‫‪@techpower‬‬

‫دکتر منصور رفیعی‬

‫دی ماه ‪1395‬‬

‫‪1‬‬
 ‫مطالعات دينامیك و حاالت گذرا‬
‫‪ ‬نتايج اين مطالعات برای تصميم گيری در موارد زير اهميت دارد‪:‬‬

‫‪ ‬ميزان توانايي تحمل اغتشاشات توسط ‪DG‬‬

‫‪ ‬ميزان تأثيرگذاری ‪ DG‬بر پايداری ديناميکي و گذرای شبکه‬

‫‪ ‬عملکرد ‪ DG‬در حالت جزيره ای شدن (خواسته يا ناخواسته)‬

‫‪ ‬كفايت سيستم حفاظتي‬

‫‪ ‬پديدههای كيفيت توان‬

‫‪ ‬تعيين زمان بحراني قطع خطا‬

‫‪@techpower‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫وقوع ناپايداری در شبکه‬
‫‪ ‬ناپايداری منابع توليد پراكنده ميتواند بواسطه شرايط زير ايجاد گردد‪:‬‬
‫‪ ‬وقوع اختالل در شبکه توزيع باالدست و افت ولتاژ شديد در نقطه ‪PCC‬‬

‫‪ ‬وقوع اختالل در شبکه توزيع پائيندست‬

‫‪ ‬ايزوله شدن ناگهاني قسمتي از شبکه توزيع به همراه منابع توليد پراكنده از شبکه باالدست‬

‫‪ ‬بطور كالسيک‪ ،‬پديدههای پايداری كه ميتوانند شبکههاای توزياع شاامل مولادهای پراكناده را‬
‫شامل شوند عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ ‬پايداری گذرای توان‪-‬زاويه‬
‫‪ ‬پايداری اغتشاش كوچک توان‪-‬زاويه‬
‫‪ ‬پايداری فركانسي‬
‫‪ ‬پايداری ولتاژ‬

‫‪@techpower‬‬ ‫‪3‬‬
 ‫بررسی انواع مطالعات پايداری در شبکه‬
‫‪ ‬پايداری ولتاژ عمدتاً با نحوه بارگذاری‪ ،‬افزايش بار و منابع توان راكتيو مرتبط اسات و مولادهای پراكناده‬
‫نقش چنداني در آن نداشته و تهديد خاصي برای آنها نميباشند‪.‬‬
‫‪ ‬پايداری فركانسي نيز عمدتاً در حالت كمبود توليد ناشي از ايزوله شدن شبکه توزيع به هماراه مولادهای‬
‫پركنده ايجاد مي شود و در صورتي قابل توجه خواهد بود كه بخواهيم عملکارد ايزولاه از شابکه را بارای‬
‫مولدهای پراكنده بررسي نمائيم‪.‬‬
‫‪ ‬پايداری اغتشاش كوچک توان‪-‬زاويه نيز عمدتاً با ميرائي نوساانات روتاور مولادها مارتبط مايباشاد و از‬
‫آنجائيکه مقاومت اهمي خطوط در شبکه های توزيع نسبتاً بزرگ است و همچنين عدم وجود سيستمهای‬
‫تحريک خيلي سريع (مانند سيستم تحريک استاتيک) دراين مولدها‪ ،‬ميرائي نوساانات تهدياد و ياا الازام‬
‫خيلي مهمي برای اتصال اينگونه مولدها به شبکه توزيع قلمداد نمي شود‪.‬‬
‫‪ ‬از بین انواع پايداری ها‪ ،‬مهمترين پايداری که می تواند خطر جددی بدرای مولددهای پراکندد‬
‫محسوب شود پديد پايداری گذرای توان‪-‬زاويه است‪ .‬زيرا وقوع و رخداد اين ندوع پايدداری‬
‫خیلی محتملتر بود و مضافاً بر اينکه با مسئله سنکرونیزم مولدها با شبکه مرتبط میباشد‪ .‬در‬
‫صورت از دست رفتن ارتباط سنکرونیزم مولدها با شبکه و عدم حفاظت کافی برای آنها‪ ،‬امکان‬
‫وارد آمدن آسیبهای مکانیکی و حرارتی جدی به مولدها خواهد داشت‪.‬‬
‫‪4‬‬
 ‫وقوع پايداری گذرا‬
‫‪ ‬پديده پايداری گذرا در شبکه های برق با اختالالتي مانند اتصالكوتاه‪ ،‬خروج ناگهاني يک خط پر‬
‫بار‪ ،‬كاهش ناگهاني ولتاژ تحريک يک ژنراتور سنکرون و غيره شروع ميگردد‪.‬‬

‫‪ ‬در پديده پايداری گذرا‪ ،‬برای روند تغييرات انرژی جنبشي ژنراتور بطور كلي سه دوره متمايز و‬
‫اصلي به شرح زير را مي توان در نظر گرفت‪:‬‬
‫‪ ‬دوره ماندگار پيش از اختالل )‪(Pre Fault‬‬

‫‪ ‬دوره حين اختالل (‪)During fault‬‬

‫‪ ‬دوره پس از اختالل (‪)Post fault‬‬

‫‪5‬‬
 ‫تعاريف مرتبط با پايداری گذرا‬
‫‪ ‬برای هر مولد پراكنده‪ ،‬با توجه به مشخصات الکتريکي مکانيکي خود مولد و موقعيت و نحوه اتصال‬
‫آن به شبکه و همچنين نوع اختالل قابل رخداد در شبکه‪ ،‬ميتوان يک زمان بحراني تحمل خطا‬
‫محاسبه و تعريف نمود‪.‬‬
‫‪ ‬زمان بحرانی تحمل خطا‪ ،‬مدت زماني است كه يک خطا ميتواند در شبکه باقي بماند (توسط رله‬
‫ها پاكسازی نشود) بدون اينکه باعث ناپايداری و خروج از سنکرون مولد نسبت به شبکه گردد‪.‬‬
‫بديهي است كه چنانچه رلههای حفاظتي زودتر از زمان بحراني تحمل خطا‪ ،‬اختالل را از شبکه پاک‬
‫نمايند مولد پايدار باقي خواهد ماند اما در غير اينصورت مولد نسبت به شبکه از سنکرون خارج مي‬
‫شود كه برای جلوگيری از آسيبهای حرارتي و مکانيکي‪ ،‬بايد سريعاً توسط رلههای خروج از سنکرون‬
‫مولدها را از شبکه ايزوله نمود‪.‬‬
‫‪ ‬نکته قابل توجه در مورد زمان بحراني‪ ،‬اين است كه يک مولد نسبت به اختالالت مختلف دارای زمان‬
‫های بحراني تحمل متفاوتي ميباشد‪ .‬اختاللي كه به ازای آن مولد دارای كمترين زمان بحراني‬
‫تحمل باشد به عنوان اختالل بحراني برای آن مولد تعريف ميگردد‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫روشهای بررسی و ارزيابی پايداری گذرا‬
‫‪ ‬الف‪ -‬روش محاسبه تغییرات انرژی جنبشی‬
‫‪ ‬چنانچه انرژی جذب شده توسط ژنراتور ‪i‬ام در دوره حين خطا را برابر ‪WDfi‬و حاداكرر انارژی‬
‫قابل دفع توسط آن در دوره پس از رفع خطا را ‪ WPfi‬بنااميم در ايان صاورت شارط پاياداری‬
‫گذرای ژنراتور ‪ i‬ام در شبکه طبق معادله زير بيان مي گردد‪.‬‬
‫‪W DFi  W PFi  0‬‬

‫‪‬چنانچه هر ژنراتور بتواند حاداكرر تاا لحظاه‬

‫بحراني تمام انرژی جنبشي جذب شده خاود‬
‫در دوره خطا را دفع نمايد در اينصورت بطور‬
‫گذرا پايدار خواهد ماند‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫روشهای بررسی و ارزيابی پايداری گذرا‬

‫‪ ‬ب‪-‬روش محاسبه تغییرات زاويه بار روتور‪:‬‬

‫‪ ‬در نتيجه وقوع يک اختالل در شبکه‪ ،‬همراه با افزايش انرژی جنبشي جذب شده توسط هر‬
‫ژنراتور زاويه بار روتور آن هم شروع به افزايش مينمايد‪ .‬در دوره پس از رفع خطا هم عليرغم‬
‫اينکه ژنراتور انرژی جنبشي جذب شده را دفع مينمايد اما تا زماني كه تمام انرژی جذب شده‪،‬‬
‫دفع نشود‪ ،‬روند افزايش زاويه بار ادامه خواهد داشت‪ .‬در صورت پايدار ماندن ژنراتور‪ ،‬قبل از‬
‫لحظه بحراني‪ ،‬تمام انرژی جذب شده دفع گرديده و در اين صورت روند افزايش زاويه بار متوقف‬
‫شده و شروع به كاهش مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬معیار پايداری‪ :‬با وقوع يک اختالل‪ ،‬چنانچه روند افزايش زاويه روتور پس از طي يک اوج شروع‬
‫به كم شدن نمايد و ديگر افزايش نيابد‪ ،‬در اين صورت آن ژنراتور پايدار خواهد ماند‪ .‬اما چنانچه‬
‫زاويه روتور بدون وقفه افزايش يابد در اين صورت آن ژنراتور ناپايدار خواهد شد‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫پايداری گذرای يک ژنراتور سنکرون‬

‫ناپايدار‬

‫پايدار‬

‫حاالت مختلف پايداری گذاری يك ژنراتور سنکرون پیامد وقوع يك اختالل‬

‫‪9‬‬
 ‫نکات حائز اهمیت در مطالعات پايداری گذرا‬
‫‪ ‬شاخص درجه پايداری‪ :‬برای نشان دادن درجه پايداری شبکه و ژنراتورها نسبت به يک اختالل معين‪،‬‬
‫ميتوان از شاخص حداكرر زمان تحمل خطا استفاده نمود‪ .‬حداكرر زمان تحمل خطا برابر زمان بحراني‬
‫رفع خطا ( ‪ )CCT‬ميباشد و برابر با حداكرر زماني است كه رفع خطا را ميتوان به تأخير انداخت با شرط‬
‫اينکه ژنراتورها پايدار باقي بمانند‪ .‬واضح است كه هر چه مقدار اين زمان بيشتر باشد درجه پايداری‬
‫ژنراتورها بزرگتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬بزرگتر بودن زمان بحرانی رفع خطا (حداکثر زمان تحمل خطا توسط مولد پراکند ) در مقايسه با‬
‫زمان عملکرد رله های حفاظتی موجود در شبکه به عنوان قیدد و فداکتور اصدلی بدرای اتصدال‬
‫تأسیسات يك ‪ DG‬جديد به شبکه مطرح میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬برای حفظ پايداری بهتر است که کوچکترين زمان بحرانی تحمل خطا برای مولدد حدداقل ‪1/5‬‬
‫برابر بیشترين زمان عملکرد رلههای شبکه باشد‪ .‬اين موضوع بیشتر برای مواردی که بار محلی‬
‫(خودتامین ) دارند و يا مواردی که نیروگا متشکل از چند ژنراتور موازی است که يکی از آنهدا‬
‫اتصال کوتا شد است اهمیت دارد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫کیفیت توان‬
‫‪ ‬يکي از وظايف اصلي شركتهای برق تحويل برق با كيفيت مناسب و با حداقل قطعي به مشتركين اسات‪.‬‬
‫كيفيت توان مناسب در سيستم قدرت‪ ،‬به معني توانايي سيستم برای تحويل برق بدون نوسان‪ ،‬در ولتااژ‬
‫و جريان نامي گفته ميشود‪ .‬در صورت شدت پديده های كيفيات تاوان در شابکه‪ ،‬صانايع و شاركتهای‬
‫مختلف متحمل هزينههای مختلفي خواهند شد‪ ،‬به عنوان مرال‪:‬‬
‫‪ ‬عدم عملکرد صحيح تجهيزات‬

‫‪ ‬وارد آمدن خسارات به تجهيزات‬

‫‪ ‬از بين رفتن محصوالت موجود در خط توليد برخي از كارخانهها‬

‫‪ ‬هزينه های نگهداری اضافي‬

‫‪ ‬هزينه تعمير تجهيزات خسارت ديده‬

‫‪ ‬از دست رفتن درآمد در زمان خرابي تجهيزات‬

‫‪ ‬هزينه های پرسنلي اضافي‬

‫‪11‬‬
 ‫کیفیت توان‬
‫‪ ‬اختالالت عمد کیفیت توان معموالً به چند دسته زير تقسیم میشوند‪:‬‬
‫‪ ‬اغتشاشات گذرا‬

‫‪ ‬قطعي ها‬

‫‪ ‬افت كوتاه مدت ولتاژ‪ /‬كاهش ولتاژ‬

‫‪ ‬افزايش كوتاه مدت ولتاژ‪ /‬افزايش ولتاژ‬

‫‪ ‬اعوجاج شکل موج‬

‫‪ ‬نوسانات ولتاژ‬

‫‪ ‬تغييرات فركانس‬

‫‪ ‬فليکر‬

‫‪12‬‬
 ‫مطالعات کیفیت توان جهت اتصال ‪ DG‬به شبکه توزيع‬
‫‪ ‬هرچند مولدهای مورد بحث عمدتاً از نوع ژنراتور سنکرون هستند و لذا ولتااژ خروجاي آنهاا در‬
‫حالت ماندگار بصورت سينوسي و با حداقل اغتشاشات هارمونيکي همراه است‪ ،‬اما بحث كيفيات‬
‫توان منحصر به هارمونيک نيست و ساير پديده های ولتاژی كه باعث خرابي شکل موج ولتاژ و يا‬
‫خارج شدن مقادير ولتاژ و فركانس از حدود مجاز مي شاوند‪ ،‬نياز مشامول بحاث كيفيات تاوان‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪ ‬ورود و خروج واحدهای توليد پراكنده و يا تغييرات ناگهاني در توليد‪ ،‬بار و يا پيکربنادی شابکه‬
‫مي تواند باعث بروز پديده های كيفيت توان گردد‪ .‬در حالت ماندگارِ كار ‪ DG‬نياز حفاپ پروفيال‬
‫ولتاژ در محدوده مجاز و ميزان توليد هارمونيک توسط مولدهای پراكنده و كنترل آنها از مباحث‬
‫كيفيت توان است‪ .‬ميزان اهميت اين موضوعات‪ ،‬به قدرت ژنراتاور و ساطح اتصاال كوتااه نقطاه‬
‫اتصال مشترک ‪ PCC‬بستگي دارد‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫مطالعات کیفیت توان جهت اتصال ‪ DG‬به شبکه توزيع‬
‫‪ ‬مطالعااات كيفياات تااوان بايااد در سااناريوهای مختلااف حرااور دائاام و ورود و خااروج‬
‫مولدهای مقياس كوچک و با توجه به پيکربندی های مختلف شبکه انجام گيرد‪ .‬اتصال‬
‫مولدهای مقياس كوچک به شبکه نبايد باعث افزايش پديده هاای كيفيات تاوان مرال‬
‫عدم تعادل فاز‪ -‬مخصوصاً هنگام اتصال منبع تک فاز‪ -‬فليکر‪ ،‬هارمونيک و اغتشاشاات‬
‫ولتاژ از حدود مجاز تعيين شده در استاندارد گردد‪.‬‬

‫برخی از پديد های کیفیت توان‬

‫‪14‬‬
 ‫‪@techpower‬‬

‫مطالعات کیفیت توان جهت اتصال ‪ DG‬به شبکه توزيع‬

‫‪ ‬شاخصهای كيفيت توان منطبق با استانداردهای صنعت برق ايران بايد مورد توجه قارار گرفتاه و‬
‫مطالعات كيفيت توان و محاسبه اين شاخص ها در سناريوهای مختلف حرور دائم و بهره بارداری‬
‫و ورود و خروج واحدهای توليد پراكنده ‪ DG‬در پيکربندی های مختلف شبکه بايد انجام گيرد‪.‬‬

‫‪ ‬در مولدهايي كه از طريق كابل به شبکه متصل مي شاوند احتماال ايجااد فرورزناانس در شابکه‬
‫افزايش مي يابد‪ .‬بنابراين‪ ،‬بايد مطالعات و بررسي های الزم در اين زمينه انجام شاده و تمهيادات‬
‫كات اوت فيوز‬ ‫مورد نياز جهت جلوگيری از فرورزنانس انديشيده شود‪.‬‬

‫سيستم توزيع كابلي‬

‫ترانسفورماتور زميني‬
‫بريکر ژنراتور‬

‫‪15‬‬