‫د سرک په اړه معلومات او د سرک هندسی اجزاوی‬

‫‪ :‬ديزاين اجزای هندسی سرک‬

‫‪:‬عموميات‬
‫اجزای هندسی سرک عبارت از همان اجزای است که هر يکی آنها بايد قبل از اعمار سرک طرح و ديزاين گرددودر وقت‬
‫ميل ‪ ( Super elevation ) ،‬اعمار هر يک آنها طبق ديزاين در سرک اعمار گرددمثل ميل طولي سرک‪ ،‬سوپر ايلويشن‬
‫‪.‬وغيره ) ‪ ( Sight Distance‬عرض سرک‪ ،‬گوليي افقي ‪ ،‬گوليي عمودی ‪ ،‬فاصله ديد ‪ ( Camber ) ،‬عرضاني سرک‬
‫‪:‬در مجموع اجزاي هندسي سرک به سه کتگوري تقسيم گر ديده است‬
‫‪.‬مقطع ‪ ،‬ميل عرضاني و سوپر ايلو يشن ‪1-‬‬
‫‪.‬ساحه ديد و ساحه توقف ‪2-‬‬
‫‪.‬گوليي هاي عمودي و افقی ‪3-‬‬
‫‪( Pavement ) ،‬در کتگوري اول عرض مجموعي سرک‪ ،‬عرض شانه های سرک ‪ ،‬عرض قسمت قير شده‬
‫‪.‬مورد مطالعه قرارداده ميشود ) ‪) Camber‬وميل قسمت عرضاني سرک ) ‪( Right of Way‬حريم سرک‬

‫‪.‬در کتگوري دوم ساحه ديد ‪ ،‬که دريور بتواند از گوليي ها و تقاطع بصورت محفوظ عبور نمايد‬
‫در کتگوري سوم ديزاين گوليي های افقی در صورت تغير مسير و ديزاين گوليي های عمودی در صورت موجوديت‬
‫‪.‬پستی و بلندي دز مسير در نظرگرفته شده صورت ميگيرد‬

‫‪:‬فکتور های ديزاين هندسي سرک‬

‫‪:‬ديزاين اجزاي هندسي سرک تابع چندين فکتور بوده که مهمترين اين فکتور ها قرار ذيل است‬
‫( ‪ ) Design Speed‬سرعت ديزايني‪1-‬‬
‫) ‪ ) Design Vehicle‬طرح فزيکي عراده جات ‪2-‬‬
‫) ‪ ) of roads Classification‬نوعيت و موقعيت سرک ‪3-‬‬
‫) ‪ ) Topography‬توپوگرافي ساحه ‪4-‬‬
‫) ‪ ) Volume Design Hourly‬حجم ترافيک در في ساعت ‪5-‬‬
‫) ‪ ) factors Environmental‬شرايط محيطي ‪6-‬‬

‫) ‪ : ) Design Speed‬سرعت ديزايني ‪-1‬‬

‫سرعت ديزاينی يکي از فکتور های مهم بوده که در ديزاين اجزاي هندسي سرک رول عمده دارد‪ .‬ديزاين اکثر اجزاي‬
‫هندسي سرک مر بوط به سرعت بوده مثل طرح سطح سرک‪ ،‬عرض سرک‪ ،‬ساحه ديد‪ ،‬گوليي افقي و عمودی ‪ ،‬سوپر‬
‫‪.‬ايلويشن و غيره همه اين ها به اساس سرعت ديزاين ميگردد‬
‫سرعت سرک مربوط به نوعيت سرکها ) ملی‪ ،‬ايالتي ‪ ،‬ولسوالي و قريه( و تعداد لين سرک و نوعيت تو پو گرافي ساحه‬
‫‪:‬ميباشد که سرعت اعظمي عراده جات در جدول مطابق نوعيت ساحه در جدول ذيل سفارش شده است‬
‫)جدول ‪( 1-5‬‬
‫نوعيت سرک در ساحه هموار در ساحه کوهستاني‬
‫سرک هاي ملي ‪ 80‬کيلومتر فی ساعت ‪50‬کيلومتر فی ساعت‬
‫سرک ها ی ايالتي ‪ 80‬کيلومتر فی ساعت ‪50‬کيلومتر فی ساعت‬
‫سرک های ولسوالي ‪ 60‬کيلومتر فی ساعت ‪ 40‬کيلومتر فی ساعت‬
‫سرک های دهاتي ‪ 40‬کيلومتر فی ساعت ‪25‬کيلومتر فی ساعت‬

‫) ‪: ) Design of Vehicles‬طرح فزيکي عراده جات ‪2-‬‬

‫درين فکتور وزن عراده جات که از سرک استفاده مينمايند مد نظر گرفته شده ‪ ،‬عرض سرک‪ ،‬سوپر ايلويشن سرک‪ ،‬فرش‬
‫‪.‬سرک‪ ،‬که همه اين فکتور ها مر بوط وزن عراده جات ميباشد‬
‫( ‪ : ) Topography‬توپوگرافي ساحه ‪3-‬‬

‫در وقت طرح سرک ميل طولني سرک و گوليي های عمودی و افقی سرک ‪ ،‬عرض سرک‪ ،‬آبرو سرک‪ ،‬ساحه ديد‬
‫‪.‬سرک ‪ ،‬همه اين فکتور ها مربوط توپو گرافی ساحه بوده و نظر به توپوگراقي ساحه طرح و ديزاين ميگردد‬

‫( ‪: ) Design Hourly Volume‬حجم ترافيک عراده جات در في ساعت‪4-‬‬

‫در ديزاين سرکها تعداد و نوعيت عراده جاتيکه در في ساعت بالي سرک عبور مينمايد تاثير بيشتر داشته بخاطر اينکه‬
‫‪.‬عرض سرک‪ ،‬نوعيت سرک وتعداد لين های سرک طبق حجم ترافيک طرح وديزاين ميگردد‬

‫( ) ‪ : Environmental Factors‬شرايط محيطي ‪5-‬‬

‫‪:‬فکتور های آتي در ساختمان سرک نظر به شرايط محيطي دارای اهميت خاص ميباشد‬
‫الف ‪ :‬بارنده گي‪ :‬در مناطقيکه شدت و مقدار بارنده گی زياد ميباشد ميل عر ضاني ) کمبر( بيشتر ميگرددو در صورتيکه‬
‫‪.‬شدت و مقدار بارنده گي کم باشد ميل کمبر نيز کم ميگردد‬
‫ب ‪ :‬درجه حرارت‪ :‬درجه حرارت در تعيين نوع و مارک قير رول عمده داشته و نظربه درجه حرارت محيطي از جدول‬
‫‪.‬های دست داشته نوعيت قير تعيين ميگردد‬
‫ج ‪ :‬عمق آب هاي تحت الرضي‪ :‬در مناطقيکه آب های تحت الرضي نزديک به سطح زمين ميباشد عمق آب هاي تحت‬
‫‪.‬الرضي جهت ديزاين سرک در نظر گرفته ميشود‬

‫‪: High way Cross Section Elements‬اجزاي مقطع سرک ‪3-5 -‬‬

‫‪: Pavement Surface Characteristics friction‬خواص اصطحکاک سطح سرک ‪5-3-1‬‬

‫شرايط اقليمي ‪ ( Sub grad ) ،‬سطح سرک مربوط مواد قير ريزي بوده که مواد مذکور تابع حجم ترافيک‪ ،‬تهداب سرک‬
‫بوده و مهمترين خواص سرک عبارت )‪ (Construction Facilities‬و سهولت های ساختماني ) ‪(Climate condition‬‬
‫‪.‬ميباشد ) ‪ (Light Reflection‬و انکسار روشنايي ) ‪ (Roughness‬درشتي ‪( Friction ) ،‬از اصطحکاک‬
‫)‪ : ( Friction‬آصطحکاک‪5-3-2 :‬‬

‫‪ Stop‬اصطحکاک بين تاير عراده وسطح سرک يکي از فکتور هايي است که دز ديزاين سرعت در سرک و فاصله توقف‬
‫‪.‬در نظر گرفته ميشود ‪distance‬‬
‫و قوه فرار از مر کز در ‪ Lateral Friction‬موقعييکه عراده جات از ساحه گوليي افقي ميگذرد اصطحکاک عرضاني‬
‫‪.‬آنجا بالی عراده عمل مينمايد‬
‫‪:‬فکتور های ذيل در ضريب اصطکاک تاثيرات موثر دارد‬
‫)خاک ‪ ،‬کانکريت‪( W.B.M, Bituminous ،‬نوع فرش ‪1-‬‬
‫)درشت‪ ،‬لشم ‪ ،‬خاکي ‪ ،‬تر ‪ ،‬خشک ( ‪ Pavement‬شرايط سطح سرک ‪2-‬‬
‫شرايط تاير عراده جات ) مستعمل ‪ ،‬جديد( ‪3-‬‬
‫موثريت برک ‪4-‬‬
‫فشار تاير عراده ‪5-‬‬
‫وزن عراده بالی تاير ‪6-‬‬
‫‪ Pavement‬درجه حرارت تايرو ‪7-‬‬

‫تر بودن ولشم بودن سطح سرک ‪ ،‬درجه حرارت بلند‪ ،‬فشار زياد تاير ضريب اصطحکاک را کمتر نموده ولي خشک بودن‬
‫و درشت بودن سطح سرک ‪ ،‬درجه حرارت پايين ‪ ،‬فشار کم تاير ضريب اصطکاک را زياد تر مينمايد همچنان تاير مستعمل‬
‫ضريب ‪Stopping distance‬و لشم‪ ،‬سطح خشک و لشم دارای اصطحکاک کمتر ميباشد‪ .‬برای محاسبات فاصله توقف‬
‫‪.‬اصطحکاک طولني ‪0.4‬سفارش گرديده است در حاليکه تعجيل عراده جات ‪3.9‬متر في ثانيه مربع ميباشد‬
‫‪.‬ميباشد ‪ Lateral Coefficient Factor 0.15‬در ساحه گوليي افقي ضريب اصطکاک جانبي‬
‫‪ Road Camber‬ميل عر ضاني سرک ‪5-4‬‬

‫کمبر عبارت از ميل عرضاني سرک ميباشد وسطح سرک درقسمت مرکزی خود دارای يک بلندی به شکل محدب ميباشد‬
‫از تقاطع دو ميل جانبی سرک درقسمت مرکز سرک بوجود مي آيد‪.Crown .‬ياد ميشود ‪ Crown‬که اين بلندترين نقطه بنام‬
‫واحد فاصله افقي عرضاني به اندازه يک واحد ‪ n‬بوده يعني در هر ‪ : n1‬به نسبت ‪ Crown‬که اين ميل بدو جناح از‬
‫نسبت به شانه های سرک ارتفاع ميداشته باشد که در گوليي های افقی به عوض قسمت مرکزی ‪،‬قسمت خارجی ‪Crown‬‬
‫‪.‬سرک بلند ساخته ميشود که درينصورت کمبر و سوپر ايلويشن با هم مساوي ميباشد‬
‫هدف اصلی از ساختمان کمبر در سرک ‪،‬خارج ساختن آب باران از سطح سرک ميباشدتادر طبقات سرک آب نفوذ نکند‪ .‬که‬
‫نفوذ آب در طبقات سرک باعث کم شدن قدرت برداشت سرک ميشود وهم ايستاده شدن آب بالی سطح سرک باعث کم شدن‬
‫‪.‬سرعت عراده جات وباعث لغزش آنها نيز ميگردد‬
‫ميل عرضانی سرک مربوط به شدت باران درمنطقه موردنظر و نوعيت سرک ميباشد‪ .‬برای سرکهای که سطح آنهااز‬
‫‪ steeper‬ساخته شود کمبر کم وبرای سرکهای جغل دار کمبر زياد ‪ Bitumen Concrete, Cement Concrete‬کانکريت‬
‫‪.‬در نظر گرفته ميشود که اين نوع کمبر در ساحه ايکه شدت بارنده گي زيادتر باشد در نظر گرفته ميشود‬
‫‪:‬کمبر سطح سرک به اشکال ذيل اعمار ميگردد‬
‫خط مستقيم ‪1-‬‬
‫شکل پرابول ‪2-‬‬
‫مرکب ازپارابول وخط مستقيم )مختلط( ‪3-‬‬

‫مقطع مورد استعمال ‪Camber‬نوعيت ميل عرضاني‬

‫ميل عرضاني مستقيم برای مناطقيکه بارنده گي زياد داشته باشد‬

‫ميل عرضاني پارابوليک‬

‫برای مناطقيکه بارنده گي‬

‫کم داشته باشد‬
‫ميل عرضاني مختلط‬

‫برای مناطقيکه بارنده گي متوسط داشته باشد‬

‫شکل ‪ 2-5‬ميل عرضاني سرک‬

‫ميل عرضاني کمبر براي سرکهای ئارای سطوح نرم و قابل جذب در جدول ذيل چنين سفارش‬
‫‪:‬گرديده است‬

‫قيمت های سفارش شده کمبر برای سطح مختلف سرکها ) جدول ‪( 2-5‬‬

‫نوع سطح سرک مقدار باران در ساحه‬

‫‪ Light‬کمتر ‪ Heavy‬زيادتر‬
‫‪ in 50 or2% 1 in 60 or1.7%‬سرک سمنت کانکريت و سطح قير ريزی ضخيم ‪1‬‬
‫‪ in 40 or2.5% 1 in 50 or2%‬سرک قير ريزی به ضخامت کمتر ‪1‬‬
‫‪ in 33 or3% 1 in 40 or2.5%‬سرک جغل دار) جغل فرش( ‪1‬‬
‫‪ in 25 or4% 1 in 33 or3%‬سرک خاکي ‪1‬‬

‫‪:‬برای سرک هاييکه سطح آن غير قابل جذب باشد ميل کمبر قرار ذيل سفارش گرديده است‬
‫)جدول ‪( 3-5‬‬
‫نوع سطح سرک مقدار باران در ساحه‬
‫‪ Light‬کمتر ‪ Heavy‬زيادتر‬
‫‪ in 25 1 in 20‬سرک خاکی ‪1‬‬
‫‪ in 30 1 in 25‬سرک جغل فرش ‪1‬‬
‫‪( W.B.M) 1 in 48 1 in 30‬سرک های ميکادم‬
‫‪ in 60 1 in 48‬سرک های داراي سطح قير ‪1‬‬
‫‪ in 70 1 in 60‬سرک های سطح کانکريتي ‪1‬‬

‫‪: : Checking of Road Camber in the Field‬امتحان کردن ميل عرضاني سرک در ساحه‬
‫برای تهيه و امتحان کردن کمبر مورد نظر تخته های چوبی به شکل کمبر معينه تر تيب گرديده که توسط اين تخته ها ميل‬
‫عرضانی در وقت اعمار سرک امتحان ميگردد‪.‬و برای امتحان کردن کمبر پارابوليک تخته های چوبي به اساس فورمول‬
‫‪.‬ذيل ساخته ميشود‬

‫‪Y= X2/a‬‬
‫‪a=nw/2 , Y= 2X2 /nw‬‬
‫عرض ساحه قير شده سرک ‪w‬‬
‫ميل عرضاني سرک ‪n : 1‬‬
‫‪.‬فاصله افقی ازمرکز سرک تا به همان نقطه ايکه ارتفاع کمبر مطلوب باشد ‪X‬‬
‫ارتفاع تخته به فاصله های مختلف از کنار سرک ‪Y‬‬

‫‪ :‬مثال ‪1-5‬‬
‫را محاسبه ‪ Crown‬که دارای عرض ‪ 3.8‬متر و در ساحه باران کم اعمار ميگردد‪ ،‬ارتفاع ‪ Bituminous‬يک سرک قير‬
‫‪.‬نماييد‬
‫حل‪ :‬نظر به جدول ‪ 2-5‬ميل کمبر برای سرک های قير ‪ 1:50‬بوده‬
‫‪Tan α=y/0.5w <= Camber=1/50 = tag α‬‬
‫‪Tan α =y/3.8/2=1/50‬‬
‫‪y=1.75/50=0.035m, y=3.5cm‬‬

‫مثال ‪ : 2-5‬ارتفاع تخته های کمبر را تحت شرايط ذيل تهيه نماييد؟‬
‫الف‪ :‬برای سرک کانکريتی که عرض آن ‪7‬متر و دارای ميل عرضاني مستقيم در يک ساحه ايکه باران شديد در آن ساحه‬
‫‪.‬ميبارد اعمار ميگردد‬
‫که دارای عرض ‪7‬متر و دارای ميل عرضاني پارابوليک در ساحه ايکه باران کم ‪ Bituminous‬ب ‪:‬برای يک سرک قير‬
‫‪.‬ميبارد اعمار ميگردد‬
‫‪.‬حل ‪ :‬نظر به جدول ‪ 3-5‬برای سرک های کانکريتی که در ساحه باران شديد باشد فيصدی مناسب کمبر ‪ 1:60‬ميباشد‬
‫‪583m y=5.83cm 3.5/60 =0.0 =y/0.5w=1/60 , y0.5w/60= α Tan‬‬

‫‪.‬ب‪ :‬چون سرک در ساحه باران کم واقع است لهذا ميل مناسب کمبرنظر به جدول ‪ 1:60 3-5‬ميباشد‬
‫نظر به کنار سرک ‪ Crown‬سانتی متر ‪=7*2/100*60= 5.83‬ارتفاع کرون‬
‫‪.‬ارتفاع هر نقطه را دريافت کرده ميتوانيم ‪ y=2x2/nB‬نظر به معادله‬
‫‪B=7m, n=60‬‬

‫‪Ordinate 7/8 meter from center=2*(7/8)2 /60*7=0.365cm‬‬

‫‪Ordinate 7/4 meter from center=2*(7/4)2 /60*7=1.46cm‬‬

‫‪Ordinate 21/8 meter from center=2*(21/8)2 /60*7=3.3cm‬‬

‫‪Ordinate 7/2 meter from center=2*(7/2)2 /60*7=5.83cm‬‬

‫‪: Carriage Way Width‬عرض قسمت موتر رو سرک ‪5-5‬‬

‫عرض سرک مربوط به حجم ترافيک و تعداد لين های سرک ميباشد‪ .‬لين عبارت از همان قسمت عرض سرک است که‬
‫‪.‬عراده جات تنها به يک جهت محفوظانه بالی آن حرکت کرده ميتواند‬
‫عرض اعظمی عراده جات ‪2.44‬متر سفارش گرديده و فاصله بين عراده وشانه سرک ‪0.68‬متر در نظر گرفته ميشود‪ .‬درين‬
‫‪.‬حالت عرض يک سرک يک لينه قرار ذيل دريافت ميگردد‬
‫‪W=0.68+2.44+0.68=3.80meter‬‬

‫‪.‬و عرض يک سرک دو لينه قرار ذيل دريافت ميگردد‬

‫‪W=0.53+2.44+1.06+2.44+0.53=7meter‬‬

‫شکل ‪ 4-5‬عرض سرک‬

‫‪ Carriage Way‬جدول ‪ 5-5‬عرض سرک‬

‫به متر ‪ Carriage way‬انواع سرک عرض‬
‫يک لينه يا پل دو لينه بدون کرب دو لينه با کرب عرض هر لين چندين لينه‬
‫‪m 7.0m 7.5m 3.5m‬سرک های ملی ‪National Highway 3.8‬‬
‫‪m 7.0m 7.5m 3.5m‬شاهراه ها ‪State Highway 3.8‬‬
‫‪m - - -‬سرک های وليات ‪Major District road 3.8‬‬
‫‪m - - -‬سرک های ولسواليها ‪Other District road 3.8‬‬
‫‪m - - -‬سرک های قر يه جات ‪Village road 3.8‬‬

‫‪.‬عرض سرک در لينه از طرف اداره سرکسازی امريکا ) ‪ (24-8‬سفارش گرديده است‬
‫عرض سرکهای دو لينه با در نظر داشت ‪American Association to High way‬از طرف اداره سرکسازی امريکا‬
‫‪:‬حجم ترافيک چنين سفارش شده است‬

‫جدول ‪ 6-5‬عرض اصغری سفارش شده برای سطح سرک های دو لينه‬
‫مايل فی ساعت صنف بندی حجم ترافيک و نوع ترافيک ‪ Mph‬سرعت ديزاين‬
‫تا ‪ 30‬عراده فی ساعت ‪ 30‬تا ‪ 100‬عراده فی ساعت ‪ 100‬تا ‪ 200‬عراده فی ساعت اضافهتر از ‪ 200‬عراده فی ساعت ‪5‬‬
‫‪PMTPMTPMTPMT‬‬
‫*‪30** 16* 18 20 18 18 20 20 20 20 22* 22* 22‬‬
‫*‪40 16 18 20 18 18 20 20 20 22* 22* 22* 22‬‬
‫*‪50 18 18 20 20 20 20 20 22 22 22 22 24‬‬
‫*‪60 20 20 20 20 20 22* 22 22 22 22 22 24‬‬
‫‪70 20 20 20 20 20 22 22 22 24 24* 24* 24‬‬

‫شانه های سرک با سطح سرک همسطح و هميشه قدرت برداشت جريان عراده جات را داشته باشد درآنصورت عرض ‪*-‬‬
‫‪.‬کمتر قابل قبول است ‪FT‬سرک ‪2‬‬
‫‪.‬هم قابل قبول است ‪ft‬کم باشد عرض اصغری ‪Mph 14‬وقتيکه نظر به شرايط توپوگرافي سرعت ديزاين از ‪** 30‬‬
‫‪ Width of Road Way :‬عرض سرک ‪5-6‬‬
‫سرک نيز ياد ميشود‪ .‬عرض ‪ Formation‬عرض سرک عبارت ازساحه قير شده سرک و شانه های سرک ميباشد که بنام‬
‫‪.‬سرک در شکل ‪ 5-5‬نشان داده ميشود‬
‫‪.‬عرض سرک از طرف اداره سرکسازی هندی قرار ذيل سفارش شده است‬
‫)جدول ‪( 7-5‬‬

‫انواع سرک عرض سرک های هموار به متر عرض سرک های کوهستاني به متر‬
‫يک لينه دو لينه يک لينه دو لينه‬
‫سرک های ملی ‪National Highway 8.8 6.25 12 12‬‬
‫سرک های ايالتی ‪State Highway 8-.8 6.25 12 12‬‬
‫‪ -‬سرک های وليات ‪Major District road 4.75 9 9‬‬
‫‪ -‬سرک های ولسواليها ‪Other District road 4.75 9 7.5‬‬
‫‪ -‬سرک های قر يه جات ‪Village road 4 - 7.5‬‬

‫‪: Shoulders‬شانه های سرک ‪5-7‬‬

‫به اندازه های معين از ‪1.25‬متر الي ‪ 2‬متر عرض در نظر گرفته شده ‪Carriage way‬در هر سرک بدو جناح ساحه قيرشده‬
‫ياد ميشود که در سرک های اطرافی ازين ساحه ‪ Shoulders‬است که برای حفاظت سرک ميباشد و بنام شانه های سرک‬
‫بلندتر بوده و بصورت درست متراکم ميگردد ونظر به ‪ Carriage way‬بحيث پياده رو استفاده ميشود‪ .‬که چند سانتيمتر از‬
‫نوعيت و ارزش سرک از مواد مختلف سطح آن ساخته ميشودمثل جغل فرش‪،‬خشت کاري‪ ،‬فرش خشت های کانکريتی و‬
‫کانکريت ساخته ميشود‪ .‬ازين ساحه بخاطر رفت وآمد پياده رو ها استفاده گرديده ودروقت توقف عراده جات نيز ميتوانند از‬
‫‪.‬آن استفاده نمايند‬
‫عرض اين ساحه ‪ 2.5‬متر سفارش ‪ IRC‬در صورتيکه ساحه محدود نباشد عرض اين ساحه ‪4.6‬متر ميباشدولی از طرف‬
‫‪.‬ميباشد ‪m‬شده است مگر حد اصغری اين ساحه ‪1‬‬
‫‪.‬موقعيت پياده رو ها درشکل ‪ 5-5‬در حالت کندنکاری و پرکاری نشان داده شده است‬

‫‪ : Road Land or Right of Way‬حق زمين سرک ‪5-8‬‬

‫ياد ميشود‪.‬اين عرض ساحه را بنام ‪ Right of way‬ساحه ايکه به امتداد سرک برای مسير آن ضرور است بنام حريم سرک‬
‫سرک‪ ،‬ميل کندنکاری و پر ‪Formation‬نيز ياد ميکنند‪ .‬عرض آين قسمت مربوط عرض ساحه قيرشده ‪Land width‬‬
‫‪.‬کاري ‪ ،‬ارتفاع کندنکاری ‪ ،‬ساحه ديد اصغري‪ ،‬گولييهای افقی ‪ ،‬سيستم دريناج و اندازه آن ميباشد‬
‫در تمام مما لک رو به انکشاف برای اعمار سرک ها ساحه عريض تر نسبت به عرض سرک جهت انکشاف آينده سرک ها‬
‫در نظر ميگيرند‪ .‬اين اراضی در موقع ساختمان سرک در صورتيکه املک شخصی باشد از مالکين آن خريداری گرديده و‬
‫‪.‬بعد از اعمار سرک اين ساحه بطور دايم حريم سرک ميشود‬
‫اگر ساحه زيادتر در نظر گرفته نشود و در جوار سرک تعميرات دو لتی اعمار ميگردد ودر آينده برای عريض ساختن‬
‫‪.‬سرک بايد تعميرات تخريب گردد که اين کار غير اقتصادی ميباشد‬
‫‪.‬در شکل ذيل نشان داده شده است ‪ Road land‬عرض ساحه سرک يا حريم سرک‬

‫پرکاری مقطع سرک ‪ a‬شکل ‪5-5‬‬

‫کندنکاری مقطع سرک ‪ b‬شکل ‪5-5‬‬

‫‪:‬عرض اين ساحه را قرار ذيل سفارش نموده است ‪ IRC‬موسسه‬

‫)جدول ‪( 8-5‬‬
‫‪ Right of Way‬انواع سرک عرض ساحه سرک‬

‫ساحه صنعتي يا داخل شهر ها ‪Open Country‬ساحه آزاد‬

‫عرض اصغری به متر عرض مطلوب به متر عرض اصغری به متر عرض مطلوب به متر‬
‫سرک های ملی ‪National Highway 61.0-24.4 24.4 61.0-30.5 30.5‬‬
‫سرک های ايالتی ‪State Highway 61.0-24.4 24.4 61.0-30.5 30.5‬‬
‫سرک های وليات ‪Major District road 18.3-12.2 12.2 30.5-24.4 24.4‬‬
‫سرک های ولسواليها ‪Other District road 15.3-9.2 9.2 24.4-12.2 12.2‬‬
‫سرک های قر يه جات ‪Village road 15.3-9.2 9.2 18.8-12.2 12.2‬‬

‫‪:‬جدول ‪ 9-5‬عرض ساحه سرک های مختلف به متر چنين پيشنهاد ميگردد‬

‫انواع سرک ساحه هموار ساحه کوهستانی‬

‫ساحه آزاد ساحه صنعتي ساحه آزاد ساحه صنعتي‬
‫حالت عادی حدود حالت عادی حدود حالت عادی حدود‬
‫‪m 30-60m 30m 30-60m 24m 20m‬سرک های ملی و ايالتی ‪National Highway 45‬‬
‫‪m 25-30m 20m 15-25m 18m 15m‬سرک های وليات ‪Major District road 25‬‬
‫‪m 15-25m 15m 15-20m 15m 12m‬سرک های ولسواليها ‪Other District road 15‬‬
‫‪m 12-18m 10m 10-15m 9m 9m‬سرک های قر يه جات ‪Village road 12‬‬

‫‪ : Curb‬کرب ‪5-9‬‬

‫را از شانه های سرک جدا ميسازد همچنان پياده ‪ Pavement‬کرب عبارت از يک ساختمان کوچک است که ساحه قير شده‬
‫‪.‬جدا ميسازد ‪ Carriage way‬رو ‪،‬جزيره و پارکنگ رااز‬

‫شکل ‪ 7-5‬کرب سرک‬

‫‪:‬کرب به سه کتگوری تقسيم گرديده است‬
‫اعمار )‪ (9-7cm‬اين نوع کرب بشکل مايل بدو طرف ساحه قيرريزی شده به ارتفاع ‪1- Low or Mountable Curb :‬‬
‫ميگردد وعراده جات مي توانندبه آساني از ساحه سرک به اين ساحه بال شوند‪.‬اين نوع کرب برای سيستم دريناج بطول‬
‫سرک مفيد بوده يعني آب باران ميتواند بطول سرک موازی به کرب جريان نمايدو بجای معين انتقال شود‪.‬معمول اين نوع‬
‫کرب در جاييکه سرک در ساحه اي پرکاری اعمار شده باشددر نظر گرفته ميشود بخاطر اينکه آب باران جناح سرک را‬
‫تخريب نه نمايد‪.‬معمول اين نوع کرب از مواد کانکريتی اعمار شده و اب باران رادر يک جای مناسب به کانال های آبرو‬
‫‪.‬انتقال ميدهد‬
‫ارتفاع اين نوع کرب از ‪ 15‬الي ‪ 20‬سانتيمتر بوده و به عراده جات اجازه بالشدن را ‪: Medium Curb :‬گرب متوسط ‪2-‬‬
‫‪.‬نه ميدهد ولی در حالت عاجل عراده جات ميتوانند بمشکل بالشده و در ساحه پياده رو پارک شوند‬
‫اين نوع کرب ها دارای ارتفاع ‪ 23‬الي ‪ 45‬سانتي متر بوده به ميل ‪ 4:1‬ويا بشکل عمودی ‪ High Curb :‬کرب بلند ‪3-‬‬
‫‪.‬اعمار ميگردد‪ ،‬معمول آين نوع کرب ها در پل ها ويا در سرک های کوهستاني اعمار ميگردد‬
‫در سرک های دهاتي اين نوع کرب را برای حفاظت جناح سرک خصوصا در ساحاتيکه سرک پر کاری شده باشداعمار‬
‫‪.‬ميگردد‪ .‬بخاطر انتقال آب باران به جای مناسب از کانکريت به ارتفاع ‪ 20‬الي ‪ 30‬سانتي متر بشکل مايل اعمار ميگردد‬

‫‪Centrifugal Force:‬‬
‫قوه فرار از مرکز‪5-10-‬‬
‫وقتيکه عراده درمسير حرکت خود از گوليي افقي ميگذرد ‪،‬قوه ای فرار از مرکز بالی عراده مذ کور عمل نموده وعراده‬
‫را از مر کز گوليی بطرف خارج گوليي ميکشاند درين حالت عراده مذکور تعادل خود را از دست داده و از مسير اصلي‬
‫‪:‬خود که عبارت از سرک است خارج ميگردد که مقدار اين قوه توسط معادله ذيل محاسبه ميشود‬
‫‪P=w v 2 /g R‬‬
‫‪: p‬قوه فرار از مرکز‬
‫‪ w‬وزن عراده به کيلو گرام‬
‫‪ R‬شعاع گوليی افقي به متر‬
‫‪v‬سرعت عراده به مترفي ثانيه‬
‫‪g‬تعجيل زمين به متر في ثانيه)‪9.81‬متر قی ثانيه(‬
‫ياد ميکنند) شکل ‪ ( 13-5‬قوه ) ‪ ( Centrifugal Ratio‬را بنام نسبت فرار) ‪ ) P/W‬نسبت قوه فرار از مرکز و وزن عراده‬
‫فرار از مرکز عراده رابطرف عرابه خارجي چپه ميکند‪ .‬مومنت ايکه باعث چپه شدن عراده ميکردد عبارت است از‬
‫خنثي گرديده و جلو گيری از چپه شدن عراده ميشود ) ‪( W*b/g‬که توسط مقاومت ) ‪) P*h‬‬

‫‪ about road surface Center of gravity‬ارتفاع قوه جاذبه عراده از سطح سرک ‪h‬‬
‫‪:‬پس گفته ميتوانيم شرط تعادل در گوليي عبارت است از‬
‫‪P h=w.b/g‬‬
‫‪P/w=b/2h‬‬

‫‪P/w=b/2h= v 2 /g R‬‬

‫شکل )‪ (13-5‬قوه فرار از مرکز‬

‫گفته ميتوانيم وقتيکه عرادجات در مسير گوليي در حرکت ميباشند تحت دو قوه قرار ميگيرند يکي قوه فرار از مر کز و‬
‫‪.‬ديگر وزن خود عراده ميباشد‬
‫اگر قوه فرار از مرکز که افقی عمل ميکند بيش از حد با شد عراده از گوليي خارج ميشود‪ .‬بخاطر بيلنس اين مشکل طرف‬
‫‪.‬خارج گوليي را نسبت به طرف داخل آن بلند تر مي سازند‬
‫اگر قوه فرار از مرکز بزرگتر از قوه اصطکاک تاير عراده و سطح سرک باشد درينصورت نيز باعث چپه شدن عراده‬
‫‪:‬ميشود‪ .‬شرايط تعادل اين قوه ها عبارتند از‬
‫‪W=RA+RB‬و ‪ =FA+FB‬قوه اصطکاک‬

‫)‪P=Mw=M(RA+RB‬‬

‫‪ M‬ضريب اصطکاک‬
‫که مجکوعه آن مساوی به وزن ) ‪( A, B‬عبارتند از عکس العمل ها در نقاط ‪RB,RA‬‬
‫‪ . (Centrifugal‬عراده می شود‪ .‬پس برای اينکه عرادهجات محفوظانه از گوليي های افقی عبور کنند بايد نسبت فرار‬
‫‪ .‬باشد ) ‪ ( M‬ويا ) ‪ ( b/2h‬کمتر از ‪ratio) p/w‬‬

‫‪.P/w≤b/2h=M=F‬درينصورت محفوظ است‬

‫‪.b/2h<F‬عراده چپه ميشود‬
‫‪.‬عراده لغزش مينمايد ‪b/2h>F‬‬

‫‪ : Super elevation‬سوپر الويشن ‪5-13 -1‬‬

‫برای آينکه تاثيرات قوه فرار از مرکز وقوه اصطکاک که باعث منحرف شدن عراده جات ار مسير مي گردد از بين برود‬
‫پس در گوليي افقي قسمت خارجي سرک نظر به قسمت داخلی آن بلند تر ساخته ميشود يعني سرک به يک ميل عرضاني‬
‫‪.‬اعمار ميگردد که بنام سوپر الويشن ياد ميگردد‬
‫‪e = NL / ML=tanØ‬‬
 ‫همچنان علوه بايد نمود که نظر به کود های امريکايي سوپر الويشن معمولي که در سرکها در نظر گرفته ميشود ‪ 0.1‬فت‬
‫فی فت بوده ولی در مناطق سرد سير و برفگير معمول ‪0.08‬فت في قت در نظر گرفته ميشود‪ .‬در سرکهای جغل فرش‬
‫سوپر الويشن اعظمي در ساحه ) ‪ ( IRC‬معمول ‪ 0.12‬فت في فت سوپر الويشن در نظر کرفته ميشود‪ .‬نظر به سفارش‬
‫‪ .‬هاوار ‪ 7%‬يا ‪ 1 /15‬ودر ساحه کوهستاني ‪ 1 /10‬يا ‪ 0.1‬ميباشد‬

‫قيمت سوپر الويشن در ساحه هموار برااي شعاع و سرعت ديزاين های مختلف‬
‫سوپر الويشن برای سرعت ديزاين به کيلومتر في ساعت در گوليي افقي شعاع گوليي به متر‬
‫‪100 80 64 48 32‬‬
‫‪0.067 45‬‬
‫‪0.067 60‬‬
‫‪0.060 75‬‬
‫‪0.067 0.058 90‬‬
‫‪0.067 0.038 120‬‬
‫‪0.067 0.067 0.030 150‬‬
‫‪0.067 0.056 0.025 180‬‬
‫‪0.067 0.067 0.042 0.019 240‬‬
‫‪0.067 0.060 0.034 0.015 300‬‬
‫‪0.067 0.067 0.043 0.024 - 420‬‬
‫‪0.067 0.047 0.030 - - 600‬‬
‫‪0.050 0.030 0.020 - - 900‬‬
‫‪0.045 - - - - 1000‬‬
‫‪0.038 - - - - 1200‬‬
‫‪0.023 - - - - 2000‬‬

‫‪.‬در جاهاييکه عدد تحرير نگرديده بدين معني است که در آن سوپر الويشن از حد اعظمي زياد بوده است‬

‫‪ .‬تحرير گرديده ) ‪ ( e=v 2/225R‬جدول فوق به اساس فورمول‬

‫‪:‬برای شعاع گوليي افقي و سرعت ديراين در ساحه تپه زار ) ‪ ( e‬جدول) ‪ ( 18- 5‬قيمت سوپر الويشن‬
‫در ساحه تپه زار شعاع گوليي افقي به متر ) ‪ ( km/hr‬سرعت ديزاين به کيلو متر ساعت‬
‫‪48 40 32 24‬‬
‫‪0.067 30‬‬
‫‪0.067 0.056 45‬‬
‫‪0.067 0.067 0.042 60‬‬
‫‪0.067 0.060 0.034 75‬‬
‫‪0.067 0.067 0.056 0.028 90‬‬
‫‪0.067 0.058 0.038 0.021 120‬‬
‫‪0.067 0.046 0.030 0.017 150‬‬
‫‪0.056 0.039 0.025 0.014 180‬‬

‫در صودتيکه شعاع گوليي زياد تر باشد‪.‬در آنصورت ار تفاع سوپر الويشن در ساحه گوليي در نظر گرفته نمي‬
‫) ‪ ( IRC‬شود‪.‬موضوع فوق را‬
‫‪.‬برای انواع مختلف سرک ها قرار ذيل شفارش نموده است‬

‫شعاع به متر وقتيکه سوپر الويشن نداشته باشد انواع سرک‬

‫سرک های ملی و شاهراه ها ‪2286‬‬
‫سرک های اييالتي ‪1981‬‬
‫سرکهای ولسوالی ها ‪1370‬‬
‫سرکهای قريجات ‪610‬‬
‫) جدول ‪( 19 -5‬‬

‫‪Analyses of Super elevation‬‬

‫‪ :‬تحليل سو پر الويشن ‪5-13-2‬‬
‫در شکل) ‪ ( 16-5‬عراده ايکه در سوپر الويشن گول يي افقي ديده مي شود قوه های ذيل بالی عراده در وقت عبور از ساحه‬
‫‪:‬گوليي افقي وارد ميگردد‬
‫‪.‬قوه فرار از مرکز که به جهت افقي بالی عراده عمل نموده وآنرا از مسير خارج ميسازد‪1-‬‬
‫‪.‬وزن عراده که عموداا عمل مي نمايد ‪2-‬‬
‫و ) ‪ ( Fi‬قوه اصطکا ک عرضاني که بين سطح سرک و تاير بوجود مي آيد وطرف مرکز گوليي عمل مينمايد قوه های ‪3-‬‬
‫‪.‬قوه های اصطکاک در تاير های داخلي و خارجي بالترتيب مي باشد ) ‪( Fe‬‬
‫‪Fi = MRi , Fe = MRs‬‬
‫‪:‬مجموع الجبري قوه های افقي را اگر در حالت تعادل قرار بدهيم نوشته کرده ميتوانيم‬
‫‪Fx= 0‬‬
‫‪P cosØ =W sinØ+ Fi +Fe‬‬
‫)‪P cosØ =W sinØ+ f(Ri +Re‬‬
‫)‪P cosØ =W sinØ+ f(w.cosØ + P sinØ‬‬
‫)‪P( cosØ-fsinØ) =W sinØ+Mw.cosØ‬‬

‫‪1/15 = e max for plan area‬‬

‫‪1/10 =e max for hilly area‬‬
‫شکل ‪ 16-5‬قوه های فرار از مرکز در ساحه سوپر ايلويشن‬
‫‪ :‬مينماييم ‪Ø w cos‬هردوطرف معادله را تقسيم‬
‫‪P/w *(1-MtanØ)=tanØ+M => P/w *(1-ftanØ)= tanØ+F‬‬
‫)‪P/w=(tanØ+M)/(1-MtanØ) P/w= (tanØ+F)/(1-ftanØ‬‬
‫‪ tanØ‬مساوی به ‪ 0.15‬باشدوقيمت ‪( (coefficient of Lateral Fraction‬در صورتيکه ضريب اصطحکاک عرضاني‬
‫‪ :‬مساوي ميشود ‪Ø Mtan‬تقريبا ‪ 1/15‬باشد پس قيمت‬
‫‪0.15*1/15=0.01‬‬
‫‪1-ftanØ=1-MtanØ=1-0.01=0.99‬‬
‫‪P/w=tanØ+F=e+F‬‬
‫‪ e=tanØ‬تغير ارتفاع بر واحد طول‬

‫‪P/w=V2/gR=e+f‬‬
‫‪V2/gR=e+F‬‬
‫‪e +f=v2/gR‬‬
‫ضريب اصطحکاک عرضاني مساوي به ‪f - 0.15‬‬
‫‪ m/sec‬سرعت عراده به ‪v-‬‬
‫تعجيل زمين ‪ 9.81‬متر في ثانيه مربع ‪g-‬‬
‫شعاع گوليي افقي به متر‪R-‬‬
‫‪: e+f=0.278v2/9.8R=v2/127R‬اگر سرعت عراده را به کيلو متر فی ساعت تبديل نماييم‬

‫شعاع به متر ‪R‬به کيکومتر فی ساعت و ‪V‬‬

‫‪. F=0‬اگرضريب اصطکاک مساوي به صفر باشد‬

‫‪e =v2/127R‬‬
‫اگر قوه فرار از مرکز توسط ضريب اصطکاک عرضاني دفع )خنثی( گردد در آنصورت سوپر ايلويشن بايد مساوی به‬
‫قوه فرار را از بين ‪friction‬صفر شود‪ .‬مگر در ساحه عملی تطبيق کردن اين پروسه مشکل است‪ .‬يعانی نمي توانيم تنها به‬
‫‪.‬ببريم‬
‫‪F=V2/127R e=0‬‬
‫‪km/h ,m/sec‬اگر ترافيک مختلف در نظر گرفته شود‪ .‬پس سوپر ايلويشن برای ‪ %75‬سرعت ديزاين‬
‫‪.‬محاسبه ميگردد‬

‫‪:‬واگر از ضريب اصطکاک صرف نظر نمائيم پس داريم که‬

‫)‪e=(0.75 V2)/127R e=V2/225R F=0.15 => e=(V2/127R -0.15‬‬

‫‪:‬است درنظر بگيريم پس ‪ e=0.07m/m‬اگر قيمت اعظمی سوپر ايلويشن که‬

‫)‪F=(V2/127R -0.07‬‬
‫‪.‬از معدله فوق الذکر کمتر از )‪ (0.15‬بدست آمد پس سوپر ايلويشن برای سرعت مربوط مناسب ميباشد ‪ F‬اگر قيمت‬
‫‪: Fmax=0.15‬بيشتر از ‪ 0.15‬بدست آمد پس قيمت سرعت ديزاين از معادله ذيل محاسبه ميگردد ‪ F‬اگر قيمت‬

‫‪e mex=0.07‬‬

‫‪e+F=V2/127R=0.07+0.15=0.22‬‬
‫‪V2=127R*0.22‬‬
‫‪V=(27.94R)0.5‬‬

‫‪.‬ميباشد ‪ Km/hr‬سرعت ديزاين به ‪ V‬شعاع گولئي به متر و ‪ R‬درين معادله‬

‫‪ : e+F=0.067V2/R‬در سيستم انگليسي سوپرايلويشن را چنين محاسبه کرده ميتوانيم‬
‫‪e =(0.067V2/R)-F‬‬
‫ميباشد ‪ F=0.16‬در معادله فوق قيمت‬
‫سوپر ايلويشن) فت في فت( ‪e‬‬
‫سرعت) ميل في ساعت( ‪V‬‬
‫شعاع گولئي ) به فت( ‪R‬‬
‫ضريب اصطکاک بين تاير وسطح خاک) سرک( ‪F‬‬

‫‪ :‬همچنان ميتوانيم سوپر ايلويشن را از گراف ذيل دريافت نمائيم‬

‫شکل )‪ (7-5‬گراف سوپر ايلويشن‬

‫‪.‬چون عراده جات مختلفاز سرک استفاده مينمايد پس سوپر ايلويشن برای سرعت های مختلف در نظر گرفته ميشود‬
‫‪ :‬مثال )‪(10-5‬‬
‫باشد در صورتيکه ترافيک مختلف بالی آن ‪kmph‬يک سرک دو لينهدارای عرض ‪ 7.5‬متر که سرعت ديزاين آن ‪80‬‬
‫عبور نمايد و شعاع گولئي آن ‪ 480‬متر باشد نسبت سو پر ايلويشن را محاسبه ‪ ،‬و هم درياقت نمائيد که قسمت خارجی‬
‫‪.‬گولئي از مرکز سرک چقر بلند اعمار گردد‬
‫‪ :‬حل‬
‫‪.‬برای شرايط ترافيک مختلف سرعت ديزاين ‪ %75‬در نظر گرفته ميشود‬

‫‪e =V2/225R = (802/225*480 ) =0.059‬‬

‫‪.‬مناسب تر است ‪ e = 0.059‬چون سوپر ايلويشن از ‪ 0.07‬کمتر است لهذ اقيمت‬
‫عرض سرک ‪=7.5m‬‬
‫ارتفاع قسمت خارجي گولئي سرک نظر به مرکز سرک )‪= B/2 *e/2 =7.5/2 (0.059/2‬‬
‫ارتفاع قسمت خارجي گولئي سرک نظر به مرکز سرک ‪= 0.22m‬‬

‫مثال ‪11-5‬‬

‫و ضريب اصطکاک عرضاني ‪ 0.15‬باشد ‪kmph‬شعاع يک گولئي افقي ‪ 100‬متر بوده در صورتيکه سرعت ديزاين ‪50‬‬
‫‪ :‬محاسبه نمائيد‬
‫‪.‬الف‪ -‬اقيمت سوپر ايلويشن را بادر نظر داشت ضريب اصطکاک محاسبه نمائيد‬
‫ب ‪ -‬هرگاه نظر به شرايط ساحوی اعمار نمودن سوپر الويشن امکان پذير نباشدبه کدام سرعت بايد عراده جات از گولئي‬
‫‪.‬عبور نمايد‬
‫‪ .‬ج ‪ -‬حالت تعادل سوپر الويشن را محاسبه نمائيد درصورتيکه فشار تاير های داخلی و خارجی باهم مساوی باشد‬
‫‪.‬د ‪ -‬درصورتيکه عرض سرک ‪ 6‬متر باشد تفاوت ارتفاع قسمت خارجی سرک نظر به قسمت داخلی سرک چقدر است‬

‫‪ :‬حل‬
‫‪:‬الف ‪ :‬از معدله سوپر الويشن داريم که‬
‫‪e + F =V2/127R = ( 50m/sec)2/127*100m =0.197‬‬
‫‪e + F =0.197‬‬
‫‪e =0.197- F‬‬
‫‪e = 0. 197-0.15 =0.047‬‬
‫‪.‬پس نسبت سوپر الويشن ‪ 1/21.2‬يا ) ‪ ( 1:21.2‬ميباشد‬
‫‪ e =0‬ب ‪ :‬در صورتيکه سو پر الويشن ضرور نباشد پس‬
‫‪e +F =V2/127R‬‬
‫‪F =(50)2/127*100 =0.197‬‬
‫‪F =0.197 > Fmax =0.15‬‬
‫‪F=V2/127R , => V =( 127R F)0.5 = (12*100*0.15)0.5 = 43.64km‬‬
‫‪.‬باشد سوپر الويشن در گولئي ها ضرور نيست ‪km/h‬پس گفته ميتوانيم که اگر سرعت ‪44‬‬

‫‪ F=0‬ج ‪ :‬در صورتيکه فشار تاير داخلي و خارجي باهم مساوی باشد‬
‫‪e =V2/127R = (50)2/127*100=0.197‬‬
‫‪.‬پس نسبت سوپر الويشن ‪ 1/5.1‬يا ) ‪ ( 1:5.1‬ميباشد‬

‫‪.‬که نسبت ) ‪ (1:21.2‬ميباشد ‪ e =0.047‬د ‪ :‬چون قيمت سوپر الويشن را در جزء) الف ( در يافتيم‬
‫تفاوت ارتفاع بين قسمت خارجي و داخلي سرک ‪=B *e =4m * 0.047 = 0.19m = 19cm‬‬
‫‪ :‬مثال ‪12-5‬‬
‫‪.‬باشد ‪km/h‬نسبت سوپر الويشن سرک را دريافت نمائيد در صورتيکه شعاع گولئي ‪ 500‬متر و سرعت ‪100‬‬

‫‪ :‬حل‬
‫‪: e =V2/225R , e =(100)2/225*500 =0.089‬برای ترافيک مختلف داريم که‬
‫محاسبه گرديده است پس سوپر الويشن حقيقي بايد به اندازه ‪ e = 0.07‬چون قيمت سوپر الويشن زيادتر از قيمت اعظمي آن‬
‫‪ 0.07.‬تهيه گردد‬
‫‪:‬پس درينصورت ضريب اصطکاک را بايد چک نمود‬
‫‪F=V2/127R -0.07‬‬
‫‪F = (100)2 /127*500 -0.07‬‬
‫‪F =0.157 -0.07 =0.087‬‬
‫‪F=0.087<Fmax =0.15‬‬
‫‪.‬بايد سرک ديزاين گردد ‪ e = 0.07‬است پس برای ‪ F<Fmax‬چون‬

‫‪ :‬مثال ‪13-5‬‬
‫و شعاع گولئي ‪200‬متر باشد ‪ ،‬سوپر الويشن را محاسبه نمائيد و هم اگر سوپر ‪km/h‬اگر سرعت ديزايني يک سرک ‪80‬‬
‫‪.‬را محاسبه نمائيد ‪ Design Speed‬الويشن اعظمی تهيه شود سرعت ديزايني‬

‫‪:‬حل ‪ :‬اگر ‪ %75‬سرعت ديزايني را در نظربگيريم پس داريم که‬

‫‪e =V2/225R‬‬
‫‪e = (80)2/225*200 =0.142 >e max =0.07‬‬
‫‪F =V2/225R -0.07‬‬
‫‪F =(80) 2/225*200 -0.07‬‬
‫‪F =0.18> F max=0.15‬‬
‫‪.‬چون شعاع گولئي را زياد کرده نمي توانيم پس بايد سرعت را تقليل داد‬
‫‪e + F=V2/127R‬‬
‫‪0.07+0.15=V2/127*200‬‬
‫‪V=74.75km/h‬‬
‫‪.‬بيشتر نباشد ‪km/h‬پس سرعت مجاز بايد در گولئي مذکور از ‪74.75‬‬

‫عبارت از گولئي است که از نظر افقي در محلت تغير جهت افقي بين دو ‪: Horizontal Curve‬گولئي افقي ‪5-14-1‬‬
‫‪.‬قسمت مستقيم يک مسير اعمار ميگردد‬
‫‪:‬ا نواع مختلف گولئي قرار ذيل است‬
‫‪ :‬الف ‪ :‬گولئي ساده‬
‫‪.‬عبارت از قوس دايروی است که در محلت تغير جهت افقي دو قسمت يک مسير را با هم وصل ميکند‬

‫شکل ‪ 18-5‬گولئي ساده‬

‫‪ : Double Curve‬ب ‪ :‬گولئي دبل‬
‫گولئي است که متشکل از دو قوس دايروی مساوی الشعاع و يا مختلف الشعاع بوده و مراکز شان در دو طرف مختلف خط‬
‫‪.‬مرکزی مسير واقع باشند‬

‫شکل ‪ 19-5‬گولئي دبل‬

‫‪:‬ج ‪ :‬گولئي مرکب‬

‫‪.‬گولئي که از پيوستن چند گولئي ساده تشکيل ميشود و دادای يک تانجنت مشترک ميباشد‬

‫شکل ‪ 20-5‬گولئي مرکب‬

‫‪:‬تعريفات و نامگذاری در گولئي افقی ‪5-14-2‬‬
‫‪.‬ناميده ميشود ‪Point of Intersection‬نقطه ايکه دو تانجنت باهمديگر تقاطع مينمايند بنام ) ‪1-( PI‬‬
‫‪ Deflection angle‬زاويه انحراف بين دو خط تانجنت که مساوی است به زاويه داخلی گولئي ) (‪2-‬‬
‫‪.‬قرار دارد ‪ PI‬خط مستقيمي که بطرف چپ ‪3-( B.T) Back tangent‬‬
‫‪.‬قرار دارد ‪ PI‬خط مستقيمي که بطرف راست ) ‪4-( Forward Tangent ) (T‬‬
‫‪.‬نقطه شروع گولئي ‪5- (B.C) Beginning of Curve‬‬
‫‪.‬نقطه آخری گولئي ‪6- (C.T ) Curve Tangent‬‬
‫)) ‪ PI‬خطوط تانجنت بدو طرف )‪7- ) T‬‬
‫‪ External Distance‬تا وسط گولئي ‪ PI‬فاصله از ) ‪8- ( E‬‬
‫‪.‬ميباشد ‪ E‬مساوی به فاصله ‪ M‬فاصله از وسط گولئي تا وسط قطر طويل فاصله ) ‪9- (M‬‬
‫‪.‬ادامه دارد ‪CT‬تا ‪TC‬وتر گولئي که از ))‪10- LC‬‬
‫شعاع گولئي ‪11- R‬‬
‫‪.‬وترقرار دارد ‪ft‬زاويه ايکه درمقابل ‪12-( DC ) 100‬‬
‫‪.‬قوس قرار دارد ‪ft‬زاويه ايکه در مقابل ‪13-D)) 100‬‬
‫‪.‬زاويه مقابل آن ميباشد ‪ d1‬باشد‪.‬و زاويه ‪ft‬تا شروع استيشن مکمل که طول آن کمتر از ‪ TC 100‬فاصله از نقطه ‪14-C1‬‬
‫‪.‬ميباشد ‪ d2‬يا آخر گولئي که زاويه مقابل آن ‪ CT‬فاصله از استيشن مکمل آخری تا ‪15- C2‬‬
‫‪.‬اندازه ميشود ‪ CT‬الي ‪ TC‬طول گولئي است که از ‪16- L‬‬

‫شکل ‪ 21-5‬اجزای گولئي افقي‬

‫‪T= R tan1/2‬‬
‫‪Tan1/2 = T/R‬‬
‫½ ‪T= R tan‬‬
‫‪E=R Sec1/2 -R‬‬
‫‪Sec/2= (E+R)/R‬‬
‫‪E+R = R Sec/2‬‬
‫‪E=R Sec/2-R‬‬
‫)‪E= R(Sec/2 -1‬‬

‫‪M=R –R Cos1/2‬‬
‫‪Cos1/2=(R-M)/R‬‬
‫‪R Cos1/2 = R-M‬‬
‫‪-M=R Cos1/2-R‬‬
‫‪M=R-RCos1/2‬‬
‫) ‪M=R(1-Cos1/2‬‬

‫‪Sin /2=(C/2) /R‬‬

‫‪R Sin /2 = C/2‬‬
‫‪C = 2R Sin /2‬‬
‫‪ :‬مثال ‪14-5‬‬
‫فرض کنيد که دو تانجنت به زاويه ‪ 80°‬در استيشن )‪ ( 16+ 40‬يکديگر را قطع مي کند اگر نظر به وضع اراضي زاويه‬
‫در نظر گرقته شود گولئي را بطريقه ارتباط قوس ديزاين نما ئيد ‪ D = 10‬گولئي‬

‫‪ :‬زاويه و شعاع گولئي افقي‪5-14-2 -‬‬

‫‪.‬يا ‪30‬متر باشد واقع گردد ‪ft‬تعريف‪ :‬زاويه گولئي عبارت از زاويه است که در مقابل قوسی که طول آن ‪100‬‬
‫‪100/D =2R/360‬‬
‫‪R =5730/D°‬‬
‫‪D = 5730/R‬‬
‫‪.‬در صورتيکه زاويه مرکزی درمقابل قوس ‪30‬متر قرار داشته باشد رابطه ذيل را نوشته کرده ميتوانيم‬

‫‪30/D =2R/360 => R = 1720m/D , D = 1720m / R‬‬

‫شکل ‪ 22-5‬زاويه گولئي‬

‫‪.‬داشته باشد ‪m‬يا ‪ft 30‬يا بعباره ديگر زاويه گولئي عبارت از زاويه است که درمقابل وتری که طول ‪100‬‬
‫‪Sin D/2 = 50/R‬‬
‫‪R = 50/SinD/2‬‬

‫شکل )‪ ( 23-5‬رابطه بين شعاع و زاويه گولئي‬

‫‪ : Equations for Circular Curve‬معادلت برای گولئي افقی دايروی ‪5-14-4‬‬

‫‪.‬معادلت ذيل برای هردو طريقه وتر و قوس قابل تطبيق ميباشد‬
‫)‪L =30( /D) or L = 100 (/D‬‬

‫شکل ‪ 25-5‬ديزاين گولئي افقي‬

‫‪ :‬حل‬
‫‪R=1720/D = 1720/10 =172m‬‬
‫‪R 172m‬‬
‫‪T=R*Tan/2 = 172 (tan 40) =144.33m‬‬
‫‪T= 144.33m or T= 1+44.33 Station‬‬
‫‪TC = (16+40)-(1+44.33) = 14 + 95.67m‬‬
‫‪L =30/D = 30*80/10 =240m‬‬
‫‪L =240 or L = (2 +40) Stations‬‬
‫)‪CT = TC + L = (14 +95.67) + ( 2+40‬‬
‫‪CT=17+35.67 Stations‬‬
‫‪E= R( Sec/2 -1)= 172m ( Sec40-1)= 52.53m‬‬
‫‪M =R (1-Cos/2) =172(1-Cos40) =40.24m‬‬
‫‪.‬نقطه اول بالی گولئي بعد از شروع گولئي عبارت از استيشن)‪ (15+00‬واقع است‬
‫‪C1= (15+00) –(14+95.67) =4.33‬‬
‫‪C1/d1 =30/D => 4.33m/d1 =30/10‬‬
‫"‪d1 =1.4433° or d1=1° 26' 36‬‬
‫"‪C2/d2 = 30/D => d2 =35.67*10/30 =8.556° or d2 =8° 33' 24‬‬

‫‪ :‬جدول ‪ 16-5‬زاويه انحراف و زاويه مرکزی‬

‫زاويه انحراف زاويه مرکزي استيشن‬
‫‪0° 00' 00" 0° 00' 00" 14+95.67‬‬
‫‪0° 43' 18" 1° 26' 36" 15+00‬‬
‫‪5° 43' 18" 11° 26' 36" 15+30‬‬
‫‪10° 43' 18" 21° 26' 36" 15+60‬‬
‫‪15° 43' 18" 31° 26' 36" 15+90‬‬
‫‪20° 43' 18" 41° 26' 36" 16+20‬‬
‫‪25° 43' 18" 51° 26' 36" 16+50‬‬
‫‪30° 43' 18" 61° 26' 36" 16+80‬‬
‫‪35° 43' 18" 71° 26' 36" 17+10‬‬
‫‪40° 00' 00" 80° 00' 00" 17+35.67‬‬

‫‪ : Locating Horizontal Curvein the Field‬خط اندازی گولئي افقي در ساحه ‪5-14-5‬‬
‫از نقطه ‪ T‬قرار داده ليول نمائيد ‪ .‬بعدا آنرا بطرف استيشن )‪ (00+0‬توجيه نموده و به اندازه فاصله ‪ PI‬ترانزيت رادر نقطه‬
‫تعين شود ومقطه مذکور را توسط ميخ چوبي به روی زمين نشاني نمائيد و به عين ‪ TC‬فاصله را جدا نموده تا موقعيت ‪PI‬‬
‫‪.‬ميباشد ‪ CT‬نقطه را نشاني ميکنيم که عبارت از ‪PI‬از نقطه ‪ T‬توجيه و به اندازه فاصله ‪ CT‬ترتيب ترانزيت را بالی مسير‬
‫توجيه ميگردد‪.‬بعدا ترانزيت رابه اندازه ‪ PI‬انتقال داده و بعد از ليول کردن به جهت ‪ TC‬ترانزيت را به نقطه شروع کولئي‬
‫را اندازه ‪ c1‬تا استيشن اولي فاصله مستقيم ‪ TC‬دور داده و از نقطه شروع گولئي ‪ PI‬از مسير ‪) (α‬اولين زاويه انحراف‬
‫دور داده و ) ‪( 2α‬نموده و اين نقطه را توسط ميخ چوبي نشاني ميکنيم ‪ .‬بعدا ترانزيت را به اندازه زاويه انحراف دومي‬
‫استيشن دومي رابه خط ديد عيار مينمائيم و به اندازه طول وتر بين استيشن اولي و دومي بطرف جلو فاصله را اندازه ميکنيم‬
‫‪.‬تثبيت ميگردد ‪CT‬تا نقطه دومي تثبيت امگردد‪.‬وتاختم گولئي‬
‫در صورتيکه نظر به شرايط ساحوی امکان تثبيت يکتعداد استيشن های آخري بالی گولئي موجود نباشد‪ .‬ترانزيت به‬
‫موجود باشد انتقال داده ميشود‪.‬زاويه افقی را صفر ميسازيم ‪ TC‬آخرين استيشن ايکه امکان تثبيت آن از نقطهشروع کولئي‬
‫بعدا ترانزيت رابه طرف نقطه شروع گولئي توجيه نموده وترانزطت راملق ميدهيم و آنرا به زاويه انحراف استيشن مورد‬
‫‪.‬نظر که قبل محاسبه گرديده دور داده ميشود تااستيشن مذکور تثبيت گردد‬

‫شکل ‪ 16-5‬خط اندازی گولئي‬

‫مثل در شکل ‪ 27-5‬تا استيشن ‪ 32+00‬از نقطه شروع گولئي تثبيت شده است و بعد از استيشن ‪ 32+00‬يک مانع طور‬
‫مثال يک تعمير مانع تثبيت استيشن های بعدی گرديده در آنصورت ترانزيت به استيشن ‪ 32+00‬امتقال داده شده و آنرا به‬
‫نقطه شروع گوليي توجيه نمائيد ‪.‬بعدا ترانزيت را ملق داده و آنرا به زاويه انحراف مربوط استيشن ‪ 33+00‬دور ميدهيم و‬
‫‪.‬استيشن ‪ 33+00‬تثبيت مي گردد و به همين تر تيب استيشن های بعدی تثبيت ميگردد‬

‫‪.‬شکل ‪ 27-5‬خط اندازی درحالتيکه موانع موجود باشد‬

‫که توسط زاويه انحراف تثبيت ميگردد‪.‬بالی مقطه ختم گوليي ‪ CT‬در صورتيکه غلطي موجود نباشد نقطه ختم گوليي‬
‫‪.‬منطبق ميگردد واگر غلطي موجود بود در آنصورت غلطي مجاز توسط معادله ذيل محاسبه ميگردد‬
‫‪ e < L/20‬غلطي به فت ‪e‬‬
‫طول گوليي افقي به تعداد استيشن ها ‪L‬‬

‫‪ : Radius of Horizontal Curve‬شعاع گوليي افقي ‪5-14-6‬‬

‫برای سرعت معين عراده جات قوه فرار از مرکز مربوط به شعاع گوليي ميباشد‪.‬برای اينکه حدود نسبت قوه فرار از‬
‫‪ .‬را کم ساخته باشيم ‪ .‬شعاع گوليي رامطابق اين نسبت زياد تر در نظر ميگيريم )‪( Centrifugal ratio‬مرکز‬
‫‪:‬قوه فراراز مرکز توسط سوپر الويشن وضريب اصطکاک عرضاني از بين برده ميشود که رابطه آن قرار ذيل است‬

‫‪e +F =V2/g.R =V2/127R‬‬

‫درين معادله ديده ميشود که به ازدياد شعاع گوليي سوپر الويشن کمتر ميشود ‪ .‬اگر در معادله مذکور قيمت مجاز سوپر‬
‫الويشن که ‪ 1/15‬يا ‪ %7‬بوده با قيمت اعظمي ضريب اصطکاک عرضاني که ‪ 0.15‬ميباشد تعويض گردد چنين نوشته کرده‬
‫‪:‬ميتوانيم‬
‫‪e+F =0.07 +0.15 =0.22‬‬
‫‪e+F =0.22‬‬
‫‪0.22 =V2/127R‬‬
‫‪.‬اگر سرعت ديزايني برای يک سرک مخصوص درنظر گرفته شده باشد شعاع گوليي چنين بدست ميآيد‬
‫)‪Rmin =V2/ 127(e+F‬‬
‫)‪Rmin =V2/(0.22*127‬‬
‫‪Rmin =V2/27.94‬‬
‫سرعت به کيلومتر فی ساعت ‪V-‬‬
‫شعاع اصغری به متر ‪R-‬‬

‫‪:‬اگر سرعت به متر فی ثانيه تعويض شود چنين نوشته کرده ميتوانيم‬
‫‪Rmin=V2 /(e+F)g‬‬
‫‪Rmin =V2 / (0.22)g =V2/ 0.22*9.8 =V2/2.15‬‬
‫‪Rmin =V2 /2.15‬‬
‫سرعت به متر فی ثانيه‪V-‬‬
‫شعاع اصغری به متر ‪R-‬‬

‫جدول ‪ 17-5‬رابطه بين شعاع گوليي افقي و سرعت ديزايني‬

‫شعاع گوليي به متر ‪ km/h‬به ‪ Design Speed‬سرعت ديزايني يا‬
‫ساحه هموار ساحه تپه ها‬
‫اوسط اصغری اوسط اصغری‬
‫‪100 500 370‬‬
‫‪80 335 244‬‬
‫‪64 244 152‬‬
‫‪48 152 91 122 91‬‬
‫‪40 115 61 91 61‬‬
‫‪32 91 46 61 46‬‬
‫‪24 61 30 46 30‬‬

‫‪.‬شعاع اصغری برای دور خوردن لری های بزرگ است ‪30m‬‬

‫‪:‬همچنان در سيستم امريکايي برای دريافت شعاع اصغری از معادله ذيل کار گرفته ميشود‬
‫)‪R min = V2/ 15(emax +F‬‬
‫سرعت به ميل فی ساعت ‪V-‬‬
‫شعاع اصغری به فت ‪Rmin-‬‬
‫چون شعاع گوليي به زاويه گوليي رابطه معکوس ميداشته باشد پس در آنصورت شعاع اصغری زاويه گوليي اعظمي‬
‫‪:‬ميباشد که قرار معادله ذيل آنرا محاسبه مينمائيم‬
‫‪Dmax =85900(e+F)/ V2‬‬

‫‪.‬معادلت فوق الذکر را در جدول ‪ 21-5‬مشاهده کرده ميتوانيم‬

‫جدول ‪ 18-5‬شعاع اصغری و زاويه اعظمی گوليي افقي‬

‫قيمت اعظمي )‪ (e+F‬مجموع )‪ (F‬قيمت اعظمي فريکشن ‪ e‬قيمت اعظمی سوپرالويشن ‪ Mile per hour‬سرعت ديزايني‬
‫) ‪ ( ft‬قيمت اصغری شعاع گول يي ) ‪ (D‬زاويه گوليي‬
‫‪20 0.04 0.17 0.21 45.0 127‬‬
‫‪30 0.04 0.16 0.20 19.0 302‬‬
‫‪40 0.04 0.15 0.19 10.0 573‬‬
‫‪50 0.04 0.14 0.18 6.0 955‬‬
‫‪60 0.04 0.12 0.16 3.75 1528‬‬

‫‪20 0.06 0.17 0.23 49.25 116‬‬

‫‪30 0.06 0.16 0.22 21.0 273‬‬
‫‪40 0.06 0.15 0.21 11.025 509‬‬
‫‪50 0.06 0.14 0.20 6.75 849‬‬
‫‪60 0.06 0.12 0.19 4.25 1348‬‬
‫‪65 0.06 0.11 0.17 3.5 1637‬‬
‫‪70 0.06 0.10 0.16 2.75 2088‬‬
‫‪20 0.08 0.17 0.25 53.5 107‬‬
‫‪30 0.08 0.16 0.24 22.75 252‬‬
‫‪40 0.08 0.15 0.23 12.25 468‬‬
‫‪50 0.08 0.14 0.22 7.5 761‬‬
‫‪60 0.08 0.12 0.20 4.75 1206‬‬
‫‪65 0.08 0.11 0.19 3.75 1528‬‬
‫‪70 0.08 0.10 0.18 3.0 1910‬‬

‫‪20 0.10 0.17 0.27 58.0 94‬‬

‫‪30 0.10 0.16 0.26 24.75 231‬‬
‫‪40 0.10 0.15 0.25 13.25 432‬‬
‫‪50 0.10 0.14 0.24 8.25 694‬‬
‫‪60 0.10 0.12 0.22 5.25 1094‬‬
‫‪65 0.10 0.11 0.21 4.25 1348‬‬
‫‪70 0.10 0.10 0.20 3.5 1637‬‬

‫‪ :‬مثال ‪15-5‬‬
‫بوده شعاع ‪km/h‬و ‪km/h 80‬در يک سرک ملی در ساحه هموار که سرعت اوسط و سرعت اصغری با الترتيب ‪100‬‬
‫‪.‬وشعاع اصغری را محاسبه نمائيد ‪ Ruling‬وسطی‬
‫‪ :‬حل‬
‫‪ .‬باشد ‪ Fmax =0.15‬و ‪ emax=0.07‬اگر‬
‫‪R =V2/127(e+F) =(100)2 /127 (0.07+0.17) =358m‬‬
‫‪Rmin = V2/127(e+F) =(80)2 /127 (0.07+0.17) =230m‬‬

‫‪ : Widening of pavement in horizontal Curve‬عريض ساختن سرک در ساحه گوليی افقی ‪5-15-1‬‬

‫دراثنا ييکه عراده جات به گوليی های افقی داخل ميشود امکانات بسيار زياد خارج شدن آن از مسير اصلی موجود می باشد‬
‫و عرض بيشتر را اشغال مينمايد ‪ .‬خصوصا اگر همزمان دو عراده داخل گوليی شود امکان تصادم و يا خارج شدن عراده‬
‫جات از سرک ميباشد ‪ .‬لهذا بايد در ساحه گوليی عرض سرک بايد بيشتر باشد تا از خطرات فوق جلوگيری صورت‬
‫گيرد‪.‬تزايد عرض سرک همزمان ازنقطه شروع گوليی انتقالی شروع شده وبه تدريج زياد شده ميرودتا به شروع گوليی‬
‫دايروی ‪ ،‬از شروع گوليی دايروی تا ختم گوليی دايروی اين عرض ثابت ميماند وبعدا تا ختم گوليی انتقالی دوم تدريجا کم‬
‫‪.‬ميشود‬
‫الف ‪ :‬در گوليی ساحات هموار نصف تزايد درقسمت خارجی سرک و نصف ديگرتزايد درقسمت داخلی سرک اضافه‬
‫‪.‬ميگردد‬

‫‪ .‬شکل ‪ 28-5‬عرض اضافی سرک در گوليی افقی‬

‫اعمار شده باشد در ‪ Sharp‬ب ‪ :‬درگوليی افقی ساحات کوهستانی که گوليی ها دارای شعاع خورد بوده و به شکل‬
‫آنصورت تزايد عرض سرک مکمل د ر قسمت داخلی گوليی اعمار ميگردد‪ .‬وهمچنان درگوليی افقی ساحات هموار که‬
‫‪.‬باشد اين قانون تطبيق ميگردد ‪ Sharp‬گوليی‬

‫شکل ‪ 29-5‬عرض اضافی سرک درقسمت تيز –ساحه کوهستانی‬

‫‪5-15 -3 Method of introducing Super elevation on Curve‬‬

‫قراردارد که ‪ Transitional Curve‬درشکل ذيل مشاهده ميگرددکه گوليی دايروی دروسط دو گوليی پيوست انتقالی‬
‫گوليی انتقالی به يک طرف مسير مستقيم و يک طرف به گوليی دايروی وصل است‪ .‬نقطه آخری سرک مستقيم که شروع‬
‫ازوسط سرک کم کم به يک طرف سرک انتقال مييابد و تا اين قسمت ‪ camber‬ترانزيشن گوليی است نقطه ايست که‬
‫نمايان ميگردد وکمبر ‪ outer edge‬کمبردر وسط سرک قرار دارد سوپر الويشن ازين به بعد به تدريج بطرف بيرون سرک‬
‫اهسته آهسته ازبين سرک به يک جناح سرک تغير مسير نموده وبه سوپر الويشن تبديل ميگردد‪.‬درقسمت وسط گوليی‬
‫‪.‬دايروی سوپرالويشن قيمت اعظمی خودرا ميگيرد‬

‫شکل ‪30-5‬‬

‫‪ :‬تحليل عرض اضافی سرک در ساحه گوليی افقی ‪5-15-2-‬‬

‫عرض اضافی مستقيما متناسب به سرعت عراده جات در گوليی و معکوسا متناسب به شعاع گوليی است که عرض‬
‫‪:‬اضافی راازمعادله ذيل محاسبه کرده می توانيم‬
‫‪We = (nL2/2R) + V/9.5(R)0.5‬‬
‫تعداد لين سرک‪n-‬‬
‫مساوی ‪6‬متر يا ‪ 6.1‬متر برای عراده ‪ L‬طول بين عرابه پيشروی و عقبی عراده جات به متر ‪ ،‬که طور نارمل قيمت ‪L-‬‬
‫‪.‬جات تجارتی در نظر گرفته ميشود‬
‫سرعت به کيلومتر فی ساعت ‪V-‬‬
‫شعاع گوليی افقی به متر ‪R-‬‬

‫جدول ‪ 19-5‬عرض اضافی سرک درگوليی افقی‬

‫بال تر از ‪ 300‬متر ‪ 101‬الی ‪ 300‬متر ‪ 61‬الی ‪ 100‬متر ‪ 41‬الی ‪ 60‬متر ‪ 21‬الی ‪ 40‬متر الی ‪ 20‬متر شعاع گوليی افقی به‬
‫متر‬
‫متر ‪0.9‬متر ‪1.2‬متر ‪ 1.5‬متر ‪1.5‬متر دو لينه ‪- 0.6‬‬
‫متز ‪0.6‬متر ‪ 0.9‬متر يک لينه ‪- - - 0.6‬‬

‫نوت‪ :‬عرض اضافی درگوليی سرک های چندين لينه ‪ ،‬نصف عرض اضافی سرک دو لينه برای هر لين سرک های‬
‫‪.‬چندين لينه اضافه ميگردد‬
‫مثال ‪ :16-5‬عرض اضافی را درسرک دو لينه محاسبه نماييد که عرض آن ‪7‬متر و شعاع گوليی افقی ‪ 250‬متر‪ ،‬طويل‬
‫نيز ‪ IRC‬باشد ‪ .‬قيمت محاسبه شده را با سفارش ‪Km/h‬ترين فاصله بين اکسل پيشرو وعقبی ‪7‬متر و سرعت ديزاينی ‪70‬‬
‫‪.‬مقايسه کنيد‬
‫‪ :‬حل‬
‫‪:‬است وعرض يک سرک دو لينه را ‪7‬متر درنظر ميگيريم ‪ n=2‬چون سرک دو لينه ميباشد پس قيمت‬
‫‪L = 7m, R =250m, V =70km/h‬‬
‫‪ We =Wm +Ws‬عرض اضافی سرک‬
‫‪We=nL/2R + V/9.5(R )0.5‬‬
‫‪We= 2*72/2*250 +70/9.5(250)0.5‬‬
‫‪We =0.196+0.466‬‬
‫‪We =0.662m‬‬

‫مثال ‪ : 17-5‬عرض مجموعی يک سرک را درگوليی افقی سرک ملی که جديدا به امتداد يک تپه مسير داده شده و گوليی‬
‫‪ .‬آن اصغری باشد دريافت نماييد ارقام ضروری را فرض نماييد‬
‫‪ :‬حل ‪ :‬ارقام ذيل را فرض مينماييم‬
‫برای سرک ملی درتپه ها ‪ V=80Km/h‬سرعت ديزاين ‪1-‬‬
‫‪ W=7.0m‬عرض نورمال سرک ‪2-‬‬
‫‪ n=2‬تعداد لين ‪3-‬‬
‫‪ L =6m‬فاصله بين اکسل پيشرو و عقبی عراده جات ‪4-‬‬
‫‪F=0.15‬وضريب اصطکاک ‪ e =0.07‬قيمت اعظمی سوپرالويشن ‪5-‬‬
‫)‪Rmin =V2/127(e+F) =802/127(0.07 + 0.15‬‬
‫‪Rmin =229m => Rmin =230m‬‬
‫‪We =nL2/2R +V/9.5( R )0.5 =2*62/2*230 +80/9.5(230)0.5‬‬
‫‪We = 0.157+0.555 =0.712m‬‬

‫‪m W +We‬عرض مجموعی سرک در گوليی مساوی است به ‪7.71=0.71+7.0= :‬‬

‫‪: Transitional Curve‬گوليی انتقالی ‪-5 1 -16‬‬

‫عبارت از گوليی است که شعاع آن از ليتناهی به حدمعين تبديل ميگردد‪ .‬اين گوليی بين قسمت مستقيم سرک و شروع‬
‫‪.‬گوليی دايروی اعمار ميگردد اين گوليی برای دو مقصد اعمار ميگردد‬
‫الف ‪ :‬جلو گيری از قوه زياد فرار از مرکز بالی عراده جات و قوه فرار از مرکز را بصورت تدريجی بالی عراده جات‬
‫‪ .‬وارد ميکند‬
‫‪ .‬ب ‪ :‬گوليی انتقالی را برای ازدياد تدريجی سوپرالويشن و برای ازدياد تدريجی عرض اضافی سرک اعمار ميکنند‬
‫ج ‪ :‬جهت سهولت دريوران که بتوانند به سهولت ازقسمت مستقيم به قسمت دايروی گوليی و يا از قسمت دايروی گوليی به‬
‫‪.‬قسمت مستقيم حرکت نمايد‬

‫شکل ‪ 31-5‬گوليی انتقالی‬

‫) ‪ ( Ls‬محاسبه نمودن طول گوليی انتقالی ‪5-16-2‬‬

‫وقتيکه عراده جات به گوليی افقی داخل ميشود قوه فرارازمرکز بالی آن عمل ميکند واين قوه فرار ازمرکز به عراده جات‬
‫برای سرعت کمتر از ‪ 32‬کيلومترفی ساعت ‪ 0.76‬و برای زيادتر از ‪ C 96‬يک تعجيل فرار از مرکز را ميدهد‪ .‬قيمت‬
‫‪ .‬ازمعادله ذيل دريافت ميشود ‪Km/h‬الی ‪Km/h 96‬کيلومتر فی ساعت ‪ 0.46‬ميباشد‪ .‬ولی برای سرعت های ‪32‬‬
‫‪C = 80/(V+75) m/sec3 0.5<C< 0.8‬‬
‫‪ .‬سرعت به کيلومتر فی ساعت ‪V-‬‬

‫چون عرض گو ليی انتقالی با تغير تعجيل فرار از مرکز معکوسا متناسب رابطه دارد پس طول گوليی انتقالی را چنين‬
‫‪ :‬محاسبه کرده ميتوانيم‬
‫‪Ls =V3/ CR …………….a‬‬
‫سرعت به متر فی ثانيه ‪V-‬‬
‫شعاع گوليی ‪R-‬‬
‫طول گوليی انتقالی ‪Ls-‬‬
‫‪ :‬اگر سرعت به کيلومتر فی ثانيه باشد چنين نوشته کرده ميتوانيم‬
‫‪Ls =0.215V3/CR ……………….b‬‬
‫سرعت به کيلومتر فی ثانيه ‪V-‬‬
‫شعاع گوليی به متر ‪R-‬‬
‫طول گوليی انتقالی به متر ‪Ls-‬‬

‫) ‪( m/sec3‬تغير تعجيل فرار از مرکز ‪C-‬‬

‫‪ : Rate of Super elevation‬تغير سوپر الويشن ‪5-16-3‬‬

‫است پس ‪ We‬باشد اگر فرض نماييم که عرض اضافی سرک ‪ w‬باشد وعرض نارمل سرک ‪ e‬اگر تغير سوپر الويشن‬
‫‪:‬عرض مچموعی سرک درگوليی مساوی است به‬
‫‪WT =W +We‬‬
‫‪ :‬پس ارتفاع مجموعی قسمت خازجی سرک نسبت به قسمت داخلی سرک مساوی است به‬
‫)‪Em = e(W +We‬‬
‫‪ :‬بلندی قسمت خارجی گوليی نسبت به خط مر کزی گوليی مساوی است به‬
‫‪Em/2‬‬
‫‪ :‬باشد پس طول گوليی انتقالی مساوی است به ‪:N‬اگر تغير مجاز سوپرالويشن ‪1‬‬
‫‪Ls =Em*N/2 =eN ( W+We)/2 ……………….c‬‬
‫‪.....................................‬اگر‬
‫‪Ls=Em*N = eN(W +We) ……………………d‬‬
‫‪.‬با يد ازقيمتيکه از معادلت ذيل محاسبه ميگردد کمتر نباشد ‪Ls‬طول گوليی انتقالی ‪ IRC‬مطابق سفارش آخری‬
‫‪Ls=2.7V2/R ……………………………………e‬‬
‫برای ساحه سرک هموار‬
‫‪Ls =V2/R …………………………………….f‬‬
‫برای ساحه سرک کوهستانی‬

‫طول گوليی انتقالی بايد زياد تراز طول که ازمعادلت فوق محاسبه ميگردد باشد ‪.‬همچنان مراحل ديزاين گوليی انتقالی‬
‫‪ :‬قرار ذيل است‬
‫‪ .‬محاسبه مينماييم ‪ d‬و ‪ c‬طول گوليی انتقالی رابه اساس نسبت تغير سوپرالويشن ازمعادلت ‪-‬‬
‫‪.‬محاسبه ميگردد ‪ b‬و ‪ a‬طول گوليی انتقالی رابه اساس تغير مجاز قوه فراراز مرکز نسبت به تعجيل ازمعادلت ‪-‬‬
‫‪f‬و ‪ e‬طول اصغری گوليی انتقالی ازمعادلت ‪-‬‬
‫‪ .‬از مراحل فوق هريکی که زيادتر بود همان قيمت مناسبتر است ‪ Ls‬قيمت های محاسبه شده‬
‫‪ :‬چنين سفارش شده است ‪ IRC‬قيمت های طول اصغری گوليی انتقالی درجدول ‪ 20-5‬از طرف‬

‫ضرورت نيست ‪ NR‬قابل تطبيق نيست ‪:NA‬جدول ‪ 20-5‬طول اصغری گوليی انتقالی نوت‬
‫ساحات هموار‬
‫‪Km/h‬شعاع گوليی به متر سرعت ديزاينی به‬
‫‪100 80 65 50 40 35‬‬
‫‪45 NA 70‬‬
‫‪60 NA 75 55‬‬
‫‪90 75 50 40‬‬
‫‪100 NA 70 45 35‬‬
‫‪150 80 45 30 25‬‬
‫‪170 70 35 25 20‬‬
‫‪200 NA 60 30 25 20‬‬
‫‪240 90 50 25 20 NR‬‬
‫‪300 NA 75 40 20 NR‬‬
‫‪360 130 60 35 20‬‬
‫‪400 115 55 30 NR‬‬
‫‪500 95 45 25‬‬
‫‪600 80 35 20‬‬
‫‪700 70 35 20‬‬
‫‪800 60 30 NR‬‬
‫‪900 55 30‬‬
‫‪1000 50 30‬‬
‫‪1200 40‬‬
‫‪NR‬‬
‫‪1500 35‬‬
‫‪1800 30‬‬
‫‪2000 NR‬‬
‫ساحات کوهستانی‬
‫‪Km/h‬شعاع گوليی به متر سرعت ديزاينی به‬
‫‪50 40 30 25 20‬‬
‫‪14 NA 30‬‬
‫‪20 35 20‬‬
‫‪25 NA 25 20‬‬
‫‪30 30 25 15‬‬
‫‪40 NA 25 20 15‬‬
‫‪50 40 20 15 15‬‬
‫‪55 40 20 15 15‬‬
‫‪70 NA 30 15 15 15‬‬
‫‪80 55 25 15 15 NR‬‬
‫‪90 45 25 15 15‬‬
‫‪100 45 20 15 15‬‬
‫‪125 35 15 15 NR‬‬
‫‪150 30 15 15‬‬
‫‪170 25 15 NR‬‬
‫‪200 20 15‬‬
‫‪250 15 15‬‬
‫‪300 15 NR‬‬
‫‪400 15‬‬
‫‪500 NR‬‬

‫‪ :‬مثال ‪8- 5‬‬

‫که از يک ساحه هموارعبور ميکند دارای يک گوليی دايروی که شعاع آن ‪ 500‬متر ‪ national high way‬يک سرک ملی‬
‫‪.‬بوده و طول گوليی انتقالی که برای سرک فوق ضرورت است بادرنظر داشت ارقام ذيل محا سبه نماييد‬
‫‪km/h‬سرعت ديزاينی ‪80‬‬
‫‪m‬عرض نارمل سرک ‪7‬‬
‫نسبت سوپر الويشن ‪1:15‬‬

‫‪ :‬حل مثال‬
‫‪ :‬الف ‪ -‬طول گوليی انتقالی را نسبت به تغير قوه فرار از مرکز محاسبه مينماييم‬
‫‪Ls =V3/CR V=800/36 m/sec‬‬
‫‪C=80/(75+V) = 80/ 75+80) = 0.52 m/sec3‬‬
‫‪Ls1 = ( 800/36)3 /0.52*500 =42.3m‬‬
‫ب ‪ :‬طول گو ليی را به اساس تغير سوپر الويشن محاسبه مينماييم اول بايد قيمت سوپرالويشن را دريافت نماييم فرض‬
‫مينماييم که ترافيک مختلف از سرک استفاده مينمايد‬
‫‪e =V2 /225 R = (80)2 /225(500) =0.075‬‬
‫)‪Ls2 = eN (W+We‬‬
‫‪We = nL2 /2R + V /9.5( R )0.5‬‬
‫‪We = 2(6)2 /2 (500) +80 /9.5 (500)0.5 =0.45m‬‬
‫) ‪Ls2 = eN ( W +We‬‬
‫‪Ls2 =0.057 (150) (7 +0.45) 63.7m‬‬
‫‪Ls2 =63.7m‬‬
‫‪ :‬ج ‪ :‬طول اصغری گوليی انتقالی را چک مينماييم‬
‫‪Ls3 =2.7V2/R =2.7(80)2 /500 =34.6m‬‬
‫‪Ls3=34.6m‬‬
‫‪ .‬ميباشد که آ ن را ‪ 64‬متر حساب مينماييم ‪m‬پس قيمت مناسب طول گوليی انتقالی در بين اين سه قيمت ‪63.7‬‬

‫‪ :‬مثال ‪19-5‬‬
‫مسير يک سرک که شعاع گوليی افقی آن ‪325‬متر و عرض سرک ‪ 10.5‬متر و سرعت ديزاينی برای سرک مذکور‬
‫‪.‬باشد درصورتيکه فاصله بين اکسل های عراده جات ‪6‬متر باشد محاسبه نماييد ‪65km/h‬‬
‫الف ‪ :‬سوپرالويشن‬
‫‪.‬ب ‪ :‬عرض اضافی سرک در ساحه گوليی‬
‫‪ .‬ج ‪ :‬طول گوليی انتقالی‬

‫‪ :‬حل‬
‫‪ :‬الف ‪ :‬سوپر الويشن‬
‫درصورتيکه سرک مذکور برای عراده جات مختلف در نظر گرفته شود برای قوه فرار از مرکز ‪ %75‬سرعت ديزاينی در‬
‫‪ :‬نظر گرفته ميشود پس معادله سوپرالويشن راچنين نوشته کرده ميتوانيم‬
‫‪e =V2/225R = (65)2/225(325) =0.058‬‬
‫‪.‬چون قيمت سو پر الويشن کمتر از ‪ 0.07‬است ‪ .‬پس برای سرعت مذکور سوپرالويشن فوق درست ميباشد‬
‫‪.‬ميباشد ‪ e = 0. 058‬پس سوپر الويشن‬

‫‪(We) :‬ب ‪ :‬عرض اضافی سرک درگوليی‬

‫‪.‬است لذا سرک سه لينه ميباشد ‪ m‬چون عرض ‪10.5‬‬

‫‪We =nL2/2R + V/9.5 ( R )0.5‬‬
‫‪We = 3(6)2 / 2*325 + 65/ 9.5 (325 )0.5=0.166+0.380 =0.546 = 0.55‬‬
‫‪ : Ls‬ج ‪ :‬طول گوليی انتقالی‬
‫‪:‬باتغير تعجيل قوه فرار از مرکز چنين نوشته کرده ميتوانيم ‪1-‬‬
‫‪C = 80 / (75 + V ) = 80 / (75 + 65) = 0.57‬‬
‫‪Ls = 0.0215V3 /CR =0.0215 (65)3 /0.57* 325 =31.9m‬‬
‫‪Ls =32m‬‬
‫‪ :‬به اساس تغير سوپر الويشن عرض مجموعی سرک را چنين نوشته کرده ميتوانيم ‪2-‬‬

‫‪ . E =B*e‬سوپرالويشن مجموعی – ‪E‬‬

‫عرض مجموعی سرک ‪B-‬‬
‫‪:‬عرض مجموعی سرک درگوليی مساوی است به‬
‫‪B = W +We = 10.5 +0.55 = 11.05m‬‬
‫‪ :‬چون سوپر الويشن مساوی به ‪ 0.058‬است‬
‫‪E= 11.05 * 0.058 =0.64m‬‬

‫ميباشد وتغيرسوپر الويشن ‪ 1:150‬بوده که ‪ E/2‬چون مجموع سوپرالويشن به امتداد گوليی انتقالی تقسيم ميشود و مساوی به‬
‫‪ :‬به اين اساس طول گوليی انتقالی را چنين دريافت مينماييم‬
‫‪Ls = E/2 *150 = 0.64/2 *150 =48m‬‬
‫‪ :‬طول اصغری گوليی انتقالی را چنين محاسبه کرده ميتوانيم ‪ IRC‬به اساس فورمول های – ‪3‬‬

‫‪Ls = 2.7V2/R = 2.7*(65)2 /325 =35.1‬‬

‫‪.‬چون دربين سه قيمت گوليی انتقالی ‪ 48‬قيمت زيادتر بوده پس طول گوليی انتقالی مساوی به ‪ 48‬مناسب ميباشد‬

‫‪ Gradient‬ميل طولنی سرک ‪5-17-1‬‬

‫ميل طولنی سرک عبارت از نسبت تفاوت ارتفاع بر فاصله افقی به امتداد مسيرسرک ميباشد و به شکل يک نسبت نشان‬
‫عبا ‪ x‬که يک عبارت از واحد عمودی و )‪ (1:x‬داده ميشود مثل‬