‫عنوان جزوه آموزشی‪:‬‬

‫شبکه فشار متوسط و شناخت معایب‬

‫شبکه ‪ 02‬کیلو ولت‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬مرکز آموزشهای تخصصی‬

‫به کوشش‪ :‬جناب آقای دکتر حسینعلی واسعی راد‬

‫شناسه جزوه‪PTC-C-01:‬‬

‫جهت ارائه مبحث درسی‪ :‬دوره آموزشی آشنایی با پست های فشار قوی‬

‫تاریخ تدوین‪ :‬بهمن ‪69‬‬

‫محتوای جزوه آموزشی‪:‬‬

‫نظام نامه عملیات مانور در شبکه ‪ 02‬کیلو ولت‬

‫شناخت معایب شبکه ‪ 02‬کیلو ولت‬
‫ایمنی در شبکه ‪ 02‬کیلو ولت‬
‫نوآوری در شبکه فشار متوسط‬
‫آیین نامه حفاظت و بهداشت کار در شبکه فشار متوسط‬

‫کلیه حقوق قانونی جزوه متعلق به مرکز آموزشهای تخصصی میباشد‬

 ‫فهرست مطالب‬

‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫شناخت معایب شبکه فشار متوسط‪1 ...................................................................................................................‬‬

‫الف ‪ :‬حوادث خطوط فشار متوسط هوایی ‪0 .................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬نقص پایه ها‪0 ....................................................................................................................................‬‬

‫‪ -0‬شکستن مقره ها ‪0 ..............................................................................................................................‬‬

‫‪ -3‬باز شدن اتصاالت ‪0 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬سیم پارگی‪3 .....................................................................................................................................‬‬

‫‪ -5‬باز شدن اصلی ها‪3 ............................................................................................................................‬‬

‫‪ -7‬برخورد شاخه درختان ‪4 ....................................................................................................................‬‬

‫‪ -8‬شل شدن سیمها( ازدیان فلش خط)‪5 .................................................................................................‬‬

‫‪ -9‬برخورد جسم خارجی به شبکه ‪5 .......................................................................................................‬‬

‫‪ -12‬برخورد با شبکه فشار ضعیف ‪5 .......................................................................................................‬‬

‫‪ -11‬نقص یراق آالت شبکه ‪5 ................................................................................................................‬‬

‫‪ -10‬زدگی سیم‪6 ...................................................................................................................................‬‬

‫‪ -13‬برخورد وسایل نقلیه ‪6 .....................................................................................................................‬‬

‫‪ -14‬پاره شدن سیم مهار ‪6 ......................................................................................................................‬‬

‫‪ -15‬عیب کراس آرم ‪6 ..........................................................................................................................‬‬

‫‪ -16‬آلودگی مقره ها آرک زدگی‪7 ......................................................................................................‬‬

‫‪ -17‬عیب فیدر ‪7 ....................................................................................................................................‬‬

‫‪ -18‬سکسیونر‪7 ......................................................................................................................................‬‬

‫‪ -19‬ریکلوزر ‪8 ......................................................................................................................................‬‬

‫‪ -02‬در رفتن در محل مانشن ‪8 ...............................................................................................................‬‬

‫‪ -01‬انحراف زنجیره مقره ‪9 ....................................................................................................................‬‬

‫‪ -00‬عملکرد کاذب رله ها‪9 ...................................................................................................................‬‬

‫‪ -03‬عیب برقگیر ‪9 .................................................................................................................................‬‬

‫‪ -04‬کات اوت فیوز ‪12..........................................................................................................................‬‬

‫‪ -1-04‬سوختن فیوز لینک ‪12................................................................................................................‬‬

‫‪ -0-04‬ترکیدن لوله (تیوپ) فیوز لینک ‪12............................................................................................‬‬

‫‪ -3-04‬نقص ایزوالتور ‪12.....................................................................................................................‬‬

‫شکستن ایزوالتور در اثر برخورد جسم خارجی ‪12.............................................‬‬ ‫‪‬‬

‫ترکیدن ایزوالتور به دلیل پایین بودن کیفیت ‪12................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد آرک به دلیل آلودگی ‪11..................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫نامرغوب بودن چسب محل اتصاالت ‪11.........................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫وارد آوردن نیروی بیش از حد مجاز به هنگام قطع و وصل ‪11................................‬‬ ‫‪‬‬

‫نصب غیر استاندارد ‪11.............................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -4-04‬عیب اتصاالت مکانیکی ‪11........................................................................................................‬‬

‫‪ -05‬سایر عوامل‪11................................................................................................................................‬‬
‫ب‪ -‬معایب روی ترانسفورماتور هوایی‪10.....................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬سوختن سیم پیچ ترانسفورماتور ‪10....................................................................................................‬‬

‫اضافه بار ‪10.........................................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫پایین بودن ضریب دی الکتریک روغن ‪10......................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫اتصال کوتاه ‪10.....................................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫اضافه ولتاژهای ناشی از رعد و برق ‪10...........................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫اضافه ولتاژهای ناشی از سوئیچینگ ‪10..........................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫نقص عایق سیم پیچ ها‪10..........................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫کمبود روغن ‪10....................................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫عدم تعادل بار ‪10...................................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫عدم وجود شاخک و یا تنظیم نبودن شاخکها‪10................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫لرزش ترانس در محیط کارگاهی ‪10.............................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫نقص اتصال زمین ‪10...............................................................................‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -0‬شکستن ایزوالتورها‪10......................................................................................................................‬‬

‫‪ -3‬آرک زدگی بوشینگها‪13..................................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬نشتی روغن ترانس‪13........................................................................................................................‬‬

‫‪ -5‬قطع یا سوختن جمپرها‪14..................................................................................................................‬‬

‫‪ -7‬نقص فیوز‪14.....................................................................................................................................‬‬

‫‪ -8‬سقوط ترانس‪15................................................................................................................................‬‬
‫‪ -9‬شاخکها‪15........................................................................................................................................‬‬

‫‪ -12‬نقص اتصال زمین‪15.......................................................................................................................‬‬

‫‪ -11‬کمبود روغن ‪16.............................................................................................................................‬‬

‫‪ -10‬اشتباه بهره برداران‪16......................................................................................................................‬‬

‫ج‪ -‬حوادث خطوط زمینی فشار متوسط ‪17...................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬اتصالی کابل‪17.................................................................................................................................‬‬

‫‪ -0‬ترکیدگی یا زدگی سرکابل‪17..........................................................................................................‬‬

‫‪ -3‬عیب مفصل ‪18..................................................................................................................................‬‬

‫مهمترین علل معیوب شدن مفصل ها‪18...................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬حفاری و کلنگ خوردگی ‪02...........................................................................................................‬‬

‫د‪ -‬شناخت معایب پستهای زمینی ‪01.............................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬ترانسفورماتور‪01...............................................................................................................................‬‬

‫‪ -0‬سیستم زمین‪04..................................................................................................................................‬‬

‫‪ -0‬ترانس جریان‪05................................................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬سکسیونر قابل قطع زیر بار ‪05............................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬نقص دیژنکتور ‪06.............................................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬آتش سوزی ‪07.................................................................................................................................‬‬

‫‪ -5‬ورود حیوانات ‪07.............................................................................................................................‬‬

‫‪ -6‬نقص فن‪07.......................................................................................................................................‬‬
‫‪ -7‬نقص رله بوخهلتس ‪08......................................................................................................................‬‬

‫نظام نامه عملیات مانوردر شبکه های فشار متوسط ‪09.........................................................................................‬‬

‫الزامات مربوط به مامورین مانور ‪32..............................................................................................................‬‬

‫آموزش تخصصی برای تربیت مامورین مانور‪32......................................................................................‬‬

‫نحوه ارتباط مامورین مانور با مرکز کنترل شبکه ‪31.................................................................................‬‬

‫شرح وظایف مامورین مانور ‪31...............................................................................................................‬‬

‫شرایط و خصوصیات فردی مأمورین مانور ‪30.........................................................................................‬‬

‫تجهیزات مورد نیاز خودروهای شبکه فشار متوسط ‪33.............................................................................‬‬

‫تحویل و تحول نوبتکاری ‪34...................................................................................................................‬‬

‫روشهای مختلف آزمایش شبکه های فشار متوسط ‪37........................................................................................‬‬

‫روشهای مختلف آزمایش شبکه های فشار متوسط‪38...................................................................................‬‬

‫الف – روش آزمایش شبکه ‪ 02‬کیلو ولت با استفاده از دستگاه تستر‪38..................................................‬‬

‫ب‪ -‬روش آزمایش انواع شبکه های فشار متوسط ‪40...............................................................................‬‬

‫اندازه گیری مقاومت اهمی سیم پیچهای ترانسفورماتور ‪47......................................................................‬‬

‫اندازه گیری مقاومت عایقی ترانسفورماتور ‪47.........................................................................................‬‬

‫ج‪ -‬نکات مهم در آزمایش شبکه‪48........................................................................................................‬‬

‫عملیات مانور شبکه‪51.......................................................................................................................................‬‬

‫عملیات مانور در شبکه ‪50............................................................................................................................‬‬

‫نقطه مانور ‪53..........................................................................................................................................‬‬

‫‪-5‬الف‪ -‬مانور به منظور سرویس ‪ ،‬نگهداری وتعمیر تجهیزات شبکه ‪54..................................................‬‬

‫‪-5‬ب‪ -‬مانور به منظور تشخیص نقطه عیب و رفع خاموشی در شبکه‪56...................................................‬‬

‫مانور شبکه هوائی دارای تجهیزات قطع کننده و حفاظتی ‪57....................................................................‬‬

‫عملیات مانور در شبکه هوائی درحالت وقوع عیب زودگذر ‪57...............................................................‬‬

‫محل بروز عیب زودگذر بعد از ریکلوزر باشد‪57....................................................................................‬‬

‫محل بروز عیب زودگذر قبل از ریکلوزر باشد ‪58...................................................................................‬‬

‫عملیات مانور در شبکه هوائی در حالت وقوع عیب ماندگار ‪58...............................................................‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بعد از ریکلوزر باشد‪58.....................................................................................‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعاب دارای سکشناالیزر باشد ‪59.......................................................‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعاب دارای فیوز کات اوت باشد‪59..................................................‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعاب فاقد تجهیزات حفاظتی باشد‪62.................................................‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی خط اصلی باشد‪62................................................................................‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار قبل از ریکلوزر باشد‪60.....................................................................................‬‬

‫مانور شبکه هوایی فاقد تجهیزات حفاظتی‪63...........................................................................................‬‬

‫‪-5‬ج‪ -‬مانور به منظور جایگزینی پستهای فوق توزیع از دست رفته‪72......................................................‬‬

‫‪-5‬د‪ -‬مانور به منظور تغییر آرایش نرمال شبکه در مواقع اولویت های ویژه ‪71.........................................‬‬

‫اولویت ویژه مقطعی ‪70...........................................................................................................................‬‬

‫‪-5‬ر‪ -‬مانور به منظور پاسخ به درخواست های دیسپاچینگ فوق توزیع ‪74...............................................‬‬
‫‪-5‬و‪ -‬مانور به منظور بی برق نمودن تأسیسات جهت احداث و برقراری جریان شبکه های جدیداالحداث‬
‫‪76..........................................................................................................................................................‬‬

‫‪-5‬ز‪ -‬مانور به منظور تعدیل بار فیدرهای فشار متوسط ‪77........................................................................‬‬

‫‪-5‬ح‪ -‬مانور به منظور جلوگیری از خسارات جانی و مالی در مواقع اضطراری‪78....................................‬‬

‫‪-5‬ط‪ -‬مانور در شبکه های دارای اتوماسیون ‪79......................................................................................‬‬

‫راهکارها و پیشنهادات ‪82........................................................................................................................‬‬

‫مدل تصمیم گیری مانور یک شبکه فشار متوسط نمونه‪80.................................................................................‬‬

‫مدل تصمیم گیری عملیات مانور یک شبکه فشار متوسط نمونه ‪83...............................................................‬‬

‫نوآوری در شبکه های فشار متوسط به منظور تسریع در عملیات مانور ‪87...........................................................‬‬

‫نوآوری و استفاده بهینه از تجهیزات در شبکه های فشار متوسط به منظور تسریع در عملیات مانور ‪88............‬‬

‫سیستم اتوماسیون‪88................................................................................................................................‬‬

‫ریکلوزر و سکشناالیزر‪88.......................................................................................................................‬‬

‫آشکارسازهای خطا‪89............................................................................................................................‬‬

‫رله های ثانویه ‪89....................................................................................................................................‬‬

‫سیستم ‪92......................................................................................................................................GPS‬‬

‫سیستم حفاظت خطوط هوایی منشعب از پست زمینی‪92..........................................................................‬‬

‫سیستم هشدار دهنده قطع المان کات اوت ‪ ،‬بریکر‪ ،‬کلید فشار ضعیف و بازشدن درب پستها‪92...............‬‬

‫ایمنی در مانور شبکه های فشار متوسط ‪91.........................................................................................................‬‬

‫ایمنی در مانور شبکه های فشار متوسط ‪90....................................................................................................‬‬

‫ایمنی‪90.......................................................................................................................................................‬‬

‫لوازم ایمنی‪90..............................................................................................................................................‬‬

‫لوازم ایمنی انفرادی ‪90.................................................................................................................................‬‬

‫لوازم ایمنی گروهی ‪93.................................................................................................................................‬‬

‫شبکه بی برق ‪93...........................................................................................................................................‬‬

‫فرد مجاز ‪93.................................................................................................................................................‬‬

‫سرپرست گروه‪93........................................................................................................................................‬‬

‫مقررات ایمنی‪93..........................................................................................................................................‬‬

‫فاصله مجاز‪93..............................................................................................................................................‬‬

‫پایان کار ‪93.................................................................................................................................................‬‬

‫فشار متوسط ‪93............................................................................................................................................‬‬

‫قفل ایمنی‪93................................................................................................................................................‬‬

‫فهرست لوازم ایمین انفرادی ‪94.................................................................................................................. :‬‬

‫فهرست لوازم ایمنی گروهی ‪94....................................................................................................................‬‬

‫مقررات ایمنی قبل از انجام کار‪95................................................................................................................‬‬

‫مقررات ایمنی حین انجام کار ‪95..................................................................................................................‬‬

‫مقررات ایمنی بعد از انجام کار ‪96................................................................................................................‬‬

‫الزامات ایمنی مأمورین مانور‪96....................................................................................................................‬‬

‫آیین نامه های حفاظت و بهداشت کار ویژه ‪98..................................................................................................‬‬

‫آیین نامه و مقررات ایمنی کار روی خطوط و تجهیزات برق دار‪98...................................................................‬‬

‫مقدمه ‪99......................................................................................................................................................‬‬

‫فصل اول – کلیات ‪99..................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪99................................................................................................................................................ 1‬‬

‫ماده ‪99................................................................................................................................................ 0‬‬

‫ماده ‪99................................................................................................................................................ 3‬‬

‫انجام بازرسی ها و آزمونهای اولیه و تعیین شرایط موجود ‪99........................................................................‬‬

‫ماده ‪99................................................................................................................................................ 4‬‬

‫ماده ‪122 ............................................................................................................................................. 5‬‬

‫ماده ‪122 ............................................................................................................................................. 6‬‬

‫فواصل مجاز‪122 .........................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪122 ............................................................................................................................................. 7‬‬

‫ماده ‪121 ............................................................................................................................................. 9‬‬

‫اقدامات اضطراری و کمک های اولیه ‪121 ..................................................................................................‬‬

‫ماده ‪121 ...........................................................................................................................................12‬‬

‫کار شبانه ‪120 ..............................................................................................................................................‬‬

‫ماده‪120 ............................................................................................................................................11‬‬

‫کار در نزدیکی یا برفراز آب ‪120 ................................................................................................................‬‬

‫ماده‪120 ............................................................................................................................................10‬‬
‫مایعات دستگاه های هیدرولیک‪120 ............................................................................................................‬‬

‫ماده ‪120 ...........................................................................................................................................13‬‬

‫فصل دوم – ابزار و لوازم ایمنی‪120 .............................................................................................................‬‬

‫وسایل ایمنی‪120 .........................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪120 ...........................................................................................................................................14‬‬

‫ماده ‪123 ...........................................................................................................................................15‬‬

‫لوازم انفرادی باال رفتن‪123 ..........................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪123 ...........................................................................................................................................16‬‬

‫ماده ‪123 ...........................................................................................................................................17‬‬

‫ماده ‪123 ...........................................................................................................................................18‬‬

‫ماده ‪124 ...........................................................................................................................................19‬‬

‫نردبان ‪124 ...................................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪124 ...........................................................................................................................................02‬‬

‫ماده ‪124 ...........................................................................................................................................01‬‬

‫ابزار کار روی خطوط برق دار‪124 ..............................................................................................................‬‬

‫ماده ‪124 ...........................................................................................................................................00‬‬

‫ماده ‪125 ...........................................................................................................................................03‬‬

‫مترها یا نوارهای اندازه گیری‪125 ................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪125 ...........................................................................................................................................04‬‬

‫ابزارهای دستی ‪125 .....................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪125 ...........................................................................................................................................05‬‬

‫ماده ‪125 ...........................................................................................................................................06‬‬

‫فصل سوم – تجهیزات مکانیک ‪125 ............................................................................................................‬‬

‫کلیات ‪125 ..................................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪126 ...........................................................................................................................................07‬‬

‫ماده ‪126 ...........................................................................................................................................08‬‬

‫ماده ‪126 ...........................................................................................................................................09‬‬

‫دیرک باالبر ‪126 .........................................................................................................................................‬‬

‫ماده‪126 ............................................................................................................................................32‬‬

‫ماده ‪126 ...........................................................................................................................................31‬‬

‫ماده ‪126 ...........................................................................................................................................30‬‬

‫خوردوهای دیرک دار و جراثقال و تجهیزات باالبر دیگر ‪127 .....................................................................‬‬

‫ماده ‪127 ...........................................................................................................................................33‬‬

‫ماده ‪127 ...........................................................................................................................................34‬‬

‫فصل چهارم – برقراری اتصال زمین تجهیزات و خطوط برای حفاظت افراد نصب اتصال زمین ‪127 .............‬‬

‫ماده ‪127 ...........................................................................................................................................35‬‬

‫ماده ‪127 ...........................................................................................................................................36‬‬

‫الکترود زمین ‪127 ........................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪127 ...........................................................................................................................................37‬‬

‫اتصال زمین از طریق برج ‪128 ......................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪128 ...........................................................................................................................................38‬‬

‫هادی اتصال زمین‪128 .................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪128 ...........................................................................................................................................39‬‬

‫فصل پنجم – خطوط هوایی‪128 ..................................................................................................................‬‬

‫کلیات ‪128 ..................................................................................................................................................‬‬

‫ماده ‪128 ...........................................................................................................................................42‬‬

‫ماده ‪128 ...........................................................................................................................................41‬‬

‫ماده ‪128 ...........................................................................................................................................40‬‬

‫ماده ‪129 ...........................................................................................................................................43‬‬

‫ماده ‪129 ...........................................................................................................................................44‬‬

‫ماده ‪129 ...........................................................................................................................................45‬‬

‫ماده ‪112 ...........................................................................................................................................46‬‬

‫کار بر روی خطوط برق دار با دست لخت‪112 ............................................................................................‬‬

‫ماده ‪112 ...........................................................................................................................................47‬‬

‫ماده ‪112 ...........................................................................................................................................48‬‬

‫ماده ‪112 ...........................................................................................................................................49‬‬

‫ماده ‪112 ...........................................................................................................................................52‬‬

‫ماده ‪111 ...........................................................................................................................................51‬‬

‫ماده ‪111 ...........................................................................................................................................50‬‬

‫ماده ‪111 ...........................................................................................................................................53‬‬

‫ماده ‪111 ...........................................................................................................................................54‬‬

‫ماده ‪111 ...........................................................................................................................................55‬‬

‫ماده ‪111 ...........................................................................................................................................56‬‬

‫ماده ‪110 ...........................................................................................................................................57‬‬

‫ماده ‪110 ...........................................................................................................................................58‬‬

‫ماده ‪110 ...........................................................................................................................................59‬‬

‫ماده ‪110 ...........................................................................................................................................62‬‬

‫ماده ‪113 ...........................................................................................................................................61‬‬

‫ماده ‪113 ...........................................................................................................................................60‬‬

‫ماده ‪113 ...........................................................................................................................................63‬‬

‫ماده ‪113 ...........................................................................................................................................64‬‬

‫ماده ‪113 ...........................................................................................................................................65‬‬

‫ماده ‪114 ...........................................................................................................................................66‬‬

‫ماده ‪114 ...........................................................................................................................................67‬‬

‫ماده ‪115 ...........................................................................................................................................68‬‬

 ‫شناخت معایب شبکه فشار متوسط‬

‫الف‪ :‬حوادث خطوط فشار متوسط هوایی‬

‫ب‪ :‬معایب روی ترانسفورماتور هوایی‬

‫ج‪ :‬حوادث خطوط زمینی فشار متوسط‬

‫د‪ :‬شناخت معایب پستهای زمینی‬

‫‪1‬‬
 ‫الف ‪ :‬حوادث خطوط فشار متوسط هوایی‬

‫‪ -1‬نقص پایه ها‬

‫‪ ‬شکستگی یا سقوط در اثر برخورد خودرو‬

‫‪ ‬شکستگی یا سقوط در اثر نیروهای وارده از سیمها به دلیل کم بودن فلش‬

‫‪ ‬شکستگی یا سقوط در اثر پاره شدن سیم مهار‬

‫‪ ‬شکستگی یا سقوط در اثر خوردگی در تیرهای فلزی یا پوسیدگی در تیرهای چوبی‬

‫‪ ‬شکستگی یا سقوط در اثر حفاریها‬

‫‪ ‬شکستگی یا سقوط در اثر عوامل جوی‬

‫‪ -0‬شکستن مقره ها‬

‫‪ ‬برخورد جسم خارجی‬

‫‪ ‬رعد و برق‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن جنس مقره‬

‫‪ ‬شل بودن میل مقره و ایجاد لرزش‬

‫‪ ‬نقص طراحی در موقع محاسبات شبکه‬

‫‪ ‬ایجاد قوس الکتریکی روی سطح مقره‬

‫‪ -3‬باز شدن اتصاالت‬

‫‪ ‬عدم آچارکشی بموقع‬

‫‪ ‬استفاده از کلمپ های نامرغوب‬

‫‪0‬‬
 ‫‪ ‬عدم تناسب کلمپ با سطح مقطع هادی‬

‫‪ ‬عدم استفاده از پریس مخصوص در محل اتصاالت‬

‫‪ ‬عدم رعایت هم جنس بودن کلمپها و هادی‬

‫‪ ‬عدم استفاده از مقره های اتکایی در محل های مورد نیاز‬

‫‪ ‬تغییرات شدید بار خطوط‬

‫‪ ‬نوسانات هادی‬

‫‪ -4‬سیم پارگی‬

‫‪ ‬نقص طراحی شبکه ( در محاسبه صحیح فلش)‬

‫‪ ‬برخورد وسایل نقلیه با سیم‬

‫‪ ‬وجود برف و یخ‬

‫‪ ‬پاره شدن سیم در اثر آرک زدگی در محل جمپرها‬

‫‪ ‬استفاده از کلمپ های خط گرم نامناسب‬

‫‪ ‬عدم استفاده از الین گارد‬

‫‪ ‬بازشدن بوش ها‬

‫‪ ‬برخورد سیم ها در اثر فلش زیاد سیم‬

‫‪ ‬صدمه دیدن سیم در موقع نصب‬

‫‪ ‬عدم تناسب بار با سیم هادی‬

‫‪ -5‬باز شدن اصلی ها‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ ‬عدم رعایت استاندارد در مقطع بستن اصلی ها‬

‫‪ ‬کوتاه بودن طول اصلی‬

‫‪ ‬استفاده از سیم اصلی نامناسب‬

‫‪ ‬ارتعاشات هادی در اثر باد‬

‫‪ -6 ‬قطع یا سوختن جمپرها‬

‫‪ ‬کیفیت بد کابلشو‬

‫‪ ‬باز شدن جمپرها در اثر لرزش‬

‫‪ ‬سفت بودن یا شل بودن بیش از حد جمپرها‬

‫‪ ‬عبور جریان اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬رعد و برق‬

‫‪ ‬برخورد و یا نشستن پرندگان روی جمپر‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن جنس کلمپها‬

‫‪ ‬عدم تناسب کابل ارتباط ترانسفورماتور‬

‫‪ -7‬برخورد شاخه درختان‬

‫‪ ‬وجود درختان بلند زیر شبکه‬

‫‪ ‬عدم شاخه زنی بموقع‬

‫‪ ‬سقوط درختان فرسوده روی شبکه در اثر باد و طوفان‬

‫‪ ‬قطع درختان توسط اشخاص یا سازمانها‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ -8‬شل شدن سیمها( ازدیان فلش خط)‬

‫‪ ‬افزایش بار خط بیش از حد مجاز‬

‫‪ ‬خستگی و پیری هادی‬

‫‪ ‬باز شدن مهار‬

‫‪ ‬شکستن یا سقوط یکی از پایه های وسط خط‬

‫‪ ‬ازدیاد بیش از حد درجه حرارت محیط ‪ ‬در رفتن سیم از روی مقره‬

‫‪ -6‬برخورد جسم خارجی به شبکه‬

‫‪ ‬پرتاب اجسام خارجی توسط افراد روی شبکه‬

‫‪ ‬سقوط اجسام بلند روی شبکه‬

‫‪ ‬قرار دشتن شبکه در حریم‬

‫‪ ‬برخورد بوم جرثقیل با شبکه‬

‫‪ ‬قرار گرفتن پرندگان بین فاز با شبکه یا قرار رفتن بین دو فاز‬

‫‪ -12‬برخورد با شبکه فشار ضعیف‬

‫‪ ‬عدم رعایت حریم ارتفاعی‬

‫‪ ‬زیاد شدن فلش شبکه فشار متوسط‬

‫‪ ‬پاره شدن سیم شبکه فشار متوسط‬

‫‪ -11‬نقص یراق آالت شبکه‬

‫‪ ‬عدم بکارگیری یراق آالت مناسب‬

‫‪ ‬نداشتن واشرهای مورد نیاز‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ ‬عدم استفاده از یراق آالت گالوانیزه‬

‫‪ -10‬زدگی سیم‬

‫‪ ‬برخورد جسم خارجی‬

‫‪ ‬عبور خط از محیط های آلوده‬

‫‪ ‬تاب داشتن سیم در موقع نصب‬

‫‪ ‬آرک زدگی در محل قفل ها‬

‫‪ ‬عدم استفاده از الین گارد‬

‫‪ -13‬برخورد وسایل نقلیه‬

‫‪ ‬قرار داشتن پایه ها در مسیر تردد وسائط نقلیه‬

‫‪ ‬ارتفاع غیر مجاز بار‬

‫‪ ‬منحرف شدن وسیله نقلیه از مسیر اصلی‬

‫‪ -14‬پاره شدن سیم مهار‬

‫‪ ‬عدم طراحی صحیح و استفاده از سیم مهار و استفاده از سیم مهار مناسب‬

‫‪ ‬نقص سیم مهار و سایر لوازم از قبیل میل مهار و کنده مهار‬

‫‪ ‬کشیدن سیم بیش از حد سیم مهار موقع نصب‬

‫‪ ‬باز شدن قفل مهار‬

‫‪ ‬برخورد وسیله نقلیه با سیم مهار‬

‫‪ ‬عدم رعایت استاندارد نصب مهار‬

‫‪ -15‬عیب کراس آرم‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ ‬باز شدن پیچ و مهره و حائل‬

‫‪ ‬تابیدگی کراس آرم در اثر وارد شدن نیروی بیش از حد مجاز به آن‬

‫‪ ‬عدم نصب مناسب و استاندارد‬

‫‪ -19‬آلودگی مقره ها آرک زدگی‬

‫‪ ‬عبور شبکه از مناطق آلوده‬

‫‪ ‬عدم طراحی مناسب در انتخاب مقره ها‬

‫‪ -17‬عیب فیدر‬

‫‪ ‬قطع و وصل بیش از اندازه‬

‫‪ ‬خوردگی کنتاکتها‬

‫‪ ‬عدم عملکرد مکانیزم‬

‫‪ ‬استقرار نامناسب بریکر در جایگاه مناسب‬

‫‪ ‬کاهش ضریب دی الکتریک عایق ( نشتی روغن‪ ،‬کاهش فشار و ‪)...‬‬

‫‪ ‬کم شدن ضریب عایقی قسمتهای عایق ( بدنه ‪ ،‬سیلندر و ‪)...‬‬

‫‪ ‬عدم سرویس بموقع کلید‬

‫‪ -18‬سکسیونر‬

‫‪ ‬تنظیم نبودن شاخکهای سکسیونر‬

‫‪ ‬عدم تعویض بموقع قطعات‬

‫‪ ‬معیوب بودن دسته سکسیونر‬

‫‪7‬‬
 ‫‪ ‬شکستن ایزوالتورهای سکسیونر‬

‫‪ ‬نداشتن اتصال زمین استاندارد‬

‫‪ ‬عدم سرویس بموقع‬

‫‪ ‬عیب در نحوه مونتاژ‬

‫‪ ‬عیب در طراحی‬

‫‪ ‬بکارگیری سکسیونر در شرایط غیر تعریف شده‬

‫‪ -16‬ریکلوزر‬

‫‪ ‬عدم تنظیم رله ها‬

‫‪ ‬عدم سرویس بموقع‬

‫‪ ‬نشتی گاز یا روغن‬

‫‪ ‬شکستگی بوشینگها‬

‫‪ ‬نقص اتصال زمین‬

‫‪ ‬عدم شارژ مناسب منبع تغذیه‬

‫‪ ‬سوختن بوبین ها‬

‫‪ ‬عیب در مدار فرمان ( کنترل یونیت)‬

‫‪ ‬عدم نصب صحیح‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن تجهیز‬

‫‪ -02‬در رفتن در محل مانشن‬

‫‪8‬‬
 ‫‪ ‬اتصالی‬

‫‪ ‬کشش بیش از حد سیم‬

‫‪ ‬پرس ناصحیح‬

‫‪ ‬عدم تناسب مانشن با سطح مقطع هادی‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن مانشن‬

‫‪ -01‬انحراف زنجیره مقره‬

‫‪ ‬نقص طراحی شبکه‬

‫‪ ‬شل شدن پیچهای زنجیره مقره‬

‫‪ -00‬عملکرد کاذب رله ها‬

‫‪ ‬تنظیم نبودن رله‬

‫‪ ‬معیوب بودن رله‬

‫‪ -03‬عیب برقگیر‬

‫‪ ‬باال بودن اتصال زمین یا قطع اتصال زمین‬

‫‪ ‬پایین بودن مقطع سیم اتصال زمین‬

‫‪ ‬شل بودن اتصاالت‬

‫‪ ‬عدم استافده از برقگیر مناسب از نظر تحمل جریان تخلیه‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن و پایین بودن کیفیت برقگیر‬

‫‪ ‬نفوذ آب به داخل برقگیر به دلیل نقص طراحی‬

‫‪9‬‬
 ‫‪ ‬برخورد جسم خارجی و شکستگی بوشینگ‬

‫‪ ‬آلودگی بوشینگ‬

‫‪ ‬عدم رعایت دستورالعمل سازنده در مورد نحوه نصب‬

‫‪ -04‬کات اوت فیوز‬

‫‪ -1-04‬سوختن فیوز لینک‬

‫‪ ‬اضافه جریان‬

‫‪ ‬بروز اتصال کوتاه در قسمت فشار متوسط‬

‫‪ ‬بروز اتصال کوتاه در قسمت فشار ضعیف‬

‫‪ ‬عدم تناسب آمپراژ فیوز لینک با بار مصرفی‬

‫‪ ‬نفوذ آب به داخل تیوپ فیوز لینک‬

‫‪ ‬پاره شدن فیوز لینک در اثر نیروهای مکانیکی‬

‫‪ -0-04‬ترکیدن لوله (تیوپ) فیوز لینک‬

‫‪ ‬کثیف شدن داخل لوله‬

‫‪ ‬اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن لوله‬

‫‪ ‬حذف میله محدود کننده جریان اتصالی‬

‫‪ -3-04‬نقص ایزوالتور‬

‫‪ ‬شکستن ایزوالتور در اثر برخورد جسم خارجی‬

‫‪ ‬ترکیدن ایزوالتور به دلیل پایین بودن کیفیت‬

‫‪12‬‬
 ‫‪ ‬ایجاد آرک به دلیل آلودگی‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن چسب محل اتصاالت‬

‫‪ ‬وارد آوردن نیروی بیش از حد مجاز به هنگام قطع و وصل‬

‫‪ ‬نصب غیر استاندارد‬

‫‪ -4-04‬عیب اتصاالت مکانیکی‬

‫‪ ‬ضعیف بودن شاخکها‬

‫‪ ‬وارد آوردن نیروهای مکانیکی بیش از حد مجاز به هنگام قطع و وصل‬

‫‪ ‬شل شدن پیچ های نگهدارنده‬

‫‪ -05‬سایر عوامل‬

‫‪11‬‬
 ‫ب‪ -‬معایب روی ترانسفورماتور هوایی‬

‫‪ -1‬سوختن سیم پیچ ترانسفورماتور‬

‫‪ ‬اضافه بار‬

‫‪ ‬پایین بودن ضریب دی الکتریک روغن‬

‫‪ ‬اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬اضافه ولتاژهای ناشی از رعد و برق‬

‫‪ ‬اضافه ولتاژهای ناشی از سوئیچینگ‬

‫‪ ‬نقص عایق سیم پیچ ها‬

‫‪ ‬کمبود روغن‬

‫‪ ‬عدم تعادل بار‬

‫‪ ‬عدم وجود شاخک و یا تنظیم نبودن شاخکها‬

‫‪ ‬لرزش ترانس در محیط کارگاهی‬

‫‪ ‬نقص اتصال زمین‬

‫‪ -0‬شکستن ایزوالتورها‬

‫‪ ‬برخورد جسم خارجی‬

‫‪ ‬رعد و برق‬

‫‪ ‬وارد شدن فشار بیش از اندازه به ایزوالتور موقع آچارکشی شاخکها‬

‫‪ ‬اتصال کوتاه‬

‫‪10‬‬
 ‫‪ ‬نامرغوب بودن ایزوالتور‬

‫‪ ‬سقوط ترانسفورماتور از روی سکوی مربوطه‬

‫‪ ‬کج شدن ترانسفورماتور‬

‫‪ ‬عدم وجود شاخک‬

‫‪ -3‬آرک زدگی بوشینگها‬

‫‪ ‬رعد و برق‬

‫‪ ‬آلودگی بوشینگها‬

‫‪ ‬ترک خوردگی و لب پریدگی‬

‫‪ ‬نشستن پرندگان در مجاورت بوشینگها‬

‫‪ ‬رطوبت بیش از حد محیط‬

‫‪ ‬عدم وجود شاخک و یا تنظیم نبودن‬

‫‪ ‬برخورد شاخه درختان‬

‫‪ -4‬نشتی روغن ترانس‬

‫‪ ‬سوراخ شدن مخزن روغن‬

‫‪ ‬اضافه بار ترانس‬

‫‪ ‬فرسوده شدن ارینگ ها‬

‫‪ ‬شکستگی روغن نما‬

‫‪ ‬پوسیدگی بدنه ترانس در اثر رطوبت با مرور زمان‬

‫‪13‬‬
 ‫‪ ‬شل شدن پیچ تخلیه روغن‬

‫‪ ‬شل شدن بوشینگها‬

‫‪ ‬شکستگی بوشینگها‬

‫‪ ‬نقص کابلشوها‬

‫‪ -5‬قطع یا سوختن جمپرها‬

‫‪ ‬کیفیت بد کابلشو‬

‫‪ ‬باز شدن جمپرها در اثر لرزش‬

‫‪ ‬سفت بودن یا شل بودن بیش از حد جمپرها‬

‫‪ ‬عبور جریان اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬رعد و برق‬

‫‪ ‬برخورد و یا نشستن پرندگان روی جمپر‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن جنس کلمپها‬

‫‪ ‬عدم تناسب کابل ارتباط ترانسفورماتور‬

‫‪ -7‬نقص فیوز‬

‫‪ ‬عدم تناسب آمپراژ فیوز لینک با قدرت ترانس‬

‫‪ ‬عدم انتخاب فیوز نامناسب از نظر تیپ فیوز‬

‫‪ ‬گرفتگی داخل فیوز لینک‬

‫‪ ‬عملکرد ناصحیح در اثر ریگالژ نبودن کات اوت فیوز‬

‫‪14‬‬
 ‫‪ ‬ورود آب به داخل فیوز لینک به دلیل نقص طراحی‬

‫‪ -8‬سقوط ترانس‬

‫‪ ‬برخورد وسائط نقلیه‬

‫‪ ‬زمین لرزه‬

‫‪ ‬سیل و طوفان‬

‫‪ ‬خاکبرداری‬

‫‪ ‬ضعف پایه های نگهدارنده‬

‫‪ ‬پوسیدگی پایه ها‬

‫‪ ‬عدم تناسب گهواره با ظرفیت ترانس‬

‫‪ ‬نداشتن و یا شل بودن پیچ و مهره و متعلقات‬

‫‪ -6‬شاخکها‬

‫‪ ‬تنظیم نبودن شاخکها‬

‫‪ ‬فقدان شاخکها‬

‫‪ -12‬نقص اتصال زمین‬

‫‪ ‬عدم وجود اتصال زمین مناسب‬

‫‪ ‬قطع سیم زمین و یا باز شدن کلمپ ها‬

‫‪ ‬باال بودن مقاومت اتصال زمین‬

‫‪ ‬عدم رعایت استاندارد در مورد نحوه بستن اتصال زمین‬

‫‪15‬‬
 ‫‪ ‬پایین بودن سطح مقطع سیم اتصال زمین‬

‫‪ ‬خوردگی سیمها و ارتباطهای اتصال زمین در اثر مرور زمان‬

‫‪ -11‬کمبود روغن‬

‫‪ ‬باز شدن شیر تخلیه‬

‫‪ ‬سوراخ شدن بدنه ترانس به علت زنگ زدگی یا برخورد جسم خارجی‬

‫‪ ‬سوختن ارینگ ها‬

‫‪ ‬آرک زدگی بوشینگها‬

‫‪ ‬نشتی روغن‬

‫‪ -10‬اشتباه بهره برداران‬

‫‪ ‬اشتباه بستن کابلهای دوبله‬

‫‪16‬‬
 ‫ج‪ -‬حوادث خطوط زمینی فشار متوسط‬

‫‪ -1‬اتصالی کابل‬

‫‪ ‬اضافه بار‬

‫‪ ‬ضربات مکانیکی ناشی از حفاری‬

‫‪ ‬عدم رعایت استاندارد کابل کشی‬

‫‪ ‬رعد و برق و اعمال اضافه ولتاژهای بیش از تحمل کابل‬

‫‪ ‬پیری کابل ( بخصوص در کابلهای روغنی)‬

‫‪ ‬عدم تناسب عایق کابل با ولتاژ اعمال شده‬

‫‪ ‬کمبود روغن ( در کابلهای روغنی) ناشی از نشتی‬

‫‪ ‬کاهش روغن کابل ناشی از شیب مسیر کابل‬

‫‪ ‬پایین بودن ضریب دی الکتریک روغن‬

‫‪ ‬آسیب رسیدن به عایق کابل در اثر تخلیه جزئی‬

‫‪ -0‬ترکیدگی یا زدگی سرکابل‬

‫‪ ‬عدم استفاده از برقگیر مناسب‬

‫‪ ‬نقص اتصال زمین سرکابل‬

‫‪ ‬کمبود روغن در کابلهای روغنی‬

‫‪ ‬برخورد جسم خارجی‬

‫‪ ‬عدم رعایت اصول صحیح بستن سرکابل‬

‫‪17‬‬
 ‫‪ ‬کیفیت نامناسب سرکابل و مواد مصرفی‬

‫‪ ‬ایجاد قوس الکتریکی در اثر شل شدن اتصاالت‬

‫‪ ‬آلودگی مقره های سرکابل‬

‫‪ ‬عدم بکارگیری سرکابل داخلی یا خارجی در محل مناسب‬

‫‪ ‬ایجاد اضافه ولتاژهای بیش از ظرفیت تحمل سرکابل‬

‫‪ ‬عدم رعایت تناسب ابعاد سرکابل استفاده شده با ابعاد سلول‬

‫‪ ‬شکستگی یا ترکیدگی ایزوالتور‬

‫‪ -3‬عیب مفصل‬

‫‪ ‬عدم رعایت اصول صحیح بستن مفصل ( نداشتن آموزش الزم گروه مفصل بند)‬

‫‪ ‬کیفیت نامناسب مواد مصرفی‬

‫‪ ‬وارد آمدن فشار یا ضربات مکانیکی‬

‫‪ ‬نفوذ آب به داخل مفصل به دلیل آب بندی نامناسب‬

‫‪ ‬اضافه بار‬

‫‪ ‬اعمال ولتاژهای بیش از حد تحمل‬

‫مهمترین علل معیوب شدن مفصل ها‬

‫الف ‪ -‬عدم آشنایی و مهارت کافی نیروی انسانی در نصب مفصلهای ‪20Kv‬‬

‫‪ ‬عدم آموزش تخصصی ( نه صرفا عمومی) در زمینه نصب مفصل‬

‫‪ ‬عدم وجود مربیان آموزش متخصص‬

‫‪18‬‬
 ‫‪ ‬عدم انگیزه کافی برای پرسنل مربوطه‬

‫‪ ‬تعجیل در هنگام نصب مفصل( صدمه رساندن به عایق کابل در هنگام برداشتن الیل سربی)‬

‫ب‪ -‬کیفیت نامناسب مفصل‬

‫‪ ‬عدم رعایت استانداردهای الزم در تولید مفصل‬

‫‪ ‬پایین بودن ضریب دی الکتریک روغن مفصل‬

‫‪ ‬کیفیت نامناسب نوارهای مربوطه‬

‫‪ ‬حذف بخشی از ملحقات همراه با مفصل‬

‫ج‪ -‬شکستگی کابل در هنگام نصب‬

‫‪ ‬به علت محدود بودن محل حفاری و مفصل و در هنگام فرم دادن کابل بخصوص در انتخای محل‬
‫نصب جدا چدنی ‪ ،‬شکستگی کابل بوجود می آید‪.‬‬

‫د‪ -‬عدم استفاده از نصب محفظل سربی حاوی روغن ( پیراهن کابل)‬

‫‪ ‬متاسفانه بسیاری از مفصلها بلحاظ تعجیل در کار ‪ ،‬کوتاه بودن مفصل ( بلند بودن مقدار کابل لخت‬
‫شده ) ‪ ،‬نامناسب بودن محل مفصل ‪ ،‬جدا سربی حذف و بجای آن روغن قیر تزریق می گردد‪ .‬این امر‬
‫باعث کاهش قدرت عایقی ‪ ،‬عدم سیال شدن روغن در کابل می گردد‪.‬‬

‫نفوذ آب به داخل مفصل‬

‫‪ ‬آب بندی ناقص مفصل‬

‫‪ ‬استفاده از مواد عایقی پرکننده نامناسب مفصل‬

‫‪ ‬عدم استفاده از ژوت مخصوص در گلویی مفصل‬

‫ر‪ -‬عیب در دوراه داخلی‬

‫‪19‬‬
 ‫‪ ‬عدم استفاده از پرس مناسب‬

‫‪ ‬پرس نمودن نامناسب‬

‫‪ ‬کونیک نکردن لبه های تیز‬

‫ز‪ -‬عیب در گلویی مفصل‬

‫‪ ‬عدم استفاده از ژوت در گلویی مفصل‬

‫‪ ‬فشار بیش از کرپی و دو پهن شدن کابل‬

‫‪ ‬برداشتن الیۀ سربی به طرز نامناسب‬

‫‪ -4‬حفاری و کلنگ خوردگی‬

‫‪ ‬عدم وجود نقشه های بروز الکتریکی‬

‫‪ ‬عدم آشنایی و توجیه اکیپهای اجرایی ( درون سازمانی و برون سازمانی)‬

‫‪ ‬عدم رعایت استاندارد کابل کشی‬

‫‪ ‬عدم هماهنگی سازمانهای خدمات شهری‬

‫عدم رعایت اصول ایمنی صحیح بستن سرکابل های خشک‬

‫‪ ‬عدم رعایت برش کابل بر اساس اندازه های اعالم شده از طرف سازنده‬

‫‪ ‬عدم رعایت برداشتن صحیح گرافیت کابل‬

‫‪ ‬وجود درز و زخمی شدن عایق کابل‬

‫‪ ‬کثیف بودن سطح عایق‬

‫‪ ‬ناصاف بودن سطح عایق کابل‬

‫‪02‬‬
‫‪ ‬عدم یکنواخت نمودن شیلد کابل ( سمهای مفتولی مسی) در هنگام برگرداندن روی عایق کابل و‬
‫اتصال ناصحیح به سیستم ارت‬

‫‪ ‬کشیدگی بیش از حد تیوپ سرکابل‬

‫‪ ‬استفاده از سرپیک های غیر استاندارد‬

‫‪ ‬دادن حرارت بیش از حد مجاز به سرکابل‬

‫د‪ -‬شناخت معایب پستهای زمینی‬

‫‪ -1‬ترانسفورماتور‬

‫‪ -‬سوختن سیم پیچ ترانسفورماتور‬

‫‪ ‬اضافه بار‬

‫‪ ‬پایین بودن ضریب دی الکتریک روغن‬

‫‪ ‬اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬اضافه ولتاژهای ناشی از رعد و برق‬

‫‪ ‬اضافه ولتاژهای ناشی از سوئیچینگ‬

‫‪ ‬نقص عایق سیم پیچ ها‬

‫‪ ‬کمبود روغن‬

‫‪ ‬عدم تعادل بار‬

‫‪ ‬عدم وجود شاخک و یا تنظیم نبودن شاخکها‬

‫‪ ‬لرزش ترانس در محیط کارگاهی‬

‫‪ ‬نقص اتصال زمین‬

‫‪01‬‬
 ‫‪ ‬باال رفتن درجه حرارت پست یا کیوسک‬

‫‪ ‬اشتباه بهره برداران‬

‫‪ -‬شکستن ایزوالتورها‬

‫‪ ‬برخورد جسم خارجی‬

‫‪ ‬وارد شدن فشار بیش از اندازه به ایزوالتور موقع آچارکشی شاخکها‬

‫‪ ‬اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن ایزوالتور‬

‫‪ ‬سقوط ترانسفورماتور از روی سکوی مربوطه‬

‫‪ ‬کج شدن ترانسفورماتور‬

‫‪ ‬عدم وجود شاخک‬

‫‪ -‬آرک زدگی بوشینگها‬

‫‪ ‬باال بودن درصد رطوبت‬

‫‪ ‬آلودگی بوشینگها‬

‫‪ ‬ترک خوردگی و لب پریدگی‬

‫‪ ‬نشستن حیوانات در مجاورت بوشینگها‬

‫‪ ‬رطوبت بیش از حد محیط‬

‫‪ ‬عدم وجود شاخک و یا تنظیم نبودن‬

‫‪ ‬نشتی آب از سقف پست‬

‫‪00‬‬
 ‫‪ -‬نقص کابلهای رابطه‬

‫‪ ‬نداشتن و یا نبستن سیم ارت سرکابل‬

‫‪ ‬ضعیف شدن عایق کابل و سرکابل‬

‫‪ ‬عدم اجرای کابل کشی و سرکابل بندی مطابق دستورالعمل های استاندارد‬

‫‪ ‬نامناسب بودن کابل ارتباط به دیژنکتور‬

‫‪ ‬عدم تناسب سطح مقطع کابل با توجه به بار‬

‫‪ ‬اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬شل شدن سرکابلها و نقص کابلشوها‬

‫‪ -‬شاخکها‬

‫‪ ‬تنظیم نبودن شاخکها‬

‫‪ ‬فقدان شاخکها‬

‫‪ ‬شکستگی یا کج شدن شاخکها‬

‫‪ -‬نشتی روغن ترانس‬

‫‪ ‬سوراخ شدن مخزن روغن‬

‫‪ ‬باال رفتن درجه حرارت به علت اضافه بار ترانس‬

‫‪ ‬باال رفتن درجه حرارت به علت حرارت محیط‬

‫‪ ‬فرسوده شدن ارینگ ها‬

‫‪ ‬شکستگی روغن نما‬

‫‪03‬‬
 ‫‪ ‬پوسیدگی بدن ترانس در اثر رطوبت با مرور زمان‬

‫‪ ‬روغن ریزی از محل ترموکوپل – رله بوخهلتس – روغن نما و پیچ تخلیه‬

‫‪ ‬شل شدن پیچ تخلیه روغن‬

‫‪ ‬شل شدن بوشینگها‬

‫‪ ‬شکستگی بوشینگها‬

‫‪ ‬نقص کابلشوها‬

‫‪ ‬شل شدن پیچهای فوقانی ترانس‬

‫‪ -‬کمبود روغن‬

‫‪ ‬باز شدن شیر تخلیه‬

‫‪ ‬سوراخ شدن بدنه ترانس‬

‫‪ ‬سوختن ارینگها‬

‫‪ ‬آرک زدگی بوشینگها‬

‫‪ ‬نشتی روغن‬

‫‪ -0‬سیستم زمین‬

‫‪ ‬عدم وجود اتصال زمین مناسب‬

‫‪ ‬قطع سیم زمین و یا باز شدن کلمپ ها‬

‫‪ ‬باال بودن مقاومت اتصال زمین‬

‫‪ ‬عدم رعایت استاندارد در مورد نحوه بستن اتصال زمین‬

‫‪04‬‬
 ‫‪ ‬پایین بودن سطع مقطع سیم اتصال زمین‬

‫‪ ‬خوردگی سیمها و ارتباطهای اتصال زمین در اثر مرور زمان‬

‫‪ -0‬ترانس جریان‬

‫‪ ‬باز شدن ثانویه ترانس جریان‬

‫‪ ‬شل شدن اتصاالت ثانویه‬

‫‪ ‬عدم توجه به ظرفیت ترانس جریان‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن ترانس جریان‬

‫‪ ‬وارد آمدن ضربات مکانیکی‬

‫‪ ‬عدم رعایت پالریته صحیح‬

‫‪ ‬بروز اتصال کوتاه در شبکه‬

‫‪ ‬ضعف عایقی به دلیل طول عمر یا مرغوب نبودن عایق‬

‫‪ ‬عدم کیفیت ترانس ولتاژ‬

‫‪ ‬نقص وایرینگ‬

‫‪ ‬نقص اتصال زمین‬

‫‪ ‬اضافه ولتاژ‬

‫‪ ‬وارد آمدن ضربات مکانیکی‬

‫‪ ‬ضعف عایقی به دلیل طول عمر یا مرغوب نبودن عایق‬

‫‪ -4‬سکسیونر قابل قطع زیر بار‬

‫‪05‬‬
 ‫‪ ‬عیب محفظه جرقه گیر‬

‫‪ ‬عبور جریان اتصال کوتاه‬

‫‪ ‬نامرغوب بودن جنس‬

‫‪ ‬عدم طراحی مناسب‬

‫‪ ‬کیفیت نامناسب‬

‫‪ ‬شکستگی بادامکهای اهرم قطع کننده سکسیونر‬

‫‪ ‬رگالژ نبودن اهرم های ارتباط سکسیونر‬

‫‪ ‬شکستگی خورشیدی دسته سکسیونر‬

‫‪ ‬عدم سرویس بموقع‬

‫‪ ‬عیب در مکانیزم قطع‬

‫‪ ‬شکستگی دسته سکسیونر‬

‫‪ ‬عیب مقره اتکایی‬

‫‪ ‬عدم رعایت دستورالعمل بهره برداری مربوطه‬

‫‪ -4‬نقص دیژنکتور‬

‫‪ ‬عدم تنظیم مناسب رله ها‬

‫‪ ‬نقص اتصال زمین‬

‫‪ ‬پایین بودن دی الکتریک عایق‬

‫‪ ‬عدم سرویس بموقع‬

‫‪06‬‬
 ‫‪ ‬عدم تنظیم کنتاکتها‬

‫‪ ‬اشکال در ارتباط‬

‫‪ ‬عملکرد ناقص‬

‫‪ ‬سایر عوامل‬

‫‪ -4‬آتش سوزی‬

‫‪ ‬روغن ریزی ترانس‬

‫‪ ‬سوختن کابل ارتباط‬

‫‪ ‬ایجاد قوس الکتریکی‬

‫‪ ‬ناشی از تجهیزات فشار ضعیف‬

‫‪ ‬ناشی از تجهیزات فشار متوسط‬

‫‪ ‬عوامل خارجی‬

‫‪ -5‬ورود حیوانات‬

‫‪ ‬مسدود نبودن‬

‫‪ ‬نداشتن توری مناسب در محل هواکشها‬

‫‪ ‬مسدود نبودن دربهای ورودی‬

‫‪ -9‬نقص فن‬

‫‪ ‬سوختن فن‬

‫‪ ‬اشکال در سیم کشی فن و کنتاکتور‬

‫‪07‬‬
 ‫‪ ‬نقص ترموکوپل‬

‫‪ ‬عدم تنظیم ترموکوپل‬

‫‪ ‬نامناسب بودن محل نصب فن‬

‫‪ -7‬نقص رله بوخهلتس‬

‫‪ ‬عدم سرویس بموقع‬

‫‪ ‬اشکال در سیستم داخلی رله‬

‫‪ ‬اشکال در سیم کشی‬

‫‪08‬‬
 ‫نظام نامه عملیات مانور‬

‫در شبکه های فشار متوسط‬

‫‪09‬‬
 ‫الزامات مربوط به مامورین مانور‬

‫آموزش تخصصی برای تربیت مامورین مانور‬

‫با توجه به مسئولیت هایی که در شرح وظائف مامورین مانور قید شده است ‪ ،‬این افراد باید دوره های تخصصی‬
‫ذیل را گذرانده و طی مدت خدمت طبق برنامه زمانبندی شده دوره های مذکور را در قالب دوره های‬
‫بازآموزی بگذرانند‪.‬‬

‫‪ -‬آشنایی با شبکه های توزیع‬

‫‪ -‬دستورالعمل جامع مانور شبکه فشار متوسط‬

‫‪ -‬دستور العمل ثابت بهره برداری شبکه فشار متوسط‬

‫‪ -‬آشنایی با رویه ها و دستورالعملهای مرتبط‬

‫‪ -‬آشنایی با حفاظت شبکه های توزیع‬

‫‪ -‬شناخت و تعمیرات جزئی از انواع سکسیونر و کلیدهای قدرت‬

‫‪ -‬شناخت توالی فازها ( رنگ آوردن و لزوم رعایت آن )‬

‫‪ -‬شناخت ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ فشار متوسط‬

‫‪ -‬ایمنی ور عایت اصول آن در شبکه های توزیع‬

‫‪ -‬آشنایی با کمکهای اولیه و امداد نجات‬

‫‪ -‬شناخت ترانسفورماتورهای توزیع و چگونگی تنظیم تپ چنجر و آشنائی با بار مجاز آنها‬

‫‪ -‬اتوماسیون شبکه های توزیع‬

‫‪ -‬شناخت انواع آشکار سازهای خطای موجود در شبکه و آشنائی با نحوه کار و تنظیم آنها‬

‫‪ -‬شناخت و آشنائی با نحوه کار و تنظیم ریکلوزر و سکشناالیزر و کلیدها‬

‫‪32‬‬
 ‫‪ -‬آشنایی با دستگاه های آزمایش موجود‬

‫‪ -‬آشنایی با سیستم های چنج اور‬

‫‪ -‬آشنایی با پیام های مخابراتی‬

‫نحوه ارتباط مامورین مانور با مرکز کنترل شبکه‬

‫‪ -‬مامورین مانور تحت امر مرکز کنترل و هدایت شبکه ( دیسپاچینگ ) می باشند‪.‬‬

‫‪ -‬کلیه فرامین مانور از طریق مرکز کنترل شبکه صادر می گردد‪ .‬این فرامین باید بوسیله خطوط ارتباطی و‬
‫بی سیمی که قابلیت ضبط را داشته باشد‪ ،‬صادر شوند‪.‬‬

‫شرح وظایف مامورین مانور‬

‫‪ -‬دریافت دستور از مرکز کنترل و انجام عملیات مانور مطابق دستور‪.‬‬

‫‪ -‬بازدید از شبکه های توزیع در محدوده عملیاتی مربوط و اعالم عیب نمودن معایب مشاهده شده‪.‬‬

‫‪ -‬اعالم مغایرت موجود بین دیاگرام تک خطی مانور با شبکه موجود به مرکز کنترل شبکه ‪.‬‬

‫‪ -‬همکاری با گروه های تعمریاتی در موقع لزوم با اطالع مرکز کنترل‬

‫‪ -‬بی برق نمودن تاسیسات و برقراری زمین موقت و صدور اجازه کار برای شروع عملیات گروههای‬
‫سرویس و تعمیرات و همچنین برقدار نمودن مجدد آنها ‪.‬‬

‫‪ -‬باز و بسته نمودن جمپرها و ارتباط سرکابلها و یکسره کردن موقت سکسیونرها و کلیدهای معیوب‪.‬‬

‫‪ -‬کنترل توالی فازها ( رنگ فازها) هنگام تحویل و تحول شبکه های جدید و تعمیراتی و اعالم آن به‬
‫مرکز کنترل ‪.‬‬

‫‪ -‬باز و بسته نمودن سرکابلهای پروتولین و کابلهای فشار ضعیف ترانسفورماتور در صورت لزوم‪.‬‬

‫‪ -‬آزمایش ترانسفورماتور‪ ،‬خط هوائی یا کابل بی برق جدید االحداث‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫‪ -‬رفع معایب موجود در شبکه با توجه به آموزشهای دیده شده و وسایل و تجهیزات و امکانات موجود‬
‫همراه خود با صالحدید مرکز کنترل‪.‬‬

‫‪ -‬برقراری جریان در پستها و شبکه های جدید االحداث بعد از تحویل و تحول بهره بردار با دستور مرکز‬
‫کنترل ‪.‬‬

‫‪ -‬اعالم سریع و به موقع هر گونه دستکاری در شبکه و وسایل اندازه گیری به مرکز کنترل‬

‫‪ -‬تغییر و تنظیم کلدهای تپ چنجر ترانسفورماتورها طبق دستورالعمل مرکز کنترل ‪.‬‬

‫‪ -‬بررسی مکانیزم قطع و وصل سکسیونرها و کلیدهای قدرت و رگالژ آنها‪.‬‬

‫‪ -‬قطع و وصل مشترکین بدهکار ولتاژ اولیه ‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور موظفند قبل از انجام هر گونه عملیات بر روی تجهیزات مورد نظر ‪ ،‬آن را بررسی و از‬
‫صحت آن اطمینان حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور پس از دریافت دستور مرکز کنترل باید سریعاً بطرف نقطه شروع عملیات حرکت‬
‫نمایند‪ .‬الزم است مأمورین مانور هنگام حرکت به سمت نقطه مورد نظر و با توجه به اطالعات خود ‪،‬‬
‫هر گونه اشکالی که در ارتباط با نقطه شروع عملیات وجود داشته باشد ( از جمله عیب تجهیزات‪ ،‬عدم‬
‫امکان دسترسی به داخل پست یا هر مسئله ای که امکان مانور در آن نقطه را غیر ممکن می نماید) ‪،‬‬
‫باید سریعاً به مرکز کنترل اطالع داده و مرکز کنترل با توجه به پیشنهاد مأمورین مانور و سایر عوامل‬
‫موثر بر مانور‪ ،‬نقطه شروع عملیات را اعالم نماید‪.‬‬

‫شرایط و خصوصیات فردی مأمورین مانور‬

‫الزم است مأمورین مانور ترجیحاً دارای شرایط ذیل باشند ‪:‬‬

‫‪ -‬استعداد و هوش نسبتاً باالیی داشته باشند‪.‬‬

‫‪ -‬فیزیکی بدنی مناسب ( قابلیت انجام فعالیت ها و وظایف محوله) را داشته باشند‪.‬‬

‫‪ -‬جهت انجام وظایف محوله احساس مسئولیت و تعهد کاری داشته باشند‪.‬‬
‫‪30‬‬
 ‫‪ -‬مهارت تخصصی مورد لزوم را دارا باشند‪.‬‬

‫تجهیزات مورد نیاز خودروهای شبکه فشار متوسط‬

‫با توجه به فعالیت ‪ 04‬ساعته مأمورین مانور در شیفتهای مختلف و حرکت مداوم در محدوده تحت پوشش‬
‫شرکتهای توزیع باید یک دستگاه خودروی مناسب مجهز به سیستم گرمایش و سرمایش با تجهیزات مشروح‬
‫ذیل برای مانور اخ تصاص داده شود‪:‬‬

‫‪ -‬آژیر‬

‫‪ -‬بی سیم‬

‫‪ -‬صندوق ابزار مناسب‬

‫‪ -‬سیستم ‪ GPS‬در صورت لزوم‬

‫‪ -‬پروژکتور‬

‫‪ -‬چراغ قوه مناسب‬

‫‪ -‬جعبه کمکهای اولیه‬

‫‪ -‬کپسول آتش نشانی‬

‫‪ -‬دستگاه تستر با کلیه متعلقات یا میگر با ولتاژهای مناسب‬

‫‪ -‬انواع دسته های سکسیونر و دیژنکتور‬

‫‪ -‬اپرومتر و تستر مناسب‬

‫‪ -‬تفنگ پرتاب سیم زمین‬

‫‪ -‬دستگاه تست فازهای همنام‬

‫‪ -‬پرچ و نگهدارنده آن‬

‫‪33‬‬
 ‫‪ -‬لود بوستر‬

‫‪ -‬سه راهی بطول حداقل یک ونیم متر‬

‫‪ -‬انواع آچارهای تخت و بوکسی ‪ ،‬فرانسه ‪ ،‬انبردست ‪ ،‬پیچ گوشتی و فازمتر‬

‫‪ -‬اهم متر آنالوگ‬

‫‪ -‬اطلس جغرافیایی و نقشه مانور تک خطی‬

‫‪ -‬کاله ایمنی‬

‫‪ -‬دستکش فشار متوسط و روکش مناسب‬

‫‪ -‬الستیک ایمنی زیرپا‬

‫‪ -‬کمربند ایمنی‬

‫‪ -‬رکاب در صورت لزوم‬

‫‪ -‬انواع المان کات اوت فیوز با آمپرهای مختلف‬

‫‪ -‬فرمهای اجازه کار‬

‫‪ -‬میله های زمین موقت‬

‫‪ -‬آمپرمتر فشار متوسط عصائی در صورت لزوم‬

‫‪ -‬انواع فیوزهای فشار متوسط‬

‫‪ -‬کلید قفل پستهای توزیع و سکسیونرها‬

‫‪ -‬قفل یدک جهت موارد اضطراری‬

‫تحویل و تحول نوبتکاری‬

‫‪34‬‬
 ‫تحویل و تحول نوبتکاری پرسنل مرکز کنترل شبکه‬

‫‪ -‬اعضا هر گروه نوبتکار در زمان تحویل کار ‪ ،‬باید کلیه اطالعات الزم و ضروری از جمله خاموشی در شبکه ‪،‬‬
‫مانوری که بایستی نرمال گردد‪ ،‬شبکه های جدید االحداث ‪ ،‬اولویت ها و تغییرات نقشه تک خطی مانور و ‪ ...‬و‬
‫نیز شرح خالصه ای از حوادث و فعالیت های نوبتکاری گذشته را به اطالع نوبتکار جدید برسانند‪.‬‬

‫توجه اینکه در صورت وجود چک لیست کنترل شبکه در زمان تعویض نوبتکاری ‪ ،‬عالوه بر تکمیل چک‬
‫لیست مذکور‪ ،‬اعضاء گروه نوبتکار تحویل دهنده باید با انتقال کلیه اطالعات و وقایع مرتبط با بهره برداری ‪،‬‬
‫تصویر جامع و کاملی از شرایط شبکه را به گروه تحویل گیرنده نوبتکاری منتقل نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬اعضاء تحویل گیرنده نوبتکاری در زمان تحویل گرفتن نوبتکاری ‪ ،‬پس ازدریافت کلیه اطالعات مندرج در‬
‫چک لیست کنترل و حصول اطمینان از درک کامل و صحیح اطالعات دریافت شده ‪ ،‬باید نسبت به امضاء فرم‬
‫مربوطه و تحویل گرفتن کار و مرخص نمودن اعضاء نوبتکاری قبل اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬هر یک از اعضاء گروه نوبتکار جدید باید با حضور نوبتکاران قبلی مطالب مندرج در دفتر گزارش کار روزانه‬
‫از زمان آخرین نوبتکاری تا زمان تحویل گرفتن نوبتکاری جدید را دقیقاً مطالعه و در صورت وجود عیب در‬
‫شبکه نسبت به پیگیری رفع عیوب باقیمانده در شبکه اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مسئول گروه نوبتکار جدید موظفند قبل از تحویل نوبتکاری ‪ ،‬از صحت عملکرد و ثبت کلیه اطالعات مربوط‬
‫به نوبتکاری های قبلی در بانکهای اطالعاتی و نرم افزارهای موجود در مرکز کنترل اطمینان حاصل نماید‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬مسئول هر گونه نوبتکار ‪ ،‬با توجه به سابقه و توانایی فرد و تجربیات علمی توسط مدیر امور دیسپاچینگ تعیین‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪ -‬تعداد گروه نوبتکاری به گونه ای انتخاب می شوند که در طول شبانه روز همواره ‪ 0‬گروه در دوره های زمانی‬
‫حداکثر ‪ 10‬ساعته صبح و شب در مرکز کنترل حضور یابند و گروه سوم در حالت استراحت باشند‪.‬‬

‫تحویل و تحول نوبتکاری مأمورین مانور‬

‫‪35‬‬
‫‪ -‬مامورین مانور نوبتکار در هنگام تحویل شیفت موظفند کلیه اطالعات الزم و ضروری از جمله خاموشی در‬
‫شبکه ‪ ،‬اولویت ها ‪ ،‬احداث شبکه های جدید و ‪ ...‬و نیز شرح خالصه ای از حوادث و فعالیت های نوبتکاری‬
‫گذشته را به اطالع نوبتکار جدید برسانند‪.‬‬

‫‪ -‬مامورین مانور نوبتکار جدید باید مطالب مندرج در دفتر گزارش کار روزانه ‪ ،‬از زمان آخرین نوبتکاری تا‬
‫زمان تحویل گرفتن نوبتکاری جدید را دقیقاً مطالعه و در صورت هر گونه ابهامی ‪ ،‬پرسش خود را از نوبتکار‬
‫قبلی مطرح و رفع شبه نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مامورین مانور قبل از تحویل نوبتکاری جدید باید نکات ذیل را در خصوص خودروی مانور تجهیزات دقیقاً‬
‫رعایت نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬بازدید بدنه خودرو جهت اطمینان از عدم آسیب دیدگی‬

‫‪ -‬بازدید روغن ‪ ،‬آب ‪ ،‬بنزین و چرخ زاپاس خودرو‬

‫‪ -‬بازدید بی سیم و چراغهای گردان‬

‫‪ -‬بازدید از تجهیزات داخل خودروی مانور خصوصاً لوازم ایمنی‬

‫‪ -‬حصول اطمیمنان از صحت اپرومتر توسط تستر اپرومتر‬

‫در صورت وجود خاموشی و حادثه در شبکه ‪ ،‬مأمورین مانور موظفند در اولین فرصت مناسب که خاموشی به‬
‫حداقل رسیده ‪ ،‬در محل انجام کار نسبت به تعویض نوبتکاری اقدام نمایند‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬تعداد گروه مأمورین مانور نوبتکار به گونه ای انتخاب می شوند که در طول شبانه روز همواره ‪ 0‬گروه‬
‫در دوره های زمانی حداکثر ‪ 10‬ساعته صبح و عصر در واحدهای مربوطه حضور یابند و گروه سوم در حالت‬
‫استراحت باشند‪.‬‬

‫‪36‬‬
‫روشهای مختلف آزمایش شبکه های فشار متوسط‬

‫‪37‬‬
 ‫روشهای مختلف آزمایش شبکه های فشار متوسط‬

‫الف – روش آزمایش شبکه ‪ 02‬کیلو ولت با استفاده از دستگاه تستر‬

‫الف‪ -1-‬انتخاب محل انجام آزمایش‬

‫مسئولین کنترل شبکه باید ضمن اعزام مأمورین مانور به شبکه مورد نظر و با توجه به اطالعات موجود‪ ،‬مروری‬
‫بر نقشه مانور فیدر مورد نظر یا بخشی از شبکه که از این فیدر تغذیه می نماید و بدلیل وجود عیب از مدار خارج‬
‫شده است ‪ ،‬داشته باشند ‪ .‬این بررسی ‪ ،‬کمک خواهد کرد که مناسب ترین نقطه را جهت شروع عملیات‬
‫آزمایش انتخاب نمایند تا امکان جداسازی کلیدها برای محدود شدن نقطه عیب راحت تر صورت پذیرد و محل‬
‫عیب سریعتر مشخص گردد‪.‬‬

‫الف‪ -0-‬استقرار در محل آزمایش‬

‫ضرورت دارد مأمورین مانور قبل از شروع عملیات‪ ،‬نکات بسیار مهمی را که تامین کننده ایمنی برای خود و‬
‫تاسیسات است رعایت نموده و پس از اطمینان از حصول آنها کار را آغاز نمایند‪.‬‬

‫‪ ‬آمادگی خود را برای شروع به کار بوسیله بی سیم و یا وسایل ارتباطی دیگر که مکالمات آن قابل‬
‫ضبط باشد و به مرکز کنترل شبکه اعالم نمایند‪.‬‬

‫‪ ‬بوسیله فازمتر فشار قوی ( اپرومتر) از بی برق بودن تأسیسات مورد آزمایش مطمئن شوند‪ .‬سپس باید‬
‫تابلوها و تجهیزات مورد آزمایش را بوسیله سکسیونر زمین و یا سه راهی موجود همراه خود زمین‬
‫نمایند‪.‬‬

‫‪ ‬بازبینی کامل سیستم اتصال زمین ( ارتینگ) پست جهت حصول اطمینان از برقراری آن ‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬اگر سیستم زمین پست توزیع ناقص یا از بدنه تاسیسات قطع شده باشد مأمورین مانور باید جه انجام‬
‫آزمایش‪ ،‬با اطالع مرکز کنترل شبکه به پست دیگر که سیستم ارتینگ کامل دارد ‪ ،‬مراجعه نمایند‪.‬‬

‫‪ ‬در حالیکه سیستم اتصال زمین روی تجهیزات مورد آزمایش همچنان باقی است ‪ ،‬طبق مراحل ذیل‬
‫عملیات آزمایش را شروع می نمایند‪:‬‬

‫‪38‬‬
‫‪ )1‬کابل اتصال زمین دستگاه تستر را به بدنه دستگاه زیر پیچ مخصوص و سر دیگر آن به زمین حفاظتی‬
‫پست متصل و کامالً محکم گردد‪.‬‬

‫‪ )0‬یک سر کابل خروجی دستگاه تستر را در محل مخصوص اتصال کابل به دستگاه محکم بسته و سر‬
‫دیگر آنرا که دو شاخه می باشد یکی را بر روی بوشینگ فشار قوی ترانسفورماتور ‪ 02‬کیلو ولت و سر‬
‫دیگر آنرا به بدنه ترانسفورماتور یا زمین موجود محکم متصل گردد‪ .‬بدیهی است در صورتیکه پست‬
‫فاقد ترانسفورماتور باشد ( پست پاساژ) برای نصب کابل خروجی دستگاه تستر میتوان از شینه تابلوها و‬
‫سرکابلها استفاده نمود‪.‬‬

‫‪ )3‬معموالً برای تغذیه دستگاه تستر از باتری خودرو مانور استفاده می شود‪ .‬در صورتیکه به هر دلیلی‬
‫نتوان از باتری خودرو استفاده نمود میتوان از برق فشار ضعیف داخل پست توزیع ( در صورت وجود‬
‫کابل فشار ضعیف برقدار) استفاده کرد‪.‬‬

‫‪ )4‬با اطالع مرکز کنترل‪ ،‬سیستم اتصال زمین برداشته و کار آزمایش شروع می گردد ‪ .‬همواره یک‬
‫قطب دستگاه تستر زمین است و یا بعبارتی اندازه گیری و آزمایش بین فاز و زمین انجام می شود‪.‬‬

‫الف‪ -3-‬شروع عملیات آزمایش شبکه‬

‫جهت انجام یک آزمایش موفق و نت یجه گیری دقیق مراحل زیر باید انجام پذیرد‪:‬‬

‫‪ ‬بعد از انتخاب محل بهینه و نصب اتصاالت دستگاه تستر و کنترل سیستم حفاظتی قبل از روشن نمودن‬
‫دستگاه ‪ ،‬باید پتانسیومتر ولتاژ دستگاه تستر را روی عدد صفر قرار داد‬

‫‪ ‬بعد از روشن نمودن دستگاه تستر بوسیله کلید جریان و سلکتور مربوطه ‪ ،‬کمتری رنج جریان ان تخاب‬
‫شده و سپس ولتاژ بوسیله پتانسیومتر افزایش داده شود‪ .‬تزریق ولتاژ به شکبه بایستی بصورت آهسته و به‬
‫آرامی انجام گردد و در هر مرحله افزایش ولتاژ ‪ ،‬کمی صبر کرده تا عقربه میلی آمپرمتر که قبالً بدلیل‬
‫شارژ نمودن کابل و یا شبکه منحرف شده مجدداً روی عددی ثابت بایستد‪.‬‬

‫‪ ‬در هر مرحله اعمال ولتاژ این انحرافات تکرار شده تا ضمن شارژ خواص سلفی و خازنی شبکه مقدار‬
‫نشت جریان مشخص شود‪.‬‬

‫‪39‬‬
 ‫‪ ‬عمل تزریق ولتاژ باید تا سطح ولتاژ تست شبکه به آهستگی و در دفعات مختلف ادامه پیدا کند‬

‫تفاوت شبکه سالم و معیوب با توجه به تغییر مکان عقربه وسایل اندازه گیری موجود بر روی‬
‫دستگاه تستر‬

‫‪ -‬شبکه مورد آزمایش سالم است‬

‫با اعمال تدریجی ولتاژ از مقدار مینیمم تا مقدار مجاز ولتاژ تست ‪ ،‬عقربه میلی آمپرمتر مقدار معینی جریان که‬
‫مربوط به نشت جریان مجاز در شبکه است را نشان می دهد‪ .‬حرکت عقربه های ولتاژ و جریان در مراحل‬
‫مختلف اعمال ولتاژ در شکل زیر آورده شده است‪.‬‬

‫در صورت سالم بودن شبکه ممکن است مقدار نشتی جریان تا حدودی افزایش یابد ولی هیچگاه به مقدار‬
‫ماکزیمم که منجر به قطع خروجی دستگاه تستر می گردد ‪ ،‬نمی رسد‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫توجه‪:‬‬

‫‪ -‬شرایط آب و هوایی و فصول در زمان آزمایش ( هوای مرطوب یا خشک)میتواند در مقدار جریان نشتی‬
‫اندازه گیری شده ‪ ،‬تاثیر داشته باشد‪.‬‬

‫‪ -‬چون طول شبکه در مقدار جریان نشتی تاثیر دارد ‪ ،‬نتیجه آزمایش در شبکه های هوائی بیش از ‪ 02‬کیلومتر و‬
‫در شبکه های مختلط ( ترکیبی از شبکه های هوایی و کابلی) با طول بیش از ‪ 12‬کیلومتر دقیق نخواهد بود‪.‬‬

‫‪ -‬شبکه مورد آزمایش معیوب است‬

‫مهمترین عواملی که میتواند وجود عیب در شبکه را مشخص نماید عبارتند از ‪:‬‬

‫‪ -‬در زمان اعمال ولتاژ انحراف عقربه جریان نسبت به انحراف عقربه ولتاژ بیشتر است‪.‬‬

‫‪ -‬زمانی که پتانسیومتر ولتاژ مثالً روی عدد ‪ 12‬کیلوولت قرار میگیرد عقربه کیلوولت خیلی کمتر از این مقدار‬
‫را نشان میدهد‪.‬‬

‫‪ -‬با عبور جریان از نقطه اتصال بطرف زمین و ایجاد آرک الکتریکی عقربه های کیلوولت و میلی آمپر در جهت‬
‫عکس هم منحرف شده و لرزش عقربه ها محسوس می باشد‪ ( .‬مطابق شکل زیر )‬

‫‪41‬‬
‫در اصطالح عیب یابی کابل‪ ،‬به حالت تغییرات عقربه ها حالت ضربه ای می گویند و علت پیدایش این‬
‫انحرافات در عقربه های کیلوولت و میلی آمپر بدین جهت است که در یک لحظه انرژی شارژ شده در مدار در‬
‫نقطه اتصالی تخلیه می شود ‪ .‬اگر این نقطه روی خطوط هوائی اتفاق بیافتد صدا و قوس حاصل از آن ( در‬
‫صورتیکه به محل عیب نزدیک باشیم ) کامالً قابل رؤیت و شنیدن می باشند ولی اگر در مکان های بسته یا‬
‫زیرزمین باشد‪ ،‬مشاهده آن امکان پذیر نخواهد بود‪ .‬عمل تخلیه بصورت متناوب و پس از انجام یونیزاسیون نقطه‬
‫اتصال ایجاد می شود‪ .‬زمان تکرار آن تا زمان پایدار بودن ولتاژ در مدار ادامه خواهد داشت‪ .‬نحوه تغییرات عقربه‬
‫های کیلوولت و میلی آمپر در زمان انجام جرقه الکتریکی در نقطه اتصال بشکل زیر است ‪:‬‬

‫موقعیت عقربه های کیلو ولت و میلی آمپر قبل از ایجاد جرقه الکتریکی در محل اتصال‬

‫موقعیت عقربه های کیلوولت و میلی آمپر در لحظه ایجاد جرقه های الکتریکی در محل اتصال‬

‫ب‪ -‬روش آزمایش انواع شبکه های فشار متوسط‬

‫جهت بهره برداری بهینه از دستگاه تستر و سهولت در امر عیب یابی با توجه به تنوع شبکه های مورد آزمایش‬
‫شرح مختصری به همراه نمودارهای مختلف از انواع شبکه های موجود ارائه می شود‪:‬‬

‫ب‪ -1-‬آزمایش تکه کابل یا خط هوائی فاقد انشعاب‬

‫در صورتیکه عملیات مانور به منظور رفع خاموشی انجام می شود‪ ،‬ابتدا در محل آزمایش بوسیله یک عدد سه‬
‫راهی هر سه فاز اتصال کوتاه موقت گردد‪ .‬این عمل سبب میشود که در یک مرحله آزمایش هر سه هادی از‬
‫‪40‬‬
‫نظر عایقی آزمایش و به نتیجه نهائی دست یافت ‪ .‬در صورت اتصال بودن این کابل یا خط هوائی ‪ ،‬می توان‬
‫اتصال کوتاه موقت را باز کرده و فازها را تک تک مجدداً آزمایش نمود تا فاز اتصال شده مشخص شود و در‬
‫صورت سالم بودن شبکه نیازی به آزمایش مجدد نیست ‪ .‬مطابق شکل زیر ‪:‬‬

‫هنگام تحویل و تحویل یک تکه کابل ( یا شبکه هوائی) جدید االحداث و یا شبکه ای که بعلت معیوب شدن‬
‫مورد تعمیر قرار گرفته است باید انتهای کابل و یا شبکه را بوسیله سه راهی به یکدیگر اتصال کوتاه موقت نموده‬
‫و بعد از اطمینان از سالم بودن شبکه در مقابل اعمال ولتاژ ‪ ،‬بوسیله یک اهم متر معمولی ‪ ،‬آزمایش بریدگی فاز‬
‫نیز انجام میشود ‪ .‬مطابق شکل زیر ‪:‬‬

‫‪ -‬در شبکه هائی که حداقل یک دستگاه ترانسفورماتور موجود باشد نیازی به بهم بستن فازهای شبکه به‬
‫یکدیگر نیست ‪ .‬چنانچه بعد از آزمایش ‪ ،‬شبکه معیوب باشد الزم است ترانسفورماتور و سایر اجزاء شبکه از‬
‫یکدیگر جدا و بطور مجزا مورد آزمایش قرار گیرند‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫توجه ‪ :‬کلیه شبکه هائی که بعلت معیوب شدن ‪ ،‬مورد تعمیر قرار گرفته است قبل از برقدار نمودن باید بوسیله‬
‫دستگاه تستر آزمایش گردند‪.‬‬

‫ب‪ 0-‬آزمایش شبکه دارای انشعاب‬

‫با توجه به وجود انواع شبکه هوائی ‪ ،‬کابلی و مختلط‪ ،‬روش آزمایش شبکه ها به دو دسته بشرح ذیل تقسیم‬
‫بندی می گردد‪.‬‬

‫آزمایش شبکه هوائی دارای انشعاب‬

‫از آنجائیکه آزمایش شبکه های هوائی با انشعابات متعدد نیاز به باز و بسته کردن ارتباطهای خط (جمپرها) و‬
‫سرکابل های هوائی دارد و این امر باعث باال رفتن زمان خاموش می گردد‪ ،‬در خطوط هوائی مهم مرکز کنترل‬
‫می تواند برای مانور و رفع خاموشی بطور همزمان از دو دستگاه خودرو مانور استفاده نماید‪ .‬در صورت عدم‬
‫دسترسی به خودرو مانور از خودروهای مانور منطقه معین و یا شرکت توزیع معین استفاده نماید‪ .‬مراحل انجام‬
‫آزمایش شبکه بشرح ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ -‬بعد از استقرار در محل نقطه شروع آزمایش مامورین مانور باید با استفاده از تفنگ پرتاب سیم ارت از‬
‫بی برق بودن شبکه اطمینان حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬نظر به اینکه در شبکه های هوائی فشار متوسط سیم ارت وجود ندارد ‪ ،‬مامورین مانور باید نسبت به‬
‫برقراری سیم ارت موقت اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مامورین مانور باید نسبت به باز نمودن ارتباط در نقطه شروع آزمایش اقدام نمایند‪ .‬این جدا سازی‬
‫میتواند بوسیله باز نمودن سکسیونر هوائی‪ ،‬جمپر‪ ،‬فیوزکات اوت و ‪ ...‬باشد‪.‬‬

‫‪ -‬نسبت به اتصال سرکابل خر وجی دستگاه تستر به شبکه فشار متوسط و ارت دستگاه تستر به سیم ارت‬
‫موقت اقدام گردد‪.‬‬

‫‪ -‬بعد از برداشتن سیم ارت از روی شبکه کار آزمایش شبکه شروع میشود‪.‬‬

‫‪44‬‬
‫‪ -‬در صورتیکه الزم باشد آزمایش شبکه هوائی از داخل پست فوق توزیع انجام گیرد جهت کاهش زمان‬
‫خاموشی باید از در خودرو مانور استفاده گردد‪ .‬یک دستگاه خودرو مانور در ابتدا فیدر و داخل پست‬
‫فوق توزیع و یا در داخل پست توزیع که شبکه مذکور در آن ورود و خروج شده است ‪ ،‬مستقر می‬
‫گردد‪ .‬خودرو دوم در طول مسیر شبکه به منظور یافتن محل و تعیین نوع عیب نسبت به باز و بسته کردن‬
‫ارتباطهای شبکه ( سکسیونرهای هوائی‪ ،‬جمپرها‪ ،‬کات اوت فیوزها ‪ ،‬تیغه های جداساز تک پل و ‪)...‬‬
‫اقدام نمایند‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬اگر بر روی شبکه هوائی مورد آزمایش ترانسفورماتور وجود نداشته باشد مأمورین مانور باید قبل از‬
‫شروع آزمایش توسط سه راهی موجود هر سه فاز شبکه را بهم متصل نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه آزمایش شبکه به منظور تحویل و تحول شبکه جدیداالحداث و یا شبکه ای که مورد‬
‫تعمیر قرار گرفته است انجام میگیرد نیازی به اعزام خودرو مانور کمکی نمی باشد‪.‬‬

‫‪ -‬هنگام باز و بسته کردن جمپرها و ارتباط سرکابل در مسیر شبکه هوائی حتماً باید قبل از شروع عملیات‬
‫با استفاده از اپرومتر وتفنگ پرتاب سیم ارت از بی برق بودن شبکه اطمینان حاصل و سیستم ارت دائم‬
‫برقرار شود‪.‬‬

‫آزمایش شبکه های کابلی و مختلط دارای انشعاب‬

‫روش آزمایش شبکه های کابلی و مختلط با انشعاب مشابه روش آزمایش شبکه فاقد انشعاب ( بند ب‪ )1-‬می‬
‫باشد‪.‬‬

‫ب‪ -3-‬آزمایش شبکه دارای لوازم اندازه گیری‬

‫ممکن است روی شبکه مورد آزمایش در یکی از پستهای توزیع و یا در ابتدای فیدر در پستهای فوق توزیع‬
‫لوازم اندازه گیری بصورت اتصال ستاره وجود داشته باشد‪ .‬در این حالت حتماً شبکه در مقابل اعمال ولتاژ ‪DC‬‬
‫دستگاه تستر معیوب تشخیص داده میشود‪ ،‬چرا که در چنین آرایشی یک سر ترمینال اولیه ‪ PT‬به زمین اتصال‬
‫دارد‪ .‬اگرچه امروزه بدلیل صرفه جوئی اقتصادی استفاده از سه ترانس ولتاژ مرسوم نمی باشد ولی اگر در شبکه‬

‫‪45‬‬
‫مورد آزمایش هنوز این سیستم وجود داشته باشد‪ ،‬الزم است آن را شناسائی و قبل از آزمایش لوازم اندازه‬
‫گیری از شبکه جدا گردد‪ .‬تجربه نشان داده است در خیلی موارد بدلیل عدم شناسائی این تجهیزات مأمورین‬
‫مانور اینگونه شبکه ها را معیوب پنداشته و زمان آزمایش بسیار طوالنی و در نتیجه باعث افزایش انرژی توزیع‬
‫نشده می شوند‪ .‬لذا تاکید میگردد اینگونه شبکه ها از قبل شناسائی شده و در بانک اطالعاتی مرکز کنترل‬
‫نگهداری تا هنگام مانور از آن استفاده شود‪.‬‬

‫ب‪ -4-‬آزمایش یک ترانسفورماتور مشکوک به عیب‬

‫هنگام انجام مانور در صورت مواجه شدن با یک ترانسفورماتور مشکوک به عیب جهت کاهش زمان خاموشی‪،‬‬
‫مامورین مانور موظفند با تجهیزات موجود همراه خود اقدام به آزمایش ترانسفورماتور نموده و از تقاضای اعزام‬
‫اکیپ عیب یاب به محل عیب خودداری نمایند‪ .‬انجام آزمایش ترانسفورماتور بوسیله دستگاه تستر و اهم متر‬
‫طبق مراحل ذیل انجام می پذیرد‪:‬‬

‫‪ -‬پس از اطمینان کامل از بی برق بودن ترانسفورماتور نسبت به قطع کلید کل ( فشار ضعیف) و‬
‫جداسازی کابلهای فشار متوسط ( پروتولین) اقدام نموده و بوسیله سه راهی موجود خروجیهای فشار‬
‫ضعیف ترانسفورماتور به یکدیگر اتصال کوتاه و به بدنه ترانسفورماتور متصل میگردد‪.‬‬

‫‪ -‬برای اطمینان از سالم بودن ترانسفورماتور دو آزمایش اندازه گیری مقاومت اهمی سیم پیچها و قدرت‬
‫عایقی بشرح ذیل بر روی ترانسفورماتور انجام میشود‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫اندازه گیری مقاومت اهمی سیم پیچهای ترانسفورماتور‬

‫برای اندازه گیری مقاومت اهمی سیم پیچهای اولیه ترانسفورماتور می توان از یک اهم متر آنالوگ با رنج کمتر‬
‫از ‪ 52‬اهم استفاده نمود‪ .‬بدین ترتیب که مقاومت اهمی سیم پیچ اولیه ترانسفورماتور دو به دو اندازه گیری و‬
‫مقایسه گردد‪ .‬در صورت مغایرت در سه مقدار اندازه گیری شده همچنین مغایرت در زمان شارژ و دشارژ در سه‬
‫مرحله اندازه گیری ‪ ،‬ترانسفورماتور معیوب خواهد بود و در غیر اینصورت سیم پیچاهی اولیه ترانسفورماتور از‬
‫نظر مقاومت اهمی سالم هستند‪ .‬برای سیم پیچ های ثانویه ترانسفورماتور بعد از برداشتن سه راهی و نصب آن بر‬
‫روی بوشینگ های اولیه ترانسفورماتور‪ ،‬عیناً همین روش مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬باید توجه داشت که در‬
‫این اندازه گیری فقط از عدم بریدگی سیم پیچ ثانویه اطمینان حاصل می گردد‪.‬‬

‫اندازه گیری مقاومت عایقی ترانسفورماتور‬

‫در صورتیکه سیم پیچ های ترانسفورماتور از نظر اندازه گیری مقاومت اهمی سالم تشخیص داده شد‪ ،‬آزمایش‬
‫مقاومت عایقی به روش ذیل انجام می پذیرد‪ .‬با استفاده از سه راهی موجود‪ ،‬خروجی های فشار ضعیف‬
‫ترانسفورماتور (کفشکها) را به یکدیگر متصل نموده و به بدنه ترانسفورماتور وصل گردد‪ .‬سپس کابل خروجی‬
‫از دستگاه تستر را که دو شاخه می باشد یکی را به بوشینگ یکفاز طرف فشار قوی (اولیه) ترانسفورماتور و‬
‫سردیگر آنرا به بدنه ترانسفورماتور متصل کرده و بعد از روشن نمودن دستگاه تستر با پتانسیومتر دستگاه ولتاژ را‬
‫افزایش می دهیم‪ .‬در صورتیکه عقربه میلی آمپرمتر دستگاه منحرف شد و جریان زیادی را نشان بدهد به مفهوم‬
‫کاهش قدرت عایقی سیم پیچ اولیه و معیوب شدن ترانسفورماتور می باشد‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬در روش اندازه گیری فوق قدرت عایقی بین سیم پیچ اولیه با سیم پیچ ثانویه و بدنه ترانسفوماتور بطور همزمان‬
‫اندازه گیری می گردد‪.‬‬

‫‪ -‬حداکثر ولتاژ اعمال شده به سیم پیچ اولیه ترانسفورماتور نباید از مقدار مجاز تعیین شده بیشتر باشد‪.‬‬

‫‪ -‬بعلت متصل بودن هر سه سیم پیچ اولیه ترانسفورماتور‪ ،‬با آزمایش یک سیم پیچ ‪ ،‬دو سیم پیچ دیگر نیز‬
‫آزمایش خواهد شد‪.‬‬

‫‪47‬‬
‫‪ -‬در صورتیکه پس از آزمایش یک ترانسفورماتور توسط مأمورین مانور‪ ،‬معیوب بودن آن محرز شد موضوع‬
‫سریعاً به مرکز کنترل اطالع داده شود و مرکز کنترل نیز موضوع را به مسئولین منطقه اطالع داده و تا تعویض‬
‫ترانسفورماتور و نرمال کردن شبکه پیگیری مستمر بعمل آید‪ .‬جهت جایگزینی ترانسفورماتور معیوب در‬
‫صورت موجود بودن ‪ ،‬از ترانسفورماتور نو استفاده گردد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت لزوم عیب یابی کامل ترانسفورماتور معیوب توسط گروه عیب یاب‪ ،‬بعد از جایگزینی‬
‫ترانسفورماتور جدید و رفع خاموشی انجام می پذیرد‪.‬‬

‫ج‪ -‬نکات مهم در آزمایش شبکه‬

‫از آنجائیکه کاهش زمان خاموشی و به تبع آن کاهش انرژی توزیع نشده یکی از اهداف مهم شرکتهای توزیع‬
‫نیروی برق م ی باشد‪ ،‬در این راستا مأمورین مانور باید نکات کلیدی ذیل را رعایت و از اعمال سلیقه شخصی در‬
‫حین انجام مانور و آزمایش شبکه خودداری نمایند‪.‬‬

‫‪ ‬با توجه به روشهای مختلفی که توسط مأمورین مانور برای انجام آزمایش بکه بکارگرفته می شود‪ ،‬جهت به‬
‫حداقل رساندن تعداد کلید زنی و زمان آزمایش یک شبکه مراحل ذیل باید مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ -‬در پست نقطه شروع کار آزمایش ممکن است ( مطابق شکل زیر) خروجی های متعددی وجود داشته‬
‫باشد‪ .‬در این صورت ابتدا نسبت به باز نمودن کلید مربوط به ترانسفورماتور اقدام و سپس کابل‬
‫خروجی دستگاه تستر به شینه پست متصل گردد‪.‬‬

‫‪ -‬همزمان با اعمال ولتاژ توسط پتانسیومتر دستگاه تستر باید حرکت عقربه میلی آمپر زیر نظر گرفته شود‪.‬‬
‫اگر عقربه میلی آمپر به مقدار الزم منحرف گردید ‪ ،‬باید سکسیونر خروجی های پست به ترتیب جدا‬
‫گردد‪ .‬بعد از جدا نمودن هر سکسیونر باید حرکت عقربه میلی آمپر مشاهده شود‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه با جدا نمودن یکی از سکسیونرها عقربه میلی آمپر به صفر کاهش یابد مشخص است‬
‫اتصال شبکه بر روی همان خروجی میباشد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه کلیه خروجی ها سالم تشخیص داده شد‪ ،‬کلید مربوط به ترانسفورماتور را بسته و مجدداً‬
‫اعمال ولتاژ می گردد‪.‬‬

‫‪48‬‬
‫‪ -‬اگر بعد از آزمایش ترانسفورماتو و متعلقات مربوطه ‪ ،‬عقربه میلی آمپر به صفر کاهش نیافت باید ابتدا‬
‫ارتباط کابلهای ‪ 02‬کیلوولت و فشار ضعیف ترانسفورماتور آن پست باز و نسبت به آزمایش‬
‫ترانسفورماتور و کابلهای ‪ 02‬کیلوولت ارتباط ترانسفورماتور به دیژنکتور اقدام نمود‪.‬‬

‫‪ -‬برای ادامه عملیات مانور و مشخص نمودن محدوده اتصالی باید همراه مراحل انجام شده در پست مبداء‬
‫را در نقطه بعدی مانور نیز انجام داد‪.‬‬

‫‪ ‬در خیلی از موارد ‪ ،‬نشت بیش از حد جریان در شبکه بیانگر اتصال بودن آن است ‪ ،‬ولی یکی از حاالت‬
‫تشخیص اتصال بودن شبکه ‪ ،‬لرزش عقربه های اندازه گیری دستگاه است که در واقع حالت کابلسوزی یا تخلیه‬
‫انرژی الکتریکی در محل اتصال را نشان می دهد‪ .‬بنابراین سعی شود در زمان تست شبکه همواره وضعیت‬
‫انحراف عقربه های کیلوولت و میلی آمپر مدنظر قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ ‬باید توجه داشت اطالعات مربوط به مقادیر جریان در موقع مانور هر بخش شبکه بعنوان یک سند است‪.‬‬
‫بنابراین میتوان با جمع آوری این اطالعات و اسناد و بایگانی آنها جهت بهره برداری خود و دیگر همکاران در‬
‫زمان های آتی کمترین زمان مانور و اعمال خاموشی را در شبکه اعمال نمود‪.‬‬

‫‪ ‬آنچنانکه گفته شد ‪ ،‬تنها عنصر نمایش دهنده اتصالی شبکه روی دستگاه تستر ‪ ،‬میزان انحرافات عقربه میلی‬
‫آمپر است‪ .‬بنابراین برای اینکه بدانیم این انحرافات تا چه حدودی قابل قبول است ‪ ،‬نیازمندیم بطور اختصار‬
‫بعضی از قوانین فیزیک را بدانیم‪ .‬از جمله تأثیر خازن و سلف در شبکه ‪ .‬بدین معنی که خازن و سلف بعنوان‬

‫‪49‬‬
‫عناصر الکتریکی موجود در شبکه در زمانهای معینی شارژ و دشارژ می شوند که از طریق انحراف عقربه میلی‬
‫آمپر دستگاه تستر قابل رؤیت است‪ .‬از این رو اگر زمانهای شارژ عناصر بعنوان اتصال شبکه تلقی گردد‪ ،‬کار‬
‫ارزیابی مانور و تست شبکه با مشکل روبرو خواهد شد‪.‬‬

‫‪ ‬تشخیص معیوب و یا سالم بودن شبکه و یا هر تجهیز دیگر که تحت آزمایش بادستگاه تست برقرار میگیرد‪،‬‬
‫تنها از طریق انحرافات عقربه جریان در یک ولتاژ مشخص امکان پذیر خواهد بود‪ .‬بنابراین هرگونه خطا در‬
‫قرائت مقدار جریان منجر به تصمیم گیری اشتباه در تعیین عنصر مورد آزمایش خواهد بود‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫عملیات مانور شبکه‬

‫‪51‬‬
 ‫عملیات مانور در شبکه‬

‫عملیات مانور بعنوان عمده ترین شاخص در شبکه های فشار متوسط مطرح بوده و با توجه باینکه در شبکه های‬
‫توزیع ‪ ،‬انجام هرگونه عملیات مانور نیاز به مطالعه و تفکر و هماهنگی با بخشهای مرتبط به یکدیگر دارد‪ ،‬مرکز‬
‫کنترل شبکه ضروری است قبل از صدور فران ‪ ،‬تعمق کافی متکی به تجربه بر روی عملیات مورد نظر داشته و از‬
‫تصمیم گیری آنی و بدون مطالعه پرهیز نماید‪ .‬برای سهولت در بیان جزئیات و شرح الزم و کافی‪ ،‬عملیات مانور‬
‫در شبکه به ‪ 9‬دسته ذیل تقسیم بندی شده است ‪:‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور عملیات سرویس ‪ ،‬نگهداری و تعمیر تجهیزات شبکه ‪.‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور تشخیص نقطه عیب و رفع خاموشی در شبکه ‪.‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور جایگزینی پستهای فوق توزیع از دست رفته ‪.‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور تغییر آرایش نرمال شبکه در مواقع اولویت های ویژه ‪.‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور پاسخ به درخواستهای دیسپاچینگ فوق توزیع ‪.‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور بی برق نمودن تأسیسات جهت احداث و برقراری جریان شبکه های جدیداالحداث‪.‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور تعدیل بار فیدرهای فشار متوسط ‪.‬‬

‫‪ -‬مانور به منظور جلوگیری از خسارات جانی و مالی در مواقع اضطراری ‪.‬‬

‫‪ -‬مانور در شبکه های دارای سیستم اتوماسیون ‪.‬‬

‫از آنجائیکه انتخاب مناسب نقاط مانور نقش مهمی در کاهش انرژی توزیع نشده و زمان خاموشی و بازیابی بار‬
‫دارند‪ ،‬این نقاط در شبکه های فشار متوسط از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و به همین دلیل‪ ،‬در ابتدای این‬
‫فصل به تشریح الزامات مورد نیاز در انتخاب نقطه مانور پرداخته می شود‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫نقطه مانور‬

‫نقاط مانور در شبکه های فشار متوسط از اهمیت بسزائی برخوردار بوده و بدلیل کلید زنی های متعدد در این‬
‫نقاط ‪ ،‬باید از بهترین نوع کلیدها استفاده و همواره از آنها بخوبی سرویس و نگهداری شود‪.‬‬

‫انتخاب نقاط مانور از نظر محاسبات علمی و اقتصادی و به لحاظ چگونگی تأمین و جایگزینی بار از دست رفته‬
‫)‪ ، (Reconfiguration‬مهم و ترکیبی از تئوریهای علمی و دست مایه های تجربی می باشد که نکات تجربی‬
‫برای انتخاب نقطه مانور به شرح ذیل می باشد‪.‬‬

‫‪ -‬نقطه مانور باید این قابلیت را داشته باشد که در صورت از دست رفتن بار بتوان با حداقل کلید زنی‪ ،‬بار از‬
‫دسته رفته را تأمین نموده و در کلیه شرایط ظرفیت حرارتی کابل‪ ،‬خطوط و تأسیسات را به منظور تحمل جریان‬
‫اضافی مدنظر باشد‪.‬‬

‫‪ -‬نقطه مانور ترجیحاً در پستهای زیرزمینیف کیوسک و سکسیونرهای هوایی انتخاب نگردد‪.‬‬

‫‪ -‬نقطه مانور ترجیحاً در پستهای زمینی و با دسترسی آسان در تمام ساعات شبانه روز و تمام فصول سال و در‬
‫حاشیه معابر اصلی انتخاب گردد‪ ( .‬بعنوان مثال‪ ،‬پستهای واقع در معابر باریک و فرعی ‪ ،‬در پارکینگ ساختمانها‪،‬‬
‫در محیط های محصور و در ارتفاعات انتخاب نگردد‪) .‬‬

‫پستهایی که بدالیل اولویت ویژه دائم از دو مسیر امکان تغذیه را دارند ‪ ،‬نمی توان به عنوان نقاط مانور تلقی‬
‫نمود‪.‬‬

‫‪ -‬در پست نقطه مانور ‪ ،‬بیش از دو سرکابل برقدار تغذیه شده از دو فیدر مختلف وجود نداشته باشد‪ ،‬زیرا در‬
‫صورتیکه به هر دلیل نتوان از آن پست در موقع لزوم استفاده نمود ‪ ،‬پایداری شبکه از دست خواهد رفت ‪.‬‬

‫‪ -‬نقاط مانور باید الاقل در هر سال یک بار با دقت سرویس و از صحت عملکرد کلیدها ( بریکرها) اطمینان‬
‫حاصل گردد‪.‬‬

‫‪ -‬چنانچه بر روی یک فیدر با توجه به شرایط زمانی متفاوت ‪ ،‬تأمین برق سریعتر پستهای خاصی‪ ،‬دارای اهمیت‬
‫باشد‪ ،‬در آن صورت نقطه مانور بصورت شناور انتخاب می گردد‪.‬‬

‫‪53‬‬
‫از آنجائیکه معموالً نقطه مانور‪ ،‬اولین محل شروع عملیات می باشد که به منظور جایگزینی بار از دست رفته به‬
‫آن مراجعه می شود و نیز اولین مکانی است که سریعتر برقدار‪ ،‬و از برقدار شدن آن اطمینان حاصل می گردد ‪،‬‬
‫از این دید می توان نقطه مانور را شناور تعریف کرد‪ .‬بعنوان مثال بر روی یک فیدر‪ ،‬یک پست مربوط به‬
‫دانشگاه و یک پست مربوط به خوابگاه قرار دارد‪ .‬در صورت قطع فیدر در ساعت ‪ 12‬صبح بدالیل اهمیت‬
‫زمانی و مکانی مشترکین‪ ،‬پست دانشگاه بعنوان نقطه مانور شناور انتخاب و در صورت قطع فیدر در ساعت ‪12‬‬
‫شب‪ ،‬پست خوابگاه بعنوان نقطه مانور انتخاب می گردد‪.‬‬

‫چنانچه یک پست بدالیلی در چند نوبت متوالی خاموش شده باشد‪ ،‬در صورت قطع فیدر و حساس شدشن پست‬
‫مورد نظر ‪ ،‬آن پست بصورت نقطه مانور شناور انتخاب می گردد‪.‬‬

‫‪ -‬آدرس و مسیر جغرافیایی شهری نقاط مانور باید مستند و در دسترس باشد‪ .‬زیرا در مواقع بحران ‪ ،‬امکان اعزام‬
‫مأمورین مانور مناطق معین و ناآشنا به موقعیت جغرافیایی پست وجود دارد‪.‬‬

‫‪-5‬الف‪ -‬مانور به منظور سرویس ‪ ،‬نگهداری وتعمیر تجهیزات شبکه‬

‫از آنجائیکه انجام فعالیتهای سرویس‪ ،‬نگهداری و تعمیرات شبکه فشار متوسط توأم با اعمال خاموشی به‬
‫مشترکین و بی برق کردن تجهیزات می باشد ‪ ،‬کاهش مدت زمان اعمال خاموشی اهمیت بسزائی در کاهش‬
‫انرژی توزیع نشده و به تبع آن جلب رضایت مشترکین دارد‪ .‬برای دستیابی به این هدف به هماهنگی بین کلیه‬
‫واحدهای ذیربط و رعایت سلسله مراتب صحیح انجام کار نیاز می باشد‪.‬‬

‫نکات مهمی که در زمینه سرویس و نگهداری و تعمیرات پستها و خطوط ‪ 02‬کیلوولت باید رعایت نمود بشرح‬
‫ذیل است ‪:‬‬

‫‪ -‬صدور فرم اجازه کار طبق رویه های جاری قبل از شروع به کار گروه های اجرائی الزامی است ‪( .‬نمونه فرم‬
‫اجازه کار در پیوست موجود است)‬

‫‪ -‬حداقل ‪ 48‬ساعت قبل و بر اساس برنامه زمانبندی سرویس پستها‪ ،‬اعمال خاموشی از طریق وسایل ارتباط‬
‫جمعی باطالع شهروندان رسانده شود‪.‬‬

‫‪ -‬سرویس پستهای مناطق صنعتی و کارگاهی با هماهنگی قبلی و در روزهای تعطیل و یا در شب انجام شود‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫‪ -‬سرویس پستهایی که مناطق حساس و اولویت دار را تغذیه می کنند ( مانند بیمارستانها ‪ ،‬مراکز نظامی ودولتی‬
‫‪ ،‬مراکز تجاری مهم و ‪ )...‬با هماهنگی قبلی باید انجام شود‪.‬‬

‫‪ -‬به منظور کاهش انرژی توزیع نشده ‪ ،‬برنامه سرویس پستها طوری تنظیم و انتخاب گردد که خطوط هوائی و‬
‫سرکابل های هوائی بی برق شده ‪ ،‬در صورت نیاز همزمان با سرویس پست‪ ،‬تزریق روغن ‪ ،‬سرویس و شاخه‬
‫زنی گردند‪.‬‬

‫‪ -‬در یک محدوده جغرافیائی معین بطور همزمان بیش از دو پست زمینی و چند پست هوائی با توجه به وسعت‬
‫محدوده جهت سرویس بی برق نگردند‪.‬‬

‫‪ -‬گروه سرویس و تعمیرات با تجهیزات کامل و لوازم مصرفی کافی در محل حضور یابند‪.‬‬

‫‪ -‬مامورین مانور بعد از اطمینان از حضور سرپرست و اعضاء گروه های سرویس و تعمیرات و توان اجرائی آنان‬
‫که باید تجهیزات و لوازم کافی و کامل همراه خود داشته باشند ‪ ،‬نسبت به بی برق نمودن و صدور اجازه کار‬
‫اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬سرپرست گروه سرویس و تعمیرات باید یک ربع ساعت قبل از اتمام کار ‪ ،‬مرکز کنترل را جهت اعزام‬
‫مأمورین مانور برای برقدار نمودن شبکه مطلع نماید‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور باید بعد از اخذ اجازه کار صادر شده قبلی از سرپرست گروه اجرائی که به امضاء سرپرست‬
‫رسیده است موضوع اتمام عملیات را به مرکز کنترل اطالع داده و سپس با هماهنگی ‪ ،‬نسبت به برقدار نمودن‬
‫شبکه اقدام و مجدداً نرمال نمودن شبکه را به مرکز کنترل اطالع دهند‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور باید قبل از برقدار نمودن شبکه سرویس و یا تعمیر شده ‪ ،‬نسبت به بازدید از کلیه تجهیزات‬
‫مربوطه اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور پس از نرمال نمودن شبکه باید کلیه پستها و تجهیزات فشار متوسط و فشار ضعیف بی برق شده‬
‫قبلی را بازدید و از برقدار شدن آنها اطمینان حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مسئولین واحدهای تعمیراتی و اجرائی ‪ ،‬قبل از تعمیر تجهیزات خصوصاً تعمیر یا تعویض سکسیونر‪ ،‬دیژنکتور‬
‫‪ ،‬رله ‪ ،‬لوازم اندازه گیری ولتاژ اولیه ‪ ،‬تابلو‪ ،‬ترانس و ‪ ...‬نسبت به بازدید تجهیز مربوطه اقدام و لوازم مصرفی و‬
‫‪55‬‬
‫ابزار کار مورد نیاز را فراهم و زمان انجام کار را پیش بینی و سپس جهت انجام تعمیرات باید از مرکز کنترل‬
‫درخواست بی برقی نمایند‪.‬‬

‫‪-‬مأمورین مانور باید پس از بازدید لوازم مصرفی و ابزار کار مورد نیاز با توجه به توان عوامل اجرائی‪ ،‬مدت‬
‫زمان خاموشی را برآورد و موضوع را به مرکز کنترل اطالع دهند‪ .‬در صورت موافقت مرکز کنترل کنترل و‬
‫فراهم بودن مقدمات فوق ‪ ،‬نسبت به انجام عملیات بی برقی و با هدایت مرکز کنترل اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬عوامل اجرائی مجاز نمی باشند بعد از پایان کار و قبل از برقدار شدن کامل مدار‪ ،‬محل کار را ترک نمایند‪( .‬‬
‫مگر با صالحدید مرکز کنترل)‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬در شبکه هائی که الزم است عملیات سرویس ‪ ،‬تعمیرات و یا نوسازی بدون اعمال خاموشی انجام گردد و یا‬
‫به لحاظ عدم امکان انتقال بار و اولویت مشترکین مهم ‪ ،‬الزم است برای اینگونه عملیات از روشهای خط گرم‬
‫استفاده گردد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه مانور به منظور بی برق نمودن برای سرویس ‪ ،‬تعمیرات با برنامه و عملیات توسعه و احداث انجام‬
‫گیرد‪ ،‬باید طبق برنامه زمانبندی از پیش تعیین شده مصوب ‪ ،‬صورت پذیرد‪.‬‬

‫‪-5‬ب‪ -‬مانور به منظور تشخیص نقطه عیب و رفع خاموشی در شبکه‬

‫از آنجائیکه قطعی شبکه های فشار متوسط ناشی از دو نوع عیب زودگذر و ماندگار و در سه نوع شبکه هوائی ‪،‬‬
‫کابلی و مختلط بوقوع می پیوندد‪ .‬روشهای صحیح مانور انواع شبکه به شرح ذیل مورد بررسی قرار می گیرد ‪:‬‬

‫‪-5‬ب‪ -1-‬روش مانور در زمان وقوع عیب در شبکه هوائی‬

‫با توجه به اینکه تجهیزاتی نظیر ریکلوزر‪،‬سکشاالیزر‪ ،‬آشکارساز خطا‪ ،‬فیوز کات اوت ‪ ،‬سکسیونر هوائی ‪ ،‬تیغه‬
‫های جداساز تک پل و ‪ ...‬به منظور کاهش زمان خاموشی و آسان نمودن عملیات مانور در شبکه های هوائی‬
‫بکار گرفته می شود ‪ ،‬وجود و یا عدم وجود این تجهیزات در شبکه روشهای مانور را متفاوت می سازد ‪ .‬بدین‬
‫منظور روشهای مانور شبکه های هوائی از دو جهت مورد بررسی قرار می گیرد‪ .‬یکی مانور شبکه ای که دارای‬
‫تجهیزات مذکور بوده و دیگری شبکه ای که فاقد این تجهیزات می باشد‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫مانور شبکه هوائی دارای تجهیزات قطع کننده و حفاظتی‬

‫با توجه به اینکه تجهیزاتی نظیر ریکلوزر‪،‬سکشاالیزر‪ ،‬آشکارساز خطا‪ ،‬فیوز کات اوت ‪ ،‬سکسیونر هوائی ‪ ،‬تیغه‬
‫های جداساز تک پل و ‪ ...‬در شبکه هوائی‪ ،‬بررسی جزئیات عملیات مانور بر روی شبکه شکل شماره ‪ 1‬با در‬
‫نظر گرفتن تأثیر عیوب زودگذر و ماندگار بطور جداگانه صورت می پذیرد‪.‬‬

‫عملیات مانور در شبکه هوائی درحالت وقوع عیب زودگذر‬

‫ریکلوزر بعنوان یک قطع و وصل اتوماتیک در شبکه های هوائی مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬بدین معنی که در‬
‫صورت بروز عیب زودگذر‪ ،‬قبل از آنکه جریان اتصال کوتاه وارد پست فوق توزیع گردد و باعث قطع فیدر‬
‫شود ‪ ،‬ریکلوزر بطور خودکار محل اتصالی را از شبکه جدا نموده و فرصتی را پیش می آورد تا عیب حادث‬
‫شده از روی شبکه برداشته شود و شبکه مجدداً برقدار گردد‪ .‬با توجه به نحوه عملکرد این دستگاه بررسی عیوب‬
‫زودگذر در دو حالت بروز عیب قبل و بعد از محل نصب ریکلوزر بشرح ذیل صورت می پذیرد‪.‬‬

‫محل بروز عیب زودگذر بعد از ریکلوزر باشد‬

‫‪57‬‬
‫‪ -‬با توجه به اینکه مکانیزم تعداد وصول و فاصله زمانی بین مکانیزم وصل متوالی ریکلوزر قابل تنظیم می باشد‪،‬‬
‫در صورت بروز عیب زودگذر حد فاصل نقطه ‪ B‬تا ‪ D‬در شبکه شکل یک ‪ ،‬ریکلوزر از قطع فیدر داخل پست‬
‫فوق توزیع جلوگیری نموده و مدار حدفاصل دو نقطه مذکور را قطع می نماید‪ .‬بعد از گذشت زمان تنظیم شده‬
‫و با برطرف شدن عیب ‪ ،‬شبکه را برقدار می نماید‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه دستگاه ریکلوزر دارای فرستنده باشد ( در صورت پیاده سازی اتوماسیون شبکه هوائی) مرکز‬
‫کنترل از عملکرد آن اطالع یافته و نسبت به اعزام مأمورین مانور جهت بازدید وشناسائی انشعابی که محل وقوع‬
‫عیب بوده است با توجه به آالرم آشکارسازهای خطا‪ ،‬اقدام نماید‪ .‬این عمل برای جلوگیری از قطعی های‬
‫زودگذر بعدی انجام می پذیرد‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه آشکارسازهای خطای منصوبه بر روی شبکه هوائی در حالت تنظیم زمانی )‪(Time reset‬‬
‫باشند بعد از برقدار شدن شبکه ‪ ،‬همچنان تا مدت زمان تنظیم شده آالرم آشکار ساز خطا ادامه می یابد‪.‬‬

‫‪ -‬پیشنهاد می گردد در شبکه های هوائی که از یک سرتغذیه می شوند به منظور عملکرد مناسب‪ ،‬آشکارساز‬
‫خطا قبل از تجهیز حفاظتی ( مثل فیوز کات اوت و ‪ )...‬نصب گردد‪.‬‬

‫محل بروز عیب زودگذر قبل از ریکلوزر باشد‬

‫‪ -‬در صورت بروز عیب زودگذر قبل از ریکلوزر ( حدفاصل نقطه ‪ A‬تا سرکابل خروجی از پست فوق توزیع )‬
‫ریکلوزر هیچگونه عملکردی نداشته و فیدر از داخل پست فوق توزیع قطع خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -‬برای جلوگیری از صدمه به تجهیزات موجود در شبکه ‪ ،‬مرکز کنترل بعد از گذشت حداقل ‪ 5‬دقیقه‬
‫درخواست وصل فیدر را از مرکز کنترل دیسپاچینگ فوق توزیع می نماید‪.‬‬

‫عملیات مانور در شبکه هوائی در حالت وقوع عیب ماندگار‬

‫با توجه به نحوه عملکرد ریکلوزر بررسی عیوب ماندگار در دو حالت بروز عیب قبل و یا بعد از محل نصب‬
‫ریکلوزر بشرح ذیل می باشد‪:‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بعد از ریکلوزر باشد‬

‫‪58‬‬
‫در این حالت مرکز کنترل از خاموشی در محدوده بعد از ریکلوزر با تماسهای ادارات حوادث و یا از طریق‬
‫فرستنده( در صورت اتوماسیون شبکه هوائی) مطلع شده و نسبت به اعزام مأمورین مانور به منظور بازدید و‬
‫بررسی تجهیزات حفاظتی و آشکارسازهای خطا مطابق بندهای ذیل اقدام می نماید‪.‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعاب دارای سکشناالیزر باشد‬

‫در صورتیکه محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعابی باشدکه ابتدای آن انشعاب دستگاه سکشناالیزر نصب‬
‫شده باشد‪ ،‬ریکلوزر ‪ 3‬مرتبه اقدام به وصل مدار می نماید‪ .‬در مرتبه سوم وصل ‪ ،‬با عبور جریان اتصال کوتاه از‬
‫سکشناالیزر این دستگاه انشعاب معیوب را از شبکه جدا نموده و بقیه شبکه بوسیله ریکلوزر برقدار می گردد‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬تعداد وصل مجدد ریکلوزر بستگی به نحوه تنظیم آن دارد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه دستگاه سکشناالیزر دارای فرستنده باشد (اتوماسیون شبکه هوائی) مرکز کنترل از عملکرد آن‬
‫اطالع یافته و باید نسبت به اعزام مامورین مانور جهت بازدید انشعاب معیوب اقدام نماید‪.‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعاب دارای فیوز کات اوت باشد‬

‫در صورتیکه محل بروز عیب ماندگار روی انشعابی باشد که ابتدای آن انشعاب کات اوت فیوز نصب شده‬
‫باشد‪ ،‬با سوختن المان فیوز‪ ،‬فازهای معیوب از شبکه سالم جدا شده و در این حالت ریکلوزر عملکردی نخواهد‬
‫داشت‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬برای جلوگیری از عملکرد ریکلوزر و خاموشی وسیع شبکه باید نوع و آمپر المانهای کات اوت فیوز متناسب‬
‫با بار انشعاب مربوطه انتخاب و هماهنگ با رله های ریکلوزر باشد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت استفاده از ا لمانهای غیر استاندارد ممکن است غالف کات اوت فیوز از پایه جدا نگردد‪ ،‬در این‬
‫صورت مأمورین مانور به آالرم آشکارسازهای خطا که باید قبل از کات اوت فیوز در مسیر عبور جریان اتصال‬
‫کوتاه نصب شده است‪ ،‬توجه نمایند و فاز معیوب را شناسایی و به مرکز کنترل اعالم عیب نمایند‪ .‬در صورتیکه‬

‫‪59‬‬
‫در این انشعاب آشکار ساز خطار وجود نداشته باشد مأمورین مانور هر سه غالف فیوز کات اوت را جدا می‬
‫نمایند‪ .‬معموالً برای این عمل از پرچ مخصوص و یا لود بوستر استفاده می شود‪.‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعاب فاقد تجهیزات حفاظتی باشد‬

‫‪ -‬در صورتیکه محل بروز عیب ماندگار بر روی انشعاباتی باشدکه بر روی آن هیچگونه تجهیز حفاظتی وجود‬
‫نداشته و تنها از آشکارسازهای خطا در ابتدای انشعاب استفاده شده باشد‪ ،‬عیب مذکور باعث عملکرد ریکلوزر‬
‫شده و کل شبکه بعد از ریکلوزر خاموش خواهد شد‪ .‬در این حالت هیچکدام از تجهیزات حفاظتی منصوبه بر‬
‫روی انشعابات هوائی عملکردی نخواهند داشت و مأمورین مانور باید نسبت به بازدید انشعاباتی که دارای‬
‫تجهیزات حفاظتی نمی باشند‪ ،‬اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬با توجه به عملکرد و آالرم آشکارسازهای خطا‪ ،‬انشعاب معیوب توسط مأمورین مانور شناسایی میگردد‪.‬‬

‫‪ -‬در این حالت مأمورین مانور ابتدا انشعاب معیوب را از شبکه سالم توسط بازنمودن تیغه های جداساز تک پل‬
‫و یا باز نمودن جمپرها جدا نموده سپس بعد از ‪ reset‬نمودن ریکلوزر و آزمایش شبکه بوسیله دستگاه تستر‪،‬‬
‫شبکه سالم را برقدار نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور بعد از رفع خاموشی بخشهای سالم شبکه جهت تشخیص دقیق محل و علت عیب شبکه اقدام‬
‫می نمایند‪ .‬سپس در صورتیکه با امکانات و ابزار موجود قادر به رفع عیب شبکه باشند نسبت به رفع عیب اقدام و‬
‫در غیر اینصورت موضوع را به مرکز کنترل اعالم عیب نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬با توجه به وجود خاموشی ‪ ،‬مرکز کنترل در اسرع وقت نسبت به درخواست اعزام عوامل و گروههای‬
‫تعمیراتی به محل وقوع عیب اقدام می نماید‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬در صورتیکه در ابتدای انشعاب از تیغه های جداساز تک پل استفاده شده باشد مأمورین مانور با استفاده‬
‫از پرچ و بدون نیاز به صعود از پایه ها ‪ ،‬تیغه های جداساز را جدا می نمایند‪ .‬چنانچه در ابتدای انشعاب از جمپر‬
‫استفاده شده باشد برای جدا کردن جمپر ابتدا باید بوسیله تفنگ پرتاب سیم ارت ‪ ،‬شبکه را زمین موقت نمود و‬
‫با نصب ارت دائم و در نظر گرفتن موارد ایمنی و صعود از پایه نسبت به باز نمودن جمپرها اقدام نمایند‪.‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار بر روی خط اصلی باشد‬

‫‪62‬‬
‫‪ -‬در این حالت مرکز کنترل نسبت به اعزام مأمورین مانور جهت بازدید از شبکه و آشکارسازهای خطای‬
‫منصوبه بر روی انشعابات و خط اصلی اقدام می نماید‪.‬‬

‫‪ -‬بعد از بازدید شبکه اگر محل عیب بر روی یکی از انشعابات باشدف باید مطابق بندهایی که قبالً ذکر شده‬
‫است عمل نمود‪ .‬در صورتیکه محل عیب روی خط اصلی باشد عملکرد اشکارساز در نقطه ‪ C‬میتواند محدوده‬
‫عیب را تا حدود زیادی مشخص نماید‪.‬‬

‫‪ -‬اگر آشکارساز خطای نقطه ‪ C‬آالرم بدهد‪ ،‬محل عیب حد فاصل نقطه ‪ C‬تا ‪ D‬بوده و در غیر اینصورت‬
‫محدوده عیب حدفاصل نقطه ‪ C‬تا ‪ B‬می باشد‪.‬‬

‫‪ -‬با مشخص شدن محدوده عیب ‪ ،‬مأمورین مانور نسبت به بازدید دقیق این محدوده و تعیین محل و نوع عیب‬
‫اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬بعد از تشخیص محل و نوع عیب ‪ ،‬اگر مأمورین مانور با تجهیزات و امکانات موجود همراه خود قادر به رفع‬
‫عیب شبکه باشند باید با هماهنگی مرکز کنترل و برقراری زمین موقت و رعایت کلیه موارد ایمنی اقدام به تعمیر‬
‫شبکه نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه تعمیر شبکه توسط مأمورین ماور مقدور نباشد مأمورین مانور باید ابتدا جهت اعزام گروههای‬
‫تعمیراتی به مرکز کنترل اطالع داده و سپس نسبت به رفع خاموشی بخشهای سالم شبکه اقدام نمایند‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬با توجه به اینکه در زمان مانور و رفع خاموشی نیاز به باز و بستن جمپرهای موجود در شبکه میباشد الزم است‬
‫به منظور کاهش زمان مانور و به حداقل رساندن خاموشی مشترکین در نقاط مانور شبکه و ابتدای انشعابات ‪،‬‬
‫تیغه های جداساز تک پل و یا سکسیونرهای هوائی قابل قطع زیر بار جایگزین جمپرها گردد‪.‬‬

‫‪61‬‬
‫‪ -‬در بعضی از موارد خاص عیوب شبکه های هوائی تشخیص محل عیب بسیار سخت و زمان بر می باشد‪ .‬به‬
‫همین علیت حضور گروه های عیب یابی ‪ 02‬کیلوولت می تواند در تعیین محل عیب و کاهش زمان خاموشی‬
‫مؤثر باشد‪ .‬از جمله این عیوب میتوان به سوراخ شدن مقره های سرامیکی (چینی) اشاره نمود‪ .‬در صورت‬
‫فروپاشی یک مقره شیشه ای بعلت نوع ساختار داخلی و جنس آنها کامالً خرد و شکسته می شوند و بطور واضح‬
‫قابل رؤیت می باشند‪ .‬اما در مقره های سرامیکی عیب سوارخ شدن )‪ (Punch‬مطرح می گردد و این عیب از‬
‫راه دو ر قابل تشخیص نمی باشد و فقط بوسیله بازدید از فاصله بسیار نزدیک و با آزمایش توسط دستگاه های‬
‫عیب یابی و در هوای تاریک قابل رؤیت می باشد‪.‬‬

‫محل بروز عیب ماندگار قبل از ریکلوزر باشد‬

‫بطور کلی در شبکه های هوائی که دارای ریکلوزر باشند‪ ،‬قطع فیدر در پست فوق توزیع به معنی بروز عیب در‬
‫محدوده قبل از ریکلوزر می باشد‪ .‬در این حالت مرکز کنترل باید نسبت به اعزام مأمورین مانور جهت انجام‬
‫بازدید شبکه اقدام نماید‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور باید در زمان بازدید شبکه و آشکارسازهای خطا مطابق آنچه که قبالً بیان شده است محل دقیق‬
‫و نوع عیب را تشخیص و به مرکز کنترل اطالع دهند‪.‬‬

‫‪ -‬در فاصله زمانی اعزام گروه های تعمیرات به محل بروز عیب مأمورین مانور با انجام عملیاتمانور بخشهای سالم‬
‫شبکه ( محدوده بعد از ریکلوزر) را از طریق فیدرهای مجاور برقدار و رفع خاموشی می نمایند‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬بطور کلی در زمان قطع فیدر در اثر بروز عیب در شبکه های هوائی و یا شبکه های مختلط که بخشهائی از‬
‫آنها هوائی بوده و دارای ریکلوزر می باشند‪ ،‬چون در ابتدای امر‪ ،‬محل و نوع عیب ( از نظر زودگذر یا ماندگار‬
‫بودن عیب) مشخص نیست ‪ ،‬بعد از مدت زمان حداقل ‪ 5‬دقیقه فیدر برق داده شود‪ .‬در صور تیکه پس از یک بار‬
‫برق دادن ‪ ،‬فیدر برقدار نگردید و تحت تانسیون قرار نگرفت و مطابق آنچه قبالً در این خصوص گفته شد‪ ،‬عمل‬
‫خواهد شد‪.‬‬

‫‪60‬‬
‫‪ -‬یکی از عیوبی که مکرراً در شبکه های هوائی ‪ 02‬کیلوولت اتفاق می افتد و باعث قطع فیدر و اعمال خاموشی‬
‫می شود ‪ ،‬باز شدن ارتباط سرکابلهای هوائی و یا جمپرها بوده که در اثر برخورد با کنسول و یا فازهای مجاور‪،‬‬
‫باعث قطع فیدر می گردد‪ .‬در چنین مواردی برای کاهش زمان خاموشی ضروری است‪ ،‬مأمورین مانور ‪02‬‬
‫کیلوولت با امکانات موجود ( از جمله لباس کار مناسب‪ ،‬کمربند و کاله ایمنی و ‪ )...‬و رعایت نکات ایمنی‬
‫اقدام به بستن ارتباط یا جمپرها بنمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در شبکه های هوائی گاهی مشاهده می گردد در اثر معیوب شدن یک تجهیز و عبور جریان اتصال کوتاه از‬
‫تمام مسیر شبکه باعث بروز عیب های دیگری در شبکه می گردد‪ .‬بعنوان مثال در اثر معیوب شدن یک برقگیر‪،‬‬
‫در مسیر عبور جریان اتصال کوتاه ناشی از آن ‪ ،‬یکعدد ارتباط سرکابل هوائی نیز باز می شود ‪ .‬به مفهوم دیگر‬
‫در یک شبکه و در یک زمان ممکن است دو عیب در شبکه بوجود آید‪ .‬لذا در مواردی که یک شبکه دچار‬
‫عیب ماندگار می شود‪ ،‬بعد از رفع عیب و قبل از برقراری مجدد جریان شبکه معیوب توسط دستگاه تستر توسط‬
‫مأمور مانور آزمایش می گردد و در صورت سالم بودن اقدام به برقدار نمودن شبکه می نمایند‪ .‬در غیر‬
‫اینصورت ممکن است با وصل زیر اتصال باعث قطع فیدر و یا گاهی قطع ترانسفورماتور فوق توزیع گردد‪( .‬‬
‫چنانچه امکان تست شبکه وجود نداشته باشد ‪ ،‬باید نسبت به بازدید مسیر شبکه اقدام گردد‪).‬‬

‫مانور شبکه هوایی فاقد تجهیزات حفاظتی‬

‫در صورت عدم وجود تجهیزات حفاظتی در شبکه ‪ ،‬زمان رفع خاموشی در اینگونه شبکه ها باال رفته و باعث‬
‫افزایش انرژی توزیع نشده می گردد‪ .‬روش مانور در زمان وقوع عیب در چنین شبکه هایی ( مطابق شکل شماره‬
‫‪ )0‬به شرح ذیل میباشد‪.‬‬

‫‪63‬‬
‫‪ -‬در صورت بروز عیب در هر نقطه شبکه هوایی‪ ،‬فیدر از پست فوق توزیع قطع نموده و این موضوع توسط‬
‫مرکز کنترل دیسپاچینگ فوق توزیع به اطالع مرکز کنترل میرسد‪.‬‬

‫‪ -‬مرکز کنترل بعد از گذشت حداقل ‪ 5‬دقیقه‪ ،‬درخواست برقدار شدن فیدر را از مرکز کنترل دیسپاچینگ فوق‬
‫توزیع می نماید‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه فیدر برقدار شد‪ ،‬به منزله عیب زودگذر می باشد و در صورتیکه بعد از یک بار برق دادن‪ ،‬فیدر‬
‫برقدار نشود‪ ،‬به معنای عیب ماندگار بوده که مرکز کنترل موظف است با هماهنگی و اطالع مرکز کنترل‬
‫دیسپاچینگ فوق توزیع نسبت به اعزام مأمورین مانور به منظور تشخیص محل وقوع عیب اقدام نماید‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور موظفند نسبت به بازدید شبکه از ابتدای فیدر تا اولین نقطه مانور اقدام نمایند و در صورت عدم‬
‫مشاهده هر گونه عیب‪ ،‬شبکه را از نقطه مانور جدا و به دو تکه تقسیم نموده و از مرکز کنترل تقاضای برقدار‬
‫کردن فیدر را بنمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت برقدار شدن تکه اول فیدر ‪ ،‬مأمورین مانور ضمن بازدید تکه دوم شبکه تا نقطه مانور بعدی‪ ،‬به‬
‫همین روش عملیات را تا پیدا کردن محل عیب تکرار می نمایند‪.‬‬

‫‪64‬‬
‫‪ -‬در صورت معیوب بودن تکه اول شبکه ‪ ،‬ابتدا باید نسبت به رفع خاموشی بخش سالم شبکه از طریق فیدرهای‬
‫مجاور اقدام نموده و سپس با استفاده از تجهیزات همراه خود با باز کردن جمپرها و ارتباط ها محل عیب را پیدا‬
‫نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬بعد از مشخص شدن محل و نوع عیب ‪ ،‬مأمورین مانور مطابق آنچه که قبالً بیان شد عمل می نمایند‪.‬‬

‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه خودروی مانور‪ ،‬مجهز به دستگاه تستر باشد ‪ ،‬برای اطمینان از سالم بودن شبکه ‪ ،‬باید از آن‬
‫دستگاه استفاده شود‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه در زمان قطع فیدر ‪ ،‬رله زمین در پست فوق توزیع تحریک شده باشد‪ ،‬بجای آزمایش شبکه می‬
‫تو ان شبکه را از طریق فیدر داخل پست فوق توزیع برقدار نمود و در صورت عملکرد رله جریان زیاد ‪(over‬‬
‫)‪ current‬برای جلوگیری از آسیب دیدن تجهیزات و دیژنکتور داخل پست فوق توزیع حتماً باید شبکه بوسیله‬
‫دستگاه تستر آزمایش شود‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه شبکه قطع شده دارای اولویت باشد‪ ،‬برای انجام مانور می توان از دو دستگاه خودرو مانور بطور‬
‫همزمان استفاده نمود‪ .‬یک خودرو در محل آزمایش مستقر و خودروی دیگر‪ ،‬کار قطع و وصل را انجام میدهد‪.‬‬

‫از آنجائیکه در بعضی از موارد‪ ،‬عیب شبکه با بازدید ظاهری قابل تشخیص نمی باشد‪ ،‬در زمان آزمایش شبکه ‪،‬‬
‫توجه به نکات ذیل ضروری است ‪:‬‬

‫‪ -‬اگر شبکه ای که مورد آزمایش قرار می گیرد ‪ ،‬دارای چند ترانسفورماتور هوایی باشد‪ ،‬مأمورین مانور قبل از‬
‫آزمایش ‪ ،‬نسبت به جدا کردن کات اوت تمامی ترانسفورماتورها اقدام نمایند تا شبکه بدون وجود‬
‫ترانسفورماتور آزمایش گردد‪ .‬اگر بعد از آزمایش ‪ ،‬شبکه هوایی سالم تشخیص داده شد‪ ،‬مأمورین مانور نسبت‬
‫به وصل کات اوت ترانسفورماتور اقدام نموده ‪ ،‬بطوریکه بعد از اتصال هر ترانسفورماتور به شبکه ‪ ،‬یک بار‬
‫ولتاژ آزمایش به شبکه اعمال گردد‪ .‬با این عمل اگر عیب ‪ ،‬مربوط به ترانسفورماتور و یا متعلقات آنها باشد‪،‬‬
‫مشخ ص خواهد شد‪ .‬ولی اگر پس از آزمایش ‪ ،‬شبکه هوایی معیوب تشخیص داده شد‪ ،‬بعلت اینکه معموالً‬
‫برقگیرها آسیب پذیری بیشتری نسبت به مقره ها دارند ‪ ،‬ابتدا باید احتمال معیوب بودن برقگیرها و سپس مقره ها‬

‫‪65‬‬
‫بررسی گردد‪ .‬بدین منظور باید ابتدا ارتباط یکایک برقگیرها جدا و سپس در هر مرحله جداسازی ‪ ،‬شبکه هوایی‬
‫آزمایش گردد‪ .‬این عملیات تا زمان مشخص شدن محل عیب ادامه پیدا میکند‬

‫‪ -‬با توجه به آنکه معیوب شدن برقگیر ترانسفورماتورها از عیوب شایع و غیر قابل تشخیص در زمان بازدید شبکه‬
‫می باشد‪ ،‬برای کاهش زمان خاوشی از ‪ disconnector‬استفاده شده که مأمورین مانور باید هنگام جدا نمودن‬
‫کات اوت ترانسفورماتور ها از ‪ disconnector‬برقگیرها( در صورت وجود) بازدید بعمل آورده و از عملکرد‬
‫آنها اطمینان حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در زمان آزمایش یک شبکه هوایی معیوب با اعمال ولتاژ دستگاه تستر ‪ ،‬در نقطه عیب صدای جرقه شنیده‬
‫ش ده و نور آن در هوای تاریک مشاهده میگردد‪ .‬لذا هنگام طوالنی شدن زمان مانور‪ ،‬برای کاهش زمان‬
‫خاموشی باید در هنگام آزمایش ‪ ،‬از وجود پرسنل در نقاط مختلف مسیر شبکه برای رؤیت نور و یا شنیدن‬
‫صدای جرقه الکتریکی استفاده شود‪.‬‬

‫‪ -‬با توجه به آنکه دستگاه های عیب یاب ‪ 02‬کیلوولت فاصله تقریبی نقطه عیب تا محل آزمایش را محاسبه می‬
‫نمایند‪ ،‬در صورتیکه عملیات مانور طوالنی گردد‪ ،‬بهتر است جهت تسریع در رفع خاموشی شبکه های معیوب از‬
‫این دستگاهها استفاده گردد‪.‬‬

‫‪ -‬با توجه به مطالب گفته شده در خصوص روش های مانور شبکه های هوایی معیوب‪ ،‬مالحظه می گردد که‬
‫آزمایش شبکه و یافتن نقطه عیب مستلزم صرف زمان زیادی می باشد‪ .‬لذا جهت کاهش زمان خاموشی در شبکه‬
‫های هوایی الزم است از تجهیزات قطع کننده حفاظتی برای ایجاد نقطه مانور استفاده گردد‪.‬‬

‫‪-5‬ب‪ -0-‬روش مانور در زمان وقوع عیب در شبکه کابلی‬

‫با توجه به اینکه میزان آسیب پذیری شبکه های کابلی به مراتب از شبکه های هوایی کمتر بوده و معموالً زمان‬
‫تشخیص نقطه و نوع عیب در این شبکه ها کمتر از شبکه های هوایی می باشد ‪ ،‬بدلیل اهمیت شبکه های کابلی‬
‫در شهرها ‪ ،‬بکارگیری تجهیزاتی همچون آشکارساز خطا و یا پیاده سازی سیستم اتوماسیون می تواند در کاهش‬
‫هر چه بیشتر زمان خاموشی و انرژی توزیع نشده در اینگونه شبکه ها نقش بسزایی داشته باشد‪.‬‬

‫جزئیات روش های مانور شبکه های کابلی‪ ،‬مطابق شکل ‪ 3‬به شرح صفحه بعد است ‪:‬‬

‫‪66‬‬
‫‪ -‬مرکز کنترل پس از اطالع از قطع حفاظتی فیدر سریعاً نسبت به اعزام مأمورین مانور به محل شروع کار (پست‬
‫شماره ‪ 5‬در شکل ‪ )3‬اقدام نماید‪.‬‬

‫‪ -‬مأ»ورین مانور پس از رسیدن به محل شروع کار‪ ،‬ضمن رعایت نمودن نکات ایمنی بالفاصله نسبت به آزمایش‬
‫کابلهای ورودی و خروجی پست با هماهنگی مرکز کنترل اقدام نمایند‪.‬‬

‫*در صورتیکه محدوده عیب به سمت کابل ورودی پست شماره ‪ 5‬باشد‪ .‬مراحل مانور به شرح ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ -1‬در پست شماره ‪ ، 5‬سکسیونر ورودی پست جدا می گردد‬

‫‪ -0‬جهت رفع خاموشی بخش های سالم شبکه ‪ ،‬مأمورین مانور به نقطه مانور(پست شماره ‪ )11‬که دارای‬
‫حداقل یک سکسیونر باز و برقدار می باشد ‪ ،‬مراجعه نموده و پس از هماهنگی با مرکز کنترل در خصوص‬
‫امکان انتقال بار به فیدر مجاور و اطمینان از برقدار بود سرکابل‪ ،‬اقدام به بستن سکسیونر مذکور می نمایند ‪( .‬‬
‫معموالً بعلت عدم امکان انتقال بار پستهای خاموش بر روی یک فیدر ‪ ،‬ممکن است بخشهای سالم شبکه از‬
‫طریق چندین فیدر مجاور برقدار شوند‪) .‬‬

‫‪ -3‬پس از رفع خاموشی بخشهای سالم شبکه ‪ ،‬مأمورین مانور جهت یافتن محل عیب به پست شماره ‪ 0‬مراجعه‬
‫نموده و تا مشخص شدن تکه کابل یا تجهیز معیوب شده نسبت به ادامه آزمایش اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪67‬‬
‫‪ -4‬هنگان آزمایش شبکه در صورتی که نقطه دقیق عیب برای مأمورین مانور مشخص گردید‪ ،‬بالفاصله جهت‬
‫اعزام گروههای تعمیرات به محل عیب با هماهنگی مرکز کنترل اقدام گردد‪ .‬در غیر اینصورت جهت تعیین دقیق‬
‫نقطه عیب گروه عیب یاب ‪ 02‬کیلوولت به محل عیب اعزام شود‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬در صورتیکه عیب حادث شده باعث اعمال خاموشی شده باشد ( اتصال خاموشی دار) همزمان گروههای‬
‫عیب یاب کابل و تعمیرات شبکه به محل اعزام شوند‪.‬‬

‫*در صورتیکه محدوده عیب به طرف پست شماره ‪ 4‬باشد‪ ،‬مراحل مانور به شرح ذیل است‪:‬‬

‫‪ -1‬در پست شماره ‪ ،5‬سکسیونر بطرف پست شماره ‪ 4‬جدا می گردد‪.‬‬

‫‪ -0‬مأمورین مانور از مرکز کنترل‪ ،‬درخواست برقدار شدن فیدر را می نمایند‪.‬‬

‫‪ -3‬بعد از برقدار شدن فیدر ‪ ،‬با توجه به آنکه پست شماره ‪ 4‬انشعابی بوده و تا پایان زمان رفع عیب شبکه‬
‫خا موش می ماند‪ ،‬مرکز کنترل باید در اسرع وقت نسبت به اعزام همزمان گروههای عیب یاب ‪ 02‬کیلوولت‪،‬‬
‫تعمیرات و مفصل بند به محل عیب اقدام نموده تا بالفاصله بعد از تشخیص نقطه عیب ‪ ،‬گروههای تعمیرات و یا‬
‫مفصل بند‪ ،‬جهت رفع عیب اجازه کار دریافت نمایند‪.‬‬

‫‪ -4‬بعد از تشخیص نقطه عیب ‪ ،‬در صورتیکه رفع عیب به زمان زیادی نیاز داشته باشد‪ ،‬توسط عوامل مربوطه‬
‫باید نسبت به رفع خاموشی مشترکین از طریق تغییر مانور فیدرهای فشار ضعیف با هماهنگی مرکز کنترل اقدام‬
‫گردد‪.‬‬

‫*در صورتیکه محدوده عیب به طرف پست شماره ‪ 6‬باشد‪ ،‬مراحل مانور به شرح ذیل است‪:‬‬

‫‪ -1‬در پست شماره ‪ ،5‬سکسیونر بطرف پست شماره ‪ 6‬جدا می گردد‪.‬‬

‫‪ -0‬مأمورین مانور از مرکز کنترل‪ ،‬درخواست برقدار شدن فیدر را می نمایند‪.‬‬

‫‪ -3‬بعد از برقدار شدن فیدر‪ ،‬مأمورین مانور به پست شماره ‪ 8‬مراجعه و مطابق روشهای گفته شده نسبت به‬
‫آزمایش شبکه معیوب اقدام نموده و محدوده عیب را به مرکز کنترل اعالم نمایند‪.‬‬

‫توجه‬

‫‪68‬‬
‫‪ -‬در مانور شبکه های کابلی ‪ ،‬پس از اتمام مراحل مانور و مشخص شدن محدوده عیب‪ ،‬مأمورین مانور از‬
‫برقدار و روشن شدن پستهایی که هنگام مانور به آنها مراجعه ننموده اند ‪ ،‬با مراجعه به پستها اطمینان حاصل‬
‫نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت نصب آشکارسازهای خطا در داخل تمامی پست های یک شبکه کابلی‪ ،‬نیازی به آزمایش شبکه‬
‫نبوده و با استفاده از این تجهیزات می توان در کوتاهترین زمان محدوده عیب را مشخص نمود‪.‬‬

‫‪ -‬از آنجائیکه از زمان وقوع عیب تا رفع کامل عیب ‪ ،‬شبکه از حالت نرمال خارج می شود‪ ،‬به منظور جلوگیری‬
‫از احتمال اعمال خاموشی مجدد‪ ،‬تأسیسات مربوطه تحت تانسیون قرار گرفته و عملیات نرمال کردن شبکه در‬
‫هنگام نیمه شب یا زمان مناسب بنا به صالحدید مرکز کنترل انجام می گردد‪.‬‬

‫‪ -‬در شبکه های کابلی شهری که بصورت رینگ می باشند ‪ ،‬هر اتصالی کابل بعنوان خاموشی تلقی و باید نسبت‬
‫به رفع آن اقدام گردد‪.‬‬

‫‪-5‬ب‪ -3-‬روش مانور در زمان وقوع عیب در شبکه مختلط‬

‫جزئیات روش مانور در شبکه های مختلط مطابق شکل ‪ 4‬به شرح ذیل است‪:‬‬

‫‪69‬‬
‫‪ -‬با توجه به وجود خطوط هوایی در شبکه های مختلط‪ ،‬پس از اطالع از قطع فیدر‪ ،‬مرکز کنترل بعد از گذشت‬
‫حداقل ‪ 5‬دقیقه درخواست برقدار شدن فیدر را از مرکز کنترل دیسپاچینگ فوق توزیع می نماید‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت برقدار نشدن فیدر ‪ ،‬مرکز کنترل سریعاً مأمورین مانور را به محل شبکه مورد نظر اعزام می نماید‪.‬‬

‫‪ -‬ابتدا شبکه به دو تکه تقسیم شده و بعد از برقدار نمودن تکه سالم ‪ ،‬طبق روش های گفته شده نسبت به تعیین‬
‫محل عیب تکه دوم اقدام می گردد‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬در زمان قطع فیدر ‪ 02‬کیلوولت و بروز عیب در شبکه ‪ ،‬در بعضی مواقع گزارشاتی مبنی بر رؤیت محل‬
‫عیب و یا شنیدن صدای انفجار توسط مشترکین به اداره حوادث منطقه برق ارائه می گردد‪ .‬لذا در مواقع بروز‬
‫عیب در شبکه ‪ ،‬در ارتباط بودن مرکز کنترل با اداره حوادث منطقه برق‪ ،‬می تواند کمک بسزایی در تشخیص‬
‫محل عیب به مأمورین مانور بنماید‪.‬‬

‫‪-5‬ج‪ -‬مانور به منظور جایگزینی پستهای فوق توزیع از دست رفته‬

‫در بعضی از مواقع به علت قطع خطوط انتقال و به تبع آن پستهای فوق توزیع ‪ ،‬خاموشی گسترده ای حادث می‬
‫گردد ‪ .‬در این حالت ممکن است مسئولین مرکز کنترل شبکه به علت باال بودن حجم خاموشی ها دچار استرس‬
‫و سردرگمی شده و فرامین صادره از طرف آنان منجر به مانورهای صحیح نگردد‪ .‬لذا پیشنهاد می گردد که‬
‫دیسپاچینگ های توزیع با رعایت الزامات ذیل نسبت به تهیه سناریوی مانور خروجیهای ‪ 02‬کیلوولت پستهای‬
‫‪ 63/02‬کیلوولت در حالت بحرانی اقدام نمایند‪:‬‬

‫‪ -‬پس از ابالغ مرکز کنترل فوق توزیع مبنی بر از دست رفتن ( بی برق شدن ) یک پست ‪ 63/02‬کیلو ولت و‬
‫عدم امکان برقراری جریان خروجیهای ‪ 02‬کیلوولت‪ ،‬مسئولین کنترل شبکه ضمنت حفظ خونسردی کامل‪،‬‬
‫سریعاً خودروهای مانور ( حداقل دو خودرو) را جهت انجام مانور به محدوده پست مذکور اعزام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬مسئولین مرکز کنترل‪ ،‬خاموشی پست فوق توزیع مذکور را به اطالع مسئولین باالتر شرکت و عوامل ناحیه و‬
‫منطقه توزیع مربوطه برسانند‪.‬‬

‫‪ -‬مرکز کنترل موظف است سناریو مانور از پیش تعیین شده پست مورد نظر را در مقابل خویش قرار داده و به‬
‫ترتیب ردیف آن و با توجه به موقعیت فعلی شبکه برای رفع خاموشی ‪ ،‬اقدام به صدور فرمان مانور نماید‪.‬‬

‫‪72‬‬
‫‪ -‬مرکز کنترل در صورت نیاز به استفاده از باسبار ‪ 02‬کیلوولت در پست فوق توزیع ‪ ،‬موضوع را با مرکز کنترل‬
‫دیسپاچینگ فوق توزیع مطرح و تقاضای وصل فیدرهای مورد نظر را نماید‪.‬‬

‫‪ -‬چنانچه سناریو مانور از قبل تعیین شده با شرایط فعلی شبکه تطابق نداشته باشد‪ ،‬مرکز کنترل موظف است با‬
‫اختیار کامل و با رعایت کلیه مسائل فنی و ایمنی نسبت به تغییر مانور اقدام نماید‪.‬‬

‫‪ -‬از آنجائیکه بارهای پیش بینی شده در سناریو مانور حداکثر بار سال و در شرایط پیک بار همزمان می باشد‪،‬‬
‫این مسئله باید با توجه به زمان وقوع حادثه در مانور مدنظر قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ -‬مرکز کنترل موظف است حداقل ده دقیقه بعد از مانور کامل هر فیدر‪ ،‬بار فیدر مجاور را به دقت از مرکز‬
‫کنترل فوق توزیع اخذ و کنترل نماید‪.‬‬

‫‪ -‬مرکز کنترل موظف است در صورت باال بودن بار فیدرف پس از انجام کلیه مانورها نسبت به کاهش بار‬
‫فیدرهای پربار از طریق مانورهای ثانوی اقدام و در خاتمه عملیات نسبت به کنترل کلی بار فیدرها پیگیری الزم‬
‫را بعمل آورند‪.‬‬

‫‪ -‬پس از خاتمه عملیات ‪ ،‬مأمورین مانور محدوده عملیاتی را ترک نکرده و تا اطمینان از پایداری شبکه بصورت‬
‫آماده باش در خودروها مستقر باشند‪.‬‬

‫‪ -‬چون در اینگونه مواقع هنگام وصل مجدد‪ ،‬افزایش بارهای سرد باعث قطع کلیدها و دیژنکتورها می گردد‪،‬‬
‫مرکز کنترل پس از اطالع از چنین خاموشی هائی در اسرع وقت به منظور وصل دیژنکتورهای قطع شده‬
‫مأمورین مانور را به محل مذکور اعزام نماید‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬مأمورین مانور باید به منظور دستیابی آسان تر به پستهای مورد نظر و محدوده تغذیه ‪ ،‬از اطلس موجود در‬
‫خودروی مانور استفاده نمایند‪.‬‬

‫‪-5‬د‪ -‬مانور به منظور تغییر آرایش نرمال شبکه در مواقع اولویت های ویژه‬

‫به لحاظ موقعیت خاص و ویژه مکان تغذیه شونده از یک پست توزیع با اولویت ویژه ‪ ،‬نیاز به مراقبت و تدابیر‬
‫مخصوص به منظور تداوم تأمین برق و تسریع در رفع خاموشی در صورت بروز اتفاقات ناخواسته احساس می‬

‫‪71‬‬
‫شود‪ .‬شکی نیست که مراکز دارای اولویت دائم باید دارای شرایط فنی تأمین و تداوم برق مطمئن و از ضریب‬
‫قابلیت اطمینان بسیار باالئی برخوردار باشند‪.‬‬

‫اولویت ویژه مقطعی‬

‫با توجه به اهمیت تداوم برق مکان دارای اولویت ویژه مقطعی ‪ ،‬اقدامات زیر مدنظر قرار گیرد‪:‬‬

‫‪ -‬پست توزیع مورد نظر از طریق مطمئن ترین و کم حادثه ترین فیدر ‪ 02‬کیلوولت ممکن تغذیه گردد‪.‬‬

‫‪ -‬تا حد امکان پستهای موجود و خطوط هوایی که از فیدر مذکور تغذیه می شوند‪ ،‬به فیدرهای دیگر منتقل تا‬
‫احتمال ایجاد حادثه کمتر گردد‪.‬‬

‫‪ -‬پست توزیع دارای اولویت و مسیر تغذیه آن در روزهای قبل از شروع زمان اولویت بازدید و از سالمت‬
‫تجهیزات و آسیب پذیر نبودن خطوط اطمینان حاصل گردد‪.‬‬

‫‪ -‬پست ت وزیع دارای اولویت را بصورت پست نقطه مانور در آورده شود‪ ،‬یعنی یکی از سرکابل های تغذیه‬
‫پست به صورت کلید بازو برقدار بماند‪.‬‬

‫‪ -‬فیدرهای تغذیه کننده در پست دارای اولویت ‪ ،‬حتی االمکان از دو پست فوق توزیع جداگانه انتخاب گردد‪.‬‬
‫در غیر اینصورت از دو ترانس یک پست فوق توزیع انتخاب شوند‪.‬‬

‫‪ -‬از آنجائیکه اولویت پستها معموالً به دیسپاچینگ های توزیع ابالغ می شود‪ .‬لذا موضوع اولویت مقطعی فیدرها‬
‫به دیسپاچینگ فوق توزیع اطالع داده شود‪.‬‬

‫‪ -‬هیچ گونه عملیات با برنامه در شبکه فشار ضعیف و فشار متوسط مسیر تغذیه کننده پست مذکور انجام نگیرد‪.‬‬

‫‪ -‬بر روی نقشه های تک خطی مانور ‪ 02‬کیلوولت با نصب عالئم مخصوص‪ ،‬در اولویت بودن پست و فیدر‬
‫مشخص گردید‪ ،‬بطوریکه همواره توجه را جلب نماید‪.‬‬

‫‪ -‬کلیه معایب مشخص شده قبلی بر روی پستها و خطوط فیدر مورد نظر‪ ،‬قبل از زمان اولویت برطرف گردد‪.‬‬

‫‪ -‬خودرو مانور با وسایل ارتباطی مطمئن در داخل پست دارای اولویت مستقر گردند‪ .‬در غیر اینصورت در‬
‫نزدیک ترین موقعیت به پست مستقر شوند‪.‬‬
‫‪70‬‬
‫‪ -‬هیچ گونه مانوری با فیدر مورد نظر انجام نگیرد ‪ .‬تا حد امکان سعی شود تا با سایر فیدرهای مربوط به همان‬
‫ترانس ‪ 63/02‬کیلوولت و یا پست فوق توزیع مربوطه نیز مانوری انجام نگیرد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت قطع فیدر دارای اولویت بر اثر حوادث و اتفاقات ناخواسته ‪ ،‬در اولین فرصت نسبت به جدا نمودن‬
‫سکسیونر ورودی پست و بستن سکسیونر سرکابل برقدار اقدام و از برقدار شدن ترانس ‪ 02‬کیلوولت اطمینان‬
‫حاصل گردد‪.‬‬

‫‪ -‬خاموشی مربوط به فیدر قطع شده توسط خودروی مانور دوم و با رعایت موارد عنوان شده برطرف گردد‪.‬‬

‫‪ -‬حداکثر ‪ 04‬ساعت پس از اتمام زمان اولویت‪ ،‬می توان نسبت به نرمال نمودن شبکه اقدام نمود‪.‬‬

‫اولویت ویژه دائم‬

‫در مراکزی که دارای اولویت دائم هستند‪ ،‬نکات کلیدی ذیل مراعات گردد‪:‬‬

‫‪ -‬برای قرار گرفتن در فهرست اولویت دائم‪ ،‬موضوع به اطالع دیسپاچینگ فوق توزیع رسیده شود‪.‬‬

‫‪ -‬نسبت به اصطالح و بازسازی ساختمان و کلیه تجهیزات فشار متوسط و ضعیف در مراکز دارای اولویت دائم‬
‫اقدام شود‪.‬‬

‫‪ -‬مراکز دارای اولویت دائم الاقل از دو فیدر ‪ 02‬کیلوولت تغذیه شونده از دو پست فوق توزیع و در صورت‬
‫امکان از دو منبع ‪ 032‬کیلوولت مجزا تغذیه شوند‪.‬‬

‫‪ -‬در مراکز دارای اولویت دائم ‪ ،‬بر روی شبکه فشار متوسط و یا فشار ضعیف دستگاه چنج اور نصب گردد‪( .‬‬
‫ترجیحاً شبکه فشار ضعیف)‬

‫‪ -‬بازدید دوره ای جهت اطمینان از صحت عملکرد چنج اور وشارژرهای مربوطه بعمل آورده شود‪.‬‬

‫‪ -‬بر روی نقشه های تک خطی مانور‪ ،‬مراکز دارای اولیت دائم با نمادی مخصوص مشخص گردد‪.‬‬

‫‪ -‬شبکه و پست های توزیع موجود در مسیر فیدر تغذیه کننده مراکز دارای اولویت دائم یا برنامه از پیش تعین‬
‫شده در دوره های مشخص مورد بازدید قرار گیرند‪.‬‬

‫‪73‬‬
 ‫توجه ‪:‬‬

‫‪ -‬در مراکز دارای اولویت دائم که از چندین فیدر ‪ 02‬کیلوولت تغذیه می شود‪ ،‬مناسب است بوسیله چنج اور‬
‫تنها دو فیدر ‪ 02‬کیلوولت با هم قابل تعویض بوده و حالت سوم بصورت دستی باشد‪.‬‬

‫‪ -‬حتی المقدور برای تأمین برق مکانها و مراکز بسیار مهم دارای اولویت دائم از یک فیدر و شبکه تغذیه کننده‬
‫مستقل استفاده شود‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت عملکرد دستگاههای چنج اور مراکز دارای اولویت دائم ‪ ،‬نرمال نمودن وضعیت دستگاه چنج و‬
‫شبکه ‪ ،‬بعد از پایان یافتن زمان اولویت و یا بعد از نیمه شب انجام پذیرد‪.‬‬

‫‪ -‬در هنگام قطع فیدر و یا بعد از پایان عملیات مانور شبکه تغذیه کننده پستهای دارای اولویت ‪ ،‬تحت هیچ‬
‫شرایطی سرکابل باز برقدار در پستهای مجاور غیر اولویت قرار نگیرد‪.‬‬

‫‪ -‬از پارالل نمودن فیدرهای تغذیه کننده پستهای دارای اولیت دائم با دیگر فیدرها خودداری شود‪.‬‬

‫‪-5‬ر‪ -‬مانور به منظور پاسخ به درخواست های دیسپاچینگ فوق توزیع‬

‫دیسپاچینگ فوق توزیع برای انجام عملیات مختلف مثل سرویس سالیانه فیدرها‪ ،‬ترانسفورماتورهای ‪63/02‬‬
‫کیلوولت و باسبارها‪ ،‬تعمیرات دوره ای و موردی ‪ ،‬تعدیل بار ترانسفورماتورها و ‪ ...‬از دیسپاچینگ توزیع‬
‫درخواست مانور می نماید‪ .‬بدین منظور مراکز کنترل دیسپاچینگ های توزیع و فوق توزیع طبق دستورالعمل‬
‫های موجود ‪ ،‬موظفند با توجه به نوع درخواست طبق مراحل ذیل وظایف خود را به انجام برسانند‪:‬‬

‫‪ -‬هر گونه درخواست دیسپاچینگ فوق توزیع که با برنامه قبلی قابل انجام است ‪ ،‬باید حداقل ‪ 48‬ساعت قبل از‬
‫تاریخ اجراء بصورت مکتوب به دیسپاچینگ توزیع رسیده باشد تا امور مربوطه بتواند پیش بینی های الزم را‬
‫بعمل آورد‪.‬‬

‫‪ -‬مرکز کنترل دیسپاچینگ توزیع موظف است پس از دریافت درخواست انجام کار‪ ،‬بررسی های الزم در‬
‫خصوص توانایی انجام کار را انجام داده و در صورت عدم امکان انجام کار در تاریخ مورد نظر ‪ ،‬موضوع را‬
‫حداقل ‪ 04‬ساعت قبل از تاریخ مذکور به اطالع دیسپاچینگ فوق توزیع برساند‪ .‬تاریخ انجام کار با هماهنگی‬
‫دیسپاچینگ توزیع و فوق توزیع مشخص خواهد شد‪.‬‬
‫‪74‬‬
‫‪ -‬در صورت عدم امکان مانور برای انتقال بار در روز‪ ،‬مرکز کنترل با هماهنگ دیسپاچینگ فوق توزیع می‬
‫تواند اینگونه عملیات را به نیمه شب یا روزهای تعطیل موکول نماید‪.‬‬

‫‪ -‬کلیه درخواست های دیسپاچینگ فوق توزیع که بصورت کتبی صورت می پذیرد‪ ،‬بعد از بررسی توانایی‬
‫انجام کار توسط مسئول کنترل شبکه دیسپاچینگ توزیع ‪ ،‬باید جهت اجراء به امضای مدیر دیسپاچینگ توزیع‬
‫برسد‪.‬‬

‫‪ -‬در مواردی که طبق درخواست دیسپاچینگ فوق توزیع الزم باشد سرکابل خروجی فیدر از پست فوق توزیع‬
‫بی برق گردد‪ ،‬مأمورین مانور بعد از انجام مانور و بی برق نمودن تکه کابل ابتدای فیدر موظفند سرکابل ورودی‬
‫به اولین پست فیدر را بوسیله سکسیونر زمین و یا سه راهی موجود‪ ،‬زمین نمایند ‪ .‬در صورتیکه خروجی فیدر از‬
‫پست فوق توزیع بصورت شبکه هوایی باشد‪ ،‬باید بر روی سرکابل هوایی خروجی از پست فوق توزیع زمین‬
‫گذاشته شود‪.‬‬

‫‪ -‬در مواردی که درخواست دیسپاچینگ فوق توزیع مبنی بر بی برقی باسبار پست فوق توزیع باشد‪ ،‬الزم است‬
‫نام تمامی فیدرهای متصل به باسبار مذکور بطور واضح در درخواست قید گردد‪.‬‬

‫‪ -‬در اجرای درخواست دیسپاچینگ فوق توزیع ‪ ،‬چنانچه دیسپاچینگ توزیع با توجه به حداکثر امکانات و‬
‫ملحوظ نمودن اولویت ها ناگزیر به اعمال خاموشی باشد‪ ،‬قبل از اعمال خاموشی موضوع جهت تصمیم گیری به‬
‫دیسپاچینگ فوق توزیع و مسئولین ذیربط اعالم گردد تا با توجه به اولویت امر اقدام الزم انجام شود‪.‬‬

‫‪ -‬در موارد اضطراری که الزم باشد فیدر رزرو جایگزین فیدر اصلی گردد‪ .‬با توجه به کم بودن زمان خاموشی‬
‫اینگونه عملیات ‪ ،‬نیازی به انجام مانور و انتقال بار فیدر نبوده و این موضوع باید با اطالع مرکز کنترل‬
‫دیسپاچینگ توزیع انجام شود‪.‬‬

‫‪ -‬هر گونه درخواست دیسپاچینگ فوق توزیع مبنی بر کاهش بار فیدرها و یا ترانسفورماتورهای‬
‫‪63/02‬کیلوولت که بطور ناگهانی دچار افزایش بار شده اند ‪ ،‬باید از طریق بی سیم و تلفن هایی که مکالمات‬
‫آن قابل ضبط باشد‪ ،‬به دیسپاچینگ توزیع ابالغ گردد و مرکز کنترل موظف است در اسرع وقت نسبت به اعزام‬
‫مأمورین مانور جهت تعدیل بار اقدام نماید‪.‬‬

‫‪75‬‬
‫‪-5‬و‪ -‬مانور به منظور بی برق نمودن تأسیسات جهت احداث و برقراری جریان شبکه های‬

‫جدیداالحداث‬

‫مانور به منظور بی برق نمودن تأسیسات جهت توسعه و احداث شبکه‬

‫‪ -‬برای ارتباط دادن کابل های ورودی و خروجی یک پست جدیداالحداث که بین دو پست برقدار موجود‪،‬‬
‫قرار می گیرد‪ ،‬کابل بین دو پست باید بی برق و توسط گروه عیب یاب‪ ،‬پنچر شده و تحویل گروههای اجرایی‬
‫گردد‪ .‬بدین منظور مأمورین مانور با هماهنگی مرکز کنترل‪ ،‬ابتدا مانورهای مربوطه را انجام داده و کابل مورد‬
‫نظر را بی برق و از دو طرف زمین کرده و سپس اقدام به صدور اجازه کار می نمایند‪.‬‬

‫مانور به منظور برقراری جریان شبکه های جدید االحداث‬

‫جهت تحویل و تحول و بهره برداری از شبکه های جدیداالحداث که طبق طرحهای توسعه و احداث شبکه‬
‫طراحی و اجراء گردیده اند ‪ ،‬الزم است مانورهایی توسط مأمورین مانور صورت پذیرد که در این خصوص‬
‫توجه به نکات ذیل ضروری است‪:‬‬

‫‪ -‬قبل از برقدار نمودن پست جدیداالحداث‪ ،‬مأمورین مانور موظفند با آزمایش بوسیله دستگاه تستر و سایر‬
‫دستگاههای آزمایش موجود از سالم بودن تکه کابل های ورودی و خروجی و کلیه تأسیسات ‪ 02‬کیلوولت‬
‫پست اطمینان حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬اگر پست جدید االحداث بصورت رینگ در شبکه قرار گرفته باشد‪ ،‬در حالتی که سکسیونر خروجی پست‬
‫جدا می باشد‪ ،‬ابتدا سکسیونر ورودی پست بسته شده و از پست برقدار ماقبل ‪ ،‬تکه کابل ورودی و تأسیسات ‪02‬‬
‫کیلوولت پست بطور همزمان برقدار می گردد‪ ( .‬در لحظه برقدار شدن حضور پرسنل در داخل پست ممنوع‬
‫است‪).‬‬

‫‪ -‬بعد از اطمینان از برقدار شدن تأسیسات پست ‪ ،‬برای برقراری رینگ شبکه و قبل از بستن سکسیونر خروجی‬
‫پست حتماً باید عملیات امتحان رنگ فازها توسط مأمورین مانور انجام پذیرد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت صحیح بودن رنگ فازها نسبت به نرمال نمودن وضعیت شبکه اقدام گردد‪.‬‬

‫‪76‬‬
‫‪ -‬در زمان برقدار نمودن شبکه های هوایی جدیداالحداث ‪ ،‬باید ارتباط شبکه جدید به شبکه موجود برقدار بسته‬
‫شود‪ .‬بدین منظور بعد از آزمایش شبکه و اطمینان از سالم بودن آن با هماهنگی مرکز کنترل‪ ،‬شبکه برقدار‬
‫موجود بی برق شده ‪ ،‬بعد از بستن ارتباط های شبکه موجود‪ ،‬اقدام به بی برق دار نمودن شبکه جدید می گردد‪.‬‬

‫‪ -‬هر گونه تغییرات جدید در شبکه ‪ ،‬باید در نقشه مانور و دفتر ثبت تغییرات نقشه مانور درج گردد‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬مأمورین مانور در زمان برقدار نمودن ترانسفورماتور پست جدید االحداث‪ ،‬موظفند کلید فشار ضعیف را‬
‫جدا گذاشته و فقط برقدار شدن تأسیسات ‪ 02‬کیلوولت پست را به مرکز کنترل گزارش نموده و مرکز کنترل‬
‫نیز موضوع را به مسئولین مربوطه گزارش نماید‪.‬‬

‫‪-5‬ز‪ -‬مانور به منظور تعدیل بار فیدرهای فشار متوسط‬

‫با توجه به آنکه افزایش بار فیدرها باعث آسیب دیدن تجهیزات شبکه شده و معموالً قطع ناخواسته فیدر را‬
‫بدنبال دارد‪ ،‬ضروری است بار فیدرها پیوسته تحت نظارت و کنترل مسئولین کنترل شبکه قرار بگیرد‪ .‬بدین‬
‫منظور تعدیل بار فیدرها مطابق مراحل ذیل صورت می پذیرد‪:‬‬

‫‪ -‬اگر افزایش بار فیدر در اثر مانورهای عملیاتی از قبل انجام گرفته باشد‪ ،‬ازدیاد بار فیدر توسط مرکز کنترل‬
‫دیسپاچینگ فوق توزیع به اطالع مرکز کنترل رسیده و الزم است در اسرع وقت نسبت به اعزام مأمورین مانور‬
‫جهت تعدیل بار اقدام گردد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه افزایش بار فیدر بعلت بروز عیب ماندگار فیدرهای مجاور باشد‪ ،‬جهت حصول اطمینان از باال‬
‫بودن بار فیدر ‪ ،‬مرکز کنترل در زمان پیک بار‪ ،‬بار فیدر را از مرکز کنترل دیسپاچینگ فوق توزیع استعالم نموده‬
‫و در صورت تجاوز بار فیدر از حد مجاز باید نسبت به اعزام مأمورین مانور جهت تعدیل بار اقدام گردد‪.‬‬

‫‪ -‬برای کاهش بار فیدرهای پربار‪ ،‬از فیدرهای مجاور که دارای ظرفیت مجاز بار می باشند‪ ،‬استفاده خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -‬در صورتیکه در زمان انتقال بار فیدر پربار بر روی فیدر مجاور ‪ ،‬الزم باشد دو فیدر از دو پست فوق توزیع‬
‫مختلف با هم پارالل کردند‪ ،‬ضروری است مرکز کنترل از مرکز کنترل دیسپاچینگ فوق توزیع درخواست برابر‬
‫بودن ولتاژ خروجی هر دو پست را بنماید‪.‬‬

‫‪77‬‬
‫‪ -‬قبل و بعد از انتقال بار فیدر پربار بر روی فیدر مجاور ‪ ،‬ضروری است بار فیدرها توسط مرکز کنترل مورد‬
‫بررسی قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ -‬با انجام انتقال بار در صورت متعادل شدن بار فیدرها‪ ،‬تغییر آرایش نرمال پستها ‪ ،‬توسط مسئولین کنترل شبکه‬
‫در نقشه مانور تک خطی و بانک اطالعاتی مرکز کنترل ثبت می گردد‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬چنانچه مرکز کنترل شبکه مجهز به سیستم مانیتورینگ بار پستهای فوق توزیع باشد‪ ،‬بار کلیه فیدرها را‬
‫می توان بصورت همزمان مورد بررسی قرار داد‪.‬‬

‫‪-5‬ح‪ -‬مانور به منظور جلوگیری از خسارات جانی و مالی در مواقع اضطراری‬

‫با توجه به اینکه کلیه قطع و وصل ها و خاموشی های اعمال شده در شبکه فشار متوسط باید با هماهنگی و‬
‫دستور مرکز کنترل انجام شود ‪ ،‬در بعضی مواقع و در شرایط اضطراری‪ ،‬جهت جلوگیری از بروز حوادث جانی‬
‫و مالی ‪ ،‬الزم است تأسیساتی از شبکه بی برق گردد‪ .‬بدین منظور مأمورین مانور و مسئولین مرکز کنترل شبکه‬
‫موظفند نکات ذیل را مراعات نمایند‪:‬‬

‫‪ -‬در موارد آتش سوزی تأسیسات شبکه ‪ ،‬پس از اطالع یافتن از موضوع‪ ،‬مأمورین مانور باید با هماهنگی مرکز‬
‫کنترل و در اسرع وقت به محل حادثه مراجعه نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬پس از بررسی اجمالی وضعیت شبکه دچار حریق‪ ،‬قبل از رسیدن و شروع بکار مأمورین آتش نشانی ‪،‬‬
‫مأمورین مانور در صورت امکان نسبت به بی برقی تأسیسات اقدام نموده و در غیر اینصورت بی برق نمودن فیدر‬
‫توسط مرکز کنترل انجام می شود‪ .‬پس از فرونشاندن آتش ‪ ،‬مأمورین مانور با انجام مانورهای الزم و با‬
‫هماهنگی مرکز کنترل‪ ،‬تأسیسات و یا پست حادثه دیده را از شبکه جدا و نسبت به رفع خاموشی پستهای دیگر‬
‫اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در زمان حادثه برق گرفتگی اشخاص ‪ ،‬جهت جلوگیری از وارد آمدن خسارات جانی بیشتر به شخص‬
‫مصدوم‪ ،‬مأمورین مانور در صورت عدم امکان تماس و هماهنگی با مرکز کنترل می توانند رأساً و با رعایت‬
‫کلیه موارد ایمنی‪ ،‬نسبت به بی برق نمودن تأسیسات اقدام نموده و با همکاری اشخاص حاضر در محل‪ ،‬کمک‬
‫های اولیه مصدوم را شروع کرده و تقاضای اعزام اورژانس را بنمایند‪.‬‬

‫‪78‬‬
‫‪ -‬مانور برای بی برق کردن تأسیسات در زمان حوادث غیرمترقبه همچون آتش سوزی‪ ،‬نشتی گاز ‪ ،‬سیل‪ ،‬آب‬
‫گرفتگی و ‪ ...‬باید با اطالع مرکز کنترل انجام پذیرد‪.‬‬

‫‪-‬در مواقعی که مرکز کنترل از وقوع شرایط ناایمن در شبکه به هر طریقی مطلع گردد‪ ،‬می تواند بر اساس میزان‬
‫احتمال خطا درخواست قطع فیدر فشار متوسط را از دیسپاچینگ فوق توزیع بنماید‪.‬‬

‫‪-5‬ط‪ -‬مانور در شبکه های دارای اتوماسیون‬

‫از آنجائیکه جلب رضایت مشترکین و کاهش انرژی توزیع نشده و به حداقل رساندن زمان خاموشیها از اهداف‬
‫شرکتهای توزیع برق می باشد و با توجه به مشکالت شهری و ترافیک و عدم دسترسی آسان به پستهای توزیع ‪،‬‬
‫پیاده سازی اتوماسیون برای تمام شرکتهای توزیع برق در شهرهای بزرگ ضروری خواهد بود‪ .‬به همین دلیل در‬
‫سطح کشور تعدادی از شرکت های توزیع اقدام به اجراء طرح پایلوت اتوماسیون پستهای توزیع نموده و با توجه‬
‫به جدید بودن این تکنولوژی در کشور و هزینه های کالن آن ‪ ،‬این سیستم فقط در پستهای نقاط مانور ( زمینی‪-‬‬
‫ه وایی) پیاده سازی می شود‪ .‬در عملیات مانور شبکه هایی که دارای سیستم اتوماسیون می باشند‪ ،‬مراعات نکات‬
‫ذیل ضروری بنظر می رسد‪.‬‬

‫‪ -‬مراکز کنترل بدلیل صدای ناخوشایند آالرم صوتی ‪ ،‬به هیچ وجه نسبت به حذف این آالرم اقدام ننمایند‪.‬‬

‫‪ -‬در صورت قطع فیدر ‪ ،‬مرکز کنترل با توجه به اطالعات دریافتی از ‪ ،RTU‬محدوده خطا را شناسایی و با جدا‬
‫نمودن کلید مربوطه نسبت به برق دار نمودن شبکه سالم اقدام و همزمان نسبت به اعزام مأمورین مانور جهت‬
‫شناسایی محل و نوع عیب اقدام نماید‪.‬‬

‫‪ -‬در صوت قطع دیژنکتور ترانسفورماتور پست توزیع ‪ ،‬مرکز کنترل جهت رعایت نکات ایمنی ‪ ،‬مجاز به برق‬
‫دار نمودن ترانسفورماتور توزیع نمی باشد و باید سریعاً موضوع را برای پیگیری به ادارات مربوطه اطالع و‬
‫همزمان نسبت به اعزام مأمورین مانور به پست مذکور اقدام نماید‪.‬‬

‫‪ -‬هر نوع قطع و وصل و بی برقی و زمین نمودن تجهیزات شبکه به منظور سرویس و تعمیرات و هر نوع عملیات‬
‫با برنامه باید بعد از حضور مأمورین مانور در محل کار انجام گیرد‪.‬‬

‫‪79‬‬
‫‪ -‬به منظور افزایش سطح ایمنی ‪ ،‬در هنگام صدور اجازه کار برای هر نوع عملیات در شبکه های دارای سیستم‬
‫اتوماسیون ‪ ،‬مأمورین مانور باید کلیه کلیدهای مربوط به محل انجام کار را در وضعیت ‪ local‬قرار دهند‪.‬‬

‫‪ -‬دیسپاچینگ های توزیع موظفند با تهیه برنامه مدون از پیش تعیین شده برای حصول اطمینان از صحت‬
‫عملکرد سیستم اتوماسیون بازدیدهای دوره ای داشته باشند‪.‬‬

‫راهکارها و پیشنهادات‬

‫‪ -1‬از آنجائیکه وجود نقاط مانور متعدد در شبکه های هوایی ‪ 02‬کیلوولت باعث افزایش قدرت مانور و کاهش‬
‫زمان خاموشی ها می گردد‪ ،‬الزم است نسبت به نصب سکسیونرهای هوایی قابل قطع زیر بار و کلیدهای جداساز‬
‫تک پل در نقاط مختلف شبکه ‪ ،‬بخصوص ابتدای انشعاب ها اقدام گردد‪.‬‬

‫‪ -0‬با نصب تجهیزات حفاظتی مثل کات اوت فیوزها و سکشناالیزرها در ابتدای انشعاب های هوایی و نصب‬
‫ریکلوزر بر روی خطوط اصلی ‪ ،‬می توان از قطع فیدر و خاموشی کل مشترکین فیدر جلوگیری بعمل آورد‪.‬‬

‫‪ -3‬استفاده از آشکارسازهای خطای هوایی و زمینی می تواند نقش بسزایی در کاهش زمان خاموشی داشته و‬
‫باعث تشخیص هر چه سریعتر محدوده عیب گردد‪.‬‬

‫‪ -4‬با توجه به آ«که در زمان وضوع عیب در شبکه های هوایی‪ ،‬عیب برقگیرهای معیوب در هنگام بازدید قابل‬
‫رؤیت نمی باشند‪ ،‬جهت تسریع در تشخیص عیب این تجهیزات الزم است از ‪ disconnector‬استفاده گردد‪.‬‬

‫‪ -5‬به منظور استفاده بهینه از خودروهای مانور و کاهش زمان خاموشی در زمان بروز عیب در شبکه ‪ ،‬بهتر است‬
‫خودروهای مذکور به سیستم ‪ GPS‬مجهز گردند‪ .‬با وجود این سیستم ‪ ،‬مسئولین مرکز کنترل شبکه در هر لحظه‬
‫از موقعیت جغرافیایی خودروهای مانور مطلع بوده و می توانند در زمان بروز عیب در هر نقطه شبکه ‪ ،‬جهت‬
‫نجام مانور و رفع خاموشی از نزدیک ترین خودرو به محل عیب استفاده نمایند‪.‬‬

‫‪ -6‬به منظور پایداری هر چه بیشتر شبکه و کنترل مداوم بار‪ ،‬بهتر است مراکز کنترل مجهز به سیستم مانیتورینگ‬
‫بار شوند‪.‬‬

‫‪82‬‬
81
‫مدل تصمیم گیری مانور یک شبکه فشار متوسط نمونه‬

‫‪80‬‬
 ‫مدل تصمیم گیری عملیات مانور یک شبکه فشار متوسط نمونه‬

‫انجام یک مانور موفق و سریعت نیازمند ترسیم یک مدل تصمیم گیری و اجرای عملیات است که از طریق نقشه‬
‫مانور تک خطی یک فیدر تهیه می شود‪ .‬برای آشنایی با چگونگی تهیه الگوی این مدال ها‪ ،‬شبکه شکل شماره‬
‫‪ ( 5‬که می تواند یک شبکه هواییف کابلی و یا مختلط باشد) در نظر گرفته و نمونه ای از این مدل تصمیم گیری‬
‫ترسیم می گردد‪.‬‬

‫در شبکه فوق ‪ ،‬به دلیل دسترسی به سه شاخه ‪ B,C,D‬که هر یک از آنها به ترتیب به ‪6‬و‪6‬و‪ 4‬پست منتهی می‬
‫گردد‪ ،‬مناسب ترین محل برای شروع عملیات و آزمایش ‪ ،‬پست ‪ A‬می باشد‪ .‬در این مدل‪ ،‬بهترین نقطه شروع‬
‫عملیات بر اساس تعداد پست تغذیه کننده انتخاب شده است که می توان در مدل های دیگر‪ ،‬انتخاب نقطه‬
‫شروع عملیات را بر پایه عوامل دیگری ( مثل اولویت پست ‪ ،‬دسترسی راحت تر و ‪ )...‬قرار داد‪ .‬بنابراین با‬
‫مطالعات اولیه انجام شده ‪ ،‬مدل سازی زیر حاصل می گردد‪:‬‬

‫‪83‬‬
‫پس از انتخاب پست ‪ A‬بعنوان مناسب ترین محل برای شروع عملیات مانور‪ ،‬الزم است دستگاه تستر در این‬
‫پست مستقر و کار و آزمایش شبکه طبق مراحل ذیل انجام گردد‪.‬‬

‫‪ -1‬پس از اطمینان از برقراری سیستم زمین پست و بی برق بودن کل تأسیسات با هماهنگی مرکز کنترل‪ ،‬کار‬
‫آزمایش آغاز می شود‪.‬‬

‫‪ -0‬توجه داشته باشید اگر در مسیر شاخه های مورد آزمایش‪ ،‬حتی فقط یک ترانسفورماتور وجود داشته باشدف‬
‫هر سه فاز از طریق اتصال مثلث سیم پیچ اولیه ترانسفورماتور به یکدیگر اتصال داشته و الزم است دستگاه تستر‬
‫بین زمین و یکفاز متصل گردد‪.‬‬

‫‪ -3‬پس از نصب اتصاالت دستگاه تستر به شبکه ‪ ،‬اعمال ولتاژ نموده و عملکرد عقربه میلی آمپرمتر دستگاه مورد‬
‫ارزیابی قرار گیرد‪ .‬اگر در این شبکه اتصالی وجود داشته باشد‪ ،‬قبل از اینکه ولتاژ به مقدار معینی برسد‪ ،‬عقربه‬
‫میلی آمپر متر منحرف می شود‪.‬‬

‫بنابراین در حالی که دستگاه تستر روشن و عقربه میلی آمپرمتر در حالت انحراف است ‪ ،‬یکی یکی سکسیونرهای‬
‫بطرف شاخه های ‪ B,C,D‬را بازه کرده و در صورتیکه اتصال همچنان باقی بود‪ ،‬سکسیونرها مجدداً وصل می‬

‫‪84‬‬
‫گردد‪ .‬در این شبکه تنها با قطع سکسیونر بطرف شاخه ‪ ، C‬عقربه میلی آمپرمتر به سمت صفر میل خواهد کرد‪.‬‬
‫در این حالت ‪ ،‬سکسیونر در پست ‪ A‬بطرف شاخه ‪ C‬جدا خواهد ماند و مدل تصمیم گیری به شکل صفحه بعد‬
‫است‪:‬‬

‫‪ -4‬با مشخص شدن شاخه اتصال‪ ،‬ضمن بازگذاشتن سکسیونر و جمع آوری اتصاالت دستگاه تستر‪ ،‬با هماهنگی‬
‫مرکز کنترل‪ ،‬شاخه های سالم شبکه برق دار می گردد‪.‬‬

‫‪ -5‬پس از اطمینان از برقدار شدن پستها‪ ،‬مجدداً روی نقشه مانور در شاخه ‪ C‬مطالعه کرده و بر اساس تشخیص‬
‫نقطه عیب‪ ،‬در شاخه فوق مناسب ترین محل برای ادامه عملیات انتخاب می شود‪.‬‬

‫‪85‬‬
‫‪ -6‬بر روی شاخه ‪ C‬بهترین نقطه برای ادامه عملیات پست ‪ H‬می باشد‪ ،‬زیرا هر چهار شاخه ‪ E,F,G,C‬در‬
‫اختیار می باشد‪ .‬بعد از استقرار در محل پست و نصب مجدد دستگاه تستر و با رعایت نکات ایمنی‪ ،‬کار قطع و‬
‫وصل سکسیونرها ادامه یافت تا محدوده اتصالی مشخص شود‪ .‬در این حالت مدل تصمیم گیری به شکل زیر‬
‫است‪:‬‬

‫‪ -7‬همانطور که در نقشه مانور مشاهده می شودف بر روی شاخه ‪ ، E‬پست های ‪ M,N,O‬قرار دارد که ممکن‬
‫است یکی از عناصر این محدوده اتصال باشد‪ ،‬بنابراین پس از جمع آوری اتصاالت دستگاه تستر برای برقداری‬
‫نمودن تعداد دیگری از پستها اقدام کرده و با انتخاب محل سوم به روشی که گفته شد‪ ،‬محدوده اتصالی را‬
‫کوچکتر نموده تا محل عیب مشخص گردد‪.‬‬

‫‪86‬‬
‫نوآوری در شبکه های فشار متوسط به منظور تسریع در عملیات مانور‬

‫‪87‬‬
‫نوآوری و استفاده بهینه از تجهیزات در شبکه های فشار متوسط به منظور تسریع در عملیات‬

‫مانور‬

‫از آنجائیکه تسریع در عملیات مانور در شبکه های فشار متوسط از اهمیت ویژه ای برخوردار است ‪ ،‬از این رو‬
‫استفاده از تکنولوژی های جدید و نوآوری های منطبق با شرایط موجود در شبکه های توزیع باالخص شبکه‬
‫های فشار متوسط ضروری بنظر می رسد‪ .‬از جمله این نوآوری ها ‪ ،‬می توان به سیستم اتوماسیون‪ ،‬استفاده از‬
‫ریکلوزر و سکشناالیزر‪ ،‬آشکارساز خطای هوایی و زمینی ‪ ،‬رله های ثانویه ‪ ،‬سیستم ‪ ،GPS‬سیستم حفاظت‬
‫خطوط و انشعابات ‪ ،‬سیستم هشدار دهنده قطع المان کات اوت فیوز و یا بریکرها و کلیدهای فشار ضعیف و‬
‫درب پستها اشاره نمود‪.‬‬

‫در ذیل به تشریح مختصر هر یک پرداخته می شود‪.‬‬

‫سیستم اتوماسیون‬

‫با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی و امکان برقراری ارتباط با نقاط مختلف از طریق کانال های مخابراتی‬
‫متعدد‪ ،‬جهت کاهش انرژی توزیع نشده و به حداقل رساندن زمان خاموشی ها و با توجه به مشکالت شهری ‪،‬‬
‫ترافیک و عدم دسترسی به پستهای توزیع ‪ ،‬استفاده از سیستم اتوماسیون اجتناب ناپذیر گردیده و شرکت های‬
‫توزیع کننده برق به ناچار به این سمت سوق پیدا کرده یا می کنند‪.‬‬

‫در این سیستم عالوه بر سوئیچ نمودن کلیدها از یک مرکز کنترل‪ ،‬می توان پارامترهای مختلف داخل پست نظیر‬
‫عملکرد رله ها ‪ ،‬مقدار ولتاژ و جریان خروجی های پست و وضعیت ترانسفورماتور را در مرکز کنترل مشاهده‬
‫نمود‪.‬‬

‫ریکلوزر و سکشناالیزر‬

‫استفاده مناسب و بهینه از تجهیزاتی مانند ریکلوزر و سکشناالیزر می تواند کمک مؤثری برای کنترل بهینه شبکه‬
‫های فشار متوسط باشد‪ .‬با کمک گرفتن از این تجهیزات‪ ،‬می توان در مواقع بروز خطا محل آن را زودتر و اسان‬
‫تر تشخیص و از شبکه جدا نمود‪.‬‬

‫‪88‬‬
‫هم چنین با استفاده از این تجهیزات زمان خاموشی و انرژی توزیع نشده کاهش می یابد‪ .‬مکان یابی بهینه‬
‫ریکلوزر‪ ،‬تنظیم رله آن و هماهنگ نمودن آن با رله فیدر و ترکیب آن با سکشناالیزر در باال بردن راندمان کار‬
‫این تجهیزات تأثیر بسزایی خواهد داشت‪.‬‬

‫آشکارسازهای خطا‬

‫از جمله تجهیزات جدید ‪،‬نشانگرهای خطای شبکه فشار متوسط می باشد که جهت مکان یابی اتصالی های‬
‫بوجود آمده بر روی این شبکه ها‪ ،‬مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬این نشانگرها در دو نوع هوایی و زمینی ساخته‬
‫شده و برای تشخیص خطا در دو شبکه هوایی و زمینی مورد استفاده قرار می گیرند‪.‬‬

‫از جمله موارد مهم جهت استفاده بهینه از این تجهیزات ‪ ،‬مکان یابی بهینه و تنظیم مناسب این تجهیزات می باشد‪.‬‬

‫رله های ثانویه‬

‫با توجه باینکه رله های پرایمری ( اولیه) فقط با جریانهای زیاد تحریک شده و عمل می کنند‪ ،‬مناسب برای‬
‫استفاده در شبکه های توزیع نمی باشد و لذا از رله های ثانویه که قابلیت تحریک در مقابل جریانهای زیاد و‬
‫جریان اتصال فاز به زمین را دارند‪ ،‬استفاده می شود‪.‬‬

‫مزیت های رله های ثانویه عبارتند از ‪:‬‬

‫‪ -‬امکان تنظیم در رنج گسترده و کوردینه نمودن با رله های حفاظتی ‪.‬‬

‫‪ -‬امکان کنترل جریان جهت عدم تعادل بار و یا اتصالی زمین‬

‫‪ -‬افزایش ایمنی‪ ،‬با توجه به اینکه رله در خارج از حوزه ‪ 02‬کیلوولت نصب می شود‪.‬‬

‫‪ -‬امکان تنظیم جریان لحظه ای تا چند برابر جریان نامی‬

‫‪ -‬قابلیت تنظیم رله بدون اعمال خاموشی‬

‫‪ -‬سرعت عملکرد باالتر نسبت به رله های اولیه‬

‫‪ -‬استفاده آن با دیگر رله های موجود مثل ریکلوزر برای وصل مجدد‬

‫‪89‬‬
 ‫سیستم ‪GPS‬‬

‫سیستم ‪ ، (Global Positional System) GPS‬سیستمی است که با استفاده از تکنولوژی ماهواره ‪،‬‬
‫موقعیت مکانی و سرعت اشیاء موجود در زمین را به هر نقطه دلخواه مخابره می کند‪ .‬این اطالعات از طریق‬
‫گیرنده های ویژه دریافت و پردازش می شود‪.‬‬

‫به منظور استفاده بهینه از خودروهای مانور و آگاهی از موقعیت مکانی آنها‪ ،‬می توان خودروهای مانور را مجهز‬
‫به سیستم ‪ GPS‬نمود‪ .‬در این حالت ‪ ،‬مرکز کنترل با نظارت مستقیم بر خودروهای مانور می تواند نسبت به‬
‫هدایت ک امل و دقیق آنها جهت کاهش زمان خاموشی اقدام نماید‪.‬‬

‫سیستم حفاظت خطوط هوایی منشعب از پست زمینی‬

‫گاهی برای حفاظت خطوط هوائی پرعارضه منشعب از پست های توزیع زمینی ‪ ،‬می توان بجای استفاده از‬
‫ریکلوزر با قیمت باال‪ ،‬از یک دستگاه بریکر بهمراه رله ثانویه استفاده نمود‪.‬‬

‫در صورتی که مدت زمان خاموشی آن قسمت از فیدر که دارای خط هوایی است‪ .‬برای مرکز کنترل دارای‬
‫اهمیت باشد‪ ،‬میتوان از رله ریکلوزر برای وصل مجدد و دستگاه نشان دهنده قطع بریکر نیز استفاده نمود که این‬
‫عمل عالوه بر داشتن صرفه اقتصادی ‪ ،‬باعث کاهش زمان خاموشی و حفاظت بریکرهای داخل پست فوق توزیع‬
‫مربوطه می گردد‪.‬‬

‫سیستم هشدار دهنده قطع المان کات اوت ‪ ،‬بریکر‪ ،‬کلید فشار ضعیف و بازشدن درب پستها‬

‫چون اطالعات مربوط به قطع فیوز کات اوت ها ‪ ،‬بریکرها‪ ،‬فیوزها و کلیدهای فشار ضعیف که باعث خاموشی‬
‫گسترده در شبکه شده ‪ ،‬از طریق مشترکین با تأخیر زیاد به مرکز کنترل رسانیده می شود‪ ،‬لذا برای رفع این‬
‫مشکل می توان با هزینه اندک با استفاده از یک فرستنده کوچک در نقاط مذکور و نصب یک صفحه نمایشگر‬
‫در مرکز کنترل‪ ،‬اینگونه اطالعات را بالدرنگ دریافت و نسبت به رفع خاموشی آن اقدام نمود‪.‬‬

‫‪92‬‬
‫ایمنی در مانور شبکه های فشار متوسط‬

‫‪91‬‬
 ‫ایمنی در مانور شبکه های فشار متوسط‬

‫نظر به اهمیت ویژه رعایت اصول ایمنی در مانور شبکه های فشار متوسط و آشنایی افراد ذیربط با مقررات ایمنی‬
‫و اثراتی که این کار می تواند در کاهش حوادث داشته باشدف موضوع تهیه این فصل تحت عنوان « ایمنی در‬
‫مانور شبکه های فشار متوسط » مورد توجه قرار می گیرد‪.‬‬

‫هدف از تهیه دستورالعمل مقررات ایمنی مانور در شبکه فشار متوسط‪ ،‬تعیین ضوابط و دستورالعمل و مقرراتی‬
‫است تا بر اساس آن ‪ ،‬افراد با اصولی صحیح و مناسب آموزشهای الزم را فرا گرفته و مقرراتی ساده و یکنواخت‬
‫را در جهت کاهش حوادث رعایت و اجرا نمایند که می توان اهداف آن را به طور خالصه به شرح ذیل بیان‬
‫نمود‪:‬‬

‫الف ) ایجاد رفاء و آسایش روانی و جسمی کارکنان و مصون ماندن آنها از خطرات و حوادث‬

‫ب) عدم وقفه در عملیات اجرایی و خدماتی‬

‫ج) حفاظت از اموال و دارایی شرکت‬

‫در بهره برداری و مانور‪ ،‬کلمات و جمالت و یا اصطالحاتی وجود دارد که در رابطه با مسائل ایمنی تعریف شده‬
‫و عبارتند از ‪:‬‬

‫ایمنی‬

‫ایمنی به معنای رعایت اصول و مقرراتی است که برای رهایی از شرایط مخاطره آمیز و به منظور حفظ نیروی‬
‫انسانی و تأسیسات شبکه برق می باشد‪.‬‬

‫لوازم ایمنی‬

‫لوازمی است که استفاده از آنها سبب پیشگیری از حوادث جانی و مالی می گردد‪.‬‬

‫لوازم ایمنی انفرادی‬

‫لوازمی است که متناسب با نوع کار در اختیار فرد مجری قرار می گیرد‪ .‬مانند کاله ایمنی ‪ ،‬لباس کار و ‪...‬‬

‫‪90‬‬
 ‫لوازم ایمنی گروهی‬

‫لوازمی است که متناسب با نوع کار در اختیار گروه اجرایی قرار می گیرد‪ .‬مانند دستگاه اتصال زمین ‪ ،‬عالئم‬
‫هشدار دهنده خبری و ‪...‬‬

‫شبکه بی برق‬

‫شبکه ای است که از منابع تغذیه جدا گردیده و اتصال زمین شده باشد‪.‬‬

‫فرد مجاز‬

‫فردی است که عالوه بر مهارتهای فنی‪ ،‬آموزشهای الزم ایمنی را طی نموده و صالحیت وی به تصویب مراجع‬
‫ذیصالح رسیده باشد‪.‬‬

‫سرپرست گروه‬

‫فردی است که عالوه بر مسئولین محوله‪ ،‬سرپرستی ایمنی گروه را دارا باشد‪.‬‬

‫مقررات ایمنی‬

‫مجموعه مقرراتی است که به منظور پیگیری از حوادث و کنترل ضایعات‪ ،‬تدوین شده و الزم االجرا می باشد‪.‬‬

‫فاصله مجاز‬

‫حداقل فاصله ای است که مجریان را در هنگام کار از حوادث برق گرفتگی مصون می دارد‪.‬‬

‫پایان کار‬

‫زمان اتمام عملیات محوله و اعالم آن به واحدهای ذیربط توسط سرپرست گروه اجرایی‬

‫فشار متوسط‬

‫از ولتاژ ‪ 1222‬ولت تا ‪ 33‬هزار ولت را فشار متوسط می نامند‬

‫قفل ایمنی‬

‫‪93‬‬
‫وسیله ای است که جهت جلوگیری از مانورهای غیر مجاز روی کلیدها و تجهیزات الکتریکی بطور موقت‬
‫توسط سرپرست گروه نصب می گردد‪.‬‬

‫فهرست لوازم ایمین انفرادی ‪:‬‬

‫لوازم ایمنی انفرادی مأمورین مانور عبارت است از ‪:‬‬

‫‪ -1‬کاله ایمنی ( دارای بند زیر چانه و قابل تنظیم )‬

‫‪ -0‬لباس کار مناسب‬

‫‪ -3‬دستکش کار تمام چرم یا کف چرم‬

‫‪ -4‬دستکش عایق فشار متوسط متناسب با ولتاژ با روکش محافظ‬

‫‪ -5‬کفش ایمنی‬

‫‪ -6‬کمربند ایمنی‬

‫‪ -7‬فازمتر فشار ضعیف‬

‫فهرست لوازم ایمنی گروهی‬

‫لوازم ایمنی گروهی مأمورین مانور عبارت است از ‪:‬‬

‫‪ -1‬جعبه کمکهای اولیه‬

‫‪ -0‬فازمتر فشار متوسط به همراه تستر مربوطه‬

‫‪ -3‬تفنگ پرتاب سیم ارت‬

‫‪ -4‬رکاب مناسب‬

‫‪ -5‬سه راهی اتصال زمین موقت‬

‫‪ -6‬چراغ قوه عایق‬

‫‪94‬‬
 ‫‪ -7‬استیک (پرچ) مخصوص قطع و وصل کات اوت فیوز‬

‫‪ -8‬عالئم هشدار دهنده خبری‬

‫‪ -9‬طناب یا هندالین‬

‫‪ -12‬قفل ایمنی‬

‫‪ -11‬پروژکتور سیار‬

‫‪ -10‬فرش الستیکی با ولتاژ فشار متوسط‬

‫‪ -13‬جعبه ابزار کار گروهی شامل انواع آچارهای تخت‪ ،‬بوکسی‪ ،‬فرانسه‪ ،‬چکش ف انبردست‬

‫‪ -14‬وسایل مهار موقت‬

‫مقررات ایمنی قبل از انجام کار‬

‫قبل از شروع کار‪ ،‬مأمورین مانور موظف می باشند مقررات ایمنی زیر را کامالً مراعات نمایند‪:‬‬

‫‪ -1‬بازدید و بررسی لوازم ایمنی و ابزار کار انفرادی و گروهی‬

‫‪ -0‬ایمن سازی محیط کار بر حسب مورد مانند‪:‬‬

‫‪ -‬محصور نمودن محیط کار‬

‫‪ -‬نصب عالئم هشدار دهنده خبری‬

‫‪ -‬گماردن نفر در محل‬

‫‪ -‬نصب قفل ایمنی‬

‫‪ -3‬جداسازی قسمت های برقدار با استفاده از لوازم عایق‬

‫مقررات ایمنی حین انجام کار‬

‫‪95‬‬
 ‫رعایت موارد زیر در حین انجام کار برای مأمورین مانور الزامی است‪:‬‬

‫‪ -1‬استفاده از لوازم ایمنی انفرادی و گروهی‬

‫‪ -0‬چنانچه وضعیت موجود شبکه به طریقی باشد که برای گروههای اجرایی یا اهالی و یا تأسیسات خطر آفرین‬
‫باشد‪ ،‬بایستی شبکه بالفاصله از نزدیکترین محل بی برق گردد‪.‬‬

‫‪ -3‬آزمایش بدنه تجهیزات موجود در محل از نظر الکتریکی‬

‫‪ -4‬انتخاب مسیر عملیات مناسب اجرای کار و رفع موانع موجود‬

‫‪ -5‬هنگام کار با شبکه بی برق‪ ،‬بایستی پس از بی برق نمودن مدار و آزمایشهای الزم وتخلیه الکتریکی‪ ،‬محل‬
‫کار اتصال زمین گردد‪.‬‬

‫‪ -6‬مأمورین مانور موظف اند بهنگام صعود طنان یا هندالین را جهت انتقال لوازم همراه خود داشته باشد‪.‬‬

‫‪ -7‬مهار نمودن پایه ها و تجهیزات خطر آفرین‬

‫‪ -8‬رعایت فواصل مجاز با شبکه برقدار در هنگام اجرای کار الزامی است‪.‬‬

‫‪ -9‬جداسازی محیط انجام کار از هادیهای برقدار با استفاده از پوششهای عایق مانند فرش الستیکی و فیبر عایق‬

‫مقررات ایمنی بعد از انجام کار‬

‫‪ -1‬جمع آوری ‪ ،‬کنترل و نگهداری لوازم ایمنی فردی و گروهی و ابزار کار‬

‫‪ -0‬عادی سازی محیط کار و اطمینان از رفع خطر‬

‫‪ -3‬اخذ فرم اجازه کار صادره از سرپرست گروه های عملیاتی‬

‫‪ -4‬جداسازی لوازم ایمنی و ابزار کار معیوب‬

‫الزامات ایمنی مأمورین مانور‬

‫‪96‬‬
‫‪ -‬مأمورین مانور موظفند هنگام کار تمامی اشیائ فلزی شخصی از قبیل ساعت‪ ،‬انگشتر‪ ،‬گردن بندو ‪ ...‬را از خود‬
‫دور نمایند‪.‬‬

‫‪ -‬انجام کار همزمان در ارتفاع و یا روی تابلوهای فشار متوسط بیش از یک نفر ممنوع می باشد‪.‬‬

‫‪ -‬قطع و وصل مدار بصورت غیر استاندارد و بدون اطالع مرکز کنترل ممنوع می باشد‪.‬‬

‫در زمان انجام مانور بر روی شبکه ‪ ،‬خودروی مانور بایستی در محل کار آماده باشد‪.‬‬

‫بهنگام کار در شب ‪ ،‬باید نور به حدی باشد که انجام کار به راحتی انجام پذیرد‪.‬‬

‫هنگام صدور اجازه کار‪ ،‬حضور سرپرست گروه عملیاتی در محل کار الزامی است‪.‬‬

‫هر گونه تغییری در لوازم ایمنی استاندارد شده ممنوع می باشد‪.‬‬

‫پس از عودت فرم اجازه کار توسط گیرنده اجازه کار(سرپرست گروه عملیاتی) نسبت به برقراری جریان شبکه‬
‫قطع شده اقدام گردد‪.‬‬

‫‪ -‬هنگام بستن دستگاه اتصال زمین باید ابتدا کلمپ دستگاه به نول و سپس به فازها متصل گردند‪ .‬روش باز‬
‫کردن‪ ،‬عکس روش بستن آن می باشد‪.‬‬

‫‪ -‬مأمورین مانور موظفند در تمیز ‪ ،‬سالم نگهداشتن و حمل وسائل و لوازم کار خود دقت الزم را بعمل آورده و‬
‫از انداختن آنها به اطراف خودداری نمایند‪.‬‬

‫‪97‬‬
 ‫آیین نامه های حفاظت و بهداشت کار ویژه‬

‫آیین نامه و مقررات ایمنی کار روی خطوط و تجهیزات برق دار‬

‫‪98‬‬
 ‫آیین نامه ایمنی کار روی خطوط و تجهیزات برقدار‬

‫مقدمه‬

‫نظر به اینکه احتیاج صنایع و تأسیسات دیگر ( مانند بیمارستانها و غیره) به استفاده از نیروی برق مطمئن و مداوم‬
‫روز افزون بوده و قطع برق ممکن است باعث ایجاد خسارات مالی و خطرات جانی شود‪ .‬لذا اصطالحات و‬
‫تغییرات باید الزاماً بر روی خطوط و تجهیزات برق دار نیز عملی گردد هدف از تدوین این آیین نامه بیان‬
‫مقررات و شرایطی است که در صورت پیروی از آن انجام عملیات مربوط به تغییر و تبدیل و اصالح و تعمیر بر‬
‫روی خطوط و تجهیزات برق دار توأم با ایمنی افراد امکان پذیر باشد‪.‬‬

‫فصل اول – کلیات‬

‫ماده ‪1‬‬

‫انجام هر گونه – تبدیل – اصالح و تغییر بر روی خطوط با تجهیزات برق دار هنگامی مجاز خواهد بود که ان‬
‫خطوط و تجهیزات برای انجام کار به صورت برق دار مناسب باشند‪.‬‬

‫ماده ‪0‬‬

‫انجام تغییرات در خطوط و تجهیزات موجود برای مطابقت آنها با مفاد این آیین نامه به منظور کار به صورت‬
‫برق دار فقط در مواردی الزم خواهد بود که انجام کارهای ذکر شده در ماده ‪ 1‬به جز تعمیرات ضروری‬
‫تشخیص داده شود‪.‬‬

‫ماده ‪3‬‬

‫مقررات ذکر شده در این آیین نامه حداقل شرایط الزم برای تأمین حفاظت و ایمنی کار می باشد‪ .‬لذا ممکن‬
‫است الزم باشد کارکنان مقررات دیگری را عالوه بر مقررات ذکر شده در این آیین نامه ( به شرطی با آن‬
‫مغایرت نداشته باشد) جهت تأمین ایمنی بیشتر مراعات نمایند‪.‬‬

‫انجام بازرسی ها و آزمونهای اولیه و تعیین شرایط موجود‬

‫ماده ‪4‬‬

‫‪99‬‬
 ‫قبل از انجام هر نوع کار باید شرایط موجود از طریق انجام بازرسی ها یا آزمونهای الزم تعیین گردد‪.‬‬

‫تعیین شرایط موجود ذکر شده در باال شامل تعیین مشخصات خطوط و تجهیزات برق دار و وضعیت پایه ها –‬
‫محل استقرار و مدارها و تجهیزات مربوط به خطوط نیرو و کلیه سرویسهای ارتباطات و سایر عوامل می باشد‪.‬‬

‫ماده ‪5‬‬

‫خطوط و تجهیزات نیرو تا هنگامی که از طریق آزمونهای الزم یا طریق مناسب دیگری بی برق تشخیص داده‬
‫نشوند برق دار تلقی خواهند شد‪.‬‬

‫ماده ‪9‬‬

‫قبل از انجام هر نوع کاری بر روی خطوط و تجهیزات یا در مجاورت آنها ولتاژ کار باید مشخص شود‪.‬‬

‫فواصل مجاز‬

‫ماده ‪7‬‬

‫هیچکس مجاز نخواهد بود بدون استفاده از ابزار عایق مناسب با قسمت های برق دار تماس حاصل نموده و یا از‬
‫اندازه ذکر شده در جدول شماره ‪ 1‬به قسمت های برق دار نزدیک تر شود مگر در یکی از موارد زیر ‪:‬‬

‫الف‪ -‬افراد نسبت به قسمت های برق دار عایق شده یا در برابر آنها محافظت شده باشند‪.‬‬

‫تبصره‪ :‬دستکش یا دستکش آستین دار یا وسایل حفاظتی دیگر که مناسب ولتاژ مورد نظر باشد به عنوان وسیله‬
‫عایق کردن مورد قبول می باشد‪.‬‬

‫ب‪ -‬قسمت برق دار نسبت به افراد یا هر نوع جسم هادی دیگری که ولتاژ آن با ولتاژ قسمت برق دار مورد بحث‬
‫فرق دارد عایق و یا محافظت شده باشد‪.‬‬

‫ج – افراد نظیر مواقعی که برای کار کردن با دست لخت آماده شده اند نسبت به دیگر اجسام هادی عایق شده یا‬
‫از آنها جدا بوده یا نسبت به آنها حفاظت شده باشند‪.‬‬

‫‪122‬‬
‫ماده ‪ :8‬حداقل فواصل مجاز کار با حداقل فواصل مجاز کار با پرش کار در جدول شماره ‪ 1‬ذکر شده است باید‬
‫دقیقا رعایت شود‪ .‬حداقل فاصله کار با پرش عایق فاصله ایست که افراد در موقع در دست داشتن پرش و یا‬
‫لوازم عایق مشابه و انجام کار روی خط یا تجهیزات برق دار با آن پیدا می کنند‪.‬‬

‫ماده ‪6‬‬

‫از ابزار تکیه گاه و نگهدار هادی ها مانند پرشهای گیره ای و کشش و تکیه گاه مقره های کششی بشرطی می‬
‫توان استفاده نموده که فاصله مجاز حداقل به اندازه طول زنجیره مقره با طولهای داده شده در جدول شماره ‪1‬‬
‫برای ولتاژهای کار مربوط باشد‪.‬‬

‫جدول شماره ‪ -1‬حداقل فواصل مجاز برای جریان متناوب‬

‫حداقل فاصله مجاز کار یا فاصله مجاز کار با پرش‬

‫ولتاژ بین فاز ها به کیلوولت‬
‫های عایق به متر‬

‫‪2/6‬‬ ‫‪ 11‬و کمتر‬

‫‪2/7‬‬ ‫باالتر از ‪ 11‬تا ‪33‬‬

‫‪2/9‬‬ ‫‪63‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪130‬‬

‫‪1/5‬‬ ‫‪032‬‬

‫‪3/5‬‬ ‫‪422‬‬

‫*این فاصله را می توان کمتر گرفت به شرطی که فاصله انتخاب شده از فاصله قسمت های برق دار خط تا‬
‫قسمت های زمین شده کمتر نباشد‪.‬‬

‫اقدامات اضطراری و کمک های اولیه‬

‫ماده ‪12‬‬

‫‪121‬‬
‫کارفرما باید آموزش الزم در زمینه های زیر را برای کارکنان خود فراهم نموده و یا اطمینان حاصل نماید که‬
‫افراد نسبت به این مسائل اطالع و تخصص کافی داشته باشند ‪:‬‬

‫الف‪ -‬روش های مربوط به موارد اضطراری‬

‫ب‪ -‬اصول کمک های اولیه و نجات شخص برق گرفته‬

‫کار شبانه‬

‫ماده‪11‬‬

‫موقع کار در شب باید چراغهای پروژکتوری با چراغهای قابل حمل بر حسب مورد برای انجام کار آماده و در‬
‫اختیار کارکنان گذارده شود‪.‬‬

‫کار در نزدیکی یا برفراز آب‬

‫ماده‪10‬‬

‫در موقع کار بر فراز یا در نزدیکی آب و در موقعی که خطر غرق شده وجود دارد باید اقدامات حفاظتی برای‬
‫جلوگیری از غرق شدن به عمل آید‪.‬‬

‫مایعات دستگاه های هیدرولیک‬

‫ماده ‪13‬‬

‫کلیات مایعات مورد استفاده در قسمت های عایق کامیون های باالبر یا لوازم هیدرولیک که در حوالی یا بر‬
‫روی خطوط یا تجهیزات برق دار مورد استفاده قرار می گیرند باید از نوع عایق باشد‪.‬‬

‫فصل دوم – ابزار و لوازم ایمنی‬

‫وسایل ایمنی‬

‫ماده ‪14‬‬

‫وسایل ایمنی الستیکی باید با استاندارد مطابقت داشته و نکات زیر در مورد آنها رعایت شود‪:‬‬

‫‪120‬‬
 ‫الف‪ -‬وسایل ایمنی الستیکی باید قبل و بعد از استفاده مورد بازرسی قرار گیرد‪.‬‬

‫ب‪ -‬دستکشهای الستیک باید برای حصول اطمینان از سالم بودن آنها قبل و بعد از استفاده با هوای فشرده مورد‬
‫آزمون قرار گیرند‪.‬‬

‫ج‪ -‬تجهیزات ایمنی میز الستیکی باید از نظر الکتریکی و مکانیک معادل تجهیزات مشابه الستیکی یا بهتر از آن‬
‫باشد‪.‬‬

‫ماده ‪15‬‬

‫کاله حفاظتی باید با استاندارد مطابقت داشته و در موقع کار در کارگاه هایی که خطر سقوط اجسام برق‬
‫گرفتگی یا سوختگی وجود دارد توسط کارگران مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫لوازم انفرادی باال رفتن‬

‫ماده ‪19‬‬

‫هنگام کار در باالی تیرها‪ ،‬برجها و دیگر تأسیسات باید از کمربندهای مجهز به طناب و تسمه حفاظتی استفاده‬
‫شود مگر اینکه استفاده از کمربند تولید خطر بیشتری از نظر ایمنی افراد در برابر سقوط اجسام‪ ،‬برق گرفتگی یا‬
‫سوختگی نماید‪.‬‬

‫ماده ‪17‬‬

‫کمربندها و طبنا های حفاظتی باید با استاندارد مطابقت داشته باشد‪ .‬از کمربند می توان به عنوان نگهدارنده ابزار‬
‫کار عالوه بر مورد استفاه اصلی آن که تأمین حفاظت کارگر می باشد نیز استفاده نمود‪ .‬کمربندها باید فاقد هر‬
‫نوع حلقه و قالب فلزی اضافی جز آنچه در استاندارد ذکر شده است‪ .‬باشد‬

‫ماده ‪18‬‬

‫قبل و بعد از استفاده از کمربندها و طناب های ایمنی باید برای حصول اطمینان از بی عیب بودن ‪ ،‬آنها را مورد‬
‫بازدید قرار داد‪.‬‬

‫‪123‬‬
‫به طناب های ایمنی نباید نیروی ضربه ای وارد ساخت و از ان باید فقط برای عملیات نجات اضطراری مانند‬
‫پایین آوردن افراد استفاده نموده چنین طناب هایی باید حداقل به قطر ‪ 17‬میلیمتر بوده و از ‪ 3‬یا ‪ 4‬رشته کنف‬
‫درجه یک یا معادل آن از نظر دوام و استقامت (‪ 1772‬نیوتن یا ‪ 1322‬کیلوگرم نیرو) تهیه شده باشد‪.‬‬

‫ماده ‪16‬‬

‫طناب های معیوب باید تعویض شود‪.‬‬

‫نردبان‬

‫ماده ‪02‬‬

‫نردبان های قابل حمل فلزی یا از جنس هادی دیگر نباید در مجاورت خطوط یا تجهیزات برقدار مورد استفاده‬
‫قرار گیرد مرگ در مورد کارهای اختصاصی نظیر کار در پستهای فشار قوی که در آنها نردبان های عایق ممکن‬
‫است از نردبان های هادی خطر بیشتری را به وجود آورند‪.‬‬

‫نردبان های هادی باید بطور وضوع عالمت گذاری شده و کلیه احتیاط های الزم در موقع استفاده اختصاصی از‬
‫آنها بعمل آید‪.‬‬

‫ماده ‪01‬‬

‫نردبان های قالبدار نظائیر آن که در بهره برداری از تأسیسات مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬باید به طرز مطمئنی‬
‫محکم شود تا از تغییر مکان تصادفی آن جلوگیری به عمل آید‪.‬‬

‫ابزار کار روی خطوط برق دار‬

‫ماده ‪00‬‬

‫برای کار روی خطوط برق دار باید فقط از پرشهایی که دارای گواهی کارخانه سازنده برای ایستادگی در‬
‫شرایط زیر می باشد استفاده شود‪.‬‬

‫الف – ‪ 122222‬ولت برای هر ‪ 2/3‬متر طول به مدت ‪ 5‬دقیقه در مورد ابزار ساخته شده از پشم شیشه‬

‫ب‪ 75222-‬ولت برای هر ‪ 2/3‬متر طول به مدت ‪ 3‬دقیقه در مورد ابزار ساخت شده از چوب ‪.‬‬
‫‪124‬‬
‫تبصره – پرشهای فاقد گواهی کارخانه سازنده که مشخصات آن به موجب آزمون طبق پرشهای باال باشد نیز می‬
‫تواند مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫ماده ‪03‬‬

‫کلیه لوازم خطوط برق دار باید روزانه قبل از استفاده مورد بازرسی قرار گیرد ‪ .‬بالفاصله قبل از استفاده از ابزار‬
‫باید آن را با پارچه یا مواد مشابه تمیز کرده و در صورت مشاهده هر نوع عیب آنرا از کار خارج نمود‪.‬‬

‫مترها یا نوارهای اندازه گیری‬

‫ماده ‪04‬‬

‫مترها یا نوارهای اندازه گیری فلزی یا دارای الیاف هادی نباید در موقع کار در روی خطوط برق دار یا در‬
‫مجاورت آنها در مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫ابزارهای دستی‬

‫ماده ‪05‬‬

‫کلیه ابزارهای هیدرولیکی که بر روی خطوط یا تجهیزات برقداری که در حوالی آنها مورد استفاده قرار می‬
‫گیرد باید مجهز به لوله هایی از جنس عایق بوده و تحمل فشار آن کافی برای کار عادی دستگاه باشد‪.‬‬

‫مقررات مخصوص این نوع دستگاه ها نیز باید رعایت شود‪.‬‬

‫ماده ‪09‬‬

‫کلیه ابزارهای بادی که بر روی خطوط و تجهیزات برق دار یا در اطراف آنها مورد استفاده قرار می گیرد باید‪:‬‬

‫الف‪ -‬مجهز به لوله هایی از جنس عایق بوده و تحمل فشار آن کافی برای کار عادی دستگاه باشد‪.‬‬

‫ب‪ -‬دارای دستگاه جمع آوری رطوبت بر روی کمپرسور باشد‪.‬‬

‫فصل سوم – تجهیزات مکانیک‬

‫کلیات‬

‫‪125‬‬
 ‫ماده ‪07‬‬

‫قبل از استفاده از تجهیزات مکانیکی الزم است آنها را برای حصول اطمینان از کارآیی مورد بازرسی قرار داد‬

‫ماده ‪08‬‬

‫در شروع هر نوبت کار برای اطمینان از اینکه تجهیزات در وضعی مناسب کار می باشد الزمست کار ترمزها و‬
‫سیستم های عملیاتی مورد آزمون قرار گیرد‪.‬‬

‫ماده ‪06‬‬

‫هیچیک از کارکنان حق استفاده از تجهیزات موتوری خودرو را که دید عقب آن مسدود شده باشد نخواهد‬
‫داشت مگر اینکه ‪:‬‬

‫الف‪ -‬خودرو دارای وسیله خبر سمعی برای حرکت به طرف عقب بوده و صدای آن نسبت به صدای محیط‬
‫اطراف قبل استماع باشد‬

‫ب‪ -‬خودرو فقط با راهنمای فرد دیگری به طرف عقب حرکت نماید‪.‬‬

‫دیرک باالبر‬

‫ماده‪32‬‬

‫در موقع کار در حوالی خطوط یا تجهیزات برق دار‪ ،‬خودروهای مجهز به دیرک باالبر باید از نظر الکتریکی به‬
‫زمین وصل شده یا در اطراف آن حصار و مانع به منظور جلوگیری از تماس افراد بوجود آید ( که در این‬
‫صورت برق دار تلقی شده ) و یا به منظور کار مورد نظر از زمین عایق شود‪.‬‬

‫ماده ‪31‬‬

‫اگر فرد یا افرادی که در سبد قرار دارند در وضعی باشند که خط یا تجهیزات برق دار در دسترس آنها بوده و با‬
‫وسایل عایقی محفوظ نشده باشد نباید هیچ نوع مصالح یا تجهیزات دیگری بین تیر یا برج یا تأسیسات مشابه و‬
‫سبد دیرک رد و بدل شود‪.‬‬

‫ماده ‪30‬‬

‫‪126‬‬
 ‫سایر مقررات مربوط به دیرک های باالبر نیز باید رعایت شود‪.‬‬

‫خوردوهای دیرک دار و جراثقال و تجهیزات باالبر دیگر‬

‫ماده ‪33‬‬

‫به جز لوازم و ابراهای مخصوص کار روی خطوط و تجهیزات برق دار سایر لوازم و ابزارها نباید از مقادیر داده‬
‫شده در جدول شماره ‪ 1‬فصل اول این مقررات به قسمت های برق دار نزدیک تر شود مگر در موارد زیر‪:‬‬

‫الف‪ -‬حصار عایقی بین قسمت برق دار و تجهیزات مکانیکی نصب شده باشد‪.‬‬

‫ب‪ -‬تجهیزات مکانیکی زمین شده باشد‬

‫ج‪ -‬تجهیزات مکانیکی عایق شده باشد‬

‫د‪ -‬تجهیزات مکانیکی برق دار تلقی گردد که در آن صورت نکات ایمنی مربوط الزم االجرا خواهد بود‪.‬‬

‫ماده ‪34‬‬

‫سایر مقررات مربوط به خودروهای دیرک دار جراثقالها و تجهیزات باالبر دیگر نیز باید رعایت شود‪.‬‬

‫فصل چهارم – برقراری اتصال زمین تجهیزات و خطوط برای حفاظت افراد نصب اتصال زمین‬

‫ماده ‪35‬‬

‫در موقع برقراری اتصال زمین ( در مورد کار روی خطوط برق دار و بی برق) انتهای مربوط به زمین باید اول‬
‫وصل شده و سپس انتهای دیگر با استفاده از وسایل عایقی یا سایر وسایل مناسب وصل و یا قطع گردد‪.‬‬

‫ماده ‪39‬‬

‫در موقع برچیدن اتصال زمین باید اول وسیله اتصال زمین با استفاده از وسایل کار عایقی یا سایر وسایل مناسب‬
‫از خطوط یا تجهیزات باز شود‪.‬‬

‫الکترود زمین‬

‫ماده ‪37‬‬
‫‪127‬‬
‫به منظور رفع خطر از کارکنان و حصول اطمینان از سرعت عمل وسایل حفاظتی باید در موقع استفاده از‬
‫الکترودهای زمین مقاومت زمین آنها به حد کافی پایین باشد‪.‬‬

‫اتصال زمین از طریق برج‬

‫ماده ‪38‬‬

‫اتصال زمین از طریق برجها باید با استفاده از بست مخصوص برج که قادر به هدایت جریان های اتصالی پیش‬
‫بینی شده باشد عملی گردد‪.‬‬

‫هادی اتصال زمین‬

‫ماده ‪36‬‬

‫یک هادی اتصال زمین که به زمین برج یا الکترود زمین دفن شده یا کوبیده شده وصل می گردد باید قادر به‬
‫هدایت جریانهای اتصالی پیش بینی شده بوده و حداقل قابلیت هدایت آن معادل یک هادی از جنس مس به‬
‫مقطع ‪ 35‬میلیمتر مربع باشد‪.‬‬

‫فصل پنجم – خطوط هوایی‬

‫کلیات‬

‫ماده ‪42‬‬

‫قبل از اقدام به صعود از تیرها – نردبان ها – داربست ها و سایر تأسیسات مرتفع مشابه باید بررسی الزم از نظر‬
‫تعیین مقاومت آنها در برابر نیروهای اضافی یا اهرمی که بر انها وارد خواهد شد به عمل آید‪.‬‬

‫ماده ‪41‬‬

‫در مواردی که ممکن است صعود از تیرها یا تأسیسات مشابه ایمن نباشد قبل از اقدام بعمل باید آنها را به وسیله‬
‫مهار کردن حائل کردن یا روش های قابل قبول دیگری ایمن نمود‪.‬‬

‫ماده ‪40‬‬

‫‪128‬‬
‫قبل از نصب یا برچیدن هادی یا کابل‪ ،‬نیرویی که بعدا بر تیرها یا تأسیسات مشابه وارد خواهد شد باید مورد‬
‫توجه قرار گرفته و اقدام الزم جهت جلوگیری از انهدام اجزاء یا اشیا حامل نیرو بعمل آید‪.‬‬

‫الف‪ -‬در مواقع کاشتن – حمل یا کندن تیرها از زمین در نزدیکی خطوط یا تجهیزات برق دار به کمک جرثقیل‬
‫دیرک‪ ،‬سه پایه یا سایر وسایل مکانیکی باید احتیاط الزم برای جلوگیری از تماس این وسایل یا خطوط یا‬
‫تجهیزات به عمل آید مگر در مواردی که کار بر روی خطوط برق دار با دست لخت انجام شده و یا از حصارها‬
‫با سایر لوازم حفاظتی استفاده شود‪.‬‬

‫ب‪ -‬تجهیزات و ماشین آالت به کار رفته در جوار خطوط یا تجهیزات برق دار باید با مفاد فصل سوم مطابقت‬
‫داشته باشد‪.‬‬

‫ج‪ -‬جز در موا ردی که از تجهیزات حفاظتی متناسب با ولتاژ مورد عمل استفاده شود‪ ،‬کارکنانی که روی زمین‬
‫قرار دارند باید از تماس با ماشین آالت و تجهیزاتی که در نزدیکی خطوط یا تجهیزات برق دار قرار دارند‬
‫خودداری نمایند‪.‬‬

‫د‪ -‬تجهیزات باالبر باید به نحو مطمئن و مؤثری به زمین وصل شود در غیر این صورت این تجهیزات برق دار‬
‫تلقی شده و باید در موقع استفاده از آنها در نزدیکی خطوط یا تجهیزات برق دار در اطراف آن حصارها و‬
‫موانعی به وجود آورد‪.‬‬

‫ماده ‪43‬‬

‫طناب هایی که در نزدیکی خطوط برق دار مورد استفاده قرار می گیرند باید از جنس غیر هادی باشند‪.‬‬

‫ماده ‪44‬‬

‫در موقع سوار کردن برجها به کمک تجهیزات باالبر در نزدیکی خطوط انتقال برق دار‪ ،‬در صورتی که ممکن‬
‫باشد باید خطوط را بی برق نمود چنانچه انجام این کار عملی نباشد باید مواظبت شدیدی در حفظ حداقل‬
‫فواصل مجاز الزم طرف جدول شماره ‪ 1‬فصل اول به عمل آید‪.‬‬

‫ماده ‪45‬‬

‫‪129‬‬
‫هنگا م وزیدن بادهای شدید با تأثیر سایر عوامل طبیعی غیرعادی که سبب ایجاد خطرات بیشتری می شود باید‬
‫عملیات را جز در موارد تعمیرات اضطراری متوقف نمود‪.‬‬

‫ماده ‪49‬‬

‫جهت حصول اطمینان نسبت به رعایت فواصل مجاز در موقع حرکت دادن تجهیزات در زیر یا نزدیکی خطوط‬
‫برق دار الزمست فرد مسئول تعیین شود‪.‬‬

‫کار بر روی خطوط برق دار با دست لخت‬

‫ماده ‪47‬‬

‫عالوه بر رعایت دستورالعملهایی که در فصول دیگر این آیین نامه ذکر شده است‬

‫باید هنگام کار با دست لخت بر روی خطوط برق دار مواد ‪ 48‬لغایت ‪ 68‬نیز رعایت شود‪.‬‬

‫ماده ‪48‬‬

‫کلیه کارکنان قبل از اینکه به آنها اجازه کار بر روی خطوط برق دار با روش دست لخت داده شود‪ ،‬باید در‬
‫زمینه کار با دست لخت و رعایت مقررات ایمنی مربطه تعلیم دیده و تمرین کرده باشند‪.‬‬

‫ماده ‪46‬‬

‫قبل از استفاده از روش کار با دست لخت بر روی خطوط یا اجزاء برق دار فشار قوی باید مراتب زیر مورد‬
‫بررسی قرار گیرد‪:‬‬

‫الف‪ -‬ولتاژ کار مداری که باید عملیات بر روی آن انجام شود‪.‬‬

‫ب‪ -‬فواصل آزاد مجاز خطوط و دیگر قسمت های برق دار که کار بر روی آن از زمین انجام خواهد شد‪.‬‬

‫ج‪ -‬حدود ولتاژ مجاز کار تأسیسات باالبر‬

‫ماده ‪52‬‬

‫‪112‬‬
‫فقط از تجهیزاتی که به منظور کار با دست لخت بر روی خطوط برق دار طرح ‪ ،‬ساخته و آزمایش شده باشد‬
‫باید استفاده شود‪.‬‬

‫ماده ‪51‬‬

‫کلیه عملیات باید به وسیله فردی که به منظور کار با دست لخت تعلیم دیده و برای انجام این کار مهارت الزم‬
‫را کسب کرده باشد حضور نظارت گردد‪.‬‬

‫ماده ‪50‬‬

‫وسایل خودکار وصل مجدد کلیدهای قطع مدارها را در مواردی که عملی باشد باید قبل از شروع کار بر روی‬
‫خطوط یا تجهیزت برق دار از کار انداخت‬

‫ماده ‪53‬‬

‫چنانچه احتمال وقوع رعد و برق در محل کار وجود داشته باشد عملیات مربوطه باید متوقف شود‪.‬‬

‫ماده ‪54‬‬

‫در سبد وسیله باالبر برای اتصال قسمت عایق شده به خط یا تجهیزات برق دار باید پوسته ای از جنس هادی یا‬
‫وسیله هادی مناسب دیگری تعبیه گردد‪:‬‬

‫الف‪ -‬کارکنان باید با استفاده از کفش هایی از جنس هادی با بستهای ساق پا یا طریقه مناسب دیگری به پوسته‬
‫سبد وصل گردند‪.‬‬

‫ب‪ -‬در موارد لزوم با توجه به ولتاژ کار باید از پرده الکترواستاتیک مناسب با لباس هادی استفاده شود‪.‬‬

‫ماده ‪55‬‬

‫قبل از اینکه کارکنان با قسمت برق داری که بر روی آن کار خواهد شد تماس حاصل نمایند پوسته هادی سبد‬
‫باید بطور مطمئنی به قسمت برق دار متصل دشه و تا خاتمه کار بر روی آن قسمت باقی بماند‪.‬‬

‫ماده ‪59‬‬

‫‪111‬‬
‫فقط از ابزار وتجهیزاتی که به منظور کار با دست لخت بر روی خطوط برق دار پیش بینی شده باید استفاده‬
‫گردد و این ابزار و تجهیزات باید به صورتی تمیز و خشک نگهداری شود‪.‬‬

‫ماده ‪57‬‬

‫قبل از بلند کردن دیرک وسیله باالبر‪ ،‬پایه های حایل خودروی مربوطه باید به منظور حفظ تعادل و تحکیم آن‬
‫تنظیم شده و بدنه خودرو به نحو مطمئن و مؤثری به زمین وصل شود در صورتی که برقداری اتصال زمین عملی‬
‫نشود باید در اطراف خودرو موانع حفاظتی احداث شود و خودرو جزء تجهیزات برق دار تلقی گردد‪.‬‬

‫ماده ‪58‬‬

‫قبل از قرار ادن دیرک باالبر در وضع کار باید کلیه کنترل ها (چه در خودرو و چه در سبد) مورد بازدید و‬
‫آزمون قرار گیرند تا بی نقص بودن آنها محرز شده و اطمینان حاصل شود که آماده به کار می باشند‪.‬‬

‫ماده ‪56‬‬

‫هر روز قبل از شروع کار یا در هر بار در طول روز که قرار است بر روی ولتاژ باالتری کار شود یا تغییر شرایط‬
‫کار انجام آزمون اضافی را الزم سازد باید آزمون تعیین جریان نشت دیرک به عمل آید ‪ ،‬سبدهای هوای یکه‬
‫برای کار با دست لخت بر روی خطوط برق دار مورد استفاده قرار می گیرند باید تحت آزمون جریان نشت قرار‬
‫گیرند‪ .‬آزمون به این ترتیب اجرا می شود که سبد را به مدت حداقل ‪ 3‬دقیقه در تماس با منبعی که ولتاژ آن‬
‫مساوی ولتاژی است که بر روی آن کار خواهد شد قرار می دهند جریان نشت نباید از ‪ 1‬میکروآمپر بازاء هر‬
‫کیلوولت( ولتاژ اسمی فاز به فاز) تجاوز نماید‪ .‬در صورت مشاهده هر نوع ایرادی در کار تجهیزات ‪ ،‬عملیات‬
‫مربوطه باید فورا متوقف گردد‪.‬‬

‫ماده ‪92‬‬

‫کلیه وسایل باالبری که در عملیات مربوط بکار با دست لخت بر روی خطوط با تجهیزات برق دار مورد استفاده‬
‫قرار می گیرند باید دارای فرمانهای مضاعف ( در پایین و باال) طبق مقررات بندهای الف و ب این ماده باشد‪.‬‬

‫الف‪ -‬دسترسی به فرمانهای باالیی باید برای کارکنان واقع در سبد به سادگی عملی باشد اگر از دستگاه باالبری‬
‫که مجهز به دو سبد است استفاده شود فرمانها باید به سادگی از هر دو سبد قابل دسترسی باشند‪.‬‬

‫‪110‬‬
‫ب‪ -‬فرمانهای پایین باید در نزدیکی ته دیرک قرار گرفته و از نظر صدور فرمان نسبت به فرمانهای باالیی‬
‫اولویت داشته باشند‪ .‬به طوری که بتوان در هر موقع حتی وقتی که فرمانهای باال در حال عمل کردن می باشند از‬
‫پایین دستورات آنها را لغو و به دلخواه عمل نمود‪.‬‬

‫ماده ‪91‬‬

‫استفاده از فرمانهای پایین دیرک جز در موقعی که فرد واقع در سبد اجازه این کار را داده باشد یا در مواقع‬
‫اضطراری ممنوع می باشد‪.‬‬

‫ماده ‪90‬‬

‫حداقل فواصل مجاز هوایی برای کار روی خطوط و تجهیزات برقدار با دست لخت باید با جدول شماره ‪0‬‬
‫مطابقت نماید‪ .‬حداقل فواصل فوق الذکر باید بین وسیله هوایی (سبد) و وسایل زمین شده و همچنین بین وسیله‬
‫هوایی و خطوط و تجهیزاتی که ولتاژ آنها با ولتاژ وصل شده به سبد فرق دارد حفظ شود مگر آنکه اجسام زمین‬
‫ش ده یا خطوط و تجهیزاتی که در فوق ذکر شده است با حفاظ های عایق پوشیده شده باشد‪ .‬حداقل فواصل‬
‫مجاز هوایی مورد نظر را باید در موقع نزدیک شدن ‪ ،‬دور شدن و در موقع وصل بودن سبد به خط برق دار نیز‬
‫مراعات نمود‪.‬‬

‫ماده ‪93‬‬

‫در موقع نزدیک شدن به یک مدار برق دار یا دور شدن از آن یا انجام اتصال بین سبد و مدار‪ ،‬فواصل داده شده‬
‫در جدول شماره ‪ 0‬باید بین کلیه قسمت های عایق شده دیرک باالبر و هر نوع قسمت های زمین شده دیگر (‬
‫شامل قسمت زیرین دیرک و خودرو) رعایت شود‪.‬‬

‫ماده ‪94‬‬

‫در موقع استقرار سبد دیرک باالبر در نزدیکی یک مقره میخی برق دار یا یک زنجیره از مقره های بشقابی برق‬
‫دار حداقل فاصله بین کلیه قسمت های سبد و انتهای زمین شده مقره یا زنجیره باید بر طبق جدول شماره ‪0‬‬
‫رعایت شود‪.‬‬

‫ماده ‪95‬‬

‫‪113‬‬
‫استفاده از هر نوع وسیله ای ( مانند طناب و غیره ) برای باال کشیدن لوازم از زمین به سبد یا دیرک ممنوع می‬
‫باشد‪.‬‬

‫جدول شماره ‪ – 0‬حداقل فواصل هوایی مجاز کار بر روی خطوط برق دار با دست لخت برای جریان متناوب‬

‫فاصله به متر برای ولتاژ حداکثر‬

‫فاز به فاز‬ ‫فاز به زمین‬ ‫ولتاژ بین فازها به کیلوولت‬

‫‪2/6‬‬ ‫‪2/6‬‬ ‫‪ 11‬و کمتر‬

‫‪2/7‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫باالتر از ‪ 11‬تا‪33‬‬

‫‪2/9‬‬ ‫‪2/9‬‬ ‫‪63‬‬

‫‪1/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪130‬‬

‫‪0/5‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪032‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪3/5‬‬ ‫‪422‬‬

‫*این فاصله را می توان کمتر گرفت به شرطی که فاصله انتخاب شده از فاصله قسمت های برق دار تا قسمت‬
‫های زیر زمین شده کمتر نباشد‬

‫ماده ‪99‬‬

‫در سبد وسله باالبر جز سیم های اتصال ( جامپر) یا مفتول های تسلیح یا ابزار کار نباید هیچ شیئی دیگری از‬
‫جنس هادی که طول آن بیش از ‪ 2/90‬متر است وجود داشته باشد‪.‬‬

‫ماده ‪97‬‬

‫طناب هایی از جنس غیر هادی را می توان بین خط و زمین بشرطی که کمک سبد نگهداری نشوند‪ ،‬مورد‬
‫استفاده قرار داد‪.‬‬

‫‪114‬‬
 ‫ماده ‪98‬‬

‫سبد و قسمت باالیی دیرک عایق نباید به منظور بلند کردن یا نگهداشتن بار تحت نیروهایی بیش از نیروی‬
‫توصیه شده به وسیله سازنده قرار گیرد‪.‬‬

‫الف‪ -‬جدول حداقل فواصل هوایی مجاز کار بر روی خطوط برق دار با دست لخت ( جدول شماره ‪ )0‬باید بر‬
‫روی صفحه ای از ماده غیر هادی و با دوام چاپ و در داخل سبد یا حوالی آن به نحوی که به وسیله اپراتور‬
‫دیرک قابل دیدن باشد نصب گردد‪.‬‬

‫ب‪ -‬توصیه می شود برای کنترل حداقل فواصل هوایی مجاز کار بر روی خطوط برق دار از میله های اندازه‬
‫گیری از جنس عایق استفاده شود‪.‬‬

‫این آیین نامه مشتمل بر ‪ 68‬ماده و ‪ 0‬تبصره به استناد ماده ‪ 47‬قانون کار تدوین و در چهارصد و پنجاه و یکمین‬
‫جلسه شورایعالی حفاظت فنی مورخ سه شنبه ‪ 53/10/6‬به تصویب نهایی رسیده است و قابل اجرا است‪.‬‬

‫‪115‬‬