‫پاییز‬

‫‪4931‬‬

‫مدرس‪:‬‬

‫مهندس کمال دیلمی‬

‫‪WellHead Engineering‬‬

‫اولين مطلب اين مبحث را از حوضچه چاه شروع مى كنيم‪:‬‬

‫حوضچه چاه محلى است كه بر روى آن دكل حفارى مستقر ميشود و پس از حفارى از مركز آن ‪ ،‬كليه وسائل و‬
‫أدوات سر چاهى در آن و بر روى هم نصب و پس از تكميل و اتمام مراحل حفارى ‪ ،‬چاه مورد بهره بردارى قرار‬
‫ميگيرد‪.‬ساخت حوضچه و محوطه چاه ميبايست بر اساس استانداردهاى تعيين شده ‪ ،‬توسط واحد پشتيبانى‬
‫مهندسى و ساختمان ‪ ،‬ساخته ميشود‪.‬اين حوضچه بايد تحمل وزن دكل حفارى را كه بر روى آن مستقر مى گردد‬
‫داشته باشد تا در هنگام عمليات حفارى اشكالى براى دكل و چاه بوجود نياورد ‪.‬‬

‫ابعاد حوضچه و موقعيت چاه‪:‬‬

‫طول حوضچه‪ ٥٦/٣ ::‬متر( بدون احتساب پله هاى سمت راست و چپ )‬
‫عرض حوضچه ‪ ٦٥/٣ :‬متر‬
‫عمق حوضچه ‪ ٦٥/٢ :‬متر‬
‫براساس مصوبات و استاندارد ساخت حوضچه چاه ‪ ،‬سمت راست حوضچه سمتى خواهد بود كه داراى پله و‬
‫سرسره و سمت چپ آن فقط داراى پله ميباشد ‪ .‬بنابراين وقتى در مقابل حوضچه چاه قرار ميگيريم بطوريكه‬
‫سمت راست ما پله و سرسره ‪ ،‬سمت چپ پله‪ ،‬پشت سر محل استقرار كاروانهاى دكل ‪ ،‬در مقابل محل استقرار‬
‫مخازن گل و حوضچه هاى گل ( ‪ ) Mud Pit‬خواهد بود‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫در مركز حوضچه چاه به نسبت عمق چاه و سختى اليه هاى فوقانى ‪ ،‬يك لوله جدارى (‪)Casing‬بنام لوله‬
‫راهنما(‪ )Conductor Pipe‬بين ‪ ١‬تا ‪ ٤‬متر به قطر ˝‪ 32‬تا ˝‪ 48‬در زمين قرار داده ميشود‪ .‬اين لوله راهنما همانطوريكه‬
‫از نامش پيداست جهت تراز نمودن دكل براى اثبات آن مورد استفاده قرار مى گيرد‪ .‬حفارى از مركز اين لوله‬
‫انجام ميگيرد تا در موقع نصب وسائل سرچاهى دچار اشكال نگردد‪ .‬اضافه لوله راهنما پس از استقرار دكل بريده‬
‫و حداكثر ارتفاع آن از كف حوضچه حدود ‪ ١٥‬تا ‪ ١٦‬سانتيمتر خواهد بود ‪.‬پس از استقرار دكل حفارى ‪ ،‬طبق‬
‫برنامه تدوين شده توسط واحد مهندسى حفارى كه بدرخواست واحد مهندسى نفت انجام گرفته و به واحد‬
‫عمليات ابالغ گرديده ‪ ،‬عمليات حفارى شروع خواهد شد ‪.‬اولين حفارى در اليه يا سازند بى فشارى مانند اليه‬
‫آغاجارى شروع مى شود‪ .‬حفارى اين اليه تقريباً تا عمق ‪ ±١٢٥‬متر و مته ˝‪ 26‬خواهد بود‪ ،‬پس از پايان حفارى‬
‫اوليه ‪ ،‬لوله هاى جدارى ˝‪ 20‬و يا ˝⅝‪ 18‬درون چاه رانده و پشت آنها طبق دستورالعمل برنامه سيمانكارى ‪ ،‬سيمان‬
‫تزريق مى شود‪.‬‬

‫‪ ‬توضيح ‪ :‬ابعاد محوطه يك چاه ‪ ٠٢٨×٠٨‬متر ‪ ،‬عرض محوطه ‪ ٣٦×٠١‬و طول آن‪ ٠٢٨×٠٢٨‬متر‬

‫مى باشد‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫بعد راندن لوله هاى جدارى و سيمانكارى پشت آنها اولين ماسوره سر لوله جدارى بنام ماسوره سرلوله پايه (مبنا)‬
‫(‪)Casing Head Housing‬مى باشد ‪.‬اين ماسوره بر روى آخرين لوله جدارى كه در سطح مشاهده مى شود به‬
‫دو شكل نصب مى شود‪.‬‬
‫قسمت زيرين اين ماسوره به دو شكل طراحى و مورد استفاده قرار مى گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬اتصال رزوه اى‬
‫‪ ‬اتصال جوشى‬
‫استفاده از هر كدام از اين ماسوره ها بستگى به برنامه ريزى مهندسى حفارى و مهندسى كاالى حفارى بر أساس‬
‫موجودى انبار دارد‪.‬هر ماسوره داراى دو خروجى جانبى دارد كه به اين خروجى ها شير دروازه اى "‪٢-١٥/١‬‬
‫متصل مى گردد‪.‬‬
‫خروجى ماسوره هاى موجود به چهار شكل طراحى و عرضه گرديده‪:‬‬
‫‪ .١‬ماسوره با خروجى پيچ دار‬
‫‪ .٢‬ماسوره با خروجى پيچ شونده‬
‫‪ .٣‬ماسوره با خروجى كلمپ دار‬
‫‪ .٤‬ماسوره با خروجى فلنج دار‬
‫‪ -٠‬ماسوره با خروجى پيچ دار‬

‫در قسمت خروجى جانبى اين ماسوره پيچ هايى تعبيه شده كه شير دروازه اى به وسيله اين پيچ ها به ماسوره‬
‫متصل مى شود ‪)Studded Outlet(.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫‪ -٢‬ماسوره با خروجى پيچ شونده‪:‬‬

‫خروجى اين ماسوره داراى رزوه مى باشد و شير دروازه اى كه به آن متصل مى شود نيز داراى رزوه مى باشد‪.‬‬
‫نشت بندى اين نوع شير ها به ماسوره برخالف ماسوره پيچ دار كه بوسيله‪ Ring Gasket ٢٤‬انجام مى شود ‪ ،‬با‬
‫همان رزوه عمل نشت بندى صورت میگيرد‪ .‬اين ماسوره ها محلى براى نصب مسدودكننده ‪ VR‬در آنها تعبيه‬
‫نشده است‪.‬‬

‫‪ -٦‬ماسوره با خروجى كلمپ دار‪:‬‬

‫خروجى اين ماسوره طورى طراحى شده كه شير دروازه اى بوسيله يك كلمپ به آن متصل مى شود‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫‪ -٤‬ماسوره با خروجى فلنج دار ‪:‬‬

‫خروجى اين ماسوره ‪ ،‬داراى يك فلنج مى باشد كه شير دروازه اى بوسيله پيچ و مهره بهم متصل و با ‪Ring‬‬

‫‪ Gasket24‬آب بندى مى شود ‪.‬‬

‫جدول فوق مربوط ماسوره مبنا كه تاكنون مورد استفاده در مناطق خشكى قرار گرفته اند‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫طريقه نصب ماسوره مبنا رزوه اى‪:‬‬

‫در اين مرحله پس از راندن لوله جدارى و سيمانكارى پشت آنها ‪ ،‬نوبت نصب ماسوره مبنا خواهد بود‪ .‬براى‬
‫نصب اين ماسوره ‪ ،‬نياز است آخرين لوله جدارى ‪ ،‬داراى رزوه هم اندازه با ماسوره باشد كه پس از رزوه نمودن‪،‬‬
‫ارتفاع مقدار مانده لوله جدارى بهمراه ماسوره تا لبه حوضجه ‪ ١٧٣‬سانتيمتر باشد‪ .‬ارتفاع لوله جدارى انتخاب‬
‫شده براى نصب ماسوره از كف حوضچه ميبايست برابر با ‪ ٦/٢٧‬سانتيمتر باشد ‪.‬‬

‫در موقع نصب ماسوره مبنا رزوه اى الزم است به اين نكته توجه نمود كه خروجى ماسوره دقيقاً روبروى پله ها‬
‫قرار گيرند و در زاويه ‪ ٠٥‬درجه باشد ‪.‬‬

‫طريقه نصب ماسوره مبنا جوشى‪:‬‬

‫هرگاه نياز باشد از ماسوره مبنا جوشى استفاده ميشود‪ .‬مانند ماسوره رزوه اى وقتى روى لوله جدارى قرار ميگيرد‬
‫ارتفاع آن نيز تا لبه حوضچه ‪١٧٣‬سانتيمتر خواهد بود‪ .‬روش اتصال اين ماسوره برخالف رزوه اى ‪ ،‬پس از قرار‬
‫گرفتن بر روى لوله جدارى از دو محل به لوله جدارى جوشكارى ميشود ‪ ،‬براى اينكار بايد لوله جدارى را كه به‬
‫مقدار الزم بريده شده ‪ ،‬لبه آن صاف ‪ ،‬صيفل و تراز شود‪.‬‬

‫قابل توجه‪:‬‬
‫تراز بودن لبه لوله جدارى اهميت بسيار دارد ‪ ،‬چون اگر چنين نباشد ‪ ،‬نصب ادوات بعدى از حالت أفق خارج مى گردد ‪ .‬پس‬

‫از جوشكارى ‪ ،‬فضاى بين دو محل ‪ ،‬با ‪ ٠٨٨‬پام( ‪ )PSI‬مورد آزمايش فشار قرار خواهد گرفت ‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫نقاط جوشكارى شده ‪:‬‬

‫پس از نصب ماسوره سرلوله مبنا ‪ ،‬عمليات حفارى براى راندن لوله هاى جدارى ˝⅜‪ 13‬طبق برنامه تدوين شده‬
‫آغاز مى گردد و پس از رسيدن به عمق مورد نظر عمليات سيمانكارى پشت آنها نير انجام خواهد گرفت‪.‬‬

‫‪ ‬توضيح ‪ :‬شرح و توضيحات الزم در خصوص نحوه عمليات حفارى ‪ ،‬راندن لوله هاى جدارى و‬

‫سيمانكارى بدليل تخصصى بودن و خارج از تخصص اينجانب و بودن اساتيد مجرب كه تدريس‬

‫آن در زمان خود صورت خواهد گرفت از ورود به آن ما را معذور داريد‪.‬‬

‫عمليات نصب نگهدارنده لوله هاى جدارى(‪: )Casing Hanger‬‬

‫قبل از شروع عمليات نصب ‪ Casing Hanger‬الزم است ابتداء كليه وسايلى كه میبايست مورد استفاده قرار‬
‫میگيرند الزم است دقيقاً تحت بررسى قرار گيرند ‪ ،‬تا چنانچه هر كدام داراى اشكال و ايرادى باشند قبل عمليات‬
‫تعويض گردند‪ ،‬اين عمل از وقفه در عمليات جلوگيرى مى نمايد‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫آنچه مى بايست توسط گروه عمليات سرچاهى مورد بررسى اوليه جهت نصب قرار مى گيرند عبأرتند از ‪:‬‬

‫‪ .١‬آخرين لوله جدارى‪Landing Joint‬‬

‫‪ .٢‬نگهدارنده لوله هاى جدارى ‪ Casing Hanger‬يا ‪Slips&Seal Assembly‬‬

‫‪ .٣‬ماسوره سرلوله جدارى‪Casing Head Spool‬‬

‫توضيح‪:‬‬

‫چنانچه در برنامه ‪ DSAP‬نيز وجود داشته باشد ‪ ،‬اين وسيله هم بايد بررسى قرار گيرد‪.‬‬

‫نحوه بررسى‪:‬‬

‫بررسى آخرين لوله جدارى بدين خاطر مى باشد كه هنگام نصب نگهدارنده مشكلى از لحاظ ‪ Over Size‬و يا‬
‫‪ Ander Size‬وجود نداشته باشد و يا بدنه آن زخمى نباشد ‪ ،‬چون هر كدام از اين موارد عمل ‪ Hanging‬و يا‬
‫‪ Teasting‬نگهدارنده را مشكل و يا غير ممكن مى نمايد‪ ،‬لذا براى اينكار ابتداء لوله جدارى را كه بعنوان ‪Landing‬‬

‫‪ Joint‬انتخاب شده را بايد تميز نمود تا هركونه زائده و يا گل و اليى كه به آن چسبيده پاك شود و آنگاه با اندازه‬
‫گير قطر خارجى آن دقيقاً اندازه گيرى شود ‪.‬‬

‫دومين وسيله اى كه مورد بررسى قرار مى گيرد نگهدارنده لوله هاى جدارى(‪ ) Casing Hanger‬ميباشد‪ .‬اين‬
‫وسيله كه براى جدارى ˝⅜‪ 13‬در نظر گرفته شده را بايد از نظر اندازه و شركت سازنده آن مورد بررسى قرار گيرد‪.‬‬
‫هر شركت سازنده وسايل سرچاهى ‪ ،‬وسايل خود را طورى طراحى مى نمايد كه مناسب يكديگر باشند و بهمين‬
‫دليل وقتى از ماسوره سرلوله يك شركت استفاده مى گردد ‪ ،‬بايد حتماً از نگهدارنده همان شركت نيز استفاده شود‬
‫تا در موقع عمليات با مشكلى از نظر قرار گرفتن إيجاد نشود‪ .‬در زمان بررسى تمام اجزاء نگهدارنده از جدا ‪،‬‬
‫تميز و مجدداً بسته گردد ‪ ،‬تا چنانچه مورد و اشكالى وجود داشته باشد بموقع برطرف گردد ‪.‬‬

‫‪9‬‬
WellHead Engineering

01
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫‪Casing Hanger‬‬

‫سومين وسيله اى كه مورد بررسى بايد قرار گيرد ماسوره سرلوله جداري(‪ )Casing Head Spool‬مى باشد‪ .‬اولين‬
‫مورد ‪ ،‬اندازه و فشار ماسوره مى باشد كه بايد طبق برنامه ‪ ،‬مطابقت با آنچه قرار است روى چاه و يا درستتر روى‬
‫ماسوره سرلوله مبنا قرار گيرد‪ ،‬باشد‪ .‬يعد آكندهاى تعبيه شده در فلنج پايينى بررسى و از سالم بودن آنها اطمينان‬
‫حاصل كرد‪.‬‬

‫سومين مورد ‪ ،‬مجارى تزريق پالستيك پكينگ و آزمايش فشار مربوط به آكندها كه در فلنج پايين تعبيه شده اند‬
‫را مورد بررسی قرار تا از باز بودن اين مجارى مطمئن شد ‪ ،‬چنانچه هر كدام از اين مجارى بهر دليل مسدود باشد‬
‫پس از نصب و در زمان تزريق پالستيك پكينك و يا آزمايش فشار دچار اشكال خواهيم شد و براى تعويض آن‬
‫ضمن از دست دادن زمان ‪ ،‬هزينه هاى مالى را بر سازمان تحميل نموده ايم‪.‬‬

‫چهارمين قسمت ‪ ،‬مجارى خروجى جانبى و محل نصب مسدود كننده ‪ VR Plug‬كه با نصب يك مسدودكننده‬
‫رزوه هاى آنها بررسی مى گردد ‪.‬‬

‫پنجمين قسمت‪ ،‬محل قرار گرفتن ‪ Slips & Seal Assembly‬درون قسمت بااليى ماسوره مى باشد كه الزم است‬
‫هيچگونه خوردگى و يا زدگى كه باعث عدم آببندى نگهدارنده باشد وجود نداشته باشد ‪.‬‬

‫در آخر سوراخ هاى محل قرار گرفتن پيچ و مهره هاى دو فلنج است كه بايد در راستاى فلنج پايينى و بااليى‬
‫باشد‪..‬‬

‫‪00‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫چنانچه در برنامه تدوين شده براى حفارى چاه بعد از نصب ماسوره مبنا فلنج تبديل (‪Double Studed )DSAP‬‬

‫‪ Adaptor Pack Off‬باشد ‪ ،‬آن نيز بايد تحت بررسى مانند ماسوره سرلوله جدارى از نظر آكندها و مجارى ها‬
‫قرار گيرد تا مشكلى در حين عمليات بوجود نيايد‪.‬‬

‫‪02‬‬
WellHead Engineering

03
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫آخرين وسايلى كه بايد مورد بررسى قرار گيرند و از بودن آنها در محل اطمينان حاصل كرد ‪ ،‬عبأرتند از ‪:‬‬

‫˝ ‪2 1⁄16‬‬ ‫‪ .١‬شير دروازه اى‬

‫‪ .٢‬پيچ و مهره هاى مربوط به فلنج پايينى ماسوره سرلوله جدارى‬
‫‪ .٣‬حلقه هاى فلزى رابط‬

‫گهدارنده لوله هاى جدارى در دو نوع و پنج اندازه تاكنون در مناطق خشكى مورد استفاده قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪ ‬نوع خودكار(‪)Automatic‬‬
‫‪ ‬نوع دستى(‪)Non Automatic‬‬

‫اندازه نگهدارنده ها عبارتند از‪:‬‬

‫‪13⅜˝ × 20˝ .١‬‬

‫‪13⅜˝ × 18⅝˝ .٢‬‬
‫‪9⅝˝ × 13⅝˝ .٣‬‬
‫‪7˝ × 11˝ .٤‬‬
‫‪4½˝ × 7˝ .٦‬‬

‫‪04‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫نگهدارنده لوله هاى جدارى خودكار ‪:‬‬

‫طراحى اينگونه نگهدارنده ها بشكلى است كه ضمن آويزان نگه داشتن لوله هاى جدارى ‪ ،‬همزمان عمل آببندى‬
‫را نيز انجام ميدهد ‪ .‬نتيجه اينكار ‪ ،‬موارد مثبت ذيل را در پى خواهد داشت ‪.‬‬

‫‪ .١‬سرعت عمل در عمليات‬

‫‪ .٢‬ايمنى بيشتر در جدا سازى فضاى حلقوى از درون لوله ها‬
‫‪ .٣‬صرفه جويى در زمان‬
‫‪ .٤‬كأهش هزينه ها‬
‫نگهدارنده لوله هاى جدارى دستى‪:‬‬

‫چنانچه بداليل ذيل نتوان از نگهدارنده خودكار استفاده نمود از نگهدارنده دستى استفاده مى شود ‪.‬‬

‫‪ .١‬كم بودن وزن لوله هاى جدارى ‪.‬‬

‫توضيح ‪ :‬هر نگهدارنده براى عمل نگهداشت لوله هاى جدارى و آببندى ‪ ،‬نياز به وزن مناسب دارد ‪.‬‬

‫‪ .٢‬معيوب شدن نگهدارنده در زمان عمليات ‪.‬‬

‫‪ .٣‬بندش سيمان هنگام عمليات ‪.‬‬
‫‪ .٤‬فشار گرفتن چاه هنگام عمليات سيمانكارى يا هنگام نصب نگهدارنده ‪.‬‬

‫توضيح ‪ :‬در چنين موقع بايد رمزهاى شيرهاى فورانگير بر روى لوله جدارى بسته گردد‪.‬‬

‫‪05‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫نگهدارنده لوله هاى جدارى براى اندازه ˝⅜‪ 13‬از دو تيكه ساخته شده ولى براى اندازه ˝⅝‪ 9‬يك تيكه مى باشد‪.‬‬
‫همانطور كه گفتيم پس از مراحل عمليات هاى حفارى ‪ ،‬راندن لوله هاى جدارى و سيمانكارى ‪ ،‬عمليات نصب‬
‫نگهدارنده لوله هاى جدارى آغاز ميشود‪.‬‬

‫اين عمليات بايد به ترتيب ذيل صورت گيرد‪:‬‬

‫در اين مرحله عمليات نصب ˝⅜‪ Slips 13‬از روى شير فورانگير داليزى (‪ )Hydrll‬شرح داده ميشود ‪.‬‬

‫‪ .١‬نگهدارنده لوله هاى جدارى را بررسى و از سالم بودن تمام اجزاء و قطعات آن اطمينان حاصل كنيد ‪.‬‬
‫‪ .٢‬فاصله بين سطح شير فورانگير داليزى را تا سطح فلنج ماسوره مبنا را اندازه گيرى نمايد‪.‬‬

‫‪06‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫‪ .٣‬دو رشته طناب به دو دسته نگهدارنده لوله هاى جدارى بسته و به اندازه ارتفاع گرفته شده جهت عالمت‬
‫گذارى گره بزنيد ‪.‬‬
‫‪ .٤‬لوله راهنماى گل حفارى(‪ ) Bend Nipple‬را از شير فورانگير جدا كرده و آنرا بصورت آويزان مهار كنيد ‪.‬‬
‫‪ .٦‬لوله جدارى را بررسى و سعى ميكنيم آن را در مركز نگه داريد ‪.‬‬
‫‪ .٥‬شير دروازه اى جانبى ماسوره جدارى پايه را در حالت باز قرار دهيد‪.‬‬
‫‪ .٧‬أطراف لوله جدارى را با آب پر فشار شستشو داده و آنرا از سيمان حاصل از سيمانكارى تميز نمايد ‪.‬‬
‫‪ .8‬دو تخته مناسب كار را كه از قبل آماده كرده ايد را روى سطح شيرفورانگير داليزى ‪ ،‬در دو طرف لوله‬
‫جدارى قرار دهيد ‪.‬‬
‫‪ .٠‬نگهدارنده لوله هاى جدارى را روى دو تخته دور لوله جدارى قرار داده هو آن را بوسيله پيچهاى مربوطه‬
‫محكم چفت كنيد ‪.‬‬
‫‪ .١٥‬طبق دستورالعمل شركت سازنده ‪ ،‬نگهدارنده را آماده نشاندن درون ماسوره ماسوره سرلوله پايه نمائيد و‬
‫چنانچه داراى پيچهاى نگهدارنده ‪ Sigment‬باشد ‪ ،‬آنها را باز كرده و كنار بگذاريد تا ‪ Slips‬بتوان براحتى‬
‫حركت نمايد‪.‬‬
‫‪ .١١‬مقدارى روغن جهت روان شدن حركت ‪ Slips‬بر روى نگهدارنده و دور لوله جدارى بريزيد تا ‪Slips‬‬

‫در موقع پايين رفتن براحتى بدور لوله جدارى بلغزد ‪.‬‬
‫‪ .١٢‬طناب هاى بسته شده به دسته هاى نگهدارنده را محكم گرفته و سپس تخته ها را از زير نگهدارنده خارج‬
‫كنيد تا نگهدارنده بدرون شيرفورانگير داليزى رها شود ‪ ،‬همزمان با رها شدن نگهدارنده ‪ ،‬طناب ها را‬
‫شل كنيد تا نگهدارنده در مقر خود درون ماسوره سرلوله پايه بنشيند ‪.‬‬

‫هرگاه نگهدارنده در مقر خود نشست ‪ ،‬بايد گره زده شده روى طنابها نيز روى سطح شيرفورانگير داليزى قرار‬
‫گرفته باشد‪ .‬رسيدن گره طنابها روى سطح شيرفورانگير داليزى ‪ ،‬نمايانگر درست نشستن نگهدارنده در مقر خود‬
‫مى باشد‪ .‬هرگاه ‪ Slips‬دقيقاً در مقر خود بنشيند ‪ ،‬قاعدتاً مى بايست وزن لوله هاى جدارى بر روى ‪ Slips‬قرار‬
‫گيرد و روى صفحه وزن نما‪ ،‬فقط وزن باالبر لوله ها(‪ )Elevator‬را نشان دهد ‪.‬‬

‫‪07‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫دانستن وزن لوله هاى جدارى در زمان نشاندن ‪ Slips‬از ضروريات مى باشد ‪ ،‬چون طبق دستورالعمل هر شركت‬
‫سازنده حداقل وزن براى نشاندن ‪ Slips‬الزم مى باشد‪ .‬يكى از مواردى كه در هنگام نشاندن ‪ Slips‬بايد به آن‬
‫توجه داشت عالمتى است كه روى لوله جدارى (‪ )Landig Joint‬آنچه روى فلور ديده مى شود‪ ،‬مى باشد‪ .‬عالمت‬
‫اول نشاندهنده ‪ Off Bottom‬و عالمت دوم كه باالتر زده مى شود نشاندهنده ‪ Bottom‬كه عمق حفارى است مى‬
‫باشد‪ Off Bottom .‬تقريبا ‪ ٦٥‬سانتيمتر بايد با ‪ Bottom‬فاصله داشته باشد‪ .‬زمانيكه ‪ Slips‬در مقر خود قرار مى‬
‫گيرد نبايد عالمت ‪ Off Bottom‬از ميز دوار پايين رفته باشد ‪.‬‬

‫روش آزمايش ‪:Casing Hanger‬‬

‫براى اطمينان از درست نشستن ‪ Slips‬يكبار آنرا بطريقه ذيل آزمايش نماييد‪.‬‬

‫ابتداء وزن لوله هاى جدارى را كه روى ‪ Slips‬قرار گرفته وصفر شده ‪ ،‬با باال آوردن لوله ها تا وزن أوليه ادامه‬
‫بدهيد‪ ( .‬منهاى وزن ‪ )Elevator‬چون هنگاميكه وزن لوله ها توسط ‪ Slips‬صفر ميشود ‪ ،‬فقط وزن ‪ Elevator‬باقى‬
‫مى ماند ‪،‬‬

‫توجه ‪ :‬دانستن وزن لوله ها براى آزمايش الزم است ‪.‬‬

‫در اين مرحله تا رسيدن به وزن أوليه ‪ ،‬لوله هاى جدارى هيچگونه حركتى رو به باال نخواهند داشت‪ ،‬ولى بمحض‬
‫اينكه از وزن لوله ها باالتر برود ‪ ،‬لوله هاى جدارى شروع به باال آمدن مى كنند‪ .‬اين عمل را تا جايى كه مطمئن‬
‫شويد ‪ Slips‬از جاى خود خارج نشده ادامه دهيد ‪ ،‬باال آمدن لوله ها نبايد بيش از ‪ ١٥‬سانتيمتر باشد‪ ،‬در اين موقع‬
‫باال آمدن لوله ها را متوقف كنيد‪ .‬با عالمت گذارى اين باال آمدن لوله ها را مشخص نماييد‪ .‬در اين مرحله تمامى‬
‫وزن لوله ها را يكباره روى ‪ Slips‬رها كنيد تا وزن لوله ها روى وزن نما صفر شود‪ .‬پس از اطمينان از درست‬
‫نشستن ‪ Slips‬اقدام بعدى آزمايش آن مى باشد‪.‬‬

‫‪08‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫روش آزمايش فشار ‪: Slips‬‬

‫براى اينكار به ترتبب ذيل عمل كنيد ‪.‬‬

‫‪ .١‬از باز بودن شير دروازه اى جانبى ماسوره پايه اطمينان حاصل كنيد‪.‬‬
‫‪ .٢‬درون شيرفورانگير داليزى را از آي پر نماييد‪.‬‬
‫‪ .٣‬رمز ‪ Hydril‬را ببنديد‪.‬‬
‫‪ .٤‬پس از اعمال فشار تا ‪ ( ١٥٥٥ PSI‬پام ) ‪ Slips‬را تحت آزمايش فشار قرار دهيد‪.‬‬

‫چنانچه هيچگونه افت فشارى مشاهده نشد ‪ ،‬از نشت بندى ‪ Slips‬اطمينان حاصل خواهيد كرد‪.‬‬

‫قابل توجه ‪:‬‬

‫در اكثر مناطق خشكى به تجربه ثابت شده است چنانچه حفارى در سازند ميشان باشد بدليل در كنترل بودن‬
‫فشارها ‪ ،‬امكان برداشتن ‪ Hydril‬از روى چاه مى باشد ‪ ،‬لذا ميتوان ‪ Slips‬را مستقيماً از روى فلنج ماسوره پايه ‪،‬‬
‫درون ماسوره و در مقر خود نشاند‪ .‬حسن اينكار در اين است كه ميتوان ‪ ،‬نشاندن ‪ Slips‬را با چشم ديد و نسبت‬
‫به رفع إشكاالت احتمالى اقدام كرد‪ .‬البته براى اينكار بايد با قرار دادن سه پايه كه از قبل در نظر گرفته شده به‬
‫زير ‪ Hydril‬آنرا مهار نمود تا بتوان عمليات به راحتى انجام گيرد‪ .‬پس از نصب ‪ Slips‬مجدداً ‪ Hydril‬را نشانده‬
‫و عمليات بررسى و آزمايش ‪ Slips‬را انجام دهيد ‪.‬‬

‫‪09‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫روش برش لوله جدارى ‪:‬‬

‫پس از اتمام عمليات نشاندن ‪ ، Slips‬جهت ادامه عمليات و نصب ماسوره سرلوله جدارى الزم است لوله جدارى‬
‫به اندازه استاندارد تعريف شده هر شركت سازنده برش داده شود‪ .‬بهمين منظور در ابتداء از سطح فلنج ماسوره‬
‫پايه لوله جدارى را به ارتفاع ‪ ٦٥‬سانتيمتر برش دهيد‪،‬‬

‫اين عمل به دو منظور انجام ميگيرد‪:‬‬

‫اول اينكه بتوان ‪ Hydril‬و اضافه لوله ‪ Landing Joint‬را كه مزاحم نصب ماسوره سرلوله جدارى مى باشند كنار‬
‫گذاشت‪،‬‬

‫دوم ‪ ،‬براى دقيق بريدن لوله جدارى مى باشد‪ .‬پس از برش لوله جدارى با توجه به استاندارد تعريف شده در‬
‫جدول‪ ،‬لبه لوله جدارى را از داخل و بيرون آن شيب دار و صيقل نماييد تا در زمان نشاندن ‪Casing Head Spool‬‬

‫آكندهاى آن آسيب و زخمى نشوند ‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫اندازه هاى جدول با احتساب ‪ Ring Gasket‬مى باشند ‪.‬‬

‫عمليات نصب ماسوره سرلوله جدارى(‪:) Casing Head Spool‬‬

‫در اين مرحله از كار پس از آماده نمودن گردن لوله جدارى ‪ ،‬از نظر برش ‪ ،‬صاف ‪ ،‬صيقل و شيبدار كردن آن ‪،‬‬
‫روى فلنج ماسوره ‪ ،‬محل شيار ‪ Ring Gasket‬و روى ‪ Slips‬را كامالً تميز نماييد‪.‬‬

‫چنانچه ماسوره پايه ‪ 21 1⁄4 ˝-2000‬باشد ‪ ،‬ماسوره سرلوله جدارى آن ˝ ‪3000 -13 ⅝˝×2000 - 21 1⁄4‬‬

‫خواهد بود ‪.‬‬

‫تعريف ماسوره سرلوله جدارى ‪:‬‬

‫اين ماسوره بر خالف ماسوره پايه كه فقط يك فلنج دارد ‪ ،‬داراى دو فلنج ميباشد ‪ ،‬درون فلنج پايينى محل نصب‬
‫دو نشت بند يا آكند با اندازه ˝⅜ ‪ 13‬جهت آببندى گردن لوله جدارى ˝⅜ ‪ 13‬وجود دارد و درون فلنج بااليى مقر‬
‫نصب ‪ Slips‬با اندازه ˝⅝‪ 9‬ميباشد‪ .‬ماسوره مذكور داراى دو خروجى جانبى با اندازه "‪ ( ٢‬پيچ دار) ميباشد ‪ .‬اين‬
‫خروجى ها داراى رزوه ˝½‪ NPT 1‬بوده و مسدودكننده ˝½‪ ( 1‬وى آر )‪ )Valve Remove Plug) VR‬درون آنها‬
‫نصب ميشود‪ .‬در فلنج پايينى ماسوره سرلوله جدارى ‪ ،‬مجارى تزريق پالستيك پكينگ و آزمايش فشار در آن‬
‫تعبيه شده است‪ .‬براى هر آكند يك مجراى تزريق پالستيك پكينگ و براى آزمايش فشار هر نشت بند نيز يك‬
‫مجراى تزريق روغن وجود دارد‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫توضيح ‪:‬‬

‫اندازه داخلى فلنج بااليى هر ماسوره كه مقر قرار گرفتن ‪ Slips‬ميباشد ‪ ،‬بستگى به طراحى شركت سازنده آن دارد‪.‬‬
‫لذا بهمين دليل نميتوان از ‪ Slips‬يك شركت سازنده براى نصب درون ماسوره يك شركت ديگر استفاده نمود ‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫جداول ذيل مربوط به فلنج هاى بااليى و پايينى ماسوره سرلوله جدارى (‪ )Casing Head Spool‬ميباشند‪:‬‬

‫بوش سرجدارى (‪:)Bushing‬‬

‫يكى از قطعات مورد استفاده در گذشته و طراحى شده براى نشت بندى گردن لوله جدارى ‪ ،‬بوش سرجدارى‬
‫ميباشد‪ .‬قبالً طراحى نشت بندى گردن لوله جدارى بشكلى بود كه بجاى دو عدد آكند كه در فلنج پايينى ماسوره‬
‫سرلوله جدارى تعبيه شده ‪ ،‬از وسيله اى بنام بوش سر جدارى (‪ )Bushing‬استفاده ميشد كه براى نشت بندى‬
‫فقط يك آكند داشت‪ .‬اين ‪ Bushing‬در قسمت داخلى آن داراى يك آكند براى نشت بندى گردن ‪ Casing‬و در‬

‫‪23‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫قسمت بيرونى آن دو عدد نشت بند براى آببندى بين بدنه داخلى ماسوره و ‪ Bushing‬در هنگام نصب بوش‬
‫ميباشد‪ .‬اين بوش داراى سوراخ هايى دور تا دور آن با فاصله هاى معين ميباشد كه پالستيك پكينگ تزريقى از‬
‫ميان آنها عبور و به پشت ‪ P-Seal‬براى آكند كردن حركت مى نمايد‪ .‬نشت بندهاى بيرونى از خارج شدن پالستيك‬
‫پكينگ جلوگيرى می نمايند‪ .‬براى محكم شدن بوش در محل خود از يك حلقه نگهدارنده(‪ )Snap Ring‬استفاده‬
‫مى شود‪ .‬شركت هايى كه از بوش براى ماسوره هاى خود استفاده مى كردند ‪ ،‬شركت كمرون و شركت مكووى‬
‫ميباشند‪.‬‬

‫شركت كمرون ‪X-Busing‬‬ ‫‪‬‬

‫شركت مكووى ‪Y-Bushing‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ o‬اين بوش ها در ‪ ٤‬اندازه مورد استفاده قرار مى گرفتند‪.‬‬

‫‪13⅜˝ × 18⅝˝ o‬‬
‫‪9⅝˝ × 13⅝˝ o‬‬
‫‪7˝ × 13⅝˝ o‬‬
‫‪7˝ × 9⅝˝ o‬‬

‫توجه ‪:‬‬
‫در تعمير چاههاى قديمى كه داراى اين نوع ماسوره هستند ‪ ،‬گاهى نياز به استفاده از بوش طبق برنامه تدوين شده‬
‫خواهد بود‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫در ادامه مبحث قبل و موضوع بوش سرجدارى ‪ ،‬وسيله ديگرى نيز در اين ماسوره ها نصب مى گردد ‪ ،‬بنام‬
‫راهنماى مته و شرح آن بقرار ذيل ميباشد ‪.‬‬

‫راهنماى مته (‪)Bit Guid‬‬

‫راهنماى مته وسيله اى است كه قبل از نصب بوش سرجدارى درون فلنج نصب ميگردد و وظيفه آن حفاظت از‬
‫لبه لوله جدارى ميباشد ‪.‬همچنين حفاظت از بوش سرجدارى و هدايت مته حفارى در مركز چاه ميباشد‪ .‬براى‬
‫ثابت بودن راهنماى مته و عدم حركت آن از حلقه نگهدارنده استفاده ميشود‪.‬‬

‫توضيح ‪:‬‬

‫در ماسوره هاى جديد طراحى آنها بشكلى ميباشد كه لبه لوله جدارى بوسيله بدنه ماسوره طورى محافظت ميشود‬
‫كه مته حفارى هنگام عبور از درون ماسوره ‪ ،‬هيچگونه تماسى با لبه لوله جدارى پيدا نخواهد كرد‪ .‬به اين قسمت‬
‫از محافظ لوله جدارى ‪ Shoulder‬گويند‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫عمليات نصب ماسوره سرلوله جدارى‪Casing Head Spool‬‬

‫پس از بريدن لوله جدارى طبق استاندارد تعريف شده و آماده كردن لوله جدارى اقدام به نصب ماسوره سرلوله‬
‫جدارى مى شود‪ .‬چنانچه از ماسوره پايه ˝¼‪ 2000-21‬استفاده كرده باشيد ‪ ،‬ماسوره سرلوله جدارى مورد استفاده‬
‫˝¼‪ 3000-13⅝˝ × 2000-21‬خواهد بود ‪.‬‬

‫براى نصب ماسوره بترتيب ذيل عمل نمايد‪.‬‬

‫‪ .١‬ماسوره را مورد بررسى دقيق قرار داده و از سالم بودن آكندها ‪ ،‬شيار محل قرار گرفتن ‪، Ring Gasket‬‬
‫رزوه هاى محل نصب مسدودكننده ˝½ ‪ VR1‬و باز بودن مجارى تزريق پالستيك پكينگ و آزمايش فشار‬
‫اطمينان حاصل كنيد ‪.‬‬
‫‪ .٢‬پيچ و مهره هاى ˝⅝‪1‬را بررسى كرده و از تعداد ‪ ٢٤‬عدد آنها مطمئن شويد ‪.‬‬
‫‪ .٣‬از سالم بودن ‪ Ring Gasket , RX73‬يك عدد و ‪ RX24‬دوعدد اطمينان حاصل كنيد ‪.‬‬
‫‪ .٤‬شير دروازه اى˝ ‪ 3000-2 1⁄16‬را پس از بررسى در سمت راست ماسوره نصب كرده و با قرار دادن‬
‫مسدودكننده ˝½‪ ،1‬دروازه و فلنج متصل به ماسوره را مورد آزمايش فشار قرار دهيد و پس از خارج‬
‫كردن مسدود كننده ‪ ،‬يك عدد فلنج پيوندى (‪ )Companion Flange‬بهمراه درپوش مغزه اى‬
‫(‪ )Bull Plug‬و شير سوزنى ˝½(‪ )Needel Valve‬روى شير دروازه اى نصب كنيد و در سمت چپ‬
‫ماسوره يك عدد مسدودكننده ˝½‪ 1‬بهمراه يك عدد فلنج پيوندى ‪ ،‬درپوش مغزه اى و شير سوزنى نصب‬
‫نماييد ‪.‬‬
‫‪ .٦‬گردن لوله جدارى را كه از قبل آماده نموده ايد را تميز كرده و با مقدارى روغن يا گريست آن را چرب‬
‫كنيد ‪.‬‬
‫‪ Ring Gasket , RX73 .٥‬را روى ماسوره پايه قرار دهيد ‪.‬‬
‫‪ .٧‬مقدارى روغن روى ‪ Casing Hanger‬يا همان ‪ Slips‬بريزيد ‪.‬‬
‫‪ Casing Head Spool .8‬را روى ماسوره پايه قرار داده و پيچ و مهره هاى آنها راسفت نماييد ‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫‪ .٠‬آكند پايينى را ابتداء چنانچه نياز به تزريق پالستيك پكينگ باشد ‪ ،‬آن را آببندى كرده و سپس فضاى بين‬
‫حلقه فلزى رابط ‪ ، RX73‬نگهدارنده لوله هاى جدارى و آكند را بوسيله پمپ هيدروليكی و با تزريق‬
‫روغن طبق جدول آزمايش فشار نماييد ‪.‬‬
‫‪ .١٥‬آكند بااليى را نيز مانند آكند پايينى پس از آببندى بوسيله تزريق پالستيك پكينگ ‪ ،‬بين دو آكند را مورد‬
‫آزمايش فشار قرار دهيد ‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫چنانچه آزمايش فشار ها موفقيت آميز باشند و هيچگونه افت فشارى وجود نداشته باشد ‪ ،‬عمليات جداره گذارى‬
‫‪ ،‬سيمانكارى ‪ ،‬نصب نگهدارنده و ماسوره سرلوله جدارى ˝⅜‪ 13‬به پايان رسيده است‪ .‬در آزمايش فشار آكندها‬
‫براى آببندى لوله جدارى ‪ ،‬فشار الزم بايد بر اساس ذيل انجام گيرد ‪.‬‬

‫‪ ٧٦% .١‬فروريختگى لوله جدارى (‪ )Collapse Pressure‬كه از جداول كتاب ‪Cementing Halliberton‬‬

‫‪ Tables‬اقتباس گرديده ‪ ،‬آزمايش ميشود و بيش از اين مقدار بايد در برنامه حفارى چاه ذكر شده باشد ‪.‬‬
‫‪ .٢‬فشار مجاز فلنج ‪.‬‬
‫‪ .٣‬محدوديت از نظر فشار در وسائل آويز ‪ ،‬لوله جدارى و آكند وجود داشته باشد ‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫جدول فوق مربوط به انواع لوله هاى جدارى و مقدار فروريختگى انها ميباشد‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫پالستيك پكينك‬

‫پالستيك پكينگ ماده اى است تركيبى كه حالتى پالستيك مانند و قابليت ارتجاعى دارد و براى آببندى به پشت‬
‫آكندها تزريق ميشود و در مقابل حرارت مقاوم ميباشد‪ .‬دو نوع پالستيك پكينگ براى فشار هاى باال و براى فشار‬
‫پايين مورد استفاده قرار مى گيرد‪.‬‬

‫توضيح ‪:‬‬

‫هيچگاه نبايد پالستيك پكينگ مورد استفاده را با آب و يا روغن آغشته نمود ‪.‬‬

‫ابزار تزريق پالستيك پكينگ‬

‫جهت تزريق پالستيك پكينگ به آكندها ‪ ،‬از ابزارى بنام تفنگ تزريق(‪ )Gun‬استفاده ميگردد ‪ ،‬اين ابزار بطول ˝‪8‬‬

‫و قطر ˝ ⅛‪1‬كه از داخل داراى رزوه اى سرتاسرى ˝¾ و از بيرون ‪ ،‬يك سر آن داراى رزوه اى ˝‪ 1‬بطول ˝½‪ 1‬و‬
‫همچنين يك پيچ تزريق (‪ ¾˝ )Injection‬و آچار ال مخصوص ‪ ،‬پيچ تزريق براى بجلو راندن پالستيك پكينگ‬
‫ميباشد ‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫شير يكطرفه‪Check Valve .‬‬

‫شير يكطرفه قطعه اى است كه براى جلوگيرى از برگشت آنچه از طريق آن تزريق و يا عبور مى نمايد ‪ ،‬مورد‬
‫استفاده قرار مى گيرد‪ .‬اين وسيله در اندازه و اشكال مختلف ساخته شده و درون آن يك بال و فنر قرار دارد كه‬
‫وجود اين بال و فنر اجازه برگشت مواد تزريقى و يا سيال عبورى را نمى دهد‪ .‬اين شير هاى يكطرفه در مسير‬
‫تزريق پالستيك پكينگ و روغن آزمايش در فلنج پايينى ماسوره ها و فلنج هاى تبديل آكنددار تعبيه شده اند ‪.‬‬

‫آكند‬

‫آكند يا نشت بند قطعه اى است بشكل دايره كه محل تعبيه شده آن درون فلنج مى باشد كه براى قطع ارتباط‬
‫فشار باال و پايين لوله جدارى دور گردن لوله جدارى و يا آويزه لوله مغزى قرار مى گيرد و پس از تزريق پالستيك‬
‫پكينك به پشت آن باعث آببندى مى گردد ‪.‬‬

‫انواع آكندها‬

‫آكندها و يا نشت بند هايى كه تاكنون مورد استفاده در چاههاى مناطق خشكى قرار گرفته اند ‪ ،‬عبارتند از ‪:‬‬

‫‪ .١‬پى سيل ‪P-Seal‬‬

‫‪ .٢‬بى تى سيل ‪B T Seal‬‬

‫‪ .٣‬اف اس سيل ‪F S Seal‬‬

‫‪31‬‬
‫‪WellHead Engineering‬‬

‫آكند با نام ‪ P-Seal‬داراى دو عدد رينگ فنرى نگهدارنده ميباشد كه محكم در محل خود آكند را نگه مى دارد ‪،‬‬
‫ديگر آكندها فاقد اين رينگ ها هستند و در عوض داراى فنر درون قسمت الستيكى دارند‪.‬‬

‫شير تخليه فشار‪Release Valve‬‬

‫پس از آزمايش فشار آكندها با استفاده از روغن ‪ ،‬الزم است فشار اعمال شده ترخيص شود ‪ ،‬و بهمين دليل براى‬
‫ترخيص فشار كه بدليل وجود شير يكطرفه امكان برگشت آن وجود ندارد ‪ ،‬بوسيله ‪ ،‬ابزارى بنام شير تخليه فشار‬
‫اين عمل انجام ميگيرد‪ .‬اين وسيله شبيه شير سوزنى بوده و داراى يك ميله نوك نيز كه با چرخاندن دسته آن ميله‬
‫به جلو حركت كرده و بال موجود در شير يكطرفه را به جلو رانده و مسير را باز و باعث خروج فشار اعمال شده‬
‫مى گردد ‪.‬‬

‫‪30‬‬