‫شناخت اجزای دکلهای حفاری‬

‫تهیه کننده‪ :‬جالل نشاط‬

‫دی ‪97‬‬
 ‫سر فصل ‪:‬‬
‫■ تاريخچه حفاري‬
‫■ دكل حفاري‬
‫■ ساختار دكل حفاري‬
‫■ اجزاي دكل حفاري‬
‫■ مته حفاري‬
‫■ سيال حفاري‬
‫■ انواع چاه ها‬
 ‫تاريخچه حفاري‬
‫چينيها ‪ 600‬سال ق‪ .‬م توانسته بودند نوعي ساده از حفاري ضربهاي را ابداع كنند ودر ‪ 256‬ق‪.‬م براي اولين بار اقدام به‬
‫حفر چاههاي آب نمك كردند چينيها در هنگام حفاري چاههاي آب نمك‪ ،‬گاهي بطور اتفاقي به نفت برخورد و از آن‬
‫استفاده ميكردند با پيشرفت سريع صنايع‪ ،‬مطرح شدن نفت بعنوان منبع سرشار انرژي و احتياج به چاههاي نفت بيشتر‬
‫باعث شد كه دگرگوني و تحول حفاري ضربهاي بهتدريج آهنگ سريعتري يابد‪.‬‬

‫اولين چاه تجاري نفت در سال ‪ 1859‬توسط كلنل ‪ Drake‬در ‪ Titusville‬پنسيلوانيا حفاري شد (عمق تقريبا ‪100‬‬
‫فوت با توليد ‪.)50 bbl/d‬‬

‫حفاري دوراني در سال ‪ 1890‬معرفي و در سال ‪1930‬م‪ .‬تقريباً بطور كامل جانشين‬

‫حفاري ضربهاي در چاههاي نفت شد‪.‬‬

‫اولين دستگاه حفاري‬

‫دوراني سال ‪ 1901‬م‬ ‫‪Chisel‬‬
 ‫حفاري ضربه اي‬
‫■ در اين روش حفاري يك جسم تيز از انتهاي كابل يا طناب آويخته و به طور مداوم بر‬
‫انتهاي حفره ضربه وارد ميکند و باعث كندن سنگ ميشود‪ .‬با خرد شدن سنگ حجم‬
‫زيادي آب وارد چاه ميشود و سپس محفظه اي استوانه اي شکل (‪ )Bailer‬پايين‬
‫فرستاده ميشود و كنده هاي سنگ از چاه خارج ميشوند‪.‬‬

‫■ حفاري ضربه اي تا سال ‪ 1930‬مورد استفاده قرار مي گرفت (حفاري تا حداكثر عمق‬
‫‪ 7500‬فوت)‬
 ‫حفاري دوراني‬
‫■ روشي كه درآن مته به انتهاي لوله تو‬
‫خالي بسته ميشود تا در حين حفاري‬
‫سيال بتواند پيوسته گردش كند و‬
‫كنده هاي روي سطح مته را تميز و‬
‫آنها را به سطح برساند‪.‬‬
‫■ مته حفاري با تركيب نيروهاي محوري‬
‫و چرخشي سنگ را حفاري مي كند‪.‬‬
‫■ اولين عمليات موفق حفاري دوراني در‬
‫سال ‪ 1901‬در ‪ Spindletop‬تگزاس‬
‫ثبت گرديد‪ .‬نفت در عمق ‪ 1020‬فوتي‬
‫كشف گرديد و با دبي ‪100,000‬‬
‫‪ bbl/d‬توليد گرديد‪.‬‬
 ‫تاريخچه حفاري در ايران ‪:‬‬
‫در سال ‪ 1270‬ش‪ .‬اولين چاه نفت در ناحيه دالکي واقع بين شيراز و بوشهرتحت قرارداد‬
‫دورويتر انگليسي و شاهان قاجار حفاري شد كه نتيجهاي نداشت‪.‬‬
‫پس از آن آوازه چشمههاي نفت و گاز در ايران‪ ،‬دارسي را به ايران كشاند كه طبق امتيازي كه‬
‫در سال ‪ 1280‬ش‪ .‬از مظفرالدين شاه گرفت‪ ،‬در سال ‪ 1282‬ش‪.‬به حفاري اولين چاه خود در‬
‫منطقه چيا سرخ نزديك قصرشيرين پرداخت يکسال بعد حفاري اين چاه در عمق ‪ 2328‬فوتي‬
‫متوقف شد‪.‬نفت و گاز در عمق ‪ 1600‬فوتي مشاهده شد اما اقتصادي نبود‪ .‬پس از آن چاهي در‬
‫نزديکي رامهرمز حفاري شد كه آن هم بينتيجه بود‪.‬‬

‫چاه شماره يك مسجدسليمان‬

‫شركت اكتشاف دارسي بعداً به دنبال چشمههاي نفت و گاز به نفتون آمد و در سال ‪1287‬ش‪ .‬در نتيجه حفاري‬
‫اولين حلقه چاه در عمق ‪ 360‬متري نفت به ارتفاع ‪ 20‬متر فوران كرد‪.‬در سازند آسماري با روزانه ‪ 500‬بشکه‬
‫توليد نفت ايران آغاز گرديد‪ .‬با اين چاه ميدان نفتي عظيم مسجدسليمان كشف گرديد كه اين خود آغاز صنعت‬
‫نفت ايران و خاور ميانه بود‪ .‬بعد از اين تاريخ عمليات حفاري بمنظور توسعه منطقه مسجدسليمان و نيز‬
‫اكتشاف منابع جديد گسترش پيدا كرد‪ .‬در سال ‪ 1304‬ميدان نفتي هفتگل و از آن به بعد ميدانهاي‬
‫گچساران‪ ،‬آغاجاري و پازنان كشف گرديد‪ .‬عمليات حفاري تا سال ‪ 1332‬توسط شركت نفت ايران و انگليس‬
‫انجام ميگرديد‪ ( .‬آغاجاري(‪ ,)1315‬گچساران و پا زنان(‪ ,)1316‬نفت سفيد(‪)1317‬كشف گرديد و به دنبال آن‬
‫مخازن بسيارغني ومهم ديگري نظير ميادين نفتي اللي(‪ ,)1327‬اهواز(‪ ,)1337‬بينك(‪ ,)1338‬بي بي‬
‫حکيمه(‪ ,)1340‬مارون و كرنج(‪ ,)1342‬پارسي و رگ سپيد(‪ )1343‬نيز كشف و مورد بهره برداري قرار گرفت)‪.‬‬
 ‫اهميت حفاري‬
‫■ حفاري همواره يکي از مهم ترين فازهاي زنجيره توسعه يك ميدان مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫دكل حفاري‬
‫‪Land Rigs:‬‬
‫‪Mobile‬‬ ‫‪1- portable‬‬ ‫‪2- Jack knife‬‬
‫‪mast‬‬
‫‪1- portable mast‬‬
‫نوعي از دكل هاي خشکي هستند كه توسط تريلر به صورت سرهم به‬ ‫■‬
‫محل حفاري منتقل مي شوند ‪.‬‬
‫از ِاين نوع دکل بيشتر برای حفاری چاهای کم عمق يا تعميراتی استفاده می‬ ‫■‬
‫شود‬
‫‪2- Jack knife‬‬
‫متداول ترين نوع دكل كه در خشکي استفاده مي شود دكل اهرمي تاشو) ‪ ) jack knife‬ناميده مي شود ‪.‬‬
‫اين نوع دكل از قسمت هاي بزرگ مختلفي ساخته شده كه توسط پين ها به هم متصل مي شوند‪ .‬موتور و‬
‫زير ساخت دكل در محل آماده شده قرار مي گيرد و توسط كاركنان دكل به يکديگر متصل مي شوند ‪ ،‬سپس‬
‫‪ drawworks‬و ديگر موتورها در مکان هاي مورد نظر گذاشته مي شوند و توسط كابل ها ي باال برنده و قر‬
‫قره ها و ‪ drawworks‬برپا و آماده كار مي گردد ‪ .‬يك دكل بزرگ معموال در ‪ load 12‬جابجا ميشود‪.‬‬
‫‪Conventional :‬‬

‫دكل هايي كه جهت حفاري روي خشکي استفاده مي شوند‪ .‬اين نوع دكلها جهت جابجايي بايد حدود ‪60‬‬
‫تا ‪ 70‬تکه شوند ‪.‬‬

‫چاه‪MIS-1‬‬
Marine: 1- Bottom support 2- Floating

Bottom supported Floating

1- Fixed Platform
1- Drill ship
2- Barge
2- Semi-Submersible
3- Jack up
‫‪Fixed Platform‬‬
‫دو نوع سکوي ثابت وجود دارد‬
‫■ سکوهاي ستوني فلزي‬
‫■ سکوهايي با ساختار وزني‬
 ‫سکوهاي ستوني فلزي‬

‫شکل استاندارد اين نوع سکو شامل يك اسکلت فوالدي متصل به بستر دريا با ستون هاي‬
‫فوالدي طويل بوده كه در باالي آن يك سکو ي فوالدي قرار دارد و همه ي تجهيزات مورد‬
‫نياز حفاري ‪ ،‬ساختمان وسايل راحتي جهت كاركنان ‪ ،‬دو وگاهي بيشتراز دو دكل حفاري‬
‫و باند فرود هلکوپتر ‪ ،‬در اين سکو تعبيه شده است‬
‫مزيت سکوهاي داراي ستون فلزي ‪ ،‬پايداري وثبات آنها در شرايط دريايي بسيار مشوش و‬
‫ناآرام است‬
‫ولي اين سکوها غير سيار بوده وانتقال آنها از محلي به محل ديگر ميسر نمي باشد‬
 ‫سکوهاي با ساختار وزني‬

‫از خانواده ي ساختارآب هاي عميق بوده و معموال“ ازبتون ساخته مي‬
‫شود‪.‬‬
‫اين ساختارها نسبتا“ سيار بوده و نيازي به ستون جهت نگه داشتن‬
‫آنها در بستر دريا نمي باشد‬
‫‪Barge‬‬
‫جهت حفاري مناطق باتالقي استفاده مي شود ‪.‬‬
‫اين دكل داراي اين قابليت است كه به محل حفاري كشيده شود‬
‫و با سنگين شدن به كف تکيه نمايد‬
‫‪Jack up‬‬

‫■ اين دكل حفاري سيار براي كار در آب‬

‫هاي كم عمق ‪ ،‬كمتر از ‪ 350‬فوت ‪،‬‬
‫طراحي شده است ‪.‬‬
‫■ دكل هاي جك آپ سكوهاي حفاري‬
‫بسيار با ثباتي هستند و اين به دليل‬
‫آن است كه اين دكل ها در بستر‬
‫دريا قرار گرفته و بر خالف كشتي‬
‫حفاري و دكل هاي نيمه شناورتحت‬
‫تأثير حركات موجي دريا قرار نمي‬
‫گيرند‬
‫از پايين توسط تعدادي كابل يا پايه هاي لوله اي شکل پشتيباني مي شود ‪.‬‬
‫زماني كه قرار است دكل به محل حفاري برده شود ‪ ،‬پايه هاي آن جمع‬
‫شده و در چند فوتي زير سکو قرار مي گيرند‪.‬‬
‫اين دكل ها را فقط در درياهاي آرام و با سرعت پايين ‪ ،‬مي توان كشيد و‬
‫حمل كرد ‪ .‬به محض اينکه دكل به محل مورد نظر رسيد ‪ ،‬پايه ها به وسيله‬
‫ي جك هاي هيدروليکي يا الکتريکي به پايين فرستاده مي شوند طوري كه‬
‫پايه ها در بستر دريا و سطح سکو ‪ 60‬فوت يا بيشتر ‪ ،‬باالتر از امواج دريا‬
‫قرارمي گيرد‬
‫پايه هاي آن دو نوع ‪ independent‬و ‪ Mat supported‬مي باشند‪.‬‬
‫‪ .‬اكثر دكل هاي جك آپ ‪ ،‬سه ‪ ،‬چهار يا پنج پايه دارند اما تعدادي كمي از‬
‫مدل هاي قديمي داراي هشت يا ده پايه مي باشند و يك مورد چهارده پايه‬
‫اي نيز وجود دارد ‪ .‬براي پايداري بيشتر‪ ،‬پايه ها به دو شکل عمودي يا‬
‫اندكي كج شده طراحي مي شوند‪.‬‬
‫يکي از نواقص اصلي دكل جك آپ آسيب پذير بودن آن در هنگام تغيير‬
‫مکان يا جمع كردن و پايين فرستادن پايه ها مي باشد ولي از ديگر دكل ها‬
‫بسيار ارزان قيمت تر است ‪.‬‬
‫تقريباً نيمي از ناوگان دكل هاي دريايي جهان از نوع جك آپ است‬
‫‪Independent leg‬‬
‫■ هنگامی که دکل در کنار یک ‪ platform‬باید مستقر شود با توقف‬
‫روی یکی از پایه ها میتواند بچرخد و به ‪ platform‬وصل شود‬
‫‪Mat supported leg‬‬
‫■ پایه های دکل میتوانند روی کف دریا قرار گیرند‬

‫■ جابجایی آنها توسط یدک کش یا حمل توسط کشتی انجام‬

‫میشود‬
-Drillship
‫اين نوع دكل ‪ ،‬كشتي يا شناوري است كه براي حفاري در آب هاي عميق (تا ‪10000‬‬
‫فوت) ساخته شده است ‪ .‬حفاري از درون ‪ riser‬كه دكل را به ‪ BOP‬زير دريا وصل‬
‫ميکند انجام ميشود‪.‬‬
‫كشتي حفاري تحرك بيشتري نسبت به جك آپ يا نيمه شناوردارد ولي در هنگام‬
‫حفاري ثبات و پايداري آن دو را ندارد ‪.‬‬
‫‪semi-submersible‬‬
‫سکوهاي حفاري شناوري هستند كه از بدنه اي‬
‫متصل به تعدادي ستون به منظور پايداري و ثبات‬
‫تشکيل شده اند كه در روي اين بدنه ‪ ،‬عرشه اي با‬
‫دكل وتجهيزات حفاري همراه آن ‪ ،‬وجود دارد ‪.‬‬
‫•اين نوع دكل هاي دريايي شامل يك كرجي ته‬
‫پهن و ستون هايي مي باشد كه وقتي در آب دريا‬
‫رها مي شود موجب معلق شدن دكل در يك عمق‬
‫خاص مي شود‪.‬‬
‫•البته موج دريا مي تواند باعث حركت اين نوع‬
‫دكل ها شود ولي به كمك هشت لنگري كه به ته‬
‫دريا متصل مي شوند مي توان اين اثرنامطلوب را‬
‫حذف كرد‪.‬‬
‫•در مدلهاي مدرن تر از ‪Dynamic‬‬
‫‪ Positioning System‬جهت تثبيت موقعيت‬
‫سکو استفاده ميشود‪.‬‬
 ‫■ براي حفاري در عمق آب ‪ 200-5000‬فوت طراحي شده اند‬
‫■ بعد از انتقال دكل به محل مورد نظر دريچه هاي مخازن ( ‪ballets‬‬
‫‪ )tanks‬باز شده و پر ميشوند و تا ‪ 15-27‬متر زير آب غوطه ور ميشوند‪.‬‬
‫■ مخازن مورد نظر در انتهاي پايه ها و پانتونهاي دكل قرار دارند‬
‫‪Submersible‬‬
‫■ جهت حفاري در آبهاي كم عمق‪ ،‬درياچه ها و مناطق باتالقي‬
‫■ در مواردي كه عمق آب تا حدي نيست كه امکان حفاري با دكلهاي‬
‫‪ offshore‬بزرگ وجود ندارد‬
‫■ ‪ Ballast‬زير پايه هاي دكل از آب پر شده و پايه ها در اثر وزن خود در كف‬
‫دريا قرار ميگيرند‬
‫■ عمق آب بين ‪ 60-80‬فوت‬
 ‫بخشهاي مختلف دكل حفاري‬

1) Power System
2) Hoisting System
3) Rotary System
4) Circulation System
5) Controlling System
6) Monitoring System
7) Specail marine systems for offshore rigs
‫‪Power System‬‬
‫■ منبع انرژي دكل )محركهاي اصلي (معموال موتورهاي ديزلي احتراق‬
‫داخلي يا توربين مي باشند‬
‫■ )‪500-8000 hp (350-5600 KW‬‬
‫■ هر دكل معموال به ‪ 4-2‬ژنراتور نياز دارد‬

‫■ انتقال توان به بخشهاي مختلف دكل‪:‬‬

‫– مکانيکي‬
‫– الکتريکي‬
‫■ ‪DC-DC‬‬
‫■ ‪AC-SCR-DC‬‬
 ‫سيستم مکانيکي‬
‫■ شامل چرخ دنده ها‪ ،‬زنجير و تسمه هاي متصل به شافت موتور مي باشد‬
‫و خروجي موتورها را بهم مرتبط مي سازد‪.‬‬
‫■ معموال در دكلهاي سايز كوچك تا متوسط استفاده مي شدند‬
‫■ امروزه به ندرت استفاده ميشوند‬
 ‫معايب سيستم مکانيکي‬
‫■ وارد آمدن شوك به موتور‬
‫■ عدم توانايي ايجاد گشتاور باال در ‪ RPM‬هاي پايين‪ ،‬بار زياد ‪ RPM‬را‬
‫كاهش مي دهد‬
‫■ عدم توانايي در ايجاد گشتاور پايين بدليل سرعت خالصي‪/‬نسبت دنده‬
‫پايين‬
‫■ اصطکاك باال‪ ،‬اتالف انرژي و توان در اجزاي مکانيکي نظير چرخ دنده ها‬
‫و زنجير‬
‫■ ايجاد نويز و صداي بلند‬
 ‫سيستم الکتريکي‬
‫‪DC-DC‬‬
‫■ در اين سيستم موتورهاي ديزل ژنراتورهاي ‪ DC‬را شارژ مي كنند‪ .‬جريان‬
‫‪ DC‬به سمت كنترل پنل و از آنجا بين بخشهاي مختلف دكل توزيع مي‬
‫گردد‪.‬‬
 ‫سيستم الکتريکي‬
‫‪AC-SCR-DC‬‬
‫■ موتورهاي ديزل ژنراتورهاي ‪ AC‬را بکار مي اندازند‪ ،‬جريان ‪ AC‬به سمت‬
‫‪ SCR‬هدايت ميشود و به جريان ‪ DC‬براي مصرف در تجهيزاتي كه با‬
‫جريان ‪ DC‬سازگار اند منتقل ميشود‪.‬‬
‫سيستم توزيع جريان‬
‫■ ژنراتورهای ‪ AC‬به نسبت سایزشان در مقایسه با ژنراتورهای ‪DC‬‬
‫قوی تر اند‬
‫■ توزیع جریان ‪ AC‬در مقایسه با جریان ‪ DC‬راحت تر است‬
Efficiency of Motor
𝑃 = 𝑇𝜔 = 2𝜋𝑁 . 𝑟 × 𝐹 = 2𝜋𝑟𝑁𝐹
𝑄 = 𝑚ሶ 𝑓 × ρ × 𝐻
(779 ft-lb=1 Btu; 33000 ft-lb/min=1 hp)
𝑃
η=
𝑄
 Hoisting System:

 Derrick/Substructure
 Drawworks
 Tongs
 Air wrench
 Air Hoist
 Crown Block
 Traveling Block/Hook
 Drilling Line
 Deadline Anchor
 Storage Reel
‫‪Derrick‬‬
‫■ سازه دكل ساختاري فوالدي ميباشد وظيفه پشتيباني وزن تمام لوله ها‬
‫(اغلب بيش از ‪ 200‬تن) را بر عهده دارد‪ .‬سازه استاندارد داراي ‪ 4‬پايه مي‬
‫باشد كه روي ‪ substructure‬قرار ميگيرد‪ .‬در هر بار جابجايي به‬
‫اجزاي كوچکتر باز ميشود (بر خالف ‪ mast‬كه بصورت يك تکه جابجا‬
‫ميشود)‪ .‬قابليت خوابيدن‪ ،‬جمع شدن (تلسکوپي) را دارد‪.‬‬
‫■ منظور از ‪ mast‬در اينجا همان ‪ jackknife mast‬مي باشد‪.‬‬
‫■ سازه دكل بر اساس بار عمودي وارده بر آن و حداكثر سرعت باد تقسيم‬
‫بندي ميشود‪ .‬ظرفيت تحمل سازه دكل بين ‪1,500,000-‬‬
‫‪ 250,000 lbs‬متغير مي باشد‪.‬‬
‫■ يك سازه معمولي قادر است سرعت باد بين ‪ 100-130 miles/hr‬را‬
‫تحمل نمايد‪.‬‬
‫سازه دكل حفاري‬
‫‪A-Frame‬‬
‫■ بخش بااليي دكل مي باشد كه وزن ‪ crown block‬را تحمل مي كند و جهت اقدامات‬
‫نگهداري دكل نظير تعويض قرقره ها مورد استفاده قرار ميگيرد‪.‬‬
‫■ جهت پايين آوردن ‪ crown‬از باالي دكل‬
‫■ دكلهاي داراي سازه نوع باالبري (‪ )hoist‬فاقد آن هستند‬
‫‪Substructure‬‬
‫هر دكل بر روي زير سازه اي بنا ميشود كه وظيفه آن‪:‬‬
‫الف) پشتيباني از سازه دكل‪ ،‬ميزدوار و لوله ها‬
‫ب) تامين فضاي الزم براي فورانگير ها‬
‫■ دكل حفاري ‪ ،‬بر روي يك زير ساخت (‪)Substructure‬كه شامل‬
‫سکوي حفاري و ميز دوار بوده و فضاي كار را براي تجهيزات بر روي‬
‫سکو مهيا مي سازد ‪ ،‬قرار گرفته است ‪.‬‬

‫■ دكل و زير ساخت آن تحت وزن لوله هاي حفاري چه در حالتي كه لوله‬
‫ها به شکل معلق به جعبه قرقره متصل هستند و چه وقتي كه به ميز‬
‫دوار تکيه داده اند ‪ ،‬مي باشد ‪.‬‬
‫■ ارتفاع دكل در ظرفيت تحمل بار آن هيچ تأثيري ندارد بلکه بر طول بخش‬
‫هايي از رشته حفاري كه در موقع باال كشيدن لوله ها جدا مي شود و به آن‬
‫استند(‪ )Stand‬مي گويند ‪ ،‬تأثير مي گذارد ‪.‬‬
‫■ ارتفاع دكلهاي ملي حفاري حدود ‪ 142‬فوت (تقريبا ‪ 43‬متر)‬

‫■ لوله هاي حفاري ‪ ،‬مرتباً از درون چاه خارج مي گردند و طول هر بخش از لوله‬
‫هاي حفاري كه بيرون آورده مي شود به ارتفاع دكل وابسته است‬

‫■ طبق استاندارد ‪ API‬دكل بايد در وضعيتي كه لوله ها درآن چيده باشد در برابر‬
‫وزش باد با سرعت ‪ 200‬كيلومتر درساعت بدون نياز به كابل مهار مقاومت كند‬
‫كابل حفاري از ‪ ِDrawwork‬خارج شده و به باالي دكل مي رسد ‪ .‬سپس از ميان قرقره‬
‫هاي ‪ travelling block‬و ‪ crown block‬عبور كرده و به حالت هشت ‪ ،‬ده يا دوازده‬
‫كابله بين اين دو قرار مي گيرد ‪ .‬طرف ديگر اين كابل كه كابل ثابت(‪ )Dead Line‬نام‬
‫دارد به مهاركابل (‪ )Anchor Dead Line‬محکم بسته مي شود ‪.‬‬
‫‪Drawworks‬‬
‫‪ drawworks‬با جمع و باز كردن كابل حفاري لوله ها را باال و پايين مي برد‪ .‬همچنين به‬
‫برپايي و خواباندن دكل نيز كمك مي كند‪.‬‬
‫معموال“ از ‪ 2-4‬موتورمولد انرژي تغذيه ميکند‪.‬‬
‫وظيفه اصلي ‪ drawworks‬بيرون كشيدن لوله هاي حفاري از چاه يا يا راندن آنها درون‬
‫چاه مي باشد‪.‬‬
‫وظيفه ديگر آن كنترل سرعت يا توقف كامل در حين لوله باال‪/‬پايين يا حفاري مي باشد‪.‬‬
‫كابل حفاري روي يك ‪ Drum‬پيچيده ميشود ‪ .‬وقتي ‪ drawworks‬شروع بکار مي كند‪،‬‬
‫‪ Drum‬شروع به ‪ ]voa‬نموده و با باز شدن يا جمع شدن كابل ‪ trav. Block‬به طرف‬
‫پايين يا باال حركت مي كند‪.‬‬
‫ نشان دهنده ظرفيت و ميزان عمق كاري دستگاه‬Drawworks ‫■ مدل و قدرت اسمي‬
.‫حفاري است‬
■ The one you see here is a National Oilwell 1625 DE with an
input horse power of 3000 (2238Kw) and is rated at drilling
depths from 16000 ft (4877m) to 25000 ft (7620m).
■ It is driven by 2 or 3 electric DC motors that offers 4 hoisting
speeds and 2 rotary speeds. This model uses a 42 in.
double plate clutch for low drum drive and a 46 in. x 10 in.
Dy-A-Flex air clutch for high drum drive. The clutches drive a
36 in. dia. x 61 1 /4 in. integral, spiralled, two- step grooving
long main drum.
 ‫قسمتهاي اصلي ‪:Draw Works‬‬

‫‪Transmission -‬‬
‫جعبه دنده اي كه توان ورودي را به ‪ Drum‬يا اسپول منتقل مي كنند‪.‬‬
‫به حفار اين امکان را ميدهد تا بتواند با سرعت ‪ hoisting‬مختلف كار‬
‫كند‪ Drum .‬قادر است با ‪ 4-8‬سرعت مختلف كار كند‪.‬‬
 ‫■ ‪Drum‬‬

‫يك استوانه فوالدي است كه در دو طرف داراي فالنج است و سطح آن داراي‬
‫شيارهايي است كه كابل حفاري روي آن پيچيده ميشود‪ .‬طراحي اين قسمت‬
‫بسيار مهم است‪ .‬از نظر انرژي مورد نياز ‪ drum‬ايده آل بايد داراي حداقل‬
‫قطر و حداكثر عرض باشد‪.‬‬
‫■ از غلطك فرعي كه در طرف حفار واقع شده است سمت‬
‫راست (‪ )Make Up Cathead‬به منظور بستن و‬
‫محکم كردن اتصاالت لوله هاي حفاري استفاده مي شود ‪،‬‬
‫■ غلطك ديگر كه در طرف مقابل حفار قرار دارد( ‪Break‬‬
‫‪ )Out Cathead‬به منظور باز كردن اتصاالت لوله ها در‬
‫هنگامي كه لوله ها از چاه به بيرون كشيده مي شوند‪،‬‬
‫استفاده مي شود‪.‬‬
‫‪Cathead Spool‬‬
‫■ ‪ Shaft‬اي در دو طرف ‪ drawworks‬كه به ‪ Cathead‬متصل است‪.‬‬
‫با استفاده از طناب ميتوان با آن اجسام نسبتا سبك را با آن بلند كرد‪.‬‬
 ‫‪ -‬سيستم ترمز‬

‫سيستم ترمز‪ Drawworks‬سرعت رانش رشته حفاري يا جداري را كنترل‬

‫مي كند‪.‬‬
‫■ ‪ Drawworks‬اكثرا داراي دو سيستم ترمز مي باشد‪:‬‬
‫– ترمز مکانيکي كه قادر است ‪ load‬متحرك را به طور كامل متوقف‬
‫كند ‪.‬‬
‫الکتروديناميك‬ ‫– ترمزكمکي(هيدروليك(‪)Hydromatic‬يا‬
‫(‪ )Elmagco‬كه سرعت پايين آمدن ‪ travelling block‬را كم‬
‫مي كند‪ ،‬ولي نميتواند آنرا كامل نگه دارد‪.‬‬
‫ترمز كمکي از طريق جذب ‪ load Momentum‬باعث عملکرد موثر‬
‫ترمز اصلي ميشود‬
‫■ در مدلهاي قديمي بروي فالنجهاي ‪ Drum‬يك نوار ترمز‬
‫‪ Brake Band‬قرار داشت كه بروي آن لنت ترمز نصب‬
‫ميشود‪ .‬اين نوارها از يکسر ثابت و از سر ديگر از طريق‬
‫تعدادي اهرم به دسته ترمز حفار متصل ميشود‪.‬‬

‫■ سيستم ترمز ديسکي با عملکرد هيدروليکي جايگزين اين‬

‫نوع ترمز شده است (كارآمدتر)‬

‫■ طبق يك قاعده كلي براي هر ‪ 10‬فوتي كه بايد حفاري‬

‫شود بايد ‪ 1 HP‬به توان ‪ drawworks‬اضافه شود‬
 ‫■ سيستم حفاظت ‪crown‬در سيستمهاي جديد دوگانه ست‪ .‬يعني عالوه‬
‫بر‪ Crown-O-Matic‬كه در شکل مشاهده ميفرماييد‪ ،‬ميشود يك حد‬
‫براي بالك وارد كرد كه به محض رسيدن بالك به آن‪ ،‬درام ترمز ميکند و‬
‫امکان باالتر آوردن آن وجود ندارد‪.‬‬
‫اين سيستم با نام ‪ anti collision system‬نيز شناخته ميشود كه‬
‫الکترونيکي ميباشد و براي آن‪ top limit‬و ‪ btm limit‬تعريف ميکنند‪.‬‬
 ‫■ وقتي كه ‪travelling block‬به اين دو ‪limit‬رسيد به صورت خودكار‬
‫مي ايستد ‪،‬البته چند متر قبل از رسيدن به اين ‪limit‬سرعت‬
‫‪travelling block‬بصورت خودكار كم ميشود‪.‬‬

‫■ معموال اين ‪limit‬را در جايي قبل از اينکه ‪crown o matic‬عمل كند ‪،‬‬
‫در نرم افزار و پنل مربوطه اعمال ميکنند چون در صورت عملکرد‪،‬‬
‫سيستم به حاالت ‪ emergency stop‬ميرود و براي راه اندازي مجدد‪،‬‬
‫دوباره بايد تمام سيستم را ري استارت كرد‪.‬‬
Tongs
 ‫‪Rotary Drilling Rig Components‬‬

‫آچاري كه جهت سفت كردن لوله ها بکار مي روند‪ .‬معموال از يك كابل )‪(hanger line‬‬
‫كه با عبور از قرقره باالي دكل به يك وزنه تعادلي (‪ )counterbalance‬بسته ميشود كه‬
‫وظيفه آن معلق نگه داشتن آچار در هوا مي باشد‪ .‬از اين آچار براي اعمال گشتاور سفتي به‬
‫لوله يا شل كردن اتصال سفت استفاده ميشود‪ .‬دو آچار ‪( M/UP TONGE‬آچار راست) و‬
‫‪( B/OUT TONGE‬آچار چپ( وجود دارد‪ .‬معموال براي جلوگيري از چرخش رشته (در‬
‫مواقعي نظير عمليات ‪ B/OFF‬لوله)نيز از اين آچار استفاده ميشود‪.‬‬
‫‪Air Wrench‬‬
‫■ جهت بستن لوله هاي حفاري كاربرد دارند (اعمال ‪ M/UP TQ‬با آچار‬
‫لوله حفاري ميباشد) (تا سايز ‪ 9‬اينچ)‬
‫■ داراي دو نوع پنوماتيکي و هيدروليکيمي باشند‬
‫■ در نوع پنوماتيکي هواي فشرده باعث عملکرد موتور و حركت دوراني‬
‫بازوهاي غلطکي ميشود‪.‬‬
Air Wrench
Chain Tong
 ‫‪Air Hoist‬‬
‫در بيشتر دكل ها از اين جرثقيل هوا به شکل مستقل به‬
‫منظور بلند كردن بارهاي سبك روي ‪ catwalk‬و ‪floor‬‬
‫استفاده مي شود‬
‫‪Crown Block‬‬
‫■ شامل قاب ثابتي در باالي دكل و روي ‪ water table‬مي باشد كه‬
‫دربرگيرنده مجموعه اي از قرقره هاي شياردار است (يکي بيشتر از‬
‫‪ )trav. Block‬و وزن رشته حفاري را از طريق ‪ drilling line‬از‬
‫‪ drawworks‬به دكل منتقل مي كند‪.‬‬
‫معموال قطر قرقره ها ‪ 5‬فوت و قطر پيني كه قرقره ها حول آن ميچرخند ‪1‬‬
‫فوت مي باشد‪.‬‬
‫ظرفيت ‪ crown block‬بين ‪ 100‬تا ‪ 1000‬تن مي باشد و سايز آن بين ‪24‬‬
‫اينچ تا ‪ 72‬اينچ متغير است‪.‬‬
‫‪Travelling Block‬‬
‫■ داراي چندين قرقره مي باشد (‪ 10 ،8‬و ‪)12‬‬
‫■ از طريق ‪ drilling line‬از‬
‫‪ crown block‬آويزان است و بر‬
‫خالف آن مي تواند باال و پايين‬
‫شود‪.‬‬
‫‪Hook‬به قسمت پايين آن متصل‬
‫است‪ ،‬در برخي مدلها با ‪hook‬‬
‫بصورت يکپارچه مي باشد‪.‬‬
‫■ در دو قسمت ‪ hook‬دو گيره‬
‫وجود دارد كه محل اتصال ‪ bail‬يا ‪link‬‬
‫مي باشد‪ .‬انتهاي ‪ bail‬ها به ‪ latch elevator‬ميشود‪.‬‬
Traveling Block
‫‪Hook‬‬
‫■ دقيقا زير ‪ travelling block‬قرار دارد و آنرا به ‪ swivel‬متصل ميکند‪.‬‬
‫■ در حين حفاري ميتوان در موقعيت خاص آنرا قفل نمود‬
‫■ هنگام برداشتن ‪ load‬يا در حين حفاري بخشي از‬
‫شوك وارده را آزاد مي كند‪.‬‬
‫■ بعد از ‪ kelly up‬بايد مطمئن شد كه ‪ safety latch‬كامال‬
‫بسته شده است‪.‬‬
‫)‪Link (Bail‬‬
‫■ جزو ‪ lifting tools‬ميباشد‪ ،‬وظيفه اتصال ‪ hook‬به ‪ elevator‬را بر‬
‫عهده دارد‪.‬‬
‫■ با توجه به طول و قطر حلقه هاي آن به انواع مختلفي تقسيم ميشوند‪.‬‬
 Rotary Drilling Rig Components

Elevator
Clamps that grip a stand of casing, tubing, drillpipe or drill collars so that
the stand or joint can be raised from or lowered into the hole opening of the
rotary table.

SIDE DOOR ELEVATOR CENTER LATCH ELEVATOR SINGLE JOINT ELEVATOR

 ‫■ ‪ Elevator‬هاي نوع ‪ center latch‬بيشتر براي لوله هاي‬
‫حفاري استفاده ميشوند و داراي دسته هاي برآمده هستند‬
‫■ ‪ Sidedoor Elevator‬ها اكثرا براي ‪ casing‬و ‪drill collar‬‬
‫ها مورد استفاده قرار ميگيرند‪.‬‬
‫■ برخي ‪ elevator‬ها تنها براي بلند كردن يك شاخه طراحي شده‬
‫اند (‪)pickup elevator‬‬
‫■ هميشه بار عملياتي ايمن هر كدام از ‪ elevator‬ها را قبل از‬
‫استفاده چك نماييد‪.‬‬
‫)‪Drilling Line (Cable/Wire rope‬‬
‫■ كابلهاي حفاري وظيفه انتقال حركت و وزن در ‪ hosting system‬را‬
‫بر عهده دارند‪ .‬بدليل ماهيت ديناميك اين بخش همواره بايد مورد توجه‬
‫و مراقبت قرار گيرند‪.‬‬
 ‫■ با افزايش عمق و وزن لوله ها تعداد ‪ line‬ها نيز بايد افزايش يابند‪.‬‬

‫■ طبيعتا همواره تعداد ‪ line‬ها بايد براي بدترين حالت عمليات طراحي‬
‫گردد‪.‬‬
‫■ كابل حفاري بدليل اينکه پيوسته روي قرقره ها و ‪ block‬ها در حال‬
‫حركت است نيازمند بازرسي دقيق مي باشد با اين حال بعد از مدتي بدليل‬
‫اصطکاك باال فرسوده مي شود و بايد تعويض گردد (‪.)slip & cut‬‬
‫■ در عمل به علت محدوديت ظرفيت ‪ Crown Block‬و ‪Traveling‬‬
‫‪ Block‬تعداد دفعاتي كه كابل حفاري را مي توان از قرقره ي ثابت و‬
‫متحرك عبور داد محدود است‬
‫■ فرايند بريدن كابل حفاري فرسوده با محاسبه تن‪ -‬مايل كه بيانگر كار انجام‬
‫شده روي كابل است انجام مي پذيرد ‪.‬‬
‫■ ( اگر يك كابل يك تن بار را به اندازه ي يك مايل جابه جا كرده باشد‬
‫ميزان استفاده از آن يك تن –مايل مي باشد ‪) .‬‬
Ton-Mile
■ Round-Trip Operations:

■ Drilling:

■ In case of ignoring making connections and reaming:

■ Running Casing:

■ Short Trip:
‫■ بخش هايي از كابل حفاري كه با قرقره هاي ‪ trav. Block‬و ‪crown‬‬
‫‪ block‬در تماس اند در معرض حداكثر فرسايش هستند‪.‬‬
‫‪Slip & Cut‬‬
‫■ در حين عمليات حفاري كابل حفاري به طور يکنواخت دچار‬
‫سايش نمي شود‬
‫■ بيشترين فرسايش كابل هنگام بلند كردن رشته حفاري كه‬
‫كل وزن رشته حفاري روي ‪ Hook‬اعمال مي گردد در‬
‫قسمتي از كابل كه در تماس با ‪ Crown Block‬است اتفاق‬
‫مي افتد‬
‫■ براي اطمينان از عدم پارگي كابل بعد از گذشت زمان‬
‫مشخصي اقدام به برش و تعويض مي كنند ‪ .‬اين عمل را‬
‫‪ Slip and Cut‬گويند ‪.‬‬
‫‪Slip & Cut‬‬
‫■ ‪ Trav. Block‬را روی دکل یا روی ‪ floor‬در حالت عمودی مهار کنید‬
‫■ ‪ Clamps‬روی ‪ deadline anchor‬را شل کنید‬
‫■ حفار باید طول مشخص شده ای از کابل را درون ‪drum‬‬
‫‪ drawworks‬جمع کند (تعداد دورهای الزم ‪ drum‬را بداند)‬
‫■ برای اطمینان از اینکه نقاط فرسوده روی بخش جمع شده قرار‬
‫دارند روی لبه ‪ drum‬عالمت بزنید‬
‫■ طول جمع شده را بریده و ‪ dog nut‬را روی انتهای کابل ببندید و‬
‫انتهای آنرا به ‪ drum‬وصل و آنرا جمع کنید‪.‬‬
‫■ در انتها حفار باید چند بار ‪ block‬را باال‪-‬پایین کند‬
‫■ بعد از فرآیند باال ‪ crown-o-matic‬را دوباره تنظیم نمایید‬
‫‪Deadline Anchor‬‬
‫■ ‪ Dead Line Anchor‬محلي است كه يك سر كابل حفاري در آن‬
‫محکم و مهار شده و امکان حركت ندارد بنابراين هنگاميکه سر ديگر‬
‫كابل توسط ‪ Draw works‬كشيده و جمع ميشود رشته حفاري باال‬
‫ميرود و زماني كه كابل از دور قرقره باز ميشود رشته حفاري تحت‬
‫نيروي وزن پايين ميآيد‬
Rotating System
 Rotary
 Swivel
 The Kelly
 The Upper Kelly Cock
 The Lower Kelly Cock
 Kelly Saver Sub
The Rotary
‫)‪Kelly Drive Bushing (KB‬‬
‫■ وظيفه انتقال حركت دوراني و ‪ torque‬از ‪ Master Bushing‬به ‪ Kelly‬را‬
‫برعهده دارد و امکان پايين رفتن ‪ kelly‬همزمان با چرخش را ميدهد‬
‫■ اكثرا داراي ‪ 4‬پين در انتها مي باشد كه درون ‪ Master Bushing‬مي نشينند‬
‫و باعث درگيري آن با ‪ Master Bushing‬ميشوند‪.‬‬
‫■ با بلند كردن ‪ upset ،Kelly‬پاييني آن‬
‫به انتهاي آن گير ميکند و آنرا باال مي آورد‪.‬‬
‫■ داراي ‪ rubber 4‬استوانه اي مي باشد‬
‫كه به پايين رفتن ‪ kelly‬و تمركز آن كمك‬
‫مي كند‪.‬‬
 Rotary Drilling Rig Components

Drive Pin Type Square Fit Type

Type HDP Type HDS Type MDS

Heavy Duty fits 23” through 49-1/2” Rotary Heavy Duty for Square Drive Rotary Medium Duty for Square Rotary Table
Table Tables
‫‪Master Bushing‬‬
‫■ قطعه اي كه درون ‪ RT‬مينشيند و وظيفه انتقال ‪ torque‬و‬
‫حركت دوراني از ‪ RT‬به ‪ KB‬را برعهده دارد‪ .‬پروفايل ‪bore‬‬
‫آن به گونه اي است كه سليپس براحتي درون آن مينشيند و‬
‫دور لوله ها چفت ميشود‪.‬‬
 Rotary Drilling Rig Components

Type MSPC Type MPCH Type MSPC Type MBSS

Fits 20-1/2” to 27-1/2” Fits 37-1/2” to 49-1/2” Fits 17-1/2” to 27-1/2” Fits 17-1/2” to 27-1/2”
Rotary Tables Rotary Tables Rotary Tables Rotary Tables
‫‪Rotary Table‬‬
‫■ شامل مجموعه اي از چرخ دنده ها و ‪ shaft‬مي باشد و دو وظيفه اصلي‬
‫دارد‪:‬‬
‫‪-1‬انتقال حركت دوراني به رشته حفاري طي عمليات حفاري‬
‫‪-2‬آويزان نگه داشتن رشته حفاري با استفاده از ‪slips‬‬
‫‪Insert Bowls‬‬
‫■ ‪ Bushing‬دو تکه ای میباشد که درون ‪ master bushing‬قرار‬
‫میگیرد‬
‫■ دارای ‪ 3‬کالس سایزی میباشد‪:‬‬
‫”‪■ Class 1 for pipe size 11-1/4” to 13-5/8‬‬
‫”‪■ Class 2 for pipe size 9-1/2” to 10-3/4‬‬
‫‪■ Class 3 for pipe size 8-1/2” and less‬‬
‫سایز ‪ bowl‬باید همواره مطابق با حداکثر سایز لوله ها یا تجهیزات‬
‫باشد‬
 Rotary Drilling Rig Components

Slips

A wedge shape piece of metal with teeth or other gripping elements that are used to prevent pipe
from slipping down into hole or to hold the pipe in place.
 Rotary Drilling Rig Components

Safety Clamp

The are used on tubulars above the slips to prevent dropping the string
should the slips fail to hold.
‫‪Swivel‬‬
‫‪ swivel‬وسيله مکانيکي است كه از يك‬
‫طرف به وسيله ‪ bail‬بلند به ‪ hook‬و از‬
‫طرف ديگر با قابليت چرخش به ‪kelly‬‬
‫متصل است‪ swivel .‬امکان چرخش ‪kelly‬‬
‫بدون چرخش بخشهاي باالتر را ميسر‬
‫ميسازد ‪.‬‬
‫تحمل كل بار لوله هاي حفاري در حين‬
‫انجام حفاري بر عهده ‪ swivel‬است ‪.‬‬
‫سيال حفاري از درون اتصال گردن غازي‬
‫(‪)Goose Neck‬متصل به ‪ hose‬به رشته‬
‫حفاري جريان مي يابد‬
Washpipe
 ‫‪Rotary Drilling Rig Components‬‬

‫‪Kelly Spinner‬‬

‫یک ابزار پنوماتیکی که با چرخش ‪ kelly‬به ‪ connection‬سریع‬

‫لوله ها هنگام حفاری کمک می کند‪.‬‬
‫زیر ‪ swivel‬و باالی ‪ kelly cock‬بسته میشود‪ .‬دو عدد ‪torque‬‬
‫‪ arresting chain‬به ‪ bumper block‬بسته میشوند‪ .‬بعد از بستن‬
‫آن ‪ hose‬مسیر هوا متصل میشود‪ .‬نوع اتصال آن ‪6-5/8” API‬‬
‫‪ Reg‬و چپ گرد می باشد‪.‬‬
‫)‪Upper Kelly Cock (upper BOP‬‬

‫در باالي ‪ kelly spiner‬شير اطمينانی(‪ )Kelly Cock‬قرار‬

‫دارد كه درمواقع فوران چاه بصورت دستی قابل بسته شدن می‬
‫باشد‪.‬‬
‫اين شير از آسيب ديدن هرزگرد ‪ ،‬شلنگ و ديگر تجهيزات موجود‬
‫در سطح در مقابل فشار برگشت سيال از درون چاه جلو گيري می‬
‫نمايد ‪.‬‬
‫در حالت عادی باید کامال باز باشد‪.‬‬
 ‫‪Kelly‬‬
‫■ ‪ kelly‬لوله اي به طول حدودا‪ 40‬فوت (البته طول ‪ 54‬فوتي نيز‬
‫موجود است كه در دكلهاي شناور استفاده ميشود) مي باشد كه‬
‫پروفايل خارجي آن مربعي يا شش وجهي مي باشد‪.‬‬
‫■ وظيفه اصلي آن انتقال حركت دوراني از ‪Kelly Master‬‬
‫‪ Bushing‬به ‪ Kelly Drive Bushing‬و از آن به رشته‬
‫حفاري مي باشد‪.‬‬
‫■ ‪ kelly‬قادر است به راحتي و آزادانه درون ‪ KB‬به باال يا پايين‬
‫حركت كند حتي در حالت ‪.rotation‬‬
‫■ همچنين وزن كل رشته را در حالت كششي تحمل مي نمايد‬
Kelly
‫‪Kelly Saver Sub‬‬

‫انتهاي بااليي لوله هاي حفاري به‬

‫جايي منتهي مي شود كه باالترين‬
‫لوله در وسيله اي به نام كيلي ساب يا‬
‫طوقه محافظ كيلي( ‪Kelly Saver‬‬
‫‪ )Sub‬پيچانده مي شود ‪.‬‬

‫طوقه محافظ كيلي از فرسودگي و از‬

‫بين رفتن شيارهاي كيلي جلوگيري‬
‫مي كند‬
‫)‪Lower Kelly Cock(Safety Valve‬‬
‫■ نوعي شير توپي كه زير ‪ kelly saver sub‬بسته ميشود‬
‫■ بصورت دستي باز و بسته ميشود و مانع از راه يافتن جريان‬
‫درون رشته حفاري به سطح ميشود‪.‬‬
‫■ ‪ OD‬آن بايد با ‪ TJ OD‬رشته يکسان باشد‪.‬‬
‫■ هميشه بايد بصورت باز روي ‪ floor‬آماده باشد‬
 Circulating

 Mud pump
 Standpipe
 Rotary hose
 Mud Tanks
 Solid Control Equip.
 ‫وظايف گل حفاري‪:‬‬
‫انتقال كنده هاي حفر شده از ته چاه را به سطح زمين‪.‬‬ ‫■‬
‫خنك كردن مته و روان سازي مته و لوله هاي حفاري‪.‬‬ ‫■‬
‫ساختن ديواره نفوذ ناپذير(كيك) كه مانع خروج گل به ديواره چاه شود‪.‬‬ ‫■‬
‫كنترل فشارهاي زير زميني‪.‬‬ ‫■‬
‫معلق نگهداشتن كنده ها و مواد سنگين گل حفاري در هنگام توقف عمليات حفاري‪.‬‬ ‫■‬
‫تحمل مقداري از وزن لوله هاي حفاري(شناوري)‪.‬‬ ‫■‬
‫ترخيص شن و كنده هاي حفر شده در سطح زمين‪.‬‬ ‫■‬
‫از نظر زمين شناسي ‪ ,‬حد اكثر اطالعات از سازند حفر شده را در اختيار قرار دهد‪.‬‬ ‫■‬
‫انواع سياالت حفاري‪:‬‬
Return Line
Divider
‫‪Pumps‬‬
‫■ پمپها تجهيزاتي اند كه با انجام كار روي سيال باعث افزايش انرژي آن‬
‫ميشوند‬
‫■ پمپها بر اساس نحوه انتقال انرژي به سيال به دو دسته زير تقسيم‬
‫ميشوند‪:‬‬
‫■ پمپهاي مورد استفاده در دكل حفاري شامل دو دسته ‪Mud Pumps‬‬
‫و ‪ Auxilary Pumps‬تقسيم ميشوند‪.‬‬
‫■ پمپهاي گل از نوع ‪ reciprocating‬هستند‪ ،‬كه جزو ‪ PDP‬ها اند و‬
‫حجم مشخصي از سيال را از ورودي دريافت و با فشرده سازي توسط‬
‫پيستون‪ ،‬پالنجر يا ديافراگم به سمت خروجي هدايت مي كنند‪.‬‬
‫■ بر خالف پمپهاي ديناميك براي دستيابي به فشارهاي باال نيازي به‬
‫سرعت ندارند‬
 ‫نمونه كاربرد پمپهاي رفت و برگشتي‬

■ High press. Water cleaning (20 gpm @ 10000 psig)

■ Glycol inj. (5 gpm@ 1000 psig)
■ Ammonia charging (40 gpm @ 4000 psig)
■ Abrasive materials (>500 psig)

)85-94%( ‫■ راندمان باال‬

‫ تابع سرعت و از فشار مستقل است‬Gpm ■
Mud Pump
■ There are 2 kind of mud pumps (reciprocating):

Triplex (single acting) : have 3 pistons which reciprocate

inside liners, these pumps are sing acting, it means pistons
discharge mud just in one direction.
Douplex (double acting) : have 2 pistons and double acting.
 Rotary Drilling Rig Components

1. Mud Pump

1. SUCTION TANK
2. PREHYDRATION TANK
3. CHARGING PUMP
4. AGITATOR MOTORS
5. MUD HOPPPER
6. SUCTION LINE
7. CHARGING PUMP (MP)
8. MUD PUMP
9. VALVE AND PUMP PISTON
10. MUD PUMP DISCHARGE
MANIFOLD
11. PRESSURE GAUGE
12. PULSATION DAMPENER
13. PRESSURE RELIEF VALVE
14. DISCHARGE LINE
15. MUD PUMP ENGINE
16. INTERMEDIATE TANK
‫‪Prime Movers‬‬
‫اين بخش عامل محرك پمپ گل مي باشد‪ .‬هر پمپ گل بوسیيله دو تركشین موتیور(پمیپ‬

‫‪ MP1A:1‬و ‪ -MP1B‬پمیپ ‪ MP2A:2‬و ‪ )MP2B‬كییه در واقییع موتورهییاي الکتريکییي‬

‫‪ DC‬ميباشند تغذيه ميشود‪ .‬اين موتورها بیه حركیت درآورنیده زنجيرهیاي درون محفظیه‬

‫فلزي در بخش توان مي باشند واز طريق پنیل حفیار كنتیرل ميشیوند‪ .‬موتورهیاي ‪ DC‬در‬

‫صنعت حفاري از دو نوع سري و تحريك مستقل اند كه نوع تحريیك مسیتقل را اصیطالحا‬

‫‪ shunt‬گويند‪ .‬داراي ولتاژ كاركرد ‪ 750‬ولت و توان كاري ‪ 700‬تا ‪ 1200‬اسب بخیار انید‪.‬‬

‫مهمترين مزيت آنها كنترل دور دقيق و گشتاوريکنواخت مي باشد‪.‬‬

‫‪Power End‬‬
‫اين بخش به محرك اصلي پمپ وصل است و قسمتهاي‬
‫متحرك پمپ را به حركت در مي آورد‪.‬‬
 ‫‪Fluid End‬‬
‫اين بخش گل حفاري را از طريق عمل مکش و پمپاژهاي متوالي بیه جريیان میي انیدازد‪.‬‬

‫شامل اجزاي زير مي باشد‪:‬‬

‫پيستون‪:‬با رفت و برگشت درون الينر عمل مکش و پمپاژ گیل را انجیام ميدهید‪ .‬حسیاس‬

‫ترين قسمت آن انتهاي الستيکي آن مي باشد كه به مرور زمان خیورده و سیاييده شیده و‬

‫امکان نشتي گل از كنار آن وجود دارد‪.‬‬

‫‪ :Liner‬استوانه اي است توخالي كه پيستون درون آن حركت ميکند‪.‬‬
‫‪ :Valve‬ازطريق الستيك فشرده (زرد رنگ) دور خود عمل بازو بستن مجراي ورودي و‬

‫خروجي محفظه مکش و تخليه را بر عهده دارد‪ .‬هنگام مکش‪ ،‬جريان گل ولو ورودي را‬

‫با فشار به باال هل مي دهد و با فشرده شدن فنر پشت آن‪ ،‬باز ميشود در حاليکه ولو‬

‫خروجي بسته است‪ .‬هنگام تخليه گل از باال به ولو ورودي فشار آورده و ولو ورودي را‬

‫ميبندد ولي ولو خروجي را از پايين هل ميدهد و در اثر فشرده شدن فنر پشت آن باز‬

‫شده و گل پمپ مي شود‪.‬‬

 ‫‪ :Valve Seat‬ولو در حالت بسته تحت فشار فنر پشتش روي اين قطعه مينشيند‪.‬‬

‫هنگاميکه ولو باز است گل حفاري از درون مجراهاي آن عبور ميکند‪.‬‬

‫‪ :Rotate‬برروي فنرباالي ولو مينشيند و وظيفه درزبندي محفظه گل را ازطريق رينگ‬

‫گاسکت دور آن برعهده دارد‪.‬‬

‫‪ :Module‬به مجموعه محفظه هاي ورودي وخروجي گل ماژول ميگويند‪ .‬محفظه مکش‬

‫كوتاهتر بوده و زيرش محل ورود گل مي باشد‪ .‬محفظه تخليه بلند تر بوده و سوراخ ريزي‬

‫در انتهاي آن قرار دارد كه از روي آن ميفهمند ‪ wear plate‬خراب است يا خير‪.‬‬
‫‪ :Cap‬استوانه اي است رزوه دار كه باالي ‪ rotate‬بسته ميشود و امکان درزگيري به آن‬

‫ميدهد‪.‬‬
‫‪ :Pulsation Dampener‬براي از بين بردن نوسانات گل حاصل از حركت پيستون‬
‫از يك مخزن فشار شکن استفاده ميشود‪ .‬قسمت فوقاني اين مخزن حاوي نيتروژن با‬
‫فشار حدود ‪ 630 psi‬مي باشد و زير آن يك ديافراگم الستيکي انعطاف پذير وجود‬
‫دارد‪ .‬موج فشاري گل حفاري خروجي از پمپ با برخورد به اين ديافراگم گرفته ميشود‬
‫و جريان يکنواخت ميگردد‪.‬‬
‫تزريق نيتروژن‬
‫در ‪P.D.‬‬
‫‪ :Relief Valve‬شير ايمني داراي يك ‪ shear pin‬مي باشدكه‬
‫فشار خروجي پمپ به حداكثر مقدار مجاز (معموال روي ‪3000-‬‬
‫‪ 3500 psi‬تنظيم ميشوند) برسد باز شده و جريان گل از مسير‬
‫برگشتي به ‪ suction tank‬مي ريزد‪.‬‬
Auxilary Pumps
■ Charging Pump
Auxilary Pumps
Auxilary Pumps
Auxilary Pumps
Auxilary Pumps
‫‪Mud Tanks‬‬
‫■ مهمترين وظايف مخازن گل حفاري عبارتند از‪:‬‬

‫‪-1‬جمع آوري‪ ،‬درمان و نگهداري گل برگشتي از چاه‬

‫‪-2‬رساندن گل به پمپ براي گردش گل و پمپاژ درون چاه طي عمليات نرمال‬
‫‪-3‬ذخيره سازي گل حفاري به اندازه كافي براي پر كردن چاه هنگام لوله باال‬
 Mud Tank

■ Shaker Tank
■ Desander Tank
■ Middle Tank
■ Reserve Tank 1,2
■ Suction Tank
 Rotary Drilling Rig Components

3. Standpipe

The vertical pipe rising along the side of the Derrick or Mast, which joins mud
pump manifold to the rotary hose.
Standpipe & Rotary Hose
Standpipe Manifold
Solid Control Equip.
■ Solids in Drilling Mud:
■ Low Gravity Solids (LGS): S.G=2.5-3
■ High Gravity Solids (HGS): S.G=4.2

■ Solid Controlling Methods:

1-Settling
2-Screening
3-Hydrocyclones
4-Centrifuge
 ‫■ ذرات ‪ sand‬و ‪ shale‬كه از لحاظ اندازه ‪ 1.5‬برابر باريت‬
‫هستند همزمان با آن ته نشين ميشوند بنابراين تفکيك‬
‫جامدات مطلوب و نامطلوب امکان پذير نخواهد بود‪.‬‬

‫■ جامدات گلهاي حفاري با ‪ vis‬پايين براحتي با روش‬

‫‪ settling‬قابل جداسازي اند (براي مثال در ‪)sand trap‬‬
 Rotary Drilling Rig Components

8. Shale Shaker

An equipment the uses a vibrating screen to remove cuttings from the

circulating fluid in rotary drilling operations.

1. RETURN LINE

2. POSSUM BELLY

3. ELECTRIC MOTOR

4. SHAKER SCREEN
 ‫■ ‪ Shale shaker‬معموال دو طبقه است‪ ،‬در طبقه باال ‪،30‬‬
‫‪ 50‬يا ‪ mesh 60‬و در طبقه زيرين توري ‪ 80 mesh‬قرار‬
‫ميگيرد‪ ،‬كه توري ‪ 30 mesh‬جدات بيش از ‪ 595‬ميکرون ‪,‬‬
‫توري ‪ 80 mesh‬جامدات بزرگتر از ‪ 175‬ميکرون را جدا مي‬
‫كند‪.‬‬
Shale Shaker
 Overflow

Feed Inlet

Underflow
 Rotary Drilling Rig Components

9. Desander

A centrifugal device for removing sand from the drilling fluid to prevent
abrasion of the pumps.
 ‫■ در گلهاي سبك بکار گرفته ميشود‬
‫■ اندازه ‪ Hydrocyclone‬ها در آن ‪ 12‬اينچ و ظرفيتشان ‪500 gpm‬‬
‫مي باشد‬
‫■ كارايي حجمي مجموعه آنها بايد ‪ 125‬درصد حجم كل گل سيستم باشد‬
‫‪■ Feed in:Mud‬‬
‫‪■ Underflow: Solids>40-45 micron‬‬

‫■ وزن ‪ underflow‬بايد ‪ 18-36 pcf‬از گل ورودي سنگين تر باشد‬

 Rotary Drilling Rig Components

10. Desilter

Also a centrifugal device for removing free particles of silt from the drilling
fluid to keep the amount of solids in the fluid at the lowest possible point.
 ‫■ اندازه ‪ cyclone‬ها ‪ 4‬اينچ و ظرفيت هركدام ‪ 75 gpm‬مي باشد‬
‫■ كارايي حجمي مجموعه آنها بايد ‪ 150‬درصد حجم كل گل سيستم باشد‬

‫‪■ Feed in:Mud‬‬

‫‪■ Underflow:Solids >20-25 micron‬‬

‫■ وزن ‪ underflow‬بايد‪ 18-26 pcf‬سنگين تر از گل ورودي باشد‬

‫شکل جريان خروجي ‪ desander‬و ‪ desilter‬بايد بصورت ‪ spray‬باشد‬
‫در صورتي كه در سيستم باريت وجود داشته باشد از ‪ desander‬و‬
‫‪ desilter‬نميتوان استفاده نمود زيرا سايز باريت ‪ 40‬ميکرون بوده و از‬
‫سيستم دفع خواهد شد‪.‬‬
Clay Ejector
)barite recovery ‫■ در گلهای سنگین استفاده میشود (جهت‬
‫ نیز به‬silt ‫ و‬sand ‫ ذرات‬underflow ‫■ هنگام بازیافت باریت از‬
‫سیستم گل بازگردانده میشوند‬

■ Feed in: Mud+Water (for thinning the mud)

■ Over flow:Water+Colloids
(3-5 micron)disposed
■ Underflow: barite+sand+silt
Nemo Pump
Mud Cleaner
 Rotary Drilling Rig Components

11. Degasser
‫‪Centrifuge‬‬
‫• جداسازي ذرات با سايز ‪ 5-7‬ميکرون‬
‫• اساس كار آن بر مبناي جدايش بويانسي مي باشد‬
‫بعد از ورود گل درون ‪ conveyor‬از قسمت ‪ distributer‬خارج شده و در اثر‬
‫نيروي گريز از مركز ناشي از چرخش ‪( Bowl‬با شتابي حدود ‪ )4000 g‬به‬
‫ديواره آن چسبيده و توسط ‪( conveyor‬كه با سرعت كمتري در حال چرخش‬
‫است)‬
‫به بخش ‪ conical‬هدايت ميشود و در آنجا جامدات از سيال جدا شده و از‬
‫‪ discharge port‬خارج ميشود در حاليکه سيال به انتهاي ديگر (‪)pool‬‬
‫هدايت و از آنجا خارج ميشود‬
Mud Making Equip.
Hopper
 MUD CLEANER
SHALE SHAKER
DEGASSER

AGITATOR

TRIP TANK
MUD GUN
 Controlling

 Blow out Preventers

 Annular Preventers
 Pipe rams Preventers
 Blind Rams
 Koomey Unit
 Choke/Choke Manifold
 Mud-Gas Separator
BOP
■ Annular Preventer (1000-1500 psi WP)
■ Ram Type Preventer
Ram Type Preventer
■ Pipe Ram
■ Variable Size Ram
■ Blind Ram
■ Shear/Blind Ram
‫‪Hyd. Ram Locking Sys.‬‬
‫■ قفلی مکانیکی که با عملکرد هیدرولیکی که به صورت اتوماتیک‬
‫رمز را بسته و قفل در حالت فشار بهینه نشت بندی ‪ rubber‬نگه‬
‫می دارد‪ ،‬برای باز کردن رمز ابتدا این سیستم باید ‪ unlock‬شود‪.‬‬
Annular Preventer
 BOP Control System

BOP Stack

BOP Control System (Koomey Unit)

Diverter
Rotating
Control
Device
(RCD)
Plug Tester+W.Bushing
Koomey Unit
Accumulator Unit
■ Stewart Steven Unit
■ Shaffer Unit
■ Comander Unit
■ Cameron Unit

‫■ تفاوت اساسی مدلهای باال‬

‫ ها‬bottle ‫ نوع و حجم‬،‫تعداد‬-1
‫تعداد و دبی پمپها‬-2
‫‪BOP Control Pnel‬‬

‫مواقع اضطراری ‪ BOP‬را از راههای زیر بست‪:‬‬ ‫در‬

‫پنل روی ‪floor‬‬ ‫•‬
‫پنل بین اتاق رئیس دستگاه و ناظر حفاری‬ ‫•‬
‫کنترل مستقیم از ‪Koomey Unit‬‬ ‫•‬
‫بستن ‪ Rams‬با ولو دستی‬ ‫•‬
‫‪Choke Manifold‬‬
‫براي آزادسازي فشار زياد سياالت سازند‬
‫در زمان وقوع ‪ kick‬از اين مجموعه‬
‫استفاده ميشود‪.‬‬
‫به دليل فشار باالي گاز و خورندگي‬
‫ماسه و ‪ cutting‬هاي سازند كه بايد از‬
‫چوك خارج شوند‪.‬‬
‫توصيه ميشود كه يك چوك يدكي‬
‫داشته باشيد و در فشارهاي باال توصيه‬
‫ميشود از دو چوك استفاده‬
‫شود‪.‬‬
Mud-Gas Separator
Monitoring System
Driller Console
Drill string
‫■ مجموعه رشته حفاري طبق تعريف انجمن نفت آمريکا (‪)API‬شامل همه‬
‫اعضاي مجموعه بين هرزگرد تا مته مي شود و از سه بخش اصلي‬
‫تشکيل شده است ‪:‬‬
‫‪ ‬كلي (‪)kelly‬و هرزگرد( )‪Swivel‬‬
‫‪ ‬رشته حفاري(‪ ( )Drill String‬لوله هاي حفاري به اضافه متعلقات‬
‫تحتاني رشته حفاري‪ :‬لوله هاي وزنه‪ ،‬تبديل ها ‪ ،‬طوقه ضربه گير‪ ،‬طوقه‬
‫ضربه كوب و پايدار كننده)‬
‫‪ ‬مته حفاري(ِ‪)Drilling Bit‬‬
‫‪Drill Pipe‬‬
‫■ لوله هایی که بخش اعظم رشته حفاری را تشکیل می دهند‬
‫(حدود ‪ )90%‬و وظایف زیر را برعهده دارند‪:‬‬
‫‪-1‬انتقال توان دورانی از میز دوار به مته حفاری‬
‫‪-2‬انتقال سیال حفاری از سطح به ته چاه‬
‫‪-3‬اعمال ‪ overpull‬در مواقع اضطراری‬
‫■ دارای ‪ 3‬قسمت می باشد‪:‬‬
‫‪Body‬‬
‫‪Tool joint‬‬
‫‪upset‬‬
 ‫■ از لحاظ ‪ upset‬به ‪ 3‬نوع زیر تقسیم میشود‪:‬‬
‫‪IU‬‬
‫‪EU‬‬
‫‪IEU‬‬

‫■ از لحاظ طولی به ‪ 3‬گروه زیر تقسیم میشود‪:‬‬

‫‪18-22 ft‬‬
‫‪27-30 ft‬‬
‫‪38-45 ft‬‬
Drill pipe and Drill Collars
Rotary Drilling Rig Components
 Rotary Drilling Rig Components

7. Tubular and Tubular Handling Equipment

1. Drillpipe

TENSILE REQUIREMENTS

RANGE LENGHTS

TOLERANCES
Function, use, and
care of drill collars
‫مته حفاري‬
 Rotary Drilling Rig Components

Bit

A variety of bits are available for drilling and sampling operation. The
selection of bit is usually dependent on the formation which is to be drilled
and the purpose of the borehole.

Bit

Fixed Cutter Bits Roller Cone Bits

Drill Bit Core Bit No. of Cones 2 3 4 6

Steel Mill

Tungsten Carbide Inserts

Natural Diamond Insert

PDC Insert
Material

Material

TSP
 Rotary Drilling Rig Components

SHORT PDC BIT MEDIUM PDC BIT LONG PDC BIT NATURAL DIAMOND BIT TSP BIT
Rotary Drilling Rig Components
 Rotary Drilling Rig Components

CORE BIT
 Rotary Drilling Rig Components

MILL TOOTH TRICONE TUNGSTEN CARBIDE INSERT

BIT TRICONE BIT
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

The Rig Equipment used for the purpose of retrieving from the wellbore
sections of pipe, casing or other items which may have become stuck or
inadvertently dropped in the hole. These are the following:

1. Overshot 7. Junk Mill

2. Taper Tap 8. Casing Scraper

3. Grapple Spear

4. Junk Basket

5. Fishing Magnet

6. Wireline Spear
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

1. Overshot

Overshot is an external catch fishing tool designed to retrieve tubular items

from the well bore.

SPIRAL GRAPPLE BASKET GRAPPLE

OVERSHOT OVERSHOT
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

2. Taper Tap

Is an internal catch fishing tool designed to retrieve tubular members from

the wellbore. The wicker thread are allowed to be embedded into the interior
of the fish.

Taper Tap
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

3. Grapple Spear

Is also an internal catch fishing tool designed to retrieve tubular members

from the wellbore.

The grapple spear is run in and positioned inside

the fish. Rotating the Grapple Spear one turn to the
left will engaged the grapple and caused tapers on
the mandrel to expand the grapple and bite into
the fish.
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

4. Junk Basket

Is a junk retrieval tool designed to remove all type of objects from the bottom
of the well. Such items as slip, hand tools, bit cones and any other pieces of
junk in the well.

With direct circulation the This junk basket utilises

coring action on the junk reverse circulation
proceeds until 24 inch combined with coring
core is cut. The finger on operations of up to 20” of
the upper catcher break core.
the core when an upward
strain is applied.
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

5. Fishing Magnet

Is a junk retrieval tool designed to effectively remove metal particles, shavings

and debris from the bottom of the wellbore.

The assembly is run in the

hole and hold 6 to 12
inches above the fish.
Circulate generously to
wash away cuttings.
Reduce circulation, lower
the magnet to the fish
and rotate slightly to
obtain good contact. Cut
off circulation and pull out
of hole.
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

6. Wireline Spear

Is a junk retrieval tool designed to retrieve wireline and wire rope from the
wellbore.

The spear is made up and

run in hole , upon
reaching the wire to be
retrieved the spear is
lowered slowly allowing
the barbs to engage the
wire. The spear is then
lifted out of the hole.
 Rotary Drilling Rig Components

9. Fishing Tools

7. Junk Mill

Are designed to mill fish such as packers, squeeze tools, perforating guns,
drill pipe, tool joints, reamer, reamer blades and rock bits.
9. Fishing Tools

8. Casing Scraper

Is designed to remove scale, mud cake, cement sheath, embedded bullets,

and other foreign materials inside the casing wall.
‫وظايف عمومي رشته هاي جداري‪:‬‬
‫■ ايجاد مجرايي ثابت با قطر مشخص و دقيق‪ ,‬اين اجرا امکان مي‬
‫دهند كه از طريق آن كليه مراحل بعدي حفاري‪,‬جداره گذاري و‬
‫سيمان كاري‪ ,‬تکميل و نيز بهره برداري انجام شود‪.‬‬

‫■ طبقات زمين را پوشانده و از هم مجزا و ارتباط بين آنها را قطع مي‬

‫كند و امکان مي دهد كه از يك اليه مشخص توليد شود‪.‬‬

‫■ امکان نصب و كاربرد وسايل كنترل چاه‪,‬تاج چاه و شيرهاي توليدي‬

‫را فراهم مي آورد‪.‬‬
‫عمليات جدارگذاري ‪Casing Operation‬‬

‫سيمانكاري چاههاي نفت‬

‫‪Cementing Operation‬‬

‫عملياتهاي وابسته و جنبي‬

‫حفاري مايل يا انحرافي ‪Directional Drolling‬‬
‫حفاري‬

‫عمليات آزمايش و ارزيابي سازند‬

‫‪Formation Evaluation‬‬
‫الف – نمودارگيري‬
‫ب – آزمايش جريان و بهره دهي چاه‬
‫‪Well Testing‬‬
‫ج‪ -‬عمليات اسيدزني و تحريك چاه‬
‫مراحل حفاري يك چاه نفت توسعه ای‬
‫آسماري‬
‫■ ‪ -1‬حفاري چاه ‪ 26‬اينچ‪.‬‬

‫■ ‪ -2‬نصب و سيمان رشته جداري ‪185/8‬اينچ و حفاري چاه‪.171/2‬‬

‫■ ‪ -3‬نصب و سيمان رشته جداري ‪133/8‬و حفاري چاه‪. 121/4‬‬

‫■ ‪ -4‬نصب و سيمان رشته جداري ‪ 95/8‬و حفاري چاه‪.81/2‬‬

‫■ ‪ -5‬آستر بندي مخزن نفتي و نصب تاج چاه‪.‬‬

 ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬

‫سنگهاي رسي‬
‫قرمز‬ ‫‪ 26‬اينچ‬
‫رشته جداري‬
‫سازند آغاجاري‬ ‫‪ 18 5/ 8‬اينچ‬
‫‪1500 m‬‬

‫سنگهاي رسي خاكستري‬

‫سازند ميشان‬
‫‪2000 m‬‬
‫‪ 17.5‬اينچ‬
‫‪+++ + + +++++ ++ +++‬‬ ‫رشته جداري‬
‫‪+++ + + +++++ ++ +++‬‬ ‫‪ 13 3/8‬اينچ‬ ‫رشته مغزى‬
‫‪+++ + + +++++ ++ +++‬‬

‫سنگهاي گچي‪ -‬نمكي گچساران‬ ‫توپك‬

‫( سنگ پوش)‬
‫‪+++ + + +++++ ++ +++++++++ ++‬‬
‫‪3000 m‬‬

‫‪ 12.1/4‬اينچ‬
‫رشته جداري‬
‫سنگهاي آهكي‬ ‫‪ 9 5/ 8‬اينچ‬
‫آسماري (‬
‫مخزن)‬ ‫‪3500 m‬‬ ‫‪ 8.5‬اينچ‬
‫برنامه كالسيك جداره گذاري چاههاي نفت آسماري‬
‫در ميدانهاي جنوب غربي ايران‬
 :‫انواع چاهها‬
EXPLORATION WELLS ‫■ چاههاي اكتشافي‬
DESCRIPTIVE WELLS ‫■ چاههاي توصيفي‬
APRESIAL WELLS ‫■ چاههاي ارزيابي‬
DELINIATION WELLS ‫■ چاههاي تحديدي‬
DEVELPOPMENT WELLS ‫■ چاههاي توسعه اي‬

VERTICAL WELL ‫■ عمودي‬

DEVIATED WELL ‫■ جهت دار‬
HORIZONTAL WELL ‫■ افقي‬