‫نوت کالسی جلسه اول ماشین های الکتریکی ‪1‬‬

‫حسین محمدی ‪0001111004‬‬

‫‪ Electromagnetic‬و ‪ magnetic‬کلید واژه تمام مباحس ماشین است‪.‬‬

‫‪ ‬سوال‪ :‬چرا کلیبد واژه تمامی مباحسی که در بحث ماشین بیان می شود مغناطیس‬
‫است؟‬
‫‪ ‬سوال‪ :‬چرا بستر تبدیل انرژی که می خواهیم مطالعه کنیم را ماشین می گوییم؟‬
‫جواب‪ :‬ماشین یک ‪( energy conversion device‬وسیله تبدیل انرژی) است که‬
‫ترجمه شده به ماشین های الکتریکی‪ .‬ماشین های الکتریکی یک عنصر یا وسیله یا‬
‫دیوایسی است که هدفش تبدیل انرژی است که ممکن است مکانیکال به الکتریکال یا‬
‫بلعکس باشد‪ .‬قبال از ماشین های الکتریکی به عنوان موتور یا ژنراتور یاد میشد ولی‬
‫امروزه دیگر این اصطالح استفاده ای ندارد چون به طور مثال یک خودرو ممکن‬
‫است ترکیبی از این دو عمل یا عمل دیگری مانند ترمز انجام دهد‪ .‬پس ماشین‬
‫الکتریکی عنصری است که در فرم تبدیل انرژی تحت فرمان ما عمل میکند‪.‬‬

‫انرژی مکانیکی را معموال در توربین ها میدیدیم که یک دیگ آب را جوش می آوردیم‬

‫و با بخار صاتع شده و برخورد بخار با توربین آنرا به حرکت درمی آوردیم و شفت‬
‫(‪ )shaft‬که به توربین وصل بود ژنراتور را به حرکت درمی آورد; عامل این انرژی‬
‫سوختن سوخت و تولید بخار و چرخاندن مکانیکی توربین بود‪ .‬یا از انرژی باد به عنوان‬
‫عامل ماکنیکی استفاده می کنیم‪ .‬یا از توربین آبی و فشار آب پشت سد استفاده میکردیم‪.‬‬
‫عامل مکانیکی یک عاملی بود که به جز اشکال طبیعی از سوختن یک سوخت تولید‬
‫میشد‪ .‬در داخل خدرو های احتراق داخلی نیز با انفجار و سوختن بنزین و به حرکت‬
‫درآمدن پیستون قدرت به چرخ ها منتقل میشود که عامل سوخت است‪.‬‬
‫در ماشین های الکتریکی ما می خواهیم این کار مکانیکی را ازشکل الکتریک بگیریم و‬
‫عامل را عامل الکتریکی قرار دهیم‪ .‬عامل الکتریکی دو معلفه دارد که انتقال قدرت را‬
‫انجام میدهند‪ :‬ولتاژ و جریان‪ .‬هر کدام از این دو معلفه وجود نداشته باشد انتقال قدرت‬
‫اتفاق نمی افتد‪ .‬که مبنای این نکته فرمول توان است‪.‬‬
‫توان در یک سیستم که به یک منبع انرژی الکترکی متصل است برابر است با‪:‬‬

‫)‪P(t)=V(t).I(t‬‬
‫منابع انرژی یا از دید الکتریکی تحت مطالعه قرار میگیرند یا از دید مغناطیسی‪.‬‬

‫‪ ‬سوال‪ :‬انرژی الکترکی چگونه شکل میگیرد؟‬

‫جواب‪ :‬یک منبع ولتاژ را به یک خازن وصل میکنیم و انرژی الکتریکی بین دو‬
‫صفحه خازن ذخیره میشود که ظرفیت خازن برابرمیشود با‪:‬‬

‫𝐴‬ ‫که ‪ 𝜖0‬ضریب گذردهی الکتریکی در خالء برابربا‬

‫𝑟𝜖 ‪𝐶 = 𝜖0‬‬ ‫‪ 8.85 × 10−12‬و ‪ A‬مساحت صفحات خازن و ‪d‬‬
‫𝑑‬
‫فاصله ی آنها و 𝑟𝜖 ضریب دی الکتریک‬
‫و انرژی ذخیره شده در خازن برابر است با‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪𝐸 = 𝐶𝑉 2‬‬
‫‪2‬‬

‫انرژی در میدان الکتریکی بین این دو صفحه ذخیره شده است‪.‬‬

‫در شکل مغناطیسی یک منبع جریان را به سلف(اندوکتانس ‪ (l‬متصل میکنیم وقتی‬

‫جریان ‪ i‬از این سلف عبور میکند میدان مغناطیسی (‪ )H‬اطرافش شکل میگیرد‪ .‬انرژی‬
‫ذخیره شده در این میدان مغناطیسی برابر است با‪:‬‬
‫‪1 2‬‬
‫𝑖𝐿 = 𝐸‬
‫‪2‬‬
 ‫هم سلف و هم خازن قابلیت ذخیره و تبدیل انرژی را دارند که ماهیت خازن ولتاژ است‬
‫و ماهیت سلف جریان و خازن بیین )‪ (plate‬یا صفخه ها انرزی را ذخیره میکند و سلف‬
‫درمیدان مغناطیسی درون سلف‪ .‬خازن به راحتی انرژی را ذخیره میکند و بهتر‬
‫نگهداری میکند ولی در عین حال تمام ماشین ها سلفی مغناطیسی هستند‪.‬‬
‫(نکته‪ :‬تمام پدیده هایی که در خازن دیده میشود در سلف نیز قابل مشاهده است‪).‬‬

‫‪ ‬سوال‪ :‬چرا تمام ماشین ها مغناطیسی اند؟‬

‫جواب‪ :‬برای جواب دادن به این سوال اول نیاز داریم که فهمی از فیزیک مواد داشته‬
‫باشیم‪ .‬ما در سیستم های مغناطیسی معموال از هسته ی آهنی استفاده میکنیم که به آن‬
‫فرومغناطیس )‪ (ferromagnetic‬یا مواد مغناطیس خوب میگوییم که 𝑟‪ μ‬آهن ‪1000‬‬
‫تا ‪ 4000‬است‪ .‬برای ساختن سلف هسته ی اهنی را به یک کویل (‪ )coil‬میبندیم و‬
‫وصل می کنیم به یک منبع جریان‪ .‬برای ساختن یک خازن خوب بین دو صفحه را‬
‫از دی الکتریک پر میکنیم که یکی از بهترین دی الکتریک ها میکا است که 𝑟𝜖 آن‬
‫بین ‪ 7‬تا ‪ 8‬است‪ .‬دی الکتریک را دروت خازن میگذاریم چون با خاصیت پوالریزه‬
‫بودن مولکول های آن خازن تقویت می شود‪ .‬در سلف فروالکتریک میگذاریم تا‬
‫اندوکتانس تقویت شود و در خازن دی الکتریک میگذاریم تا کپیتتانس آن تقویت شود‪.‬‬
‫هسته ی آهنی دیپوالر مغناطیسی دارد که با وجود یک میدان مغناطیسی خارجی‬
‫کوچک هم راستا می شوند و میدان درون هسته را تقویت میکنند وقتی میدان درون‬
‫هسته تقویت شود چگالی انرژی آن افزایش پیدا میکند‪ .‬پس با یک جریان کوچک‬
‫تقویت زاتی مواد میدان را به مقدار قابل توجهی می رسانند و انرژی قابل توجهی در‬
‫این سیستم از الکتریک به میدان تبادل میشود‪.‬‬
 ‫اثر دی الکتریک‪ :‬اگر خازن وصل شود به پتانسیل ‪ E‬با یک لحظه کلید زدن بار های‬
‫الکتریکی از منبع روی صفحه ای که سمت مثبت منبع است می نشینند و یک شار‬
‫الکتریکی در محیط هم بیرون صفحه و هم داخل صفحه تولید میشود‪ .‬اگر پتانسیل از یک‬
‫حدی باالتر برود شکست الکتریکی در عایق حاصل میشود این شکست الکتریکی برای‬
‫میکا 𝑚‪ 200 𝑘𝑣⁄‬می باشد یعنی اگر ‪ 100‬هزار ولت بگذارید روی یک مترمیکا‬
‫درونش شکست حاصل میشود و الکترون پرتاب میشود و از میکا عبور میکند‪ .‬در‬
‫مباحس فشار قوی این عماصر برای ما کلیدی اند به طور مثال میخواهیم مقره ای بسازیم‬
‫که ‪ 000‬ولت را تحمل کند از یک جنسی استفاده میکنیم که تحمل عایقی ان مناسب باشد‪.‬‬
‫تمام مطالعات فشار قوی معطوف به این پدیده است‪ .‬هوا 𝑚‪ 12 𝑘𝑣𝑟𝑚𝑠⁄‬تحمل دارد‬
‫محیط آلود و نمناک باشد به شدت کاهش پیدا میکند و جرقه میزند خط انتقال با مقره‬
‫شورت میشود و یونیزاسیون محیط اتفاق می افتد پتانسیل آنقدر میرود باال که الکترون ها‬
‫از سطح خارج میشوند و عاق را پوالریزه کرده و آن را عمال به یک هادی تبدیل میکند‪.‬‬
‫وقتی ماده دی الکتریک در جهت میدان قرار میگیرد هسته ماده در جهت میدان رانش‬
‫پیدا میکند بار مثبت از مرکز سقل خودش کمی به اندازه طول ‪ l‬جا به جا میشود وقتی به‬
‫به بار منفی نیز نرو وارد میشود بار منفیدر خالف جهت میدان رانش میکند و یک میدان‬
‫داخلی معکوس داخل ملوکول ایجاد میشود‪ .‬پس یک دی الکتریک تحت میدان پوالریزه‬
‫میشود ( یک فرومغناطیس داخل میدان همسو میشود‪ ).‬مدا سازی رفتار ملوکول ها داخل‬
‫دی الکتریک کار ساده ای نیست و نیازمند به مطالعه نظریه کوانتوم است تا دقیقا بفهمیم‬
‫که چه اتفاقی داخل ماده در حال رخ دادن است‪ .‬نظریه کوانتوم قوانین ماکسول را در‬
‫حوضه تصادفی بیان میکند و احتمال هم بررسی میکند‪ .‬ضریب بار های اضافی‬
‫پوالریزه شده را با 𝑟𝜖 نشان میدهیم‪.‬‬
‫‪ ‬سوال‪ :‬آیا میشود با حداکثر انرژی که از خازن با دی الکتریک میکا گرفته میشود‬
‫کار مکانیکی تولید کرد؟ چقدر؟‬
‫جواب‪ :‬بله میشود‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪𝐴 2 1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪𝐸 𝜖0 𝜖𝑟 𝐸 2‬‬
‫= = 𝐸𝑑 ‪𝐸 = 𝜖0 𝜖𝑟 𝑣 = 𝜖0 𝜖𝑟 𝐴.‬‬
‫‪2‬‬ ‫𝑑‬ ‫‪2‬‬ ‫𝑣‬ ‫‪2‬‬
‫𝐽‬
‫که میشود ‪1.32 × 106 ⁄ 3‬‬
‫𝑚‬

‫ساخت یک ماشین که نیروی الکتریکی میدان خازن را به نیروی مکانیکی و بلعکس‬

‫تبدیل کند به این شکل است‪:‬‬

‫تمام ماشین با اصل بقا مطالعه میشود; اصل بقا اصل پایه تحلیل های ماست‪.‬‬
‫وقتی فاصله صفحه ها در زمانی که خازن شارژ شده است از هم دور شوند ولتاژ افزاش‬
‫پیدا میکند‪ .‬پس استعداد تبدیل انرژی را دارد‪.‬‬
‫تمام سیستم های ماشینی تغییرات انرژی مکانیکی شان به یک فاکتور بستگی دارد; در‬
‫سلفی تغییرات سلف به مکان در خازنی تابع تغییرات خازن به مکان است‪ .‬ولی سلفی در‬
‫یک سانتی متر می تواند ‪ 1000‬برابر خازن با میکا انرزی ذخیره کند‪.‬‬
‫بین میدان الکتریکی و مغناطیسی تمایضی در تبدیل انرژی وجود ندارد ممکن است شکل‬
‫فرق کند ولی در ماهیت یکی هستند یعنی هر دو دارای قابلیت انجام کار مکانیکی هستند‬
 ‫ولی چگالی انرژی بر حجم خازن و میدان الکتریکی به مراتب از سلف و میدان‬
‫مغناطیسی کمتر است‪.‬‬
‫استفاده از خازن به عنوان ماشین سالهاست که منسوخ شده ولی امروزه نیز در بعضی‬
‫از ماشین ها مانند میکروفون خازنی از آن استفاده هایی میشود ولی نمیشود از ان در‬
‫مباحس قدرت استفاده ای کرد‪.‬‬
‫برای مطالعه میدان های مغناطیسی باید قوانین آمپر را در سیستم هایمان به کار ببریم‪,‬‬
‫اندوکتلنس ها را به خوبی مطالعه و محاسبه کنیم ‪ ,‬انرژی ذخیره شده را بتوانیم محاسبه‬
‫کنیم و روابط اصل بقای انرژی را در آن ببینیم و کار مکانیکی و انرژی را تفکیک‬
‫کنیم‪ .‬این اصول کار ماشین ها در دو فصل درس است‪.‬‬

‫خالصه نکات مهم‪:‬‬

‫‪ ‬فرقی میان میدان الکتریکی و مغناطیسی در تبدیل انرژی و ماهیت وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ ‬دلیل اینکه تمام ماشین های مغناطیسی هستند چگالی انرژی به مراتب باالتر آنها‬
‫در مقایسه با الکتریکی است‪.‬‬
‫‪ ‬امروزه نیز از خازن در ماشین ها استفاده میشود مانند میکروفون خازنی ولی در‬
‫مباحس قدرت استفاده ای ندارند‪.‬‬
‫‪ ‬تغییرات انرژی تمام سیستم های ماشینی به فاکتور تغییرات خازن یا سلف به‬
‫مکان است‪.‬‬

‫فرمول های گفته شده‪:‬‬

‫𝐴‬ ‫‪1‬‬
‫)‪P(t)=V(t).I(t‬‬ ‫𝑟𝜖 ‪𝐶 = 𝜖 0‬‬ ‫‪𝐸 = 𝐶𝑉 2‬‬
‫𝑑‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬
‫‪𝐸 = 𝐿𝑖 2‬‬
‫‪2‬‬