✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 

‫درس رله و حفاظت‬

‫استاد‪ :‬مهندس محمدجواد جعفری‬

‫دانشکده فنی ‪ :‬خاتم االنبیا زرند‬

‫‪1399‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 :‫• • منابع درس‬
‫همدانی گلشن‬/‫مرتجی‬/‫صفرنورهللا‬/‫خدرزاده‬:‫• • مبانی حفاظت سیستم های قدرت نویسندگان‬
Network Protection &Automation Guide)NPAG)• •
‫• • نسخه دیگر این کتاب بصورت نرم افزار ویندوز در آدرس پائین وجود دارد‬
http://www.schneider-• •
electric.com/ww/en/download/document/eBookNPAG_%20for_Win
dows?showAsIframe=true&xtm

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫• محتوی درس‬
‫• ‪ 1‬تعاریف ومقدمات حفاظت‬
‫• ‪ 2‬نسلهای رله های حفاظتی‬
‫• ‪ 3‬اتصال کوتاه در سیستمهای قدرت‬
‫• ‪ 4‬ترانسهای اندازه گیری ولتاژوجریان‬
‫• ‪ 5‬حفاظت جریانی‬
‫• ‪ 6‬حفاظت ترانسفورماتورهای قدرت‬
‫• ‪ 7‬حفاظت خطوط قدرت‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫• سازندگان اصلی رله های حفاظتی‬

•SEL •
•SCHNIDER •
•SIEMENS •
•GE ALSTOM •
•ABB •
23 •

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫سه نسل رله های حفاظتی‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
‫دو نمونه دیگر از رله های مکانیکال و استاتیکی‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫رله های الکترومکانیکال و استاتیکی‬
‫رله ها ی الکترومکانیکی نسل اول رله هاهستند این نسل همانگونه که ازنامش مشخص است بر‬ ‫•‬
‫پایه خصوصیات مکانیکی و الکتریک یکار می کرده اند به همین خاطر سنگین با تعداد فانکشن‬ ‫•‬
‫های کم و قابلیت انعطاف پائین بودند بعد از چند سال کارکرد دچار خستگی مکانیکی شده و‬ ‫•‬
‫قابلیت آنها به صورت محسوس تغییر می کرد‪.‬تعمیرونگهداری انها مشکل و ستینگ گذاری آنها‬ ‫•‬
‫دارای محدودیت های فراوانی بود‪.‬‬ ‫•‬
‫رله های نسل دوم بر مبنای تجهیزات الکترونیکی مانند خازن وسلف وترانزیستو وغیربودند‬ ‫•‬
‫‪.‬اجزا مکانیک محدود شده بودند اما هنوزمحدودیت های بسیاری از جمله درستینگ گذرای انها‬ ‫•‬
‫وجود داشت‪.‬‬ ‫•‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫رله های دیجیتال‬
‫• این نسل کلیه معایب نسلهای قبلی رابرطرف نموداین تجهیزات درواقع کامپیوترهای سنتی‬
‫• هستند که دارای قابلیت پردازش سیگنالهای انالوگ را دارا می باشند ‪.‬هرفانکشن حفاظتی‬
‫• درواقع یک برنامه است که دراین تجهیزات به صورت مداوم درحال اجرا است‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫چرا از رله های دیجیتال استفاده می کنیم‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 SIPROTEC 3 ‫نسل سوم رله های زیمنس‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 SIPROTEC 4

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 SIPROTEC 5

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ABB REL 511

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ABB REL 570

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 GE D60

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 MICOM

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫‪PSLD‬‬ ‫•‬
‫مهمترین مدرک درمدارات حفاظتی ‪ Protection Single Line Diagram‬یا نقشه تک‬ ‫•‬
‫خطی حفاظتی می باشد‬ ‫•‬
‫این مدرک مشخص می کندچه فانکشنهایی درچه رله هایی وجودداردواین فانکشن ها‬ ‫•‬
‫جریان و ولتاژخود راازکجا تامین می کنند و به کدام کلیدها فرمان قطع و یا وصل‬
‫میدهند‪.‬‬
‫اولین قدم درطراحی یک سیستم حفاظتی تولید این مدرک می باشد‪.‬در این سند ترانسهای‬ ‫•‬
‫جریان و ولتاژ و نوع آنها نیز ذکرشده است‪.‬‬ ‫•‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 PSLD

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫تعریف چند مفهوم‬
‫• قابلیت انتخابگری‬SELECTIVITY •
‫• پایداری‬STABILITY •
‫• سرعت عملکرد‬SPEED •
‫• حساسیت‬SENSITIVITY •
‫• رله حفاظت اصلی و پشتیبان‬PRIMARY AND BACK-UP PROTECTION •
‫• زون حفاظتی‬Protection Zone •
‫• ترتیب زمانی‬Time Grading •
‫• سیستم های واحد‬Unit Systems •

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫‪SELECTIVITY‬‬
‫قابلیت انتخابگری یک از خواص مهم هر سیستم حفاظتی می باشد‪.‬‬ ‫•‬
‫این قابلیت به معنی قطع کردن حداقل اجزا سیستم قدرت در جریان یک فالت می باشد ‪.‬به‬ ‫•‬
‫صورتی که منجر به رفع خطا شود‪.‬در شکل زیر سسیتمی انتخابگر است که با قطع دو‬ ‫•‬
‫بریکر‬
‫نزدیک به فالت )‪ )C1,C2‬این خطا را پاک کند‬ ‫•‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 SELECTIVITY

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫‪STABILITY‬‬
‫یک سیستم پایدارسیستمی است که اجزا سیستم درصورت وقوع خطاهای خارجی به‬
‫صورت اشتباه توسط رله های حفاظتی از مدار خارج نشوند‬
‫به عنوان مثال یک رله دیفرانسیل باید تنها درصورت وقوع فالت در ترانس عمل کند و‬
‫درصورت وقوع فالت برروی سایر اجزا عملکرد نداشته باشد و پایدار باشد‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫زون حفاظتی‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫زون حفاظتی‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫زون حفاظتی‬
‫• ناحیه ای که توسط یک رله یا یک مجموعه از رله ها حفاظت می شود و در صورت‬
‫وقوع خطا دراین ناحیه یک یا چند کلید خاص مسئول قطع فالت دراین ناحیه می باشند به‬
‫عنوان مثال زون یک دیستانس ‪ 80‬درصد ابتدای هر خط است که درصورت وقوع فالت‬
‫برروی آن دو بریکر ابتدا و انتهای خط مسئول پاک کردن خطا درآن می باشند‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫پوشایی در حفاظت‬
‫• درشکل صفحه قبل در مورد زون حفاظتی توضیح دادیم که درهر زون یک یا چند رله‬
‫مسئول تشخیص خطا و یک یا چند بریکر مسئول قطع خطا می باشند‪.‬‬
‫• حال مناسب است که بدلیل امنیت بیشتر سیستم زونها با یکدیگر همپوشانی داشته باشند‬
‫یعنی هر کدام مقداری از زون دیگری را دیده و خطا را پاک نماید‪.‬درصورت عدم‬
‫عملکرد یک رله‪ ،‬رله های دیگر خطا را دیده و آن را پاک می کنند‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫پوشایی در حفاظت‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫‪Time Grading‬‬
‫• هماهنگی زمانی به معنی قائل شدن زمانبندی قطع برای اجزاءمختلف سیستم درزمان‬
‫فالت می باشد‪.‬درشکل زیر ناحیه اول حفاظتی درزمان صفر خطا رادیده و قطع می کند و‬
‫درصورت عدم عملکرد آن فالت درزون دوم تشخیص و با زمان ‪ 200‬میلی ثانیه پاک‬
‫میشود ‪.‬‬
‫به این ترتیب یک هماهنگی بین حفاظتهای مختلف به وجود می آید که از هم پشتیبانی‬
‫می نمایند درعین حال که اجازه می دهند ابتدا سیستم باال دست خطا را پاک نماید‪.‬‬
‫در این صورت حداکثر خاصیت انتخابگری به دست می آید‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 Time Grading

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
‫پارامترهای موثر در حفاظت‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
‫انواع فالت از لحاظ محل وقوع‬
‫وقوع خطا درخطوط هوایی‬

‫وقوع فالت درکابل ها‬

‫وقوع فالت درترانسقدرت و ترانسهای جریان و ولتاژ‬

‫وقوع فالت درباسبارها‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫درصد وقوع انواع فالت‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
‫نتایج اتصال کوتاه در سیستمهای قدرت‬
‫• ‪ -1‬کاهش شدید ولتاژخط‬
‫• ‪ - 2‬خرابی عناصرسیستم به وسیله ایجاد قوس الکتریکی‬
‫• ‪ - 3‬خرابی دستگاههای دیگرشبکه دراثراضافه دما و نیروهای دینامیکی‬
‫• ‪ - 4‬انفجار در تجهیزاتی که عایق روغن دارند‬
‫• ‪ - 5‬قطع جریان و احیانا ایجاد خاموشی‬
‫• ‪ - 6‬کاهش حد پایداری سیستم‬
‫• ‪- 7‬از دست رفتن تعادل سیستم‬
‫• ‪ - 8‬کاهش غیر عادی ولتاژ در بخش سالم سیستم‬
‫• ‪ - 9‬جریان زیاد غیرعادی در موتورها براثر کاهش شدید ولتاژ‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫تجزیه تحلیل اتصال کوتاه متقارن‬
‫بسته به سرعت تغییر حالت گذرا به سه دسته تقسیم می شود ‪:‬‬ ‫•‬
‫کالس ‪ A‬گذراهای فوق سریع مثل رعد و برق‬ ‫•‬
‫کالس ‪ B‬گذراهای متوسط و سریع مثل اتصال کوتاه ها‬ ‫•‬
‫کالس ‪ C‬گذراهای کند مانند تغییر سرعت توربین ژنراتور متاثر از گذراهای کالس‪B‬‬ ‫•‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫فالت تک فاز به زمین‬
‫• این نوع فالت رایج ترین نوع فالت در سیستمهای قدرت است ‪.‬‬
‫• جریان اتصال کوتاه دراین فالت به نوع زمین کردن بستگی دارد در سیستمهای زمین‬
‫نشده درصورت وقوع اتصالی بین زمین و فاز جریان اتصال کوتاه نداریم و در‬
‫سیستمهای مستقیم زمین شده ‪ Solid Earth‬جریان باالیی در سیستم جاری می شود‪.‬‬
‫همچنین می توان از مقاومت یا سلف به تناسب سیستم قدرت برای زمین کردن استفاده کرد‬
‫تا جریان زمین را کنترل کرد‪.‬هر کدام از این سیستم ها مزایایی دارند که طراح سیستم‬
‫بنا برمحاسبات خود از آنها استفاده می کند‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫فالت دو فاز‬
‫این فالت به نسبت خطای فاز به زمین بسیار کمتر رخ میدهد در خطوط هوایی بر اثر باد و‬
‫نزدیک شدن فازها به هم خطای دو فاز رخ میدهد‪.‬‬
‫دراین نوع خطا جریان زمین وجود ندارد و جریان توالی منفی به وجود می آید که درادامه‬
‫محاسبات آن آمده است‪ .‬به همین ولتاژ توال صفر نیز در این نوع فالت وجود ندارد ‪.‬‬
‫درصورت عدم وجود مقاومت فالت ولتاژ توالی مثبت و منفی دراین فالت با هم مساوی‬
‫هستند ودرصورت وجود امپدانس فالت با محاسبات رابطه این دو ولتاژ به دست می آید‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫فالت سه فاز‬
‫• فالت ‪ 3‬فاز فالتی متقارن است به همین دلیل جریان و ولتاژ توالی صفر و منفی درآن‬
‫موجود ندارد و تنها توالی مثبت مشابه حالت عادی کار سیستم در آن موجود است‪.‬به علت‬
‫ماهیت متقارن این نوع فالت ممکن است درسیستم قدرت اضافه بار با خطای سه‬
‫فازاشتباه گرفته شود‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫چرا از ترانس های ولتاژ و جریان استفاده می کنیم؟‬
‫در صنعت برق برای دو منظور اندازه گیری و حفاظت نیاز به میزان پارامترهای ولتاژ و جریان‬
‫هستیم ولی از آنجا که این مقادیر اعداد بزرگی می باشند لذا دسترسی به آنها نه عملی بوده و نه‬
‫از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است پس ناگزیر به استفاده از ترانسهای جریان وولتاژ می باشیم تا این‬
‫مقادیر را به مقادیر کوچکتری که کسری از مقادیر واقعی می باشند تبدیل نماییم‪.‬‬
‫درواقع این تجهیزات نمونه کوچک شده ‪ ،‬با درصد خطایی بسیار کم از ولتاژ و جریان طرف اولیه هستند‬
‫و چون تمامی دستگاه های اندازه گیری همچون آمپرمتر‪ ،‬ولتمتر‪ ،‬وارمتر و‪ ...‬نیز رله های حفاظتی‬
‫براساس میزان جریان و ولتاژ ثانویه این تجهیزات ساخته می شوند لذا می توان به کمک این ترانسها به‬
‫اهداف حفاظت و اندازه گیری دست یافت‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫ترانس جریان‬
‫ترانسهای جریان تجهیزاتی هستند که برای تبدیل یک جریان اولیه باال به جریان ثانویه پائین تر‬ ‫•‬
‫به کارمیروند ‪.‬این جریان ثانویه باید دراندازه ازنسبت تبدیل نامی مشخص شده برای آن تبعیت‬
‫کند وهم فازبا جریان اولیه باشد همچنین تا حد دلخواه به اشباع نرود یعنی تطابق جریان اولیه و‬
‫ثانویه حفظ شود‪.‬‬
‫ترانس جریان در ثانویه می تواند چند خروجی یا چند کور ‪ core‬داشته باشد‪.‬هر کورمی تواند‬ ‫•‬
‫چند نسبت تبدیل داشته باشد‪.‬‬
‫دو نوع رایج از خروجی ها یا کورها حفاظتی و مترینگ هستند‪.‬‬ ‫•‬
‫کور اندازه گیری یا متریک در جریانهای نسبتا پائین به اشباع می رود و ازآن به عنوان ورودی‬ ‫•‬
‫آمپرمتر واتمترو‪...‬در پست استفاده میشود‬
‫کور حفاظتی ویژه استفاده در رله های حفاظتی است و تا چندین برابر جریان نامی خود به‬ ‫•‬
‫اشباع نمیرود‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫ترانس جریان‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫دو نوع ترانس جریان‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫انواع ترانس جریان‬
Tank Type ‫های کور باال‬CT
TAPCORE ‫های کور پایین‬CT •
BushinyTy ‫نوع بوشینگی‬
CastinResin ‫نوع خشک با عایق رزینی‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫چند نوع ترانس جریان‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫چند نوع ترانس جریان‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫ترانس جریان نسل جدید‬
‫• در ترانس های نسل جدید ازسنسورهای خاصی برای تشخیص جریان استفاده می شود ‪.‬‬
‫جریان به دیتا تبدیل شده و به صورت عددی مقادیرجریان را به رله ها ارسال میشود‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫تعاریف مربوط به ترانس جریان‬
‫• جریان نامی ‪:‬مقدار جریانهای اولیه وثانویه است که ترانس جریان براساس آن طراحی و‬
‫ساخته شده است جریانی که درحالت عادی ازاولیه ‪ CT‬می گذرد می تواند تا ‪ 1.2‬برابر‬
‫جریان نامی اولیه باشد‪.‬ولی بهتر است این جریان به جریان نامی اولیه ‪CT‬نزدیک باشد‪.‬‬
‫• قدرت نامي ترانس جریان‪ :‬قدرت اسمی ترانس جریان مساوی حاصل ضرب جریان‬
‫ثانویه اسمی و افت ولتاژ مدار خارجی ثانویه حاصل از این جریان می باشد‪.‬‬
‫مقادیراستاندارد قدرت های اسمی عبارتند از ‪ VA 30– 15– 10– 5– 2.5:‬که البته‬
‫مقادیر باالتر در ترانسها قابل طراحی و استفاده نیز می باشد‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫تعاریف مربوط به ترانس جریان‬
‫بردن ‪burden:‬بردن عبارتست از مجموع کل امپدانسهای تجهیزات وصل شده به ثانویه‬ ‫•‬
‫‪ CT‬شامل دستگاه های اندازه گیری یا حفاظتی‪ ،‬کابلهای ارتباطی مقداربردن با ولت آمپر‬
‫مشخص می گردد ‪.‬‬
‫نسبت تبدیل نامی ‪:‬نسبت جریان نامی اولیه ‪ CT‬به جریان نامی ثانویه آن‬ ‫•‬
‫جریان حرارتی‪thermal Ith:‬عبارت است از مقدارجریانی که به اولیه ترانس جریان‪ ،‬به‬ ‫•‬
‫مدت یک ثانیه اعمال می شود و ازنقطه نظر حرارتی مشکلی برای آن بوجود نمی آید ‪.‬‬
‫جریان دینامیکی ‪ :‬حداکثر جریانی است که از اولیه ‪ CT‬می گذرد و از نقطه نظر نیروی‬ ‫•‬
‫مکانیکی اعمال شده‪ CT ،‬بامشکل مواجه نخواهد شد‪.‬میزان این جریان معموالً ‪ 2.5‬برابر‬
‫‪ Ith‬می باشد‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫تعاریف مربوط به ترانس جریان‬
‫• خطای نسبت تبدیل (‪Ratio error):‬‬
‫میزان انحراف جریان ثانویه از مقدار تئوری‪ ،‬به ازای یک جریان مشخص اولیه میباشد ‪.‬‬
‫• خطای جابجایی فاز (‪Phase displacement error):‬‬
‫• اختالف فاز بین جریانهای اولیه و ثانویه یک ترانس جریان بر حسب رادیان می باشد‪.‬‬
‫در صورتی که خطایی وجود نداشته باشد این مقدار برابر با صفر است‪).‬نه ‪ 180‬درجه (‬
‫خطای مرکب (‪Composite error):‬‬
‫خطایی است که هم دامنه و هم فاز را تحت تاثیر قرار می دهد‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫تعاریف مربوط به ترانس جریان‬
‫• جریان حد دقت ‪Accuracy limit current :‬‬
‫• حداکثرجریانی که از نقطه نظر خطای مجاز خطای مرکب می توان به ‪ CT‬اعمال کرد‬
‫را جریان حد دقت می گویند‪ .‬به عبارت دیگر باالترین حد جریان اولیه که با در نظر‬
‫گرفتن خطای مرکب می تواند به ثانویه انتقال یابد ‪.‬‬
‫• نقطه اشباع یا نقطه زانو ‪ Knee point :‬نقطه ایست که در آن به ازای ‪ %10‬افزایش‬
‫در ولتاژ ‪ ،‬جریان به اندازه ‪ % 50‬تغییرات داشته باشد‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫کالس دقت در ترانس جریان حفاظتی‬
‫ترانسهای جریان حفاظتی میبایستی عملکرد مناسبی‪ ،‬حتی برای جریانهای چندین برابر‬
‫جریان نامی که ناشی ازاتصال کوتاه میباشند را داشته باشند‪ .‬این ترانسفورماتورها دو‬
‫تفاوت عمده با ترانسفورماتورهای اندازه گیری جریان دارند که عبارتند از‪:‬‬
‫• دقت کمتر‬
‫• ولتاژ نقطه زانویی باال‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫کالس دقت در ترانس جریان حفاظتی‬
‫• طبق استاندارد ‪ IEC185‬جهت ترانسفورماتور جریان حفاظتی فاکتورحد دقت یا‬
‫• ‪ ACCURACYLIMITFACTOR‬که به طوراختصاصی ‪ ALF‬گفته میشودتعریف میگردد‪.‬‬
‫• این پارامتر ضریبی از جریان نامی است که تا آن مقدارازجریان‪ ،‬خطای مرکب‬
‫ترانسفورماتوردرمحدوده ذکر شده باقی میماند‪.‬عالوه برآن کالس دقت نیز می بایستی در‬
‫این نوع ترانسفورماتورهای جریان مشخص شود که ذیالً عنوان میگردد‪:‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

‫کالس دقت در ترانس جریان حفاظتی‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫کالس دقت در ترانس جریان حفاظتی‬
‫• ارقام استاندارد فاکتور حد دقت ) ( ‪ALF‬عبارتند از‪30- 20-15-10-5 :‬‬
‫مطابق استاندارد کالس دقت و فاکتور حد دقت بصورت زیر بیان میشود‪ XYZ :‬که در آن‬
‫‪ XY‬همان کالس دقت یعنی ‪ P 5‬یا ‪ P 10‬و ‪Z‬فاکتور حد دقت ‪ ALF‬است مثالً ‪ P10 5‬معموالً‬
‫کالسهای دقت ‪P20, 5P20, 10P10, 5P10 10‬بیشترین کاربرد را دارند‪ .‬در صورتیکه‬
‫ظرفیت خروجی ‪ BURDE‬تغییر نماید حد دقت ‪ALF‬نیز تغییر خواهد نمود بعبارت دیگر اگر‬
‫به ترانسفورماتور جریان عمالً باری با ‪ BURDEN‬کمتر از مقدار نامی ترانسفورماتور‬
‫جریان وصل شود فاکتور حد دقت یا ‪ ALF‬آن باالتر خواهد رفت و دقت مورد نظر‬
‫تاجریانهای اتصال کوتاه با دامنه بیشتر هم بدست خواهد آمد‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫اجتناب از باز بودن سمت ثانویه ترانسفورماتور جریان‬
‫ترانسفورماتور جریان به علت نیازبه دقت باال درآنها وعدم نیازبه تامین توان عمده‪،‬طوری طراحی میشوند‬
‫که جریان مغناطیسی کننده کوچکی داشته باشند‪ .‬حال اگر بنا به مشکلی سمت ثانویه ترانسفورماتور‬
‫جریان از بار جدا شود چه اتفاقی میافتد؟ جدا شدن بار از ترانسفورماتور جریان موجب میشود که کل‬
‫جریان سمت اولیه صرف جریان مغناطیسی کنندگی شود این جریان که از مقدار واقعی جریان‬
‫مغناطیس کننده در عملکرد نامی بسیار بیشتر است موجب دو مشکل عمده میگردد‪:‬‬
‫• ‪ - 1‬عبور جریان باالی مغناطیسی کننده موجب افزایش تلفات آهن و نتیجتا ً گرم شدن بیش از حد هسته‬
‫و از بین رفتن عایقهای فی ما بین سیم پیچها و هسته و سوختن خود هسته میگردد‪.‬‬
‫• ‪ - 2‬افزایش بیش از حد جریان مغناطیسی کننده موجب القاء ولتاژ بسیار باال در ثانویه ترانسفورماتور‬
‫جریان شده و این مسئله برای نفرات استفاده کننده از تجهیزات در سمت فشار ضعیف و همچنین‬
‫ترمینالهای اتصالی مشکالت و خطرات فراوانی را در بر خواهد داشت‪ .‬لذا هرگز نباید با جداکردن بار از‬
‫ثانویه ترانسفورماتورهای جریان موجب بیبار شدن آنها گردیم و نتیجتا ً هرگز نباید در مسیر ثانویه‬
‫ترانسفورماتور جریان از فیوزیا وسائل جریانی استفاده شود‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

‫شماره فانکشنهای رله های حفاظتی‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
‫نمونه نقشه تک خطی حفاظتی‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 MCB,MCCB,ACB

MCCB

MCB

ACB

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 MCB,MCCB,ACB
Miniature Circuit Breaker: MCB ‫• کلیدهای مینیاتوری‬
MouldedCase Circuit Breaker: MCCB ‫• کلیدهای اتوماتیک کمپکت‬
Air Circuit Breaker: ACB ‫• کلیدهای اتوماتیک هوایی‬

MCB,MCCB,ACB •
MCBisaMiniatureCircuitBreakerwhichisusedtobreaksmallcurrents. •
Theratingsusuallyendupto100A. •
MCCBis a Module CaseCircuit Breakerwhich has a rugged •
onstructionas it can break larger currents usually from (100-1000A)

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 MCB

Type B-trips between 3 and 5 times full load current

Type C-trips between 5 and 10 times full load current
Type D-trips between 10 and 20 times full load current

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫‪MCB‬‬
‫• ساده ترین نوع ‪ MCB‬یک بی متال است که جریان مدار تحت حفاظت از آن عبور می‬
‫کند‪ .‬عبورجریان ازبی متال سبب خم شدن آن می شود که مقداراین خم شدگی درحالتهای‬
‫اضافه بار‬
‫بیشتر می شود و سبب فعال شدن مکانیزم قطع می گردد‪.‬‬
‫• البته کلیدهای مینیاتوری حرارتی مغناطیسی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند این نوع‬
‫• کلیدها دارای مکانیزم بی متال مشابهی هستند که در باال توضیح داده شد که حفاظت مؤثر‬
‫درمقابل اضافه بار های ضعیف و متوسط را ارائه می کنند‪.‬به عالوه این کلیدها دارای‬
‫یک مکانیزم الکترومغناطیسی می باشند که قطع با تاخیر بسیار کم را در صورت اضافه‬
‫بار شدید و یا اتصال کوتاه انجام می دهند‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫‪MCCB‬‬
‫این تجهیز با نام کلید اتوماتیک یا کلید کامپکت نیزدر ایران معرف است‪.‬منحنی این نوع‬
‫کلید مشابه کلید ‪ MCB‬است ‪ .‬اما تفاوتهایی نیز وجود دارد منجنی قطع ‪ MCB‬ثابت است‬
‫لیکن منحنی قطع ‪ MCCB‬قابل تنظیم است لذا می توان آن را تنظیم نمود تا حفاظت دقیقتر‬
‫باشد‪ .‬گاهی می خواهیم از اطاق فرمان یا جایی دیگر کلید قطع شودو مجددا وصل شود‪.‬‬
‫این کار نیاز به موتوری دارد که در کلید نصب میگردد‪ .‬بنابراین دربرخی مدلهای ‪MCCB‬‬
‫با نصب موتور می توان وصل مجدد مدار ازدور داشت ولی در ‪ MCB‬این امکان نیست‪.‬‬
‫• ‪ MCCB‬می تواند به عملکرد فانکشن ولتاژ پایین نیز مجهز باشد که درزمان بی برقی کلید‬
‫را قطع کند‪.‬‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫‪ACB‬‬
‫این کلیدها از انواع دیگری از کلیدهای فشار ضعیف هستند که درجریان های باال مورد استفاده‬ ‫•‬
‫قرار می گیرند‪ .‬حد باالی جریانی این کلیدها تا ‪ 6300‬آمپر می باشد‪.‬‬ ‫•‬
‫مورد مصرف این کلیدها عمدتأ در ورودی تابلوها می باشد که هم جریان باالیی دارد و هم‬ ‫•‬
‫برقراری ‪ Selectivity‬کامل بین کلیدهای ورودی و کلیدهای خروجی که معموأل از نوع کمپکت‬ ‫•‬
‫می باشند ضروری است‪.‬‬ ‫•‬
‫کلیدهای هوایی دارای رله هایی است که در داخل خود کلید جاسازی شده اند‪.‬ویژگی این رله ها‬ ‫•‬
‫خاصیت تاخیری یا ‪ Time Delay‬آنهاست که عنصر اصلی در تامین هماهنگی بین این کلید و‬ ‫•‬
‫کلید های پائین دست می شود‪.‬‬ ‫•‬
‫این کلید داری تنظیمات قابل تغییر و گزینه های قابل انتخاب متنوعی می باشد‪.‬‬ ‫•‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

‫حفاظت های مکانیکی ترانس‬
buchholz ‫_ رله بوخهلتز‬ 1•
Pressure relief valve ‫_ رله فشار شکن‬ 2•
‫_ ترمومتر‬ 3•
Sudden Pressure ‫_ رله‬ 4•

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫رله بوخهلتس‬

‫حالتهایی که رله عمل می کند‪:‬‬

‫جمع شدن گاز در رله‬

‫نشت روغن از تانک‬
‫جریان شدید روغن‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫رله بوخهلتس‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
 ‫رله بوخهلتس‬

✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ 
‫انواع گازهای موجود در روغن ترانسهای قدرت‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬

 ‫پایان‬

‫مهندس جعفری‬ ‫•‬

‫سربلند و کامروا باشید‬ ‫•‬

‫‪✔ Telegram: @ElectricalDocument ✔ ‬‬