طراحي اجزا 2 PDF

‫طراحی اجزاء ‪2‬‬
‫استاد‪:‬‬
‫حمید رضا طالبی امانیه‬
‫‪1‬‬
‫‪telegram : @catiaplus‬‬
CHAPTER 1
Rolling-Contact Bearings
2
telegram : @catiaplus
‫اجزاء اصلی یاتاقان های ساچمه ای ‪:‬‬
‫‪Outer ring‬‬ ‫‪ -1‬حلقه بیرونی‬
‫‪Inner ring‬‬ ‫‪ -2‬حلقه درونی‬
‫‪ -3‬اعضای غلتنده ‪Rolling element‬‬
‫‪Cage‬‬ ‫‪ -4‬جدا کننده‬
‫انواع یاتاقان ‪:‬‬
‫‪ -1‬یاتاقان ساچمه ای یک ردیفه شیار عمیق‬
‫این یاتاقان ها جهت تحمل بارهای شعاعی و مقداری بار محوری به کار می روند‪.‬‬
‫یاتاقان ساچمه ای همراه با چاک جازنی‬
‫اگر یاتاقان ساچمه ای همراه با چاک جازنی در حلقه بیرونی باشد ظرفیت بار شعاعی بیشتر می شود‪( .‬ولی بار محوری‬
‫کمتری تحمل می کند) زیرا نیروی محوری ساچمه ها را به لبه تماس می دهند‪.‬‬
‫‪ -2‬یاتاقان با تماس مایل‪:‬‬
‫این یاتاقان ها تحمل نیروی محوری بیشتری دارند‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -3‬یاتاقان خود تنظیم ‪ :‬جهت نا همراستایی زیاد شافت به کار می رود(‪)self-aligning‬‬
‫‪ -4‬یاتاقان های دو ردیفه (‪ :)double row‬تحمل بارهای بیشتری دارند‪.‬‬
‫‪ -5‬یاتاقان کف گرد (‪ :)thrust‬برای تحمل بارهای عمودی استفاده می شود‪ .‬کاربرد شافت های عمودی‬
‫‪ -6‬یاتاقان مخروطی (‪)Tapered roller‬‬
‫یاتاقان های غلتک استوانه ای ‪ ،‬با تماس بیشتر غلتک ها ‪ ،‬بیش از یاتاقان های ساچمه ای با همان اندازه بار تحمل می کنند‪.‬‬
‫یاتاقان های غلتک استوانه ای بار محوری تحمل نمی کنند‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وظایف جداسازها‬
‫‪ -1‬اعضای غلتنده را جدا از یکدیگر نگه می دارد‪ -‬بنابراین مالشی (اصطکاکی) بین آن ها اتفاق نمی افتد‬
‫‪ -2‬اجزاء غلتنده را در فاصله های مساوی قرار می دهدجهت توزیع بار یکنواخت‬
‫‪ -3‬جلوگیری از افتادن اعضای غلتنده در یاتاقان هایی که قسمت خارجی چرخان است‪.‬‬
‫‪ -4‬هدایت اجزاء غلتنده در منطقه ی بدون بار یاتاقان‪.‬‬
‫انواع اجزاء غلتنده‬
‫‪-1‬ساچمه ای‬
‫‪ -2‬استوانه ای‬
‫‪ - 3‬سوزنی‬
‫‪ -4‬مخروطی‬
‫‪ -5‬بشکه ای متقارن‬
‫‪ -6‬بشکه ای نا متقارن‬
‫‪5‬‬
‫عمر یاتاقان ‪ :‬معیار عمر یاتاقان تعداد گردش(یا ساعت های کار با سرعت ثابت) کار یاتاقان تا بروز خستگی است‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪FLa  const‬‬
‫‪ 𝑎 = 3‬برای یاتاقان های ساچمه ای‬
‫‪10‬‬
‫= 𝑎 برای یاتاقان های غلتکی‬ ‫‪3‬‬
‫‪L10  106‬‬ ‫‪ skf‬‬

‫‪L10  90 106‬‬ ‫‪ Timken‬‬
‫ظرفیت دینامیکی (‪ : )𝑐10‬ماکزیمم باری که رینگ داخلی یک یاتاقان می تواند تحمل کند و تحت آن بار داخلی ‪ 106‬دور‬
‫عمر نماید‪.‬‬
‫‪𝑙10 = 60 𝑙𝑟 𝑛𝑟 = 106‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫𝑎‪𝑓1 𝑙1𝑎 = 𝑓2 𝑙2‬‬
‫با فرض ‪ f1  c10‬و ‪ l1  l10‬خواهیم داشت‬
‫‪6‬‬
1 1
C10  60 lR nR  a  FD  60 lD nD  a
1
 l n 60  a
C10  FD  d d 6 
 10 
‫ ظرفیت‬90 % ‫ با اعتمادپذیری‬1871 N ‫ و بار‬rpm 1725 ‫ ساعت با سرعت‬5000 ‫ اگر عمر دلخواه یاتاقان ساچمه ای‬:‫مثال‬
.‫ را حساب کنید‬skf ‫دینامیک در کاتالوگ‬
1 1
 l n 60  a  5000 1725  60  3
C10  FD  d d 6   1780    14.3 KN
 10   106 
:‫ عمر و اعتماد پذیری‬، ‫ارتباط بین بار‬
1 1
𝐿
𝐹𝐵 𝑋𝐵𝑎 = 𝐹𝐷 𝑋𝐷𝑎 𝑥=𝐿
10
1 1
 X a  1 b
FB  FD  D  X B  X 0    X 0   ln 
 XB   RD 
1
 a
C10  FD  
XD
𝑅 ≥ 90
 1

 0 
X    X 0 1  RD
b

R  RA RB ‫𝐹 𝑓𝑎 = 𝐷𝐹 بارغیریکنواخت‬
7
‫مثال‪ :‬بار طراحی رو یک یاتاقان ساچمه ای ‪ N 1840‬و ضریب کاربرد ‪ 1.2‬است سرعت محور (میل محور) ‪ 300 RPM‬و‬
‫عمر ‪ 30 × 103‬ساعت و اعتماد پذیری ‪ 99%‬ظرفیت ‪ 𝐶10‬کتابچه سازنده بر پایه عمر ‪ 106‬گردش چقد راست؟‬
‫پارامترهای ‪ weibaull‬عبارتند از‪𝑏 = 1.483 , 𝜃 − 𝑋0 = 4.439 , 𝑋0 = 0.02 :‬‬
‫𝐿‬ ‫‪3000 × 300 × 60‬‬

‫= 𝐷𝑋‬ ‫=‬ ‫‪= 540‬‬
‫‪𝐿10‬‬ ‫‪106‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪540‬‬ ‫‪‬‬
‫‪C10  1.2 1840 ‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪ 29834 N‬‬
‫‪ 0.02  4.439 1  0.99 1.483 ‬‬
‫محاسبه باردینامیکی معادل‪:‬‬
‫𝑒𝐹‬ ‫𝑎𝐹‬
‫𝑛𝑒‪= 1 𝑤𝑒ℎ‬‬ ‫𝑒≤‬ ‫‪𝑖=1‬‬
‫𝑟𝐹𝑉‬ ‫𝑟𝐹𝑉‬
‫𝑒𝐹‬ ‫𝑎𝑓‬ ‫𝑎𝑓‬

‫𝑌‪=𝑋+‬‬ ‫𝑛𝑒‪𝑤ℎ‬‬ ‫𝑒>‬ ‫‪𝑖=2‬‬
‫𝑟𝐹𝑉‬ ‫𝑟𝐹𝑉‬ ‫𝑟𝐹𝑉‬
‫𝑎𝐹 𝑖𝑌 ‪𝑓𝑒 = 𝑋𝑖 𝑉𝐹𝑅 +‬‬
‫اگر حلقه درونی بچرخد ‪V =1‬‬
‫حلقه بیرونی چرخان ‪V = 1.2‬‬
‫یاتاقان خود تنظیم برای هر دو حالت ‪V =1‬‬
‫‪8‬‬
‫مثال‪ :‬یک یاتاقان ساچمه ای تماس مایل ‪ 6240 skf‬زیر بار محوری ‪1871N‬و بار شعاعی ‪ 2231N‬و حلقه بیرونی ‪V‬‬
‫ساکن است ظرفیت استاتیک ‪ 19800 N‬و ظرفیت دینامیکی ‪ 35111N‬برای سرعت ‪ 821 rpm‬عمر ‪ 𝐿10‬رابیابید‪.‬‬
‫𝑎𝐹‬ ‫‪1780‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.09‬‬ ‫‪𝑒 = 0.285‬‬
‫‪𝐶𝑜 19800‬‬
‫𝑎𝐹‬ ‫‪1780‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.8 > 0.285‬‬ ‫‪ 𝑦2 = 1.527‬از میانیابی ≫=‬
‫‪𝑉𝐹𝑟 2230‬‬
‫𝑁‪𝐹𝑒 = 𝑋2 𝑉𝐹𝑟 + 𝑌2 𝐹𝑎 = 0.56(1)2230 + 1.527(1780) = 3967‬‬

‫‪a‬‬
‫‪60lr nr  C10 ‬‬
‫‪L10 ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪60nd  Fe ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪106  35100 ‬‬
‫‪L10 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  16034 h‬‬
‫‪60  720  3967 ‬‬
‫مثال‪ :‬از دو محور موازی یک دستگاه کاهنده سرعت در جرثقیل کارگاه ریخته گری با توان ‪ 25Hp‬میل محور(محور دوم)‬
‫شامل چرخ دنده مارپیچ به قطر ‪ 215‬میلی متر است یک یاتاقان ساچمه ای برای ‪C‬که بار محوری را بپذیرد و یک یاتاقان‬
‫غلتک استوانه ای هم در ‪ D‬باید قرار گیرد هدف عمر کاهنده سرعت ‪ 11 kh‬با اعتمادپذیری همه ی چهار یاتاقان برابر بیش از‬
‫‪ 1.66‬باشد ضریب کاربرد ‪ 1.2‬است‬
‫‪9‬‬
x0  0.02  θ  x0   4.439 b  1.483
P  25HP a f  1.2 R  4 0.96  0.99
𝑇 = 2648 × 102.5 = 271.4 𝑁. 𝑀
30𝑝 30 × 25 × 746
𝑛= = = 656.2 𝑟𝑝𝑚
𝑇𝜋 271.4 × 𝜋
𝐹𝑟𝑑 = √4742 + 13242 = 1406.3 𝑁
𝐹𝑟𝑐 = √15872 + 13242 = 2067 𝑁
𝐿 60 × 10000 × 656.2
𝑋𝐷 = = = 393.7
𝐿10 106
3
 10
 393.7 
C10  1.2 1406.3  1 
 16 KN
 0.02  4.439 1  0.99 1.483 
11
‫یاتاقان انتخابی از جدول ‪02 − 25‬‬
‫𝑎𝐹‬
‫چون یاتاقان در ‪ C‬مولفه محوری دارد به روش سعی و خطا عمل می کنیم‪ .‬با فرض 𝑒 >‬
‫𝑟𝐹𝑉‬
‫‪ )1‬از جدول ‪ y2‬را انتخاب می کنیم‪.‬‬
‫‪ C10 )2‬را پیدا می کنیم‪.‬‬
‫‪ )3‬یاتاقان مناسب از جدول انتخاب و ‪ Co‬مشخص می شود‪.‬‬
‫𝑎𝐹‬
‫به جدول رفته ‪ y2‬جدید را انتخاب می کنیم‪.‬‬ ‫‪ )4‬با نسبت‬
‫𝑜𝐶‬
‫‪ C10 )5‬را محاسبه می کنیم‪.‬‬
‫‪)6‬اگر همان یاتاقان بود که تمام وگرنه به مرحله ‪ 4‬رفته و مراحل را تکرار میکنیم ‪.‬‬
‫‪𝑋2 = 0.56‬‬ ‫𝑁𝐾 ‪𝑌2 = 1.63 =≫ 𝐹𝑒 = 3.66‬‬

‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪393.2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪C10  1.2  3.66  ‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪ 53.4 KN‬‬
‫‪ 0.02  4.439 1  0.99 1.483 ‬‬
‫‪11‬‬
02-60 ‫انتخاب‬
Fa 1530 103
  0.0431  e  0.24
Co 35.5
Y2  1.84  Fe  3.99 KN
 C10  58.3 KN  02  65
12
‫مثال‪ :‬بلبرینگ شیار عمیق شماره ‪ *6317‬برای تکیه گاهی با بار شعاعی 𝑁‪ 𝐹𝑟 = 8000‬و بار محوری 𝑁‪𝐹𝑎 = 5000‬‬
‫مورد استفاده قرار گرفته است سرعت دورانی محور ‪ 1511 rpm‬و دمای کارکرد یاتاقان ℃ ‪ 85‬می باشد وضعیت روغن را‬
‫به صورت ‪ Narmal cle𝑎neless‬در نظر بگیرد‪.‬‬
‫الف) عمر یاتاقان را محاسبه کنید‪.‬‬
‫ب) مقدار عمر اصالح شده با قابلیت اعتماد ‪% 61‬‬
‫ج) محاسبه حداقل بار شعاعی ؟‬
‫از جدول ‪ SKF‬داریم‬
‫‪D  190‬‬ ‫‪d  90‬‬

‫‪C  151 KN‬‬ ‫‪Co  108 KN‬‬
‫‪Fa  5000 N‬‬ ‫‪Fr  8000 N‬‬
‫‪Pu  3.8 KN‬‬ ‫‪f o  13‬‬
‫‪kr  0.03‬‬
‫‪Fa‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪x  0.56‬‬

‫‪fo‬‬ ‫(‪ 13‬‬ ‫‪)  0.602‬‬ ‫‪e  0.25‬‬
‫‪Co‬‬ ‫‪108000‬‬ ‫‪y  1.78‬‬
‫‪f a 5000‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.625  e‬‬ ‫‪ p  xf r  yf a‬‬
‫‪f r 8000‬‬
‫‪a‬‬
‫‪ c   151 ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪p  13380  N   l10     ‬‬ ‫‪  1437.35‬‬

‫‪ p   13.38 ‬‬
‫‪106‬‬
‫‪ l10  h ‬‬ ‫‪l10  15970.6‬‬
‫‪60n‬‬
‫‪𝑅 = 90%‬‬ ‫?= ‪𝑙10𝑚 , 𝑙10𝑚ℎ‬‬
‫‪d m  140mm‬‬
‫‪n  1500rpm‬‬
‫‪q‬‬
‫‪C ‬‬
‫‪L10 m  a1askf‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪P ‬‬
‫‪13‬‬
‫)‪(1‬جدول‪𝑎1 = 1‬‬
‫‪ 3 𝑉=32‬جدول‬
‫→ }℃‪𝑇 = 75‬‬
‫‪32‬‬
‫=𝑘‬ ‫‪= 3.6‬‬
‫‪9‬‬
‫‪nc  0.6‬‬
‫‪pu  3.8kN‬‬
‫‪p  13.3kN‬‬
‫𝑢𝑝‬ ‫‪3.8‬‬
‫𝑐𝑛‬ ‫( ‪= 0.6‬‬ ‫‪) = 0.17‬‬
‫𝑝‬ ‫‪13.38‬‬
‫‪ ∶ 𝑎𝑠𝑘𝑓 = 20‬از دیاگرام شماره)‪(1‬ص‪54‬‬
‫‪𝑅 = 90% → 𝑎1 = 1‬‬

‫‪151‬‬ ‫‪278746‬‬
‫( )‪𝐿10𝑚 = (1)(20‬‬ ‫= ‪)3‬‬ ‫دور میلیون‬
‫‪13.38‬‬ ‫‪9‬‬
‫ساعت ‪𝐿10𝑚ℎ = 31941‬‬
‫{‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 9 1500  140 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ v n 3  d ‬‬
‫‪f rm‬‬ ‫‪ k r  1   m    0.03 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  0.333kN‬‬
‫‪ 1000   100 ‬‬ ‫‪ 1000  100 ‬‬
‫تمرین‪ :‬در صورت امکان بالبرینگ شیار عمق ساده ای برای شرایط تکیه گاهی ذیل انتخاب نمائید‪.‬‬
‫𝑁‪𝐹𝑟 = 6000‬‬ ‫𝑚𝑚‪𝑑 = 75‬‬
‫𝑁‪𝐹𝑎 = 4700‬‬ ‫𝑚𝑝𝑟‪𝑛 = 2000‬‬
‫همچنین نوع ماشین اینجانب می نماید که حداقل عمر مطلوب برای یاتاقان ‪ 41111‬ساعت و قابلیت اعتماد ‪ R = 66%‬باشد‪.‬‬
‫)دمای کارکرد یاتاقان(℃‪𝑇 = 60‬‬ ‫سطح آلودگی روغن‬
‫‪14‬‬
‫فصل دوم ‪ :‬چرخنده ها‬
‫انواع چرخ دنده ها‬
‫‪ .1‬ساده‬
‫برای انتقال حرکت بین دو محور موازی به کار می رود و دنده های چرخ موازی با محور محور می باشد‪.‬‬
‫‪ .2‬چرخ دنده مارپیچ‬
‫دندانه های کج نسبت به محور دوران دارند‪ .‬همان کاربرد چرخ دنده ساده را دارد ولی کم صداترند‪.‬‬
‫‪ .3‬چرخ دنده های مخروطی‬
‫دندانه ها روی سطح مخروطی هستند و بیشتر در انتقال حرکت بین دو محور متقاطع به کار می روند‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫‪ .4‬حلزون و چرخ حلزون‬
‫برای انتقال بین دو محور متنافر به کار می رود‪.‬‬
‫تعاریف اولیه ‪:‬‬
‫چرخ دنده ی کوچکتر را پینیون(‪ )pinion‬و چرخ دنده بزرگ تر را گیر (‪ )Gear‬می گویند‪.‬‬
‫چرخ دنده راننده(محرک) را درایور‪ Driver‬و چرخ دنده متحرک (رانده شده) را ‪ Driven‬می نامند‪.‬‬
‫دایره گام ‪pitch circle‬‬
‫دایره ای است فرضی که تمامی محاسبات برمبنای آن انجام می شود و قطر آن را قطر دایره گام گویند‪ .‬در دو چرخنده درگیر‬
‫دوایر گام بر هم مماس هستند‪.‬‬
‫دایره لقی ‪clearance circle‬‬
‫دایره ی مماس بر دایره ی سر چرخنده درگیر است‪ .‬لقی سر ‪ c‬تفاوت اندازه ی پای دنده با اندازه ی سرد دنده ی درگیر با آن‬
‫است‪.‬‬
‫گام ‪P‬‬
‫فاصله ای است که برروی دایره ی گام از یک نقطه بر روی یک دندانه تا نقطه مشابه بر روی دندانه مجاور اندازه گیری میشود‪.‬‬
‫‪d‬‬
‫‪p‬‬
‫‪N‬‬
‫‪16‬‬
‫مدول ‪ : m‬به نسبت قطر دایره ی گام به تعداد دندانه های چرخ دنده مدول گفته می شود‪.‬‬
‫‪d‬‬
‫‪m‬‬
‫‪N‬‬
‫گام قطری (‪ : )Pd‬در سیستم اینچی به نسبت تعداد دندانه ها بر قطر دایره ی گام بر حسب اینچ گام قطری گفته می شود‪ .‬که‬
‫بر عکس مدول است به اینچ‬
‫𝑁‬ ‫‪1‬‬
‫= 𝑑𝑝‬ ‫=‬
‫)𝑛𝑖(𝑑‬ ‫)𝑛𝑖(𝑚‬
‫اندازه سر دنده )‪ : (a‬فاصله ی شعاعی بین سطح سر دنده تا دایره ی گام است‪.‬‬
‫اندازه ی پای دنده )‪ : (b‬فاصله شعاعی بین سطح پایین دنده تا دایره ی گام است‪.‬‬
‫عمل مزدوج یا جفت شدن‪:‬‬
‫هنگامی که پروفیل دندانه ها بنحوی طراحی شوند که در حین درگیری دندانه های دوچرخ دنده نسبت سرعت زاویه ای ثابتی‬
‫ایجاد شود ‪ ،‬گویند که دو چرخدنده با هم عمل مزدوج دارند‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫با درگیری دو چرخدنده ‪ ،‬دوایر گام شان نسبت به هم بی لغزش می غلتند‪ .‬شعاع دو دایره گام به ترتیب ‪ r1‬و ‪ r2‬و سرعت‬
‫زاویه ای آنها ‪ 1‬و ‪ 2‬باشد‪.‬پس سرعت خطی دو دایره گام برابر با‬
‫‪2 r1‬‬
‫‪V  r11  r22 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 r2‬‬
‫‪∅ = 20°~25°‬‬ ‫زاویه ‪ ‬را زاویه فشار گویند‪ .‬و مقدار معمول آن ‪ 21‬درجه می باشد‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪ ← 𝑅𝑏 = rcos‬شعاع دایره مبنا‬
‫در چرخ دنده های استاندارد‪:‬‬
‫𝑚=𝑎‬
‫𝑚 ‪ 𝑐 = 𝑏 − 𝑎 = 0.25‬لقی شعاعی ≫= }‬
‫𝑚 ‪𝑏 = 1.25‬‬
‫مثال‪ :‬یک چرخ دنده پینیون ‪ 16‬دنده چرخ ‪ 41‬دندانه ای را می راند مدول آن ها ‪ 12‬میلی مترو اندازه ی سر و پای دنده ‪ a‬و‬
‫‪ b‬است چرخ دنده ها را با زاویه فشار ‪ 21‬درجه ی تراشند‬
‫‪ )1‬گام ‪ /‬فاصله ی مرکز ها ‪ /‬شعاع دو دایره ی مبنا‬
‫‪19‬‬
‫‪ )2‬هنگام نصب آن دو فاصله ی مرکز ها به خطا ‪ 6‬میلی متر بزرگتر شده اندازه ی زاویه فشار فشار با قطرهای گام جدید را‬
‫محاسبه کنید‪.‬‬
‫𝑚𝑚‪𝑝 = 𝜋𝑚 = 𝜋(12) = 37.7‬‬

‫𝑚𝑚‪𝑑𝑝 = 12(16) = 192‬‬
‫𝑚𝑚‪𝑑𝑔 = 12(40) = 480‬‬
‫𝑔𝑑‪𝑑𝑝+‬‬
‫=𝑐‬ ‫𝑚𝑚‪= 336‬‬
‫‪2‬‬
‫‪192‬‬
‫= 𝑝𝑏𝑟 شعاع دایره پنینون‬ ‫𝑚𝑚‪𝑐𝑜𝑠20° = 90.21‬‬
‫‪2‬‬
‫‪480‬‬
‫= 𝑔𝑏𝑟‬ ‫𝑚𝑚‪𝑐𝑜𝑠20° = 225.43‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑔𝑑‪𝑑𝑝 +‬‬
‫= ‪∁= 336 + 6 = 342‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑝𝑑‬ ‫‪16‬‬
‫𝑔𝑑‬
‫‪= 40‬‬
‫𝑑‬ ‫‪195‬‬
‫=𝑝‬
‫{ ≫= )‪(1), (2‬‬ ‫𝑚𝑚‪43‬‬
‫𝑑‬ ‫‪488‬‬
‫=𝐺‬
‫𝑚𝑚‪57‬‬
‫𝑝𝑏𝑟‬ ‫‪90/21‬‬
‫‪∅ = 𝑐𝑜𝑠 −1‬‬ ‫𝑝𝑑‬ ‫‪= 𝑐𝑜𝑠 −1 195/43 = 22.6°‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫نسبت درگیری (نسبت تماس) ‪: contact ratio‬‬
‫تعداد دنده های درگیر در هنگام چرخش دو چرخ دنده را نسبت تماس گویند‪ .‬معموالً پروفیل چرخ دنده ها باید طوری‬
‫طراحی شود که قبل از جدایی یک جفت دندانه ‪ ،‬که جفت دندانه ی دیگر با هم درگیر شده باشند‪ .‬معموالً در طراحی چرخ‬
‫دنده ها ‪ CR<2‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫تداخل (𝑒𝑐𝑎𝑓𝑟𝑒𝑡𝑛𝐼)‪:‬‬
‫تداخل هنگامی آغاز می شود که تاج چرخ دنده ی رانده شده با ریشه ی چرخ دنده ی راننده تماس یابد‪ .‬تداخل در اثر کاهش‬
‫تعداد دندانه ها بوجود می آید‪.‬‬
‫𝑁‬
‫در یک جفت چرخ دنده در گیر با نسبت تبدیل 𝐺𝑁 = 𝐺𝑚 کمترین تعداد چرخ دنده پینیون برای جلوگیری از تداخل‬
‫𝑃‬
‫‪2K‬‬
‫‪Np ‬‬ ‫) ‪(mG  mG2  1  2mG  sin 2 ‬‬
‫‪1  2mG  sin ‬‬
‫‪2‬‬
‫همچنین بزرگترین تعداد دندانه های چرخدنده ‪ Gear‬که بدون تداخل با ‪ Pinion‬با ‪ Np‬دندانه درگیر شود برابرست با ‪:‬‬
‫‪N p2 sin 2   4 K 2‬‬

‫‪NG ‬‬
‫‪4 K  2 N p sin 2 ‬‬
‫‪21‬‬
‫برای دندانه ها ی با عمق کامل‬ ‫𝟏=𝒌‬
‫{‬
‫دانه کوتاه‬ ‫𝟖 ‪𝒌 = 𝟎.‬‬
‫چرخ دنده های مارپیچ ‪:‬‬
‫در چرخ دنده های مارپیچ زاویه مارپیچ هر دو چرخ دنده یکسان و مارپیچ یکی چپ گرد و دیگری راست گرد است‪.‬‬
‫(چپ گرد)‬ ‫(راست گرد)‬
‫در چرخ دنده ساده آغاز درگیری خط راستی در سراسر عرض دنده است ‪ ،‬آغاز درگیری دنده های چرخ دنده مارپیچ یک نقطه‬
‫است که با ادامه درگیری به یک خط تبدیل می شود ‪ ،‬خط درگیری در چرخ دنده های ساده موازی محور دوران ولی در چرخ‬
‫دنده های مارپیچ به صورت قطری بر سطح دندانه هاست‪ .‬همین درگیری تدریجی دنده ها و گسترش آرام نیروی انتقالی از یک‬
‫دنده بر دنده ی دیگر انتقال بارهای سنگین در سرعت های زیاد را با این چرخ دنده ها ممکن می سازد‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫زاویه ‪ ‬زاویه مارپیچ ‪ ،‬گام کج ‪ ، Pt‬گام عمودی ‪ ، Pn‬گام محوری ‪ ، Px‬زاویه فشار عمودی ‪ ،  n‬زاویه فشار کج ‪t‬‬
‫‪pn  pt cos‬‬
‫‪pt‬‬
‫‪px ‬‬
‫‪tan‬‬
‫‪mn  mt cos‬‬
‫‪tan n‬‬
‫‪cos ‬‬
‫‪tan t‬‬
‫حداقل تعداد دندانه های پینیون چرخ دنده های مارپیچ برای جلوگیری از تداخل ‪.‬‬
‫‪2 K cos‬‬
‫‪Np ‬‬ ‫) ‪(mG  mG2  1  2mG  sin 2 t‬‬
‫‪1  2mG  sin t‬‬
‫‪2‬‬
‫حداقل تعداد دندانه های چرخ دنه ی دیگر که با ‪ Np‬پینیون درگیر است‪.‬‬
‫‪N p2 sin 2 t  4 K 2 cos2 ‬‬

‫‪NG ‬‬
‫‪4 K cos  2 N p sin 2 t‬‬
‫‪22‬‬
‫مثال‪ :‬چرخ دنده ی مارپیچی ‪ 17‬دنده با زاویه فشار ‪ 21‬درجه مارپیچ ‪ 25‬درجه مدول کج ‪ 4‬میلی متر مطلوب است قطر گام‬
‫کج‪ ،‬گام عمودی و محوری ‪ ،‬مدول عمودی و زاویه فشار کج‪.‬‬
‫‪d  Nmt  18* 4  72‬‬

‫‪pt   mt  12.57‬‬
‫‪p n  pt cos  12.57 *cos 25  11.39‬‬
‫‪pt‬‬ ‫‪12.57‬‬
‫‪px ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 26.95‬‬
‫‪tan tan 25‬‬
‫‪mn  mt cos  4*cos 25  3.625‬‬
‫‪tan n‬‬
‫( ‪t  tan 1‬‬ ‫‪)  21.88‬‬
‫‪cos‬‬
‫بررسی نیرو در چرخ دنده های ساده‪:‬‬
‫برای تحلیل نیرو در چرخ دنده های ساده به صورت زیر عمل می نماییم‪:‬‬
‫گام اول ‪ :‬تشخیص چرخ دنده ی پینیون وگیر‪ :‬از روی جهت دوران شافت و الکترو موتور می توانیم جهت دوران چرخ دنده را‬
‫مشخص کنیم‪.‬‬
‫گام دوم‪:‬رسم دیاگرام آزاد چرخ دنده ‪ :‬جهت مؤلفه های نیرو به نحوی تعیین می شود که راستای نیروی کل موجب چرخش‬
‫چرخ دنده ی گیر در جهت دوران بشود ‪ wr‬نیروی شعاعی و به طرف مرکز چرخ دنده و ‪ wt‬نیروی مماسی و در جهت دوران‪.‬‬
‫گام سوم‪ :‬رسم دیاگرام آزاد چرخ دنده پینیون ‪ :‬برای رسم دیاگرام آزاد چرخ دنده راننده از اصل عمل و عکس العمل استفاده‬
‫می گردد راستای مؤلفه های نیروی اعمالی به دندانه های پینیون دقیقاً در جهت عکس راستای مؤلفه های اعمال شده به‬
‫دندانه های گیر خواهد بود‪.‬‬
‫‪d‬‬
‫‪T ‬‬ ‫‪wt‬‬
‫‪2‬‬
‫‪p T ‬‬
‫‪p  60  103‬‬
‫‪wt ‬‬
‫‪ dn‬‬
‫مثال‪ :‬چرخ پینیون ‪ 2‬باسرعت ‪ 1851 rpm‬و توان ‪ 2.5 kw‬را به چرخ دنده ی هرزگرد ‪ 3‬منتقل می کند زاویه ی‬
‫فشار دنده ها ‪ 21‬درجه و مدول ‪ m = 2.5 mm‬است مطلوب است رسم دیاگرام آزاد چرخ دنده ‪ 3‬و نمایش همه ی نیروها‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫‪2‬‬
‫× ‪𝑑2 = 𝑁2𝑚 = 20‬‬ ‫𝑚𝑚‪= 50‬‬
‫{‬ ‫‪5‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑚‪𝑑3 = 𝑁3‬‬ ‫𝑚𝑚‪= 50 × = 125‬‬
‫‪5‬‬
‫𝑝 × ‪60 × 103‬‬
‫= 𝑡𝑤‬ ‫𝑛𝑘‪= 0.546‬‬
‫𝑛‪𝜋𝑑2‬‬
‫𝑟‬
‫‪⟦𝐹23‬‬ ‫𝑡‬
‫‪= 𝐹23‬‬ ‫𝑛𝑘‪𝑡𝑎𝑛20° = (0.546)𝑡𝑎𝑛20 = 0.199‬‬
‫𝑡‬
‫‪𝐹23‬‬
‫= ‪𝐹23‬‬ ‫𝑛𝑘‪= 0.581‬‬
‫‪𝑐𝑜𝑠20‬‬
‫چون چرخ ‪ 3‬هرزگرد است توان یا گشتاوری به محور منتقل نمی کند‪.‬پس عکس العمل های چرخ ‪ 4‬به ‪ 3‬هم 𝑡𝑤 است‬
‫𝑡‬
‫‪𝐹43‬‬ ‫𝑛𝑘‪= 0.546‬‬
‫𝑟‬
‫𝑛𝑘‪{𝐹43 = 0.199‬‬
‫𝑛𝑘‪𝐹43 = 0.581‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑡‬ ‫) 𝑟‬
‫‪𝐹𝑏3‬‬ ‫‪= −(𝐹23‬‬ ‫‪− 𝐹43‬‬ ‫𝑛𝑘‪= 0.347‬‬
‫{‬ ‫𝑦‬ ‫𝑟‬ ‫𝑡‬
‫𝑛𝑘‪𝐹𝑏3 = −(𝐹23 + 𝐹43 ) = 0.347‬‬
‫‪𝐹𝑏3 = √0.3472 + 0.3472 = 0.491‬‬
‫‪24‬‬
: ‫بررسی نیرو در چرخدنده های مارپیچ‬
w r  w sin n
w t  w cos n cos 
w a  w cos n sin 
. ‫معموال در مسائل نیروی مماسی را می دهند و می بایست نیروهای دیگر را یافت‬
w r  w t tan n
w a  w t tan 
wt
w 
cos  n cos 
25
‫مثال‪ :‬یک موتور الکتریکی ‪ 1/85‬کیلو وات بت ‪ 1711 rpm‬ساعت سومی چرخد چرخ مارپیچ ‪ 17‬دند زاویه فشار عمودی ‪21‬‬
‫درجه ‪ ،‬زاویه مارپیچ ‪ 31‬درجه و مدول عمودی ‪ 2‬میلی متر جهت مارپیچ در شکل مشخص است نیروهای وارد بر پینیون را‬
‫رسم کنید و عکس العمل یاتاقان های ‪ A‬و ‪ B‬را نشان دهید نیرو محوری را یاتاقان ‪ A‬می گیرد‪.‬‬
‫‪tan n‬‬ ‫‪tan 20‬‬

‫‪t  tan 1‬‬ ‫‪ tan 1‬‬ ‫‪ 22.8‬‬
‫‪cos‬‬ ‫‪cos 30‬‬
‫‪mn‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2.31mm‬‬
‫‪cos cos 30‬‬
‫‪d p  m N  41.6 mm‬‬
‫‪ dn‬‬ ‫‪  41.6  103  1800 ‬‬

‫‪V ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3.92 m / s‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪p 750‬‬
‫‪wt  ‬‬ ‫‪ 191 N‬‬
‫‪v 3.92‬‬
‫‪w r  w t tant  191 tan 22.8   80.6 N‬‬
‫‪w a  w t tan  191tan 30   110 N‬‬
‫‪wt‬‬ ‫‪191‬‬
‫‪W ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 234.6 N‬‬
‫‪Cos  nCos Cos 20Cos 30‬‬
‫‪26‬‬
41.6
−80.6(0.325) + 0.25𝐹𝑏𝑦 + 110( ) × 10−3 = 0
2
𝐹𝑏𝑦 = 95.6 𝑛 → 𝐹𝑎𝑦 = 15 𝑛
0.25𝐹𝑏𝑧 − 191(0.325) = 0
𝐹𝑏𝑧 = 248 𝑛 → 𝐹𝑎𝑧 = 57 𝑛
𝑤𝑡 𝑑𝑝 41.6
𝑇= = 191 ( ) × 10−3 = 4
2 2
27
‫فصل ‪ : 3‬طراحی چرخ دنده ساده و مارپیچ‬
‫در این فصل به بررسی و طراحی چرخ دنده های ساده و مارپیچ برای پایداری در شکست خنثی دنده و نیز شک سطحی دنده‬
‫می پردازیم ‪.‬‬
‫معادله تنش خمشی‬
‫‪ t‬‬ ‫‪pd k m k b‬‬

‫‪w k o k v k s F J‬‬ ‫‪U .S ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪w t k o k v k s 1 K h k b‬‬ ‫‪SI ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪bm t Y J‬‬
‫معادله مقاومت سطح‬
‫‪‬‬ ‫‪k m Cf‬‬

‫‪C p w k o k v k s‬‬
‫‪t‬‬
‫‪US ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪dpF I‬‬
‫‪C  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪kh ZR‬‬
‫‪t‬‬
‫‪ Z E w k o kv k s d b Z‬‬ ‫‪SI ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪28‬‬
‫تنش خمشی مجاز‬
 st Y N
s k k U .S

 a11  F T R
  FP Y n SI
 s F Y Y Z
‫تنش تماسی مجاز‬
 sc z n c h
s k k U .S
 h t r
 c ,a11 
  hp z n z w SI
 s h y  y z
29
‫ضرایب هندسی ‪:‬‬
‫ضرایب ‪ zI‬و ‪ Yj‬با نسبت درگیری عرضی ‪ mf‬وابسته هستند‪.‬‬
‫پهنا ی دندانه → 𝐹‬
‫= 𝑓𝑚‬
‫گام محور ی→𝑥𝑃‬
‫𝑌‬
‫‪𝑚𝑓 = 0‬‬ ‫چرخ دنده ساده‬ ‫=𝐽‬
‫𝑛𝑚 𝑓𝑘‬
‫‪31‬‬
1

m n   pN
 0.95z
1 1
Z   rp  a   rbp2    rG  a   rbG2  2   rp  rG  sint

2 2 2
   
p N  p nCos n   m nCos n
 Cos t mG
 2m m  1

I 
N G
Cos t sint mG
 2m N mG  1
𝑁𝐺 𝑑𝐺
𝑚𝐺 = =
𝑁𝑝 𝑑𝑝
31
: ‫ضریب کشسان‬
𝑘𝑣 ‫ضریب دینامیک پویایی‬
 A  V  B
 ft

 A 
min
kv   B
  A  200V 
   m
s
  A 
A  50  56 1  B 
2
B  0.25 12  QV 3
32
‫‪ ∅𝑉 < 7‬چرخ دنده های تجاری‬
‫‪ ∅𝑉 > 8‬چرخ دنده های دقیق‬
‫ضریب افزایش بار 𝑜𝑘‪:‬‬
‫ضریب توزیع بار ‪:‬‬
‫) 𝑒𝐶 𝑎𝑚𝐶 ‪𝐾𝑚 = 1 + 𝐶𝑚𝑐 (𝐶𝑝𝑓 𝐶𝑝𝑚 +‬‬
‫کلفتی دنده ثابت‪1‬‬

‫{ = 𝑐𝑚𝐶‬
‫کلفتی دنده متغییر‪0.8‬‬
‫‪33‬‬
‫𝐹‬
‫‪− 0/025‬‬ ‫𝑚𝑚‪≤ 25‬‬
‫𝑑‪10‬‬
‫𝑓‬
‫= 𝑓𝑝𝐶‬ ‫‪− 0.0375 + 0.5 × 10−3‬‬ ‫𝑚𝑚‪25 < 𝑓 ≤ 432‬‬
‫𝑑‪10‬‬
‫𝐹‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪−6‬‬ ‫‪2‬‬
‫𝑚𝑚‪{10𝑑 − 0.1109 + 0.815 × 10 𝐹 − 0.3534 × 10 × 𝐹 432 < 𝐹 ≤ 1000‬‬
‫‪𝑠1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪< 0.175‬‬
‫{ = 𝑚𝑝𝐶‬ ‫𝑠‬
‫‪𝑠1‬‬
‫‪1.1‬‬ ‫‪≥ 0.175‬‬
‫𝑠‬
‫‪𝐶𝑚𝑎 = 𝐴 + 𝐵𝐹 + 𝐶𝐹^2‬‬
‫برای چرخ دندهها ی که به هنگام نصب تنظیم می شوند‪0.8‬‬

‫{ = 𝑒𝐶‬
‫‪1‬‬ ‫همه موارد دیگر‬
‫‪34‬‬
: ‫ضریب نسبت سختی‬
C H  1  A   mG  1
H 
A   8.98 103   BP   8.29 103 
H BP
1.2   1.7
 H BG  H BG
H BP 1
A  0 
H BG 2
H BP 1
A   0.00698 
H BG 7
35
𝑍𝑛
⁄𝑌 ‫ضرایب عمر تنش‬
𝑛
36
: ‫ضریب اعتماد پذیری‬
0.658  0.0759ln 1  R 
 0.5  R  0.99
Kr  
 0.5  0.109ln 1  R 
 0.99  R  0.9999
: Kb ‫ضریب ضخامت طوقه‬
𝑡𝑟
𝑚𝐵 =
ℎ𝑡
2.242
1.6𝑙𝑛 𝑚𝐵 < 1/2
𝐾𝐵 = { 𝑚𝐵
1 𝑚𝐵 ≥ 1.2
:ks ‫ضریب اندازه‬
 
0.0535
K s  0.8433 Fm Y SI
0.0535
F Y 
k s  1.192   U .S
 p d 
37
‫مثال ‪ :‬چرخ دنده ساده با زاویه فشار ‪ 18 ،∅ = 20°‬دنده سرعت ‪ 1711 rpm‬توان ‪ 3‬کیلو وات به چرخ دنده ‪ 52‬دنده می‬
‫دهد مدول ‪ 2/5‬میلی متر ‪ ،‬عرض دنده ها ‪ 37‬میلی متر استاندارد کیفی ‪ 6‬است چرخ کوچک فوالد رده ‪ 1‬با سختی سطح‬
‫‪ HB 241‬هسته کامل سخت شده و چرخ بزرگ هم کامل سخت است جنس چرخ بزرگ رده ‪ 1‬و سختی ‪، HB 211‬‬
‫‪J p  0.3‬‬ ‫‪J G  0.4‬‬ ‫‪N  108‬‬ ‫‪R  0.9‬‬ ‫‪C p  210‬‬
‫‪Y N  1.3558N‬‬
‫‪‬‬
‫‪0.0178‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.023‬‬
‫‪ Z N  1.4488N‬‬
‫‪‬‬
‫دنده شکم دار نیست ضریب ایمنی خمشی و ضریب ایمنی سایشی را بدست آورید‪ .‬جعبه دنده تجاری است(‪)Commercial‬‬
‫𝑚𝑚‪𝑑𝑝 = 𝑁𝑝 𝑚 = 17(2.5) = 42.5‬‬

‫{‬
‫𝑚𝑚‪𝑑𝑔 = 𝑁𝑔 𝑚 = 52(2.5) = 130‬‬
‫) ‪𝜋𝑑𝑝𝑛𝑝 𝜋(42.5 × 10−3‬‬

‫=𝑉‬ ‫=‬ ‫𝑠‪= 4𝑚/‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪𝑃 3000‬‬
‫= 𝑡𝑊‬ ‫=‬ ‫𝑁‪= 750‬‬
‫𝑉‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬
‫‪0.8255‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ B  0.25(12  6) 3  0.8255‬‬ ‫‪ 59.77 200  4  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ KV ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1.37‬‬
‫‪A  50  56 1  0.8255   59.77‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪59.77‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Y 17  0.303 Y 52  0.412‬‬
‫‪‬‬
‫‪k s ) p  0.8433 38  2.5  0.303‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0.0535‬‬
‫‪ 0.8433  38  2.5 ‬‬ ‫‪0.412 ‬‬

‫‪0.0535‬‬
‫‪k s )G‬‬
‫‪𝐶𝑚𝑐 = 1‬‬
‫‪38‬‬ ‫‪−3‬‬
‫‪𝐾𝑚 = 𝐶𝑝𝑓 = 10(42.5) − 0.0375 + 0.5(10 )(38) = 0.071‬‬
‫{‬ ‫‪𝐶𝑝𝑚 = 1‬‬ ‫‪𝐶𝑚𝑧 = 0.15‬‬ ‫شکل‪11 − 14‬‬
‫‪𝑁𝐺 52‬‬
‫‪𝐾𝐵 = 1‬‬ ‫= 𝑔𝑀‬ ‫=‬ ‫‪= 3.059‬‬
‫‪𝑁𝑃 17‬‬
‫‪Y N ) p  1.3558 108 ‬‬

‫‪0.0178‬‬
‫‪ 0.977‬‬
‫‪0.0178‬‬
‫‪ 108 ‬‬
‫‪Y N )G  1.3558 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.996‬‬
‫‪ 3.059 ‬‬
‫‪𝐾𝑅 = 0.85‬‬ ‫‪𝐾𝑇 = 1‬‬
‫‪38‬‬
𝐶𝑝 = 191
𝐶𝑜𝑠20𝑠𝑖𝑛20 3.059
𝐼= = 0.121
2 3.059 + 1
S t ) p  0.533  240   88.3  216.22

S t )G  0.533  200   88.3  194.9
S c ) P  2.22  240   200  732.8

S C )G  2.22  200   200  644
Z N ) p  1.4488 108 
0.023
 0.948
0.023
 108 
Z N )G  1.4488    0.973
 3.059 
𝐻𝑏𝑝 240 𝐻𝐵𝑃

= = 1.2 =≫ A = 8/98(10−3 )( ) − 8.29(10−3 ) = 0.00249
𝐻𝑏𝑔 200 𝐻𝐵𝑃
𝐶𝐻 = 1 + 0.00249(3.059 − 1) = 1.005
 p  [W t K o KV k S (K m K b ) / FmJ ]p 
750(1)(1.377)(1.042)(1.221(1)) / (38(2.5)(0.30))  45.65 Mpa
S Y /  KT K R  
S F )p   t n   5.44
  p
 )G  34.03  c ) p  495.3 S H ) p  1.65
S F )G  6.71  c )G  497.4 S H )G  1.49
39
‫مثال‪ :‬یک جفت چرخ دنده ی ساده ی کاهنده ‪ 4‬به ‪ 1‬برای موتور سه فاز با توان ‪ 81‬کیلو وات دور ‪ rpm 1121‬طراحی می‬
‫کنید با آرم ‪ ،‬اعتماد پذیری ‪ 65‬درصد با عمر ‪ 116‬برای چرخ کوچک فوالد آلیاژی نیترو آلوی ‪ 135‬رده یک را به کار ببرید‪.‬‬
‫چرخ دنده ها سخت کاری می شوند‪.‬‬
‫تصمیم ها‪:‬‬
‫‪)1‬وظیفه بار ‪ /‬سرعت ‪ /‬اعتمادپذیری ‪ /‬عمر ‪ko /‬‬
‫‪ )2‬خطرهای کمیت ناپذیر ضریب طراحی ‪nd‬‬
‫‪ )3‬جزئیات دنده ‪ /Y /Q‬سر دنده ‪ /‬پای دنده‬
‫‪ )4‬نسبت تبدیل ‪NG/ NP/ MG‬‬
‫‪ )5‬نمره کیفیت‪QV‬‬
‫‪P  70KW‬‬ ‫‪n  1120RPM‬‬ ‫‪N  109‬‬

‫‪R  0.95‬‬ ‫‪nd  2‬‬ ‫‪Ko  1‬‬ ‫‪n  20‬‬
‫‪QV  6‬‬ ‫‪N P  18‬‬ ‫‪N G  72 K B  1‬‬
‫تصمیم های طراحی‪:‬‬
‫‪)1‬انتخاب اول‬
‫𝑃‪𝑆𝑇𝐴𝑅𝑇 =≫ 4‬‬ ‫𝑃‪3𝑃 ≤ 𝐹 ≤ 5‬‬ ‫‪)2‬عرض دنده 𝐹‬
‫‪ )3‬جنس چرخ کوچک‬
‫‪ )4‬جنس چرخ بزرگ‬
‫شکل‬ ‫‪𝐽 = 0.32‬‬ ‫جدول‬ ‫‪𝑌 = 0.309‬‬

‫𝑚𝑚 ‪ 𝑚 = 6‬حدس اولیه‬ ‫𝑃 {‬ ‫𝑃 {‬
‫‪6 − 14 𝐺 = 0.415‬‬
‫𝐽‬ ‫‪2 − 14 𝐺 = 0.432‬‬
‫𝑌‬
‫𝑚𝑚 ‪DP = 18 × 6 = 108‬‬ ‫𝑚𝑚 ‪𝐷𝐺 = 72 × 6 = 432‬‬
‫‪πDN π × 108 × 10−3 × 1120‬‬

‫=𝑉‬ ‫=‬ ‫𝑆‪= 6.33 𝑚/‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪700000‬‬
‫= ‪WT‬‬ ‫𝑁‪= 11053‬‬
‫‪6.33‬‬
‫‪0.8255‬‬
‫‪𝐴 = 50 + 56(1 − 0.8255) = 59.77‬‬ ‫‪59.77 + √1267‬‬
‫{‬ ‫[ = 𝑉𝐾‬ ‫]‬ ‫‪= 1.47‬‬
‫‪B = 0.25(12 − 6)2/3 = 0.8255‬‬ ‫‪59.77‬‬
‫‪41‬‬
𝐾R = 0.658 − 0.0759LN(1 − 0.95) = 0.885
‫شکل‬ 𝑌𝑛𝑃 = 1.3558(109 )−0.0178 = 0.938

→{ 109 −0.0178
14 − 14 YnG = 1.3558( ) = 0.961
4
‫شکل‬ 𝑍𝑛𝑃 = 1.4488(109 )−0.023 = 0.9

{ 109 −0.023
15 − 14 ZnG = 1.4488( ) = 0.929
4
‫ = 𝐹 ≫= پیشنهاد‬4𝑃 = 4𝜋𝑚 = 75.4𝑀𝑀
K S = 0.8433(6 × 75.4√0.309)^0.0535 = 1.1335
11 − 4‫شکل‬
𝐶MC = CPM = CE = 1 𝐶MA = 0.175
‫تجاری‬
75.4
CPF = − 0.0375 + 0.5(10−3 )75.4 = 0.07
10 × 108
K M = 1 + (1)[0.07(1) + 0.175(1)] = 1.245
‫جدول‬
CP = 191√𝑀𝑃𝐴
8 − 14
𝐶𝑂𝑆20 𝑆𝑖𝑛20 4
𝑀G = 4 MN = 1 =≫ 𝐼 = = 0.1286
2 4+1
𝐾𝑀 𝐾𝐵 𝐾𝑇 𝐾𝑅
𝐹) ‫𝑆𝐾 𝑉𝐾 𝑂𝐾 𝑇 𝑊 𝑑𝑛 = خمش‬
𝑚𝐽𝑝 𝑆𝑇 𝑌𝑁
𝐶𝑝 𝑍𝑁 2 𝐾𝑚 𝐶𝐹
𝐹)‫[ = سایش‬ ] 𝑛𝑑 𝑊 𝑇 𝐾𝑂 𝐾𝑉 𝐾𝑆
𝑆𝐶 𝐾𝑇 𝐾𝑅 𝑑𝑃 𝐼
𝑁𝐼𝑇𝑅𝐴𝐿𝐿𝑂𝑌 𝑀135
‫شکل‬
ST = 0.594(320) + 87.76 = 277.8 𝑀𝑃𝐴
4 − 14
1.245(1)(1)(0.885)
𝐹)‫ = خمش‬2(11053)(1)(1.47)(1.13) = 80.87𝑀𝑀
0.32(6)(277.8)(0.938)
41
‫جدول‬
‫‪𝑆C = 1170‬‬
‫‪6 − 14‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪191(0.9‬‬ ‫)‪1.245(1‬‬
‫[ = سایش)‪F‬‬ ‫)‪] 2(11053)(1)(1.47)(1.13‬‬ ‫𝑀𝑀‪= 90.4‬‬
‫)‪1170(1)(0.885‬‬ ‫)‪10.8(0.129‬‬
‫عرض چرخ دنده را ‪ 61 MM‬می گیریم و ‪ KS‬و ‪ KM‬را اصالح می کنیم‪.‬‬
‫‪𝐾𝑆 = 1.144‬‬
‫‪=≫ σ)𝑃 = 134.46‬‬
‫‪K M = 1.266‬‬
‫‪ST YN/(K T K R ) 294.44‬‬

‫= ‪𝑆FP‬‬ ‫=‬ ‫‪= 2.19‬‬
‫∂‬ ‫‪134.46‬‬
‫‪103‬‬
‫= ‪𝜎)G‬‬ ‫‪σC)P = 822MPA‬‬
‫‪68‬‬
‫‪SF)G = 2.91‬‬ ‫‪SH)P = 1.45‬‬
‫‪𝑆H )𝑃 = (1.45)^2 = 2.1‬‬
‫(ضریب ایمنی سایش) ‪ SH‬چه در پینیون چه در گیر با توان ‪ 2‬است‪.‬‬
‫‪σC )𝐺 = 822‬‬
‫شکل ‪12−14‬‬
‫→ ‪SC = 1170‬‬ ‫‪𝐶H = 1‬‬ ‫‪SC )G = 1228‬‬
‫‪SH )𝐺 = 1.49‬‬ ‫‪𝑆𝐻 )𝐺 = (1.49)^2 = 2.22‬‬
‫‪42‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬اجزاء مکانیکی خم پذیر‬
‫تسمه ها و زنجیرها و دیگر اجزاء خم پذیر در دستگاه های نقاله و انتقال توان در فواصل به نسبت زیاد به کار می رود اغلب‬
‫پیش می آید این اجزاء بجای چرخ دنده ها ‪ ،‬شناخت ها ‪ ،‬یاتاقات ها و دیگر وسایل صدا انتقال توان به کار رود کاربرد آن ها‬
‫طرح ماشین ساده و کاهش هزینه ساخت است و بجز آن در جذب بارهای تکان دار و میراندن اثرات لرزش نقش مهمی دارند‪.‬‬
‫تسمه ها‪:‬‬
‫انواع تسمه‪:‬‬
‫‪ -1‬تخت‬
‫‪ -2‬گرد‬
‫‪ V -3‬یا گوه ای‬
‫‪ -4‬دندانه دار (تاج دار)‬
‫ویژگی های تسمه ها‪:‬‬
‫‪ -1‬برای فواصل زیاد به کار می رود‪.‬‬
‫‪ -2‬بجز تسمه ی دندانه دار بقیه اندکی روی قرقره و می خزند پس نسبت دو سرعت زاویه ای محور راننده و رانده نه ثابت و نه‬
‫به راستی برابر نسبت قطر قرقره‬
‫گاهی برای گریز از نیاز با تنظیم فاصله ی بین قرقره ها که به علت شل شدن تسمه ضمن کار یا هنگام نصب نو الزم می شود‬
‫‪ ،‬یک قرقره ی هرزگرد یا کششی به کار می رود‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫محرکه های تسمه ای تخت یا گرد‪:‬‬
‫در محرکه های با تسمه ی تخت تسمه از رشته های کشسان قوی که زرین آن در بر گرفته ساخته می شوند این محرک خا‬
‫خوبی های چشمه گیری نسبت به محرکه های چرخ دندانه ای تسمه ای دارندباز ده ی محرکه ی تسمه ی تخت حدود ‪67‬‬
‫درصد یا تقریب همچون محرکه های چرخ دنده ای است حال آنکه بازده ی دستگاه های تسمه ای ‪ V‬حدود ‪ 81‬تا ‪ 66‬درصد‬
‫است محرکه ی تسمه ی تخت بسیار کم صداست‪.‬‬
‫تسمه باز‬
‫‪ C‬فاصله ی دو مرکز‬ ‫‪ θ‬زاویه تماس‬ ‫‪ d‬قطر قرقره کوچک‬ ‫‪ D‬قطر قرقره بزرگ‬
‫تسمه متقاطع‪:‬‬
‫‪44‬‬
‫معادله تسمه‪:‬‬
‫‪F1  mr 2 2 F1  FC‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ exp  f  ‬‬
‫‪F2  mr 2 2 F2  FC‬‬
‫‪where  FC  mr 2 2‬‬
‫)‪𝐸𝑋𝑃(𝐹∅ − 1‬‬
‫) ‪F1 − F2 = (F1 − FC‬‬
‫)∅𝐹(𝑃𝑋𝐸‬
‫𝑛𝑑𝜋‬
‫= 𝑉 سرعت تسمه‬ ‫𝑠‪𝑚/‬‬
‫‪60‬‬
‫‪  12 bt‬‬
‫‪V 2‬‬ ‫‪V 2‬‬

‫‪ FC ‬نیروی گریز از مرکز‬ ‫‪‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪9.81‬‬
‫شکل زیر نمودار پیکر آزاد قرقره و بخش باز تسمه است جمع اعضای کشش ‪ F1‬در سمت سف و ‪ F2‬در سمت شل چنین‬
‫است ‪ .‬نیروی سفت همیشه باالست‪.‬‬
‫𝑐𝑓 ‪ :‬کشش ناشی از نیروهای گریز از مرکز‬ ‫𝑖𝑓 ‪ :‬پیش کشش‬
‫‪ : D‬قطر قرقره‬ ‫𝑓∆ ‪ :‬کشش ناشی از گشتاور انتقالی ‪T‬‬
‫‪2T‬‬
‫‪F1  F2 ‬‬
‫‪D‬‬
‫‪e f  ‬‬ ‫‪ exp  f  ‬‬
‫‪F1  F2‬‬ ‫‪T exp  f   1‬‬

‫‪Fi ‬‬ ‫‪ Fc‬‬ ‫‪ Fi ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪D exp  f   1‬‬
‫رابطه ی فوق دید اصلی از دستگاه تسمه تخت به ما می دهد اگر ‪ Fi‬صفر باشد ‪ T‬برابر صفر می شود یعنی بی پیش کشش‬
‫گشتاوری انتقال نمی یابد ‪ T .‬گشتاور با پیش کشش متناسب است یعنی اگر محرکه تسمه ی تخت مقبول بخواهیم باید پیش‬
‫کشش ‪ -1‬تأمین شود ‪ – 2‬بماند ‪ -3‬به اندازه ی مناسب باشد ‪ -4‬با باز بینی وار می شود‪.‬‬
‫‪45‬‬
‫‪2exp  f  ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪F1  Fc  Fi‬‬ ‫‪F2  Fc  Fi‬‬
‫‪exp  f    1‬‬ ‫‪exp  f    1‬‬
‫توان انتقالی‪:‬‬
‫𝑉) ‪𝑃 = (𝐹1 − 𝐹2‬‬ ‫𝑡𝑎𝑤‬ ‫𝐼𝑆‬
‫) ‪(𝐹1 − 𝐹2‬‬
‫=𝐻‬ ‫𝑝‪ℎ‬‬ ‫𝑆 ‪𝑈.‬‬
‫‪33000‬‬
‫‪ pd  pnom ks nd‬‬

‫‪‬‬
‫‪ H d  H nom ks nd‬‬
‫‪ nd‬ضریب طراحی‬ ‫‪ k s‬ضریب کاربری در شرایط غیر عادی‬
‫‪ F1 a  bFaC pCV‬‬

‫‪ C p‬ضریب پولی‬ ‫‪ CV‬ضریب اصالح سرعت‬ ‫‪ b‬عرض تسمه‬ ‫‪  F1 a‬بیشترین کشش مجاز‬
‫گام های تحلیل محرکه تسمه تخت‪:‬‬
‫‪-1‬یافتن ‪ exp  f  ‬از هندسه تسمه و مالش‬
‫‪46‬‬
‫‪-2‬یافتن ‪ Fc‬از هندسه تسمه و سرعت‬
‫‪‬‬ ‫‪Pnom K s n d‬‬

‫‪‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪‬‬
‫‪n‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ -3‬یافتن گشتاور الزم از‬
‫‪T ‬‬ ‫‪63025‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪nom K s nd‬‬
‫‪‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪2T‬‬
‫‪ F1  a  F2 ‬‬ ‫‪-4‬یافتن‬
‫‪D‬‬
‫‪ F1 a   F1 a  F2 ‬‬ ‫‪-5‬یافتن ‪ F2‬از رابطه ‪:‬‬
‫‪F1  F2‬‬
‫‪Fi ‬‬ ‫‪ Fi‬پیش کشش الزم‪ FC :‬‬ ‫‪-6‬یافتن‬
‫‪2‬‬
‫‪f f‬‬ ‫‪-8‬رشد مالش را بررسی کنید‬
‫‪1‬‬ ‫‪ F1 a  Fc‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪ln‬‬
‫‪‬‬ ‫‪F2  Fc‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Pa‬‬
‫‪ nf s  P k‬‬
‫‪‬‬ ‫‪nom s‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ -7‬ضریب اطمینان را پیدا کنید‪.‬‬
‫‪n  H a‬‬
‫‪ f s H nom ks‬‬
‫مثال‪ :‬تسمه تخت از پلی آمید ‪ A -3‬به عرض ‪ 6‬اینچ برای انتقال ‪ 15 hp‬با تکان سبک یعنی ‪ K s  1.25‬با ضریب‬
‫اطمینانی برابر با ‪ 1.1‬به کار رفته است محور قرقره ها موازی و در صفحه افقی است محور ها به فاصله ی ‪ 7‬فوت قرقره‬
‫کوچک به قطر ‪ ، 6in‬قرقره ی بزرگ به قطر ‪ ،17 in‬و با سرعت ‪ 1851 rpm‬برای قرقره ی کوچک چنان سمت شل باالست‪.‬‬
‫الف) کشش گریز از مرکز ‪ Fc‬و گشتاور ‪ T‬را حساب کنید‪.‬‬
‫ب) ‪ F1‬و ‪ F2‬مجاز و توان مجاز را حساب کنید‪.‬‬
‫ج) ضریب ایمنی را برآورد کنید‪.‬‬
‫‪47‬‬
b  6 in
H  15 hp
ks  1.25
nd  1.1
n  1750 rpm
exp  f   exp  0.8  3.0165   11.17
 18  6 
   d    2 sin 1    3.0165 rad
 2  8 12  
𝜋 (6)1750 𝑓𝑡
𝑉= = 2749 𝑚𝑖𝑛
12
Ibf
  12 bt  12  0.042  6  0.393
Ft
V 
2
0.393  2749 
FC        25.6 Ib
g  60  32.17  60 
63025𝐻𝑛𝑜𝑚 𝐾𝑠 𝑛𝑑 63025 × 15 × 1.25 × 1.1

𝑇= = = 742.8 𝐼𝑏. 𝑖𝑛
𝑛 1750
2𝑇 2(742.8)
(𝐹1 )𝑎 − 𝐹2 = = = 247.6 𝐼𝑏𝑓
𝑑 6
𝐹𝑎 = 100𝐼𝑏𝑓
{ 𝐶𝑉 = 1 =≫ (𝐹1 )𝑎 = 𝑏𝑓𝑎 𝐶𝑝 𝐶𝑉 = 6(100)(0.7)(1) = 420 𝐼𝑏
𝐶𝑝 = 0.7
𝐹2 = (𝐹1 )𝑎 − [(𝐹1 )𝑎 − 𝐹2 ] = 420 − 247.6 = 172.4𝐼𝑏
(𝐹1 )𝑎 + 𝐹2 420 + 172.4

𝐹𝑖 = − 𝐹𝐶 = − 25.6 = 270.6𝐼𝑏
2 2
1 (𝐹1 )𝑎 − 𝐹𝐶 1 420 − 25.6
𝐹= 𝑙𝑛 = 𝑙𝑛 = 0.328 < 0.8 𝑜𝑘
∅ 𝐹2 − 𝐹𝐶 3.0165 172.4 − 25.6
𝐻 20.6
𝑛𝑓𝑠 = = = 1.1 ‫بنا به انتظار‬
𝐻𝑛𝑜𝑚 𝐾𝑠 15(1.25)
𝐻 = 15 × 25 × 1.1 = 20.6
48
‫‪125L 2‬‬
‫‪d ‬‬ ‫‪mm‬‬
‫‪Fi‬‬
‫‪3L 2‬‬
‫‪d ‬‬ ‫‪in‬‬
‫‪2Fi‬‬
‫)‪2(8)2(0.393‬‬
‫=𝑑‬ ‫𝑛𝑖‪= 0.14‬‬
‫)‪2(270.6‬‬
‫مجموعه تصمیم های الزم برای طراحی تسمه تخت‪:‬‬
‫وظیفه ‪ :‬توان ‪/‬سرعت‪/‬دوام‪/‬نسبت کاهش‪/‬ضریب کاربری‪C/‬‬
‫ضریب طراحی‪nd :‬‬
‫حفظ پیش کشش‪:‬‬
‫جنس تسمه‬
‫هندسه محرکه ‪D/d‬‬
‫ضخامت تسمه ‪t‬‬
‫عرض تسمه ‪b‬‬
‫مثال‪ :‬محرکه ی تسمه ی تختی با دو محور افقی به فاصله ی ‪ 16ft‬نسبت سرعت ‪ 2.25‬به ‪ 1‬سرعت گردش قرقره ‪rpm‬‬
‫‪ 680‬و توان نامی ‪ 60 hp‬با تکان بسیار سبک طراحی کنید‪.‬‬
‫جنس تسمه پلی آمید‬
‫‪nd  1.05‬‬ ‫‪k s  1.15‬‬ ‫‪H nom  60hp‬‬ ‫‪d  16ft‬‬ ‫‪n  860rpm‬‬
‫‪2.25 :1‬‬ ‫‪  0.042‬‬ ‫‪f  0.8‬‬ ‫‪Fa  100‬‬ ‫‪C P  0.94‬‬
‫𝑏‪𝐹1 )𝑎 = 𝑏(100)(0.94)(1) = 94‬‬
‫‪𝐻𝑑 = 𝐻𝑛𝑜𝑚 𝐾𝑠 𝑛𝑑 = (60)(1.15)(1.05) = 72.5‬‬
‫‪49‬‬
‫)‪63025𝐻𝑑 63025(72.5‬‬
‫=𝑇‬ ‫=‬ ‫𝑛𝑖 ‪= 5310 𝐼𝑏𝑓.‬‬
‫𝑛‬ ‫‪860‬‬
‫‪36 − 16‬‬
‫‪∅ = 𝜃𝑑 = 𝜋 − 2𝑠𝑖𝑛−1‬‬ ‫𝑑𝑎𝑟‪= 3.037‬‬
‫)‪2(16)(12‬‬
‫‪  12 bt  12  0.042b  0.13  0.0655b‬‬
‫)‪𝜋𝑑𝑛 𝜋(16)(860‬‬
‫=‪V‬‬ ‫=‬ ‫‪= 3602‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪ V ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0.0655b  3602 ‬‬
‫‪FC ‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  7.34b‬‬
‫‪g  60 ‬‬ ‫‪32.17  60 ‬‬
‫)‪2T 2(5310‬‬
‫‪F1 )a  F2 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 664 Ibf‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪F2  F1 )a  [F1 )a  F2 ]  94b  664‬‬
‫‪(F1 )a  F2‬‬ ‫)‪(94b  94b  664‬‬
‫‪F1 ‬‬ ‫‪ FC ‬‬ ‫‪ 7.34b  86.7b  332‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪F )  FC‬‬ ‫) ‪(94b  7.34b‬‬
‫‪f   ln 1 a‬‬ ‫‪ ln‬‬ ‫‪ 8.4in‬‬
‫‪F2  FC‬‬ ‫) ‪(94b  664  7.34b‬‬
‫باید عرض را ببریم باال تا 𝑓 کمتر از‪ 0.8‬شود که تسمه لغزش نداشته باشد‬
‫‪b = 10in‬‬
‫‪FC  7.34 10   73.4Ibf‬‬ ‫‪F2  94 10   664  276Ibf‬‬

‫‪F1 )a  94 10   940Ibf‬‬ ‫‪Fi  86.7 10   332  535Ibf‬‬
‫‪H ‬‬
‫‪ F1 )a  F2 V‬‬ ‫‪‬‬
‫‪664  3602 ‬‬
‫‪ 72.5hp‬‬
‫‪33000‬‬ ‫‪33000‬‬
‫‪1 F )  FC‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪940  73.4‬‬
‫‪f  ln 1 a‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ln‬‬ ‫‪ 0.479  0.8‬‬
‫‪‬‬ ‫‪F2  FC‬‬ ‫‪3.037 276  73.4‬‬
‫‪3L 2 3 15  2  0.0665 10 ‬‬
‫‪d ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.413in‬‬
‫‪2Fi‬‬ ‫‪2  535 ‬‬
‫زنجیرهای غلتکی‪ :‬ویژگی های اصلی دستگاه زنجیری شامل ثابت بی لرزش یا خزش عمر دراز و امکان راندن چند محور با یک‬
‫منبع توان است گام زنجیر فاصله ی خطی بین مرکز غلتک است عرض زنجیر فاصله ی بین دو گوشواره ی حلقه ی درونی است‪.‬‬
‫این زنجیر ها را یک ‪ ،‬دو ‪ ،‬سه و چهار رشته ای می سازند‪.‬‬
‫‪51‬‬
:‫ باشد بر اساس هندسه‬D ‫ قطر گام چرخ رنجیر‬،  ‫ زاویه گام‬p ‫اگر گام‬
P
 P
sin  2 OR D
2 D  
sin  
2 2
360 P
if   D
N  180 
sin  
 N 
51
‫سرعت ‪ V‬زنجیر‪:‬‬
‫‪Npn ft‬‬
‫‪V ‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪min‬‬
‫‪Npn m‬‬
‫‪V ‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪ dn‬‬ ‫‪ np‬‬ ‫‪ np‬‬
‫‪V max ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪or‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪12sin  ‬‬ ‫‪60sin  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪cos  ‬‬ ‫‪cos  ‬‬
‫‪ dn‬‬ ‫‪ np‬‬ ‫‪ 2  OR‬‬ ‫‪ np‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪V min‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪sin  ‬‬ ‫‪sin  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫اگر چه بیشتر بودن شمار دندانه های چرخ خوب است ولی کوچکی خود چرخ بهتر است پس باید شمار دندانه هم کم باشد‬
‫برای کار نرم در سرعت های متوسط و زیاد اگر چرخ راننده ‪ 18‬دندانه باشد خوب کار می کند هر چه چرخ های ‪ 16‬یا ‪21‬‬
‫عمرشان بیشتر و زوزه یزنجیر (سر و صدای زنجیر) کمتر است‪.‬‬
‫فرمول طراحی زنجیر‪:‬‬
‫‪𝐿 2𝑐 𝑁1 + 𝑁2 (𝑁2 − 𝑁1 )2‬‬

‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝐶 ‪4𝜋2‬‬
‫𝑃‬ ‫𝑝‬ ‫‪2‬‬
‫𝑃‬
‫‪P‬‬ ‫‪N 2 N1  ‬‬

‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪N1 N 2 L‬‬
‫‪C   A  A  8 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2  ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪P‬‬
‫بهتر است شماره ی دندانه های چرخ راننده عدد فرد(‪ 18‬و‪ 16‬و‪ 21‬و‪ )....‬و شمار گام های زنجیر زوج باشد مقدار توان مجاز‬
‫𝑏𝑎𝑇𝐻 ‪𝐻𝑎 = 𝐾1 𝐾2‬‬
‫𝑑𝑛 𝑠𝐾 𝑚𝑜𝑛𝐻 = 𝑑𝐻‬
‫‪52‬‬
53
54
‫مثال‪ :‬برای نسبت کاهش ‪ 2‬به ‪ 1‬توان ‪ 90HP‬در دور ‪ ، 311 rpm‬تکان متوسط ‪ ،‬کار غیر عادی دراز مدت ‪ 17‬ساعت در روز ‪،‬‬
‫𝐶‬
‫دمای کم ‪ ،‬روان سازی بد ‪ ،‬نسبت ‪ 𝑃 = 25‬اجزاء محرکه را انتخاب کنید‪.‬‬
‫𝐶‬
‫‪= 25‬‬ ‫‪y: 1‬‬ ‫𝑃𝐻‪𝐻𝑠𝑛𝑜𝑚 90‬‬ ‫𝑚𝑝𝑟‪𝑛 = 300‬‬
‫𝑃‬
‫‪𝑘𝑠 = 1.3‬‬ ‫‪𝑛𝑑 = 1.5‬‬
‫‪𝑁 = 17‬‬
‫‪{ 1‬‬
‫‪𝑁2 = 34‬‬
‫‪𝑛𝑑 𝐾𝑠 𝐻𝑛𝑜𝑚 1.5 × 3 × 90 176‬‬

‫= 𝑏𝑎𝑡𝐻‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪𝐾1 𝐾2‬‬ ‫) ‪1(𝐾2‬‬ ‫‪𝐾2‬‬
‫‪55‬‬
16-18 ‫از جدول‬ 176 ‫شمار رشته ها‬
𝐾2
211 176 1
= 176
1
161 176 2
= 104
141 1.7 3
176
= 70.4
141 2.5 4
176
= 53.3
3.3
𝐿 2𝑐 𝑁1 + 𝑁2 (𝑁2 − 𝑁1 )2 17 + 34 (34 − 17)2

= = + 𝐶 = 2( 25) + + = 75.79
𝑃 𝑃 2 4𝜋 2 2 4𝜋 2 (25)
𝑃
𝐿 𝑁1 + 𝑁2 𝐿 17 + 34
= 76 =≫ 𝐴 = − = − 76 = 50.5
𝑃 2 𝑝 2
P N N1  
2
C   A A 2  8  2   25.104 p
4  2  
 
𝐶 = 25.104(1.75) = 43.93𝑖𝑛
56
‫فصل پنجم‬
‫کالچ و ترمزها‬
‫نمایش ساده دینامیک کالچ یا ترمز مالشی را در شکل زیر می بینید ‪ .‬دو لختی ‪ I 1‬و ‪ I 2‬به ترتیب با سرعت های زاویه‬
‫ای ‪ 1‬و ‪ 2‬با درگیری کالچ یا ترمز باید به سرعت یکسان برسند ‪ ،‬در ترمز یکی از آنها صفر است‪.‬چون سرعت دوران این‬
‫دو یکسان نیست ‪ ،‬لغزش رخ می دهد که انرژی گرمایی پدید می آید و دما افزایش می یابد ‪ .‬در بررسی این دستگاه ها نکات‬
‫زیر مهم است ‪:‬‬
‫‪ -1‬نیروی عملگر‬
‫‪ -2‬گشتاور پیچشی که جابجا می شود‬
‫‪ -3‬دفع انرژی‬
‫‪ -4‬افزایش دما‬
‫گشتاور پیچشی انتقالی به نیروی عملگر ‪ ،‬ضریب مالش و هندسه کالچ یا ترمز وابسته است‪.‬‬
‫‪57‬‬
‫انواع کالچ و ترمزها‬
‫‪ -1‬طوقه ای یا کاسه ای با کفشک از درون بازشو‬
‫‪ -2‬طوقه ای یا کاسه ای با کفشک از بیرون جمع شو‬
‫‪58‬‬
‫‪ -3‬نواری‬
‫‪ -4‬صفحه ای ( دیسکی ) یا محوری‬
‫‪59‬‬
‫‪ -5‬مخروطی‬
‫کالچ ها و ترمزهای طوقه ای یا کاسه ای با کفشک از درون بازشو‬

‫این کالچ ها شامل سه بخش است ‪ :‬سطح درگیری مالشی ‪ ،‬وسیله انتقال گشتاور بین سطوح و مکانیز عملگر ‪ .‬بسته به‬
‫مکانیز عملگر این کالچ ها دارای انواع‬
‫‪ -3‬مغناطیس ‪ -4‬هیدرولیک ‪ -5‬نیومانیک‬ ‫‪-1‬بازشو ‪ -2‬گریز از مرکز‬
‫‪61‬‬
‫شرایط تعادل ایستا را برای یافتن نیروی عملگر ‪ F‬و گشتاور ‪ T‬و عکس العمل های پین بکار می بریم‬
‫‪f Pab r‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪Mf ‬‬
‫‪sin a‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪sin  (r  a cos  )d ‬‬
‫‪Pab r a 2 2‬‬
‫‪sin a 1‬‬
‫‪MN ‬‬ ‫‪sin  d ‬‬
‫‪MN Mf‬‬
‫‪F‬‬
‫‪c‬‬
‫در یک حالت نیروی عملگر صفر می شود ‪ .‬به زبان دیگر اگر ‪ M f  M N‬شود ‪ ،‬ترمز خود قفل کن شده و نیازی به نیروی‬
‫عملگر نمی باشد ‪.‬‬
‫گشتاور ‪ T‬که کفشک ترمز به کاسه وارد می کند‬
‫) ‪f Pa b r 2 (cos 1  cos  2‬‬

‫‪T ‬‬
‫‪sin a‬‬
‫نیروهای عکس العمل لوال‬
‫‪Rx ‬‬
‫‪Pa b r‬‬
‫‪sin a‬‬‫‪  sin  cos d   f ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪sin 2  d   Fx‬‬
‫‪sin  d    F‬‬
‫‪sin   ‬‬
‫‪P br‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Ry‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪sin  cos  d   ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪a‬‬
‫اگر جهت گردش عوض شود ‪ ،‬جهت نیروهای مالشی هم برعکس می شود ‪ .‬پس با گردش پادساعتگرد نیروی عملگر و‬
‫نیروهای عکس العمل چنین هستند‪:‬‬
‫‪MN Mf‬‬
‫‪F‬‬
‫‪c‬‬
‫‪Rx ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Pa b r 2‬‬
‫‪sin a 1‬‬
‫‪sin  cos  d   f‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪sin 2  d   Fx‬‬
‫‪Ry‬‬ ‫‪‬‬
‫‪sin   ‬‬
‫‪P br‬‬
‫‪a‬‬
‫‪a‬‬
‫‪f‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪sin  cos  d    sin 2  d   Fy‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫کالچ ها و ترمزهای طوقه ای یا کاسه ای با کفشک از بیرون جمع شو‬

‫انواع مکانیزم عملگر این گروه چنین است ‪:‬‬
‫سولنوئیدی‬ ‫‪-1‬‬
‫دستگاه های اهرمی‬ ‫‪-2‬‬
‫لوالهای فنر دار‬ ‫‪-3‬‬
‫هیدرولیک و نیوماتیک‬ ‫‪-4‬‬
‫‪61‬‬
‫گشتاورهای نیروی مالشی و عمودی نسبت به پین و لوال با آنچه برای کفشک های از درون باز شو گفته شد یکسان‬
‫است‬
f Pab r 2
Mf 
sin a  1
sin  (r  a cos  )d 
Pab r a 2 2
sin a 1
MN  sin  d 
‫هر دو معادله برای گشتاورهای ساعتگرد مثبت است پس نیروی عملگر‬
MN Mf
F
c
: ‫نیروهای عکس العمل چنین است‬
Rx 
Pa b r
sin a  sin  cos d   f 
2
1
2
1 
sin 2  d   Fx
sin  d    F
sin   
P br 2 2
Ry  a
f sin  cos  d    2
y
1 1
a
: ‫در حالت پادساعتگرد خواهیم داشت‬
MN Mf
F
c
Rx  
Pa b r 2
sin a 1
sin  cos  d   f
2
1

sin 2  d   Fx
Ry 
sin   
P br
a
a
f
2
1
2
sin  cos  d    sin 2  d   Fy
1 
62
‫کالچ ها و ترمز های نواری ( تسمه ای )‬
‫بنا به مالش و گردش طبلک ‪ ،‬نیروی عملگر ‪ p2‬کمتر از عکس العمل ‪ p1‬در پین است ‪.‬‬
‫‪P1‬‬
‫‪ef ‬‬
‫‪P2‬‬
‫گشتاور پیچشی‬
‫‪D‬‬
‫) ‪T  (P1  P2‬‬
‫‪2‬‬
‫فشار‬
‫‪2F‬‬
‫‪P‬‬
‫‪bD‬‬
‫فشار متناسب با کشش تسمه است ‪ .‬بیشترین فشار در پنجه پدید می آید ‪:‬‬
‫‪2P1‬‬
‫‪Pa ‬‬
‫‪bD‬‬
‫‪63‬‬

طراحي اجزا 2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

طراحي اجزا 2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫طراحی اجزاء ‪2‬‬

‫حمید رضا طالبی امانیه‬

‫‪Outer ring‬‬ ‫‪ -1‬حلقه بیرونی‬

‫‪Inner ring‬‬ ‫‪ -2‬حلقه درونی‬

‫‪ -3‬اعضای غلتنده ‪Rolling element‬‬

‫‪Cage‬‬ ‫‪ -4‬جدا کننده‬

‫انواع یاتاقان ‪:‬‬

‫‪ -1‬یاتاقان ساچمه ای یک ردیفه شیار عمیق‬

‫یاتاقان ساچمه ای همراه با چاک جازنی‬

‫‪ -2‬یاتاقان با تماس مایل‪:‬‬

‫این یاتاقان ها تحمل نیروی محوری بیشتری دارند‪.‬‬

‫‪ -4‬یاتاقان های دو ردیفه (‪ :)double row‬تحمل بارهای بیشتری دارند‪.‬‬

‫‪ -6‬یاتاقان مخروطی (‪)Tapered roller‬‬

‫یاتاقان های غلتک استوانه ای بار محوری تحمل نمی کنند‪.‬‬

‫‪ -4‬هدایت اجزاء غلتنده در منطقه ی بدون بار یاتاقان‪.‬‬

‫انواع اجزاء غلتنده‬

‫‪ 𝑎 = 3‬برای یاتاقان های ساچمه ای‬

‫‪L10  106‬‬ ‫‪ skf‬‬

‫با فرض ‪ f1  c10‬و ‪ l1  l10‬خواهیم داشت‬

:‫ عمر و اعتماد پذیری‬، ‫ارتباط بین بار‬

‫پارامترهای ‪ weibaull‬عبارتند از‪𝑏 = 1.483 , 𝜃 − 𝑋0 = 4.439 , 𝑋0 = 0.02 :‬‬

‫𝐿‬ ‫‪3000 × 300 × 60‬‬

‫محاسبه باردینامیکی معادل‪:‬‬

‫𝑒𝐹‬ ‫𝑎𝑓‬ ‫𝑎𝑓‬

‫𝑎𝐹 𝑖𝑌 ‪𝑓𝑒 = 𝑋𝑖 𝑉𝐹𝑅 +‬‬

‫اگر حلقه درونی بچرخد ‪V =1‬‬

‫حلقه بیرونی چرخان ‪V = 1.2‬‬

‫یاتاقان خود تنظیم برای هر دو حالت ‪V =1‬‬

‫𝑁‪𝐹𝑒 = 𝑋2 𝑉𝐹𝑟 + 𝑌2 𝐹𝑎 = 0.56(1)2230 + 1.527(1780) = 3967‬‬

𝑇 = 2648 × 102.5 = 271.4 𝑁. 𝑀

𝐹𝑟𝑑 = √4742 + 13242 = 1406.3 𝑁

𝐹𝑟𝑐 = √15872 + 13242 = 2067 𝑁

‫‪ )1‬از جدول ‪ y2‬را انتخاب می کنیم‪.‬‬

‫‪ C10 )2‬را پیدا می کنیم‪.‬‬

‫‪ )3‬یاتاقان مناسب از جدول انتخاب و ‪ Co‬مشخص می شود‪.‬‬

‫‪ C10 )5‬را محاسبه می کنیم‪.‬‬

‫‪𝑋2 = 0.56‬‬ ‫𝑁𝐾 ‪𝑌2 = 1.63 =≫ 𝐹𝑒 = 3.66‬‬

‫الف) عمر یاتاقان را محاسبه کنید‪.‬‬

‫ب) مقدار عمر اصالح شده با قابلیت اعتماد ‪% 61‬‬

‫ج) محاسبه حداقل بار شعاعی ؟‬

‫از جدول ‪ SKF‬داریم‬

‫‪D  190‬‬ ‫‪d  90‬‬

‫‪Fa‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪x  0.56‬‬

‫‪p  13380  N   l10     ‬‬ ‫‪  1437.35‬‬

‫‪𝑅 = 90%‬‬ ‫?= ‪𝑙10𝑚 , 𝑙10𝑚ℎ‬‬

‫‪ ∶ 𝑎𝑠𝑘𝑓 = 20‬از دیاگرام شماره)‪(1‬ص‪54‬‬

‫‪𝑅 = 90% → 𝑎1 = 1‬‬

‫𝑁‪𝐹𝑟 = 6000‬‬ ‫𝑚𝑚‪𝑑 = 75‬‬

‫𝑁‪𝐹𝑎 = 4700‬‬ ‫𝑚𝑝𝑟‪𝑛 = 2000‬‬

‫)دمای کارکرد یاتاقان(℃‪𝑇 = 60‬‬ ‫سطح آلودگی روغن‬

‫انواع چرخ دنده ها‬

‫‪ .2‬چرخ دنده مارپیچ‬

‫‪ .3‬چرخ دنده های مخروطی‬

‫برای انتقال بین دو محور متنافر به کار می رود‪.‬‬

‫تعاریف اولیه ‪:‬‬

‫دایره گام ‪pitch circle‬‬

‫دایره لقی ‪clearance circle‬‬

‫عمل مزدوج یا جفت شدن‪:‬‬

‫در چرخ دنده های استاندارد‪:‬‬

‫‪ )1‬گام ‪ /‬فاصله ی مرکز ها ‪ /‬شعاع دو دایره ی مبنا‬

‫𝑚𝑚‪𝑝 = 𝜋𝑚 = 𝜋(12) = 37.7‬‬

‫نسبت درگیری (نسبت تماس) ‪: contact ratio‬‬

‫‪N p2 sin 2   4 K 2‬‬