‫‪Distributor‬‬

‫تعریف دلکو‪:‬‬
‫دستگاهی است که با انرژی گرفتن از موتوروظیفه ی قطع و وص ل جری ان م دار اولی ه را ب ر‬
‫عهده دارد‪.‬بطور کلی دلکو اعم از اینکه پالتین دار بوده ویا الک ترونی باش د س ه وظیف ه ی مهم‬
‫زیر را انجام می دهد‪:‬‬
‫الف)جریان برق را در مدار اولیه قطع و وصل نموده و مانند سوئیچ مکانیکی کار می کن د‪.‬این‬
‫عمل بوسیله ی پالتین ها انجام می شودو در نتیجه در مدار ثانویه ی کویل ب رق ب ا ولت اژ زی اد‬
‫تولید می شود‪.‬‬
‫ب)برق تولید شده با ولتاژ زیاد بین چکش برق و ترمینال های درب دلکو بین شمع های موتور‬
‫توض یع می گ ردد‪.‬جرق ه زدن ش مع ه ای س یلندرهای موت ور بس تگی ب ه ت رتیب اح تراق‬
‫موتور(وایر چینی شمع ها)داشته وطبق کارخانه ی سازنده باید عمل شود‪.‬‬
‫ج)عمل جرقه زدن در سر شمع ها ودر اخر زمان تراکم و در یک موقع معینی در داخل اتاقک‬
‫اح تراق انج ام می گیردت ا موت ور ح د اک ثر ق درت خ ود را بتوان د بدس ت اورد(تایمین گ‬
‫دلکو)‪.‬همچنین آوانس مکانیکی که بوس یله ی وزن ه ه ای دلک و انج ام میش ود‪،‬هم راه ب ا آوانس‬
‫مکشی ‪،‬جرقه زدن سر شمع ها را بسته به شرایط موتوربطور خود کار تنظیم می کند‪.‬‬
‫در عمل دو جور دلکو مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬این تقسیم شدن بر اساس روش تکمیل ش دن‬
‫مداربین چکش برق و ترمیتال های درب دلکو انجام شده است‪.‬‬
‫در نوع اول بین ترمینال ه ای درب دلک و و تیغ ه ی چکش ب رق فاص له ی کمی وج ود دارد و‬
‫جریان الزم برای ایجاد جرقه در الکترود ش مع ه ا بای د از این فاص له عب ور کن د‪.‬در ن وع دوم‬
‫ترمینال های درب دلکو بصورت جاروبکهای زغالی ساخته شده و با تیغه ی چکش برق تماس‬
‫کامل پیدا می کند‪.‬در نوع اخیر کلیه ی سطوح تماس را از جنس سخت و مقاوم در برابر سایش‬
‫می سازندودر داخل درب دلکو طرح ریزی می کنند‪.‬اخیرا بجای باکلیت از الستیک س خت ک ه‬
‫در این مورد آزمایش خود را بهتر پس داده است استفاده می کنندک ه در مقاب ل ت رک خ وردگی‬
‫مقاومتر است‪.‬تمیز بودن کلی ه ی قس متهای رد کنن ده ی جری ان نقش عم ده ای در کیفیت جرق ه‬
‫زنی دارد‪.‬الزم بذکر است که در ن وع اول ولت اژ خ روجی کوی ل بای د کمی بیش تر از ن وع دوم‬
‫باشد زیرا جریان یاد شده باید از دو فاصله ی خالی عبور کند‘یکی از سر شمع هاو دیگ ری از‬
‫همین فاصله ی بین چکش برق و ترمینال های درب دلکوکه بطور سری به شمع ها وص ل می‬
‫باشد‪.‬‬

‫طرز کار دلکو‪:‬‬

‫هر بار که یکی از برجستگی های بادامک با کنتاکت های پالتین تم ا س پی دا می کن د‘آنرا ب از‬
‫کرده و در اثر القا متقابل‪،‬در مدار ثانویه ی کویل یک جریان فشار قوی ایجاد می نماید‪.‬جری ان‬
‫فشار قوی مزبور از طریق یک وایر کامال عایق به ترمینا ل ه ای درب دلکوه دایت می گ ردد‬
‫تا مسیر خود را از طریق بدنه تکمیل نماید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫دلکو از قسمتهای مختلفی تشکیل شده و هر قس مت وظیف ه ی ج داگا ن ه ای ب ر عه ده دارد ودر‬
‫عمل احتراق و کارایی موتور موثر می باشد‪.‬‬

‫اجزای دلکو لوکاس مد ل‪45D4‬‬

‫اجزای تشکیل دهنده ی دلکو بشرح زیر است‪:‬‬
‫‪-1‬پالتین ها‪:‬‬
‫در دلکوی کلیه ی اتو مبیل های جدید ‘برای قطع و وصل کردن جریان م دار اولی ه در زم ان‬
‫مناسب‪ ،‬از پالتین ها استفاده می شود‪.‬‬
‫کنتاکتهای پالتین‪:‬‬
‫وظیفه ی اصلی کنتاکتهای پالتین ای است که کنتاکت سر شمع با دقت و سرعت جرقه بزند‪.‬لزا‬
‫الزم است که قطعات متحرک این مجموعه سبک و در عین حال محکم ب وده و از م واد درج ه‬
‫یک ساخته شده باشند‪.‬کنتاکتهای پال تین قطعات بسیار ک وچکی هس تند ک ه یکی از آنه ا ث ابت و‬
‫دیگری متحرک است‪.‬پالتین ثابت به وسیله ی یک پیچ به صفحه ی دلکو بسته می شود ک ه این‬
‫پیچ را پیچ تنظیم می نامند‪.‬پالتین ثابت ک ه ب ه ص فحه بس ته می ش ود دارای ب رق منفی وپالتین‬
‫متحرک بوسیله ی یک پین لوالیی عایق از همدیگر‪،‬به هم متصل می شوند که برق از سر س یم‬
‫منفی کویل به پالتین ها و خازن وصل می شود‪.‬‬
‫بازوی کنتاکت متحرک فنری بوده و در حالت عادی انرا به کنتاکت ثابت تکیه می دهد‪.‬کنتاکتها‬
‫را معموال از جنس تنگستن یا آلیاژی از پالتین ها می سازند ت ا در مقاب ل جرق ه ه ای احتم الی‬

‫‪2‬‬
‫مصون بوده ودر برابر ب از و بس ته ش دن س ریع انه ا ودر نتیج ه ی پیش ام دن ح الت چکش ی‬
‫مقاوم باشند‪.‬کنتاکتهای پالتین در حالت عادی بس ته مگ ر اینک ه ش مع ه ا ب ه جرق ه نی از داش ته‬
‫باشندکه در اینصورت بر جستگی بادامک دخالت کرده کنتاکته ای آن را ب از میکن د‪ .‬اس تفاده از‬
‫پالتین ها یا کنتاکتهای معموال بسته در اتومبیل ها با دور زیاد مرسوم است‪.‬زی را در این ح الت‬
‫تماس نسبتا زیاد کنتاکتها با هم بح دی اس ت ک ه خاص یت مغناطیس ی س یم پیچی اولی ه ی کوی ل‬
‫بطور کامل به داخل سیم پیچی ثانویه نفوذ می کند‪.‬در نتیجه ی این وض عیت در موق ع اس تارت‬
‫که دور موتور کم است‘جرقه های خوبی در سر شمع ه ا ایج اد می ش ود و ب ه م رور ک ه دور‬
‫موتور افزایش یافته ودر زمان تماس کنتاکتها کاهش می یابد شدت جرقه های ایجاد شده ن یز کم‬
‫می شوند‪.‬‬
‫میزان پالتین های دلکو‪:‬‬
‫برای اینکه جریان برق در موقع باز شدن پالتین ها بخوبی قطع شود بایستی فاصله ی پالتین‬
‫ها در موقع باز بودن ‘یعنی موقعی که یکی ازبادامک ه ا زی ر پالتین ب رق خ ورده و ان را از‬
‫پالتین اتصال اهن دور نموده است‘نیم میلیمتر باشد تا برق بخوبی قطع شود‪ .‬میزان صحیح این‬
‫فاصله بوسیله ی پالتین اتصال اهن صورت می گیرد(پالتین ثابت)‪.‬‬
‫طرز عمل ‪:‬‬
‫ابتدا درب دلکو را باز نموده وچکش برق را برمی دارند‪ .‬سپس یک نف ر می ل لن گ (هن دل)را‬
‫گردانیدهتا نوک یکی از بادامک ها زی ر پالتین ب رق(پالتین متح رک)خ ورده و ان را ح داکثر‬
‫باز نماید‪ .‬اگر در این لحظه فاصله ی پالتین ه ا ن امیزان ‘یع نی کم تر ی ا بیش تر از نیم میلیم تر‬
‫باشد باید پیچ ضامن پالتین را شل نموده و پیچ میزان انرا انقدر ب ه چپ ی ا راس ت بگ ردانیم ت ا‬
‫فاصله درست تنظیم شود‪.‬‬
‫تذکر‪:‬این فاصله باید هر چند ماه یکبار میزان گردد ‪ .‬زیرا در مصرف سوخت و کشش اتومبیل‬
‫نهایت درجه اهمیت را دارد‪.‬علت ان هم ساییده شدن فیبر پالتین برق است ک ه بادام ک ف والدی‬
‫میل دلکو در تماس با ان است‪.‬‬
‫‪-2‬صفحات داخل دلکو‪:‬‬
‫داخل دلکو دو عدد صفحه ی فوالدی و متحرک وجود داردکه صفحه ی ثابت بوسیله ی دو عدد‬
‫پیچ به بدنه ی دلکو بسته شده است‪.‬صفحه ی متحرک بر روی صفحه ی ثابت قرار گرفته و ب ه‬
‫راحتی بر روی ان حرکت می کندو می تواند چند درجه گردش نماید‪.‬پالتین ها بر روی صغحه‬
‫ی متحرک سوارند‪.‬پس تنظیم فاصله ی دهانه ی پالتین بوسیله ی پیچ مخصوصکه داخ ل ش یار‬
‫کشویی(پیچ میزان پالتین ثابت)قرار گرفته استپالتین ثابت نیز سفت می گردد‪.‬در بعضی د لک و‬

‫‪3‬‬
‫ها خازن یا فیوزدلکو نیز ب ر روی ص فحه ی متح رک س وار می ش ود‪.‬در ح الی ک ه در دیگ ر‬
‫دلکوها خ ازن ممکن اس ت در قس مت ب یرون دلک و نس ب گ ردد‪.‬در ض من ص فحه ی متح رک‬
‫دلکوبه میله ی دیافراگم دستگاه اوانس مکشی متصل است‪.‬‬
‫‪-3‬بادامک میل دلکو‪:‬‬
‫بادامک میل دلکو دهانه ی پالتین را باز کرده و ف نر متح رک دهان ه ی پالتین ه ا را می بن دد‪.‬‬
‫تعداد بادامک های میل دلکو برابر ب ا تع داد س یلندر ه ای موتوراس ت‪.‬ب رش عرض ی بادام ک‬
‫موتور های چهار سیلندر‘چهار گوش بوده(به فاصله ی ‪ 90‬درجه)‪،‬و شش سیلندر‪ ،‬ش ش گ وش‬
‫(به فاصله ی ‪ 60‬درجه)می باشدوهمچنین موتور های هش ت س یلندر ‪ 15‬درج ه هس تند‪.‬در اث ر‬
‫حرکت میل دلکو‘بادامک یا فیبر پالتین متحرکتماس پیدا کردهو سبب باز و بسته شدن دهانه ی‬
‫پالتین ها می شود‪.‬میل بادام ک دلک و ح رکت خ ود را از می ل س وپاپ می گ یرد و س رعت آن‬
‫نصف سرعت میل لنگ موتور است‪.‬زی را دری ک دور گ ردش می ل دلکو‘کوی ل بای د جرق ه ی‬
‫الزم را به تمام سیلندرهای موتور برساند‪.‬تعداد درجاتی را که دهانه ی پالتین بسته است‘زاویه‬
‫ی داول گفته می شود‪.‬و این زائیه ‪ 60‬تا‪ 65‬درصد زمان باز و بس ته ب ودن دهان ه ی پالتین می‬
‫باشد(زاویه ی ‪ 60‬و‪ 45‬بستگی به تعداد سیلندرهای موتور دارد)‪.‬بنابر این در زمان بسته ب ودن‬
‫دها نه ی پالتین ها ‘ جریان برق از مدار اولیه گذشته و باعث اشباع کوی ل می ش ود‪.‬ه ر گون ه‬
‫تغییر در فاصله ی دهانه ی پالتین ها‘سبب تغغیر در زاویه ی داول خواهد ش د(ی ک درج ه ب ه‬
‫ازای‪ 0.001‬اینچ تغییر در فاصله ی دهانه ی پالتین ها)‪ .‬در ضمن وزنه ها ی تعادل توسط فنر‬
‫به میل بادامک دلکو متصل می باشند‪.‬ب ا گ ردش می ل دلک و وزن ه ه ا همس و ب ا می ل دلک و ب ه‬
‫حرکت در آمده و جهت آوانس کردن به کار می روند‪.‬در موت ور اتومبی ل پیک ان ‪،‬قس مت پ ایین‬
‫میل دلکو با دو پر خود با شکاف اویل پمپ در گیر شده و میل دلکو را می چر خاند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪-4‬آوانس مکا نیکی‪:‬‬
‫در قسمت پایین دلکو قرار گرفته و سبب گردش میل بادامک دلکو می گردد‪.‬در واقع دلکو‬
‫ب ه واح د آوانس گری ز از م ر کزج ا داده اس ت‪:‬ی ک س ری از وزن ه ه ای ل وال دار ک ه ب ه‬
‫شفت(میل)دلکو متصلندکه سبب می شوند بادامک به آرامی بچرخد و زمان جرقه زدن شمع ه ا‬
‫در سرعت های باالی موتور جلو بیفتد‪.‬‬
‫عالوه بر آن د لکو یک واحد آوانس مکشی نیز دارد که به پهلوی دلکو وصل می باش د وس بب‬
‫حرکت صفحه ی متح رک می ش ود‪.‬در ه ر دو ح الت م وقعیت فی بر پالتین متح رک نس بت ب ه‬
‫بادامک دلکو تغییر پیدا می کند‪.‬‬
‫‪-5‬آوانس مکشی‪:‬‬
‫آوانس مکشی حساس به خال تو لید شده و در منیفلد هوا می باشد‪،‬بنابر این هنگ امی ک ه موت ور‬
‫روشن بوده و دریچه ی گاز در حالت نیمه باز باشد‪،‬مخلوط هوا و ب نزین کم تری وارد س یلندر‬
‫ها و اتاق احتراق می گردد‪.‬لذا این مخلوط کم ب ا س ر عت کم تری می س وزد‪.‬ل ذا قب ل از اینک ه‬
‫فشار حاصل از احتراق به حداکثر برسد‪،‬پیستون از نقطه ی مرگ باال گذشته و به طرف پ ایین‬
‫حرکت کرده است‪.‬بنابر این بیشتر انرﮊی سوخت تلف خواهد شد‪.‬برای جلو گیری از تلف ش دن‬

‫‪5‬‬
‫انرﮊی‪،‬جرقه بای د زودت ر زده ش ودتا س وخت زم ان بیش تری ب رای س وختن داش ته باش د‪.‬ب دین‬
‫منظور از آوانس مکشی استفاده می شود‪.‬‬
‫آوانس مکشی از یک محفظه ی غیر قابل نفوذ هوا درس ت ش ده اس ت ‪1‬و داخ ل آن دی افراگمی‬
‫قرار گرفته است‪.‬یک سمت دیافراگم که غیر قابل نفوذ هواست بوسیله ی لول ه ای ب ه محلی ک ه‬
‫در باالی دریچه ی گاز کاربوراتور استبش ته می ش ود‪.‬در ض من ط رف دیگ ر دی افراگم(داخ ل‬
‫محفظه)بوسیله ی میله ی رابطی به صفحه ی متحرک دلکو متصل است‪.‬هنگامی که دریچ ه ی‬
‫گاز بسته است و موتور در دور آرام ک ار می کن د‪،‬خالئی ت و لی د نش ده و ن یرویی ب ر دی افراگم‬
‫وارد نمی شود‪.‬بنابر این دلکو در حالت ریت ارد خواه د ب ود‪.‬وق تی دریچ ه ی گ از کمی ب از می‬
‫شود‪،‬خال منیفلد هوا بر دیافراگم اثر کرده و فنر آنرا فشرده می کند‪.‬با کشیده شدن دیافراگم ‪،‬میله‬
‫ی آن صفحه ی متحرک دلکو را به بیرون می کشد‪.‬در نتیجه وضعیت قرار گرفتنن فیبر پالتین‬
‫متحرک بر روی بادامک میل دلکو تغییر کرده و دهانه ی پالتین زودتر باز می شود‪.‬این عم ل‬
‫باعث می شود که جرقه ی برق در دهان ه ی ش مع ه ا زودت ر انج ام گ یرد‪.‬اگ ر دریچ ه ی گ از‬
‫بیشتر باز شود‪،‬خال کمتری در منیفلد هوا بوجود ٱمده و آوانس مکشی نیز کم تر خواه د ب ود‪.‬در‬
‫صورتی که دریچه ی گاز کاربوراتور کامال باز شود‪،‬دیگر آوانس مکشی تو لید نخواهد شد‪.‬در‬
‫این حالت آوانس جرقه بوسیله ی آوانس وزنه ای تامین خواهد شد‪.‬‬
‫‪-6‬درب دلکو‪:‬‬
‫درب دلکو در موتور اتو مبیل ها استفاده می شود تا دلکو روت ور داخلش را بپوش اند‪.‬در وس ط‬
‫درب دلکو یک ترمینال مرک زی وج ود دارد ک ه ب ه وای ر خ روجی کوی ل متص ل می ش ود‪.‬در‬
‫اطراف این ترمینال مرکزی چندین ترمینال متقارن نسب شده اندکه وای ر س ر ش مع ه ا ب ه آنه ا‬
‫وصل است‪.‬درب دلکو از یک ماده ی عایق در برابر حرارت و الکتریس ته از قبی ل ب اکلیت ی ا‬
‫کائوچوساخته شده است‪.‬ترمینال هایی که بصورت پین(‪ )pin‬در داخل درب دلک و ق الب ری زی‬
‫شده انداز جنس برنج یا الیاﮋ مشابه دیگری س اخته می ش وند‪.‬درب دلک و بوس یله ی ی ک جفت‬
‫تسمه های فنری بر روی پایه ی دلکو قرار می گیرد و فقط وقتی بطور ص حیح در ج ای خ ود‬
‫مستقر شده باشند‘به ان محکم می شوند‪.‬بن ابر این ب ا خی ال راحت می ت وان درب دلک و را ب از‬
‫کرده و قطعات آن و پالتین را بازدید یا تنظیم نمود بدون اینک ه از نص ب نادرس ت ان نگ رانی‬
‫داشته باشیم ‪.‬‬
‫ترمینال های مرکزی درب دلک و در واق ع ی ک ف نر می باش د ک ه دکم ه ی ک ربن رویش ق رار‬
‫گرفته ‪))a spring loaded carbon button‬که مربوط به روتور می باش د‪.‬همچ نین تع داد‬

‫‪6‬‬
‫نوک های توزیع که در واقع به وایر شمع مربوط هستند‪،‬تعداد سیلندر های موت ور را مش خص‬
‫می کند‪.‬‬
‫درب دلکو نخستین جز دلکو می با شد ک ه ع ا قبت دراث ر گرم ا و ل رزه ع اقبت ازپ ای در می‬
‫اید‪.‬اما حتی اگردرب دلکو نشکند و ترک بر ندارد‪،‬کربن ترمینال مرکزی آن ته نشین می شود(‬
‫‪ ,)deposits‬و فنر فرسوده شده ی ترمینال می تواند سر دلکو را عیبناک کند‪.‬اگر چ ه آن ی ک‬
‫وسیله ی ارزان است و خیلی راحت هم تعویض می شود‪.‬‬
‫درب دلکو ‪ 9-3‬پست روی خودش دارد‪.‬یکی از ان پستها همان ط ور ک ه گفت ه ش د مرب وط ب ه‬
‫ولتاﮋ امده از طرف کویل به دلکوست‪.‬بقیه ی پس تها هم ب ه س ر ش مع ه ا ب رای جرق ه زدن ب ر‬
‫حسب تقدم و تاخر مربوط هستند‪.‬‬
‫روی ترمینا ل داخل درب د لکو ی ک ترمین ا ل وج ود دارد ک ه ب ا هم ه ی پس تها مط ابقت می‬
‫کن د‪.‬ترمین ا ل ه ای ش مع بص ورت دای ره وار در درب دلک و ق رار دارن د‪.‬در بعض ی دلکوه ا‬
‫ترمینال های بیرونی بصورت یک خط مستقیم قرار دارند‪.‬‬
‫اگر چنانچه درب دلکو ترک داشته باشد ‪،‬برق دزدی بوجود می آید و موتور به خوبی ک ار نمی‬
‫کندو پین ها ی فلزی وایر شمع ها نیز باید سالم باشد‪.‬‬
‫در شکل زیر نوع دیگر درب دلکورا می بینی د ک ه ترمین ال ه ای مرب وط ب ه ش مع‘داخل درب‬
‫دلکو متصل به جاروبک های زغالی می باشد که ب ا تیغ ه ی چکش ب رق تم اس کام ل پی دا می‬
‫کنند‪.‬‬
‫‪-7‬چکش برق(روتور)‪:‬‬
‫در قسمت انتهایی و باالیی همان محوری که بادامک پالتین ن یز ب ر روی ان نص ب ش ده ق رار‬
‫می گیرد‪ .‬بنابر این روتور با همان سرعت می ل بادام ک و نص ف س رعت می ل لن گ می چ ر‬
‫خد‪.‬از آنجا که سر موتور(که معموال ‪ the rotor‬نامیده می شود) به شفت دلکو متص ل اس ت و‬
‫آن هم ب ه وس یله ی ی ک چ رخ دن ده روی می ل بادام ک موت ور می چرخ د‘بنابر این روت ور‬
‫همزمان با چرخ دنده ی میل بادامک می باشد‪( .‬بنا بر این تع داد دن دهای چ رخ دن ده ی می ل‬
‫بادامک دو برابر تعداد دنده های چرخ دنده ی میل لنگ می باشد)‪.‬‬
‫در قسمت باالیی چکش برق یک تیغه ی هادی(‪ )1breaker arm‬نصب ش ده ک ه موق ع گ ردش‬
‫میل دلکو‘ اتصال الکتریکی الزم بین ترمینال مرکزی و وایر یکی از شمع ه ا را برق رار می‬
‫سازد‪.2‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪7‬‬
‫روتور همچنین از یک محور(‪)pivot‬همچ نین از ی ک پ یرو(‪ )cam follower‬ک ه در وس ط‬
‫‪ beareker arm‬قرار داده شده است تشکیل شده است‪.‬‬

‫در واقع روتور ولتاﮋ باالی جرقه زنی را در س ر ش مع ه ا ق رار می دهد‘بطوریک ه جرق ه در‬
‫یک نظم درست قرار گیرد‪.‬روتور در مقاب ل ی ک ب رس ک ربن (‪ )carbon brush‬ک ه روی‬
‫ترمینال مرکزی درب دلکو میباشد ‪،‬پرس ش ده اس ت‪.‬ی ک ف نر هم ب رای اینک ه کش ش را روی‬
‫نوک کربن (‪)carbon point‬نگه دارد استفاده می شود‪.‬ترمینال کویل در مرکز قس مت داخلی‬
‫درب دلکو می باشد‪.‬روتور طوری طراحی شدهکه تکه ی وسطی بطور الک تریکی ب ا لب ه اش‬
‫ارتباط دارد‪.‬بنابر این ولتاﮋی که از پست کویل می اید از ن وک ک ربن عب ور خواه د ک رد و از‬
‫انج ا ب ه لب ه اش می رود‪.‬بن ابر این ب ازوی روت ور(تیغ ه ی ه ادی)از نزدی ک (ن ه در تم اس)‬
‫کنتاکتهای درب دلکو که متصل ب ه کابله ای کش ش ب االی ش مع ه ر س یلندر هس تند ‪،‬عب ور می‬
‫کند‪.‬با استفاده از دلک و ان رﮋی ولت اﮋ ب اال ق ادر اس تتا از ش کاف کوچ ک بین ب ازوی روت ورو‬
‫کنتاکتهای درب دلکو بپرد (این فاصل‪0.5mm‬است)‪.‬‬
‫وقتی روتور می چرخد ‘لبه اش از ترمینالهای ش مع ک ه بص ورت دای ره وار در قس مت داخلی‬
‫درب دلک و ق رار دارن د عب ور می کن د‪.‬و ب ر اس اس دس تور دس تور آتش زنی(‪firing‬‬
‫‪‘)order‬ولتاﮋ ثانوی را به شمع مناسب می فرستد‪.‬‬
‫‪-8‬بوش دلکو ‪:‬‬
‫بوش میل دلکو در واقع راهنمای میل دلکو می باشد که اگر ساییدگی بوجود آی د‪،‬می ل دلک و ل ق‬
‫شده و در گردش چکش برق اثر سوﺀ می گذاردکه همان بهم خ وردن زم ان جرق ه می باش دکه‬
‫در این موقع بوش باید تعویض گردد‪.‬‬
‫‪-9‬دو پر میل دلکو و خار آن‪:‬‬
‫دو پر میل دلکو که توسط یک خار به انتهای میل دلکو وصل می شود‪،‬وس یله ای اس ت ک ه در‬
‫شکاف باالیی اویل پمپ قرار می گیرد‪.‬ب ا گ ردش می ل لن گ و می ل س وپاپ و اوی ل پمپ‪،‬می ل‬

‫‪8‬‬
‫دلکو نیز به گردش در می آید‪.‬عیبهایی که در دو پر میل دلکو بوج ود می آی د س اییدگی بیش از‬
‫حد انستکه باعث لق زدن میل دلکو و تاثیر آن در بد کار کردن موت ور می باش د‪.‬این قطع ه ک ه‬
‫محرک میل دلکو می باشد ‪،‬به زبان تعمیر کاران اتومبیل دو پر دلکو نامیده می شود‪.‬‬
‫‪-10‬خازن و فیوز دلکو‪:‬‬
‫خ ازن را معم وال بص ورت م وازی ب ه کنتاکته ای پالتین وص ل می کنند‘تا از خ ال افت ادن‬
‫انهاجلوگیری کند‪.‬البته وجود خازن کیفیت عمل کرد کویل را نیز بهتر می سازد‪.‬خازن معم وال‬
‫از ورقه های بسبار نازکی از جنس قلع که الیه های مختلف انها بوسیله ی صفحات ن ازکی ک ه‬
‫به پارافین یا میکا اغشته هستند‪،‬ساخته می شوند‪.‬صفات مزبور بصورت یکی در میان و بط ور‬
‫موازی بهم وصل می شوندو در مجموع دو ترمینال از خازن خارج می شوند‪.‬‬
‫ب رای درس ت ک ردن خ ازن اس توانه این ورق ه ه ا و ع ایق ه ای انه ا را ب ه دور هم لول ه‬
‫کرده‘مجموعه را در یک بدنه ق رار می دهن د‪.‬چ ون بین الی ه ه ای م ذکور اتص ال الک تریکی‬
‫وجود ندارد‘جریان مستقیم بکلی قادر به عبور ازخازن نمی باشد‪.‬اگر جری ان مس تقیم از خ ازن‬
‫رد شد‘الیه های داخلی ان با هم اتصال کوتاه کرده و باید انرا عوض کرد‪.‬‬
‫عمل خازن‪:‬وقتی مدار کوی ل قط ع می ش ود‘ولتاﮋالقا ش ده در م دار اولی ه(ک ه ناش ی از س قوط‬
‫میدان اولیه است) ب اعث ایج اد جرق ه در دو کنت اکت پالتین می ش ود‪.‬اگ ر چ ه وق تی خ ازن را‬
‫بصورت موازی به دو کنتاکت پالتین می بندیم‘ولتاﮋ مزبور در عوض غلبه کردن بر مق اومت‬
‫کنتاکتهای پالتین‘خازن را پر می کند‪.‬به این ترتیب خازن بسرعت پر ش ده و یکی از ص فحات‬
‫ان بار مثبت و دیگری و دیگری بار منفی را در خود ذخیره می کن د‪.‬کمی بع د ت ر خ ازن ب ا ر‬
‫خود را در جهت معکوس در سیم پیچ ائلیه و باتری تخلیه می کند‪.‬جون جهت جری ا ن اخ یر در‬
‫خالف جهت جربان مغناتیس کننده اولیه است‪،‬وجود ان به کاهش آهنربایی هسته کمک ک رده و‬
‫انرا به سرعت به حد صفر می رساند‪.‬بنابر این سقوط میدان را تسریع نموده و در نهایت‪،‬ولت اژ‬
‫سیم پیچ ثانویه را باال می برد‪.‬در حقیقت قبل از محو شدن کام ل ب ار الک تریکی خ ازن‪،‬جری ان‬
‫چندین با ر در فاصله ی بین دو قطب خازن تغییر موقعیت می دهد‪.‬مگر اینکه کنتاکتهای پالتین‬
‫بسته باش ند ک ه در این ص ورت خ ازن اتص ال کوت اه ش ده و ب ار م ذبور بال فاص له از بین می‬
‫رود‪.‬در عمل خازن تحت ولتاژ ناگهانی و زیادی ق رار می گ یرد‪.‬بخص وص وق تی ولت اژ اولی ه‬
‫قطع می شود‪،‬بین دو کنتاکت پالتین ‪،‬ولت اژی در ح دود ‪ 250-150‬ولت ب ر ق رار می ش ود‪.‬ل ذا‬
‫ضروری است که علیق بین صفحات از جنس مقاوم ومناسبی انتخ اب ش ود‪.‬اگ ر در موق ع ک ار‬
‫موت ور بین دو کنت اکت پالتین جرق ه ایج اد ش ود‪،‬ب دیهی اس ت ک ه خ ازن مغی وب ب وده و قط ع‬

‫‪9‬‬
‫است‪.‬در صورتی که این عمل جرقه زنی بین دو کنتاکت پالتین ادامه یابد‪،‬کنتاکته ای آن خ راب‬
‫خواهند شد‪.‬‬
‫موقعیت خازن ‪:‬‬
‫موقعیت خازن به اندازه ‪،‬تعداد و ترتیب قرار گرفتن صفحات نازکو همچنین کیفیت و ض خامت‬
‫ماده ی دی الکتریت بین آن دو بستگی دارد‪.‬مساحت الزم صفحات نازک بر( حسب سانتی م تر‬
‫مربع)به اندازه ی وایر وتعداد دورهای سیم پیچی کویل‪،‬ش کل و کیفیت هس ته ی آه نی کوی ل و‬
‫سرعت قط ع و وص ل ش دن م دار بس تگی دارد‪.‬ظ رفیت خ ازن ه ای مص رفی در دلک و ‪0.25‬‬
‫میکرو فاراد است‪.‬در عمل اگر خازن از نوع مناسب انتخاب و ظرفیت خ وبی داش ته باش د می‬
‫تواند ولتاژ ثانویه کویل را تا حدود ‪ 25‬برابر افزایش ده د‪.‬در عین ح ال عم ل خ ازن از ب روز‬
‫جرقه بین کنتاکتهای پالتین در هنگام باز بودن آنها جلو گیری کرده و از سوختن و خال افت ادن‬
‫آنها پیش گیری می کند‪.‬‬
‫شباهت خازن با یک سیستم هیدرو لیکی‪:‬‬
‫برای درک بهتر طرز مار و عمل کرد خازن می توان آنرا ب ا ی ک سیس تم هی درو لیکی قی اس‬
‫نمود‪.‬درست شبیه خ ازنی ک ه ب ه دو ط رف ش یر آب وص ل ک رده ایم‪،‬اگ ر ناگه ان ش یر آب را‬
‫مسدود کنیم‪،‬جریان جاری از طرف مخزن ‪A‬به ط رف مخ زن ‪،B‬ابت دا دی افراگم را کمی گش اد‬
‫کرده سپس به عقب باز می گردد‪.‬البته ساکن شدن دیافراگم در جای خ ود ب ه زم ان نی از دارد و‬
‫قبل از سکون کامل چند بار به عقب و جلو حرکت خواهد کرد‪.‬‬

‫در سیستم مذبور دیافراگم قابل ارتجاع فشار م وجی آب را تحم ل خواه د ک رد و از وارد ش دن‬
‫ضربه به شی جلوگیری می کند‪.‬مشابه این حالت در خازن مص رف ش ده در دلک و ن یز ص ادق‬
‫است‪.‬در این حالت وقتی کنتاکتهای پالتین از هم باز شده‪،‬مدار اولیه قط ع می ش ود‪،‬و خ ازن از‬
‫بروز جرقه در کنتاکتهای پالتین جلوگیری می کند‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫راه انداختن دلکو‪:‬‬
‫از آنجا که در دلکو برای هر یک از سیلند رهای موتور یک ترمینال پیش بی نی ش ده و در ه ر‬
‫دور نیمی از سیلندر های موتور محترق می ش وند‪،‬چکش ب رق بای د ب ا نص ف س رعت موت ور‬
‫گ ردش کن د‪.‬ب رای تنظیم ک ردن ک ار پالتین ک ه ب ا چکش ب رق مح ور مش ترکی دارد‪،‬می ت وان‬
‫برجستگی های بادادمک را به طور مناسب طراحی کرده و به این ترتیب لزوم استفاده از ی ک‬
‫محور دیگر را از بین برد‪ .‬با توجه به شکل برای بر گرداندن از یک چرخ دن ده اس تفاده ک رده‬
‫ئ آنرا با نصف سرعت دورانی میل بادامک موتور به گردش در می آورند‪.‬‬

‫روغن کاری دلکو‪:‬‬

‫‪ -1‬در برخی از مدل ها در کنار محور دلکو محفظه ی گریس کوچکی نصب شده که آن را‬
‫روغن کاری می کند‪.‬در عمل ب ا مختص ر گردان دن محفظ ه ی م ذکور کمی گ ریس ب ه‬
‫اطراف محور دلکو فرستاده می شود‪.‬این محفظه را باید ه ر ‪ 1600‬کیلوم تر ی ک دور‬
‫گرداند و در موقع لزوم آنرا پر کرد‪.‬در بعضی مدل هال از روغن استفاده می کنن د ک ه‬
‫در این صورت نیز بایدهر ‪1600‬کیلومتر یکب ار ب ا چن د قط ره روغن سیس تم را روان‬
‫نمود‪.‬‬
‫‪ -2‬برای برای انکه بادامک دلکو با محور ان روان باشد و بادامک بتواند به آس انی تغی یر‬
‫وضعیت دهد‪،‬در قسمت تو خالی بادامک یک تکه نمد آغشته ب ه روغن ق رار می دهن د‬
‫که این وظیفه را انجام بدهد‪.‬در این موردنیز پس از هر ‪ 1600‬کیلومترباید نمد یاد ش ده‬
‫را به روغن آغشته نمود‪.‬‬
‫‪ -3‬لوالی تیغه های پالتین و سطح خارجی بادامک راباید هر ‪ 1600‬کیلومتر یا دو ب ار در‬
‫سال به گریس آغشته نموده یا کمی روغن کاری نمود‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫در دلکو هایی که به سیستم خال مجهز هس تندو ص فحه ی پالتین آنه ا ب رروی بلبرین گ نص ب‬
‫شده‪،‬ساچمه ها و تکیه گا ههای آنها باید با یک روغن رقیق اتومبیل روغن کاری شود‪.‬‬

‫زمان احتراق‪:‬‬
‫درعم ل بای د زم ان ایج اد جرق ه درداخ ل س یلندررابا اف زایش ی ا ک اهش س رعت موتورتغی یر‬
‫داد‪.‬زیرا در حالت عادی احتراق وارد شده به داخل سیلندر موتورب ه ی ک زم ان مش خص نی از‬
‫دارد که به سرعت موتور بستگی ندارد‪.‬‬
‫در سیستم جرقه زنی اتو مبیل ک ه ب ه ب اتری مجهزندب ه دو روش می ت وان زم ان ایج اد جرق ه‬
‫نسبت به وضعیت میل لنگ و پیستون رادر حالت روشن بودن موت ور انج ام داد‪.‬یکی ب ا نغی یر‬
‫وضعیت مکانیسم پالتین حول بادامک و دیگری با تغییر مکانیسم بادامک نسبت به پالتین‪.‬‬
‫اگر ب ازوی پالتین در جهت دوران بادام ک تغی یر وض عیت داده ش ود کنتاکته ای آن نس بت ب ه‬
‫وضعیت میل لنگ دیر تر باز می شوند‪،‬در نتیجه ایجاد جرقه به تعویق می افت د‪.‬از ط رفی اگ ر‬
‫بازوی پالتین در خالف جهت دوران بادامک تغییر وضعیت دهد کنتاکته ای پالتین زودت ر ب از‬
‫ش ده و جرق ه زودت ر زده می ش ود‪.‬اک ر تغی یرات ی اد ش ده ب ه وس یله ی بادام ک ص ورت‬
‫بگیرد‪،‬نتیجه عکس آن چیزی که در باال گفته شد خواهد بود‪.‬ب ه این ت رتیب اگ ر بادام ک را در‬

‫‪12‬‬
‫جهت عادی آن بچرخانیم جرقه زودتر صورت می گیرد‪.‬در صورتی که با دامک را در خالف‬
‫جهت بچر خانیم کنتاکتها دیر ت ر ب از ش ده و جرق ه بتعوی ق می افت د‪.‬وق تی مجم و ع ه ی دلک و‬
‫طوری تنظیم شود که جرقه سر شمع ها دیر تر از حد معمول ص ورت گ یرد‪،‬می گوین د سیس تم‬
‫در ح ال ریت ارد (‪ )Retard‬تنظیم ش ده ودرح الت عکس می گوین د سیس تم در ح الت آوانس(‬
‫‪ )Advance‬قرار دارد‪.‬‬
‫کنترل جرقه با آوانس گریز از مرکز‪:‬‬
‫برای خالص کردن راننده از مسولیت تنظیم وضعیت جرقه زنی در سرعت های باال‪،‬از سیستم‬
‫خود کار مکانیزم جرقه زنی استفاده می کنند‪ .‬ب دین مع نی ک ه در قس مت پ ایین دلک ود در زی ر‬
‫صفحه های متحرک و ثابت ‪،‬وزنه هایی ق رار گرفت ه ک ه بوس یله ی دو فنرب ا می ل بادام ک در‬
‫ارتباط می باشند‪.‬با افزایش دور موتور وزنه ها در اثر نیروی گریز از مرکز به ط رف خ ارج‬
‫کشیده شده وفنر ها باز می گردن د‪.‬ب از ش دن ف نر ه ا ب اعث ح رکت می ل بادام ک دلک و ش ده و‬
‫وضعیت فیبر پالتین را بر روی میل بادامک تغییر می ده د‪.‬این تغی یر وض عیت ب اعث زودت ر‬
‫باز شدن دهانه ی پالتین ها شده و موتور آوانس می گردد‪.‬‬
‫برای اینکه تغییرات آوانس جرقه ‪،‬نسبت به سرعت ه ای مختل ف اتومبی ل مش خص باش د ‪،‬ف نر‬
‫های گاور نر از قبل مدرج شده اند‪.‬وقتی سرعت کاهش می یابد وج ود فنره ا ‪،‬وزن ه ه ا را ب ه‬
‫حالت دور آرام باز می گرداندو در نتیجه بادامک را بطور خود کار در وضعیت ریت ارد ق رار‬
‫می دهند‪ .‬و جرقه الکتریکی شمع ها‪،‬در س یلندرهای موتورب ا هم ان تایمین گ اولی ه انج ام می‬
‫گیرد ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫کنترل جرقه با آوانس مکشی‪:‬‬
‫آوانس مکشی حساس به خال تولی د ش ده در منیفل د ه وامی باشد ‪،‬بن ابر این هنگ امی ک ه موت ور‬
‫روشن بوده و دریچه ی گاز در حالت نیمه باز باشد ‪،‬مخلوط بنزین و هوای کمتری وارد سیلندر‬
‫ها و اتاقک احتراق می گردد‪.‬لذا این مخلوط کم با سرعت کم تری می س وزد‪.‬در نتیج ه قب ل از‬
‫اینکه فشار حاصل از احتراق به حداکثر برسد‪،‬پیستون از نقطه ی مرگ باال گذشته و به ط رف‬
‫پایین حرکت کرده است‪.‬بنا بر این بیشتر انرژی سوخت تل ف خواه د ش د‪.‬ب رای جل و گ یری از‬
‫تلف شدن انرژی‪ ،‬جرقه باید زودت ر زده ش ود ت ا س وخت زم ان بیش تری ب رای س وختن داش ته‬
‫باشد‪.‬بد ین منظور از آوانس مکشی استفاده می شود‪.‬‬
‫آوانس مکشی از یک محظه ی غیرقاب ل نف وذ ه وا درس ت ش ده و داخ ل آن دی ا ف راگمی ق رار‬
‫گرفته است‪.‬یک سمت دیافراگم ک ه غ یر قاب ل نف وذ هواس ت ب ه وس یه ی لول ه ای‪،‬ب ه محلی در‬
‫باالی دریچه ی گاز کارباراتوربسته می شود‪.‬در ضمن طرف دیگر دیافراگم(داخ ل محفظ ه)ب ه‬
‫وسیله ی میله ی رابط به صفحه ی متحرک دلکو متصل است‪.‬هنگامی که دریچ ه ی گ از بس ته‬
‫است و موتور در دور آرام ک ا ر می کن د‪،‬خالئی تولی د نش ده و ن یرویی ب ر دی افراگم وارد نمی‬
‫شود‪.‬بنابر این دلکو در حالت ریتارد خواهد بود‪.‬وقتی که دریجه ی گ از کمی ب از می ش ود‪،‬خال‬
‫منیفلد هوا بر دیافراگم اثر کرده و فنر آن را فش رده می کن د‪.‬ب ا کش یده ش دن دی افرگم میل ه ی آن‬
‫صفحه ی متحرک دلکو را به بیرون می کشد‪.‬در نتجه وضعیت قرا گرفتن فیبر پالتین متح رک‬
‫بر روی میل بادامک دلکو تغییر پیدا کرده و دهانه ی پالتین ها زودت ر ب از می ش ود‪.‬این عم ل‬
‫باعث می شود تا جرقه در دهانه ی شمع ها زودتر انجام گ یرد‪.‬اگ ر دریچ ه ی گ از بیش تر ب از‬
‫شود‪ ،‬خال کمتری در منیفلد هوا بوجود امده و آوانس مکشی نیز کمتر خواهد ب ود‪ .‬در ص ورتی‬
‫که دریچه ی گاز کارباراتور کامال باز شود‪،‬دیکر آوانس مکشی تولید نخواهد شد‪.‬در این ح الت‬
‫آوانس جرقه فقط به وسیله ی آوانس وزنه ای تولید خواهد شد‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ترتیب آوانس مکشی و مکانیکی‪:‬‬
‫آوانس مکانیکی معموال از دور آرام به باال ش روع ک رده‪،‬و ب ا اف زایش س رعت موت ور ‪،‬وزن ه‬
‫های دلکو بطور خود کار‪،‬موتور را آوانس می کنند‪.‬در صورتی که آوانس مکشی ب ا ب از ش دن‬
‫دریچه ی گاز شروع شده و در صورتی که دریچه ی گاز نیمه باز باش د ‪،‬دلک و ح داکثر آوانس‬
‫مکشی را خواهد داشت‪.‬‬
‫در سرعت ‪ 40‬مایل در س اعت(‪ 64‬کیل و ک تر در س اعت)آوانس مک انیکی ‪ 15‬درج ه و آوانس‬
‫مکشی با دریچه ی گاز کارب اراتور بط ور نیم ه ب از‪ 15‬درج ه خواه د ب ود‪.‬در نتیج ه در همین‬
‫حالت جمع آوانس مکشی و مکانیکی ‪30‬درجه می گردد‪.‬بن ابر این جرق ه در دهان ه ی ش مع ه ا‬
‫‪30‬درجه قبل از رسیدن پیستون به نقطه ی م رگ ب اال در آخ ر زم ان ت راکم خواه د ب ود‪.‬زی را‬
‫وقتی که دریچه ی گاز نیمه باز است هر دو آوانس با هم کار می کنند و وقتی که دریچه ی گاز‬
‫کامال باز شود‪،‬دیگر آوانس مکشی وجود نخواهد داشت‪.‬‬
‫دستور آتش زنی (‪:)firing order‬‬
‫دستور جرقه زنی یعنی ترتیب جرق ه زنی ش مع ها در موت ور ه ای دارای ح رکت رفت و ب ر‬
‫گشتی(‪ )reciprocating engine‬یا تنظیم سوخت در مو تورهای دیزلی‪.‬انتخ اب ی ک دس تور‬
‫آتش زنی مناس ب‪،‬در ک اهش جنبش و رس یدن ب ه ح رکت یکن واخت ض روری اس ت ت ا ب ه این‬
‫ترتیب طول عمر کارکرد موتور و همچنین راحتی استفاده کننده افزایش یابد‪.‬‬
‫در یک موتور مستقیم(‪)straight engine‬ش مع ه ا (و س یلندرها)از ش ماره ی ی ک از جل وی‬
‫موتور تا به عقب شماره گذاری می شوند‪ .‬اما بعضی کارخانه ه ا (‪)saab،citroen‬در بعض ی‬

‫‪15‬‬
‫مدل ها موتور را وارونه جایگزاری کردند‪،‬با ش ماره ی ی ک ب ه س مت ‪ .firewall‬در ی ک ‪V‬‬
‫‪engine‬بانک سمت راست اول شماره گذاری می شود‪،‬بعد بانک سمت چپ‪.‬‬
‫در یک ‪radial engine‬سیلندر ه ا بص ورت دای ره وارب ا ش ماره ی ی ک س یلندر ب اال ش ماره‬
‫گذاری می شوند‪.‬تقریبا همیشه اول س یلندر ه ای ف رد بط ور ث ابت ب د نب ال هم می آین د بع د هم‬
‫سیلندر ها با شماره ی زوج‪ .‬برای مثال یک تک بانک ب ا ‪ 7‬س یلندر‪،‬دارای دس تور آتش زنی‪...‬‬
‫‪...2،4،6،1،3،5،7،2‬می باشد‪.‬‬

‫ش ماره‬
‫ا‬ ‫ه‬
‫معم و‬
‫ال‬
‫روی‬
‫سیلندر یا مجرای ورودی منیفلد یا در سوپاپها گذاشته می شوند‪.‬‬

‫در یک موتور بطور قرار دادی‪ ،‬دستو آتش زنی صحیح با جایگزاری ص حیح ش یم ه ای ش مع‬
‫روی دلکو حکمفرما می شود‪.‬‬
‫در یک موتور مدرن با یک سیستم مدیریت موتور و جرقه زنی مستقیم‪،‬واحد کنترل الکتریکی(‬
‫‪،)ECU‬تنظیم صحیح جرقه زنی را مراقبت می کند‪.‬‬

‫‪.‬‬‫در جدول زیر بعضی از دستورات آتش زنی معمول آمده است‬

‫شماره ی سیلندر‬ ‫دستور آتش زنی‬ ‫مثال‬

‫‪16‬‬
 ‫‪2‬‬ ‫‪1-3-2‬‬ ‫‪saabtwo-strike engine‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪1-3-4-2‬‬ ‫‪fordtaunus V4 engine‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪Volvo 850‬‬

‫‪1-5-3-6-2-4‬‬ ‫‪Jeep cj 1949-1986‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1-6-5-4-3-2‬‬ ‫‪GM 3800 engine‬‬

‫‪)radial(7‬‬ ‫‪1-3-5-7-2-4-6‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪1-8-4-3-6-5-7-2‬‬ ‫‪cherysler fifth Avenue 1986‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪Dodge viper‬‬

‫‪12‬‬ ‫‪1-7-5-11-3-9-6-12-2-8-4-10‬‬ ‫‪ferrari 456 MGT 2001‬‬

‫‪1-12-8-11-7-14-5-16‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪4-15-3-10-6-9-2-13‬‬ ‫‪Cadsillac V16 engine‬‬

‫نگهداری دلکو‪:‬‬
‫الف)روغن کاری دلکو‪:‬پس از ‪ 5000‬کارکرد اتومبیل باید قسمتهای متحرک دلکو بش رح زی ر‬
‫رغنکاری شود‪:‬‬
‫‪ .1‬ب رروی بادام ک ه ای می ل دلک و بش رح زی ر گ ریس زده می ش ود ت ا از خ وردگی و‬
‫ساییدگی آنها جلو گیری گر دد‪.‬‬
‫‪ .2‬روی میل بادامک دلک و ‪،‬در زی ر چکش ب رق عدس ی ق رار گرفت ه ک ه ب ا ریختن ‪3-2‬‬
‫قطره روغن موتور رقیق‪ ،‬وزنه های آوانس اتو ماتیک و می ل دلک و روغن ک اری می‬
‫گردد‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫‪ .3‬میله ی کوتاهی که مح ل ق رار گ رفتن پالتین متح رک اس ت بای د دو قط ره روغن زده‬
‫شود(در بعضی از دلکو ها نیازی به روغن کاری این قسمت نیست)‪.‬‬
‫‪ .4‬در بعضی از دلکو ها‪،‬پیچ تنظیم آوانس جرقه وجود دارد که بابید چند قط ره روغن ب ر‬
‫روی دندانه های محور آن زده شود‪ .‬همچنین بین دو ص فحه ی ث ابت و متح رک دلک و‬
‫باید روغنکاری شود تا صفحه ها براحتی بر روی هم حرکت کنند‬
‫یادآوری‪:‬هعنگام روغنکاری قسمتهای فوق ذک ر‪،‬بای د دقت ک رد ک ه روغن بین دهان ه ی پالتین‬
‫پاشیده نشود‪.‬زیرا باعث روشن نشدن موتور می گردد‪.‬‬
‫ب)تم[[یز ک[[ردن و بازدید درب دلک[[و‪:‬قس مت داخ ل و ب یرون درب دلک و را پس از ه ر ‪1000‬‬
‫کارکرد اتومبیل باید با پارچه ی آغشته به بنزین تم یز ک رد‪.‬مخصوص ا فاص له ی بین ترمین ا ل‬
‫های درب دلکو باید خوب تمیز ش ود‪.‬ترمین ال ه ای داخ ل درب دلک و را خ وب تم یز نم وده و‬
‫دفقت نمود که بیش از اندازه خورده یا ساییده نشده باشند‪.‬زیرا در اثر پرش جرق ه ی الک تریکی‬
‫ممکن است سوخته وو فاصله آنها از لبه ی چکش برق افزایش پیدا کرده باشد ک ه در دوره ای‬
‫زیاد موتور باعث ریپ زدن آنها خواهد شد‪.‬‬
‫زغال درب دلکو نیز بازدید شده و در ص ورت ل زوم و در ص ورت کوت اه ش دن(ب ا مقایس ه ب ا‬
‫زغال نو) باید با زغال نو عوض شود‪.‬همچنین فنر زغال دلکو ن یز بازدی د ش ده و در ص ورت‬
‫لزوم آنرا عوض نمود‪.‬‬
‫چکش برق باید از نظر شکستگی بازدید و آزمایش شود‪.‬بدین معنی که چکش یرق را ب ر روی‬
‫میل بادامک دلکو قرارداده و وایر سر کویل را تقریبا به فاصله ی ‪ 1mm‬از چکش ب رق نگ اه‬
‫داشت‪.‬در این وضعیت با بازکردن و بستن دها نه ی پالتین(در صورت باز بودن سوییچ)‪،‬نبای د‬
‫از وایر جرقه پرش کند‪ .‬در غیر اینصورت چکش یرق ترک برداشته و ب رق ب ه می ل بادام ک‬
‫نشت می کند‪ .‬بنابر این چکش برق باد عوض شود‪.‬‬
‫تر مینال بیرونی درب دلکو(برج ها)و همچنین تر مینال های وس ط درب دلک و را می ت وان ب ا‬
‫وسیله مخصوص پاک ک ردن ترمین ال ه ا تم یز نم ود ت ا از ک اهش جری ان ب رق و افت ق درت‬
‫موتور جلو گیری گردد‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫ج)بازدید و آزمایش وایر فشار قوی‪:‬وایرها را می توان بوسیله ی یک المپ کوچک‪ 12‬ول تی‬
‫آزمایش نمود‪.‬بدین معنی که یک سر وایر رابر روی قطب منفی باتری قرار داده و س ر دیگ ر‬
‫را بوسیله ی دو سیم سر پیج المپ به قطب مثبت وصل کرد‪.‬در صورت سالم بودن وای ر المپ‬
‫روشن می شود‪.‬همچنین بوسیله ی اهم متر سالم بودن وایر را تشخیص داد‪.‬اگر وایر بریده باشد‬
‫عقفربه ی اهم متر بر روی صفر قرار می گبرد و مقاومتی را نشان نخواهد داد‪.‬‬
‫وایر ها باید در ترمینال های درب دلکو‪،‬کویل و سر شمع ها درست نشسته و کامال محکم قرار‬
‫گیرند تا در اثر لرزش موتور از جای خود کنده نشوند‪.‬در ضمن سر وای ر ه ا ن یز ک امال تم یز‬
‫بوده و در راه عبور جریان برق مانعی ایجاد نشود‪.‬‬
‫د)بازدید پالتین دلکو‪:‬پس از برداشتن درب دلکو بوسیله ی پیچ گوشتی‪،‬دها ن ه ی پالتین ه ا را‬
‫می توان بازدید نمود‪.‬در صورتی که پالتین ها سوخته یا خ ال زده باش ند‪،‬پالتین ه ا را از روی‬
‫دلکو باید جدا کرد‪.‬سپس دها نه ی آنها را بر روی لنگ مخصوص که چند قطره روغن ریخت ه‬
‫ش ده س ایید ت ا خ ال زدگی آنه ا از بین رود‪.‬البت ه بای د توج ه نم ود ک ه هنگ ام س اییدن ب ر روی‬
‫لنگ ‪،‬دها نه ی پالتین ها کامال بحالت گونی ایی باش د ت ا لب ه ی آنه ا درس ت ب ر روی هم ق رار‬
‫گیرند‪.‬در بعضی تعمیر کاران‪،‬دها نه ی پالتین را بوسیله ی پیچ گوشتی باز نموده و با س وهان‬
‫پالتین خال زدگی آنها را از بین می برند‪.‬‬
‫توجه‪ :‬هنگام باز کردن پالتین از روی درب دلکو باید به واشر های فیبری که بر روی مح ور‬
‫پالتین ها و محل اتصال سیم بغل دلکو قرار گرفته است توجه نمود تا در موق ع بس تن در مح ل‬
‫اولیه ی خود قرار گیرن د‪،‬در غ یر اینص ورت ع ایق بن دی دلک و درس ت نب وده و پس از بس تن‬
‫پالتین ها ‪،‬موتور روشن نخواهدشد‪.‬‬
‫در بعضی از موتور ها ‪،‬دلکو در محلی دور از دسترس تعمیر کار قرار گرفته اس ت در نتیج ه‬
‫تعویض پالتین ها مشکل خواهد بود‪.‬بنا بر این الزم است که دلکو را از روی موتور باز نم وده‬
‫و ضمن تعمیر یا تعویض سایر قطعات الزم‪،‬فاصله ی دهانه ی پالتین ها را ن یز تنظیم ک رده و‬

‫‪19‬‬
‫سپس دلکو را در محل اولیه ی خود بست‪(.‬هنگ ام بس تن دلک و‪ ،‬بای د ب ه تایمین گ آن ب ا موت ور‬
‫توجه شود‪).‬‬
‫آزمایش خازن(فیوز دلکو)‪:‬‬
‫هنگام آزمایش خازن باید به سه نکته ی اصلی زیر توجه نمود‪:‬‬
‫الف)ظرفیت خازن‬
‫ب)نشتی خازن‬
‫ج)مقاومت خازن بطور سری‬
‫الف)آزمایش ظرفیت خازن‪:‬ظرفیت خازن اتو مبیل ‪ 0.3-0.25‬میکرو فاراد است‪ .‬این آزمایش‬
‫را بوسیله ی ظرفیت سنج انجام می دهند‪.‬در صورتی ک ه ظ رفیت خ ازن کم تر از مق دار ف وق‬
‫باشد‪،‬دلیلی بر معیوب بودن خازن است ‪،‬باید عوض شود‪.‬‬
‫آزم ایش مق اومت خ ازن‪:‬مق اومت خ ازن را می ت وان بوس یله ی اهم متری ا ‪ MEGER‬ان دازه‬
‫گرفت‪.‬دلیل استفاده از ‪ MEGER‬زیاد بودن مقاومت خ ازن اس ت‪.‬ب ا ان دازه گ یری مق اومت‬
‫خازن می توان به سالم بودن خازن پی برد‪.‬در ضمن بوس یله ی اهم م تر ن یز می ت وان اتص ال‬
‫داخلی خازن را پیدا کرد‪.‬‬
‫شل بودن سیم اتصال خازن یا تمیز نبودن ب ا زن گ زدگی آن ‪،‬مق اومتی را در س یم جرق ه زنی‬
‫بوجود می آوردکه در نتیجه ب اعث س وختن خ ازن می ش ود‪.‬همچ نین جرق ه ی ایج اد ش ده بین‬
‫پالتین ها باعث ایجاد بر جستگی در یک سمت و گودی در سمت د یگر پالتین می شود‪.‬‬

‫(‪)2‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫(‪)1‬ظرفیت کم خازن باعث انتقال ذرات فلز پالتین منفی به پالتین مثبت گردیده است‪.‬‬
‫(‪)2‬ظرفیت زیاد خازن باعث انتقال ذرات فلز پالتین مثبت به پالتین منفی گردیده است‪.‬‬
‫پس از مدتی کار کرد اتو مبیل‪،‬خازن بدرسی وظیفه ی خود را انج ام نمی ده د‪ .‬در اینص ورت‬
‫نه تنها پالتین ها بسرعت خال زده و اکسید ه می شوند ‪،‬بلکه بعلت کم شدن مدت زمان جرق ه و‬
‫اشباع نشدن کویل ‪،‬عم ل اح تراق موت ور رض ایت بخش نخواه د ب ود‪.‬بن ابر این اگ ر پالتین ه ا‬

‫‪20‬‬
‫زودتر بسوزند‪،‬الزم است که خازن را آزمایش نموده و در صورت معی وب ب ودن آن را ع وض‬
‫کرد‪.‬‬
‫بطور کلی برای تشخیص اینکه خازن درست کار می کند یا نه‪،‬بهتر اس ت ک ه خ ازن مش کوک‬
‫را با یک خازن نو جانشین کرد‪.‬در صورتی که عیب بر طرف ش د ‪،‬معل وم می گ ردد ک ه عیب‬
‫از خازن بوده و در غیر اینصورت خازن سالم بوده و عیب راباید از قس متهای د یگ ر جس تجو‬
‫کرد‪.‬‬
‫پالتین ها دلکو‪:‬‬
‫همانطور که گفته شد بعد از مدتی کار کرد موتور ‪،‬دها ن ه ی پال تین ه ا خ ال زده و فاص له ی‬
‫آنها کم می شود‪.‬در نتیجه موتور بد کار کرده و بازده ی آن کاهش پی دا می کن د‪.‬ل ذا به تر اس ت‬
‫پالتین دلکو را عوض نمود‪.‬در صورتی که پالتین نو در دسترس نباشد‪،‬می توان دها نه ی آنه ا‬
‫را سوهان زده(بوسیله سوهان پالتین) و قسمت خال زدگی را از بین برد‪.‬‬
‫الزم بیاد آوری است که این کار باید در مواقع اض طراری انج ام ش ود و در اولین فرص ت ک ه‬
‫دسترسی به پالتین پیدا شد باید آنرا عوض نمود‪.‬‬
‫الف)طرز تعویض پالتین ها‪:‬‬
‫پالتین ها یز دلکو پس از مدتی کار کرد موتور(‪)5000km‬باز دی د نم وده و در ص ورت ل زوم‬
‫آنها را عوض کرد‪.‬تعویض پالتین ها معموال در حالتی انجام می گیرد که دلک و ب ر روی اوت و‬
‫مبیل بسته شده است‪.‬همچنین هنگام تعمیر اساسی موتور که ذلکو را از موتور جدا کرده اند نیز‬
‫می توان پالتین ها را عوض کرد‪.‬در اینصورت قسمت پایین پوسته ی دلکو را بین دو دهانه ی‬
‫گیره گیره ی رو میزی ک ه دارای ورق ه ی آل و می نیو می اس ت می بندن د‪.‬ابت دا پالتین متح رک‬
‫رات از روی دلک و برداش ته و س پس پیچ نگهدارن ده ی پالتین ث ابت را ب از ک رده و از روی‬
‫دلکو جدا می کنند‪.‬‬
‫هنگام بستن‪ ،‬پالتین های نو را از یکدیگر جدا کرده‪،‬ابتدا پالتین ثابت س پس پالتین متح رک را‬
‫به همان روشی که باز کرده اند در محل خود قرارداده و پیچ تنظیم را مختص ری می بندن د(در‬
‫بعضی دلکو ها پیچ تنظیم و پیچ نگهدارنده از هم جدا هستند‪).‬هنگام بستن پالتین های دلکو بای د‬
‫دقت نمود که واشر های پالستیکی یا فیبری در محل اولیه ی خود قرار گیرند تا سیم ه ای بغ ل‬
‫دلکو و فیوز با بدنه ی دلکوکامال عالیق بندی گردد‪.‬در این حالت مه ره ی رویی مح ور پالتین‬
‫ها را چند رزوه با دست سفت کرده ‪،‬سپس بال آچار تا آخر می بندن د‪.‬بای د دقت نم ود ک ه هنگ ام‬
‫بستن ‪،‬واشر ها شکسته یا ترک بر ندارند‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫در بعضی از دلک و ه ا پس از بس تن پالتین متح رک‪،‬واش ر فیب بری را ب ر روی مح ور پالتین‬
‫ها(برای عایق بندی) گذاشته‪،‬س پس واش ر تخت را ب ر روی آن ق رار می دهن د ودر آخ ر خ ار‬
‫نگهدارنده را جا می اندازند تا آنها را در محل خ ود محکم نگاه دارد‪.‬الزم بی اد آوری اس ت ک ه‬
‫تعویض پالتین ها به روش فوق باید با کمال دقت انجام گیرد تا واشر یا خار آن ب ه داخ ل دلک و‬
‫نیفتد‪،‬در غیر اینصورت باید دلکو را از روی موتور پیاده کرد‪.‬‬
‫ب)تنظیم فاصله ی پالتین‪:‬‬
‫پس از بستن پالتین ها بر روی صفحه ی متحرک دلکو‪،‬باید فاصله ی دها نه ی آنه ا را بوس یله‬
‫ی فیلر اندازه گرفت(میزان فیلر الزم ب رای موت ور ات و مبی ل ه ا معم وال‪ 0.35-0.4‬میلیم تر یا‬
‫‪0.014-0.016‬اینچ است)و در صورت کم یا زیاد بودن باید تنظیم شود‪.‬این رقم در موتور های‬
‫مختلف متفاوت است و برای هر نوع اتومبیل باید به کتابچه ی راهنما وی ا تعم یرات هم ان ات و‬
‫مبیل مراجه نمود‪.‬‬
‫روش تنظیم فاصله ی پالتین ها ب دین ق رار اس ت ک ه می ل لن گ را در جهت عقرب ه ی س اعت‬
‫چرخانیده تا فیبر پالتین متحرک در بر جسته ترین نقطه ی بادامک میل دلکو ق رار گ یرد‪.‬ح اال‬
‫فیلر را بین دو دهان ه ی پالتین ق رار داده و بوس یله ی پیچ گوش تی پالتین ث ابت را ح رکت می‬
‫دهن د ت ا فیل ر براح تی ح رکت کن د‪.‬در این ح الت پیچ نگهدارن ده ی پالتین ث ابت را س فت می‬
‫کنند‪.‬برای اطمینان از درستی کار‪،‬میل لنگ موتور را می چر خانن دتا فی بر پالتین متح رک دو‬
‫باره در یکی از برجستگی های بادامک قرار گیرد‪.‬دهانه ی پالتین ها را دوباره ب ا فیل ر ان دازه‬
‫می گیرند و باید به هما ن اندازه ی قبلی باشد‪.‬در غیر اینصورت باید عمل فیلر گیری را مج ددا‬
‫تکرار نمود تا نتیجه ی مطلوب بدست آید‪.‬‬
‫توجه‪:‬برای چرخانیدن میل بادامک دلکو روش های مختلفی مو جود است ‪.‬بدین معنی که در‬
‫بعضی از موتورها در انتها ی میل لنگ مهره ی بزرگی قرار گرفته است که می توان بوسیله‬
‫ی آچار فرانسه یا آچار رینگ آنرا چرخاند‪.‬در صورتی که در بعضی دیگر ب ر روی پوس ته ی‬
‫کالچ دریچه ای قرار گرفته که با باز کردن دریچه می شود دندان ه ه ای فالیوی ل را بوس یله ی‬
‫پیچ گوش تی چرخانی د ت ا فی بر پالتین ب ر روی یکی از برجس تگی ه ای می ل دلک و ق رار‬
‫گیرد‪.‬همچنین با قرار دادن دسته ی دن ده در دن ده ی ‪2‬یا‪ 3‬و ح رکت دادن ات و مبی ل ‪،‬می ل لن گ‬
‫حرکت کرده و در نتیجه میل بادامک نیز حرکت خواهد کرد‪.‬بیش تر تعم یر ک اران هنگ ام تنظیم‬
‫دهانه ی پالتین یا تایمینگ دلکو‪،‬پولی میل لنگ را می چرخانند تا میل لنگ و میل دلکو شروع‬
‫به گردش کند‪،‬ولی باید توجه نمود که هرگز از پره های پروانه نباید ب رای این منظ ور اس تفاده‬

‫‪22‬‬
‫شود زیرا ممکن است یکی از پ ره ه ا شکس ته (ح تی پروان ه ه ای فل زی)و ب اعث ع دم تع ادل‬
‫پروانه گردد‪.‬‬
‫ج)آزمایش فنریت پالتین دلکو‪:‬‬
‫ب رای آزم ایش ف نریت پالتین ‪،‬ن یرو س نج را ب ه پالتین متح رک تکی ه داده ‪ ،‬و مط ابق ش کل‬
‫آنرابطرف بیرون می کشند تا دهانه ی پالتین ه ا در ح د معم ول ب از ش ود‪.‬در این ح الت ن یرو‬
‫سنج باید ‪ 510‬تا ‪ 610‬گرم(لوکاس‪)25D4 ،45D4‬را نشان دهد‪.‬زیرا در صورت زیاد ب ودن‬
‫نیرو فیبر پالتین و بادامک وسط دلکو زودتر س اییده می ش ود‪.‬در ص ورتی ک ه ن یرو س نج رقم‬
‫کمتری را نشان دهد‪،‬دهانه ی پالتین ها بدرستی بر روی هم سوار نخواهند شد‪.‬در هر دو حالت‬
‫در کار موتور اختالل بوجود خواهد آمد‪.‬برای اصالح ن یروی ف نریت پالتین‪،‬در ص ورت زی اد‬
‫بودن می توان حلقه ی انتهایی پالتین متحرک را ازمحل خود بیرون آورده و بسمت داخل فشار‬
‫داد تا از فنریت آن کاسته شود‪.‬اگر نیرو سنج رقم کمتری را نشان دهد ‪،‬آنرا مختصری به سمت‬
‫خارج می کشندتا فنریت آن زیاد گردد‪ .‬الزم بیاد آوری است که این کار باید با دقت زی اد انج ام‬
‫گیرد ‪ .‬وگرنه پالتین ها بخوبی بر روی هم قرار نمی گیرند‪.‬‬

‫تعمیرات دلکو‪:‬‬
‫دلکو پس از مدتی کار کرد ساییده و رد قسمتهای مختلف آن ساییدگی بوجود می آید و در نتیجه‬
‫وظیفه ی خود را بخوبی انجام نمی دهد ‪.‬اگر عیب دلکو بمو ق ع تش خیص داده نش ود ‪،‬می ت وان‬
‫آنرا بر طرف کرد تا موتور منظم کار کن د ‪.‬در غ یر اینص ورت بعلت ب د ک ار ک ردن موت ور و‬
‫کاهش قدرت آن ساییدگی بیشتری در قسنتهای مختلف موتور پیش آمده و هزینه ی بیش تری را‬
‫برای صاحب اتو مبیل به بار خواهد آورد‪.‬بنابر این در موقع تعمیر اساسی موت ور ک ه دلک و از‬

‫‪23‬‬
‫روی موتور باز شده است ‪،‬می بایستی قسمتهای مختلف آنرا بازدید نم وده و در ص ورت ل زوم‬
‫قطعه ی معیوب را تعمیر و یا تعویض کرد ‪.‬هنگام تعمیر بای د دلک و را ب ه گ یره ی رو م یزی‬
‫بسته و قسمتهای مختلف آنرا باز نمود‪(.‬الزم بذکر اس ت ک ه بین دو ده ا ن ه ی گ یره بای د ورق ه‬
‫هایی از آلومینیم داده شود تا به پوسته ی دلکو صدمه نزند‪).‬‬
‫طرز باز کردن و تعمیر دلکو به شرح زیر است‪:‬‬
‫الف)صفحات دلکو و تعویض آنها‪:‬‬
‫صفحه ی متحرک دلکو در اثر حرکت دائم بر روی صفحه ی ثابت ‪،‬پس از مدتی ساییده شده و‬
‫درست سر جای خود قرار نمی گیرد‪.‬در تنیجه فاصله ی بین دهانه ی پالتین ها تغییر پیدا ک رده‬
‫(کم یا زیاد می شود‪ ).‬و موتور درست کار نخواه د ک رد‪.‬بن ابر این در ص ورت مش اهده ی این‬
‫وضعیت هر دو صفحه باید عوض شود‪.‬موقع تعویض صفحه ها باید دقت نمود که س یم اتص ال‬
‫دو صفحه (سیم اتصال صفحه ها به بدنه)بریده نشده باشد ‪.‬این سیم اتص ال در بعض ی از دلک و‬
‫ها به هر دو بدنه لحیم شده است‪.‬در صورتی که در بعض ی دیگ ر ی ک س ر س یم ب ه ص فحه ی‬
‫متحرک لحیم شده و سر دیگر بوسیله ی پیچ به بدنه ی دلکو متصل است‪.‬بریدگی این سیم باعث‬
‫توق ف عب ور جری ان ب رق بین ص فحات دلک و و ب دن ه ی اتومبی ل ش ده و در نتیج ه موت ور‬
‫بطورنامنظم کار خواهد کرد و حتی ممکن است خاموش شود‪.‬‬
‫ب)افزایش بازوی قائم میل دلکو‪:‬‬
‫برای افزایش بازوی قائم میل دلکو(اگر دلکو بر روی موتور بسته باشد)‪،‬آنرا ب ا انگش ت دس ت‬
‫گرفته و به سمت باال و پایین حرکت می دهند تا میزان بازوی آن معل وم ش ود‪.‬در ص ورتی ک ه‬
‫دلکو از روی موتور باز شده باشد‪،‬قسمت پایین (محرک)آنرا با یک دست ثابت نگه داشته و ب ا‬
‫دس ت دیگ ر می ل بادام ک را ح رکت می دهن د‪.‬در ص ورت ب از ب ودن ب ازوی آن‪،‬ابت دا خ ار‬
‫نگهدارن ده ی قس مت متح رک را ب یرون می آورن د(بوس یله ی دری ل روم یزی و مت ه ب ا‬
‫قطرمناسب)‪،‬سپس واشر بین دو قسمت محرک و بدنه ی دلک و را ب ا ی ک واش ر ض خیم ت ر از‬

‫‪24‬‬
‫ود‪.‬‬ ‫ه آن داده ش‬ ‫ی الزم ب‬ ‫ا خالص‬ ‫دت‬ ‫وض می کنن‬ ‫ود ع‬ ‫خ‬

‫ج)میل بادامک و وزنه های تعادل‪:‬‬

‫هنگام تع ویض می ل پالتین ه ا ‪،‬اگ ر ب ر روی بادام ک ه ای می ل دلک و گ ریس زده ش ود‪،‬می ل‬
‫بادامک کمتر ساییده می شود‪.‬در صورت ساییدگی باید میل دلکو را ع وض کردوب رای اینک ار‬
‫ابتدا صفحه های دلکو را باز کرده و فنر های وزنه ها را بیرون می آورن د ت ا وزن ه ه ا ومی ل‬
‫بادامک آزاد گ ردد‪.‬س پس پیچ وس ط می ل بادام ک را ب از ک رده و آن را ب یرون می آورن د‪.‬ح اال‬
‫قطعات باز شده ی دلکو را بازدید نم وده و در ص ورت ل زوم قطع ه ی فرس وده را ع وض می‬
‫کنند‪.‬روش بستن دلکو به همان ترتیب باز کردن اجزای آن می باشد‪.‬‬
‫د)بوش میل دلکو و طرز تعویض آن‪:‬‬
‫پس ازباز کردن دلکو از روی موتور و پیاده کردن قطعات داخ ل آن‪،‬و همچ نین ب یرون آوردن‬
‫خار نگه دار قس مت مح رک می ل دلک و ‪،‬پوس ته آزاد می گ ردد‪.‬ب وش می ل دلک و را بوس یله ی‬
‫دستگاه پرس و یا به کمک چکش و میله از پوسته جدا می کنند‪.‬حاال بوش نو را برعکس ح الت‬
‫در آوردن جا می زنند‪.‬باید دقت نمود که بوش نو کامال به اندازه ی بوش کهن ه ب وده و ج ا زدن‬
‫آن هم به آرامی انجام گیرد تا پوسته ی دلکو ترک بر ندارد‪.‬بوش و می ل دلک و را روغن زده و‬
‫به همان روش باز کردن ‪،‬قطعات دلکو را سوار می کنند‪.‬‬
‫روش سوار ردن قطعات دلکو‪:‬‬
‫پس از روغن کاری میل دلکو و قرار دادن آن داخل بوش بای د از روان ک ار ک ردن می ل دلک و‬
‫اطمینان حاصل نمود‪.‬سپس بقیه ی قطعات را همان طور که قبال ذکر گردید بش رح زی ر س وار‬
‫کرد‪:‬‬
‫‪ .1‬واشر گذاری و گرفتن بازوی قائم میل دلکو و بستن قسمت محرک میل دلکو‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪ .2‬سوار کردن وزنه های دلکو و بستن فنر های آن‪.‬‬
‫‪ .3‬بستن صفحات ثابت ومتحرک دلکو و اتصال سیم رابط آنها‪.‬‬
‫‪ .4‬متصل کردن میله ی وسط دیافراگم آوانس مکشی با صفحه ی متحرک دلکو‪.‬‬
‫‪ .5‬بستن پالتین ثابت و متحرک و فیوز دلکو‪.‬‬
‫‪ .6‬تنظیم فاصله ی دهانه ی پالتین های دلکو‪.‬‬
‫‪ .7‬نصب چکش برق بر روی میل بادامک‪.‬‬
‫یادآوری‪:‬هنگا م قرار دادن چکش ب رق بای د توج ه ش ودکه قس مت برچس ته ی چکش ی رق‬
‫کامال داخل گودی میل بادامک قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ .8‬زغال و فنر دلکو را بازدید نموده و درذ صورت کوتاه شدن هر دو را عوض کرد‪.‬‬
‫‪ .9‬درب دلکو را به آرامی در جای خود قرار داده و هر دو بست دلکو را به آرامی بست‪.‬‬
‫باید دقت شود ک ه درب دلک و در ج ای خ ود ق رار گ یرد‪( .‬معم وال ب ر روی درب دلک و و‬
‫قسمت باالی پوسته ی دلکو برجستگی و ف رو رفتگی وج ود داردک ه بای د ه ر دو داخ ل هم‬
‫قرار گیرند‪).‬‬
‫‪ .10‬وایرها ترمینال های بیرونی دلکوباید در جای خود محکم قرار گرفت ه بط وری ک ه ب ا‬
‫لرزش های موتور از جای خود کنده نشوند‪.‬بنابر این گرد گیر ترمینال ها را در جای خ ود‬
‫قرار داد‪.‬‬

‫طریقه ی جا زدن دلکو و تایمینگ آن‪:‬‬

‫در موتور پیکان دو پر میل دلکو ب ا ش کاف اوی ل پمپ درگ یر ش ده و نی از ب ه تایمین گ ک ردن‬
‫نیست و فقط در یک حالت دو پر می تواند در شکاف اویل پمپ قرار گیرد‪.‬‬
‫اما در موتور هایی که طریقه ی جا زدن دلکو مثل موتور پیکان نیست‪،‬تایمین گ دلک و بس تگی‬
‫به زوج یا فرد بودن تعداد سیلندر ها دارد‪.‬‬
‫برای موتور های تک سیلندر و موتورها با سیلندرهای فرد به شیوه ی زیر عمل می شود‪:‬‬
‫‪ -1‬ابتداپیستون رادرنقطه ی م رگ ب اال ق رار می دهیم‪.‬یع نی می ل لن گ را می چرخ انیم‬
‫هنگامی که پیستو ن درن زدیکی نقط ه ی م رگ ب اال رس ید دس تمان را روی پیس تون می‬
‫گذاریم‪.‬ح ال ی ک لحظ ه پیس تون مکث می کندک ه آن نقط ه ی م رگ باالس ت ک ه در این‬
‫ح الت ش اتون ب ه ح الت عم ودی ق رار دارد‪.‬می ل لن گ همیش ه بای د در جهت چ رخش‬
‫موتور(معموال در جهت چرخش عقربه های ساعت) بچرخانیم و تایم کنیم‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫‪ -2‬میل بادامک را سر جایش قرارداهیم و بعد از آن دو عدد استکانی ها و میل تایپت ه ا‬
‫ی مربوطه به سیلندر اول را در جای خودش قرار می دهیم‪.‬حال چرخ دنده می ل بادام ک‬
‫را در جهت می چرخانیم(اگر چرخ دنده ی واسط بین چرخ دنده ی میل لنگ وچرخ دن ده‬
‫ی میل بادامک داشته باشیم‪،‬جهت چرخش چرخ دنده ی میل لنگ اس ت وگرن ه در خالف‬
‫آن می باشد‪).‬حال هر دو انگشت خود را روی میل تایپیت گذاش ته و می ل بادام ک را می‬
‫چرخانیم تا سو پاپ دود و هوا حالت قیچی پیدا کنند‪.‬حال دنده ی می ل بادام ک(زنج یر ی ا‬
‫تسمه)را با دنده ی میل لنگ در گیر می کنیم‪ .‬مهم این است که هنگام درگیری می ل لن گ‬
‫از جای خود تگان نخورد‪(.‬در نقطه ی مرگ باال باشد)‬
‫(قیچی‪:‬سوپاپ دود زمانی که بسته می شود سوپاپ هوا در حال باز شدن باش د‪،‬این خ الت‬
‫را قیچی می نامن د (س طح دو می ل ت ایپیت مس اوی ش ود)‪.‬ب رای بدس ت آوردن این ح الت‬
‫کافیست که یکی از میل تایپیت ها را مربوط به سوپاپ دود ف رض ک نیم‪.‬می ل بادام ک را‬
‫می چرخانیم ‪.‬وقتی سوپاپ دود فرضی باز شد و خواست بس ته ش ود‪،‬س وپاپ دیگ ر ت ازه‬
‫بخواهد باز شود ‪،‬فرضمان درست بوده است‪.‬در همین حالت دو میل تایپیت در یک سطح‬
‫ق رار دارن د(وق تی س وپاپ دود ب از ش د و بخواه د بس ته ش ود‪،‬س وپاپ دود تک ان نمی‬
‫خورد)‪.‬این حالت ‪،‬حالت تنفس یا مکش موتور است‪).‬‬
‫‪ -3‬حال میل لنگ را ‪ 360‬درجه می چرخانیم‪.‬این نقطه ‪،‬نقطه ی انفجار است‪.‬زمان جرقه‬
‫درست در نقطه ی ‪TDC‬نیست‪،‬بلکه در ‪BTDC‬می باشد‪.‬در دلکو ‪BTDC‬بین ‪ 10‬ت ا ‪5‬‬
‫درجه است‪.‬که بستگی به نوع موتور دارد‪.‬محیط پولی میل لنگ را اندازه می گ یریم مثال‬
‫‪cm 80‬و با ‪BTDC=7.5‬‬
‫‪Cm 80‬‬ ‫‪360‬‬
‫‪→ Cm= 6/1 = X‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪5/7‬‬

‫‪ -4‬میل لنگ را که در نقطه ی م رگ باالس ت نگ ه می داریم و ی ک عالمت روی پ ولی‬

‫میل لنگ یک عالمت روی سینس جلوی موتور می زنیم‪.‬و در جهت چ رخش می ل لن گ‬
‫مقدار‪ BTDC‬را مشخص می کنیم و ب ه هم ان ان دازه در خالف چ رخش می ل لن گ می‬
‫چرخانیم‪.‬‬
‫‪ -5‬قبل از اینکه دلکو را روی موتور سوار کنیم باید دهان ه ی پالتین ه ا تنظیم ش ود‪.‬مثال‬
‫در پیکان این فاصله ‪ 16‬فیلر است‪.‬حال بادامک دلکو را در جهت چرخشش می چرخانیم‬

‫‪27‬‬
‫تا دهانه ی پالتین در آستانه یس باز شدن قراتر گیرد‪.‬ب رای اینک ار ک افی اس ت بین قطب‬
‫منفی کویل و پالتین توسط سیم رابطی المپ قرار دهیم‪.‬بادامک را می چرخ انیم ‪.‬درس ت‬
‫در لحظه ای که المپ بخواهد روشن شود (سوس و می زن د)چرخانی دن را قط ع می ک نیم‬
‫ودلکو را جا میزنیم‪.‬‬
‫در موتور ها با سیلندر های زوج همیشه سیلندر آخری را در نظر می گیریم‪.‬میل لنگ را‬
‫چر خانده تا سیلندر آخری در نقطه ی مرگ ب اال ق رار گ یرد‪.‬بع د س و پاپه ا را در ح الت‬
‫قیچی گذاشته و سیلندر آخری را در حالت تنفس قرار می دهیم و می ل لن گ را ب ه ان دازه‬
‫ی آوانس مورد نظر در خالف جهت چرخشش می چرخ انیم‪.‬س پس دلک و را پس ازتنظیم‬
‫روی موتور سوار می کنیم‪.‬‬

‫َََََََََ‬

‫‪28‬‬