‫‪931170.

730‬‬ ‫جلسه سوم‬ ‫تکمیل چاه‬

‫صدرا֍‬

‫این جلسه و جلسه آینده در مورد ‪( wellhead‬مجموعه تاج چاه) صحبت می کنیم‪ .‬زمانی که ما داریم چاه را حفاری می کنیم از همان‬
‫حفره ابتدایی و پایین می رویم به ترتیب جداره گذاری یا لوله گذاری چاه شروع می شود( یعنی ما شروع می کنیم به راندن لوله های‬
‫‪ 9‬و الی آخر‪ )..‬و همزمان‬ ‫‪ 81‬و سپس‬ ‫‪81‬یا ‪ 02‬اینچ رانده می شود بعد از آن‬ ‫جداری داخل چاه‪ ،‬حاال ابتدا به ساکن ابتدا‬
‫ساختمان و ساختار چاه هم شکل می گیرد هم داخل چاه(مجموعه ‪ )wellhead‬و هم سر چاه (لوله های که در داخل آن لرار‬
‫میگیرند)‬

‫تاج چاه مجموعه ای از ‪ spool‬ها‪ ،‬شیرهای اصلی و لطعات جانبی دیگر که روی جداره های رانده شده در چاه درون حوضچه چاه‬
‫نصب می شوند و امکان تولید نفت و گاز را از چاه در شرایط ایمن فراهم می کنند‪.‬‬

‫به طور کلی معیارهای انتخاب تاج چاه عبارتند از‪:‬‬

‫‪ -8‬سایز و تعداد جداره های رانده شده در چاه‬

‫‪ -0‬فشار مخزن‬

‫‪ -1‬فشار جریانی سرچاه‬

‫‪ -4‬نوع سیال تولیدی‬

‫‪ -5‬مولعیت جغرافیایی چاه‬

‫به صورت ‪ conventional‬تاج چاه به ‪ 4‬قسمت ‪ A ,B,C,D‬تقسیم می شود که ‪ ABC‬در حین حفاری و تشکیل ساختمان چاه‬
‫نصب می شوند بر روی چاه و ‪ D‬زمانی که می خواهیم تولید را شروع کنیم نصب می شوند‬

‫‪ :A Section‬به پایین ترین یا اولین بخش که سوار می شود روی تاج چاه ‪ A Section‬یا اصطالحا ‪ base flange‬یا ‪casing head‬‬
‫‪ housing‬هم به آن گفته می شود‪ -‬اولین لوله ای که به داخل چاه وارد می شود در این ‪ spool‬لرار می گیرد که معموعا در صنعت‬
‫حفاری به اسم ‪ base flange‬میشناسند‪.‬‬

‫‪ casing head spool‬می گویند ‪ -‬دومین لوله جداری در این لرار می‬ ‫‪ :B Section‬به دومین لطعه ای که لرار میگیرد‬
‫گیرد(گردن لوله در این لسمت می نشیند)‬

‫‪ :C Section‬به سومین لطعه ای که لرار می گیرد ‪ tubing head spool‬می گویند –‬

‫‪ :D Section‬از ‪ TUBING HEAD ADAPTER‬می شود ‪ D Section‬که به آن ‪ x mass tree‬و یا ‪ chrismass tree‬هم گفته می‬
‫شود‬
‫به طور کلی تمامی تاج چاه از ‪ 3‬قسمت تشکیل شده است( یک دسته بندی کلی تر که ‪ 4‬دسته باال در آن قرار می‬
‫گیرد)‪:‬‬

‫‪casing head specification -9‬‬

‫که شامل ‪ base flange‬و ‪ casing head spool‬و ‪ DSA flange‬می باشد (یعنی تا باالی لسمت ‪ B‬می شود جزو این لسمت)‬

‫‪ :DSA flange‬اگر دولطعه از لحاظ سایز و فشار با یکدیگر همخوانی نداشته باشند دراین حالت توسط یک لطعه رابط به اسم ‪DSA‬‬
‫‪ flange‬به یکدیگر مرتبط می شوند‪ .‬بایستی توجه داشت که در ساختار ‪ wellhead‬فمط و فمط یک ‪ base flange‬وجود دارد ولی‬
‫بسته به شرایط یک یا دو و یا حدکثر سه ‪ casing head spool‬وجود دارد‪.‬‬

‫‪completion head specification -2‬‬

‫که شامل ‪( bottom master valve ، DSA pack off flange ، tubing head spool‬اصطالحا ‪ lower master valve‬نیز‬
‫مي گویند که همواره باید در حالت باز باشد مگر اینکه با دستور باالترین ممام شرکت بسته بشود )‬

‫‪production head specification -3‬‬

‫که شامل کلیه لطعات ‪ chrismass tree‬می باشد‬

‫‪ working pressure‬یا ‪( pressure rating‬فشار که میتواند تحمل کند)‪:‬‬ ‫فشاری کاری ‪ wellhead‬یا‬

‫فشاری کاری تاج چاه – طبك این فشار ها ساخته می شوند‬

‫‪30000psi‬‬ ‫‪20000psi‬‬ ‫‪15000psi‬‬ ‫‪10000psi‬‬ ‫‪5000psi‬‬ ‫‪3000psi‬‬ ‫‪2000psi‬‬

‫‪30k‬‬ ‫‪20k‬‬ ‫‪15k‬‬ ‫‪10k‬‬ ‫‪5k‬‬ ‫‪3k‬‬ ‫‪2k‬‬

‫اینها نرخ تحمل فشاری هست که ‪ wellhead‬می تواند تحمل کند‬

‫مالک انتخاب فشار عملیاتی تاج چاه تابع دو پارامتر می باشد‪:‬‬

‫‪ -8‬فشار بسته سرچاه ( یعنی چاه داره تولید می کند و ما در چاه را می بندیم و چمدر باال فشار لرار میگیرد؟)‬

‫‪ -0‬فشار الزم برای کشتن چاه – (چاه ‪ flow‬می کند و ما می خواهیم چاه را بکشیم)‬

‫از دو مورد باال هر کدام بزرگ تر باشد به عنوان مالک انتخاب فشار عملیاتی تاج چاه مد نظر لرار می گیرد‪.‬‬

‫برای مثال اگر فشاری کاری ما ‪ psi 5202‬باشد ما تاج چاه با ظرفیت ‪ 10k‬را انتخاب می کنیم‪ -‬خطای محاسباتی را مد نظر لرار‬
‫می دهیم و یک پله باالتر را انتخاب می کنیم(زمانی که یک ممدار باالتر باشد)‬

‫جنس تاج چاه‬

‫تقسیم بندی جنس تاج چاه براساس ‪ API‬می باشد( مالک حفاری همیشه ‪ API‬می باشد)(‪) American Petroleum Institute‬‬
 ‫دسته بندی بر اساس متلایر‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪M/C:AA‬‬ ‫‪M/C:BB‬‬ ‫‪M/C:CC‬‬ ‫‪M/C:DD‬‬ ‫‪M/C:EE‬‬ ‫‪M/C:FF‬‬ ‫‪M/C:HH‬‬

‫ازمتلایر کالس ‪ AA‬تا ‪ CC‬فالد خاصیت ضدخوردگی می باشد‪ .‬از متلایر کالس ‪ DD‬به بعد به تناسب لدرت ضد خوردگی فلز افزایش‬
‫می یابد‪.‬‬

‫عدد‪ 0.5‬و ‪ 1.5‬نشان دهنده فشار جزئی ‪ H2S‬می باشد‪ ،‬یعنی متلایر ‪ DD1.5‬برای ‪ H2S‬با‬ ‫‪DD-0.5,DD-1.5,DD-NL‬‬
‫فشار جزئی‪ 0.5‬الی ‪ 1.5‬باشد مورد استفاده لرار می گیرد‬
‫‪EE-0.5,EE-1.5-EE-NL‬‬
‫‪ NL‬به معنای ‪ NO LIMIT‬بوده و برای مواردی که فشار جزئی ‪ H2S‬باالی ‪ 1.5‬باشد‬
‫‪FF-0.5,FF-1.5-FF-NL‬‬
‫مورد استفاده لرار می گیرد‬
‫فقط این مورد است که مستقیم ‪ NL‬می شود‬ ‫‪HH-NL‬‬

‫به طور کلی برای انتخاب متلایر کالس یا جنس ‪ wellhead‬فشار جزئی ‪ H2S‬و فشار جزئی‪ CO2‬مالک کار لرار کی گیرد‪.‬‬

‫دسته بندی بر اساس دما‬

‫‪ - temperature class‬برد دمایی تاچ چاه اصالحا گفته می شود‬ ‫‪T/C: U‬‬

‫زمانی که سیال از ته چاه به سر چاه می آید حرارت را با خودش جابه جا می کند و به تاج چاه هم می رسد‪ -‬در چاه های گازی تبادل‬
‫حرارت در هنگام تولید بسیار کم اتفاق می افتد – به همین منظور تاچ چاه باید شرایط دمایی را هم تحمل کند‬

‫دمای چاه هایی که ما داریم و استاندارد مشخصش کرده به این شکل می باشد‪:‬‬

‫محدوده منفی ‪ 82‬الی مثبت ‪ 95‬درجو سانتی گراد‬ ‫‪T‬‬ ‫‪6‬‬ ‫محدوده منفی ‪ 95‬الی مثبت ‪ 28‬درجو سانتی گراد‬ ‫‪K‬‬ ‫‪1‬‬

‫محدوده منفی ‪ 81‬الی مثبت ‪ 808‬درجه سانتی گراد‬ ‫‪U‬‬ ‫‪7‬‬ ‫محدوده منفی ‪ 45‬الی مثبت ‪ 10‬درجه سانتی گراد‬ ‫‪L‬‬ ‫‪2‬‬

‫محدوده صفر الی مثبت ‪ 808‬درجه سانتی گراد‬ ‫‪V‬‬ ‫‪8‬‬ ‫محدوده منفی ‪ 09‬الی مثبت ‪ 10‬درجه سانتی گراد‬ ‫‪P‬‬ ‫‪3‬‬

‫تا ‪ 152‬درجه فارنهایت را تحمل می کند‬ ‫‪X‬‬ ‫‪9‬‬ ‫دمای اتاق‬ ‫‪R‬‬ ‫‪4‬‬

‫تا ‪ 652‬درجه فارنهایت را تحمل می کند‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪10‬‬ ‫محدوده منفی ‪ 81‬الی مثبت ‪ 65‬درجه سانتی گراد‬ ‫‪S‬‬ ‫‪5‬‬

‫نکته‪ :‬ما معموال از ‪ U‬استفاده می کنیم‬

‫‪ X‬و‪ Y‬خارج از استاندارد هستند که ذکر کردیم فمط‬

 ‫تاج چاه به وسیله دو پارامتر دیگر نیز مشخص می شود‪:‬‬

‫‪ - )product specification level( PSL -8‬چهار حالت دارد‬

‫‪PSL1, PSL2, PSL3, PSL4‬‬

‫که نشان دهنده سطح کیفی محصول می باشد و هرچه این عدد بیشتر باشد مجموعه تست های بیشتری بر روی لطعات تاج چاه انجام‬
‫شده است‪.‬‬

‫در صورتی که یک لطعه تاج چاه برای اولین بار تولید شده باشد و یا دچار اصالح در طراحی شده باشد بر روی آن تست های‬
‫عملکردی انجام می شود که به آن ها ‪ performance requirement‬و یا ‪ PR1‬یا ‪ 0( PR2‬نشان دهنده تست های بیشتر می باشد)‬
‫گفته می شود‬

‫اجزاء مختلف تاج چاه‪:‬‬

‫‪ BASE FLANGE -9‬یا ‪casing head housing‬‬

‫هدف استفاده از این لطعه عبارتست از ‪:‬‬

‫حفاظت از لبهی جداری رانده شده در هنگام عملیات حفاری‬ ‫‪.8‬‬

‫فراهم نمودن محل مناسبی جهت نصب شیرهای فوران گیر‬ ‫‪.0‬‬
‫فراهم نمودن محل مناسبی جهت نصب شیرهای اصلی و سایر لطعات تاج چاه‬ ‫‪.1‬‬
‫داشتن محل مناسبی جهت نشستن ‪ slips‬و آویزان نگه داشتن لوله های جداری بعدی تا زمان پرشدن سیمان‬ ‫‪.4‬‬
‫از طریك نصب شیرهای جانبی امکان دسترسی به دالیز چاه و بررسی نشت نفت و گاز وجود دارد‪ .‬این لطعه از تاچ چاه‬ ‫‪.5‬‬
‫اولین لطعه ای هست که نصب می شود‪ .‬این لطعه از طرف باال به شکل فلنج بوده و ازطرف پایین به شکل ؟؟؟؟؟‬

‫مثال‪:‬‬

‫در شکل زیر ‪ casing head spool‬لرار دارد که از باال و پایین به شکل ‪ Flange‬می باشد و همچنین ‪casing head housing‬‬
‫می باشد که فمط باالی آن به شکل ‪ Flange‬می باشد و پایین آن به شکل جوشی می باشد وظایف این دو یکی می باشد و صرفا‬
‫تفاوتشون در این می باشد‬
 ‫‪casing head spool‬‬ ‫‪casing head housing‬‬

‫به این پیچ های بلند ‪ tie down screw‬گفته می شود‬

‫تفاوت ‪ tubing head spool‬و ‪ casing head spool‬فمط این پیچ های‬
‫بلند می باشد‬

‫‪tubing head spool‬‬

‫‪casing head spool -2‬‬

‫دومین لطعه تاج چاه می باشد که همان وظایف ‪ casing head housing‬و از لحاظ شکل ظاهری نیز مانند آن می باشد با این‬
‫تفاوت که لسمت پایین آن به شکل ‪ Flange‬می باشد‪ .‬اگر ‪ Flange‬باالیی ‪ casing head housing‬از لحاظ فشار و سایز با‬
‫‪ Flange‬پایینی ‪ casing head spool‬همخوانی داشته باشد دو ‪ spool‬مستمیم روی هم سوار می شوند ولی اگر از لحاظ فشار و‬
‫یا سایز و یا هردو با هم همخوانی نداشته باشند از یک لطعه ای به نام ‪ DSA pack off flange‬یا فلنج پر کننده برای اتصال این دو‬
‫استفاده می شود‪ .‬روی ‪ Flange‬پایین ‪ casing head spool‬یکسری پورت وجود دارد که این پورت ها جهت تزریك مواد‬
‫پالستیکی برای عمل نشت بندی و همچنین تزریك روغن جهت تست نشت بندی می باشند‪.‬‬

‫در ‪ Flange‬پایینی ‪ casing head housing‬دو لطعه الستیکی که کار نشت بندی گردن جداره رانده شده در چاه را به عهده دارند‬
‫با تزریك مواد پالستیکی پشت این دو لطعه الستیکی عمل نشت بندی گردن جداری انجام می شود‬
 ‫‪ Flange‬ها‬

‫‪ Flange‬ها لطعات جانبی چاه می باشند که در اتصال لطعاتی مانند ‪ spool‬ها‪ ،‬شیرها جهت نشت بندی مورد استفاده لرار می گیرند‬
‫از ‪ Flange‬ها می توان برای کورکردن یا بستن خط جریان استفاده نمود‪ Flange .‬ها در یک سر یا دو سر دارای شیاری به نام‬
‫‪ ring groove‬می باشند که محل نشستن ‪ ring gas cap‬پس از بستن پیچ های مربوطه عمل نشت بندی توسط ‪ring gas cap‬‬
‫صورت می گیرد‬

‫انواع ‪ Flange‬ها‬

‫‪ Flange .8‬ساده‬
‫‪ Flange .0‬پرکننده ‪ -‬دو یا سه محل برای نشت بندی خط جریان وجود دارد درحالی که ‪Flange‬های ساده فالد این خاصیت‬
‫می باشند‬

‫‪ Flange‬پیوندی ( ‪ ) companion Flange‬روی خروجی ‪ spool‬ها و همچنین روی خروجی زانویی تولید نصب می شود و از‬
‫یک طرف دارای ‪ ring groove‬بوده و وبا نشست ‪ ring gas cap‬و بستن پیچ ها عمل اتصال به ‪ pool‬صورت می گیرد و از‬
‫طرف دیگر دارای رزوه بوده و درون آن ‪ bull plug‬لرار می گیرد‬

‫‪ Flange‬کور – از این ‪ Flange‬جهت مسدود کردن خط جریان استفاده می شود‬ ‫‪.1‬‬