] = 5000[w]
F 2 A 2 1 A
24 F21 =
== R =I1I2224 + = 2 4 DC ‫موتور‬ =
‫جريان‬ η ⋅
+ Pout 4kw ‫ از آنجايي کــه در‬.‫کرد‬
‫پايدار‬ 0‫حالت‬
8
IP P I(R
(R
R R
R [A] )I
)I I [A] (4-30) P V I /
I FA212 = 241A[A]
FF A FF F
2+ 1AF 22VT adj − E AF11 F2
adj F in T L
IPA == IR =IV 22 VT − E A2 I = I = 24 [A] Pin = = ‫ندارد= لذا در‬ 5 [kw] = 5000 [w]
24 F1× ===3 F450
(R= 2 750
= +24 300
− + ×1 =750
)AR F750 [W] ‫معادالت جریان‬ P in = P V η T ⋅ I L5000
‫نوشــتن‬ 0 8 ‫فرکانس‬ ‫اســت و‬
IP I I
I FFA122 = FA2 2 R2 A + =
AF AF IA F R
T E
[A] 2 A
= 1[A] I = in
= / = 20 [A]
+ 2 RA R FF450 2
+ 300 V − E ‫‌نظر‬‫ف‬ ‫صر‬
L
L =‫و‬V LinTFT٢⋅،LI LF5000 250‫و ولتــاژ از اثرات خودالقايــي‬
P
E P FA2 = =750
RR 750
R FF1I− V IA−FTE2V
2 72 =− 678
E 2 750
[V] = = T
(4-31) A P inA =
PV
= = 20 [A]
= = I I F2= 1[A]
1
adj I
I FA1 = I750 F2 =
I24 2
−+2ERA Pin 5000 R F1 )I1 − E A.‫شد‬ + +R A (I1 − I2 ) = 0
A A
+
A T A
1
A
250
L
24 P KCL) == 1(RR ×1F124 −+1 + I2RL= R +adj576
+I FR
)I 2450
+F[W] +
I F750 =0300 R A R F 2
KVL V ) T
(R adj ‫خواهد‬
FV IL = = = 20 [A]
I F1 = 1 +2 2T adj= 12
F12 A 2 1
750 =−1[A] EA 1 2 − + I +−REAA (I+2R−‫با‬AI1(I)1+−EI2A) ==00
24 − 25 × +
3 = 750
− +
I−A+ER 1 − = + 0 + 450 F1+ = 0
=300 ‫و‬ ‫ســري‬ KVL ‫تحريک‬ V ) ) ‫مدار‬ (R 250
V
‫گره‬ ‫براي‬R FFKCL
)I
12 21 ‫نوشــتن‬
PAF1×===3750
E
E)AAF×2 1 =24
KCL) I I I 2 I adj
(=450 L300 750
T
24 P R F21750
FA
−Aadj [W] T
E −F25
IKCL) ==+22750
= I4×F1224 −++
[A] −2I22172= =I 678
=+1152
0 + I[V]= 0 1 + 2 .‫ مي‌آيد‬KVL ‫ه‌دست‬12‫)))ب‬4 (R ‫ـ‬−24( V T ‫معادله‬ I21+−R
+ R F12،‫ولتاژ‬
)I EAA (I+‫با‬2R
‫منبع‬ −AI1(I)1+−EI2A) ==00
‫موازي‬
PAFA2 = R
P
E A2 750 I − 72
L = F678
2
[W] F1 × 3 = 750− E
24
[V] adj
24 ×=32I(R =A4F750 =21+24
F2
++ −R[A] E A)I2 A
KVL2) − VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
215
IP
PF12 = 1(R−
∆ΡFF25 21 =+ PI ×core
[A]
F224+ =
F 21 R=
P 0
F576
adj +)I P2F 1
[W]
F2 E A + P = 750 − 72 = 678 [V]
E == I750=1−24 F 72T[A] =− 678
1
adj F
21 [V]
A
IP I∆ΡFFA 221 ===I21522
(4504 [A] = 2+ + V300
750 )+×1576
E A =+
2 P 750 1152[W] = 4000 [W] 2
= = F1 + R adj )I F1
A
IP F
A A R (F4502 A I A + 300 ) × 12 = F750 (R
[W]
F 1
1 Pinmec=+V ⋅ I L250
VTPTcore
=I1+A24 2450+ 300
Fin 2
IPFFA21 = R I(R F1F
A +RRadj[A]
adj )I F1 Pout 4kw
Pin A
P =P1)in (R =5000+ R=F15)I[kw]
L =
IKCL) −V + −I FE + I 750 =0 KVL
ηI Lin== Pout 1 − E A=+ 5000
R A (I1 − I2 ) = 0
[w]
IPFAF12 ==IVR F= I2FIT2V
L T =2 A F1 = 1[A] η = adj 0/ 8= 20 [A]
T 2
+ + PVin)T − 250 VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
−25=+RI FF21I2+ 1 = + 450 300 Pin = 2V
F2
R R 0 2F2 KVL
T ⋅ IL
R R
P (RAF1A+ R Aadj
adj )I F1 4kw ‫موتور‬
،750 VKVL 1P)out(R adj + R )I‫ـ‬1 −4 E‫ ـ‬A9 +‫مثال‬
R A (I1 − I2 ) = 0
A1
−−2IEL A+ I F2 + I F1 = 0 P‫بلند‬ ‫شنت‬ ‫=با‬5000
‫کمپوند‬
F
I F2 = 750
KCL) 24 [A] 750 in = Pin =F15 [kw] = 5000 [w]
24 == R V = η = 0 8= 20
12 = = = 1[A]
P F2+I F
IKVL − 250 / [A]
2)‫مطابق‬ T + R‫الکتريکي‬
F 2 I2 + R − IA
1) + E A = 0
T
II−FFF25 =+ I I 1 =
RAFF21 + + 2
242 =[A]
1 0 450+ 300
)4 ‫ ـ‬37( L‫شــکل‬ V V‫معادل‬ ‫مدار‬
A (I‫با‬2 25
2 2 R adj Pin = VT ⋅ I L
T
24 I FA2×=
P =32R=4A750 IA − E A
[A] T − EA KVL1) (R adj + :‫است‬
R ‫مطلوب‬
)I − E.‫است‬ ‫در نظر‬
A + R A (I1 − I2 ) = 0
IE A ==I750
KCL) F2 =
− IV L + I F2 + I F750 =0 Pin 5000 F1 1
V − 72 = 678
L = 2)‫آرميچر‬ = V‫القايي‬ = 20
I FF12 = I A = 24 +R 2 [V]
1
0 = 2F450 = 1[A]
R A[A] IKVL ‫محرکه‬[A]‫الف) نيروي‬
VT − 250 T + R F2 I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
A T
−25 +RI F2 + + 1R= + 300
‫لذا‬ PF1.‫‌باشد‬= 750
(RF‫م‬1F−1‫نياز‬+EVR adj− E )I‫تلفات‬
I FA2 == I2F‫ي‬ A‫مسي‬
T adj ،‫ـ براي محاسبه بازده‬ 1522 W ‫ثابــت‬
1) ‫تلفات‬(R ‫‌کــه‬ + ‫ي‬R‫صورت‬ E + )‫ب‬
)I ‫در‬−‫بــازده‬
F1
24 4 [A]
= A
KVL R (I − I ) = 0
2 − I L + I F +2 I F = 0 1 1 2
،)4
KCL)
P = (450 1 + +2R300 ‫از‬+)‫را‬R
×2‫آرميچــر‬
1F2 =1 750‫تـحريک‌ها و‬
adj F1 A A
I FF21‫=ـ‬29( I A ‫روابــط‬ ‫تلفـــات‬
[W]
−
24 × 375025 +
= 24A[A]
+
= 750E− E A
I 1 = 0 KVL2) − VT + R F2I2 + R A (I2 −.‫باشد‬
I1 ) + E A = 0
24 PF2== RFF22−I2F.‫‌آوريم‬ A ‫) به‌دست مي‬4 ‫ ـ‬31( ‫) و‬4 ‫ ـ‬30(
2VT − E A
IEFAA2 ===I2750 4 = − 72
+ 22 = 576 = 678 [V] IL=25A
PF2 = 1F×2124
[A]
R A + R 2F[W]
24IPFF2×=3I(R =A 750
= 24−[A]
F12 + R adjA)I F1
E 2 I
+ VT I+F (R A + R F )I AF2 − E A = 0
PA = 750
1 R A I−A E A 1
RF2 1Ω
24 E === 750
450 −+V 72T =−) 678
E
× 2 [V]
A = 750 [W] (R A + R F )I2A
IP A
= ( 1 =+ 22 300 1
PAA = 2F×2 24R= 1152
F 1 I
+R 2 [W]
P = (R 2+ R )I R
− I L + I F2 L+F2I F1 = 0
adj 300Ω
F2×= P=core
24 1 3R 1I − E A F12
F750
P A adj F KCL)
∆Ρ =750 2 F+ 2 PF + PF + PA
F F
− E300 A 1 ) ×12 2= 750 [W]
24 P
EP∆Ρ === 1522
F12 = 1
FA × 24−+2+72
450
(750 =750=+
576 678 [W]
576 [V]
+ 1152 = 4000 [W]
IA = IF IA
VT =750V
1 + 22 RF1
2
450Ω RA 2Ω
PFFA12×==3R
P R FFI2⋅I2IF+2 R adj )I F 2 V
24 (R
V =A750 1A − E 1 IF = T
in T L
22
A 1 R F1 + R adj LA
EinFFAA12 == ×
=21(750
× 24 == 576 2
P
P 450 24×−+2572=
300 1152 ×1[W]
=)18750
678 =
[W] 750 [W]
[W]
[V]
22 L V −E
∆Ρ
P A = =R A I− +Pout PF ‫ه‬+‫) ب‬I)3
P2F‫ ـ‬3(+ PA I A = FI1F = T EAA
F2 =.‫‌آيد‬
Pin
R A+
‫ي‬FF2‫م‬I F
1 ‫‌دست‬ ‫ـ تلفات کل از رابطه‬
P (R core R
F 1 2 1
adj F12 2 RA + RF
∆Ρ
P A= == ×in24
=211522
×
P
2
24−+∆Ρ
2 =
=7501152
576 + 5762[W] + 1152 = 4000 [W] 2
P F2 =
Pout (450 + 300 ) ×1[W] = 750 [W]
F1 Pin = VT ⋅ I L
∆Ρ ==R T I⋅ I2+
P18750
V 2L − PF4000 + PF= 14750
+ PA [W] 4 ‫ ـ‬37 ‫شکل‬
A =
P
F2 = R F2 I F2
P
Pin
out core
A A 1 2
Pin
∆Ρ
Pin = = 1522
750
=21×
P
×out
×+25750
2422×= 1152
+ 576 [W]
= 18750 + 1152 = 4000 [W] IL = Fig. 4--37 :‫حل‬ η
PAFη
P
% = 24 100
= 576 [W]
[W] VT
Pin2 = V
∆Ρ Pin ⋅ I LPout
PTin− ‫محرکه الکتريکي ابتدا جريان‬ ‫ـ براي محاسبه نيروي‬
∆Ρ == R P 2 + PF + PF + PA
PF1 = (R F1 + R adj )I2F1
P A .‫‌آيد‬ ‫ي‬ ‫‌دست م‬
I A 25 ‫=ه‬ ‫ب‬1 )4 ‫ ـ‬1(
2 ‫ـ توان ورودي از رابطه‬
core
P = = 750
14750
P A ×− ∆Ρ 18750 [W] ‫ تحريک سري‬2‫مدار تحريک موازي و سپس جريان مدار‬
∆Ρη ==1522 +
%in
out in 2 × 750
100 + =576 % + 1152 = 4000 [W]
78
P
∆Ρ ==2P18750
× 24 = 1152 [W] PF2 = R F2 I F2
out==Vin − − 4000 = 14750 [W]
P A P
T ⋅ IL .‫و آرميچر به‌دست مي‌آيد‬
Pin out
∆Ρ =
= Pcore P + ∆Ρ PF + PF + PA PA = R A I2A
Pout
Pinη==750× × in
out − 25100 =1 18750 2
[W]
%
∆Ρ ==1522 + −750 + 576 + 1152[W]= 4000 [W]
P 18750
P 4000 = 14750 VT 750
∆Ρ
out = P in− P I F1 = = = 1[A]
Pin = V14750 in ⋅ I out
R F1 + R adj 450+ 300
== Pin‫‌دست‬
.‫‌آيد‬‫ي‬ P‫م‬Tout ‫ب×ه‬100
)3 ‫=ـ‬4(%‫رابطه‬ 78 ‫ـ توان خروجي از‬
L
Pout
% η − × ∆Ρ
100
Pin = 750 18750
Pin × 25 = 18750 [W] KCL) − I L + I F2 + I F1 = 0
Pout = 18750 − 4000 = 14750 [W]
∆Ρ = P14750 in − Pout −25 + I F2 + 1 = 0
%η = Pout ×100 = %78
Pout
% == 18750
η Pin −×∆Ρ 100 I F2 = 24 [A]
Pin
Pout = 18750− 4000 = 14750 [W] I F2 = I A = 24 [A]
14750
%η = Pout ×100 = %78 VT − E A
%η = 18750 ×100 I A = I F2 =
Pin.‫) به‌دست مي‌آيد‬3 ‫ ـ‬6( ‫ـ بازده از رابطه‬ R A + R F2
14750 750− E A
%η = ×100 = %78 24 =
18750 1+ 2 216
24 × 3 = 750− E A
∆Ρ = Pin − Pout
= Pin − ∆Ρ
Pout
Pout = 18750− 4000 = 14750 [W]
.‫عقربه‌هاي ساعت انتخاب شده است‬
Pout
%η = ×100
IF 1 LF2 RF 2 I F 2 IL
Pin
IA 14750
Radj %η = ×100 = %78
RA 18750
RF 1 I1 I2 VT
LA
‫ ـ مــدار الکتريکي معادل موتور کمپوند‬4 ‫ ـ‬13 ‫ ـ‬2
LF1 EA ‫با شنت کوتاه‬
‫ مدار الکتريکي معادل موتور کمپوند با شنت کوتاه‬4 ‫ ـ‬38 ‫شکل‬

‫مدار الکتريکي معادل موتور کمپوند با شــنت کوتاه‬
Fig.‫اســت و‬
‫ لذا در‬.‫فرکانس نــدارد‬ 4--38DC ‫جريان موتور‬ ‫) در شــکل‬4 ‫ ـ‬35( ‫بـا توجه به طرح ساختماني شکل‬
‫ از اثرات‬KVL ‫حالت پايدار براي نوشــتن معــادالت‬ .‫) نشان داده شده است‬4 ‫ ـ‬38(
.‫ صرف‌نظر خواهد شد‬LA ‫ و‬LF2،LF1 ‫مدار الکتريکي معادل موتور کمپوند با شــنت کوتاه خودالقايي‬
KVL1) R F I1 − E A + R A (I1 − I2 ) = 0 .‫را با روش حلقه يا روش‌هاي ديگر مي‌توان تحليل کرد‬
‫ معادالت‬I2 ‫ و‬I11‫ براي حلقه‌هاي‬KVL ‫با نوشــتن‬
KVL12)) R − FV I −+ E RAF2+I2R+AR(IA1 (I −2I2−) I=1 )0+ E A = 0
1 T1
.‫‌دست مي‌آيد‬ ‫) به‬4 ‫ ـ‬33( ‫) و‬4 ‫ ـ‬32( ‫ در جهت حرکت‬I2 ‫ و‬I1 ‫) حلقه‌هاي‬4 ‫ ـ‬38( ‫براي شکل‬
F2 = 2
IKVL I L) =−I2VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
=0 I F12 = I1L = I2 KVL1) R F1I1 − E A + R A (I1 − I2 ) = 0 (4-32)
=0 KVL1) R F1I1 − E A + R A (I1 − I2 ) = 0
I AF1 = −I1I1 + I2 KVL2) − VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
KVL2) − V + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0 (4-33)
0 I AF ==−RI1F+I2FI2
P I F 2 = I L = I2 T
2 2 2
0 I F 2 = I L = I2
22 I F = I1 ‫جريان‬
+ VT + (R P =
F12 A + R R II
12 A − E A1 = 0
FF12FFF)I
I = I
(4-38) KVL)4 1) ‫ ـ‬33( R F1I‫و‬1 )4 − E‫ ـ‬A32(
+R ‫معــادالت‬ ‫پس از حل‬
A (I1 − I2 ) = 0
2 II22 I FA1 = −1I1 + I2 :‫داشت‬ I2 ‫و‬−I1I ‫‌هاي‬
(R + VAT ++PR (RA1F=
F )I R
+
A R
F1 A
A F)I
1 − EI ==− 0I + 2I KVL
KVL 12)) ‫خواهيم‬R − VIT −+‫ و‬E R F‫ي‬2+I‫م‬2R
‫‌آيد‬ ‫‌دست‬
+ R(I‫ه‬A‫(ب‬I
− 2I ) =
‫حلقه‬
1 )0+ E A = 0
A F A A F1 1 A 1 2
P − = +LR
2P + I 2
+ P=AF20= R1F2 I F 22 (4-39) = =
A
KCL)
(R + VAT ++ R (RF A)I+
mec
A I A core
A
A −E
I
PFA2 ==0R F2 I2F2 2 I KVL I
12)L) R
I
−2VIT −+ E R F2+I2R+ R(IA (I (4-34)
2 − I1 ) + E A = 0
A 1 − I2 ) = 0
F2 F1
A R F )I
F2
KVL
P − IP+2outP = F1 1
A = Iη
IKCL) P R I II F1 == II1 = I
A
2 = )IL + I F2 + I F1 P =F10= R F1I2F1
F mec core
(R + R 2 KVL
F2 2L) −2VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
A F A
Pout =
II AF1 == II1I1 =+ II2
= −
F1 F1 F1
V P P R I
I AF == Iη
I
F =
in
IKCL) − IT
+ I + I P=
A
0 = R
A
I
A
2 (4-35)
1 2
RPF1 V + Rinout
PL
P F 2 4 kw F1 P A + PA A F2
=R I
L 2 2
II A == I‫کــوتاه‬ in =T ‫= شنت‬
adj ‫کـــمپوند با‬ = 5‫موتــور‬
mec
+[kw] ‫ ـ‬4 ‫ ـ‬10 ‫مثال‬
core= 5000[w]
I FAF12 == −I1I1F2+ FI22
IP
F η −E 0 8
4kw Pout
/ P P
RPTout
2 mec core
+=‫الکتريکي‬ PFF1 ===−R II2F2FI1
F1
V = η %==80
5P0[kw] =250
5000 V KW
I+AV=T + IR
‫معادل‬
P(R = V + A‫مدار‬− ‫و‬ = ‫بازده‬ ‫با‬ ،4
[w] P R FF1+
1) 1 2R 2F21I1 − E A + R A (I 1 − I2 ) =(4-36) 0
I F = FP2in = ηT +⋅FIRL A0/ 8η A= Pout
F 1 adj
R )I E I I
in AT V KVLA2
R − 22
1 +=
RFin1=F:‫است‬ V2 A
‫مطلوب‬A .‫نظر است‬P‫در‬
E F in
)4 ‫ ـ‬39( ‫مطابق شکل‬ P =
PAFF1 == 2R R I 2
IPA A==+IR R R)AFF12IIA−FF12VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
2
T ⋅ I L5000
(R FP
)IP VinTadj 4 P KVL
V IT = R ⋅ I A
=R F = Pin20
in
P kw 2
A + =[A] = 4‫نيروي‬ =‫ ـ‬5‫[الف‬kw] = 5000 +R
2 out
+ −IEFE P [w] PcoreII2A2FI،)4
in
mec=
L
KCL) L − IV V +
250
50002I =
A‫آرميچر‬ ‫القايي‬
0 ‫محرکه‬
Pηout 0kw 8 ‫تحريک‬P
I
P = I
R‫تلفات‬ = ‫ ـ‬37( ‫تلفــات تحريک ســري از‬
IPA == IPV =⋅=I in = 2
P
L T
T A F1P =
= 20 = / = 5 [kw] = 5000 F A
F21 [w]1 12L AF
FI
II LAin == I FKVL
in
2L
1)AT +(R
in [A] η ⋅EI‫ثابت‬ +0/R 8 (I‫ ـ‬−‫ب‬I ) = 0)4 P+IoutP‫رابطه‬
‫= ـ‬39(
F2 + P
1− I2A ‫) و تلفات آرميچر از‬4 ‫ ـ‬38( ‫شــنت از‬
R R250 ηIP
F1=
Pinmis +P ‫تلفات‬ 1== R
T L
V 2
V adj R )I V core
T AL A 1 2 PFmec
A 1 Acore
P Pin ⋅ I
I Lin == VKVL
T
P = V−T ⋅EI L + R (I − I ) = 0 I =PP−inI + I .‫به‌دست مي‌آيد‬
L1 − 2 T + RinFF )I I P+ R AA5000 (I2 −AI1 )1+ E 2A = 0 ηPAmec
2 = +out
T VT )) (R
0 I P == (R + R )IVadj 12 21in
= = = 20
P1core 2
0300 = 1[A]
FF1
1
V
PRinTF + RF 1 adj F1 I Pin 5000 [A] P 4 kw
250 PinF2 =PPout in I =
out 2
= 5 [kw] = 5000[w]
L
=IP1L[A] == RKVL 1 2 2)adj − V 2 T + IR L F=
I V +T R= (I −=I 20
) + E
[A] = 0 R (4-37)
(R I + R )I 2 2 A
250
2 1 A
η = η F2 F2
0 / 8
300 12 T 21 2VT adj V V
I2F2=) 4=kw
0 I A = I F =22 − E A2 KVL1) (R adj + R F1 )I1 − E A +P 1−
F F Pout 0 = 5 [kw] = 5000[w]
F1 A=
F F F1 T
PR =
(I
PR F1⋅II
217
in
0 PFA12 = (R
P = R2AFF21IAF+R2 R
R I +R KVL
)IFF1 KVL2) − V 1 ) (R + R )I
F1 1 − E + Rin
in (I
A 1
V ηT− I22 =
1L
) =
0/08
A adj
adj
+ R I + R A
(I P − =
I )
RP + E
I 4 0
kw
2
750 2 −
T
+
F2 2
+
A 2 A 1P A AA5000
P − =
= +
out
⋅ = = = 5 [kw] = 5000[w]
T =AL 00
V22
I A === R
P
A I2Lin = 1 η
V I / 8= 20 [A]
RTA I⋅IAI L KVL ) V R I R (I I ) E
in in
P V T
= = 1[A] T F2 2
I L = I2 = 20 [A] VT − E A
IA =
KVL1) (100+ 140)I1 − E A + 1(I1 − 20) = 0 RA
KVL2) − 250+ 0/ 5 (20) + 1(20− I1 ) + E A = 0 E AI = K ⋅ ϕ ⋅Lω
F1 F2 RF 2 I F 2 IL
KVL1) 241I1 − E A = 20 ω = 0IA 0.5Ω
I L = I2 = 20 [A] Radj 100Ω
−
KVL2) −I1 + E A = 220 V
IEAA ==R0AT 1Ω A
E
1
+ VT + (R A + R F )I A − E A =1 0 A
KVL ) (100 + 140 )I − E + 1 (I1 − 20 ) = 0 KVL1) RIF1I1 − E AR+A R A (II 1 − I2 ) = 0
+ VT + (R A + R F240 )I A I−1 +E0A==240 0 RKVLF 1) RIF11I1 −=LE
140Ω V +− R 0 A (I21 − I2 )VT==250V0
22) − 250+ 0/ 5 (20) + 1(20− I ) + E = 0
1
KVL
(R A + R F )I2A 1 A KVL 2 ) − EVAAst = +
A AT
K
R ⋅ ϕ I ⋅ ω
+ R (I − I1 + EA = 0
)
(R A + R F )I240 KVL 2 ) − V T
+ R R F2 2
I + R A 2
(I − I1) + E A = 0
I1 =− I1) +=I241
KVL A 1[A]+ I1I− E=A0 = 20 LF
= = ω T
= 0
EA 2 F A 2 A 2
KCL) +V I LT −=+ 240 IL2 += +20 F )I A1 − E A = 0
I I I
1
KCL) I(R A I
F2R[A]
F2 + I F1 = 0
F
I FF22 =1I)LL =R IF1I22I1 − =EV
KVL VT−R−EA0(I1 − I2 ) = 0
A T+
I A =(R KVL 2L
) − I + E = 220 = I = = 0 A
IKVL
I A = I F2A 1)F )I A(100
F +R 2 2 − 1 +
1 140 = 220
A )I1 − E A + 1(I1 − 20) = 0
I I E A
I FF11 = 2I)11 − VT + R4F‫ـ‬2R + R (I − I1 ) + E A = 0
) I E A
KVL AAst
IR
39
2A A‫شکل‬A 2
‫مقدار‬
2
VKVL 240
‫معادالت‬ + 0
+AI0‫از‬F= =
/1 ‫يکي‬240 ‫ )در‬+I11‫دادن‬
(20−‫قرار‬
I1 )‫بــا‬
+ E‫ ـ‬A = 0 IIIFA2 = = I−LI1=+I2IE T −0−
VTT2−) I L−+1250 I+F2E I 1+ 5=220
(020 V
220
I F =KCL) KVL = − I +
1 2I2A I I2 =K
Ast = Fig. ⋅0ω= 1100[A] :‫حل‬
⋅ ϕ 4--39
I F1 =I R=F I+240 .‫ به‌دست مي‌آيد‬EA
A
R
A I=
R 241 221[V] IPFF1 ==I1R F I2Fω st= 0 0/A2 A
1 I1F11=+F21R) adj
RKVL
A =E1[A] 1 − E A = 20 =‫ي‬R‫ م‬F‫‌دســت‬
240 adj ‫از‬ P‫و‬F22‫‌آيد‬ 2I 2
‫ورودي به‬
VT⋅ ϕ−‫توان‬ 0ω ،‫ـ از رابطــه‌ بازده‬
I F= = V
I V = − 1
21)T −−EI1A+ E A = 220
E
[A] I = −
PF1 = R F1I2F1E
I + 2 I2FE 2 =
I Ast = 0 K ⋅
I A =IIFKVL 1= V
1 2
T A A
I A = IIKVL1F2 R 2)T
= + − I A + E = 220 PF1 = R
‫تشکيل‬ ‫با‬ ‫سپس‬ I2F1 A.‫‌شود‬ ‫مي‬R‫محاسبه‬ IL ‫ جريان‬،‫رابطه‌ توان‬
A1 + PF2 = R F2 I F22
F2 = R
R 1
−F1I
R A +−240 + adjF= −1 + 20 = 19[A]
R
I
R F2IE1 + 0=
2
A
= 240 P = R
F 1
I 2A ω = VT − 0
EA A
VT1−+ E220 ‫ جريان‌ها و‬، KVL ِ‫معادالت‬
A
Pin =I V ⋅ 2E A 220 PAA.‫‌آيند‬
== RR‫ي‬AA‫م‬II2‫‌دست‬A I Ast =
‫ به‬K A⋅ ϕ − 0
I =
Pin = AVFT2 ⋅ IF240
T I=
I L I=2 = 20 [A] A P
Pmec + Pcore Ast
F 1 F 1 F 1 I = R A = 1100[A]
I =
PPin1F =240
2L
=
R E 1 +
[A] =
R 221 [V] P +
PAmec= R A IcoreP 2 E A = VT /−2R A I A
0
I L = PPIin=1 =VI ⋅ I= 11[A] (R +
AA
R F2
)I P VT⋅ ϕ−⋅0ω
A =
A
η
adj
=
F F 1
IL = V = out E K
= Pincore ω st= T R−AR A I A
P+ I V
ηmec
T1 L
) ‫ي‬− I1 +)E×‫کل‬ 2 = 220 P P
in F
P T1
KVL
V‫تلفات‬ = 2(140
‫‌توان‬ +
‫م‬ 100
‫تلفات‬ 1
A ‫و‬ = 240
‫مسي‬ ‫تلفات‬
[w] ‫محاسبه‬ ‫با‬ ‫ـ‬
out A
PF1 =IL(R ITA=F1 = Pin−I + I 2= −1 + 20 = 19[A] PP ω =

E AK ⋅ ϕ
F1 + R adj
1 )I 2
−21 + 2F1 E A =220
⋅ ϕ5−[kw]
in
PF1 = (R =+RR adj .‫ثابت را به‌دست آورد‬ η = Pout 4kwK220
out
0
IPFF22FV 1=TI2 F=
I F)I2 [A]
2 20 F1 P =P P = I 4 kw = = = 1100= 5000
[A][w]
PF2 =PR =F I(RI 2 E = 2221[V]
+ R adj )I=F1 200[w]
2 P in
= η
in out
= A
0st
/=8 =0 5
/−2 [kw] = 5000 [w]
PF2 = FR =FF20
P1 FFF1222 =
P 2 F/
(R 1 5 ×+20
A
R )I
in
P η E4 0
kw / 8 V R I
= E = =K5⋅[kw] ϕ ⋅ ω = 5000[w]
A T A A
PA =PRIPFA1=I= 2 I2 = Pinin == V T ⋅ I L0A
out
1 I2 1
F1 adj F1 P
2[A] η 8 −
PA = RP2 AA I=A (140 =2
R R I = 1 × 19 2
= 361 [w] P = V ⋅ I / V R A IA
2
ω =
A
F
I AF1 =
F F
2 A 2A + 100
−I2 + I = −1 + 20 = 19[A] ) × 1 = 240 [w] in T
PinT ⋅ I L ω
L
5000 E
T
I F1 =PA∆Ρ =V =TTAPIinA1 −2=P2out 750

R = 1
PI Lin == V Pin = 5000 = = A20 K ⋅[A] ϕ
V= 750 [A] = = = ⋅ ϕ
20
I F1 = RI FFF221 =
P +R R
I2VadjF=2 20
I F=2 [A]
450+ 750 300 = 1[A] I PVinT 5000
250 K [A]
250
L
∆Ρ
I F1 =
R =
+ R5000 T − 4000 450
2= += 3001000 = 1[A]
[w] I = V T = EA = = 20
VT[A] − R AE
P F1
KCL)∆Ρ12−=IFLP1 FI+ =
R 0(R /+ 5
adj
R× + 20+R = 200
450=
)I +
0 [w]
300
L
KVL V1 ) (R 250 + R F1 )I1 −
I A + R (I − I ) = 0
KCL) − I L F+1 I2F22PF+2 I+FF11P=A220+ Pcore + Pmis
F 1 Fadj Iadj F 1 KVL 1 T
) (R adj
+
adj V F− R )I
1 R1 I A
− E A
+ R AA (I11 − I22 ) = 0
−25 + KCL)PI FA12 ==
P +=1R −=AI0ILA++100
(140 =I F1×)+19 ×I11 == =0+361
240 [w]
[w]+ P KVL12) ) (R−ω
KVL VT=++RR
adj FT1 )I1I− +
F2 2
A A+ R
E AR
A (IA
(I − I2 )E= 0 = 0
2 −1I1 ) +
1000
−25 + I F2 + 1 = 0 240 + 200 2 +F361 P KVL 2 ) − V + R KF2 ⋅2ϕ
I + R A 2 − I1 ) + E A = 0
(I A
∆Ρ =IFR + 1−=2P0
core mis
KVL2) − VT + R F2I2 + R A (I2 − I1 ) + E A = 0
T
I F2 =−225 P4F2[A] +=
+
P
2 inF I F out
= 199
I F = 24core
P [A]
==2=24
P 2
mis 2 [w]
I F22 =IFIR∆Ρ 4 5000
[A] − 4000 = 1000[w]
I F2 =I IPAAF=A2=I==24
2 00//[A] 54×Ω202 = 200[w]
[A] ‫ـ بــا جايگزيــن کــردن مقاديــر معلــوم و‬
F∆Ρ = = 24+ [A] + + +
R0TFA/11I−
P P P P P
RAF=2==V 2 E F2
ΩE=−A1E×19A2 = 361 KVL2 ‫ و‬KVL1 ‫ در معادالت‬I L = I2 = 20 [A]
2 A core
I A = IP [w] mis
V T − A
I A =IIAF2==I FR=A + R F
1000
F2
= 240 V T+ 200
A A + 361 + P + P
∆Ρ
R F1 ==R 2P 250 +−Ω RPout
core mis KVL:‫داشت‬ 100+ 140)I1 − E A
1) (‫خواهيم‬
A +
2
inR F2R F2
Pcore− E
750 + APmis =
A
199[w] I L = I2 = 20 [A]
24 = 750 ∆Ρ
R F2−750 ==E5000 0A−/ E2AΩ − 4000 = 1000[w] KVL2) − 250+ 0/ 5 (20) +
24 =24R=1A+=20/ 4 Ω KVL1) (100+ 140)I1 − E A +KVL 1(I1 −1)20) 241= 0 I − E = 20
∆Ρ
R1F+ ==21P +F 2+ΩPF + PA + Pcore + Pmis
198 1
24 × 243R =×F750 − 1 2 A
24 × 3 1000 = A750 3
1
= = 0
750
−240/ E1−AΩE KVL 2 ) − 250 + 0/ 5 ( 20 ) + 1 ( 20 − I ) + E = 0
R 2 ==0 /E5 AΩ+ 200 A + 361 + Pcore + Pmis KVL21 ) −AI1 + E A = 220
E A =E750 RA =
−=72
750 72
250 =
−=72 Ω 678
= 678 [V] [V] KVL1) 241I1 − E A = 20
E A = 750 P F1 −
core + Pmis =
678 199[V][w] 240I + 0 = 240
PF1 =P(R + F0R1/+adj
= 2RΩ
2 2 ‫را‬KVL KVL2 2) ‫و‬−KVL1 I1 + E A ‫معادالت‬= 220 ‫ ـ پس از ساده‌سازي‬1
F1 =
R FF21(R )Iadj2F1)I F1
PF1 = (R R AF1 =+0R/ 4adjΩ)I F1 240
PF1 =P(FR 450 =F1(+ =
450 198
300 + Ω×1)22×=12 750
300
) = 750 [W][W] 240I1 + 0 = .‫‌دهيم‬ 240 ‫مي‬I‫قرار‬ 1=
‫ =دستگاه‬1‫يک‬[A]‫در‬
PF1 = (R 450
1
F + = 0
300 / 1 )Ω × 1 = 750 [W] 240
PF2 =PFR R=A2IR=2 F0I/2F5 Ω 240 KVL2) − I1 + E A = 220
PF2 = R R2 F2 = 2F 2 2 Ω
F1I 2 250
I1 = = 1[A] 218
F2 F2 2
= 1 ×2 24 = 576 [W] 240
PF2 = 1FR
P 2× 24= 20 =/576 2 Ω [W] −1 + E A =220
PF2 = 1×F24 2 =2 576 [W] KVL2) − I1 + E A = 220
‫]‪= IR A=I A20=[A‬‬
‫= ‪IPFA2‬‬ ‫‪1×19‬‬ ‫‪=P∆Ρ‬‬‫‪361‬‬ ‫]‪=[w‬‬
‫‪PinF−+PR‬‬ ‫‪)I= R‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1×192 = 36‬‬
‫]‪20=[A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪F1 = (R‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪outIP‬‬‫‪FA2 =FI‬‬
‫‪adj‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪A=I A‬‬
‫‪P∆Ρ == (R‬‬
‫‪F1‬‬
‫‪Pin −+PR‬‬
‫‪F1‬‬ ‫‪out )I‬‬
‫‪adj F1 P‬‬ ‫‪∆Ρ == (5000‬‬
‫‪140+−100‬‬ ‫‪P∆Ρ‬‬
‫‪4000‬‬‫‪)F1×=1==2(R‬‬
‫‪1000‬‬ ‫]‪−[w‬‬
‫]‪F1 +[w‬‬
‫‪P=in240‬‬ ‫‪PR‬‬‫‪outadj )I F‬‬
‫‪E‬‬
‫‪1‬‬
‫=‪∆Ρ = 5000− 4000 = 1000‬‬
‫‪F1‬‬
‫‪PF1 = (140+ 100) ×12 =P∆Ρ‬‬ ‫‪PF1 +2PF2∆Ρ‬‬ ‫‪+ P + Pcore− 4000‬‬
‫‪PF1 ==A (5000‬‬
‫‪+ P =2 1000‬‬
‫]‪[w‬‬ ‫‪ω‬‬
‫]‪240[w‬‬ ‫‪140+ 100) mis‬‬ ‫‪×1 = 24‬‬
‫‪F2 = R F2 I F2‬‬
‫‪∆Ρ = P + P + P + Pcore=+240‬‬ ‫‪Pmis+ 200‬‬ ‫‪∆Ρ+=361‬‬ ‫‪PF1++P‬‬ ‫‪+ P + Pc‬‬
‫‪PF2 = RFF12 I2F2 F2 A 1000‬‬ ‫‪F2 + PAmis‬‬
‫‪2P6‬ـ‪PF2 = 0/ 5 ×420‬‬ ‫تمرين‬
‫الف ـ نيروي محرکه القايي آرميچر‬ ‫‪2P‬‬
‫=‬ ‫]‪= R[w‬‬
‫‪F2 200‬‬
‫‪core‬‬
‫‪F2 I F2‬‬
‫‪1000 = 240+ 200‬‬ ‫‪+ 361Pcore‬‬
‫‪+ Pcore‬‬
‫‪+ Pmis‬‬‫‪+ Pmis‬‬‫=‬ ‫‪= 240+ 200‬‬ ‫‪2 + 361 +‬‬
‫]‪199[w‬‬
‫‪1000‬‬
‫ب ـ بازده در صورتي‌که تلفات ثابت ‪ 50 W‬باشد‪.‬‬ ‫]‪PF2 = 0/ 5 × 202 = 200[w‬‬ ‫‪P‬‬ ‫=‬ ‫‪R‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪2‬‬
‫=‬ ‫‪1‬‬
‫‪P‬‬ ‫×‬ ‫‪19‬‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬‫=‬‫‪/‬‬ ‫‪5‬‬ ‫×‬
‫‪361‬‬ ‫‪20‬‬
‫]‪[w‬‬ ‫]‪= 200[w‬‬
‫بــلند‬ ‫شــنت‬
‫‪Pcore +‬‬ ‫= ‪Pmis2‬‬‫بــــا‬ ‫کـمپونــد‬
‫]‪199[w‬‬ ‫مــوتور‬ ‫يـــک‬
‫‪2 R A = 0/ 4 Ω Pcore + Pmis‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A A‬‬ ‫‪F2‬‬ ‫= ‪1‬ـ‬ ‫‪199‬‬ ‫]‪[w‬‬
‫‪PA = R A I A = 1×19 =∆Ρ‬‬ ‫‪361‬‬ ‫=‬‫]‪[w‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫=‬ ‫‪R‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪2‬‬
‫=‬ ‫‪1‬‬ ‫×‬ ‫‪19‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 36‬‬
‫بــازده ‪ % 80‬و ‪، R A = 0/ 4 Ω‬‬ ‫بــا = ‪R F2‬‬ ‫‪Ω outRV،40‬‬
‫‪0in/ 1500‬‬ ‫‪A‬‬
‫=‬ ‫‪0‬‬ ‫‪KW‬‬
‫‪A‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪Ω‬‬
‫‪ 3‬ـ ‪ 13‬ـ ‪ 4‬ـ راه‌اندازي‬ ‫‪∆Ρ = Pin − Pout‬‬
‫‪ ∆Ρ‬مفروض ‪1Ω‬‬ ‫‪= 5000− 4000‬‬ ‫‪∆Ρ == 1000‬‬
‫‪A‬‬
‫است‪R F2 = 0/.‬‬ ‫]‪P −[w‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪R F1 = 250Ω ، R F2 = 0in/ 1Ω out‬‬
‫‪∆Ρ = 5000− 4000 = 1000‬‬ ‫= ‪∆Ρ‬‬ ‫‪P + P ∆Ρ‬‬
‫]‪[w‬‬ ‫‪+ P= 5000‬‬ ‫‪+ P − 4000‬‬ ‫‪+ P = 1000‬‬
‫راه‌انــدازي و رفتار موتورهاي کمپوند باشــنت بلند‬ ‫‪R F1 = 250Ω‬‬ ‫‪R F2 = 0F/1 2 ΩF2 R F1 A= 250core‬‬ ‫‪Ω mis‬‬
‫‪∆Ρ = PF1 + PF2 + PA +1000‬‬ ‫‪Pcore=+240‬‬ ‫است‪Pmis+:‬‬‫مطلوب‪∆Ρ+‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪=361‬‬‫‪P ++PPF2 ++PPAmis+ Pco‬‬
‫و کوتاه مشــابه يکديگر اســت‪ .‬لذا به منظور تشــريح‬ ‫‪R F2 = 0/ 2 Ω‬‬ ‫‪R F1 = 198 Ω R F2 = 0F/1 2 Ωcore‬‬
‫‪1000 = 240+ 200‬‬ ‫القايي‪+ 361‬‬
‫‪+ Pcore‬‬
‫محرکه‪+‬‬‫‪+ Pmis‬‬‫=‬ ‫]‪199[w‬‬
‫‪1000‬‬ ‫الف=ـ‬
‫‪240+ 200+ 361 +‬‬
‫‪ P‬آرميچر ‪R F1 = 198 Ω‬‬ ‫‪Pmis‬‬ ‫نيروي‬
‫‪A = 0/ 5 Ω R F1 = 198 Ω‬‬
‫‪Rcore‬‬
‫راه‌اندازي‪ ،‬موتور کمپوند باشنت بلند انتخاب شده است‪.‬‬ ‫= ‪Pcore + Pmis‬‬ ‫= ‪199[w]R A = 0/ 4 Ω Pcore + Pmis‬‬
‫‪R A = 0/ 5 Ω‬‬ ‫]‪199[w‬‬
‫تلفات ثابت‬
‫‪5 Ω‬ب‪0/‬ـ = ‪R A‬‬
‫براي راه‌اندازي موتور کمپوند پس از يادداشت مقادير‬ ‫‪R A = 0/ 4 Ω‬‬ ‫‪R F2 = 0/ 1Ω R A = 0/ 4 Ω‬‬
‫نامي ولتاژ‪ ،‬جريان و ســرعت از پالک مشخصات موتور‪،‬‬ ‫اتصال‬ ‫در‬ ‫کوتــاه‬
‫‪R F2 = 0/ 1Ω‬‬ ‫شــنت‬ ‫کمپوند‪F‬با‪R‬‬
‫موتور‪= 250‬‬‫يــک‪Ω R‬‬ ‫‪2‬ـ‬
‫‪1‬‬ ‫‪F2 = 0/ 1Ω‬‬
‫‌کند‪F1‬و‪R‬با‬
‫دريافت مي‬
‫‪= 250‬‬ ‫‪Ω‬‬ ‫‪10 A‬‬ ‫جريان‪R F‬‬‫‪= 0/ 2200‬‬ ‫‪Ω R‬‬ ‫شــبکه ‪V‬‬ ‫به‬
‫مدار الکتريکي آرميچر و تحريک‌هاي ســري و موازي را‬ ‫‪2‬‬ ‫‪F = 250Ω‬‬
‫‪1‬‬
‫مطابق شکل(‪ 40‬ـ ‪ )4‬ببنديد‪.‬‬ ‫‌گردد‪ .‬اگر ‪، R F2 = 0/ 2 Ω‬‬ ‫‪198 ΩRPM‬‬

‫‪ =1200‬م‪F1‬ي‪R‬‬ ‫ســرعت= ‪R F2‬‬
‫‪0/ 2 Ω‬‬
‫مطلوب‪= 198‬‬
‫است‪R F1:‬‬ ‫‪ R A = 0/ 5 Ω ، R F = 198 Ω‬باشد ‪Ω‬‬
‫‪1‬‬
‫‪R A = 0/ 5 Ω‬‬ ‫‪R A = 0/ 5 Ω‬‬
‫‪IL‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪IF 2‬‬ ‫‪IF 1‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪A2‬‬
‫‪RF1‬‬
‫‪Radj‬‬
‫‪LF1‬‬
‫‪V‬‬
‫‪IA‬‬
‫‪RF2‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪RA‬‬
‫‪LA‬‬
‫‪LF2‬‬
‫‪EA‬‬
‫شکل‪ 40‬ـ ‪ 4‬مدار الکتريکي راه‌اندازي موتور کمپوند باشنت‬
‫‪Fig.‬‬
‫تحريک موازي را کاهش دهيد تا سرعت افزايش يابد و‬ ‫‪4--40‬‬
‫‪ R‬را در حداقل خــود قرار دهيد و‬ ‫مقاومــت متغير‬
‫‪adj‬‬
‫به سرعت مورد نظر برسد‪.‬‬ ‫پس از بســتن کليد ‪ S‬ولتاژ منبــع متغير را به تدريج‬
‫بديهي اســت با افزايش بيش از حد مقاومت يا قطع‬ ‫زياد نماييد تــا ولت‌متر ‪ V‬ولتاژ نامي موتور را نشــان‬
‫مدار تحريک موازي‪ ،‬موتور کمپوند رفتاري شبيه موتور‬ ‫دهد‪ .‬در صورتي‌که ســرعت موتور به ســرعت بي‌باري‬
‫سري از خود بروز مي‌دهد‪.‬‬ ‫‪ no‬نرســيده بود با افزايش مقاومت متغير ‪ ،Radj‬جريان‬
‫‪219‬‬
‫جدول (‪ 4‬ـ ‪ )4‬نتايج آزمايش بارداري موتور کمپوند‬ ‫‪ 4‬ـ ‪ 13‬ـ ‪ 4‬ـ آزمايش بارداري‬
‫اضافي ‪ 5 A ،1 kW ،220 V‬را نشان مي‌دهد‪.‬‬ ‫نحوه‌ انجام آزمايش بــارداري موتور کمپوند مطابق‬
‫توضيحات بخش ‪ 3‬ـ ‪ 10‬ـ ‪ 4‬مي‌باشد‪.‬‬
‫‪VT‬‬ ‫‪220V‬‬
‫]‪n [RPM‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪720‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪320‬‬
‫]‪IA [A‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫]‪Tload [Nm‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪30‬‬
‫جدول ‪ 4‬ـ ‪ 4‬نتايج آزمايش بارداري موتور کمپوند اضافي‬
‫الکترومکانيکي موتور کمپوند اضافي در شکل (‪ 41‬ـ ‪)4‬‬ ‫نقاط نشــان‌دهنده‌ مقــدار هر ســرعت ‪ n‬به ازاي‬
‫نشان داده شده است‪.‬‬ ‫جريان ‪ IA‬معين جدول (‪ 4‬ـ ‪ )4‬تحت عنوان مشــخصه‬
‫]‪n [RPM‬‬
‫‪1600‬‬
‫‪1200‬‬
‫‪800‬‬
‫‪400‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫شکل ‪ 41‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه الکترومکانيکي موتور کمپوند اضافي‬
‫‪Fig. 4--41‬‬
‫جريــان ‪ IA‬معين جدول (‪ 4‬ـ ‪ )4‬در شــکل (‪ 42‬ـ ‪)4‬‬ ‫در اين شکل مشاهده مي‌شود در اثر افزايش گشتاور‬
‫تحت عنوان منحني مشــخصه الکترومغناطيسي نشان‬ ‫بار که منجر به کاهش ســرعت شده است موتور جريان‬
‫داده شده است‪.‬‬ ‫‪ IA‬را افزايش مي‌دهد‪.‬‬
‫نقاط نشــان‌دهنده مقدار هر گشتاور ‪ Tload‬به ازاي‬
‫‪220‬‬
‫‪40‬‬
‫‪30‬‬
‫‪20‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫شکل ‪ 42‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه الکترومغناطيسي موتور کمپوند اضافي‬

‫‪Fig. 4--42‬‬
‫نقاط نشــان‌دهنده‌ي مقدار هر ســرعت ‪ n‬به ازاي‬ ‫در اين شکل مشاهده مي‌شود که افزايش جريان ‪IA‬‬
‫گشــتاور ‪Tload‬معين جدول (‪ 4‬ـ ‪ )4‬در شکل (‪ 43‬ـ ‪)4‬‬ ‫باعث افزايش گشتاور موتور شده است تا به گشتاور بار‬
‫تحت عنوان منحني مشخصه گشــتاور ـ سرعت نشان‬ ‫غلبه نمايد‪.‬‬
‫]‪n [RPM‬‬ ‫داده شده است‪.‬‬
‫‪1600‬‬
‫‪1200‬‬
‫‪800‬‬
‫‪400‬‬
‫‪0‬‬ ‫]‪TLoad [N.m‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬
‫شکل ‪ 43‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه گشتاور ـ سرعت موتور کمپوند اضافي‬

‫‪Fig. 4--43‬‬
‫‪221‬‬
‫‪ 3‬ـ اگر سيم‌پيچي آرميچر ابتدا با سيم‌پيچي تحريک‬ ‫در اين شکل مشاهده مي‌شــود افزايش گشتاور بار‬
‫‪ ................‬و ســپس با ســيم‌پيچي تحريک ‪..................‬‬ ‫منجر به کاهش سرعت مي‌شود‪.‬‬
‫ارتباط پيدا کند موتور کمپوند با شنت بلند است‪.‬‬ ‫فعاليت ‪ 3‬ـ ‪ 4‬ـ با استفاده از برنامه صفحه گسترده‬
‫‪ 4‬ـ راه‌اندازي و رفتار موتور کمپوند با شــنت بلند و‬ ‫‪ Excel‬از برنامه‌هاي مجموعــه ‪Microsof Office‬‬
‫کوتاه ‪ ..............‬است‪.‬‬ ‫منحني مشــخصه‌هاي مربوط به جدول ‪ 4‬ـ ‪ 4‬را رســم‬
‫‪ 5‬ـ منحنــي مشــخصه الکترومغناطيســي تأثيــر‬ ‫نماييد‪.‬‬
‫‪ .....................‬بــر ‪ .....................‬را در ولتــاژ ثابت نشــان‬
‫‪ 5‬ـ ‪ 13‬ـ ‪ 4‬ـ کاربرد‬
‫مي‌دهد‪.‬‬
‫موتورهاي کمپوند اضافي داراي تغييرات ســرعتي‬
‫‪ 6‬ـ منحني مشخصه ‪ ....................‬تأثير گشتاور بار بر‬
‫کمتر از موتور ســري و بيشتر از موتور شنت از بي‌باري‬
‫سرعت را در ولتاژ ثابت نشان مي‌دهد‪.‬‬
‫تا بار کامل مي‌باشند‪.‬‬
‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬ ‫گشتاور موتور کمپوند اضافي از موتور سري کمتر و‬
‫‪ 1‬ـ اگر سيم‌پيچي آرميچر ابتدا با سيم‌پيچي تحريک‬ ‫از موتور شنت بيشتر است‪ .‬موتورهاي کمپوند در جايي‬
‫سري و سپس با سيم‌پيچي تحريک موازي ارتباط پيدا‬ ‫به‌کار گرفته مي‌شــوند که به گشــتاور راه‌اندازي زياد و‬
‫کند موتور کمپوند با شنت کوتاه است‪.‬‬ ‫سرعت تقريباً ثابت نياز داشته باشند‪.‬‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫موتورهاي کمپوند نقصاني موارد اســتفاده چنداني‬
‫‪ 2‬ـ عالمت اختصاري موتور کمپوند با شنت کوتاه به‬ ‫ندارند‪ .‬اين موتورهــا را مي‌توان طوري طراحي کرد که‬
‫صورت زير است‪.‬‬ ‫بتوانند در حالت بارداري ســرعت تقريباً ثابتي داشــته‬
‫باشــند‪ .‬از موتــور کمپونــد نقصاني در ماشــين برش‬
‫کارخانجات لوله‌سازي استفاده مي‌شود‪.‬‬
‫‪M‬‬
‫پرسش ‪ 7‬ـ ‪4‬‬
‫پرسش‌هاي کامل کردنی‬

‫‪ 1‬ـ در موتورهاي کمپوند فوران قطب‌ها ‪...................‬‬
‫‪Fig. Page 114‬‬
‫‪ 3‬ـ در نوشــتن معادالت ولتــاژ و جريان در حالت‬ ‫از فوران سيم‌پيچي تحريک ‪ ...............‬و ‪ ...............‬است‪.‬‬
‫پايــدار موتورهاي ‪ DC‬از اثــرات خودالقايي صرف‌نظر‬
‫‪ 2‬ـ اگر سيم‌پيچي آرميچر ابتدا با سيم‌پيچي تحريک‬
‫نمي‌شود‪.‬‬
‫موازي و سپس با سيم‌پيچي تحريک سري ارتباط پيدا‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫کند موتور ‪ ..................‬است‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ در لحظه‌ راه‌اندازي موتور کمپوند مقاومت ‪Radj‬‬
‫‪222‬‬
‫جاروبک‌ها‬ ‫را در حداقل قرار مي‌دهند‪.‬‬
‫ايجاد افت ولتاژ بسيار شديد در منبع تغذيه‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫آســيب رسيدن به کابل‌هاي اتصال موتور به منبع‬ ‫‪ 5‬ـ پس از راه‌اندازي موتور کمپوند به منظور تنظيم‬
‫تغذيه‬ ‫سرعت مقاومت ‪ Radj‬را تغيير مي‌دهند‪.‬‬
‫قطع فيوزهاي موتور‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫ايجاد ضربات شــديد مکانيکي به رتور و آســيب‬
‫رسيدن به محور و ياتاقان‬
‫‪ 1‬ـ عالمت اختصاري موتور کمپوند با شنت بلند را‬
‫علت جريان راه‌اندازي زياد با توجه به مدار الکتريکي‬
‫رسم کنيد‪.‬‬
‫معادل ســيم‌پيچي آرميچر شکل (‪ 44‬ـ ‪ )4‬قابل توجيه‬
‫است‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ چرا موتور کمپوند نقصاني کاربرد ندارد؟‬
‫‪IA‬‬ ‫‪ 3‬ـ با توجه به شکل (‪ 36‬ـ ‪ )4‬طرح ساختماني موتور‬
‫‪RA‬‬ ‫کمپوند را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪VT‬‬
‫‪ 4‬ـ چرا در تحليل موتورهاي ‪ DC‬از اثرات خودالقايي‬
‫‪LA‬‬
‫صرف‌نظر مي‌شود؟‬
‫‪EA‬‬ ‫‪ 5‬ـ نحوه‌ راه‌اندازي موتور کمپوند را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ آيــا در موتورهــاي کمپوند پديــده فرار روي‬
‫شکل ‪ 44‬ـ ‪4‬‬
‫مي‌دهد؟ چرا؟‬
‫با توجه به شــکل (‪ 44‬ـ ‪ )4‬جريان آرميچر از رابطه‬
‫‪Fig. 4--44‬‬ ‫‪ 7‬ـ نحوه‌ تنظيم ســرعت پــس از راه‌اندازي موتور‬
‫(‪ 40‬ـ ‪ )4‬به‌دست مي‌آيد‪.‬‬
‫کمپوند را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪V −E‬‬ ‫‪ 8‬ـ نحــوه‌ انجام آزمايش بــارداري موتور کمپوند را‬
‫‪I A = VT − E A‬‬ ‫ ‬ ‫)‪(4-40‬‬
‫= ‪IA‬‬ ‫‪TR‬‬
‫‪A‬‬
‫‪A‬‬
‫شرح دهيد‪.‬‬
‫]‪0 [A‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪EA = K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬ ‫‪I A = T IAA = VT − E A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪E‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪00A+ 140)I11 −‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪(I‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪20‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬
‫رابطه‪E AE=A=0+K1⋅(Iϕ1 ⋅−ω20‬‬
‫)‬ ‫نيــروي‪R‬محرکه القايــي با‪) = 0‬‬ ‫‪ 14‬ـ ‪ 4‬ـ راه‌اندازي موتورهاي جريان مستقيم‪R A‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪VT − E A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪) + 1+(020‬‬
‫‪0250‬‬ ‫‪/ 5−(ω‬‬ ‫=‬
‫در=‪) + E(A20‬‬ ‫‌اندازي‪0 1 ) +‬‬
‫حال‪E1AA)=+=01‬‬
‫‪20‬‬ ‫رتور‪0 R−A I‬‬ ‫لحظه‪0‬راه= ‪E A‬‬ ‫‪⋅E‬ي‪⋅ ϕ‬‬ ‫‪ω‬‬
‫‪I‬‬
‫سکون‬ ‫‌شود‪K.‬در= ‪E A‬‬ ‫‪= K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬
‫تعيين‪ A‬م‬
‫موتورهاي جريان مستقيم در لحظه راه‌اندازي چندين‬
‫القايي= ‪20I1 − E A‬‬
‫‪41‬‬ ‫‪E20‬‬‫محرکه= ‪A‬‬
‫نيروي‪0V −‬‬ ‫و‬ ‫اســت‬ ‫‪ω‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬ ‫ســرعت‬ ‫‪ω‬‬ ‫و‬ ‫=‬
‫است‬
‫‪0‬‬
‫‪E A = K T⋅ ϕ ⋅0ω‬‬ ‫برابر جريان نامي از منبع تغذيه دريافت مي‌کنند‪.‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪I Ast = V − 0‬‬
‫‪I1 + E A = 220‬‬ ‫در‬ ‫آرميچر‬ ‫بنابراين رابطه جريــان‪T‬‬ ‫‪E‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬
‫‌شــود‪.‬‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬
‫‪ω‬‬
‫‪I Ast==0 A‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪0‬‬ ‫جريــان راه‌اندازي زياد مشــکالت جــدي را ايجاد‬
‫‪40I1 + 0 = 240‬‬ ‫‪E‬‬
‫‪1‬‬
‫‌آيد‪.‬‬ ‫ي‬
‫=‬ ‫م‬
‫‪0‬‬‫‪V‬‬ ‫در‬ ‫‪A‬‬‫‪−‬‬
‫‪)4‬‬‫‪0‬‬ ‫ـ‬ ‫(‪41‬‬ ‫رابطه‬ ‫صورت‬
‫= ‪I Ast‬‬‫به‬ ‫‌اندازي‬
‫‪V‬‬ ‫ه‬ ‫را‬ ‫لحظه‬ ‫‪V‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪I AAst = V − 0‬‬ ‫= ‪I Ast‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪RA‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫مي‌کند از جمله‪:‬‬
‫‪I‬‬ ‫=‬ ‫‪V‬‬ ‫‪R‬‬‫‪T‬‬
‫‪A‬‬‫‪−‬‬ ‫‪0‬‬
‫]‪[A‬‬ ‫‪IAAstst = RT A‬‬ ‫)‪ VT −(4-41‬‬
‫‪0‬‬ ‫آســيب رسيدن به سيم‌پيچي آرميچر‪ ،‬کموتاتور‪0‬و‪VT −‬‬
‫‪220‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪−0‬‬ ‫=‬
‫‪20‬‬ ‫‪I Ast = 220− 0 = 1100[A] Ast‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬ ‫=‬
‫‪I1 + E A = 220‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‌شود‪R.‬‬ ‫‪Ast‬‬
‫‪ R‬کاهش آن‬
‫]‪I Ast = VT − 0A = 1100[A‬‬
‫جريان‬ ‫‪/‬‬
‫در‬ ‫‪L‬‬ ‫اثر‬ ‫از‬ ‫محاسبات‬ ‫پيچيدگي‬ ‫دليل‬ ‫به‬ ‫‪A‬‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫‪ .1‬ضريب خودالقايي ‪ L‬در محاسبه جريان راه‌اندازي دخالت دارد و ‪A‬‬
‫باعث‬
‫‪01 + E A =223‬‬ ‫‪220‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬
‫‪EAAst = KR⋅ ϕ ⋅ ω‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪220− 0‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪−0‬‬
‫‪A‬‬
‫است‪.‬‬ ‫راه‌اندازي صرف‌نظر شده‬
‫‪EA = E‬‬ ‫‪K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪I‬‬ ‫=‬ ‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫‪1100‬‬ ‫]‪[A‬‬ ‫]‪= 1100[A‬‬
‫‪0/ 2 Ast‬‬
‫‪Ast‬‬
‫]‪A = 221[V‬‬ ‫‪0‬‬‫‪/‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ω = 220− 0‬‬ ‫‪A‬‬
‫‌شود‪I L = I2 = 20.‬‬
‫افزايش مي‌يابد و باعث کاهش جريان آرميچر مي]‪[A‬‬ ‫‪V‬ه‌اندازي‬
‫لحظه‌ را‬
‫در ‪− E‬‬ ‫دليل بزرگ شدن جريان آرميچر‬
‫‪IA = T‬‬ ‫‪A‬‬
‫‌اندازي ‪+‬طبق‬
‫‪KVL1) (100‬‬ ‫لحظه‪−‬را‪1‬ه‪140)I‬‬
‫‪1(I‬در‪E A +‬‬ ‫‪1 − 20‬‬
‫آرميچر‬ ‫براي کاهش ‪) = 0‬‬
‫جريان‬ ‫مقابل‪R‬ولتاژ منبع‬
‫‪A‬‬ ‫کوچک بودن مقاومت آرميچر ‪ RA‬در‬
‫مدار‪KVL2) −‬‬ ‫کاهش‪20‬يا( ‪+ 0/ 5‬‬
‫مقاومت‪250‬‬ ‫ولتاژ‪20V− I‬را(‪) + 1‬‬
‫بايد ‪1 ) +‬‬ ‫رابطه (‪ 41‬ـ‪= 0‬‬
‫‪E A )4‬‬ ‫‪EA = K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬ ‫تغذيه ‪ VT‬است‪.‬‬
‫‪T‬‬
‫‪KVL1) 241I1 − E A = 20‬‬ ‫براي مثال موتور ‪ 5 A ،1 KW ،220 V‬با ‪ω = 0‬‬
‫آرميچر ‪ RA‬را افزايش داد‪ .‬بدين منظور روش‌هايي ابداع‬ ‫مقاومت‬
‫‪KVL2) −I1 + E A = 220‬‬ ‫آرميچر ‪ 0/2Ω‬را در نظر بگيريــد‪ .‬جريان ‪= 0‬‬
‫آرميچر ‪E A‬‬
‫شده است که به آنها پرداخته مي‌شود‪.‬‬ ‫اين‬
‫‪240I1 + 0 = 240‬‬ ‫موتور در لحظه راه‌اندازي برابر است با‪VT − 0:‬‬
‫= ‪I Ast‬‬
‫‪240‬‬ ‫‪ 1‬ـ ‪ 14‬ـ ‪ 4‬ـ راه‌اندازي با منبع ولتاژ متغير‬ ‫‪RA‬‬
‫= ‪I1‬‬ ‫]‪= 1[A‬‬
‫در اين روش با استفاده از منبع ولتاژ ‪ DC‬متغير در ‪240‬‬ ‫‪VT − 0‬‬
‫= ‪I Ast‬‬
‫‪KVL2) − I1 + E A = 220‬‬ ‫‪RA‬‬
‫لحظه راه‌اندازي ولتاژ موتور را کاهش مي‌دهند و پس از‬
‫‪−1 + E A =220‬‬ ‫‪220− 0‬‬
‫راه‌انــداري ولتاژ را به تدريج افزايش مي‌دهند تا به ولتاژ‬ ‫= ‪I Ast‬‬ ‫]‪= 1100[A‬‬
‫]‪E A = 221[V‬‬ ‫‪0/ 2‬‬
‫نامي برسد‪.‬‬
‫]‪I F1 = I1 = 1[A‬‬ ‫‪EA = K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬
‫يــــک نمــونـه از منبـع ولتاژ ‪ DC‬متغير در شکل‬ ‫‪E‬ه‌اندازي‬
‫مشاهده مي‌شود جريان آرميچر در لحظه‌ را‬
‫]‪I A = −I1 + I2 = −1 + 20 = 19[A‬‬ ‫‪ω= A‬‬
‫]‪I = I = 20[A‬‬ ‫(‪ 45‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫‪ 220‬برابر جريان نامي موتور است‪ .‬البته پس‪ϕ‬از⋅ راه‬
‫‪‌K‬اندازي‬
‫‪F2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪PF1 = (R F1 + R adj )I F1‬‬ ‫محرکه‪= VT‬‬
‫القايي ‪EE A‬‬ ‫نيروي‪− R A‬‬
‫موتور و ســرعت گرفتن رتور ‪I A‬‬
‫‪A‬‬
‫‪IA‬‬ ‫‪VT − R A I A‬‬

‫‪PF1 = (140+ 100) ×12 = 240[w]IF‬‬ ‫=‪ω‬‬
‫‪Radj‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪K ⋅ϕ‬‬
‫‪PF2 = R F2 I2F2‬‬
‫]‪PF2 = 0/ 5 × 202 = 200[w‬‬ ‫‪RF‬‬ ‫‪LA‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪PA = R A I A = 1×19 = 361[w]LF‬‬
‫‪EA‬‬
‫‪∆Ρ = Pin − Pout‬‬
‫]‪∆Ρ = 5000− 4000 = 1000[w‬‬
‫شکل ‪ 45‬ـ ‪4‬‬
‫‪∆Ρ = PF1 + PF2 + PA + Pcore + Pmis‬‬
‫نمــونـه ديگري از منبع ولتاژ ‪ DC‬متغير در شکل‬ ‫در شــکل (‪ 45‬ـ ‪ )4‬از يک ترانس متغير براي تغيير‬
‫‪Fig. 4--45‬‬
‫‪1000 = 240+ 200+ 361 + Pcore + Pmis‬‬
‫ولتاژ و يک مدار الکترونيکي يکســو کننده ديودي براي (‪ 46‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫= ‪Pcore + Pmis‬‬‫]‪199[w‬‬
‫تبديل ولتاژ ‪ AC‬به ‪ DC‬استفاده شده است‪.‬‬
‫‪R A = 0/ 4 Ω‬‬
‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬
‫‪R F2 = 0/ 1Ω‬‬
‫‪Radj‬‬ ‫‪RA‬‬
‫‪R F1 = 250Ω‬‬
‫‪R F2 = 0/ 2 Ω‬‬ ‫‪RF‬‬ ‫‪LA‬‬
‫‪R F1 = 198 Ω‬‬ ‫‪LF‬‬
‫‪EA‬‬
‫‪R A = 0/ 5 Ω‬‬
‫شکل ‪ 46‬ـ ‪4‬‬

‫‪224‬‬
‫‪Fig. 4--46‬‬
‫‪ 2‬ـ در لحظه راه‌اندازي ســرعت ‪ ...............‬اســت و‬ ‫در اين شــکل از يک ترانس براي تبديل ولتاژ و يک‬
‫نيروي محرکه القايي ‪ .................‬مي‌شود‪.‬‬ ‫مدار الکترونيکي يکســوکننده تريســتوري تمام موج‬
‫‪ 3‬ـ پس از راه‌اندازي و ســرعت گرفتن رتور نيروي‬ ‫کنترل شــده براي تغيير ولتــاژ و تبديل ‪ AC‬به ‪DC‬‬
‫محرکه القايي ‪ ..............‬و جريان آرميچر ‪ ..............‬مي‌يابد‪.‬‬ ‫استفاده شده است‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ در منبع تغذيه ولتاژ متغير وظيفه ترانســفورمر‬ ‫اســتفاده از منبــع ولتاژ ‪ DC‬متغيــر در راه‌اندازي‬
‫‪ ................‬و وظيفه پل ديودي ‪ ..................‬است‪.‬‬ ‫موتورهاي ‪ DC‬به دليل بازده زياد بسيار مناسب است‪.‬‬
‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬ ‫‪ 4‬ـ ‪ 14‬ـ ‪ 4‬ـ راه‌اندازي با مقاومت راه‌انداز‬
‫‪ 1‬ـ يکي از مشــکالت جريان راه‌انــدازي زياد قطع‬ ‫در ايــن روش با اســتفاده از مقاومــت متغير به نام‬
‫فيوزهاي مدار است‪.‬‬ ‫«مقاومت راه‌انداز‪ »1‬که با مدار آرميچر ســري مي‌شــود‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫مقاومــت مدار آرميچــر را افزايــش مي‌دهند و پس از‬
‫راه‌اندازي‪ ،‬مقاومــت راه‌انداز را به تدريج کم مي‌کنند تا‬
‫‪ 2‬ـ در لحظه راه‌اندازي نيروي محرکه القايي آرميچر‬
‫به صفر برسد‪ .‬نحوه‌ قرار گرفتن مقاومت راه‌انداز در مدار‬
‫برابر ولتاژ موتور است‪.‬‬
‫آرميچر در شکل (‪ 47‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪IA‬‬
‫پرسش‌هاي تشريحي‬ ‫‪Radj‬‬ ‫‪Rst‬‬
‫‪ 1‬ـ مشکالتي که جريان راه‌اندازي زياد ايجاد مي‌کند‬ ‫‪RA‬‬

‫را بنويسيد‪.‬‬ ‫‪RF‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪LA‬‬
‫‪ 2‬ـ چــرا موتورهــاي جريــان مســتقيم در لحظه‬
‫‪LF‬‬
‫راه‌اندازي جريان زياد مي‌کشند؟‬ ‫‪EA‬‬
‫‪ 3‬ـ راه‌اندازي موتور ‪ DC‬با منبع ولتاژ متغير را شرح‬

‫شکل ‪ 47‬ـ ‪4‬‬
‫استفاده از مقاومت راه‌انداز با توجه به تلفات حرارتي‬
‫‪ 4‬ـ نحوه راه‌اندازي موتور ‪ DC‬با مقاومت راه‌انداز را‬ ‫‪Fig. 4--47‬‬
‫بسيار زياد آن توصيه نشده است‪.‬‬
‫شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ مزاياي راه‌اندازي موتور ‪ DC‬با منبع ولتاژ متغير‬ ‫پرسش ‪ 8‬ـ ‪4‬‬
‫نسبت به راه‌اندازي با مقاومت راه‌انداز را بنويسيد‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ معايــب راه‌اندازي موتور ‪ DC‬با مقاومت راه‌انداز‬
‫را بنويسيد‪.‬‬ ‫‪ 1‬ـ جريــان راه‌اندازي زياد باعث ايجــاد ‪.................‬‬
‫بسيار شديد در منبع تغذيه مي‌شود‪.‬‬
‫‪Starting Resistor .1‬‬
‫‪225‬‬
‫‪EA = K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬
‫‪EA‬‬
‫=‪ω‬‬
‫‪K ⋅ϕ‬‬
‫‪E A = VT − R A I A‬‬ ‫(‪ 44‬ـ‪ )4‬در مي‌آيد‪.‬‬ ‫‪ 15‬ـ ‪ 4‬ـ کنترل ســرعت موتورهاي جريان‬
‫‪VT − R A I A‬‬ ‫مستقيم‬
‫=‪ω‬‬ ‫ ‬ ‫)‪(4-44‬‬
‫‪K ⋅ϕ‬‬ ‫صنعت همواره نياز به موتورهايي با گشــتاور باال با‬
‫امکان کنترل سرعت وسيع و دقيق دارد‪ .‬قطارهاي مترو‪،‬‬
‫با توجه به رابطه (‪ 44‬ـ ‪ )4‬ولتاژ موتور ‪ ،VT‬مقاومت‬ ‫اتوبوس‌هاي برقي و خطوط توليد کارخانجات نورد فوالد‬
‫فوران‪L = I2‬‬
‫عواملي‪ I‬هســتند که بر سرعت‬ ‫]‪ [A‬و‪= 20‬‬
‫مدار آرميچر ‪RA‬‬ ‫‪ V‬پرتاب موشک و وسايل ديگري از اين دست‬ ‫و‪− E A‬‬
‫سکوهاي‬
‫‪IA = T‬‬
‫کنترل‪I L = I2 = 20‬‬ ‫‪KVL‬عوامل روش‌هاي ]‪[A‬‬ ‫توجه )به‪1‬ايــن‬ ‫‪(100‬‬ ‫گذارند‪ +.‬با‬
‫تأثيــر‪140)I‬‬‫‪1 − EA +1‬‬ ‫وســايلي هستند که نيروي محرکه خود‪ 0‬را= از)‪(I1 − 20‬‬
‫موتورهاي‬ ‫‪RA‬‬
‫‪VT − E A‬‬
‫‪) ) −=250‬‬ ‫شده‪+ 0‬‬ ‫نظر(‪20) + 1‬‬ ‫=‬
‫‪A − I1 ) + E A = 0‬‬
‫‪1(I1 −220‬‬ ‫ابداع( ‪/ 5‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪= K ⋅ ϕDC‬‬ ‫‪⋅ω‬‬
‫‪KVL1) (100+ 140)I1 − E A +KVL‬‬ ‫است‪0.‬‬ ‫‪RDC‬از نقطه‬ ‫تاميــن م‪A‬ي‪‌E‬کننــد‪ .‬موتورهــاي‬
‫‪A‬‬
‫ولتاژ‪KVL2) − 250+ 0/ 5‬‬ ‫‪+ 1(KVL‬‬
‫کنترل)‪(20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫سرعت‪) +‬از)‪− I11‬‬
‫‪241‬‬ ‫ســرعت‪ω،‬نقش ارزنده‌اي ايفا مي‌کنند‪ .‬هم‌چنین ‪=120‬ـ ‪−0E A‬‬
‫کنترل=‪E AI1‬‬ ‫کنترل ‪= 0‬‬
‫طريق‬ ‫‪EA = K ⋅ϕ ⋅ ω‬‬
‫‪KVL1) 241‬‬ ‫(‪ 44‬ـ‪I1 −‬‬ ‫‪KVL‬طبق‪= 20‬‬ ‫‪2) −I + E A = 220‬‬ ‫مي‌توان ‪= 0‬‬
‫‪ )4‬با‬ ‫رابطه ‪E A‬‬ ‫ســرعت در ‪1‬موتورهاي ‪DC‬‬ ‫نامي ‪ω‬‬
‫در‬ ‫آنها را کمتر يا بيشتر از سرعت ‪= 0‬‬ ‫سرعت‪E A‬‬
‫‪I L = I22)= 20‬‬
‫‪KVL‬‬ ‫کنترل‪−‬‬
‫]‪I1[A‬‬‫براي‪+ E‬‬
‫ولتاژ= ‪A‬‬ ‫مستقيم دارد‪ .‬روش کنترل‪220‬‬ ‫‪240I1 + 0 = 240‬‬ ‫‪E A =V‬‬ ‫‌اي =وسيع‪I‬و دقيق کنترل کرد‪0 − E .‬‬ ‫‪−0‬‬
‫محدود‪T‬ه‪V‬‬
‫ولتاژ نسبت‬
‫‪240 ) = 0‬‬ ‫= ‪IA‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪Ast‬‬
‫‪RA‬‬
‫‪KVL1) (100‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪+ 0)I‬‬
‫بديهي‪+I1‬است‬
‫‪140‬‬ ‫‌رود‪=1.‬‬
‫‪−E‬‬
‫‪240‬‬ ‫‪(I‬ه‪+I1‬‬ ‫‪1 − 20‬‬ ‫‌چنين سيســتم‌هاي کنترل ‪− 0‬‬
‫نامي=ب ‪1‬‬ ‫]‪= 1[A‬‬
‫‌کار م‪A‬ي‬ ‫سرعت‬ ‫موتورهاي سرعت از صفر تا‬ ‫‪VR‬‬ ‫ســرعت‬ ‫هم‬
‫= ‪I Ast‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪T −0‬‬
‫‪A‬‬
‫‪250‬به‪2) −‬‬ ‫‪+ 0/ 5 (20‬‬ ‫‪(20‬به‪) + 1‬‬ ‫‪240‬‬
‫ولتاژ‪− I‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪KVL240‬‬ ‫بيش‪1 ) +‬‬ ‫موتورهاي افزايــش ‪= 0‬‬ ‫‪ϕ‬‬
‫سيســتم‌هاي کنترل‪A ⋅ ω‬‬
‫دســتيابي‬ ‫منظور‬ ‫نامي‬ ‫ولتاژ‪E A ،‬‬ ‫‪E‬‬ ‫=‬ ‫‪K‬‬ ‫‪R‬‬‫⋅‬
‫سرعت‬ ‫‪I‬‬ ‫از‬ ‫=‬
‫‌تر‬‫ن‬ ‫ارزا‬ ‫‪DC‬‬
‫= ‪I1‬‬ ‫]‪= 1[A‬‬ ‫‪KVL2) − I1 + E A = 220‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪st‬‬
‫‪R‬‬
‫‪KVL240‬‬ ‫‪1) 241‬‬ ‫‌هاي‬ ‫‌پيچ‪−‬ي‪I1‬‬
‫ســيم‪E A‬‬ ‫‪ ω = 0 VT − 0‬ســرعت‌هاي فراتر از سرعت نامي به‪= 20‬‬ ‫‪ AC‬است‪.‬‬
‫‪A‬‬
‫‪−1 + E A =220‬‬ ‫= ‪I Ast‬‬ ‫‪220− 0‬‬
‫‪KVL‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‬ ‫‪−‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪KVL2) −I11 + E AA = 220‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪E‬‬ ‫=‬ ‫‪220‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫= ‪I Ast‬‬ ‫]‪= 1100[A‬‬
‫‌رساند‪.‬‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫آسيب‬ ‫موتور‬ ‫‪E‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬
‫نيــروي محرکــه القايــي آرميچــر از رابطــه‬
‫‪−1 + E A =220‬‬ ‫‪E‬‬ ‫=‬ ‫‪221‬‬ ‫]‪[V‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪2‬‬
‫‌شــــود‪00‬و‪−−‬از‪VT‬‬
‫‪220‬‬
‫‪A‬‬
‫‪240‬‬ ‫قدرت‪I1 +‬‬
‫‪0 = 240‬‬
‫حاصل‬
‫]‪E A = 221[V‬‬
‫‌هايي‪I1‬که=در‪I F‬الکترونيک‬
‫‪1‬‬
‫ت‬
‫]‪= 1[A‬‬ ‫پيشرف‬ ‫با‬ ‫ً‬ ‫ا‬ ‫اخير‬ ‫]‪[A‬ي‪I Astst = 0/ 2 = 1100‬‬
‫‪I‬‬
‫رابــطه‬
‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫آن‬ ‫‪ E A = K ⋅ ϕ ⋅ ω‬تعييـن م‬
‫شده است استفاده از مدارهاي الکترونيکي کنترل ولتاژ ‪240‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪II1F1==240‬‬
‫]‪I1 ==1[A‬‬‫]‪1[A‬‬ ‫سرعت به‌دست مي‌آيد‪I A = −I1 + I2 = −1 + 20 = 19[A]E A = K ⋅ ϕA ⋅ ω.‬‬ ‫‪ω‬‬
‫‪E)4‬براي‬
‫=‬ ‫(‪ 42‬ـ ‪A‬‬
‫‪VT − 0‬‬ ‫‪K ⋅ϕ‬‬
‫=‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫است‪.‬‬
‫‪20‬‬ ‫=‬ ‫شده‬
‫‪19‬‬ ‫متداول‪I‬‬ ‫به منظور کنترل سرعت‬
‫]‪F2 = I2 = 20[A‬‬
‫‪I Ast =E A‬‬
‫‪IKVL‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪I‬‬
‫)‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪E‬‬ ‫=‬ ‫‪220‬‬ ‫]‪[A‬‬ ‫‪ω = RA‬‬ ‫)‪ E A = V(4-42‬‬‫‪T − R A IA‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪I F2 = I2 = −20‬‬ ‫مدار‬ ‫مقاومت‬ ‫کنتــرل‬ ‫‪P‬‬‫طريق‬‫=‬ ‫از‬
‫‪(R‬‬ ‫ســرعت‬ ‫‪+‬‬ ‫‪R‬‬ ‫کنترل‬
‫‪)I‬‬ ‫ـ‬ ‫‪2‬‬ ‫‪K ⋅ϕ‬‬
‫‪1 + E A =220‬‬
‫]‪[A‬‬ ‫‪F‬‬‫‪1‬‬ ‫‪F‬‬‫‪1‬‬ ‫‪adj‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪220− 0‬‬
‫‪IEAAst = VT − R A=I1100‬‬ ‫]‪[A‬‬ ‫‪VT − R A I A‬‬
‫‪PF1 = (R F1E+AR=adj221‬‬ ‫]‪)I F[V‬‬ ‫‪P‬‬ ‫=‬ ‫(‬ ‫‪140‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪100‬‬ ‫)‬ ‫×‬ ‫‪1‬‬ ‫آرميچر ‪2‬‬
‫=‬ ‫‪240‬‬ ‫]‪[w‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪F‬‬‫‪1‬‬ ‫‪K ⋅ϕ‬‬
‫‪DC‬‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬ ‫=‬‫‪VK‬‬‫‪T −‬‬‫⋅‬ ‫‪ϕ‬‬‫‪R⋅ ω‬‬
‫‪AI‬‬
‫‪IPFF1 == I(1140‬‬
‫]‪= 1+[A‬‬ ‫(‪ ×44‬ـ) ‪)4‬‬
‫‪100‬با‬ ‫‪2‬‬ ‫رابطه‬
‫‪1 = 240[w] F2‬‬‫طبق‬ ‫‪P‬‬ ‫موتورهاي‬
‫‪R‬‬ ‫‪I‬‬ ‫در‬ ‫ســرعت‬ ‫‪ω‬‬
‫نيروي‬
‫‪E‬‬ ‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫شــنت‬ ‫و‬ ‫مســتقل‬
‫‪A‬‬ ‫تحريک‬ ‫موتورهاي‬ ‫براي‬
‫‪ϕ‬‬
‫‪F2 F2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪K‬‬ ‫⋅‬
‫کنترل‪IPAF ==−RI1F+I2FI‬‬
‫‪2 = −1‬‬ ‫روش‬‫دارد‪+ 20.‬‬‫عکس‪= 19‬‬ ‫نســبت‪PF2‬‬
‫آرميچر‪= 0/ 5‬‬ ‫مدار= ‪× 202‬‬ ‫مقاومت‬ ‫‌آيد‪ω.‬‬‫محرکه القايي ‪ EA‬از رابطه (‪ 43‬ـ ‪ )4‬به‌دست‪ A‬مي =‬
‫]‪[A‬‬ ‫‪200‬‬ ‫]‪[w‬‬ ‫‪E‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 2‬‬
‫‪IPF2 == 0‬‬ ‫= ‪I2/‬‬ ‫دليل‬ ‫کنترل ســرعت به ‪2‬‬ ‫منظور‪PA‬‬
‫به ‪= R‬‬ ‫آرميچر‬ ‫مقاومت‪2‬مدار‬ ‫‪K ⋅ϕ‬‬
‫‪5 ×20‬‬
‫‪2‬‬
‫]‪A I A = 1×19 = 361[w‬‬
‫‪20‬‬‫]‪[A‬‬ ‫]‪= 200[w‬‬
‫‪E A = VT − R A I A‬‬
‫‪F2‬‬
‫ ‬ ‫)‪(4-43‬‬
‫‪PFA1 == R‬‬
‫‪P‬‬ ‫نشــده‪(R FI12 +‬‬
‫=‬ ‫‪R1adj‬‬
‫×‬ ‫توصيه‪)I‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪2F‬‬
‫‪1‬‬‫=‬ ‫آرميچر‬
‫‪361‬‬ ‫]‪[w‬‬ ‫حرارتي‪P‬در=مدار‬
‫‪∆Ρ‬‬ ‫‪in‬‬ ‫‪− Pout‬‬ ‫افزايــش تلفات‬
‫‪A A‬‬
‫موتورهاي ]‪[w‬است‪.‬‬ ‫‪VT − R A I A‬‬
‫‪PF1 == (P140‬‬
‫‪∆Ρ‬‬ ‫‪−‬‬‫‪+‬‬‫‪P‬‬ ‫‪100‬‬ ‫)‬ ‫×‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫=‬ ‫‪240‬‬ ‫]‪[w‬‬ ‫‪∆Ρ = 5000− 4000 = 1000‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫=‬ ‫اگــر از مقاومت مدار تحريک ســري در‬
‫‪in‬‬ ‫‪out‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪⋅ϕ‬‬
‫‪∆Ρ = 5000‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪2‬‬
‫‌ها‬‫ب‬ ‫قط‬
‫]‪R I − 4000 = 1000[w‬‬ ‫فوران‬ ‫کنترل‬ ‫‪∆Ρ‬‬ ‫=‬
‫طريق‬ ‫‪P‬‬ ‫از‬
‫‪F‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪+‬‬
‫سرعت‬ ‫‪P‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+‬‬
‫کنترل‬
‫‪P‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪+‬‬‫ـ‬ ‫‪3‬‬‫‪P‬‬‫‪core‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪P‬‬
‫براي‬
‫ســري و کمپوند صرف‌نظر شــود رابطه (‪ 43‬ـ ‪mis )4‬‬
‫‪F2‬‬ ‫‪F2 F2‬‬
‫‪∆Ρ‬‬ ‫‪P + P20‬‬ ‫(‪ P44‬ـ=‪+‬‬ ‫‪+ 1000‬‬ ‫آنها نيز صادق خواهد شد‪ .‬با جايگزين کردن رابطه ‪= 240+ 200+ 361 + P + P‬‬
‫رابطه‪A +‬‬
‫‪2‬‬
‫با × ‪F2 = 0/F15‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪F)4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪200‬‬ ‫طبق‪Pcore‬‬
‫]‪[w‬‬ ‫‪PDC‬‬
‫‪ core 43(mis‬ســرعت در موتورهاي ‪mis‬‬
‫= ‪+ Pmis‬‬‫‪199‬‬
‫‪PA = =R240‬‬ ‫‪2 + 200+ 361‬‬ ‫]‪+ P [w‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪P+core‬‬ ‫]‪[w‬ب‌ها‬
‫‪A I A = 1×19 = 361core‬‬
‫کنترل فوران‬ ‫روش‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫عکس‬
‫‪P‬‬ ‫نســبت ‪mis‬‬ ‫ـ ‪ )4‬در رابطه (‪ 42‬ـ ‪ )4‬رابطه ســرعت به شــکل رابطه فوران قط‬
‫‪R A = 0/ 4 Ω‬‬
‫‪core=+PP‬‬
‫‪∆Ρ‬‬
‫‪P‬‬ ‫=‪− P‬‬
‫‪inmis‬‬ ‫‪out‬‬
‫]‪199[w‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪0/ 4 Ω− 4000 = 1000[w] R F2 = 0/ 1Ω‬‬
‫‪∆ΡA == 5000‬‬ ‫‪226‬‬
‫‪R F2 ==P0F/ 1+ΩPF + PA + Pcore + Pmis‬‬ ‫‪R‬‬ ‫=‬ ‫‪250‬‬‫‪Ω‬‬
‫‪∆Ρ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪F1‬‬
‫در اين شکل ولتاژ شبکه سه فاز توسط يکسوکننده‬ ‫براي کنترل ســرعت فراتر از سرعت نامي به‌کار مي‌رود‪.‬‬
‫تريســتوري يکسو مي‌شــود و مقدار ولتاژ ‪ DC‬توسط‬ ‫بديهي است کاهش فوران به منظور دستيابي به بيش از‬
‫تغيير زاويه آتــش گيت‌هاي تريســتورها قابل کنترل‬ ‫سرعت نامي تا جايي مجاز است که موتور مهار گسسته‬
‫مي‌باشد‪ .‬از ديود ‪ D1‬به عنوان هرز گرد جهت مستهلک‬ ‫نشود و جريان مدار آرميچر از مقدار نامي تجاوز نکند‪.‬‬
‫کــردن انرژي ذخيره شــده در ســيم‌پيچي‌هاي موتور‬ ‫کنترل فوران ســيم‌پيچي تحريــک موازي از طريق‬
‫استفاده شده است‪.‬‬ ‫مقاومت متغير ‪ Radj‬که ســري در مدار تحريک موازي‬
‫در سيســتم‌هاي کنترل ســرعت الکترونيکي امکان‬ ‫قرار مي‌گيرد امکان‌پذير است‪ .‬کنترل فوران سيم‌پيچي‬
‫طراحي مدار الکترونيکي براي تغيير پالريته ولتاژ ‪DC‬‬ ‫تحريک سري در عمل انجام نمي‌شود (شکل ‪ 48‬ـ ‪.)4‬‬
‫جهت معکوس کردن دور وجود دارد‪.‬‬ ‫‪IF 1‬‬ ‫‪LF2‬‬ ‫‪RF2 IF2‬‬ ‫‪IL‬‬
‫‪IA‬‬
‫مزاياي سيستم کنترل سرعت الکترونيکي‪:‬‬ ‫‪Radj‬‬
‫‪RA‬‬
‫‪ 1‬ـ فضاي کمی اشغال مي‌کند‪.‬‬
‫‪RF1‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪ 2‬ـ بازده باال دارد‪.‬‬ ‫‪LA‬‬
‫‪ 3‬ـ امکان کنترل سريع ولتاژ خروجي‬ ‫‪LF1‬‬ ‫‪EA‬‬

‫‪ 4‬ـ ارزان و اقتصادي هستند‪.‬‬
‫شکل ‪ 48‬ـ ‪ 4‬نحوه اتصال مقاومت ‪Radj‬‬
‫معايب سيستم کنترل سرعت الکترونيکي‪:‬‬
‫‪Fig. 4--48‬‬
‫ســرعت موتورهــاي ‪،DC‬‬ ‫سيســتم‌هاي کنتــرل‬
‫‪ 1‬ـ توليد اعوجاج و نوسانات در شبکه برق‬
‫روش‌هــاي کنترل ولتاژ و فوران را بــه صورت ترکيبي‬
‫به‌کار مي‌گيرند و ضمن کنترل سرعت‪ ،‬راه‌اندازي موتور‬
‫را نيز انجام مي‌دهند‪.‬‬
‫پرسش ‪ 9‬ـ ‪4‬‬
‫‪ 1‬ـ ‪ 15‬ـ ‪ 4‬ـ کنترل سرعت الکترونيکي‬
‫امروزه اســتفاده از مدارهــاي الکترونيکي به منظور‬
‫‪ 1‬ـ صنعت نيــاز به موتورهايي با گشــتاور ‪ .........‬با‬ ‫کنترل ولتاژ بسيار متداول شده است عناصر اين مدارات‬
‫امکان کنترل ‪ .............‬دارد‪.‬‬ ‫قطعات نيمه هادي هســتند‪ .‬يک نمونه از اين مدارهاي‬
‫‪ 2‬ـ کنتــرل ‪ ..............‬و کنترل ‪ ..............‬از روش‌هاي‬ ‫الکترونيکي در شکل (‪ 49‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫کنترل سرعت موتورهاي ‪ DC‬هستند‪.‬‬ ‫‪IL‬‬ ‫‪IA‬‬
‫‪IF‬‬
‫‪ 3‬ـ ســرعت در موتورهــاي ‪ DC‬با فوران نســبت‬ ‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬ ‫‪D1 VT‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪ ..............‬دارد‪.‬‬ ‫‪L3‬‬
‫شکل ‪ 49‬ـ ‪ 4‬مدار ساده‌ کنترل ولتاژ ‪ DC‬موتور شنت‬

‫‪227‬‬ ‫‪Fig. 4--49‬‬
‫چگونه است؟ چرا؟‬ ‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬
‫‪ 8‬ـ مزايای سيســتم کنترل ســرعت الکترونيکي را‬ ‫‪ 1‬ـ موتورهاي ‪ DC‬از نقطه نظر کنترل سرعت نقش‬
‫بنويسيد؟‬ ‫ارزنده‌اي ايفا مي‌کنند‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ سرعت در موتورهاي ‪ DC‬با ولتاژ نسبت عکس‬
‫‪ 16‬ـ ‪ 4‬ـ تغيير جهت گردش موتورهاي جريان‬ ‫دارد‪.‬‬
‫مستقيم‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫در بسياري از بارهاي صنعتي مانند نقاله‌ها‪ ،‬قطارهاي‬ ‫‪ 3‬ـ روش کنترل ســرعت از طريق کنترل مقاومت‬
‫مترو‪ ،‬خودروهاي برقي و ‪ ...‬که نيروي محرکه آنها توسط‬ ‫آرميچر در موتورهاي ‪ DC‬توصيه نشده است‪.‬‬
‫موتورهاي جريان مســتقيم فراهم مي‌شود امکان تغيير‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫جهت گردش نياز است‪.‬‬ ‫‪ 4‬ـ سيســتم‌هاي کنترل ســرعت وظيفه راه‌اندازي‬
‫تغيير جهت گردش موتورهاي ‪ DC‬با تعويض جهت‬ ‫موتور را نيز انجام مي‌دهند‪.‬‬
‫گشــتاور آرميچر امکان‌پذير اســت‪ .‬بديــن منظور بايد‬ ‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬
‫جهت جريان در ســيم‌پيچي آرميچر يا جهت جريان در‬
‫ســيم‌پيچي تحريک را عوض کرد‪ .‬معمــوالً براي تغيير‬ ‫پرسش‌هاي تشريحي‬
‫جهت گردش موتورهاي ‪ DC‬جهت جريان سيم‌پيچي‬ ‫‪ 1‬ـ دليل لزوم کنترل ســرعت در موتورهاي ‪ DC‬را‬
‫آرميچر را با جابه‌جا کردن دو ســر مدار آرميچر عوض‬ ‫شرح دهيد‪.‬‬
‫مي‌کننــد و از تعويــض جهــت جريان مــدار تحريک‬ ‫‪ 2‬ـ عواملــي که بر ســرعت موتورهــاي ‪ DC‬تأثير‬
‫خودداري مي‌کنند تا مشکالت زير به‌وجود نيايد‪.‬‬ ‫گذارند را بنويسيد‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ قطع مدار تحريک در لحظه‌ تغيير جهت گردش‬ ‫‪ 3‬ـ روش کنترل ســرعت از طريــق کنترل ولتاژ را‬
‫باعث بروز پديده‌ مهار گسستگي خواهد شد‪.‬‬ ‫شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ تغيير جهت جريــان تحريک پالريته قطب‌هاي‬ ‫‪ 4‬ـ چــرا روش کنترل ســرعت موتورهاي ‪ DC‬از‬
‫موتــور را عوض مي‌کند در اين صورت در کار قطب‌هاي‬ ‫طريق کنترل مقاومت مدار آرميچر توصيه نشده است؟‬
‫کمکي و سيم‌پيچي‌هاي جبران‌گر اختالل ايجاد خواهد‬
‫‪ 5‬ـ کنترل ســرعت از طريق کنترل فوران را شــرح‬
‫شد‪.‬‬
‫در موتور تحريک مســتقل کافي است پالريته منبع‬
‫‪ 6‬ـ هــر يــک از روش‌هاي کنترل ســرعت در چه‬
‫ولتاژ مــدار آرميچر را عوض کرد تا جهت گردش موتور‬
‫محدوده‌اي کاربرد دارند؟ توضيح دهيد‪.‬‬
‫تغيير کند (شکل ‪ 50‬ـ ‪.)4‬‬
‫‪ 7‬ـ نحوه‌ نصــب مقاومت‌هاي ‪ Radj‬در مدار تحريک‬
‫‪228‬‬
‫‪VF‬‬ ‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬ ‫‪VF‬‬ ‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪ω‬‬
‫ﺏ ـ ﭼﭗ ﮔﺮﺩ‬ ‫ﺍﻟﻒ ـ ﺭﺍﺳﺖ ﮔﺮﺩ‬
‫شکل ‪ 50‬ـ ‪ 4‬نقشه اختصاري تغيير جهت گردش موتور تحريک مستقل‬
‫تغيير کند‪ .‬در شــکل (‪ 51‬ـ ‪ )4‬نقشــه اختصاري تغيير‬ ‫در موتورهاي شــنت‪ ،‬ســري و کمپوند با جابجايي‬
‫‪Fig. 4--50‬‬
‫جهت گردش موتور شنت نشان داده شده است‪.‬‬ ‫محل اتصال مدار آرميچر نسبت به مدار تحريک‪ ،‬جهت‬
‫جريان آرميچر را عوض مي‌کنند تا جهت گردش موتور‬
‫‪F1‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪F1‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬ ‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪F2‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪F2‬‬ ‫‪A2‬‬

‫‪ω‬‬ ‫‪ω‬‬
‫شکل ‪ 51‬ـ ‪ 4‬نقشه اختصاري تغيير جهت گردش موتور شنت‬
‫گردش موتور سري نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪Fig. 4--51‬‬
‫در شــکل (‪ 52‬ـ ‪ )4‬نقشــه اختصاري تغيير جهت‬
‫‪A2‬‬
‫‪IF‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪IF‬‬
‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪A2‬‬

‫شکل ‪ 52‬ـ ‪ 4‬نقشه اختصاري تغيير جهت گردش موتور سري‬
‫جهت ‪Fig.‬‬
‫‪4--52‬‬
‫در شــکل (‪ 53‬ـ ‪ )4‬نقشــه اختصاري تغيير‬
‫گردش موتور کمپوند با شــنت بلند نشــان داده شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪229‬‬
‫‪IF 2‬‬ ‫‪IF 2‬‬
‫‪IF 1‬‬ ‫‪VT‬‬ ‫‪IF 1‬‬ ‫‪VT‬‬
‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪ω‬‬
‫شکل ‪ 53‬ـ ‪ 4‬نقشه اختصاري تغيير جهت گردش موتور کمپوند با شنت بلند‬
‫‪Fig. 4--53‬‬
‫مســتهلک مي‌کند تا رتور متوقف شود‪ .‬سه روش ترمز‬ ‫در موتورهاي شــنت‪ ،‬ســري و کمپونــد با تعويض‬
‫براي موتورهاي ‪ DC‬به‌کار مي‌رود‪:‬‬ ‫پالريته‌هــاي منبع ولتاژ جهت جريــان مدار آرميچر و‬
‫‪ 1‬ـ ترمز ديناميکي‬ ‫تحريک عوض مي‌شــود از ايــن رو جهت گردش تغيير‬
‫‪ 2‬ـ ترمز با جريان مخالف‬ ‫نخواهد کرد‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ ترمز ژنراتوري‬ ‫‪ 17‬ـ ‪ 4‬ـ ترمز در موتورهاي جريان مستقيم‬
‫‪ 1‬ـ ‪ 17‬ـ ‪ 4‬ـ ترمز ديناميکي‬ ‫در بسياري از بارهاي صنعتي مانند نقاله‌ها‪ ،‬قطارهاي‬
‫مترو و خودروهاي برقي‪ ...‬که توســط موتورهاي جريان‬
‫در اين روش برای موتورهای شــنت مدار آرميچر از‬
‫مستقيم به حرکت در مي‌آيند پس از قطع از منبع تغذيه‪،‬‬
‫منبع تغذيه جدا مي‌شــود و دو سر آن به يک مقاومت‬
‫رتور به خاطر انرژي جنبشــي تا مدتي به حرکت خود‬
‫متغير وصل مي‌شــود‪ .‬در اين صــورت موتور تبديل به‬
‫ادامه مي‌دهد و ســپس متوقف مي‌شود‪ .‬در صورتي‌که‬
‫ژنراتور تحريک مستقل خواهد شد و انرژي جنبشي رتور‬
‫نياز به توقف ســريع رتور باشد بايد از حالت‌هاي ترمزي‬
‫در ســيم‌پيچي آرميچر ابتدا تبديل به انرژي الکتريکي‬
‫موتورهاي جريان مستقيم استفاده کرد تا پس از خاموش‬
‫مي‌شــود و ســپس در مقاومت متغير به انرژي گرمايي‬
‫شدن موتور‪ ،‬بالفاصله رتور و بار آن متوقف شوند‪.‬‬
‫تبديل خواهد شد‪ .‬اين تبديل انرژي تا توقف رتور ادامه‬
‫مي‌يابد‪ .‬نقشــه اختصاري حالــت کار و ترمز ديناميکي‬ ‫اســاس کار ترمز موتورهاي ‪ DC‬بر اين مبنا استوار‬
‫موتور شنت در شکل (‪ 54‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫اســت که انرژي جنبشــي رتــور در حال گــردش را‬
‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪VT‬‬ ‫‪IF‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬
‫ﺏ ـ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮﻣﺰ‬ ‫ﺍﻟﻒ ـ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺎﺭ‬
‫شکل ‪ 54‬ـ ‪ 4‬نقشه اختصاري موتور شنت‬
‫‪Fig. 4--54‬‬ ‫‪230‬‬

‫ترمزي جابه‌جا مي‌شود تا جهت جريان آن مانند حالت‬ ‫در موتورهاي سري براي ايجاد حالت ترمز ديناميکي‪،‬‬
‫کار موتــوري باقي بماند و پس ماند قطب‌ها از بين نرود‪.‬‬ ‫موتــور از منبع تغذيه جدا مي‌شــود و مــدار آرميچر و‬
‫نقشه اختصاري حالت کار و ترمز ديناميکي موتور سري‬ ‫تحريک سري به مقاومت متغير متصل مي‌شوند؛ با اين‬
‫در شکل (‪ 55‬ـ ‪ )4‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫تفاوت که دو ســر ســيم‌پيچي تحريک سري در حالت‬
‫‪IF‬‬ ‫‪IF‬‬
‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪VT‬‬
‫ﺏ ـ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮﻣﺰ‬ ‫ﺍﻟﻒ ـ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺎﺭ‬
‫شکل ‪ 55‬ـ ‪ 4‬نقشه اختصاري موتور سري‬
‫‪ 2‬ـ ‪ 17‬ـ ‪ 4‬ـ ترمز با جريان مخالف‬ ‫در موتورهــاي کمپونــد بــراي ايجــاد حالت ترمز‬
‫‪Fig. 4--55‬‬
‫در اين روش براي ايجاد نيروي ترمزي جهت گردش‬ ‫ديناميکي‪ ،‬مدار آرميچر و تحريک سري مشابه آنچه که‬
‫موتــور را با جابه‌جا کردن ســرهاي مدار آرميچر عوض‬ ‫براي موتور سري شرح داده شد به مقاومت متغير وصل‬
‫مي‌کنند تا جهت گشــتاور آرميچر عوض شود؛ لذا رتور‬ ‫مي‌شــود و مدار تحريک موازي بــه منبع تغذيه متصل‬
‫سريع متوقف مي‌شود و پس از توقف‪ ،‬منبع تغذيه قطع‬ ‫مي‌ماند‪.‬‬
‫مي‌شود تا رتور در جهت مخالف حرکت نکند‪.‬‬ ‫در روش ترمــز ديناميکي الزم اســت ســيم‌پيچي‬
‫نيروي ترمزي جريان مخالف به مراتب بيشتر از ترمز‬ ‫تحريک در مدار باقي بماند تا رفتار ژنراتوري پديد آيد‪.‬‬
‫ديناميکي است و رتور در مدت زمان کمتري مي‌ايستد‪.‬‬ ‫هم‌چنين هرچه مقدار مقاومت متغير کمتر شود نيروي‬
‫امــا در اين روش ضربات شــديد مکانيکــي به محور و‬ ‫ترمزي قوي‌تري به‌وجود مي‌آيد و رتور سريع‌تر متوقف‬
‫ياتاقان‌ها وارد مي‌شود و مدارهاي الکتريکي موتور‪ ،‬بايد‬ ‫مي‌شود‪.‬‬
‫جريان‌هاي شديد لحظه‌اي را تحمل کند‪.‬‬ ‫در اتوبوس‌هــاي برقــي مجهز به ترمــز ديناميکي‪،‬‬
‫مقاومــت متغير از طريق يک پــدال در زير پاي راننده‬
‫‪ 3‬ـ ‪ 17‬ـ ‪ 4‬ـ ترمز ژنراتوري‬
‫قرار داده شــده است‪ .‬راننده با فشار بر پدال ضمن قطع‬
‫در مواردي که بار تحت تأثير انرژي جنبشــي خود‬ ‫مدار آرميچــر از منبع تغذيه آن را بــه مقاومت متغير‬
‫بتواند ســرعت رتور را به بيش از سرعت بي‌باري برساند‬ ‫وصل مي‌کند‪ .‬فشار بيشتر بر پدال‪ ،‬مقاومت متغير را کم‬
‫(مانند حرکت خــودرو در ســرازيري)‪ ،‬نيروي محرکه‬ ‫مي‌کند تا نيروي ترمز قوي‌تري ايجاد شود‪.‬‬
‫القايــي آرميچر ‪ EA‬بزرگ‌تر از ولتاژ ‪ VT‬مي‌شــود‪ .‬لذا‬
‫‪231‬‬
‫‪ .................‬توسط ‪ ................‬فراهم باشد‪.‬‬ ‫موتور تبديل به ژنراتور خواهد شــد و انرژي جنبشــي‬
‫رتــور به انــرژي الکتريکــي تبديل و به منبــع تغذيه‬
‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬
‫برگردانده مي‌شــود و آن را شارژ مي‌کند‪ .‬در اين صورت‬
‫‪ 1‬ـ تغيير جهــت گردش موتورهاي ‪ DC‬با تعويض‬ ‫نيروي ترمزي ايجاد مي‌شــود که مانع افزايش ســرعت‬
‫جهت گشتاور آرميچر امکان‌پذير است‪.‬‬ ‫رتور مي‌شــود‪ .‬اين روش توليد نيــروي ترمزي را «ترمز‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫ژنراتوري» گويند‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ با تعويض پالريته منبع ولتاژ مدار آرميچر‪ ،‬جهت‬ ‫در روش ترمــز ژانرتوري بايد امــکان جذب انرژي‬
‫گردش موتور تحريک مستقل تغيير مي‌کند‪.‬‬ ‫الکتريکي توســط منبع تغذيه فراهم باشــد در غير اين‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫صــورت نيروي ترمزي پديد نمي‌آيد‪ .‬ترمز مولدي باعث‬
‫‪ 3‬ـ با تعويض پالريته منبع ولتاژ جهت گردش موتور‬ ‫توقف رتور نخواهد شــد بلکه از افزايش ســرعت رتور‬
‫شنت تغيير مي‌کند‪.‬‬ ‫جلوگيري مي‌کند‪.‬‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫روش ترمــزي ژنراتوري در موتورهاي ســري پديد‬

‫نمي‌آيــد؛ زيرا رســيدن به بيش از ســرعت بي‌باري به‬
‫‪ 4‬ـ در روش ترمز ديناميکي انرژي جنبشي رتور به‬
‫معناي وقوع پديده فرار يا مهار گسستگي است‪.‬‬
‫انرژي الکتريکي تبديل نمي‌شود‪.‬‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫پرسش ‪ 10‬ـ ‪4‬‬
‫‪ 5‬ـ نيروي ترمزي جريان مخالف به مراتب بيشتر از‬
‫ترمز ديناميکي است‪.‬‬ ‫پرسش‌هاي کامل کردني‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫‪ 1‬ـ براي تغيير جهت گردش موتور ‪ DC‬بايد جهت‬
‫‪ 6‬ـ روش ترمز ژنراتوري در موتور سري کاربرد دارد‪.‬‬ ‫جريان ‪ ..............‬يا ‪ ...............‬را عوض کرد‪.‬‬
‫غلط‬ ‫ ‬‫صحيح‬ ‫‪ 2‬ـ قطع مدار تحريک در لحظه تغيير جهت گردش‬
‫باعث بروز پديده ‪ ............‬خواهد شد‪.‬‬
‫پرسش‌هاي تشريحي‬ ‫‪ 3‬ـ اساس کار ترمز موتورهاي ‪ DC‬مستهلک کردن‬
‫‪ 1‬ـ تغييــر جهت گردش در موتورهاي ‪ DC‬چگونه‬ ‫انرژي ‪ .................‬است‪.‬‬
‫انجام مي‌شود؟‬ ‫‪ 4‬ـ در روش ترمــز ديناميکي انرژي ‪ .............‬رتور به‬
‫‪ 2‬ـ چــرا از تعويض جهت جريان تحريک به منظور‬ ‫انرژي ‪ ..............‬تبديل مي‌شود‪.‬‬
‫تغيير جهت گردش خودداري مي‌شود؟‬ ‫‪ 5‬ـ در روش ترمز ديناميکي الزم اســت سيم‌پيچي‬
‫‪ 3‬ـ نقشه اختصاري تغيير جهت گردش موتور شنت‬ ‫‪ ................‬در مدار باقي بماند تا رفتار ‪ ................‬پديد آيد‪.‬‬
‫را رسم نموده و توضيح دهيد‪.‬‬ ‫‪ 6‬ـ در روش ترمز ژنراتوري بايد امکان جذب انرژي‬
‫‪232‬‬
‫‪ 4‬ـ چرا در موتورهاي شنت‪ ،‬سري و کمپوند با تعويض‬
‫پالريته منبع ولتاژ‪ ،‬جهت گردش تغيير نمي‌کند؟‬
‫‪ 5‬ـ لزوم اســتفاده از ترمز در موتورهاي الکتريکي را‬
‫بنويسيد‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ اساس کار ترمز را شرح دهيد‪.‬‬
‫‪ 7‬ـ انواع روش‌هاي ترمز را بنويسيد‪.‬‬
‫‪ 8‬ـ روش ترمز ديناميکي را توضيح دهيد‪.‬‬
‫‪ 9‬ـ با رســم شکل نحوه‌ ترمز ديناميکي موتور شنت‬
‫را توضيح دهيد‪.‬‬
‫‪ 10‬ـ با رسم شکل نحوه‌ ترمز ديناميکي موتور سري‬
‫را توضيح دهيد‪.‬‬
‫‪ 11‬ـ نحــوه‌ ترمــز ديناميکي در موتــور کمپوند را‬
‫توضيح دهيد‪.‬‬
‫‪ 12‬ـ ترمز با جريان مخالف را توضيح دهيد‪.‬‬
‫‪ 13‬ـ ترمز ژنراتوري را توضيح دهيد‪.‬‬
‫‪ 14‬ـ چــرا ترمز ژنراتــوري در موتور ســري پديد‬
‫نمي‌آيد؟‬
‫‪233‬‬
‫منابع‬
1-Electric Machinary – Fourth Edition – by Fitzgerald / Kingsley / Umans
2-Principles of Electric Machines and Power Electronics – by Sen, Paresh, Chandra
3 –Electric Machinery Fundamentals – Fourth Edition – by Stepheny. Chapman

‫ دکتر‬،‫ ترجمه دکتر سلطاني‬- ‫ تاليف پروفسور بيم بهارا‬- ‫ عملکرد و کاربردها‬،‫ تئوري‬،‫ ـ ماشــين‌‌هاي الکتريکي‬5
‫لساني‬
‫ نبوي‬،‫ ترجمه دکتر عابدي‬- ‫ تاليف پي سي سن‬- ‫ کنترل‬،‫ بهره‌برداري‬،‫ تحليل‬،‫ ـ ماشين‌هاي الکتريکي‬6
234

183 234 C490 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

183 234 C490 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫فصل چهارم‬

‫موتورهاي جريان مستقيم‬

‫پس از پايان اين فصل از فراگير انتظار مي‌‌رود که‪:‬‬

‫تبديل شــده»‬ ‫=‬

‫مي‌آيد‪ .‬مقداري از توان الكتريكي ورودي ‪ Pin‬كه در اثر‬

‫«تلفات هسته» گويند و با ‪ P‬نشان مي‌دهند‪.‬‬

‫]‪Pin =VT I L =220× 16core/ 5 =3630[W‬‬

ϕ I A ϕω = ∆Ρ 5000 ω − 4000 = 1000[W]

‫‪∆ϕ EPAoutI A‬‬

‫‪E A== K‬‬ ‫‪n‬‬

‫الف ـ توان ورودي‬ ‫ ‬ ‫مستقيم را شرح دهيد‪.‬‬

‫ب ـ جريان موتور‬ ‫ ‬ ‫‪ 2‬ـ تلفات آرميچر را شرح دهيد‪.‬‬

‫که از اين آزمايش‌ها به‌دست مي‌آيد به عنوان «مشخصات‬ ‫‪LF‬‬

‫‪ 1‬ـ گروه اول شــامل مشــخصاتي است که بر روي‬ ‫‪Fig. 4--7‬‬

‫عبارتند از‪:‬‬ ‫‪RA‬‬

‫تمرين ‪ 2‬ـ ‪4‬‬

‫‪ 8‬ـ ‪ 4‬ـ طبقه‌بندي موتورهاي جريان مستقيم‬

‫موتور ‪ DC‬با آهن‌رباي دايم را نشان مي‌دهد‪.‬‬

‫پرسش ‪ 3‬ـ ‪4‬‬

‫پرسش‌هاي کامل کردني‬

‫پوســته‌ بيروني يا طوقه از جنس آلياژ آلومينيمي يا‬

‫شکل ‪ 12‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور تحريک مستقل‬

‫‪L‬‬ ‫خود‪= nK ⋅−‬‬

‫‪I F = I1‬‬ ‫)‪ (4-11‬‬ ‫‪KCL) − I L + I A + I F = 0‬‬

‫‪I1 =I1 1=) 200‬‬

‫بيابد و به ســرعت موردنظر برسد‪ .‬بديهي است افزايش‬ ‫‪KCL) − I L + I A + I F = 0‬‬

‫الکترومکانيکي» به‌دســت آيد‪ .‬اکنون بر روي دســتگاه‬

‫‪Torque Meter .1‬‬

‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫شکل ‪ 16‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه الکترومکانيکي موتور تحريک مستقل‬

‫‪ Fig.‬گشــتاور بار ‪ ،Tload‬موتور تحريک مستقل سعي‬

‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫شکل ‪ 4-17‬منحني مشخصه الکترومغناطیسی موتور تحريک مستقل‬

‫‪Fig.‬در مشخصه گشتاور ـ سرعت مشاهده مي‌شود در‬

‫‪0‬‬ ‫]‪TLoad [N.m‬‬

‫شکل ‪ 4-18‬منحني مشخصه گشتاور ـ سرعت موتور تحريک مستقل‬

‫پرسش‌هاي صحيح‪ ،‬غلط‬

‫شکل ‪ 20‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور شنت‬

Ρ IPAAFF == 0(R /T1V × 10

−200 +‫بــا‬ 10=+Ρ

Ρ F = (R F +PR adj=)I 2 2 E = 200− (0/ 5) ×10 = 195 I A =[V] 9[A]

‫مستقل از خود داشته باشد و منحني مشخصه‌هاي آنها‬ ‫‪A1‬‬

‫منحني مشــخصه‌هاي موتور شنت مشابه موتورهاي‬ ‫‪LF‬‬ ‫‪EA‬‬

‫شنت ايجاد مي‌کند؟‬

‫‪ 12‬ـ ‪ 4‬ـ موتورهاي جريان مستقيم با تحريک‬

9P I A== REAI LA2 = I1 2 (4-20)

I F = I1P=A 0=/ 50R/[1A ×2102 = 10‫آرميچر‬

E A =R190 +VRadj 2, R A = 02/ 5 Ω 0/ 1 Ρ

VT V−TE2A .‫) ببنديد‬4 ‫ ـ‬28( E A‫شکل‬ = 200‫مطابق‬− 9 ×0/Ρ −1F200 0I+

‫ از آنجايي که‬.‫موتــور کاهش خواهــد يافــت‬ / 1×102 = 10

‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫‪Fig. 4--29‬‬ ‫‪210‬‬

‫‪0‬‬ ‫]‪IA [A‬‬

‫شکل ‪ 30‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه الکترومغناطيسي موتور سري‬

‫‪0‬‬ ‫]‪TLoad [N.m‬‬

‫شکل ‪ 31‬ـ ‪ 4‬منحني مشخصه گشتاور ـ سرعت موتور تحريک سري‬

‫شکل ‪ 32‬ـ ‪ 4‬موتور کمپوند با شنت بلند‬

‫موازي و ســپس با سيم‌پيچي ســري ارتباط پيدا کند‬

‫شکل ‪ 35‬ـ ‪ 4‬طرح ساختماني موتور کمپوند با شنت کوتاه‬

‫ مدار الکتريکي معادل موتور کمپوند با شنت کوتاه‬4 ‫ ـ‬38 ‫شکل‬

PF1 =IL(R ITA=F1 = Pin−I + I 2= −1 + 20 = 19[A] PP ω =

I F1 =PA∆Ρ =V =TTAPIinA1 −2=P2out 750

‫مطابق شکل(‪ 40‬ـ ‪ )4‬ببنديد‪.‬‬ ‫‌گردد‪ .‬اگر ‪، R F2 = 0/ 2 Ω‬‬ ‫‪198 ΩRPM‬‬