Drill Stem Test

‫الیه آزمایی‬

NISOC Drilling Dept.

BY: Y.Abbasi Larki

 ‫اهداف الیه آزمائی‬
‫اهداف الیه آزمائی را می توان به صورت زیر خالصه نمود‪:‬‬

‫به دست آوردن اطالعاتی از فشار و سیاالت موجود در مخزن‪،‬‬ ‫•‬

‫تعیین وجود یا عدم وجود نفت و گاز در مخزن‪،‬‬ ‫•‬
‫تعیین سطوح تماس سیاالت نفت و گاز‪،‬‬ ‫•‬
‫نفوذ پذیری و قابلیت تولید مخزن‪،‬‬ ‫•‬
‫بررسی وضعیت لبه آستری‪.‬‬ ‫•‬
 ‫اجزاء رشته‪DST‬‬
‫برای اندازه گیری های دقیق‪ ،‬امروزه دستگاههای الیه آزمائی در انواع مختلف در دسترس می باشد‬ ‫•‬
‫لذا برای سازندهای مختلف و شرایط متفاوت ابزارهای مناسب را می توان به صورت زیر تقسیم کرد‪.‬‬
‫‪ .A‬اجزاء اصلی‪:‬‬
‫توپک (‪)PACKER‬‬ ‫‪‬‬
‫شیر اصلی (‪)HYDRO SPRING VALVE‬‬ ‫‪‬‬
‫دریچه فرعی تعادل (‪)BY- PASS PORTS‬‬ ‫‪‬‬
‫لنگر مشبک (‪)PERFORATED ANCHOR PIPE‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .B‬اجزاء فرعی‪:‬‬
‫شیر مسدود کننده دو مرحله ای (‪)DUAL CLOSED IN PRESSURE VALVE‬‬ ‫‪‬‬
‫فشارسنج ها (‪)PRESSURE RECORDERS‬‬ ‫‪‬‬
‫دماسنج (‪)TEMPRETURE RECORDER‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .C‬اجزاء ایمنی‪:‬‬
‫شیر کمکی یا شیر گردشی (‪)CIRCULATION VALVE‬‬ ‫‪‬‬
‫ضربه کوب (‪)JAR‬‬ ‫‪‬‬
‫مفصل ایمنی )‪(SAFETY JOINT‬‬ ‫‪‬‬
‫لوازم کنترل سطحی (‪)SURFACE CONTROL EQUIPMENT‬‬ ‫‪‬‬
‫‪RTTS HOOK WALL PACKER‬‬
‫• عبارتست از یک استوانه الستیکی که از داخل به‬
‫فنرهایی متصل شده است که با چرخاندن سلیپس‬
‫های پایینی که بصورت مکانیکی عمل می کند‪UN-‬‬
‫‪ J‬شده است و به جداره چسبیده و با اعمال وزن‬
‫لوله های حفاری الستیک توپک منبسط شده با این‬
‫عمل ارتباط ستون گل و محل مورد آزمایش قطع‬
‫خواهد شد‪.‬‬
 ‫‪RTTS HOOK WALL PACKER‬‬
‫• تفاوت ‪ RTTS PACKER‬و ‪ RTTS HOOK WALL PACKER‬که‬
‫در ‪ DST‬مورد استفاده قرار می گیرد عدم وجود سیلیپسهای هیدرولیکی در‬
‫‪DST‬می باشد‬
‫‪‬در عملیات ‪ DST‬فشار ستون گلی که باالی توپک‪ ،‬پس از‬
‫نصب‪ ،‬قرار می گیرد حدود ‪ 200‬پام بیشتر از مخزن می باشد‪ ،‬این‬
‫اختالف فشار که بطرف پائین اعمال می شود از حرکت توپک‬
‫بطرف باال جلوگیری می نماید لذا در عملیات ‪DST‬به هیدرولیک‬
‫سلیپس نیاز نمی باشد‪.‬‬
 ‫روش نصب توپک ‪DST‬‬
‫• با قرائت وزن ابزار الیه آزمائی و رشته حفاری و سپس با توجه به عمق‬
‫نصب‪ ،‬توپک را به سمت راست چرخانده تا ‪ DRAG SPRING‬ها با جداره‬
‫درگیر شده و ضامن ‪ J- SLOT MECHANISUM‬که موجب قفل شدن‬
‫سلیپسلهای پائینی (‪ )MECHANICAL SLIPS‬آزاد شده و با توجه به‬
‫قطر خارجی توپک وزن رشته حفاری را اعمال می کنیم‪.‬‬

‫‪‬معموال وزن مورد نیاز جهت نصب دو برابر و نیم سایز‬

‫توپک بر حسب اینچ می باشد‪.‬‬

‫• باید توجه داشت که اعمال وزن بیشتر روی توپک باعث آسیب به سیلیپسهای‬
‫پائینی و همچنین الستیک های توپک خواهد شد‪.‬‬
‫‪HYDRO SPRING VALVE‬‬

‫شیر اصلی و در یچه های فرعی ( ‪BY PASS‬‬ ‫•‬

‫‪ )PORT‬مجموعا یک قطعه را تشکیل می دهند ‪ .‬که با‬
‫حرکت عمودی لوله های حفاری باز و بسته و از اجزار‬
‫زیر تشکیل می شوند‪.‬‬

‫فنری که دستگاه را به حالت بسته نگه می دارد‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫مخزن مایع هیدرولیک‬ ‫‪.2‬‬
‫پیستونی که با حرکت درون سیلندر باعث باز و بسته‬ ‫‪.3‬‬
‫شدن دستگاه می شود‪.‬‬
‫آکند فلزی که موجب باز و بسته شدن دریچه های فرعی‬ ‫‪.4‬‬
‫می شود‪.‬‬
 ‫‪HYDRO SPRING VALVE‬‬
‫نکات مهم‪:‬‬

‫• شیر اصلی مانع ورود گل حفاری در زمان راندن دستگاه به رشته حفاری و‬
‫در مرحله خروج از چاه از ورود مایعات تولید شده از سازند بدرون چاه‬
‫ممانعت بعمل می آورد‪.‬‬

‫• در هر مرحله شیر اصلی به حالت بسته می باشد و آب ضربه گیر باالی شیر‬
‫اصلی قرار می گیرد‪.‬‬

‫• باز و بست شیر اصلی به طریق هیدرولیکی و با اعمال وزن لوله ها بحالت‬
‫باز و با کاستن وزن بسته خواهد شد و در نتیجه به چرخش لوله ها و یا‬
‫انداختن میله(‪ )BAR‬نیازی نمی باشد‪.‬‬
 ‫‪HYDRO SPRING VALVE‬‬
‫نکات مهم‪:‬‬

‫• زمانیکه وزن روی شیر اصلی اعمال گردید‪ ،‬بطرف پایین حرکت کرده تا‬
‫جائیکه سوراخهای دریچه های فرعی بسته و از طریق شیر اصلی با درون‬
‫رشته حفاری ارتباط برقرار می گردد و روغن هایدرولیک در شیر صلی‬
‫فرصت کافی را جهت انبساط و نصب توپک فراهم می آورد‪.‬‬

‫• تاخیر در عملکرد شیر اصلی این مزیت را خواهد داشت چنانچه در هنگام‬
‫راندن دستگاه الیه آزمائی با اشکالی مانند تنگی چاه مواجه شویم مانع ارتباط‬
‫آب ضربه گیر و گل درون چاه خواهد شد‪.‬‬

‫• الزم به ذکر است یکی از نشانه های باز شدن شیر اصلی ضربه (‪)SHOCK‬‬
‫جابجائی آب ضربه گیر بوده که در سطح قابل رویت می باشد‪.‬‬
 ‫‪BY- PASS PORTS‬‬

‫• در زمان راندن دستگاه الیه آزمائی‪ ،‬قطر نسبتا زیاد‬

‫توپک و بسته بودن انتهای ابزار آزمایش دریچه‬
‫هایی در قسمت پایینی شیر اصلی و مفصل ایمنی‬
‫تعبیه شده که جابجائی گل حفاری را میسر می نماید‪.‬‬

‫• این دریچه ها ‪ DRAG‬توپک را به حداقل رسانده و‬

‫با اعمال وزن بسته خواهند شد‪.‬‬

‫• ضمنا ً در زمان خروج از چاه مسیر فضای حلقوی‬

‫بدرون چاه را برقرار می نماید‪.‬‬
‫‪PERFORATED ANCHOR PIPE‬‬
‫• انبساط توپک و متعاقب آن باز شدن شیر اصلی باعث اختالف‬
‫فشار در دو سمت توپک خواهد شد که ممکن است موجب‬
‫جابجائی آن گردد لذا جهت ممانعت از حرکت های احتمالی‬
‫توپک لوله مشبکی در پائین توپک نصب می گردد که از آلیاژ‬
‫مقاومی ساخته شده و از آنجائیکه دستگاه الیه آزمائی در حفره‬
‫باز بر این لوله تکیه دارد آنرا لنگر مشبک می نامند‪.‬‬

‫• وجود شبکه ها امکان ورود مایع و یا گاز مخزن را به درون‬

‫دستگاه الیه آزمائی ممکن ساخته و مانع ورود خورده سنگ ها‬
‫خواهد شد‪.‬‬

‫• قطر سوراخهای لنگر مشبک ”‪ 3/16‬یا ”‪ 1/8‬در اندازه های‬

‫”‪ 5-3/4” ،5”, 3 3/4‬در طولهای یک‪ ،‬سه ‪ ،‬پنج فوت‬
‫ساخته شده است‪.‬‬
‫‪DUAL CLOSED IN PRESSURE (DCIP) VALVE‬‬

‫• شیر مسدود کننده کنترل پریودهای باز و بست‬

‫دستگاه را به عهده دارد و با چرخش به راست‬
‫لوله های حفاری در ‪ 5‬حالت ( ‪ 2‬پریود جریان‪،‬‬
‫‪ 2‬پریود بست‪ ،‬یک پریود گردش معکوس) مورد‬
‫استفاده قرار می گیرد‪.‬‬

‫• در زمان راندن دستگاه الیه آزمائی به درون چاه‬

‫به حالت باز و در پایان عملیات به حالت بسته‬
‫خواهد بود‪.‬‬
 ‫‪DCIP VALVE‬‬
‫• نحوه باز و بست کردن ‪:DCIP VALVE‬‬

‫• عملکرد این شیر با چرخش ‪ 11‬دور به حالت بسته ( بست اولیه)‬

‫و مجددا با چرخش ‪ 14‬دور دیگر باز خواهد شد( باز ثانوی)‪.‬‬

‫• با چرخش ‪ 14‬دور دیگر به راست بسته خواهد شد ( بست ثانویه)‬

‫و اگر ‪ 16‬دور دیگر به راست بچرخانیم می توان گردش معکوس‬
‫را نیز برقرار ساخت و این در زمانی است که بعد از انداختن‬
‫‪( BAR‬میله) نتوان از طریق شیر گردش معکوس گردش گل را‬
‫برقرار ساخت‪.‬‬
 ‫‪DCIP VALVE‬‬

‫• عملکرد شیر مسدود کننده با چرخاندن لوله ها صورت می گیرد و‬

‫ارتباطی با توپک از نظر آزاد شدن آن نخواهد داشت‪.‬‬

‫• در زیر شیر مسدود کننده سوراخی تعبیه شده است و در زمانیکه‬

‫آب ضربه گیر و سیال درون چاه اختالف وزن داشته باشد می توان‬
‫آن را مسدود نمود‪.‬‬

‫• زمانیکه وزن سیال حفاری درون چاه از آب سبک تر باشد این‬

‫سوراخها می بایستی در سطح مسدود شوند‪.‬‬
‫)‪PRESSURE RECORDERS ( B.T‬‬

‫فشار سنج ها‪:‬‬

‫• فشار اعمال شده در هر مرحله از آزمایش توسط سوزنی روی‬
‫صفحه سیاه فلزی حساسی که دور یک لوله استوا نه شکل‬
‫پیچیده شده است ثبت می گردد‪.‬‬

‫• لوله در یک مدت زمان تنظیم شده بین ‪ 3‬تا ‪ 72‬ساعت می‬

‫باشد‪.‬‬

‫با حرکت محور به طرف پایین کشیده می شود و خط پایه یا ‪BASE LINE‬‬ ‫•‬
‫در سطح روی صفحه فلزی که نشانگر فشار اتمسفر می باشد درج خواهد‬
‫شد و پس از خاتمه آزمایش کاغذ حساس توسط دستگاهی قرائت خواهد شد‪.‬‬
‫)‪PRESSURE RECORDERS ( B.T‬‬
‫فشار سنج ها‪:‬‬
‫• دستگاه الیه آزمائی به حداقل دو فشار سنج مجهز می باشد که جایگاه آنها‬
‫پائین تر از لنگر مشبک و دیگری باالی توپک و یا شیر اصلی خواهد بود‪.‬‬

‫• فشار سنج ها در فشارهای ‪ 1500‬تا ‪ 20000‬پام ساخته می شوند‪.‬‬

‫• انتخاب فشار سنج ها‪:‬‬

‫ابتدا می بایستی فشار هیدرواستاتیک گل را محاسبه نموده و برای ضریب ایمنی‬
‫‪ 2000‬پام نیز در نظر گرفت و چنانچه بخواهیم به طریق ‪BULL HEAD‬‬
‫عمل کنیم فشار سنجها تحمل فشار را داشته باشند‬
 ‫‪SAFETY JOINT‬‬

‫• چنانچه دستگاه الیه آزمائی در اثر بهم آمدن جداری‬

‫یا حفره باز در چاه گیر نماید می توان توسط مفصل‬
‫ایمنی بخش آزاد دستگاه را جدا نمود‪.‬‬

‫• عملکرد مفصل ایمنی با چرخش به راست و حرکت‬

‫عمودی باال و پایین رشته حفاری صورت می پذیرد‬
‫و روزه های مفصل ایمنی به راحتی باز خواهند شد‬
‫• الزم به ذکر است که عمل دریچه های فرعی را نیز‬
‫انجام می دهد‪.‬‬
‫‪CIRCULATION VALVE‬‬

‫• جهت خروج گاز یا مایعات قابل اشتعال وارد شده‬

‫به درون لوله های حفاری استفاده می گردد‪.‬‬

‫• دریچه ای باالتر از شیر مسدود کننده قرار داده‬

‫شده که با انداختن میله(‪ )BAR‬از روی سکوی‬
‫حفاری سوراخی در شیر گردش معکوس به وجود‬
‫آمده و می توان از طریق دالیز گردش معکوس را‬
‫برقرار نمود‪.‬‬
‫‪TEMPERATURE RECORDER‬‬
‫• دماسنج ‪:‬‬
‫ثبت پیوسته حرارت در طول آزمایش توسط دماسنجی که‬ ‫•‬
‫پائین تر از توپک در امتداد الیه مورد آزمایش به دستگاه‬
‫وصل می باشد انجام می گردد‪.‬‬

‫فوران گاز در طول آزمایش سبب کاهش درجه حرارت و‬ ‫•‬

‫جریان آب نمک زیاد حرارت را به دنبال خواهد داشت‪.‬‬

‫حرارت چاه به روی یک صفحه فلزی که هر واحد آن‪10‬‬ ‫•‬

‫درجه فارنهایت می باشد ثبت می گردد نمودار دماسنج از‬
‫‪70‬تا ‪ 400‬درجه فار نهایت برای دماهای مختلف موجود‬
‫می باشد‪.‬‬
 ‫‪JAR‬‬

‫ضربه کوب‪:‬‬
‫• معموال باالی مفصل ایمنی و توپک نصب خواهد‬
‫شد و در زمانی که توپک گیر نماید می توان از‬
‫آن برای آزادکردن ابزار استفاده نمود‪.‬‬

‫• ضربه کوبها در دو نوع مکانیکی و هایدرولیکی‬

‫مورد استفاده قرار می گیرند‪.‬‬
‫‪SURFACE CONTROL EQUIPMENT‬‬
‫لوازم کنترل سطحی‪:‬‬
‫• نوع استاندارد این لوازم تحمل فشار از ‪ 15000‬تا‬
‫‪ 20000‬پام را خواهند داشت‪.‬‬

‫• لوازم کنترل سطحی از آلیاژ بسیار مقاومی ساخته‬

‫می شود که توانایی تحمل وزن بخش عمده ای از‬
‫لوله های حفاری و دستگاه الیه آزمائی را بنماید‪.‬‬

‫• نوع قدیمی لوازم سطحی مستقیما روی لوله های‬

‫حفاری نصب می گردد و در حال حاضر دارای‬
‫منیفلد بوده و روی سکوی حفاری قرار می گیرد و‬
‫از طریق منیفلد می توان چاه را روی کاهنده های‬
‫مختلف جریان داد‪.‬‬
‫مرتب کردن شرایط چاه قبل از شروع آزمایش الیه آزمائی‬

‫‪ ‬قبل از خروج مته از چاه از تمیز بودن کامل چاه اطمینان حاصل کرده و در‬
‫صورت نیاز از پیل غلیظ برای بهتر تمیز شدن چاه استفاده نمود‪.‬‬

‫‪ ‬در صورت مشاهده کشش(‪ )DRAG‬در لوله های هنگام خارج شدن از چاه‬
‫پیمایش کوتاه در چاه انجام شود تا شرایط چاه مناسب گردد‪.‬‬

‫‪ ‬طول لوله های حفاری در هنگام خارج شدن اندازه گیری شود(‪.)SLM‬‬

‫‪‬قسمت های فورانگیز ها و کلیه خطوط و کاهنده با آب تمیز شسته‬

‫شود‪.‬‬
 ‫مرتب کردن شرایط چاه قبل از شروع آزمایش الیه آزمائی‬

‫‪‬در حفره باز با استفاده از نمودار الکتریکی می توان محل مناسبی‬

‫برای نصب توپک در نظر گرفت‪.‬‬

‫‪‬به اندازه کافی گل با وزن مناسب در دسترس آماده باشد‪.‬‬

‫‪‬پیل غلیظ همراه با مواد جلوگیری از گل گمشدگی آماده و در‬

‫صورت بروز هرزروی گل پس از آزاد شدن توپک مورد استفاده‬
‫قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪‬محل اتصال قسمت های مختلف از سر چاه تا گودال آتش محکم به‬
‫زمین اتصال داشته باشد‪.‬‬