Professional Documents
Culture Documents
سهامي خاص
پسگرد
Back Off
آشنايی
در حفاری چاههای نفت و گاز هنگامی كه رشته حفاری گير
بوده و تمام تالش ها جهت آزاد نمودن لوله ها بدون نتيجه
باشد ،پسگرد لوله ها اجتناب ناپذيراست .در اينصورت پسگرد
به صورت مكانيكی و يا الكتريكی انجام می شود .در پسگرد
الكتريكی شوك ناشی از انفجار چاشنی انفجاری همراه با
گشتاور اعمالی به رشته حفاری سبب باز شدن لوله های
حفاری در اتصال مورد نظر می گردد .در بعضی از مواقع كه
رشته در نقاطی باالتر از محل گير مسدود شده باشد و يا
چاشنی انفجاری در دسترس نباشد پسگرد الكتريكی نمی تواند
صورت گيرد.
نكات مورد توجه قبل از شروع عمليات پسگرد
الف -نكات مربوط به دكل حفاری
نقطه تسليم نقاط اتصال لولة حفاری )(Yield Strength of Tool Joint
نقطه تسليم بدنه لوله حفاری )(Yield Strength of DP
نقطه شروع خمش در لوله ها )(Onset of Buckling
مقدار حداکثر گشتاور مورد استفاده در لوله ها همراه با محاسبات مربوطه
محاسبه وزن رشته حفاری در هوا و سيال حفاری
توجه به كمترين قطر داخلی لوله ها
اطمينان از قطر مناسب ابزار مربوط به پسگرد الكتريكی
وجود تنش كششی صفر در نقطه پسگرد
اعمال گشتاور كافی در جهت سفت كردن اتصاالت رشته حفاری و انتقال
آن از سطح تا عمق گير لوله ها
ج -نكات مربوط به چاه
نقاط ديگر كه در آنها بعد از آزاد سازی رشته حفاری پتانسيل امكان
گير وجود دارد.
نمودار مربوط به (Drag Chart) Drag
ترسيم موقعيت BHAو رشته حفاری همراه با سازندهای مجاور آن
نحوه عمليات پسگرد و مراحل آن
پسگرد هنگامی به شيوه مناسب صورت می گيرد كه صدمات
وارده به اتصال پسگرد شده كمينه بوده و راندن ابزارمانده يابی يا
يك رشته جديد و رزوه كردن آن به اتصال بااليی مانده مقدور باشد.
پسگرد می تواند بصورت مكانيكی يا الكتريكی (با استفاده از يك
چاشنی انفجاری) انجام شود .هنگاميكه چاشنی انفجاری مورد
استفاده قرار نگيرد ممكن است كنترل عمليات پسگرد به منظور باز
كردن رشته حفاری در عمق مورد نظر به اندازه كافی موفقيت آميز
نباشد .حتی در هنگام استفاده از چاشنی انفجاری امكان دارد اتصالی
غير از اتصال مورد نظر و يا همزمان چندين اتصال در طول رشته
حفاری شل شوند .اولين گام قبل از شروع عمليات پسگرد محاسبه
نقطه گير رشته حفاری به كمك ابزار FPITمی باشد.
مراحل مختلف عمليات پسگرد
.1با چرخش ميز دوار يا Top Driveو با اعمال اضافه کششی
معادل 20000الی 40000پوند يا 10درصد وزن رشته حفاری
تا نقطه گير ،لوله ها به سمت راست با حداكثر گشتاور مجاز
مطابق با جداول APIسفت می گردند .اين گشتاور به كمك آچار
راست به طوريکه وزن روی وزن نما همواره در محدوده وزن
رشته تا نقطه گير و حد مجاز کشش لوله ها باشد و با استفاده از
حركت رو به باال و پايين رشته حفاری به اتصاالت پايين تر منتقل
می شود .اين كار به منظور كاهش احتمال باز شدن لوله ها در
نقطه ای غير از عمق مورد نظر در حين عمليات پسگرد انجام
می گيرد.
.2پس از سفت کردن اتصاالت ،رشته حفاری تا حدی باال آورده می
شود كه وزن روی وزن نما برابر با مجموع وزن رشته در هوا تا
نقطه گير و تجهيزات سطحی (Kelly, Swivel, Traveling
)Block, Top Driveباشد .در اين حالت بر روی رشته حفاری
به موازات سطح ميز دوار عالمتی زده می شود .پس از آن رشته
به اندازه 20000الی 40000پوند ديگر و يا معادل 10درصد
وزن لوله ها در هوا تا نقطه گير باال آورده شده و بر روی لوله ها
عالمت ديگری زده می شود .اين مقدار كشش اضافی به علت
اشتباهات محاسباتی ،وجود نيروهای اصطكاكی موثر بر رشته
حفاری و تغييرات احتمالی در پارامترهای گل برای اطمينان از
وجود تنش كششی صفر در نقطه پسگرد در نظر گرفته می شود.
Slips .3داخل ميز دوار قرار داده شده و با كمترين حركت
رشته به سمت پايين با لوله ها درگير می شود .الزم است
دسته های آن به يكديگر توسط يك وسيله مناسب محكم
بسته شود .قابل ذکر است که اين مرحله در دستگاههای
فاقد Top Driveانجام نمی شود.
.8مقدار گشتاور براي باز شدن لوله ها افزايش داده می شود ،اين
افزايش به گونه ای بايد باشد كه در حدود 50الي 80درصد
گشتاور حين بستن لوله ها گردد .در صورتيكه ميز دوار قدرت
اعمال اين مقدار گشتاور را به يكباره نداشته باشد الزم است ميز
دوار قفل شده و با استفاده از آچار چپ اين گشتاور را در چند
مرحله به لوله ها وارد نمود.
.9پس از اعمال گشتاور مورد نياز ،رشته حفاری پايين آورده شده تا
جايی كه هر دو عالمت مشخص شده روی لوله ها پايين تر از
سطح ميز دوار قرار گيرد.
اولين بار آقاي ادوارد با استفاده از مدول يانگ فرمولي را
ارائه كرد كه ميتوان نقطه آزاد را مشخص كرد ،اين
فرمول با استفاده از كشيدگي روي لوله ها و اندازه گيري
آن بدست ميآيد
اين روش تخميني است و ميتوان بعد از گير لوله ها در هر
بدست آمده نقطه گير تخميني است اكه بر حسب فوت بدست ميآيد.
در صورتيكه عمليات پسگرد ناموفق باشد .ابزار FPITبار ديگر
جهت انتخاب نقطة مناسب پسگرد به درون رشته حفاری رانده می
شود .نقطه پسگرد در بار اول ،اولين اتصال باالی نقطه آزاد رشته
حفاری و در بار دوم اولين Standدر باالی نقطه آزاد می باشد.
اگر عمليات پسگرد در مورد لوله های وزنه بكار برده شود نحوه
كار همانند لوله های حفاری خواهد بود .مشكالت حاد در اينحالت،
تشخيص سخت نقطه آزاد و مقدار گشتاور مورد نياز براي باز
كردن لوله ها می باشد .در چاههای انحرافی در صورت وجود
مشكالت زياد در انتقال گشتاور از سطح تا نقطه گير و عدم موفقيت
در انجام پسگرد ،عمليات آزادسازی می تواند با استفاده از فن آوری
برش لوله ها به روش مکانيکی و يا شيميايی مفيد باشد.
محاسبه مقدار كشش و گشتاور مورد نياز در عمليات پسگرد
وزن تجهيزات سطحی(+ضريب شناوری* وزن رشته حفاری تا نقطه گير در هوا)*=1.1کشش مرد نياز جهت پسگرد
(وزن مانده در سيال حفاری – وزن كامل رشته رو به باال در گل قبل از گير)* = 1.1كشش مورد نياز جهت پسگرد
وزن تجهيزات سطحی ( +وزن رشته حفاری تا نقطه گير در هوا)* =1.05 -1.1كشش مورد نياز جهت پسگرد
در چاههای انحرافی:
در چاههای انحرافی با توجه به وجود اختالف زياد بين وزن رشته رو به
باال و رو به پايين بعلت اثرات اصطكاك ديواره چاه ،كشش مورد نياز
برای پسگرد بر مبنای داده های حاصل از ابزار FPITدر زير نقطه
مورد نظر جهت انجام پسگرد محاسبه می شود.
پسگرد در چاههای انحرافی
در چاههای انحرافی معموالا امكان انتقال گشتاور ،پايين تر
از Stretchوجود دارد.
انتقال گشتاور معموالا در مقدار نسبتا ا كم كشش رشته حفاری به بهترين
وجه می تواند صورت گيرد.
بايد سعي شود پسگرد در پايين ترين نقطه جاييكه مقدار Stretchدر
آن هنوز دارای مقدار باال است انجام شود.
در بخشهای افقی چاه مقدار كشش جهت پسگرد بايد در حدود %20
بيشتر از وزن رشته رو به پايين قبل از گير باشد
توجهات ضروری در عمليات پسگرد
پسگرد بايد در نقطه ای انجام گيرد كه رشته در اين نقطه %80الی
%85از لحاظ مقدار Stretchو گشتاور آزاد باشد.
اطمينان از اعمال حداكثر گشتاور در جهت سفت كردن اتصاالت
رشته حفاری و سپس انتقال آن به اتصاالت پايينی
اطمينان از صحيح بودن عمق و تطابق آن
اعمال گشتاور در جهت باز شدن لوله ها و انتقال آن به نقاط پايين
رشته با استفاده از باال و پايين بردن لوله ها به طوريكه مقدار كشش
همواره بين حداكثر كشش قابل اعمال و كشش مورد نياز جهت
پسگرد باشد .براي جلوگيری از پسگرد مكانيكی در نقطه مورد نظر
جهت پسگرد مقدار وزن اعمال شده به اين نقطه همواره بايد برابر
با مجموع وزن خنثی و %10وزن رشته تا نقطه مذكور باشد.
در پسگرد مکانيکی در صورت امکان ،استفاده از Kellyبجای
لوله های حفاری و Slipsبسيار ايمنی تر است.
براي اطمينان از صحت مقدار وزن رشته حفاری و اجتناب از
خطا ،باال و پايين آوردن لوله ها و خواندن وزن 3تا 4بار بايد
انجام شود.
در صورت باز نشدن لوله ها در نقطة مورد نظر ،گشتاور اعمال
شده به لوله ها ترخيص گرديده و گردش گل جهت تميز نمودن رشته
انجام می گيرد .پس از آن عمليات از مرحله اول مجدداا تكرار می
شود.
پس از انجام موفقيت آميز عمليات پسگرد وزن رشته حفاری آزاد
شده يادداشت می شود تا بر اساس آن بتوان عمق باز شدن لوله هارا
تخمين زد.
مقايسه پسگرد الكتريكی و مكانيكی
در پسگرد الكتريكی امكان باز شدن رشته حفاری در نقطه مورد
نظر بسيار بيشتر از پسگرد مكانيكی است.
هزينه های مربوط به پسگرد الكتريكی با توجه به استفاده از ابزار
خاص در اين نوع عمليات نسبت به پسگرد مكانيكی بيشتر می باشد.
در پسگرد الكتريكی گردش گل بالفاصله پس از باز شدن لوله ها
ممكن نيست در حاليكه در پسگرد مكانيكی گردش گل را می توان
پس از پسگرد انجام داد.
امكان شل شدن اتصاالت فوقانی همزمان با باز شدن رشته در نقطه
مورد نظر در پسگرد مكانيكی بيشتر از پسگرد الكتريكی می باشد.
با توجه به بيشتر بودن امكان پسگرد در محلي غير از نقطه مورد
نظر در پسگرد مكانيكی نسبت به پسگرد الكتريكی اتالف وقت به
منظور تكرار مجدد عمليات بيشتر خواهد بود.
در پسگرد مكانيكی با توجه به امكان تكرار دفعات پسگرد بعلت
انجام نشدن پسگرد در نقطه مورد نظر ،تنش های وارده به لوله ها
بيشتر از پسگرد الكتريكی می باشد.