‫سيستم انتقال قدرت‬

‫همچنان که می دانيد قدرت موتورهای احتراقی در اثرر تدرد ا انررشی يريميا ی سرو ا رره انررشی‬
‫حرارتی و تدد ا انرشی حرارتی ره انرشی مکانيکی روجود می آ د‪ .‬که الدته ا ن قدرت رر حسب احتياج‬
‫ره صورت دور و گشتاور مورد استفاده قرار می گيرد‪.‬‬
‫مثال در ارتدای حرکا ره حداکثر قدرت مفيد موتور نياز اسا‪ ،‬کره در ا رن صرورت سرراا کراه و‬
‫قدرت افزا می ارد‪.‬‬
‫سراا ‪ .‬نيرو = قدرت‬ ‫‪N=F.V‬‬
‫اما در يرا ط د گر که احتياج ره سراا پيدا می يود‪ ،‬موتور همان حداکثر قدرت را توليد می کند اما‬

‫ط انتقال‪ ،‬نيرو)‪ (F‬را کوچک وسراا)‪ (V‬را افزا مری دهرد‪ .‬پرر رررای روجرود آوردن قردرت و‬
‫سراا در مواقع مناسب حرکا و انتقال آن ره چرخ های محرر‪ ،،‬رررای حرکرا رودرواز سيسرتم‬
‫انتقال قدرت استفاده می يود‪ .‬که در ادامه ره رررسی رخ های مختلف ا رن سيسرتم پردا تره مری‬
‫يود‪.‬‬
‫کالچ‬
‫کالچ ک وسيله انتقال نيرو رصورت قطع وصا از موتور ره گيررکر اسا‪ .‬را کرالچ کرردن مری تروان‬
‫ارتداط رين موتور و گيررکر را ررای مدت کوتاهی قطع نموده و پر از رها کردن کرالچ ا رن ارتدراط‬
‫مجددا را ررقرار نمود‪.‬‬
 ‫انواع کالچ‬

‫کالچ ترکيبی‬ ‫کالچ‬ ‫کالچ‬ ‫کالچ مکانيکی‬

‫الکتريکی‬ ‫هيدروليکی‬

‫هيدروليکی ساده‬
‫الکتريکی‬ ‫الکتريکی‬
‫خالئی‬ ‫ساده‬
‫کالچ قالب‬
‫شونده‬
‫ترک کنورتور يا‬
‫هيدروليکی‬ ‫الکترو‬ ‫مبدل گشتاور‬
‫خالئی‬ ‫مغناطيس‬
‫کالچ يکطرفه‬

‫کالچ اصطکاکی‬

‫کالچ صفحه‬ ‫کالچ‬ ‫کالچ مخروطی‬

‫ای‬ ‫استوانه ای‬

‫چند صفحه ای‬ ‫تک صفحه ای با فنر‬ ‫تک صفحه ای با‬

‫خورشيدی‬ ‫فنر ماپيچ‬

‫از انواع کالچ ها ی که در راال از آنها نام ررده يده اسا‪ ،‬در اتومديا های امروزی ريشتر از کرالچ هرای‬
‫مکانيکی‪ ،‬نوع اصطکاکی استفاده ز ادی يده اسا لذا در ادامه ره رررسی اجزاء و تکنولروشی کرار آنهرا‬
‫پردا ته می يود‪.‬‬

‫وظا ف کالچ‬
‫‪ -1‬روين نگهدايتن موتور ردون ا نکه ودرو حرکتی دايته رايد‪.‬‬
‫‪ -2‬قطع جر ان نيرو در گيررکر و امکان تعو ض دنده‪.‬‬
‫‪ -3‬قطع ارتداط ن يرو رين موتور و ط انتقرال قردرت رهنگرام اسرتارت زدن جهرا رره حرداقا‬
‫رساندن رار روی موتور وسهولا کار استارتر‪.‬‬

‫کالچ تک صفحه ای را فنر مارپيچ‬

‫ا ن نوع کالچ‪ ،‬معمولی تر ن نوع کالچ اسا که از آن امرروزه در اکثرر ودروهرا اسرتفاده مری يرود‪،‬‬
‫رطور که در يکه د ده می يود صفحه کالچ روی سطح صاف فال و ا وجه اصطکاکی دايته و چون‬
‫وظيفه دارد نيرو را روسيله اصطکا‪ ،‬منتقا نما د‪ ،‬رد ن جها قسما اصطکاکی صفحه کالچ را رد رره‬
‫سطح فال و ا فشار داده يود‪ .‬ا ن فشار را صفحه فشاری ا د سک کالچ روسيله چنرد فنرر کره رطرور‬
‫منظم رين د سک وپوسته کالچ رطور فشرده نصب يده اند‪ ،‬اامال می نما د‪ .‬رناررا ن در حالا ارادی‬
‫می فشرارند‪ .‬درنتيجره‬ ‫که پدال کالچ فشرده نشده اسا‪ ،‬فنرها‪ ،‬د سک را محکم ره صفحه کالچ‬
‫صفحه کالچ رين فال و ا و د ک کالچ رصورت کوپلينگ اصطکاکی قررار گرفتره ونيررو را رره سيسرتم‬
‫انتقال قدرت ارسال می کند‪.‬‬

‫حال اگر پدال کالچ فشرده يود‪ ،‬نيرو ی را ره فنرهای پشا د سک کالچ وارد کرده که رااث می يود‬
‫د سک ره اقب حرکا کرده و درنتيجه صفحه کالچ رين د سک و فال و ا آزاد يرده و نيرو ری را رره‬
‫سيستم انتقال نمی دهد‪.‬‬
 ‫کالچ تک صفحه ای را فنر ورييدی‬

‫در ا ن کالچ از ک صفحه د افراگمی که فنر ا وری دارد استفاده می کننرد‪ .‬قسرما ريرونری ا رن‬
‫صفحه محدب اسا و ررای افزا حالا ارتجاای‪ ،‬صفحه را ره قطااهائی تقسيم می نما ند را توجه ره‬
‫يکا می توان گفا که د افراگم دو وظيفه دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬از ک طرف را فشار دادن رلدر نگ ا زغال کالچ‪ ،‬قسما ميانی صرفحه وريريدی رطررف‬
‫صفحه کالچ م يده و قسما محيطی آن د سک کالچ را از صفحه کالچ جردا مری کنرد‪.‬‬
‫پر احتياجی ره انگشتی ا يا ه کالچ نيسا‪.‬‬
‫‪ -2‬از طرف د گر رهنگام آزاد نمودن کالچ قسما ميانی صفحه ورييدی رطررف رارج ررمری‬
‫گردد و لده های ريرونی د سک‪ ،‬صفحه کالچ را ره فال و ا می فشارد‪ .‬پر احتيراجی رره‬
‫فنرهای لوله ای ا مارپيچ نمی رايد‪.‬‬
‫صفحه ورييدی درميان دو حلقه که در طرفين آن وجود دارند قرارگرفته وحرکا می کند‪.‬‬

‫حالررررررررا قطررررررررع رررررررررودن کررررررررالچ فنررررررررر وريرررررررريدی‬

‫حالا وصا رودن کالچ فنر ورييدی‬

‫کالچ چند صفحه ای‬

‫گشتاوری که ک کالچ می تواند منتقا نما د روسيله کوچکی و رزرگی سطوح اصطکا‪ ،‬محردود مری‬
‫يود و سطوح اصطکا‪ ،‬را می توان را ازد اد قطر صفحه کالچ اضافه نمود ولی در اکثرر وسرائط نقليره‬
‫رخصوص موتورسيکليا ها رعلا کمدود جا و محدود ا های مکانی ازد اد قطر صرفحه کرالچ ممکرن‬
‫نيسا‪ .‬ره ا ن منظور از کالچ های چند صفحه ای استفاده می يود‪ .‬کالچ هرای چنرد صرفحه ای نيرز‬
‫دارای د سک وفنرهای فشار دهنده هستند ولی رجای ا نکه ک صفحه فشاردهنده وجود دايته رايد‪،‬‬
‫چند ن صفحه فشاردهنده صفحات کالچ را می فشارند‪.‬‬

‫رع دارت د گر ررای هرصفحه کالچ ک صرفحه فشراردهنده نيرز وجرود دارد‪ .‬صرفحات فشراردهنده ررا‬
‫د سک و صفحات کالچ ره يافا گيررکر درگيرند‪ .‬در کالچ های چندصفحه ای رررای جلروگيری از‬
‫سا صفحات‪ ،‬آنها را درمحفظه ای پر از روغن قرار مری دهنرد‪ .‬تعدادصرفحات ا رن نروع کرالچ هرا‬
‫متناسب را مقدار گشتاوری اسا که را د منتقا يود‪.‬‬

‫سيستم راه انداز کالچ‬

‫نيروی وارد يده ره پدال کالچ ررای فشردن د سک ره صفحه کالچ ره دو طر ق منتقا می يود‪:‬‬
‫‪ -1‬از طر ق سيم رارط‬
‫‪ -2‬از طر ق دستگاه هيدروليکی راه انداز‬
‫در سيستم راه انداز هيدروليکی حرکا پدال کالچ روسيله دو پمپ ره رلدر نگ کالچ منتقا می يود ‪.‬‬
‫رد ن ترتيب اما کالچ کردن ردون صرف نيروی ز اد و ره نرمی ميسر می گردد‪.‬‬
‫پمپ دهنده‪ :‬سا تمان پمپ دهنده کالچ کامال يديه پمپ اصلی ترمز اسرا‪ .‬در پمرپ کرالچ حرکرا‬
‫پيستون پمپ را د از دو طرف کامال محدود يود‪ .‬کدار هنگام فشاردادن کالچ‪ ،‬که ندا د رااث فشرردن‬
‫ري از حد يا کهای کالچ يود و رار د گر پرر از رهرا کرردن کرالچ‪ ،‬را رد ررين ميلره فشراردهنده‬
‫پيستون و ود پيستون ‪ 0/5‬ميليمتر لقی وجود دايته رايد‪.‬‬
‫پمپ گيرنده‪ :‬ا ن پمپ نيروی توليد يده در پمپ دهنده را ره دو يا ه کالچ منتقا می کند‪.‬‬

‫صفحه کالچ‬
‫صفحه کالچ از دو لنا رشکا تاج دا ره‪ ،‬از جنر آسدسرا کره در دوطررف صرفحه قررار مری گيرنرد‬

‫تشکيا يده اسا‪ .‬همچنين در سا تمان صفحه کالچ دو نوع فنر را وظرا ف مشرخا اسرتفاده يرده‬
‫اسا‪.‬‬
‫فنر ضرره گير‪ :‬رين دو قسما لنا کالچ تعدادی فنر ورقه ای رکار رفته که از ک طرف ره لنا هرا واز‬
‫طرف د گر ره حلقه مرکزی صفحه کالچ پرچ يده اند‪ .‬رهرحال وظيفه ا ن فنرهرا آنسرا کره درموقرع‬
‫تماس گرفتن را صفحه فشاردهنده و فال و ا صاف يده وتماس نرم و ارتجاای ا جاد کند‪.‬‬
‫فنر لوله ای ا ارتعاش گير‪ :‬فنرهای لوله ای که معموال تعداديان ‪ 6‬ادد اسا درحلقه مرکرزی صرفحه‬
‫کالچ نصب يده اند و وظيفه دارند ارتعايات موتور را کره رصرورت دورانری اسرا را جرذب نمروده واز‬
‫انتقال آن ره ط اتقال قدرت جلوگيری نما د‪.‬‬

‫جعده دنده ا گيررکر‬

‫دال ا لزوم گيررکر‪ :‬رطور کلی در موتورهای احتراقری‬
‫را ازد اد دور رتدر ج قدرت آن نيز افرزا مری اررد و‬
‫در دور معينی قدرت ره حداکثر مقدار ود مری رسرد‪.‬‬
‫رعد از ا ن هرچه دور موتور ز اد يرود نره تنهرا قردرت‬
‫افزا نيافته رلکه کاه نيز می ارد‪ .‬رهمين ترتيب‬
‫گشتاور نيز در دور معينی ره حداکثر رود مری رسرد‪.‬‬
‫پر ررای ا نکره از حرداکثر قردرت موترور ررا يررا ط‬
‫اقتصادی مطلوب استفاده کرد‪ ،‬را د موترور هميشره در‬
‫حدود معينی کار کند‪ .‬موتور االوه ررآنکه را د آنقدر نيرو توليدکندکه مقاوما جاده را نثی کند را د‬
‫قدرت الزم ررای يتاب گيری را نيز در ا تيار چرخ های محرر‪ ،‬قررار دهرد‪ .‬مقاومرا جراده روسريله‬
‫گشتاور موتور ررطرف می يود‪ .‬و هرچه گشتاور چرخ در مقارا گشتاور موتور ريشرتر رايرد رره همران‬
‫نسدا دور چرخ در مقارا دور موتور کمتر واهد رود و درنتيجه ودرو آهسته تر حرکا واهد کرد‪.‬‬
‫از طرفی ما مجدور هستيم دور موتور را در حد راال نگهدار م تا قدرت کافی توليد يود‪.‬‬
‫نتيجه می يود که در تمام يرا ط موتوررا د حداکثر قدرت را توليد کند و دور موتورندا د افا نکنرد‪.‬‬
‫در ا نجا استفاده از دستگاه مددل گشتاور ودور در روجی موتور ررای غلده رر يرا ط مختلف جادهای‬
‫و حرکا ضروری رنظر می رسد‪.‬‬
‫رناررا ن گيررکر استفاده يده در ودرو چيزی نيسا جز ک دستگاه مددل گشرتاور کره در آن رره‬
‫کمک نسدا تدد ا چرخ دنده ها گشتاور موتور ره گشتاوری تدد ا می يود که ره چرخ هرا منتقرا‬
‫گردد ( گشتاور چرخ )‪.‬‬
‫گيررکر ا ده ال‪ :‬گيررکسی که در آن تدد ا دور وگشتاور ره آرامی و ردون مرحله مشخصی صورت‬
‫می گيرد‪ .‬ره ا ن ترتيب دائما حداکثر قدرت را گشتاور موتور در ا تيار چرخ ها قرار می گيرد‪.‬‬
 ‫انواع‬
‫گيربک‬
‫س‬

‫گيربکس‬ ‫گيربکس‬
‫خودکار يا‬ ‫مرحله ای يا‬
‫اتوماتيک‬ ‫چرخدنده ای‬

‫گيربکس‬
‫دنده‬
‫کشويی‬

‫گيربکس‬
‫چنگکی‬

‫گيربکس‬
‫خاری‬
‫يا‬
‫زبانه‬
‫ای‬
‫گيربکس‬
‫سنکرون‬
‫يزه‬
 ‫وظا ف گيررکر‪:‬‬
‫‪ -1‬توليد نسدا های مختلفی از دور وگشتاور ررای حرکا‪.‬‬
‫‪ -2‬راتوجه جها ثارا حرکا موتور‪ ،‬امکان اقب رفتن ودرو را نيز فراهم می کن‪.‬‬
‫‪ -3‬امکان درجا کار کردن موتور‪.‬‬
‫گيررکر های مرحله ای ا چرخ دنده ای‬
‫گيررکر های مرحله ای را راندمان وری که دارند امروزه را وجود انواع گيررکر های اتوماتيک هنروز‬
‫می رايند‪ .‬راندمان آنها حدود ‪ %89‬اسا‪ .‬وتنها ايب آنهرا محردود ا نسردا‬ ‫رخوری قارا استفاده‬
‫های تدد ا در آنها می رايد که ا ن نسدا هرا از ‪ 3‬ترا ‪ 12‬در ودروهرای مختلرف تيييرر مری کنرد‪.‬‬
‫رطور که گيررکر های اتوماتيک ا ن ايب را ندايته و رطور ممتد می تواننرد دور را ررحسرب يررا ط‬
‫کار تييير دهند‪.‬‬
‫الف‪ -‬گيررکر مرحله ای ا چرخ دنده ای – نوع دنده کشوئی‬
‫ا ن گيررکر ها معموال دارای چهار محور موسوم ره يافا کالچ‪ ،‬يافا اصرلی‪ ،‬يرافا ز رر و يرافا‬
‫اقب هستند‪.‬چرخ دنده ها در ا ن گيررکر از نوع دنده مستقيم هستندکه ررای تعو ض دنرده در ا رن‬
‫نوع گيررکر چرخ دنده ها رطور کشوئی ورا کمک اهرم ها و ماهک ها ی تييير مکان داده و و را چررخ‬
‫دنده ی مورد نظر درگير می يود‪.‬‬
‫دنده های کشوئی روسيله ارهای اطمينان مخصوص در محا ود قرار می گيرنرد‪ .‬و رررای درگيرری‬
‫دنده ها‪ ،‬را د دو مرتده کالچ گرفته يود‪ .‬ا ن اما را اصطالحا دوکالچره‬ ‫ساده تر وردون صدای‬
‫کردن گو ند و رد ن منظور انجام می يود که درکالچ اول‪ ،‬اهرم دسرته دنرده در حالرا رالص قررار‬
‫گرفته وحال سر عا کالچ رها يده و مجددا کالچ يده و دنرده مرورد نظرر درگيرمری يرود‪ .‬ا رن نروع‬
‫گيررکر رعلا مشکالت تعو ض دنده در ودروهای سدک استفاده نمی يود‪.‬‬
‫ب‪ -‬گيررکر های مرحله ای ا چرخ دنده ای – نوع چنگکی‬
‫گيررکر هرای‬ ‫در‬
‫ارالوه ررا نکرره‬ ‫کشررروئی‬
‫تعررو ض دنررده‬ ‫امرررررا‬
‫مشررررررکالتی‬ ‫رررررررررا‬
‫اسرررا رعلرررا‬ ‫مواجرررره‬
‫دنرررده هرررای‬ ‫وجررررود‬
‫مستقيم در آن صدای گيررکر ز اد اسا‪ .‬ررای ا ن رفع ا ن ايب در گيررکر های چنگکری از دنرده‬
‫های مورب استفاده يده که حالا درگيری دنده ها در آن رتدر ج و ره آرامی صورت می گيررد‪ .‬ررد ن‬
‫ترتيب ضمن ا نکه سا دنده ها رعلا کشيده نشدن روی کد گر ره حداقا می رسد‪ ،‬دنده ها کامال‬
‫نرم و ری صدا کار می کنند‪ .‬رعالوه در هر لحظه تعداد دنده های ريشتری از چررخ دنرده هرا را کرد گر‬
‫درگيراند‪.‬‬

‫دنده های مورب را نمی توان رصورت کشوئی را هم درگير نمود و رهمين الا ا ن دنده ها روی محرور‬
‫وديان آزاد روده و را استفاده از چنگک های دا لی و ارجی ارتداط آنها را را محوريان ميسرر مری‬
‫گردد‪ .‬پر ارتداط نيرو را چنگک ها رجای چرخ دنده ها انجام می دهند‪ .‬رعلا نرمی درگيری دنده ها‬
‫و ری صدائی آنها‪ ،‬ا ن نوع گيررکر ها را ری صدا ا )‪ (Aphon‬گو ند‪.‬‬
‫ج‪ -‬گيررکر های مرحله ای ا چرخ دنده ای – نوع اری ا زرانه ای‬
‫ا ن گيررکر در حقيقا ترکيدی اسا از دو نوع گيررکر چنگکی و دنده کشروئی‪ ،‬چراکره دنرده ‪1‬و‪2‬‬
‫آن از نوع دنده کشوئی و دنده های ‪3‬و‪ 4‬آن از نوع چنگکی اسا‪ .‬کی از مزا ای ا ن نوع گيرررکر هرا‬
‫االوه ررسادگی سا تمان حجم رسيار کم ا ن نوع گيررکر اسا‪ .‬ز را در آن مکان الزم ررای حرکرا‬
‫کشوئی‪ ،‬مانند دنده در گيررکر کشوئی ضرورتی نردارد و از طرفری وسرائا درگيرری دنرده از قديرا‬
‫کشوئی‪ ،‬چنگک و ماهک و‪ ...‬حذف يده اسا‪.‬‬
‫د‪ -‬گيررکر های مرحله ای ا چرخ دنده ای – نوع سنکرونيزه‬
‫در گيررکر های کشوئی از نظر سرهولا تعرو ض دنرده دو ايرکال وجرود‬
‫دايا‪ :‬کی مساوی ندودن يعاع دو چررخ دنرده کره ررا هرم درگيرر مری‬
‫يوند ‪ . R1  R2‬و د گری سراا چرخ دنده هرا‪ .‬عنری‪ . N1  N 2 :‬کره رررای‬
‫تعو ض دنده مجدور ره دوکالچه کرردن مری يرد م‪ .‬در جعدره دنرده نروع‬
‫چنگکی را قرار دادن چنگک ها ی در کنا چرخ دنرده هرا اامرا يرعاع دو‬
‫چرخ دنده را ررطرف يد‪ .‬عنی‪ . R1  R2 :‬و تنها ايکال در مسراوی ندرودن‬
‫تعداد دوران دو چرخ دنده درگير می رايد‪ .‬ررای مرتفع کردن ا ن ايکال‪،‬‬
‫گيررکر های سنکرونيزه ا هم سراا کننرده اررداع يرد‪ .‬عنری قدرا از‬
‫تعو ض دنده روسيله دستگاه هم سراا کننده ا سنکرونيزه دور دو يافا‬
‫کی يده و سپر رراحتی اما تعو ض دنده انجام می گيرد‪ .‬در گيرررکر‬
‫های سنکرونيزه ررای هم سراا کردن از اصيا کالچ مخروطی استفاده‬
 ‫يده اسا‪.‬‬
‫ررای ا نکه رتوان سراا دنده را را سراا يافا کی نمود‪ ،‬انتهای دنده را دنداله مخروطی می سازند‪.‬‬
‫سپر در دا ا پوسته تعو ض ک هم سراا کننده که دوطرف آن مخروطی اسا نصب می نما نرد‬
‫که را سنکرونيزه روی يافا حرکا طولی دارد‪ .‬و پوسته تعو ض دنده نيز روی آن مری توانرد حرکرا‬
‫ليزيی دايته رايد‪ .‬که دراثر فشار ماهک که ره پوسته تعو ض وارد می يود ( ا ن فشرار روسريله فنرر‬
‫وساچمه ره حلقه سنکرونيزه وارد می يود‪ ) .‬ا ن حلقه را رطرف دنده هدا ا می کند‪.‬‬
‫قسما مخروطی دا ا روی دنداله مخروط دنده افتاده و در اثر نيرروی اصرطکا‪ ،‬سرراا دنرده را ررا‬

‫سراا پوسته تعو ض کی می کند‪ .‬وقتی سراا پوسته تعو ض وچنگک کی يد رره آسرانی امرا‬
‫درگيری رين آن دو انجام می گيرد‪.‬‬
‫ررای آنکه اما اصطکا‪ ،‬رخوری انجام يود و همچنين سرائيدگی رحرداقا ررسرد‪ ،‬در مقاررا کشروئی‬
‫دا لی دو حلقه ررنجی قرار می دهند که اما هم سراا کردن را ا ن دو حلقه انجام می دهد‪.‬‬
‫ماهک‪ :‬اهرمی اسا هاللی يکا که روی ميا ماهک حرکا طی می کند‪ ،‬ماهک را پوسرته تعرو ض‬
‫درگيرروده و اما درگيری را انجام می دهد‪.‬‬
‫ميا ماهک‪ :‬ميا ماهک رعنوان ر لی ررای ماهک انجام وظيفه می کند‪ .‬حرکا ماهک روی ميا ماهک‬
‫را د کنترل يود چراکه در غير ا ن صورت در اثر حرکا نارجای آنها ممکن اسا دو چرخ دنرده رطرور‬
‫همزمان را هم درگير يده و محور روجی تحرا تراثير دو گشرتاور پيچشری متفراوت قررار گرفتره و‬
‫مجمواه جعده دنده قفا می يود‪ .‬ره ا ن حالا قاطی کردن گيررکر گو ند‪.‬‬
‫ررای جلوگيری از ا ن حالا حرکا ماهک ررروی ميا ماهک را روسريله سراچمه و فنرر کنتررل مری‬
‫کنند‪ .‬رر روی ميا ماهک سه ييار حلقوی وجود دارد و در ر ا مرروط ره آن ک ساچمه را فنرر قررار‬
‫می گيرد‪ .‬رناررا ن حرکا ماهک در سه حالا تثديا می يود‪ :‬حالا رالص‪ ،‬حالرا دنرده سرنگين‪،‬‬
‫حالا دنده سدک‪.‬‬
‫ماهک وميا ماهک و اهرم رندی تعو ض دنده ( گيررکر پرا د )‬

‫اجزاءگيررکر سنکرونيزه ( پيکان )‬

‫نوای گيررکر سنکرونيزه رهمراه مسير دنده های مختلف‬
‫گيررکر سنکرونيزه پرا د‬
 ‫ميا گاردان وقفا گاردان‬

‫ميا گاردان وظيفه دارد دور و گشتاور گيررکر را ره د فرانسيا منتقا می نما د‪ .‬محرور اقرب اترو‬
‫مديا فنررندی يده اسا و در محا ود نوسان می کند‪ .‬ميا گاردان را د طوری قرار گيرد کره ا رن‬
‫نوسانات رفع کند پر را د دارای مفاصلی رايد که حول آنها در هرر جهرا نوسران کنرد‪.‬ميا گراردان‬
‫دراثر گشتاور موتور از طرف گيررکر و مقاوما د فرانسيا تحا تاثير نيروی پيچشی يد د واقع مری‬
‫يود‪ .‬رعالوه ميا گاردان را د ضررات ناگهانی‪ ،‬که دراثر نوسانات موتور و رها کردن ناگهانی کالچ ا جاد‬
‫می يود را تحما کند‪ .‬ررای جلوگيری از نوسانات و ارتعايات ميا گاردان‪ ،‬طول آن ندا د از ‪ 1/7‬مترر‬
‫تجاوز کند‪ .‬در ودروها ی که ميا گاردان آنها دارای طول ريشتری اسا‪ ،‬از دو ميا گراردان اسرتفاده‬
‫می کنند که قسما وسط آنها ک تکيه گاه رلدر نگی نصب يده کره از نوسرانات آن جلروگيری مری‬
‫نما د‪.‬‬
‫ميا گاردان معموال رفرم لوله ردون درز از جنر فوالد قارا رهسازی اسا که را د کامال راالنر رايرد‪.‬‬
‫در ميا گاردان ک اتصال کشو ی نيز تعديه يده که ررای تنظيم تييرات طرولی ميرا گراردان مرورد‬
‫استفاده قرار می گيرد‪.‬‬

‫ميا گاردان را د الی رغم ا ن حرکا ها و نوسانات طوری در سيستم انتقرال قردرت قررار گيررد کره‬
‫رتواند دور و گشتاور را رطور ممتد و رنرمی از گيررکر ره د فرانسيا منتقا نما د‪ .‬رره همرين منظرور‬
‫ررای اتصال ميا گاردان ره يافا روجی گيررکر و يافا ورودی د فرانسيا از قفرا هرای گراردان‬
‫استفاده می يود که ا ن قارليا را دارا می رايند که حرکات و نوسانات ا جاد يده را درجهات مختلف‬
‫جذب نما ند‪ ،‬ردون ا نکه آنها را ره د فرانسيا و گيررکر انتقال دهند‪.‬‬

‫در دو انتهای ميا گاردان اتصاالت مخصوص صليدی يکلی قرارمری گيررد‪ .‬هرر اتصرال دارای دو اردد‬
‫يا ه ‪ U‬يکا از جنر فوالد می رايد‪ .‬ا ن دو يا ه را زاو ه ‪ 80‬درجه نسدا ريکد گر‪ ،‬توسرط رک‬
‫اتصال صليدی رنام چهار يا ه گاردان رهم وصا می يروند‪ .‬اتصرال چهاريرا ه ررر روی دويرا ه ‪U‬‬
‫يکا روسيله رولررر نگ را ساچمه سوزنی و ا از جنر الستيک فراهم مری يرود‪ .‬اتصرال چهاريرا ه‬
‫گاردان ا ن امکان را فرراهم مری کنرد کره دور و گشرتاور را درحرالی منتقرا نما رد کره گيرررکر و‬
‫د فرانسيا در ک راستا ندايند‪.‬‬
 ‫اتصال ساچمه ای‬

‫د فرانسيا‬

‫ررای انتقال گشتاور از ميا گاردان ره چرخ ها از ک زوج دنرده مخروطری اسرتفاده مری کننرد‪ .‬رررای‬
‫انتقال نيرو را استفاده از دنده مخروطی احتياج ره ک دنده مخروطی کوچک اسا که ره ميا گراردان‬
‫متصا اسا ( پينيون )‪ ،‬و دنده رشقاری يکلی که آنرا کرانو ا گو ند‪ .‬کرانو ا روسيله پيچ را پررچ رره‬
‫جعده دنده کوچکی رنام هوز نگ متصا يده اسا‪ .‬دور رسيده ره د فرانسيا رنسدا ز ادی کرم مری‬
‫يود و رهمين نسدا نيز گشتاور ميا گاردان در د فرانسيا ز اد می يود و در نها ا ره چرخ هرا مری‬
‫رسد‪.‬‬
‫نسدا تدد ا د فرانسيا در ودروهای سواری رطور متوسط ‪ 4:1‬ودر ودروهای سنگين ‪ 10:1‬اسرا‪.‬‬
‫امروزه تقر دا رطور کاما از دنده های مخروطی ماپيچ استفاده می يود چراکه در مقا سه را دنده هرای‬
‫مخروطی مستقيم يلی نرم کار می کنند‪ .‬که الا آن نيز درگيرری تردر جی و آرام دنرده هرا اسرا‪.‬‬
‫چون در هر لحظه دندانه ريشتری از هر چرخ دنده را کد گر درگيراند‪ ،‬چرخ دنده ها قرادر رره انتقرال‬
‫رارهای ز اد نيز می رايند‪.‬‬
‫انواع دنده های استفاده يده در د فرانسيا‬
‫‪ -1‬دنده مخروطی مستقيم‪ :‬در ا ن طرح محور تقارن پينيون را اگر امتداد دهريم درسرا از وسرط‬
‫کرانو ا ادور می کند‪ .‬در ا ن نوع از دنده های صاف ويعاای استفاده می يود‪ .‬ولی ثارا يرده‬
‫که ا ن طرح ضعيف روده و صدای ز ادی را نيز رهمراه دارد‪ ،‬و همچنين فرسا دنرده هرا نيرز‬
‫ز اد اسا‪.‬‬
‫‪ -2‬دنده های مخروطی ماپيچ‪ :‬در ا ن نوع امتداد محور تقارن پينيون راز هم از مرکز کرانو ا ادرور‬
‫می کند ولی درا ن طرح دنده ها ماپيچ هستند‪ .‬در نتيجه االوه ررنرم کار کردن دنده هرا‪ ،‬امرر‬
‫سرو ر ونگهداری نيز طوالنی می يود‪.‬‬
‫‪ -3‬دنده های مخروطی مارپيچ هيپوئيد‪ :‬در سيستم هيپوئيد محور تقرارن پينيرون از پرا ين مرکرز‬
‫ارد‪ ،‬ز را‬ ‫کرانو ا ادور می کند‪ .‬ا ن طرح رااث می يود که نرمی کار دنده ها ره مراتب افزا‬
‫در آن واحد چند ن دنده را هم درگير هستند‪ .‬و هنگام غلطر حرکرا را منتقرا مری کننرد‪.‬‬
‫همچنين رعلا پا ين آمدن محور پينيون‪ ،‬ميا گاردان پا ين تر رفته وکه در نتيجه تونرا ميرا‬
‫گاردان در کف اتاق ودرو کوچک تر می يود‪ .‬ود گر ا نکه مرکز ثقا ودرو هم پا ين تر آمده‬
‫که رااث استقرار رهتر ودرو رر روی جاده می گردد‪ .‬تنها ايب ا ن سيستم فشار ز اد رين دنرده‬
‫ها اسا‪.‬‬
 ‫وظا ف د فرانسيا‬
‫‪ .1‬تيير مسير اتقال قدرت از ميا گاردان ره چر ها ره اندازه ‪ 80‬درجه‪.‬‬
‫‪ .2‬افزا گشتاور و کاه دور ره ک نسدا و رصورت همزمان‪.‬‬
‫‪ .3‬ا جاد تفاوت در دور چرخ ها در اين ا نکه گشتاوريان مساوی اسا‪.‬‬

‫جعده دنده تعد ا ا جعده هوز نگ‬

‫ا ن قسما ياما ک پوسته اسا که ره قسما دا لی دنده کرانو ا پيچ يده و را آن می چر د‪ .‬دو‬
‫ادد چرخ دنده رنام هرزگرد رر روی ک محور در در پوسته هوز نگ جرای دارد‪ .‬محرور هرزگررد مری‬
‫تواند از طر ق تکيه کردن رر پوسته هوز نگ همراه آن ک حرکا دورانی انتقالی نما د‪ .‬دو چرخ دنده‬
‫د گر را زاو ه ‪ 80‬درجه نسدا ره چرخ دنده های هرگرد درون هوز نگ قرار می گيرنرد کره رره آنهرا‬
‫دنده های سر پلوس می گو ند و هر دو پلوس را اتصال هزار اری ود را ا ن چرخ دنرده هرا نيررو ی‬
‫ود را تامين می کنند‪ .‬دندانه های چرخ دنده ها و محور هرزگرد تحا ريشرتر ن ترن ‪ ،‬نسردا رره‬
‫سا ر ااضاء قرار دارند‪.‬‬
 ‫مجمواه د فرانسيا چگونه کار می کند؟‬
‫الف‪ -‬ودرو رطور مستقيم حرکا می کند‪ :‬گشتاور محر‪ ،‬که از ميا گاردان ره پينيون منتقرا مری‬
‫افته و دور آن کاه می ارد‪ .‬در ا ن انتقال مسرير‬ ‫يود‪ ،‬توسط چرخ دنده کرانو ا و پينيون افزا‬
‫حرکا ره اندازه ‪ 80‬درجه تييير جها می دهرد‪ .‬محرور هرزگررد در دا را هوز نرگ رصرورت معلرق‬
‫حرکا دورانی می کند‪ .‬و چرخ دنده هرای هرزگررد حرول محرور رود دوران ندارنرد وهمرراه جعدره‬
‫هوز نگ حرکا گرديی می کنند واما اتصال رين دنده های سر پلوس وهوز نگ را انجام می دهند‪.‬‬
‫در ا ن حالا چرخ ها پلوس ها و دنده های سر پلوس دارای مقاوما کسان روده و رناررا ن هوز نرگ‬
‫در ا ن موقع اما نمی کند‪.‬‬
‫ب‪ -‬ودرو در حال گردش سر پيچ اسا‪ :‬رهنگام گردش ودرو سر پيچ‪ ،‬چرخ های رارج پريچ روی‬
‫قوسی حرکا می کنند که يعاع آن ريشتر از يعاع قوسی اسا که چررخ هرای دا را پريچ روی آن‬
‫حرکا می کنند‪ .‬رناررا ن را د سراا گردش چرخ های ريرونی ريشتر رايد‪ .‬چرخ های دا ا پريچ در‬
‫موقع گردش آهسته تر دوران می کنند‪ ،‬که رااث ا جاد مقاوما رر روی دنرده سررپلوس مرروطره مری‬
‫آهسته دنده سرپلوس‪ ،‬دنده های هرزگرد مجدور ره گردش دور دنده سر‬ ‫يود‪ .‬درنتيجه ردليا چر‬
‫پلوس می يوند‪ .‬ا ن اما رااث سراا رخشيدن ره پلوس ارجی می يود‪ .‬و رهمان نسدا که چررخ‬
‫دا ا سرات کاه افته‪ ،‬چرخ ارجی سرات افزا می ارد‪ ،‬ا ن درحرالی اسرا کره گشرتاور‬
‫رطور مساوی رين دو چرخ تقسيم می يود‪.‬‬
‫دنده های هرزگرد االوه ررمسيرهای منحنی يکا‪ ،‬درمواقعی کره رنحروی اصرطکا‪ ،‬موجرود ررين دو‬
‫چرخ متفاوت رايد و ا رار کی از الستيکها از د گری کمتر رايد نيز وارد اما می يود‪ .‬مرثال هرگراه‬
‫چر ی در سطح زمين خ زده و ا گلی قرار گرفته رايد و چرخ د گر در سرطح شرک‪ ،‬در ا رن حرال‬
‫چر ی که اصطکاک کمتر اسا تا دو ررارر دور جعده هوز نگ می گردد‪ ،‬در حرالی کره چررخ د گرر‬
‫حرکتی ندارد‪ .‬در ا ن حالا ودرو قادر ره حرکا نيسا‪ ،‬چراکه نيرروی اصرطکا‪ ،‬موجرود در چررخ‬
‫درحال رکسداد ررای حرکا ودرو کافی نيسا‪ .‬در ا نگونه مواقع در رر ی از ودروهرای سرنگين ررا‬
‫استفاده از قفا های د فرانسيا دو پلوس را کپارچه کرده و ودرو می تواند رراحتری حرکرا نما رد‪.‬‬
‫ررهمين اساس می توان د فرانسيا ودروهای مختلف را راتوجه ره کارررد آنهرا رره يرکا ز رر طدقره‬
‫رندی کرد‪:‬‬
 ‫ديفرانسيل‬

‫ديفرانسيل‬ ‫ديفرانسيل‬ ‫ديفرانسيل‬

‫بدون لغزش‬ ‫کمک دار‬ ‫ساده‬
‫ديفرانسيل‬
‫خورشيدی‬

‫ديفرانسيل‬
‫کمک دار‬
‫دوبل‬
‫ديفرانسيل‬
‫کمک دار‬
‫تريبل‬

‫در ودروها ی که چرخ های جلو محر‪ ،‬هستند گيررکر ود فرانسيا رراهم ترکيرب يرده و در رک‬
‫پوسته قرار می گيرند‪ ،‬ميا گاردان در ا ن طرح حذف يده اسا‪.‬‬
 ‫پلوس‬
‫ميله رارط رين د فرانسيا و چرخ ها می رايد‪ .‬پلوس ها را از نظر تکيه گاه توپی پرخ نسدا ره اکسا و‬
‫همچنين از نظر نيروهای وارده ره پلوس ره سه گروه تقسيم می کنند‪.‬‬
‫پلوس نيمه آزاد ا نيمه يناور‬
‫توپی وپلوس مانند ک قطعه واحد می رايند‪ ،‬اگرچه ا نها روسيله هزار ار ا ار و مهرره قفلری رهرم‬
‫متصا يده اند‪ ،‬رلدر نگ روی پلوس قرار می گيرد و روسيله ک مهره هرز و ک روش در محا رود‬
‫قرار می گيرد‪ .‬پوسته ا کنر ارجی رلدر نگ در محا مخصوص ود کره روی اکسرا تعديرع يرده‬
‫توسط ک صفحه نگهدارنده که ره فالنچ واقع ررپوسته اکسا پيچ می يود قرار می گيرد‪ .‬ا ن صرفحه‬
‫نگهدارنده طدق نام دارد‪ .‬طدق معموال ک کاسه نمد فنر دار را در رر می گيرد و اغلرب ررا رک قطعره‬
‫رنام تله روغن همراه روده و مانع ادور روغن و گر ر و درنتيجه جلوگيری از رسيدن آسريب رره لنرا‬
‫ترمز واهد يد‪.‬‬
‫پلوس سه چهارم يناور‬
‫در ا ن طرح رلدر نگ روی پوسته اکسا سوار يده و روسيله ک وايرر تخرا و مهرره در محرا رود‬
‫محکم می يود‪ .‬توپی از دو قسما تشکيا يده اسا‪ ،‬قسما دا لی که روی رلدر نگ سروار يرده‬
‫که کاسه نمد فنردار را دررر می گيرد‪ .‬وقسما ارجی که را پلوس کپارچه رروده و را ررا آن رصرورت‬
‫هزار اری ا روسيله ک ار ومهره کپارچه می يود‪ .‬در ا نجا کاسه چرخ ررا قسرما رارجی تروپی‬
‫کپارچه يده و ا روسيله پيچهای ز نه ای ره آن متصا می يود‪ .‬فالنچی که طدق ره آن متصا می‬
‫يود نسدا ره طرح نيمه يناور‪ ،‬ره وسط اکسا نزد ک تر اسا‪.‬‬
‫پلوس تمام يناور‬
‫ا ن طرح اموما در ودروهای سنگين رکار گرفته می يود‪ .‬توپی از فوالد رسيار محکم سا ته يرده و‬
‫توسط دو ادد رولررر نگ را ساچمه های مخروطی در دو ييب مخالف هم رررروی پوسرته سروار مری‬
‫يوند‪ .‬کنسهای ارجی رولررر نگ ها روسيله يانه های ک مهره قفلی در محرا رود قررار گرفتره و‬
‫قارا تنظيم نيز می رايد‪ .‬صفحه محر‪ ،‬توپی که را پلوس کپارچه يده اسا‪ ،‬توسرط چنرد پريچ کره‬
‫دور تا دور آن قرار گرفته ره ود توپی متصا می يود ورين آنها ک واير مقوائی قرار دارد‪.‬کاسه نمرد‬
‫فنردار از دا ا و نزد ک ره طدق سوار می يود‪.‬‬